Nāradapurāṇa (or Nāradīyapurāṇa)

ṛṣaya ūcuḥ
kathaṃ sanatkumārastu nāradāya mahātmane /
proktavānsakalāndharmānkathaṃ tau militāvubhau // NarP_1,2.1 //

kasminsthāne sthitau sūta tāvubhau brahmavādinau /

harigītasamudgāne cakratustadvadasva naḥ // NarP_1,2.2 //

sūta uvāca
sanakādyā mahātmāno brahmaṇo mānasāḥ sutāḥ /
nirmamā nirahaṃkārāḥ sarve te hyūdhvaretasaḥ // NarP_1,2.3 //

teṣāṃ nāmāni vakṣyāmi samakaśca sanandanaḥ /

sanasphumāraśca vibhuḥ sanātama iti smṛtaḥ // NarP_1,2.4 //

viṣṇubhaktā mahātmāno brahmadhyānaparāyaṇāḥ /

sahasrasūryasaṃkāśāḥ satyasandhā mumukṣavaḥ // NarP_1,2. 5//

ekadā meruśṛṅgaṃ te prasthitā brahmaṇaḥ sabhām /

iṣṭaṃ mārge 'tha dadṛśuḥ gaṅgāṃ viṣṇipadīṃ dvijāḥ // NarP_1,2.6 //

tāṃ nirīkṣya samudyuktāḥ strātuṃ sītājale 'bhavan /

etasminnantare tatra devarṣirnārado muniḥ // NarP_1,2.7 //

ājagāma dvijaśreṣṭhā dṛṣṭvā bhrāntṝnsvakāgrajān /

tāndṛṣṭvā strātumudyuktānnamaskṛtya kṛtāñjitiḥ // NarP_1,2.8 //

guṇannāmāni sapremabhaktiyukto madhudviṣaḥ /

nārāyaṇācyutānanta vāsudeva janārdana // NarP_1,2.9 //

yajñeśa yajñapuruṣa kṛṣṇa viṣṇo namo 'stu te /
padmākṣa kamalākānta gaṅgājanaka keśava /
kṣirodaśāyindeveśa dāmodara namo 'stu te // NarP_1,2.10 //

śrīrāma viṣṇo narasiṃha vāmana pradyumnasaṃkarpaṇa vātpadeva /

ajāniruddhāmalaruṅmurāraṃ tvaṃ pāhi naḥ sarvabhayādajastram // NarP_1,2.11 //

ityucca ranharernāma natvā tānsvāgrajānmunīn /

upāsīnaśca taiḥ sārddhaṃ sasnau prītisamanvitaḥ // NarP_1,2.12 //

te ṣāṃ cāpi tu sītāyā jale lokamalāpa he /

strātvā saṃtartya devarṣipitanvigatakalmaṣāḥ // NarP_1,2.13 //

uttīryya saṃdhyopāstyādi kṛtvācāraṃ svakaṃ dvijāḥ /

kathāṃ pracakrurvividhāḥ nārāyaṇa guṇāśritāḥ // NarP_1,2.14 //

kṛtatriyeṣu muniṣu gaṅgātīre manorame /

cakāranāradaḥ praśnaṃ nānākhyānakayāntare // NarP_1,2.15 //

nārada uvāca
sarvajñāḥ stha muniśreṣṭhāḥ bhagavadbhaktitatparāḥ /
yūyaṃ sarve jagannāthā bhagavantaḥ sanātanāḥ // NarP_1,2.16 //

lokoddhāraparānyuṣmāndīneṣu kṛtasauhṛdān /

pṛcche tato vadata me bhagavallakṣaṇaṃ budhāḥ // NarP_1,2.17 //

yenedamakhilaṃ jātaṃ jagatsthāvarajaṅgamam /

gaṅgāpādodakaṃ yasya sa kathaṃ jñāyate hariḥ // NarP_1,2.18 //

kathaṃ ca trividhaṃ karma saphalaṃ jāyate nṛṇām //

jñānasya lakṣaṇa brūta tapasaścāpi mānadāḥ // NarP_1,2.19 //

atitheḥ pūjanaṃ vāpi yena viṣṇuḥ prasīdati /
evamādīni guhyāni harituṣṭikarāṇi ca /
anugṛhya ca māṃ nāthāstattvato vaktumarhatha // NarP_1,2. 20 //

śaunaka uvāca
namaḥ parāya devāya parasmātparamātra ca /
parāvara nivāsāya saguṇāyāguṇāya ca // NarP_1,2.21 //

amāyāyātmasaṃjñāya mācine viśvarupiṇe /

yogīśvarāya yogāya yogagamyāya viṣṇave // NarP_1,2.22 //

jñānāya jñānagamyāya sarvajñānaikahetave /

jñāceśvarāya jñeyāya jñātre vijñānasaṃpade // NarP_1,2.23 //

dhyānāya dhyānagamyāya dhyātṛpātaharāya ca /

dhyāneśvarāya sudhiyedhyeyadhyātṛsvarupiṇe // NarP_1,2.24 //

ādityavacandrāgnividhātṛdevāḥ siddhāśca yakṣāsuranāgasaṅghāḥ /

yacchaktiyuktāstamajaṃ purāṇaṃ satyaṃ stutīśaṃ satataṃ nato 'smi // NarP_1,2.25 //

yo brahmarupī jagatāṃ vidhātā sa eva pātā dvijaviṣṇurupī /

kalpāntarudrākhyatamuḥ sa devaḥ śeteṃ'ghripānastamajaṃ bhajāmi // NarP_1,2.26 //

yannāmasaṃkīrttanato gajendro grāhograbandhānmumuce sa devaḥ /

virājamānaḥ svapade parākhye taṃ viṣṇumādyaṃ śaraṇaṃ prapadye // NarP_1,2.27 //

śivasvarupī śivabhakti bhājāṃ yo viṣṇurupī haribhāvitānām /

saṃkalpapūrvātmakadehahetustaṃstameva nityaṃ śaraṇaṃ prapadye // NarP_1,2.28 //

yaḥ keśihantā narakāntakaśca bālo bhujāgreṇa dadhāra gotram /

devaṃ ca bhūmāravinodaśīlaṃ taṃ vāsudevaṃ satataṃ nato 'smi // NarP_1,2.29 //

lebhe 'vatīryogranṛsiṃharupīyodaityavakṣaḥ kaṭhinaṃ śilāvat /

vidāryasaṃrākṣitavānsvabhaktaṃ prahlādamīśaṃ tamajaṃ manāmi // NarP_1,2.30 //

vyomādibhirmūṣitamātmasaṃjñaṃ nirañjanaṃ nityamameyatattvam /

jagadvidhātāramakarmakaṃ ca paraṃ purāṇaṃ puruṣama nato 'smi // NarP_1,2.31 //

brahmendrarudrānilavāyumartyagandharvayakṣāsuradevasaṃghaiḥ /

svamūrtibhedaiḥ sthita eka īśastamādimātmā namahaṃ bhajāmi // NarP_1,2.32 //

yato bhinnamidaṃ sarvaṃ samudbhūtaṃ sthitaṃ ca vai /

yasminneṣyati paścācca tamasti śaraṇaṃ gataḥ // NarP_1,2.33 //

yaḥ sthito viśvarupeṇa saṅgīvātra pratīyate /

asaṅgī paripūrṇaśca tamasmi śaraṇaṃ gataḥ // NarP_1,2.34 //

hṛdi sthito 'pi yo devo māyayā mohitātmanām /

na jñāyate paraḥ śuddhastamasmi śaraṇaṃ gataḥ // NarP_1,2.35 //

sarvasaṃganivṛttānāṃ dhyānayogaratātmanām /

sarvatra bhāti jñānātmā tamasmi śaraṇaṃ gataḥ // NarP_1,2.36 //

dadhāra mandāraṃ pṛṣṭe nirode 'mṛtamanthane /

devatānāṃ hitārthāya taṃ kūrmaṃ śaraṇaṃ gataḥ // NarP_1,2.37 //

draṣṭrāṅkureṇa yo 'nantaḥ samuddhṛtyārṇavāddharām /

tasthāvidaṃ jagatkṛtsnaṃ vārāhaṃ taṃ nato 'smyaham // NarP_1,2.38 //

prahlādaṃ gopayandaityaṃ śilātikaṭhinorasam /

vidārya hatavānyo hi taṃ nṛsiṃhaṃ nato 'smyaham // NarP_1,2.39 //

labdhvā vairocanerbhūmiṃ dvābhyāṃ padbhyāmatītya yaḥ /

ābrahmabhuvanaṃ pādātsurebhyastaṃ nato 'jitam // NarP_1,2.40 //

haihayasyāparādhena hyekaviṃśatisaṃkhyayā /

kṣatriyānvayabhettā yo jāmadagnyaṃ nato 'smi tam // NarP_1,2.41 //

āvirbhūtaścaturddhā yaḥ kapibhiḥ parivāritaḥ /

hatavānrākṣasānīkaṃ rāmacandraṃ nato 'smyaham // NarP_1,2.42 //

mūrtidvayaṃ samāśritya bhūbhāramapahṛtya ca /

saṃjahāra kulaṃ svaṃ yastaṃ śrīkṛṣṇapyahaṃ bhaje // NarP_1,2.43 //

bhūmyādilokatritayaṃ saṃtṛtpātmānamātmani /

paśyanti nirmalaṃ śuddhaṃ tamīśānaṃ bhajāmyaham // NarP_1,2.44 //

yugānte pāpino śuddhānbhittvā tīkṣṇasudhārayā /

sthāpayāmāsa yo dharmaṃ kṛtādau tannamāmyaham // NarP_1,2.45 //

evamādīnyanekāni yasya rupāṇi pāṇḍavāḥ /

na śakyaṃ tena saṃkhyātuṃ koṭyabdairapi taṃ bhaje // NarP_1,2.46 //

mahimānaṃ tu yannāmnaḥ paraṃ gantuṃ munīśvarāḥ /

devāsurāśca manavaḥ kathaṃ taṃ śrullako bhaje // NarP_1,2.47 //

yannāmaśravaṇenāpi mahāpātakino narāḥ /

pavitratāṃ prapadyante ta kathaṃ staumi cālpadhīḥ // NarP_1,2.48 //

yathākathañcidyannamni kīrtite vā śrute 'pi vā /

pāpinastu viśuddhāḥ syuḥ śaddhā mokṣamavānpuyuḥ // NarP_1,2.49 //

ātmanyātmānamādhāya yogino gatakalmaśāḥ /

paśyanti yaṃ jñānarupaṃ tamasmi śaraṇaṃ gataḥ // NarP_1,2.50 //

sāṅkhyāḥ sarveṣu paśyanti paripūraṇāntakaṃ harim /

tamādidevamajaraṃ jñānarupaṃ bhajāmyaham // NarP_1,2.51 //

sarvasattvamayaṃ śāntaṃ sarvadraṣṭāramīśvaram /

sahasraśīrṣakaṃ devaṃ vande bhāvātmakaṃ harim // NarP_1,2.52 //

yadbhūtaṃ yacca vai bhāvyaṃ sthāvaraṃ jaṅgamaṃ jagat /

daśāṅgulaṃ yo 'tsyatiṣṭattamīśamajaraṃ bhade // NarP_1,2.53 //

aṇoraṇīyāṃsamajaṃ mahataśca mahattaram /

guhyādguhyatamaṃ devaṃ praṇamāmi punaḥ punaḥ // NarP_1,2.54 //

dhyātaḥ smṛtaḥ pūjito vā śṛtaḥ praṇamito 'pi vā /

svapadaṃ yo dadātīśastaṃ vande puruṣottamam // NarP_1,2.55 //

iti stuvantaṃ paramaṃ pereśaṃ harṣāmbusaṃruddhavilocanāste /

munīśvarā nāradasaṃyutāstu sanandanādyāḥ prapudaṃ prajagmuḥ // NarP_1,2.56 //

ya idaṃ prātarutyāya pāṭhedvai paurupaṃ stavam /

sarvapāpaviśuddhātmā viṣṇulokaṃ sa gacchati // NarP_1,2.57 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde sanatkumāranāradasaṃvāde nāradakṛtaviṣṇustutirnāma dvitīyodhyāyaḥ

nārada uvāca
kathaṃ sasarja brahmādīnādidevaḥ purā vibhuḥ /
tanmamākhyāhi sanaka sarvajño 'sti yato bhavān // NarP_1,3.1 //

śrīsanaka uvācā
nārāyaṇo 'kṣaro 'nantaḥ sarvavyāpī nirañjanaḥ /
tenedamakhilaṃ vyātpaṃ jagatsthāvarajaṅgamam // NarP_1,3.2 //

ādisarge mahāviṣṇuḥ svaprakāśo jaganmayaḥ /

guṇabhedamadhiṣṭhāya mūrttitrikamavāsṛjat // NarP_1,3.3 //

sṛṣṭyarthaṃ tu purā devo dakṣiṇāṅgātprajāpatim /

madhyerudrākhyamīthānaṃ jagadantakaraṃ mune // NarP_1,3.4 //

pālanāyāsya jagato vāmāṅgādviṣṇumavyayam /
tamādidevamajaraṃ kecidāhuḥ śivābhidham /
kecidviṣṇuṃ sadā satyaṃ brahmāṇaṃ kecidūcire // NarP_1,3.5 //

tasya śaktiḥ parā viṣṇorjagatkāryapravartinī /

bhāvābhāvasvarupā sā vidyāvidyeti gīyate // NarP_1,3.6 //

yadā viśvaṃ mahāviṣṇorbhinnatvena pratīyate /

tadā hyavidyā saṃsiddhā bhavedduḥkhasya sādhanam // NarP_1,3.7 //

jñātṛjñeyādyupādhiste yadā naśyati nārada /

sarvaikabhāvanā buddhiḥ sā vidyetyabhidhīyate // NarP_1,3.8 //

eṣaṃ māyā mahāviṣṇorbhinnā saṃsāradāyinī /

abhedabuddhyā dṛṣṭā cetsaṃsārakṣayakāriṇī // NarP_1,3.9 //

viṣṇuśaktisamudbhūtametatsarvaṃ varācaṃm /

yasmādbhinnamidaṃ sarvaṃ yacceṅgedyaccaneṅgati // NarP_1,3.10 //

upādhibhiryathākāśo bhinnatvena pratīyate /

avidyopādhiyogenatathedamakhilaṃ jagat // NarP_1,3.11 //

yathā harirjagadyāpī tasya śaktistathā mune /

dāhaśaktiryathāṅgāre svāśrayaṃ vyāpya tiṣṭati // NarP_1,3.12 //

umeti kecidāhustāṃ śaktiṃ lakṣmīṃ tathā pare /

bhāratītyapare caināṃ girijetyambiketi ca // NarP_1,3.13 //

durgeti bhadrakālīti caṇḍī māheśvarītyapi /

kaumārī vaiṣṇavī ceti vārāhyendrī ca śāmbhavī // NarP_1,3.14 //

brāhmīti vidyāvidyeti māyeti ca tathā pare /

prakṛtiśca parā ceti vadanti paramarṣasyaḥ // NarP_1,3.15 //

śeṣaśaktiḥ parā viṣṇorjagatsargādikāriṇī /

vyaktāvyaktasvarupeṇa jagahyāpya vyavasthitā // NarP_1,3.16 //

prakṛtiścapumāṃścaiva kālaśceti vidhisthitiḥ /

sṛṣṭisthitivināśānāmekaḥ kāraṇatāṃ gataḥ // NarP_1,3.17 //

yenedamakhilaṃ jātaṃ brahmarupadhareṇa vai /

tasmātparataro devo nityaityabhidhīyate // NarP_1,3.18 //

rakṣāṃ karoti yo devo nitya ityabhidhīyate /

rakṣāṃ karoti yo devo jagatāṃ parataḥ pumān // NarP_1,3.19 //

tasmātparataraṃ yattadavyayaṃ paramaṃ padam // NarP_1,3.20 //

akṣaro nirguṇaḥ śuddhaḥ paripūrṇaḥ sanātanaḥ /

yaḥ paraḥ kālapupākhyo yogidhyeyaḥ parātparaḥ // NarP_1,3.21 //

paramātmā parānandaḥ sarvopādhivivarjitaḥ /

jñānaikavedyaḥ paramaḥ sañcidānandavigrahaḥ // NarP_1,3.22 //

yo 'sau śuddho 'pi paramo hyahṝṅkāreṇa saṃyutaḥ /

dehīti procyate mūḍhairaho 'jñānaviḍambanam // NarP_1,3.23 //

sa devaḥ paramaḥ śuddhaḥ sattvadiguṇabhedataḥ /

mūrtitrayaṃ samāpannaḥ sṛṣṭisthityantakāraṇam // NarP_1,3.24 //

yo 'sau brahmā jagatkartā yannābhikamalodbhavaḥ /

sa evānandarupātmā tasmānnāstyaparo mune // NarP_1,3.25 //

antaryāmī jagadyāpī sarvasākṣī nirañjanaḥ /

bhinnābhinnasvarupeṇa sthito vai parameśvaraḥ // NarP_1,3.26 //

yasya śaktirmahāmāyā jagadvistrambhadhāriṇī /

viśvotpatternidānatvātprakṛtiḥ procyate budhaiḥ // NarP_1,3.27 //

ādisarge mahāviṣṇorlokānkarttuṃ samudyataḥ /

prakṛtiḥ puruṣaśceti kālaśceti tridhā bhavet // NarP_1,3.28 //

paśyanti bhāvitātmāno yaṃ brahmatyabhisaṃjñitam /

śuddhaṃ yatparamaṃ dhāma tadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,3.29 //

evaṃ śuddho 'kṣaro 'nantaḥ kālarupī maheśvaraḥ /

guṇarupīguṇādhārojagatāmādikṛdvibhuḥ // NarP_1,3.30 //

pratṛtiḥ kṣobhamāpannā puruṣākhye jagadgurau /

mahānprādurabhūddhuddhistato 'haṃ samavarttata // NarP_1,3.31 //

ahṝṅkārāśca sūkṣmāṇi tanmātrāṇīndriyāṇi ca /

tanmātrebhyo hi jātāni bhūtāni jagataḥ kṛte // NarP_1,3.32 //

ākāśavāyyagrijalabhūmayo 'bjabhāvātmaja /

yathākramaṃ kāraṇatāmekaikasyopayānti ca // NarP_1,3.33 //

tato brahmā jagaddhātā tāmasānasṛjatprabhuḥ /

tiryagyonigatāñjantūnpaśupakṣimṛgādikān // NarP_1,3.34 //

tamapyasādhakaṃ matvā devasargaṃ sanātanāt /

tato vaimānuṣaṃ sargaṃ kalpayāmāsa pahmajaḥ // NarP_1,3.35 //

tato dakṣādikānputrānsṛṣṭisādhanatatparān /

ebhiḥ putrairidaṃ vyāptaṃ sadevāsuramānuṣam // NarP_1,3.36 //

bhurbhuvaśca tathā svaśca mahaśvaiva janastathā /

tapaśca satyamityevaṃ lokāḥ satyopari sthitāḥ // NarP_1,3.37 //

atalaṃ vitalaṃ caiva sutalaṃ ca talātalam /

mahātalaṃ ca viprendra tato 'dhacca rasātalam // NarP_1,3.38 //

pātālaṃ ceti saptaiva pātālāni kramādadhaḥ /

eṣa sarveṣu lokeṣu lokanāthāṃśca sṛṣṭavān // NarP_1,3.39 //

kulācalānnadīścāsau tattallokanivāsinām /

varttanādīni sarvāṇi yathāyogyaṃmakalpayat // NarP_1,3.40 //

bhūtale madhyago meruḥ sarvadevasamāśrayaḥ /

lokālokaśca bhūmyante tanmadhye satpa sāgarāḥ // NarP_1,3.41 //

dvīpāśca satpa viprendra dvīpe kulācalāḥ /

bāhyā nadyaśca vikhyātā janāścāmarasannibhāḥ // NarP_1,3.42 //

jambūplakṣābhidhānau ca śālmalaśca kuśastathā /

krauñcaśākau puṣkaraśca te sarve devabhūmayaḥ // NarP_1,3.43 //

ete dvīpāḥ samudraistu satpasatpabhirāvṛtāḥ /

lavaṇekṣusurāsarpirdadhikṣīrajalaiḥ samam // NarP_1,3.44 //

ete dvīpāḥ samudrāśca pūrvasmāduttarerāḥ /

jñeyā dviguṇavistarā lokālokāñca parvatāt // NarP_1,3.45 //

kṣārodadherupattaraṃ yaddhi mādreścaiva dakṣiṇām /

jñeyaṃ tadbhārataṃ varṣaṃ sarvakarmaphalapradam // NarP_1,3.46 //

atra karmāṇi kurvanti trividhāni tu nārada /

tatphalaṃ bhujyate caiva bhogabhūmidhanakramāt // NarP_1,3.47 //

bhārate tu kṛtaṃ karma śubhaṃ vāśubhameva ca /

tatphalaṃ kṣayi viprendra bhujyate 'nyatrajantubhiḥ // NarP_1,3.48 //

adyāpi devā icchanti janma bhāratabhūtale /

saṃcitaṃ sumahatpuṇyamakṣayyamamalaṃ śubham // NarP_1,3.49 //

kadā labhāmahe janma varṣabhāratabhūmiṣu /

kadā puṇyena mahatā yāsyāma paramaṃ padam // NarP_1,3.50 //

dānairvāvividhairyajñaistapobhirvāthavā harim /

jagadīśaṃsameṣyāmo nityānandamanāmayam // NarP_1,3.51 //

yo bhāratabhuvaṃ prāpya viṣṇupūjāparo bhavet /

na tasya sadṛśo 'nyo 'sti triṣu lokeṣu nāradā // NarP_1,3.52 //

harikīrtanaśīlo vā tadbhaktānāṃ piyo 'pi vā /

śukṣaṣurvāpi mahataḥ savedyo divijairapi // NarP_1,3.53 //

haripūjārato nityaṃ bhaktaḥ pūjāsto 'ṣi vā /

bhaktocchiṣṭānnasevī ca yāti viṣṇoḥ paraṃ padam // NarP_1,3.54 //

nārāyaṇeti kṛṣṇeti vāsudeveti yo vadet /

ahiṃsādiparaḥ śantiḥ so 'pi vandyaḥ surottamaiḥ // NarP_1,3.55 //

śiveti nīlakaṇṭheti śaṅkaretica yaḥ smaret /

sarvabhūtahito nityaṃ so 'bhyarcyo divijaiḥ smṛtaḥ // NarP_1,3.56 //

gurubhaktaḥ śivadhyānī svāśramācāratatparaḥ /

anasūyuḥśucirdakṣo yaḥ so 'pyarcyaḥsureśvaraiḥ // NarP_1,3.57 //

brāhmaṇānāṃ hitakaraḥ śradhdāvānvarṇadharmayoḥ /

vedavādarato nityaṃ sa jñeyaḥ paṅkipāvanaḥ // NarP_1,3.58 //

abhedadarśī deveśe nārāyaṇaśivātmake /

sarvaṃ yo brahmaṇa nityamasmadādiṣu kā kathā // NarP_1,3.59 //

goṣu kṣānto brahmacārī paranindāvivarjitaḥ /

aparigrahaśī laśca devapūjyaḥ sa nārada // NarP_1,3.60 //

steyādidoṣavimukhaḥ kṛtajñaḥ satyavāk śuciḥ /

paropakāranirataḥ pūjanīyaḥ surāsuraiḥ // NarP_1,3.61 //

vedārthaśravaṇe buddhiḥ purāṇaśravaṇe tathā /

satsaṃge 'pi ca yasyāsti so 'pi vandyaḥ surottamaiḥ // NarP_1,3.62 //

evamādīnyanekāni karmāṇi śraddhayānvitaḥ /

karoti bhārate varṣe saṃbandho 'smābhireva ca // NarP_1,3.63 //

eteṣvanyatamo vipramātmānaṃ nārabhettu yaḥ /

sa eva duṣkṛtirmūḍho nāstyanyo 'smādacetanaḥ // NarP_1,3.64 //

saṃprāpya bhārate janma satkarma suparāṅmukhaḥ /

pīyūṣakalaśaṃ suktvā viṣabhāṇḍamupāśritaḥ // NarP_1,3.65 //

śrutismṛtyuditairddharmairnātmānaṃ pāvayettu yaḥ /

sa evātmavidhātī syātpāpināmagraṇīrmune // NarP_1,3.66 //

karmabhūmiṃ samāsādya yo na dharmaṃ samācaret /

sa ca sarvādhamaḥ prokto vedavidbhirmunīśvara // NarP_1,3.67 //

śubhaṃ karma samutsṛjya duṣkarmāṇi karoti yaḥ /

kāmadhenuṃ parityajya arkakṣīraṃ saṃ mārgati // NarP_1,3.68 //

evaṃ bhāratabhūbhāgaṃ praśaṃsanti divaukasaḥ /

brahmādyā api viprendra svabhogakṣayabhīravaḥ // NarP_1,3.69 //

tasmātpuṇyatamaṃ jñeyaṃ bhārataṃ varṣamuttamam /

devānāṃ durlabhaṃ vāpi sarvakarmaphalapradam // NarP_1,3.70 //

asminpuṇye ca bhūbhāge yastu satkarmasūdyataḥ /

na tasya sadṛśaṃ kaścitriṣu vidyate // NarP_1,3.71 //

asmiñjāto naro yastu svaṅkarmakṣapaṇodyataḥ /

nararupaparicchannaḥ sa harirnātra saṃśayaḥ // NarP_1,3.72 //

paraṃ lokaphalaṃ prepsuḥ kiryātkarmāṇyatandritaḥ /

nivedya haraye bhaktyā tatphalaṃ hyakṣayaṃ smṛtam // NarP_1,3.73 //

virāgī cetkarmaphaleṣvapi kiñcitra kārayet /

arpayetsukṛtaṃ karma prīyatāmitiṃ me hariḥ // NarP_1,3.74 //

ābrahmabhuvanāllokāḥ punarutpattidāyakāḥ /

phalāgṛdhnuḥ karmaṇāṃ tatprātproti paramaṃ padam // NarP_1,3.75 //

vedoditāni karmāṇi kuryādīśvaratuṣṭaye /

yathāśramaṃ tyaktukāmaḥ prānpoti padamavyayam // NarP_1,3.76 //

niṣkāmo vā sakāmo vā kuryātkarma yathāvidhi /

svāśramācāraśūnyaśca patitaḥ procyate budhaiḥ // NarP_1,3.77 //

sadācāraparo vipro varddhate brahmatejasā /

tasya viṣṇuśca tuṣṭaḥ syādbhaktiyuktasya nārada // NarP_1,3.78 //

bhārate janma saṃprāpya nātmānaṃ tārayetu yaḥ /

pacyate niraye dhore sa tvācandrākratārakam // NarP_1,3.79 //

vāsadevaparo dharmo vāsudevaparaṃ tapaḥ /

vāsudevaparaṃ jñānaṃ vāsudevaparā gatiḥ // NarP_1,3.80 //

vāsudevātmakaṃ sarvaṃ jagatsthāvarajaṅgamam /

ābrahmastambaparyantaṃ tasmādanyatra vidyate // NarP_1,3.81 //

sa eva dhātā tripurāntakaśca sa eva devāsurayajñarupaḥ /

sa evabrahmāṇḍamidaṃ tato 'nyanna kiñcidasti vyatiriktarupam // NarP_1,3.82 //

asmātparaṃ nāparamasti kiñcidyasmādaṇīyānnatathā mahīyān /

vyātpaṃ hi tenedamidaṃ vicitraṃ taṃ devadevaṃ praṇametsamīṅyam // NarP_1,3.83 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde sṛṣṭibharatakhaṇḍaprāśastyabhūgolānāṃ varṇanaṃ nāma tṛtīyo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
śraddhāpūrvāḥ sarvadharmā manorathaphalapradāḥ /
śraddhayāsādhyate sarvaṃ śraddhayā tuṣyate hariḥ // NarP_1,4.1 //

bhaktirbhaktyaiva karttavyātathā karmāṇi bhaktitaḥ /

karmaścaddhāvihīnāni na sidhyantiṃ dvijo tamāḥ // NarP_1,4.2 //

yathā'loko hi jantūnāṃ ceṣṭākāraṇatāṃ gataḥ /

tathaiva sarvasiddhīnāṃ bhaktiḥ paramakāraṇam // NarP_1,4.3 //

yathā samasta lokānāṃ jīvanaṃ salilaṃ smṛtam /

tathā samastasiddhīnāṃ jīvanaṃ bhaktiriṣyate // NarP_1,4.4 //

yathā bhūmiṃ samāśritya sarve jīvanti jantavaḥ /

tathā bhaktiṃ samāśritya sarvakāryyāṇi sādhayet // NarP_1,4.5 //

śraddhāvāṃllabhate dharṃmaṃ śraddhāvātarthamāpnuyāt /

śraddhayā sādhyate kāmaḥ śraddhāvānmokṣamānpuyāt // NarP_1,4.6 //

na dānairna tapobhirvā yajñairvā bahudakṣiṇaiḥ /

bhaktihīnermuniśceṣṭha tuṣyate bhagavānhariḥ // NarP_1,4.7 //

merumātrasuvarṇānāṃ koṭikoṭisahasraśaḥ /

dattā cāpyarthanāśāya yatobhaktivivarjitā // NarP_1,4.8 //

abhaktyā yattapastaptaiḥ kevalaṃ kāyaśoṣaṇam /

abhaktyā yaddhutaṃ havyaṃ bhasmani nyastahavyavat // NarP_1,4.9 //

yatkiñcitkurute karṃmaśraddhayāpyaṇumātrumātrakam /.

tannāma jāyate puṃsāṃ śāśvataṃ pratīdāyakam // NarP_1,4.10 //

aśvameghasahasraṃ vā karṃma vedoditaṃ kṛtam /

tatsarvaṃ niṣphalaṃ brahmanyadi bhaktivivarjitam // NarP_1,4.11 //

haribhaktiḥ parā nṝṇāṃ kāmadhenūpamā smṛtā /

tasyāṃ satyāṃ pibantyajñāḥ saṃsāragaralaṃ hyaho // NarP_1,4.12 //

asārabhūte saṃsāre sārametadajātmaja /

bhagavadbhaktasaṅgaśca haribhaktistitikṣutā // NarP_1,4.13 //

asūyopetamanasāṃ bhaktidānādikarṃma yat /

avehi niṣphalaṃ brahaṃsteṣāṃ dūrataro hariḥ // NarP_1,4.14 //

pariśriyābhitatpānāṃ dambhācāraratātmanām /

mṛṣā tu kurvatāṃ karma teṣāṃ dūrataro hariḥ // NarP_1,4.15 //

pṛcchatāṃ ca mahādharṃmānvadatāṃ vai mṛṣā ca tān /

dharmeṣvabhaktimanasāṃ teṣāṃ dūrataro hariḥ // NarP_1,4.16 //

vedapraṇihito dharṃmo dharṃmo vedo nārāyaṇaḥ paraḥ /

tatrāśraddhāparā ye tu teṣāṃ dūrataro hariḥ // NarP_1,4.17 //

yasya dharṃmavihīnāni dinānyāyānti yānti ca /

sa lohakārabhastreva śvasannapi na jīvati // NarP_1,4.18 //

dharmārthakāmamokṣākhyāḥ puruṣārthāḥ sanātanāḥ /

śraddhāvatāṃ hi sidhyanti nānyathā brahmanandanā // NarP_1,4.19 //

svācāramanatikramya haribhaktiparo hi yaḥ /

sa yāti viṣṇubhavanaṃ yadvai paśyanti sūrayaḥ // NarP_1,4.20 //

kurvanvedoditāndharṃmānmunīndra svāśramocitān /

haridhyānaparoyastu sa yāti paramaṃ padam // NarP_1,4.21 //

ācāraprabhavo dharmaḥ dharṃmasya prabhuracyutaḥ /

āśramācārayuktena pūjitaḥ sarvadā hariḥ // NarP_1,4.22 //

yaḥ svācāraparibhraṣṭaḥ sāṅgavedāntago 'pi vā /

sa eva patito jñeyo yataḥ karmabahiṣkṛtaḥ // NarP_1,4.23 //

haribhaktipari vāpi haridhyānaparo 'pi vā /

bhraṣṭo yaḥ svāśramācārātpatitaḥ so 'bhidhīyate // NarP_1,4.24 //

vedo vā haribhaktirvā bhaktirvāpi maheśvare /

ācārātpatitaṃ mūḍhaṃ na punāti dvijottama // NarP_1,4.25 //

puṇyakṣetrābhigamanaṃ puṇyatīrthaniṣevaṇam /

yajño vā vividho brahmaṃstyaktācāraṃna rakṣati // NarP_1,4.26 //

ācārātprāpyate svarga ācārātprāpyate sukham /

ācārātprāpyate mokṣa ācārātkiṃ na labhyate // NarP_1,4.27 //

ācārāṇāntu sarveṣāṃ yogānāṃ caiva sattam /

haribhaktepari tathā nidānaṃ bhaktiriṣyate // NarP_1,4.28 //

bhaktyaiva pūjyate viṣṇurvāñchitārthaphalapradaḥ /

tasmātsamastalokānāṃ bhaktirmāteti gīyate // NarP_1,4.29 //

jīvanti jantavaḥ sarve yathā mātarāśritāḥ /

tathā bhaktiṃ samāśritya sarve jīvanti dhārṃmikāḥ // NarP_1,4.30 //

svāśramācārayuktasya haribhaktiryadā bhavet /

na tasya triṣu lokeṣu sadṛśo 'styajanandana // NarP_1,4.31 //

bhaktyā sidhyanti karṃmāṇi karṃmāṇi karṃmābhistuṣyate hariḥ /

tasmiṃstuṣṭe bhavejjñānaṃ jñānānmokṣamavāpyate // NarP_1,4.32 //

bhaktistu bhagavadbhaktasaṅgena khalu jāyate /

tatsaṅgaṃ prāpyate pumbhiḥ sukṛtaiḥ pūrvasañcitaiḥ // NarP_1,4.33 //

varṇāśramācāraratā bhagavadbhaktilālasāḥ /

kāmādidoṣanir muktāste santo lokaśikṣakāḥ // NarP_1,4.34 //

sastaṅgaḥ paramo brahmanna labhyetākṛtātmanām /

yadi labhyeta vijñeyaṃ puṇyaṃ janmāntarārjitam // NarP_1,4.35 //

pūrvārjitāni pāpāni nāśamāyānti yasya vai /

satsaṅgatirbhavettasya nānyathā ghaṭate hi sā // NarP_1,4.36 //

ravirhi raśimajālena divā hantibahistamaḥ /

santaḥ sūktimarīcyoścāntardhvāntaṃ hi sarvadā // NarP_1,4.37 //

durlabhāḥ puruṣā loke bhagavadbhaktilālasāḥ /

teṣāṃ saṅgo bhavedyasya tasya śāntirhi śāśvatī // NarP_1,4.38 //

nārada uvāca
kiṃlakṣaṇā bhāgavatāste ca kiṃ karṃma kurvate /
teṣāṃ loko bhavetkīdṛktatsarvaṃ brūhi tattvataḥ // NarP_1,4.39 //

tvaṃ hi bhakto rameśasya devadevasya citriṇaḥ /

etānnigadituṃ śaktastvato nāstyadhiko 'paraḥ // NarP_1,4.40 //

sanaka uvāca
śṛṇu brahmanparaṃ guhyaṃ mārkaṇḍeyasya dhīmanaḥ ña /
yamuvāca jagannātho yoganidrāvimocitaḥ // NarP_1,4.41 //

yo 'sau viṣṇuḥ paraṃ jyotirdevadevaḥ sanātanaḥ /

jagatkarttā śivabrahma svarupavān // NarP_1,4.42 //

yugānte raudrarupeṇa brahmāṇḍagrāhitaḥ /

jagatyekārṇavībhūte naṣṭe sthāvarajaṅgame // NarP_1,4.43 //

bhagavāneva śeṣātmā śete vaṭadale hariḥ /

asaṃkhyātābjajanmādyairābhūṣitatanūrūhaḥ // NarP_1,4.44 //

pādāṅguṣṭāgraniryātagaṅgāśītāmbupāvanaḥ /

sūkṣmātsūkṣmataro devo brahmāṇḍagrāsaṃbṛṃhitaḥ // NarP_1,4.45 //

vaṭacchade śayāno 'bhūtsarvaśaktisamanvitaḥ /
tasminsthāne mahābhāgo nārāyaṇaparāyaṇaḥ /
mārkaṇḍeyaḥ sthinastasya līlāḥ paśyanmahe śituḥ // NarP_1,4.46 //

ṛṣaya ūcuḥ
tasminkāle mahāghore naṣṭe sthāvarajaṅgame /
harirekaḥ sthita iti mune pūrvaṃ hi śuśruma // NarP_1,4.47 //

jagatyekārṇavībhūte naṣṭe sthāvarañjagame /

sarvagrastena hariṇā kimarthaṃ so 'vaśeṣitaḥ // NarP_1,4.48 //

paraṃ kautūhalaṃ hyatraṃ varttate 'tīva sūta naḥ /

harikīrtisudhāpāne kasyālasyaṃ prajā yate // NarP_1,4.49 //

sūta uvāca
āsīnmunirmahābhāgo mṛkaṇḍuriti viśrutaḥ /
śālagrāme mahātīrthe so 'tapyata mahātapāḥ // NarP_1,4.50 //

yugānāma yutaṃ brahmangṛṇanbrahma sanātanam //ṭa

nirāhāraḥ kṣamāyuktaḥ satyasandho jitendriyaḥ // NarP_1,4.51 //

ātmavatsarvabhūtāni paśyanviṣayaniḥspṛhaḥ /

sarvabhūtahito dānta statāpa sumahattapaḥ // NarP_1,4.52 //

tattāpaḥśaṅkitāḥ sarve devā indrādayastadā /

pareśaṃ śaraṇaṃ jagmurnārāyaṇamanāmayam // NarP_1,4.53 //

kṣīrābdheruttaraṃ tīraṃ saṃprāpyatrivivaukasaḥ /

tuṣṭuvurdevadeveśaṃ pahmanābhaṃ jagadgurum // NarP_1,4.54 //

devā ūcuḥ
nārāyaṇākṣarānanta śaraṇāgatapālaka /
mṛkaṇḍutapasā trastānpāhi naḥ śaraṇāgatān // NarP_1,4.55 //

jaya devādhideveśa jaya śaṅkhagadādhara /

jayo lokasvarupāya jayo brahmāṇḍahetave // NarP_1,4.56 //

namaste devadeveśa namaste lokapāvana /

namaste lokanāthāya namaste lokasākṣiṇe // NarP_1,4.57 //

namaste dhyānagamyāya namaste dhyānahetave /

namaste dhyānarupāya namaste dhyānapākṣiṇe // NarP_1,4.58 //

keśihantre namastubhyaṃ madhuhantre parātmane /

namo bhūmyādirūpāya namaścaitanyarupiṇe // NarP_1,4.59 //

namo jyeṣṭāya śuddhāya nirguṇāya guṇātmane /

arupāya svarupāya bahurupāya te namaḥ // NarP_1,4.60 //

namo brahmaṇyadevāya gobrāhmaṇahitāya ca /

jagaddhitāya kṛṣṇāya govindāya namonamaḥ // NarP_1,4.61 //

namo hikṣamagarbhāya namo brahmādirupiṇe /

namaḥ sūryyādirupāya havyakavyabhuje namaḥ // NarP_1,4.62 //

namo nityāya vandyāya sadānandaikarupiṇe /

namaḥ smṛtārtināśāya bhūyo bhūyo namo namaḥ // NarP_1,4.63 //

evaṃ devastutiṃ śrutvā bhagavānkamalāpatiḥ /

pratyakṣatāmagātteṣāṃ śaṅkacatragadādharaḥ // NarP_1,4.64 //

vikacāmbujapatrākṣaṃ sūryyakoṭisamaprabham /

sarvālaṅkārasaṃyuktaṃ śrīvatsāṅkitavakṣasam // NarP_1,4.65 //

pītāmbaradharaṃ saumyaṃ svarṇayajñopavītinam /

stṛyamānaṃ munivaraiḥ pārṣadapravarāvṛttam // NarP_1,4.66 //

taṃ dṛṣyvā devasaṃghāste tattejohatatejasaḥ /

namaścakrurmudā yuktā aṣṭāṅgauravaniṃ gatāḥ // NarP_1,4.67 //

tataḥ prasanno bhagavānmeghagaṃbhīranisvanaḥ /

uvāca prīṇayandevānnatānindrapurogamān // NarP_1,4.68 //

śrībhagavānuvāca
jāne vo mānasaṃ duḥkhaṃ mṛkaṇḍutapasoṅgam /
yuṣmānna bādhate devāḥ sa ṛṣiḥ sajjanāgrāṇīḥ // NarP_1,4.69 //

saṃpadbhiḥ saṃyutā vāpi vipadbhiścāpi sajjanāḥ /

sarvathānyaṃ na bādhante svapne 'pi surasattamāḥ // NarP_1,4.70 //

satataṃ bādhyamāno 'pi viṣayākhyairarātibhiḥ /

avidhāyātmano rakṣāmanyāndveṣṭi kathaṃ sudhīḥ // NarP_1,4.71 //

tāpatrayābhidhānena bādhyamāno hi mānavaḥ /

anyaṃ krīḍayituṃ śaktaḥ kathaṃ bhavati sattamaḥ // NarP_1,4.72 //

karmaṇā manasā vācā bādhate yaḥ sadā parān /

nityaṃ kāmādibhiryukto mūḍhadhīḥ procyate tu saḥ // NarP_1,4.73 //

yo lokahitakṛnmartyo gatāsuryo vimatsaraḥ /

niḥśaṅgaḥ procyate sadbhirihāmātra ca sattamāḥ // NarP_1,4.74 //

saśaṅkaḥ sarvadā duḥkhī niḥśaṅkaḥ sukhamānpuyāt /

gacchadhvaṃ svālayaṃ svasthāḥ krīḍayiṣyati vo na saḥ // NarP_1,4.75 //

bhavatāṃ rakṣakaścāhaṃ viharadhvaṃ yathāsukham /

iti datvā varaṃ teṣāmatasīkusumaprabhaḥ // NarP_1,4.76 //

paśyatāmeva devānāṃ tatraivāntaradhīyata /

tuṣṭātmānaḥ suragaṇāṃ yayurnākaṃ yathāgatam // NarP_1,4.77 //

mṛkaṇḍorapi tuṣṭātmā hariḥ pratyakṣatāmagāt /

arupaṃ paramaṃ brahmasvaprakāśaṃ nirañjanam // NarP_1,4.78 //

atasīpuṣpasaṃkāśaṃ pītavāsasamacyacutam /

divyāyudhadharaṃ dṛṣṭvā mṛkaṇḍurvismito 'bhavat // NarP_1,4.79 //

dhyānādunmīlya nayanaṃ apaśyaddharimagrataḥ /

prasannavadanaṃ śāntaṃ dhātāraṃ viśvatejasam // NarP_1,4.80 //

romāñcitaśarīro 'sāvānandāśruvilocanaḥ /

nanāma daṇḍavadbhūmau devadeva sanātanam // NarP_1,4.81 //

aśrubhiḥ kṣālayaṃstasya caraṇau harṣasaṃbhavaiḥ /

śirasyañcalimādhāya stotuṃ samupacakrame // NarP_1,4.82 //

mṛkaṇḍuruvāca
namaḥ pareśāya parātmarupiṇe parātparasprātparataḥ parāya /
apārapārāya parānukartre namaḥ parebhyaḥ parapāraṇāya // NarP_1,4.83 //

yo nāmajātyādivikalpahīnaḥ śabdādidoṣavyatirekarupaḥ /

bahusvarupo 'pi nirañjano yastamīśamīḍhyaṃ paramaṃ bhajāmi // NarP_1,4.84 //

devāntavedyaṃ puruṣaṃ purāṇaṃ hiraṇyagarbhādijagatsvarupam /

anūpamaṃ bhakti janānukampinaṃ bhajāmi sarveśvaramādimīḍyam // NarP_1,4.85 //

paśyanti yaṃ vītasamastadoṣā dhyānaikaniṣṭhā vigataspṛhāśca /

nivṛttamohāḥ paramaṃ pavitraṃ nato 'smi saṃsāranirvarttakaṃ tam // NarP_1,4.86 //

smṛtārtināśanaṃ viṣṇuṃ śaraṇāgatapālakam /

jagatsevyaṃ jagāddhāma pareśaṃ karuṇākaram // NarP_1,4.87 //

evaṃ stutaḥ sa bhagavānviṣṇustena maharṣiṇā /

avāpa paramāṃ tuṣṭiṃ śaṅkhacakragadādharaḥ // NarP_1,4.88 //

ayāliṅgya muniṃ devaścaturbhirdīrghabāhubhiḥ /

uvāca paramaṃ prītyā varaṃ baraya suvrata // NarP_1,4.89 //

prīto 'smi tapasā tena stotreṇa ca tavānagha /

manasā yadabhipretaṃ varaṃ varaya suvrata // NarP_1,4.90 //

mṛkaṇḍurūvāca
devadeva jagannātha kṛtārtho 'smi na saṃśayaḥ /
tvaddarśanamapuṇyānāṃ durlabhaṃ ca yataḥ smṛtam // NarP_1,4.91 //

brahmādyā yaṃ na vaśyanti yoginaḥ saṃśitavratāḥ /

dharmiṣṭā dīkṣitāśvāpi vītarāgā vimatsarāḥ // NarP_1,4.92 //

taṃ paśyāmi paraṃ dhāma kimato 'nyaṃ varaṃ vṛṇe /

etenaiva kṛtārtho 'smi janārdana jagaddharo // NarP_1,4.93 //

yatrāmasmṛtimātreṇa mahāpātakino 'pi ye /

tatpade paramaṃ yānni te dṛṣṭvā kiṣunācyuta // NarP_1,4.94 //

śrībhagavānuvāca
satyatpruktaṃ tvayā brahmānprīno 'smi tava paṇḍita /
madṛrśanaṃ hi viphalaṃ na kadācidbhaviṣyati // NarP_1,4.95 //

viṣṇirbhaktakuṭumbīti vadanti vivudhāḥ sadā /

tadeva pālayiṣyāmi majjano nānṛtaṃ vadet // NarP_1,4.96 //

tasmāttvattapasātuṣṭo yāsyāmi tava putratām /

samastaguṇasaṃyukto dīrghajīvī svarupavān // NarP_1,4.97 //

mama janma kule yasya katatkulaṃ mokṣagāmi vai /

mayi tuṣṭe muniśreṣṭha kimasādhyaṃ jagatraye // NarP_1,4.98 //

ityuktvā devadevaśo muneratasya samīkṣataḥ /

antardadhe mṛkaṇḍuśca tapasaḥ samavartata // NarP_1,4.99 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde bhaktivarṇanaprasaṅgena mārkaṇḍeyacaritārambho nāma caturtho 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
brahmankathaṃ sa bhagavānmṛkaṇḍoḥ putratāṃ gataḥ /
kiṃ cakāra ca tadbruhi harirbhārgavavaṃśajaḥ // NarP_1,5.1 //

śrūyate capurāṇeṣu mārkaṇḍeyo mahāmuniḥ /

apaśyadvaiṣṇavīṃ māyāṃ cirañjīvyasya saṃplave // NarP_1,5.2 //

sanaka uvāca
śruṇu nārada vakṣaayāmi kathāmetāṃ sanātanīm /
viṣṇubhaktisamāyuktāṃ mārkuṇḍeyamuniṃ prati // NarP_1,5.3 //

tapaso 'nte mṛkaṇḍuste mṛkaṇḍustu bhāryāmudūhya sattamaḥ /

gārhasthyamakaroddhṛṣṭaḥ śānto dāntaḥ kṛtārthakaḥ // NarP_1,5.4 //

tasya bhāryā śucirdakṣā nityaṃ patiparāyaṇā /

manasā vacasā cāpi dehena ca pativratā // NarP_1,5.5 //

kāle dadhāra sā garbhaṃ haritejoṃśasaṃbhavam /

ruṣuve daśamāsānte putraṃ tejasvināṃ param // NarP_1,5.6 //

sa ṛṣiḥ paramaprīto dṛṣṭvā putraṃ sulakṣaṇam /

jātakaṃ kārayāmāsa maṅgalaṃ vidhipūrvakam // NarP_1,5.7 //

sa bālo vavṛdhe tatra śuklapakṣa ivīḍupaḥ /

tatastu pañcame varṣe upanīya mudānvitaḥ // NarP_1,5.8 //

śikṣāṃ cakāra viprendra vaidikīṃ dharmasaṃhitām /

namaskāryā dvijāḥ putra sadādṛṣṭā vidhānataḥ // NarP_1,5.9 //

trikālaṃ sūryamabhyarcya salilāñcalidānataḥ /

vaidikaṃ karma tartavyaṃ vedādhyayanapūrvakam // NarP_1,5.10 //

brahmacaryeṇa tapasā pūjanīyo hariḥ sadā /

niṣiddhaṃ varjanīyaṃ syādṛṣṭasaṃbhāṣaṇādikam // NarP_1,5.11 //

sādhubhiḥ saha vastavyaṃ viṣṇubhaktiparaiḥ sadā /

na dveṣaḥ kasyacitkāryaḥ sarveṣāṃ hitamācaret // NarP_1,5.12 //

ijyādhyaṃyanadānāni sadā kāryāṇi te suta /

evaṃ pitrā samādiṣṭo mārkaṇḍeyo munīśvaraḥ // NarP_1,5.13 //

cacāra dharmaṃ satataṃ sadā saṃcintayanharim /

mārkaṇḍeyo mahābhāgo dayāvāndharmavatsalaḥ // NarP_1,5.14 //

ātmavānsatyasandhaśca mārtaṇḍasadṛśaprabhaḥ /

vaśīṃ śānto mahājñānī sarvatattvārthakovidaḥ // NarP_1,5.15 //

tapaścacāraṃ mahāmacyutaprītikāraṇam /

ārādhito jagannātho mākraṇḍeyena dhīmatā // NarP_1,5.16 //

purāṇasaṃhitāṃ karttudattavānvaramacyutaḥ /
mārkaṇḍeyo muni tapaścacāraṃ paramamacyutaprītikāraṇam /
mārkaṇḍeyo munistasmānnārāyaṇa iti smṛtaḥ // NarP_1,5.17 //

cirajīvī mahābhakto devadevasya cakriṇaḥ /

jagatyekārṇavībhūte svaprabhāvaṃ janārddanaḥ // NarP_1,5.18 //

tasya darśayituṃ vigrāstaṃ na saṃhṛtavānhariḥ /

mṛkaṇḍutanayo dhīmānviṣṇubhaktisamanvitaḥ // NarP_1,5.19 //

tasmiñjale mahāghore sthitavāñchīrṇapatravat /

mārkaṇḍeyaḥ sthitastāvadyāvacchete hariḥ svayam // NarP_1,5.20 //

tasya pramāṇaṃ vakṣyāmi kālasya vadataḥ śruṇu /

daśabhiḥ pañcabhiścaiva nimeṣaiḥ parikīrtitā // NarP_1,5.21 //

kāṣṭātatriṃśato jñeyā kalā pahmajanandana /

tatriṃśato kṣaṇo jñeyastaiḥ paṅbharghaṭikā smṛtā // NarP_1,5.22 //

tadvayena muhūrttaṃ syāddinaṃ tatriṃśatā bhavet /

triṃśaddinerbhavenyāsaḥ pakṣadvitayasaṃyutaḥ // NarP_1,5.23 //

ṛturmāsadvayena syāttatrayeṇāyanaṃ smṛtam /

taddayena bhavedabdaḥ sa devānāṃ dinaṃ bhavet // NarP_1,5.24 //

uttaraṃ divasaṃ prāhū rātrirvai dakṣiṇāyanam /

mānuṣeṇaiva māsena pitṝṇāṃ dinamucyate // NarP_1,5.25 //

tasmātsuryendusaṃyoge jñātavyaṃ kalpamuttamam /

divyairvarṣasahasrairdvādaśabhirdaivataṃ yugam // NarP_1,5.26 //

daive yugasahasre dve brāhmaḥ kalpau tu tau nṛṇām /

ekasatpatisaṃkhyātairdivyairmanvantaraṃ yugaiḥ // NarP_1,5.27 //

caturddaśabhiretaiśca brahmaṇo divasaṃmune /

yāvatpramāṇaṃ divasaṃ tāvadrātriḥ prakīrtitā // NarP_1,5.28 //

nāśamāyāti viprendra tasminkāle jagannayam /

manuṣeṇa sahasreṇa yatpramāṇaṃ bhavecchṛṇu // NarP_1,5.29 //

caturyugasahasrāṇi brahmaṇo divasaṃ mune /

tadvanmāso vatsaraśca jñeyastasyāpi vedhasaḥ // NarP_1,5.30 //

parārddhadvayakālastu tanmatena bhavedvijāḥ /

viṣṇorahastu vijñeyaṃ tāvadrātriḥ prakīrtitā // NarP_1,5.31 //

mṛkaṇḍutanayastāvatsthitaḥ saṃjīrṇaparṇavat /
tasminghore jalamaye viṣṇuśaktyupabṛṃhitaḥ /
ātmānaṃ paramaṃ dhyāyansthitavānharisānnidhau // NarP_1,5.32 //

atha kāle samāyāte yoganidrāvimocitaḥ /

sṛṣṭavānbrahmarupeṇa jagadetaccarācaram // NarP_1,5.33 //

saṃhṛtaṃ tu jalaṃ vīkṣya sṛṣṭaṃ viśvaṃ mṛkaṇḍujaḥ /

vismitaḥ paramaprīto vavande caraṇau hareḥ // NarP_1,5.34 //

śirasyañjalimādhāya mārkaṇḍeyo mahāmuniḥ /

tuṣṭāva vāgbhiriṣṭābhiḥ sadānandaikavigraham // NarP_1,5.35 //

mārkaṇḍeya uvāca
sahasraśirasaṃ devaṃ nārāyaṇamanāmayam /
vāsudevamanādhāraṃ praṇato 'smijanārdanam // NarP_1,5.36 //

ameyamajaraṃ nityaṃ sadānandaikavigraham /

apratarkyamanirdeśyaṃ praṇato 'smi janārddanam // NarP_1,5.37 //

akṣaraṃ paramaṃ nityaṃ viśākṣaṃ viśvasambhavam /

sarvatattvamayaṃ śāntaṃ praṇato 'smi janārddanam // NarP_1,5.38 //

purāṇaṃ puruṣaṃ siddhaṃ sarvajñānaikabhājanam /

parātparataraṃ rupaṃ praṇato 'smi janārddanam // NarP_1,5.39 //

parañjyotiḥ paraṃ dhāma pavitraṃ paramaṃ padam /

sarvaikarupaṃ paramaṃ praṇato 'smi janārddanamam // NarP_1,5.40 //

taṃ sadānandacinmātraṃ parāṇāṃ paramaṃ padam /

sarvaṃ sanātanaṃ śreṣṭhaṃ praṇato 'smi janārddanam // NarP_1,5.41 //

saguṇaṃ nirguṇaṃ śāntaṃ māyātītaṃ sumāyinam /

arupaṃ bahurupaṃ taṃ praṇato 'smi janārddanam // NarP_1,5.42 //

yatratadbhagavānviśvaṃ sṛjatyavatti hanti ca /

tamādidevamīśānaṃ praṇato 'smi janārddanam // NarP_1,5.43 //

pareśa paramānanda śaraṇāgatavatsala /

trāhi māṃ karuṇāsindho manotīti namo 'stute // NarP_1,5.44 //

evaṃ stavantaṃ viprendraṃ mārkaṇḍeyajagadgurum /

uvāca parayā prītyā śaṅkhacakragadādharaḥ // NarP_1,5.45 //

śrībhagavānuvāca
loke bhāgavatā ye ca bhagavadbhaktamānasāḥ /
teṣāṃ tuṣṭo na sandeho rakṣāmyetāṃśca sarvadā // NarP_1,5.46 //

ahameva dvijaśreṣṭha nityaṃ pracchannavigrahaḥ /

bhagavadbhaktarupeṇa lokākrakṣāmi sarvadā // NarP_1,5.47 //

mārkaṇḍeya uvāca
kiṃlakṣaṇā bhāgavatā jāyante kena karṃmaṇā /
etadicchāmyadaṃ śrotuṃ kautuhalaparo yataḥ // NarP_1,5.48 //

śrībhagavānuvācā
lakṣaṇaṃ bhāgavatānāṃ śruṇuṣva munisattam /
vaktuṃ teṣāṃ prabhāvaṃ hi śakyate nābdakoṭibhiḥ // NarP_1,5.49 //

yo hitāḥ sarvajantūnāṃ gatāsūyā aamatsarā /

viśino nispṛhāḥ śāntāste vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.50 //

karṃmaṇā manasā vācā parapīḍāṃ na kurvate /

aparigrahaśīlāśca te vai bhāgavatāḥ smṛtāḥ // NarP_1,5.51 //

satkathāśravaṇe yeṣāṃ vartate sāttvikī matiḥ /

tadbhaktaviṣṇubhaktāśca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.52 //

mātāpitrośca śuśruṣāṃ kurvanti ye narottamāḥ /

gaṅgāviśveśvaradhiyā te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.53 //

ye tu devārccanaratā ye tu tatsādhakāḥ smṛtāḥ /

pūjāṃ dṛṣṭvānumodante te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.54 //

vratināṃ ca yatīnāṃ ca paricaryāparāśaaca ye /

viyuktaparanindāśca te va bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.55 //

sarveṣāṃ hitavākyāni ye vadanti narottamāḥ /

ye guṇagrāhiṇo loke te vai bhāgavatāḥ smṛtāḥ // NarP_1,5.56 //

ātmavatsarvabhūtāni ye paśyanti narottamāḥ /

tulyāḥ śatruṣu mitreṣu te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.57 //

dharṃmaśāstrapravaktāraḥ satyavākyaratāśca ye /

satāṃ śuśrūṣavo ye ca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.58 //

vyākurvate purāṇāni tāni śṛṇvanti ye tathā /

tadvaktari ca bhaktā ye te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.59 //

ye gobrāhmaṇaśuśrūṣaāṃ kurvate satataṃ narāḥ /

tīrthayātrāparā ye ca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.60 //

anyeṣāmudayaṃ dṛṣṭvā ye 'bhinavandanti mānavāḥ /

harināmaparā ye ca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.61 //

ārāmāropaṇaratāstaḍāparirakṣakāḥ /

kāsārakūpakarttāraste vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.62 //

ye vai taḍāgakarttāro devasahmāni kurvate /

goyatrīniratā ye ca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.63 //

ye 'bhinandanti nāmāni hareḥ śrutvātiharṣitāḥ /

romāñcitaśarīrāśca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.64 //

tulasīkāvanaṃ dṛṣṭvā ye namaskurvate narāḥ /

tatkāṣṭāṅkitakarṇā ye te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.65 //

tulasīgandhamāghrāya santoṣaṃ kurvate tu ye /

tanmūlamṛttikāṃ ye ca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.66 //

āśramācācaraniratāstathaivātithipūjakāḥ /

ye ca vedārthavaktāraste vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.67 //

śivāpriyāḥ śivāsaktāḥ śivapādārccane ratāḥ /

tripuṇḍradhāriṇo ye ca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.68 //

vyāharanti ca nāmāni hareḥ śambhormahātmanaḥ /

rudrākṣālaṅkṛtā ye ca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.69 //

ye yajanti mahādevaṃ ṛtubhirbahudakṣiṇaiḥ /

hariṃ vā parayā bhaktyā te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.70 //

viditāni ca śāstrāṇi parārthaṃ gravadanti ye /

sarvatra guṇabhājo ye te vai bhāgavatāḥ smṛtāḥ // NarP_1,5.71 //

śive ca parameśe ca viṣṇau ca paramātmani /

samabuddhyā pravarttante te vai bhāgavatāḥ smṛtāḥ // NarP_1,5.72 //

śivāgrikāryaniratāḥ pañcākṣarajape ratāḥ /

śivadhyānaratā ye ca te vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.73 //

pānīyadānaniratā ye 'nnadānaratāstathā /

ekādarśīvrataratā vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.74 //

godānaniratā ye ca kanyādānaratāśca ye /

madarthaṃ karṃmakarttāraste vai bhāgavatottamāḥ // NarP_1,5.75 //

ete bhāgavatā vipra kecidatra prakīrtitāḥ /

mayāpi gadituṃ śakyā nābdakoṭiśatairapi // NarP_1,5.76 //

tasmāttvamapi viprendra suśīlo bhava sarvadā /

sarvabhūtāśrayo dānto metro dharṃmaparāyaṇaḥ // NarP_1,5.77 //

punaryugāntaparyyantaṃ dharṃmaṃ sarvaṃ samācaran /

manmūrttidhyānanirataḥ paraṃ nirvāṇamāpsyasi // NarP_1,5.78 //

evaṃ mṛkaṇḍuputrasya svabhaktasya kṛpānidhiḥ /

dattvā varaṃ sa deveśastatraivāntaradhīyata // NarP_1,5.79 //

mārkaṇḍeyo mahābhāgo haribhaktirataḥ sadā /

cacāra paramaṃ dharmamīje ca vidhivanmakhaiḥ // NarP_1,5.80 //

śālaprāme mahākṣetre tatāpa paramaṃ tapaḥ /

dhyānakṣapitakarmā tu paraṃ nirvāṇamātpavān // NarP_1,5.81 //

tasmājjantuṣu sarveṣu hitakṛddharipūjakaḥ /

īpsivaṃ manasā yadyanattadānprotyasaṃśayam // NarP_1,5.82 //

sanaka uvāca
etatsarvaṃ nigaditaṃ tvayā pṛṣṭaṃ dvijottama /
bhagavadbhakti māhātmyaṃ kimanyacchrotumicchasi // NarP_1,5.83 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde mārkaṇḍeyavarṇanaṃ nāma pañcamo 'dhyāyaḥ

sūta uvāca
bhagavadbhaktimāhātmyaṃ śrutvā prītastu nāradaḥ /
punaḥ papraccha sanakaṃ jñānavijñānapāragam // NarP_1,6.1 //

nārada uvāca
kṣetrāṇāmuttamaṃ kṣetraṃ tīrthānāṃ ca tathottamam /
parayā dayayā tathavaṃ brūhiṃ śāstrārthapāraga // NarP_1,6.2 //

sanaka uvāca
śuṇu brahmantaraṃ guhyaṃ sarvasaṃpatkaraṃ param /
duḥsvanpanāśanaṃ puṇyaṃ dharmyaṃ pāpaharaṃ śubham // NarP_1,6.3 //

śrotavyaṃ munibhirnityaṃ duṣṭagrahanivāraṇam /

sarvarogapraśamanamāyurvardhdanakāraṇam // NarP_1,6.4 //

kṣetrāṇāmuttamaṃ kṣetraṃ tīrthānāṃ ca tathottamam /

gaṅgāyamunayoryogaṃ vadanti paramarṣayaḥ // NarP_1,6.5 //

sitāsitodakaṃ tīrthaṃ brahmādyāḥ sarvadevatāḥ /

munayo manavaścaiva sevante puṇyakāṅkṣiṇaḥ // NarP_1,6.6 //

gaṅgā puṇyanadī jñeyā yato viṣṇupadodbhavā /

ravijā yamunā brahmaṃstayoryogaḥ śubhāvahaḥ // NarP_1,6.7 //

smṛtārtināśinī gaṅgā nadīnāṃ pravarā mune /

sarvapāpakṣayakarī sarvopadra vanāśinī // NarP_1,6.8 //

yāni kṣetrāṇi puṇyāni samudrānte mahītale /

teṣāṃ puṇyatamaṃ jñeyaṃ prayāgākhyaṃ mahāmune // NarP_1,6.9 //

iyāja vedhā yajñena yatra devaṃ ramāpatim /

tathaiva munayaḥ sarve cakraśca vividhānmakhān // NarP_1,6.10 //

sarvatīrthābhiṣekāṇi yāni puṇyāni tāni vai /

gaṅgābindvabhiṣekasya kalāṃ nārhanti ṣoḍaśīm // NarP_1,6.11 //

gaṅgā gaṅgeti yo brūyādyojanānāṃ śate sthitaḥ /

so 'pi mucyeta pāpebhyaḥ kimu gaṅgābhiṣekavān // NarP_1,6.12 //

viṣṇupādodbhavā devī viśveśvaraśiraḥ sthitā /

saṃsevyā munibhirdevaḥ kiṃ punaḥ pāmarairjanai // NarP_1,6.13 //

yatsaikataṃ lalāṭe tu dhriyate manujottamaiḥ /

tatraiva netraṃ vijñeyaṃ vidhyarddhādhaḥ samujjvalat // NarP_1,6.14 //

yanmajjana mahāpuṇyaṃ durlabhaṃ tridivaukasām /

sārupyadāyakaṃ viṣṇoḥ kimasmātkathyate parama // NarP_1,6.15 //

yatra strātāḥ pāpino 'pi sarvapāpavivarjitāḥ /

mahadvimānamāruḍhāḥ prayānti paramaṃ padam // NarP_1,6.16 //

yatra snātā mahātmānaḥ pitṛmātṛkulāni vai /

sahasrāṇi samuddhṛtya viṣṇuloke vrajanti vai // NarP_1,6.17 //

sa snātaḥ sarvatīrtheṣu yo gaṅgāṃ smarati dvica /

puṇyakṣetreṣu sarveṣau sthitavānnātra saṃśayaḥ // NarP_1,6.18 //

yatra snātaṃ naraṃ dṛṣṭvā pāpo 'pi svargabhūmibhāk /

madaṅgasparśemātreṇa devānāmādhapo bhavet // NarP_1,6.19 //

tulasīmūlasaṃbhūtā dvijapādodbhāvā tathā /

gaṅgodbhavā tu mṛllokānnayatyacyutarupatām // NarP_1,6.20 //

gaṅgā ca tulasī caiva haribhaktiracañcalā /

atyantadurllabhā nṝṇāṃ bhaktirddharmapravaktari // NarP_1,6.21 //

saddharmavaktuḥ padasaṃbhavāṃ mṛdaṃ gaṅgodbhavāṃ caiva tathā tulasyāḥ /

mūlodbhavāṃ bhaktiyuto manuṣyo dhṛtvā śirasyeti padaṃ ca viṣṇoḥ // NarP_1,6.22 //

kadā yāsyāmyahaṃ gaṅgāṃ kadā paśyāmi tāmaham /

vāñcchatyapi ca yo hyevaṃ so 'pi viṣṇupadaṃ vrajet // NarP_1,6.23 //

gaṅgāyā mahimā brahmanvaktuṃ varṣaśatairapi /

na śakyate viṣṇunāpi kimanyairbahubhāṣitaiḥ // NarP_1,6.24 //

aho māyā jagatsarvaṃ mohayatyetadadbhutam /

yato vai narakaṃ yānti gaṅgānātri sthite 'pi hi // NarP_1,6.25 //

saṃsāraduḥkha vicchedi gaṅgānāma prakīrtitam /

tathā tulasyā bhaktiśca harikīrtipravaktari // NarP_1,6.26 //

sakṛdapyuccaredyastu gaṅgetyevākṣaradvayam /

sarvapāpavinirmukto viṣṇulokaṃ sa gacchati // NarP_1,6.27 //

yojanatritayaṃ yastu gaṅgāyāmadhigacchati /

sarvapāpavinirmuktaḥ sūryalokaṃ sameti hi // NarP_1,6.28 //

seyaṃ gaṅgā mahāpuṇyā nadī bhaktyā niṣevitā /

meṣataulimṛgākarṣu pāvayatyakhilaṃ jagat // NarP_1,6.29 //

godāvarī bhīmarathī kṛṣṇā revā sarasvatī /

tuṅgabhadrā ca kāverī kāliṃndī bāhudā tathā // NarP_1,6.30 //

vetravatī tāmraparṇī sarayūśca dvijottama /

evamādiṣu tīrtheṣu gaṅgā mukhyatamā smṛtā // NarP_1,6.31 //

yathā sarvagato viṣṇurjagavdyāpya pratiṣṭitaḥ /

tatheyaṃ vyāpinī gaṅgā sarvapāpapraṇāśinī // NarP_1,6.32 //

aho gaṅgā jagaddhātrī snānapānādibhirjagat /

punāti pāvanītyeṣā na kathaṃ sevyate nṛbhiḥ // NarP_1,6.33 //

tīrthānāmuttamaṃ tīrthaṃ kṣetrāṇāṃ kṣetramuttamam /

vārāṇasīti vikhyātaṃ sarvadevaniṣevitam // NarP_1,6.34 //

te eva śravaṇe dhanye saṃvidāte bahuśrutam /

iha śrutimatāṃ puṃsāṃ kāśī yābhyāṃ śrutāsakṛt // NarP_1,6.35 //

ye yaṃ smaranti saṃsthānamavimuktaṃ dvijottamam /

nirdhūtasarvapāpāste śivalokaṃ vrajanti vai // NarP_1,6.36 //

yojanānāṃ śatastho 'pi avimuktaṃ smaredyadi /

bahupātakapūrṇo 'pi padaṃ gacchatyanāmayam // NarP_1,6.37 //

prāṇaprayāṇasamaye yo 'vimuktaṃ smaredvūja /

so 'pi pāpavinirmuktaḥ śaivaṃ padamavānpuyāt // NarP_1,6.38 //

kāśīsmaraṇajaṃ puṇyaṃ bhuktvā svarge tadantataḥ /

pṛthivyāmekarāḍū bhūtvā kāśīṃ prāpya ca muktibhāk // NarP_1,6.39 //

bahunātra kimuktena vārāṇasyā guṇānprati /

nāmāpi gṛhṇātāṃ kāśyāścaturvargo na dūrataḥ // NarP_1,6.40 //

gaṅgāyamunayoryogo 'dhikaḥ kāśyā api dvijā /

yasya darśanamātreṇa narā yānti parāṃ gatim // NarP_1,6.41 //

makarasthe ravau gaṅgā yatra kutrāvagāhitā /

punāti strānapānādyairnayantīndrapuraṃ jagat // NarP_1,6.42 //

yo gaṅgāṃ bhajate nityaṃ śaṅkaro lokaśaṅkaraḥ /

liṅgarupīṃ kathaṃ tasyā mahimā parikīrtyate // NarP_1,6.43 //

harirupadharaṃ liṅgaṃ liṅgarupadharo hariḥ /

īṣadapyantaraṃ nāsti bhedakṛccānayoḥ kudhīḥ // NarP_1,6.44 //

anādinidhane deve hariśaṅkarasaṃjñite /

ajñānasāgare magnā bhedaṃ kurvanti pāpinaḥ // NarP_1,6.45 //

yo devo jagatāmaśaḥ kāraṇānāṃ ca kāraṇam /

yugānte nigadantyetadrudrarupadharo hariḥ // NarP_1,6.46 //

rudro vai viṣṇurupeṇa pālayatyakhilañjagat /

brahmarupeṇa sṛjati prānteḥ hayetatrayaṃ haraḥ // NarP_1,6.47 //

hariśaṅkarayormadhye brahmaṇaścāpi yo naraḥ /

bhedaṃ karoti so 'bhyeti narakaṃ bhṛśadāruṇam // NarP_1,6.48 //

haraṃ hariṃ vidhātāraṃ yaḥ paśyatyekarupiṇam /

sa yāti paraṃmānandaṃ śāstrāṇāmeṣa viṣvayaḥ // NarP_1,6.49 //

yo 'sāvanādiḥ sarvajño jagatāmādikṛdvibhuḥ /

nityaṃ saṃnihitastatra liṅgarupī janārdanaḥ // NarP_1,6.50 //

kāśīviśveśvaraṃ liṅgajyotirliṅgaṃ taducyate /

taṃ dṛṣṭvā paramaṃ jyotirāproti manujottamaḥ // NarP_1,6.51 //

kāśīpradakṣiṇā yena kṛtā trailokyapāvanī /

satpadvīpāsābdhiśailā bhūḥ parikramitāmunā // NarP_1,6.52 //

dhātumṛddārapāṣāṇalekhyādyā mūrtayo 'malāḥ /

śivasya vācyutasyāpi tāsu saṃnihito hariḥ // NarP_1,6.53 //

tulasīkānanaṃ yatra yatra pahmavanaṃ dvijā /

purāṇapaṭhanaṃ yatra yatra saṃnihito hariḥ // NarP_1,6.54 //

purāṇasaṃhitāvaktā harirityabhidhīyate /

tadbhaktiṃ kurvatāṃ nṝṇāṃ gaṅgāstrānāṃ dine dine // NarP_1,6.55 //

purāṇaśravaṇe bhaktirgaṅgāstrānasamā dvija /

tadvaktari ca yā bhaktiḥ sā prayāgopamā smṛtā // NarP_1,6.56 //

purāṇadharmakathanairyaḥ samuddharate jagat /

saṃsārasāgare magnaṃ sa hariḥ parikīrtitaḥ // NarP_1,6.57 //

nāsti gaṅgāsamaṃ tīrthaṃ nāsti mātṛsamo guruḥ /

nāsti viṣṇusamaṃ daivaṃ nāsti tattvaṃ guroḥ param // NarP_1,6.58 //

varṇānāṃ brāhmaṇaḥ śreṣṭhastārakāṇāṃ yathā śaśī /

yathā payodhiḥ sindhūnāṃ tathā gaṅgā parā smṛtā // NarP_1,6.59 //

nāsti śāntisamo bandhurnāsti satyātparaṃ tapaḥ /

nāsti mokṣātparo lābho nāsti gaṅgāsamā nadī // NarP_1,6.60 //

gaṅgāyāḥ paramaṃ nāma pāpāraṇyadavānalaḥ /

bhavavyādhiharā gaṅgā tasmātsevyā prayantataḥ // NarP_1,6.61 //

gāyatrī jāhnavī cobhe sarvapāpahare smṛte /

etayorbhaktihīno yastaṃ vidyātpatitaṃ dvija // NarP_1,6.62 //

gāyatrī chandasāṃ mātā mātā lokasya jāhnavī /

ubhe te sarvapāpānāṃ nāśakāraṇatāṃ gate // NarP_1,6.63 //

yasya prasannā gāyatrī tasya gaṅgā prasīdati /

viṣṇuśaktiyute te dve samakāmaprasiddhede // NarP_1,6.64 //

dharmārthakāmarupāṇāṃ phalarupe nirañjane /

sarvalokānugrahārthaṃ pravartete mahottame // NarP_1,6.65 //

atīva durllabhā nṝṇāṃ gāyatrī jāhnavī tathā /

tathaiva tulasībhaktirharibhaktiśca sāttvikī // NarP_1,6.66 //

aho gaṅgā mahābhāgā smṛtā pāpapraṇāśinī /
harilokapradā dṛṣṭā pītā sārupyadāyinī /
yatra strātā narā yānti viṣṇoḥ padamanuttamam // NarP_1,6.67 //

nārāyaṇo jagaddhātā vāsudevaḥ sanātanaḥ /

gaṅgāstrānaparāṇāṃ tu vāñchitārthaphalapradaḥ // NarP_1,6.68 //

gaṅgājalakaraṇenāpi yaḥ sikto manujottamaḥ /

sarvapāpavinirmuktaḥ prayāti paramaṃ padam // NarP_1,6.69 //

yadvindusevanādeva sagarānvayasambhavaḥ /

visṛjyarākṣasaṃ bhāvaṃ saṃprātpaḥ paramaṃ padam // NarP_1,6.70 //

iti śrīvṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde gaṅgāmāhātmyaṃ nāma ṣaṣṭo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
ko 'sau rākṣasabhāvāddhi mocitaḥ sagarāvanvaye /
sagaraḥ ko muniśreṣṭha tanmramākhyātumarhasi // NarP_1,7.1 //

sanaka uvāca
śruṇuṣva muniśārdūla gaṅgāmāhātmyamuttamam /
yajjalasparśamātreṇa pāvitaṃ sāgaraṃ kulam /
gataṃ viṣṇupadaṃ vipra sarvalokottamottamam // NarP_1,7.2 //

āsīdravikule bāhurnāma vṛkātmajaḥ /

bubhuje pṛthivīṃ sarvāṃ dharmato dharmatatparaḥ // NarP_1,7.3 //

brahmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrāścānye ca jantavaḥ /

sthāpitāḥ svasvadharmeṣu tena bāhurviśāṃpatiḥ // NarP_1,7.4 //

aśvamedhairiyājāsau satpadvīpeṣu satpabhiḥ /

atarppayadbhūmidevān gobhūsvarṇāśukādibhiḥ // NarP_1,7.5 //

aśāsannītiśāstreṇa yatheṣṭaṃ paripanthinaḥ /

mene kṛtārthamātmānamanyātapanivāraṇam // NarP_1,7.6 //

candanāni manojñāni baliṃ yatsarvadā janāḥ /

bhūṣitā bhūṣaṇaurdivyaistadrāṣṭre sukhino mune // NarP_1,7.7 //

akṛṣṭapacyā pṛthivī phalapuṣpasamanvitā // NarP_1,7.8 //

vavarṣa bhūmau devendraḥ kāle kāle muniśvaraḥ /

ādharmaniratāpāye prajā dharmeṇa rakṣitāḥ // NarP_1,7.9 //

ekadā tasya bhūpasya sarvasaṃpadvināśakṛt /

ahṝṅkāro mahāñjajñe sāsūyo lopahetukaḥ // NarP_1,7.10 //

ahaṃ rājā samastānāṃ lokānāṃ pālako balī /

karttā mahākratūnāṃ ca mattaḥ pūjyo 'sti ko 'paraḥ // NarP_1,7.11 //

ahaṃ vicakṣaṇaḥ śrīmāñjitāḥ sarve mayarayaḥ /

vedavedāṅgatattvajño nītiśāstra viśāradaḥ // NarP_1,7.12 //

ajeyo 'vyāhataiśvaryo mattaḥ ko 'nyo 'dhiko bhuvi /

ahṝṅkāraparasyaivaṃ jātāsūyā pareṣvapi // NarP_1,7.13 //

asūyāto 'bhavatkāmastasya rājño munīśvara /

eṣu sthiteṣu tu naro vināṣaṃ yatyasaṃśayam // NarP_1,7.14 //

yauvanaṃ dhanasaṃpattiḥ prabhutvamavivekitā /

ekaikamapyanarthāya kimu yatra catuṣṭayam // NarP_1,7.15 //

tasyāsūyā nu mahatī jātā lokavirodhinī /

svadehanāśinī vigra sarvasaṃpadvināśinī // NarP_1,7.16 //

asūyāviṣṭamanasi yadi saṃpatpravarttate /

tuṣāgniṃ vāyusaṃyogamiva jānīhi suvrata // NarP_1,7.17 //

asūyopetamanasāṃ dambhācāravatāṃ tathā /

paruṣoktiratānāṃ ca sukhaṃ neha paratra ca // NarP_1,7.18 //

asūyāviṣṭacittā nāṃ sadā niṣṭhurabhāṣiṇām /

priyāvā tanayā vāpi bāndhavā apyarātayaḥ // NarP_1,7.19 //

manobhilāṣaṃ kurute yaḥ samīkṣya parastriyam /

sa svasaṃpadvināśāya kuṭhāro nātra saṃśayaḥ // NarP_1,7.20 //

yaḥ svaśreyovināśāya kuryādyatnaṃ naro mune /

sarveṣāṃ śreyasaṃ dṛṣṭvā sa kuryānmatsūraṃ kudhīḥ // NarP_1,7.21 //

mitrāpatyagṛhakṣetra dhanadhānyapaṣuṣvapi /

hānimicchannaraḥ kuryādasūyāṃ satataṃ dvija // NarP_1,7.22 //

atha tasyāvinītasya hyasūyāviṣṭacetasaḥ /

haihayāstālalajaṅghāśca balino 'rātayo 'bhavan // NarP_1,7.23 //

yasyānukūlo lakṣmīśaḥ saubhāgyaṃ tasya varddhate /

sa eva vimukho yasya saubhāgyaṃ tasya hīyate // NarP_1,7.24 //

tāvatputrāśca pautrāśca dhanadhānyagṛhādayaḥ /

yāvadīkṣeta lakṣmīśaḥ kṛpāpāṅgena nārada // NarP_1,7.25 //

api mūrkhāndhabadhirajaḍāḥ śūrā vivekinaḥ /

ślādhyā bhavanti viprendra prekṣitā mādhavena ye // NarP_1,7.26 //

saubhāgyaṃ tasya hīyeta yasyāsūyādilāñchanam /

jāyate nātra saṃdeho jantudveṣo viśeṣataḥ // NarP_1,7.27 //

satataṃ yasya kasyāpi yo dveṣaṃ kurute naraḥ /

tasya sarvāṇi naśyanti śreyāṃsi munisatam // NarP_1,7.28 //

asūyā varddhate yasya tasya viṣṇuḥ parāṅmukhaḥ /

dhanaṃ dhānyaṃ mahī saṃpanadviśyati tato dhruvam // NarP_1,7.29 //

vivekaṃ hantyahṝṅkārastvavivekāttu jīvinām /

āpadaḥ saṃbhavantyevetyahṝṅkāraṃ tyajettataḥ // NarP_1,7.30 //

ahaṃ kāro bhavedyasya tasya nāśo 'tivegataḥ /

asūyāvisṛṣṭamanasastasya rājñaḥ paraiḥ saha // NarP_1,7.31 //

āyodhanamabhīddhoraṃ māsamekaṃ nirantaram /

haihayaistālajaṅghaiśca ripubhiḥ sa parājitaḥ // NarP_1,7.32 //

sa tu bāhustato duḥkhī antarvatnyā svabhāryayā /

avāpa paramāṃ tuṣṭiṃ tatra dṛṣṭvā mahatsaraḥ // NarP_1,7.33 //

asūyopetamanasastasya bhāvaṃ nirīkṣya ca /

sarogatavihaṅgāste līnāścitramidaṃ mahat // NarP_1,7.34 //

aho kaṣṭamaho rupaṃ ghoramatra samāgatam /

viśantastvarayā vāsamityūcuste vihaṅgamāḥ // NarP_1,7.35 //

so 'vagāhyasarobhūpaḥ patnībhyāṃ sahito mutā /

pītvā jalaṃ ca sukhadaṃ vṛkṣamūlamupāśritaḥ // NarP_1,7.36 //

tasminbāhau vanaṃ yāte tenaiva parirakṣitāḥ /

durguṇānvigaṇayyāsyadhigdhigityabruvanprajāḥ // NarP_1,7.37 //

yo vā ko vā guṇī martyaḥ sarvaśvādhyatarodvijaḥ /

sarvasaṃpatsamāyukto 'pyaguṇīnindito janaiḥ // NarP_1,7.38 //

apakīrtisamo mṛtyurlokeṣvanyo na vidyate /
yadā bāhurvanaṃ yātastadā tadrāgagā janāḥ /
saṃtuṣṭiṃ paramāṃ yātā davathau vigate yathā // NarP_1,7.39 //

nindāto bahuśo bāhurmṛtavatkānanesthitaḥ /

nihatya karma ca yaśo loke dvajavarottama // NarP_1,7.40 //

nāstyakīrtisamo mṛtyurmāsti krodhasamo ripuḥ /

nāsti nindāsamaṃ pāpaṃ nāsti mohasamāsavaḥ // NarP_1,7.41 //

nāstyasūyāsamā kīrtirnāsti kāmasamo 'nalaḥ /

nāsti rāgasamaḥ pāśo nāsti saṅgasamaṃ viṣam // NarP_1,7.42 //

evaṃ vilapyabahudhā bāhuratyantaduḥkhitaḥ /

jīrṇāṅgomanasastāpād vṛddhabhāvādabhūdasau // NarP_1,7.43 //

gate bahutithe kāle aurvāśramasamīpataḥ /

sa bāhurvyādhinā graste mamāra munisattama // NarP_1,7.44 //

tasya bhāryā ca duḥkhārtā kaniṣṭhā garbhiṇī tadā /

ciraṃ vilapya bahudhā sahagantuṃ mano dadhe // NarP_1,7.45 //

samānīya casaidhāṃsi citāṃ kṛtvātiduḥkhitā /

samāropya tanpūruḍhaṃ svayaṃ samupacakrame // NarP_1,7.46 //

etasminnantare dhīmanaurvastejonidhirmuniḥ /

etadvijñātavānsarvaṃ parameṇa samādhinā // NarP_1,7.47 //

bhūtaṃ bhavyaṃ varttamānaṃ trikālajñāmunīśvarāḥ /

gatāsūyā mahātnānaḥ paśyantijñāna cakṣuṣā // NarP_1,7.48 //

tapobhistejasāṃ rāśiraurvapuṇyasamo muniḥ /

saṃprātpastatra sādhvī ca yatra bāhupriyā sthitā // NarP_1,7.49 //

citāmāroḍhumudyuktāṃ tāṃ dṛṣṭvā munisattamaḥ /

provāca dharmamūlāni vākyāni munisattamaḥ // NarP_1,7.50 //

aurva uvāca
rājavaryapriye sādhvi mā kuruṣvātisāhasam /
tavodare cakravartī śanuhantā hi tiṣṭati // NarP_1,7.51 //

bālāpatyāśca garbhiṇyo hyadṛṣṭaṛtavastathā /

rajasvalā rājasutenārohati cintāśubho // NarP_1,7.52 //

brahmahatyādipāpānāṃ proktā niṣkṛtiruttamaiḥ /

dāmbhinonindakasyāpi bhrūṇaghrasya na niṣkṛtiḥ // NarP_1,7.53 //

nāstikasya kṛtanghasya dharmopekṣākarasya ca /

viśvāsaghātakasyāpi niṣkṛtirnāsti suvrate // NarP_1,7.54 //

tasmādetanmahatpāpaṃ karttuṃ nārhasi śobhane /

yadetadduḥkhamutpannaṃ tatsarvaṃ śāntimeṣyati // NarP_1,7.55//

ityuktā muninā sādhvī viśvasya tadanugraham /

vilalāpātiduḥkhārtā samuhyadhavapatkujau // NarP_1,7.56 //

aurvo 'pi tāṃ punaḥ prāha sarvaśāstrārthakoviduḥ /

mārodīrāja nanaye śriyamagrye gamiṣyasi // NarP_1,7.57 //

mā bhuṃ cāstramāhābhāgepreto dāhyo 'dya sajjanaiḥ /

tasmācchokaṃ parityajya kuru kālocitā kri pām // NarP_1,7.58 //

paṇḍite vāpimūrkhe vā daridre vāśriyānvite /

durvṛtte vā suvṛtte vā mṛtyoḥsarvatratulyatā // NarP_1,7.59 //

nagare vā tathāmanye dainyamatrātiricyate // NarP_1,7.60 //

yadyatpurātanaṃ karmatattaderviha yujyate /

kāraṇaṃ daivamevātra manye sopādhikā janāḥ // NarP_1,7.61 //

garbhe vā bālyabhāve vā yauvane vāpi vārddhake /

mṛtyorvaśaṃ prayātavyaṃ jantubhiḥ kamalānane // NarP_1,7.62 //

hanti pāti ca govindro jantūnkarmavaśe sthitān /

pravādaṃ ropayantyajñā hetumātreṣu jantuṣu // NarP_1,7.63 //

tasmāduḥkhaṃ parityajya sukhitī bhava suvrate /

kuru patyuśca karmāṇi vivekena sthirā bhava // NarP_1,7.64 //

etaccharīraṃ duḥkhānāṃ vyādhīnāmathutairgṛtam /

sukhābhāsaṃ bahukleśaṃ karmapāśena yantritam // NarP_1,7.65 //

ityāścāsya mahābuddhistayā kāryāṇyakārayat /

tyaktaśokā ca sā tanvī natā prāha munīśvaram // NarP_1,7.66 //

kimatra citraṃ yatsantaḥ parārthaphalakāṅkṣiṇaḥ /

nahi drumāśca bhogārthaṃ phalanti jagatītale // NarP_1,7.67 //

yo 'nyaduḥkhāni vijñāya sādhuvākyaiḥ prabodhayet /

sa eva viṣṇuḥsattvastho yataḥ parihite sthitaḥ // NarP_1,7.68 //

anya duḥkhena yo duḥkhī yo 'nyaharṣeṇa harṣitaḥ /

sa eva jagatāmīśo nararupadharo hariḥ // NarP_1,7.69 //

sadbhiḥ śrutāni śāstrāṇi paraduḥkhavimuktaye /

sarveṣāṃ duḥkhanāśāya iti santo vadanti hi // NarP_1,7.70 //

yatra santaḥ pravarttate tatra duḥkhaṃ na bādhate /

vartate yatra mārtāṇḍaḥ kathaṃ tatratamo bhavet // NarP_1,7.71 //

ityevaṃ vādinī sā tu svapatyuścāparāḥ kriyāḥ /

cakāra tatsarastīre muniproktavidhānataḥ // NarP_1,7.72 //

sthite tatra munau rājā devarāḍiva saṃjvalan /
citāmadhyādviniṣkramya vimānavaramāsthitaḥ /
prapede paramaṃ dhāma natvā caurvaṃ munīśvaram // NarP_1,7.73 //

mahāpātakayuktā vā yuktā vā copapātakaiḥ /

paraṃ padaṃ prayāntyeva mahadbhiravalokitāḥ // NarP_1,7.74 //

kalevaraṃ vā tadbhasma taddhūmaṃ vāpi sattama /

yadi paśyati puṇyātmā sa prayāti parāṃ gatim // NarP_1,7.75 //

patyuḥ kṛtakriyā sā tu gatvāśramapadaṃmuneḥ /

cakāra tasya śuśrūṣāṃ sapatnyā saha nārad // NarP_1,7.76 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde gaṅgāmāhātmyaṃ nāma satpamo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
evamaurvāśrame te dve bāhubhārye munīśvara /
cakrāte bhaktibhāvena śuśrūṣaāṃ prativāsararam // NarP_1,8.1 //

gate varṣārdhdake kāle jyeṣṭhā rājñī tu yā dvija /

tasyāḥ pāpamatirjātā sapatnyāḥ saṃpadaṃ prati // NarP_1,8.2 //

tatastayā garo dattaḥ kaniṣṭhāyai tu pāpayā /

na svaprabhāvaṃ cakre vai garo muniniṣevayā // NarP_1,8.3 //

bhūlepanādibhiḥ samyagyataḥ sāmudinaṃ muneḥ /

cakāra sevāṃ tenāsau jīrṇapuṇyena karmaṇā // NarP_1,8.4 //

tato māsa traye 'tīte gareṇa sahitaṃsutam /

suṣāva suśubhe kāle śuśrūṣānaṣṭakilbiṣā // NarP_1,8.5 //

aho satsaṃgatirloke kiṃ pāpaṃ na vināśayet /

na tadātisukhaṃ kiṃ vā narāṇāṃ puṇyakarmaṇām // NarP_1,8.6 //

jñānājñānakṛtaṃ pāpaṃ yaccānyatkārītaṃ paraiḥ /

tatsarvaṃ nāśayatyāśu paricaryā mahātmanām // NarP_1,8.7 //

jaḍo 'pi yāti pūjyatvaṃ satsaṃgājjagatītalaṃ /

kalāmātro 'pi śītāśuḥ śaṃbhunā svīkṛto yathā // NarP_1,8.8 //

satsaṃgatiḥ parāmṛddhiṃ dadāti hi nṛṇāṃ sadā /

ihāmutra ca vignendra santaḥ pūjyatamāstataḥ // NarP_1,8.9 //

aho mahagduṇānvaktuṃ kaḥ samartho munīśvarā /

garbhaṃ prātpo garo jīrṇo māsatrayamaho 'dbhutam // NarP_1,8.10 //

gareṇa sahitaṃ putraṃ dṛṣṭvā tejonidhirmuniḥ /

jātakarma cacakārāsau tannāma sagareti ca // NarP_1,8.11 //

pupoṣa sagaraṃ bālaṃ tanmātā prītipūrvakam /

caulopavītakarmāṇi tathā cakre munīśvaraḥ // NarP_1,8.12 //

śāstrāṇyadhyāpayāmāsa rājayogyāni mantravit /

samarthaṃ sagaraṃ dṛṣṭvā kiñcidudbhinnaśaiśavam // NarP_1,8.13 //

mantravatsarva śāstrāstraṃ dattavānsa munīśvaraḥ /

sagaraḥ śikṣitastena samyagaurvarṣiṇā mune // NarP_1,8.14 //

babhūva balavāndharmi kṛtajño guṇavānsudhīḥ /
dharmajñaḥ so 'pi sagaro muneramitatejasaḥ /
sabhitkuśāṃvupuṣpādi pratyahaṃ samupānayat // NarP_1,8.15 //

sa kadācidguṇinidhiḥ praṇipatya svamātaram /

uvāca prāñjalirbhūtvā sagaro vinayānvitaḥ // NarP_1,8.16 //

sagara uvāca
mātargataḥ pitā kutra kiṃnāmā kasya vaṃśajaḥ /
tatsarvaṃ mesamācakṣva śrotuṃ kautūhalaṃ mama // NarP_1,8.17 //

pitrā vihīnā ye loke jīvanto 'pi mṛtopamāḥ // NarP_1,8.18 //

darīdro 'pi pitā yasya hyāste sa dhanadopamaḥ /

yasya mātā pitā nāsti sukhaṃ tasya na vidyate // NarP_1,8.19 //

dharmahīno yathā mūrkhaḥ paratreha ca ninditaḥ /
mātāpitṛvihīnasya ajñasyāpyavivekinaḥ /
aputrasya vṛthāṃ janma ṛṇagrastasya caiva hi // NarP_1,8.20 //

candrahīnā yathā rātriḥ pahmahīnaṃ yathā saraḥ /

patihīnā yathā nārī pitṛhīnastathā śiśuḥ // NarP_1,8.21 //

dharmahīno yathā jantuḥ karmahīno yathā gṛhī /

paśuhīno yathā vaiśyastayā pitrā vinārbhaktaḥ // NarP_1,8.22 //

satyahīnaṃ yathā vākyaṃ sādhuhīnā yathā sabhā /

tapo yathā dayāhīnaṃ sathā pitrā vivārbhakaḥ // NarP_1,8.23 //

vṛkṣahīnaṃ yathāraṇyaṃ jalahīnā yathā nadī /

bedahīno yathā vājī tathā pitrā vinārbhaktaḥ // NarP_1,8.24 //

yathā lagutaro loke mātaryāvñāparo naraḥ /

tathā pitrā vihīnastu bahuduḥkhānvitaḥ sutaḥ // NarP_1,8.25 //

itītitaṃ sutenaiṣā śrutvā niḥśvāsya duḥkhitā /

saṃpṛṣṭaṃ tadyathāvṛttaṃ sarvaṃ tasmai nyavedayat // NarP_1,8.26 //

tacchutvā sagaraḥ kruddhaḥ kopasaṃrakta locanaḥ /

haniṣyāmītyarātīnsa pratijñāmakarottadā // NarP_1,8.27 //

pradakṣiṇīkṛtya muniṃ jananīṃ ca praṇamya saḥ /

prasthāpitaḥ pratasthe ca tenaiva muninā vadā // NarP_1,8.28 //

aurvāśramādriniṣkrāntaḥ sagaraḥ satyavāk śuciḥ /

vaśiṣṭaṃ svakulācāryaṃ prātpaḥ prītisamanvitaḥ // NarP_1,8.29 //

praṇamya gurave tasmai viśiṣṭāya mahātmane /

sarvaṃ vijñāpatrāmāsa jñānadṛṣṭyā vijānate // NarP_1,8.30 //

aindrāstraṃ vāruṇaṃ brāhmamāgreyaṃ sagaro nṛpaḥ /

tenaiva munināvāpa khaḍgaṃ vajropamaṃ dhanuḥ // NarP_1,8.31 //

tatastenābhyanujñātaḥ sagaraḥ saumanasyavān /

āśīrbhirarcitaḥ sadyaḥ pratasthe praṇipatya tam // NarP_1,8.32 //

ekenaiva tu cāpena sa śūraḥ paripanthinaḥ /

saputrapautrānsagaṇānakarotsvargāsinaḥ // NarP_1,8.33 //

taccāpamuktabāṇāgnisaṃtatāstadarātavaḥ /

kecidvinaṣṭā saṃtrastāstathā cānye pradudruvuḥ // NarP_1,8.34 //

kecidviśīrṇa keśāścavalmīkopari saṃsthitāḥ /

tṛṇānyabhakṣayankecinnagrāśca viviśurjanalam // NarP_1,8.35 //

śakāśca yavanāśvevatathā cānye mahībhṛtaḥ /

satvaraṃ śaraṇaṃ jagmurvaśiṣṭaṃ prāṇalolupāḥ // NarP_1,8.36 //

jitakṣitirbāhuputro ripūngurusamīpagān /

cārairvijñātavānsadyaḥ prātpa ścācāryasannidhim // NarP_1,8.37 //

tamāgataṃ bāhusutaṃ niśamya munirvaśiṣṭaḥ śaraṇāgatāṃstān /

trātuṃ ca śiṣyābhihitaṃ ca kartuṃ vivārayāmāsa tadā kṣaṇena // NarP_1,8.38 //

cakāra muṇḍāñśabarānyavanāṃllambamūrddhajān /

andhāṃśca śmaśrulānsarvānmuṇḍānvedavahiṣkṛtān // NarP_1,8.39 //

vasiṣṭamuninā tena hataprāyānnirīkṣya saḥ /

prahasanprāha sagaraḥ svaguruṃ tapaso nidhim // NarP_1,8.40 //

// sāgara uvāca

bho bho guro durācārānetānrakṣasi tānvṛthā /

sarvathāhaṃ haniṣyāmi matpiturdeśahārakān // NarP_1,8.41 //

upekṣeta samarthaḥ sandharmasya paripanthinaḥ /

sa eva sarvanāśāya hetubhūto na saṃśayaḥ // NarP_1,8.42 //

bāndhavaṃ prathamaṃ matvā durjatāḥ sakalaṃ jagat /

ta eva balahīnāścedbhajante 'tyantasādhutām // NarP_1,8.43 //

aho māyākṛtaṃ karma khalāḥ kaśmalacetasaḥ /

tāvatkurvanti kāryāṇi yāvatsyātprabalaṃ balam // NarP_1,8.44 //

dāsabhāvaṃ ca śatrūṇāṃ vārastrīṇāṃ ca sauhṛdam /

sādhubhāvaṃ ca sarpāṇāṃ śreyaskāmo na viśvaset // NarP_1,8.45 //

prahāsaṃ kurvate nityaṃ yāndantāndarśayankhalāḥ /

tāneva darśayantyāśu svasāmarthya viparyaye // NarP_1,8.46 //

piśunā jihvayā pūrvaṃ paruṣaṃ pravadanti ca /

atīva karuṇaṃ vākyaṃ vadantyeva tathābalāḥ // NarP_1,8.47 //

śreyaskāmo bhavedyastu nītiśāstrārthakovidaḥ /

sādhutvaṃ samabhāvaṃ ca khalānāṃ naiva viśvaset // NarP_1,8.48 //

durjanaṃ praṇatiṃ yānte mitraṃ kaitavaśīlitam /

duṣṭāṃ bhāryāṃ ca viśvasto mṛta eva na saṃśayaḥ // NarP_1,8.49 //

mā rakṣa tasmādetānvai gorupavyāghrakarmiṇaḥ /

hatvaitānakhilān duṣṭāṃstvatprasādānmahīṃ bhaje // NarP_1,8.50 //

vaśiṣṭastadvacaḥ śrutvā suprīto munisattamaḥ /

karābhyāṃ sagasyayāṅgaṃ spṛśannidamuvāca ha // NarP_1,8.51 //

vasiṣṭa uvāca
sādhu sādhu mahābhāga satyaṃ vadasi suvrata /
tathāpi madvacaṛ śrutvā parāṃ śāntiṃ labhiṣyasi // NarP_1,8.52 //

mayaite nihitāḥ pūrvaṃ tvatpratijñāvirodhinaḥ /

hātānāṃ hanave kīrtiḥ kā samutpadyate vada // NarP_1,8.53 //

bhūmīśa jantavaḥ sarve karmapāśena yantritāḥ /

tathāpi pāpairnihatāḥ kimarthaṃ haṃsi tānpunaḥ // NarP_1,8.54 //

dehastu pāpajanitaḥ pūrvapamevainasā hataḥ /

ātmā hyabhedyaḥ pūrṇatvācchāstrāṇāmeṣa niścayaḥ // NarP_1,8.55 //

svakarmaphalabhogānāṃ hetumātrā hi jantavaḥ /

karmāṇi daivamūlāni devādhīnamidaṃ jagat // NarP_1,8.56 //

ātmā hyabhedyaḥ rakṣitā duṣṭaśikṣitā /

tato narairasvatantraiḥ kiṃ kāryaṃ sādhyate vada // NarP_1,8.57 //

śarīraṃ pāpasaṃbhūtaṃ pāpenaiva pravartate /

pāpamūlamidaṃ jñātvā kathaṃ hantuṃ samudyataḥ // NarP_1,8.58 //

ātmā śuddho 'pi dehastho dehīti procyate budhaiḥ /

tasmādidaṃ vapurbhūpa pāpamūlaṃ na saṃśayaḥ // NarP_1,8.59 //

pāpamūlavapurhantuḥ kā kīrtistava bāhuja /

bhaviṣyatīti niścitya naitānhiṃsīstataḥ suta // NarP_1,8.60 //

iti śrutvā gurorvākyaṃ virarāma sa kopataḥ /

spṛśankareṇa sagaraṃ nandanaṃ munayastadā // NarP_1,8.61 //

athātharvanidhistasya sagarasya mahātmanaḥ /

rājyābhiṣekaṃ kṛtavānmunibhiḥ saha suvrataiḥ // NarP_1,8.62 //

bhāryādvayaṃ ca tasyāsītkeśinī sumati stathā /

kāśyapasya vidarbhasya tanaye munasattama // NarP_1,8.63 //

rājye pratiṣṭite dṛṣṭvā muniraurvastaponidhiḥ /

vanādāgatya rājānaṃ saṃbhāṣya svāśramaṃ yayau // NarP_1,8.64 //

kadācittasya bhūpasya bhāryābhyāṃ prārthitomuniḥ /

varaṃ dadāvapatyārthamaurvo bhārgavamantravit // NarP_1,8.65 //

kṣaṇaṃ dhyānasthito bhūtvā trikālajño munīśvaraḥ /

keśitīṃ sumatiṃ caiva idamāha praharṣayam // NarP_1,8.66 //

aurva uvāca
ekā vaṃśadharaṃ caikamanyā ṣaḍyutāni ca /
apatyārthaṃ mahābhāge vṛṇutāṃ ca yathepsitam // NarP_1,8.67 //

atha śrutvā vacastasya muneraurvasya nārada /

keśinyekaṃ sutaṃ vavre vaṃśasantānakāraṇam // NarP_1,8.68 //

ṣaṣṭisahasrāṇi sumatyā hyabhavansutāḥ /

nāmnāsamañjāḥ keśinyāstanayo munisattama // NarP_1,8.69 //

asamañjāstu karmāṇi cakāronmattaceṣṭitaḥ /

taṃ dṛṣṭvā sāgarāḥ sarve hyāsandurvṛttacetasaḥ // NarP_1,8.70 //

tadvālabhāvaṃ saṃduṣṭaṃ jñātvā bāhusuto nṛpaḥ /

cintayāmāsa vidhivatputrakarma vigarhinam // NarP_1,8.71 //

aho kaṣṭatarā loke durjanānāṃ hi saṃgatiḥ /

kārukaistāḍyate vahṇirayaḥsaṃyogamātrataḥ // NarP_1,8.72 //

aṃśumānnāma tanayo babhūva hyasamañjasaḥ /

śāstrajño guṇavāndharmī pitāmahahite rataḥ // NarP_1,8.73 //

durvṛttāḥ sāgarāḥ sarve lokopadrava kāriṇaḥ /

anuṣṭānavatāṃ nityamantarāyā bhavanti te // NarP_1,8.74 //

hutāni yāni yajñeṣu havīṃṣi vidhitraddijaiḥ /

bubhuje tāni sarvāṇi nirākṛtya divaukasaḥ // NarP_1,8.75 //

svargādāhṛtya savataṃ rambhādyā devayoṣitaḥ /

bhajanti sāgarāstā vai kacagrahabalātkṛtāḥ // NarP_1,8.76 //

pārijātādivṛkṣāṇāṃ puṣpāṇyāhṛtya te khalāḥ /

bhūṣayanti svadehāni madyapānaparāyaṇāḥ // NarP_1,8.77 //

sādhuvṛttīḥ samājahnuḥ sadācārānanāśayan /

mitraiśca yodrumārabdhā balino 'tyantapāpinaḥ // NarP_1,8.78 //

etaddṛṣṭvātiduḥkhārtā devā indrapurogamāḥ /

vicāraṃ paramaṃ cakrureteṣuṃ nāśahetave // NarP_1,8.79 //

niścitya vivudhāḥ sarve pātālāntaragocaram /

kapilaṃ devadeveśaṃ yayuḥ pracchannarupiṇaḥ // NarP_1,8.80 //

dhyāyantamātmanātmānaṃ parānaidaikavigraham /

prāṇamya daṇḍavadrūmau tuṣṭuvuvridaśāstataḥ // NarP_1,8.81 //

devā ūcuḥ
namaste yogine tubhyāṃ sāṅkhyayogaratāya ca /
nararupapraticchinnaviṣṇave jiṣṇave namaḥ // NarP_1,8.82 //

namaḥ pareśabhaktāya lokānugrahahetave /

saṃsārāraṇyadāvāgre dharmapālanasetave // NarP_1,8.83 //

mahate vītarāgāya tubhyaṃ bhūyo namo namaḥ /

sāgaraiḥ pīḍitānasmāṃstrāyasva śaraṇāgatān // NarP_1,8.84 //

kapila uvāca
ye tu nāśamihecchanti yaśobaladhanāyuṣām /
ta eva lokānbādhante nātrāśvāryaṃ sugetamāḥ // NarP_1,8.85 //

yastu bādhitumiccheta janānniraparādhinaḥ /

taṃ vidyātsarvalokeṣu pāpabhogarataṃ surāḥ // NarP_1,8.86 //

karmaṇā manasā vācā yastvanyānbādhate sadā /

taṃ hanti daivamevāśu nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,8.87 //

alpairahobhire vaite nāśameṣyanti sāgarāḥ /
ityuktaṃ muninā tena kapilena mahātmanā /
praṇamya taṃ yathānyāyaṃ gatā nākaṃ divaukasaḥ // NarP_1,8.88 //

atrāntare tu sagarovasiṣṭādyairmaharṣibhiḥ /

ārebhe hayamedhākhyaṃ yajñaṃ karttumanuttamam // NarP_1,8.89 //

tadyajñe yojitaṃ satpimapahṛtya sureśvaraḥ /

pātāle sthāpayāmāsa kapilo yatra tiṣṭati // NarP_1,8.90 //

gūḍhavigrahaśakreṇa hṛtamaśvaṃ tu sāgarāḥ /

anveṣṭuṃ babhrabhurlokān bhūrādīṃśca suvismitāḥ // NarP_1,8.91 //

ahaṣṭasatpayaste ca pātālaṃ gantu mudyatāḥ /

cakhnurmahītalaṃ sarvamekaiko yojanaṃ pṛthak // NarP_1,8.92 //

mṛttikāṃ khanitāṃ te caudadhitīre samākiran /

tadvāreṇa gatāḥ sarve pātālaṃ sagarātmajāḥ // NarP_1,8.93 //

vicinvanti hayaṃ tatra madonmattā vicetasaḥ // NarP_1,8.94 //

tatrāpaśyanmahātmānaṃ koṭisūryasamaprabham /

kapilaṃ dhyānanirataṃ vājinaṃ ca tadantike // NarP_1,8.95 //

tataḥ sarve tu saṃrabdhā muniṃ dṛṣṭvātivegataḥ /

hantumudyuktamanaso vidravantaḥ samāsadan // NarP_1,8.96 //

hanyatāṃ hanyatāmeṣa vadhyatāṃ vadhyatāmayam /

guhyatāṃ gṛhyatāmāśu ityūcuste parasparam // NarP_1,8.97 //

hṛtāśvaṃ sādhubhāvena bakavaddhyānatatparam /

santi cāro khalā loke kurvantyāḍambaraṃ mahat // NarP_1,8.98 //

ityuccaranto jahasuḥ kapilaṃ te munīśvaram /

samastendriyasaṃdohaṃ niyamyātmānamātmani // NarP_1,8.99 //

āsthitaḥ kapilasteṣāṃ tatkarma jñātavānnahi // NarP_1,8.100 //

āsannamṛtyavaste tu vinaṣṭamatayo munim /

padbhiḥ saṃtāḍayāmāsurbuhūṃ ca jagṛhuḥ pare // NarP_1,8.101 //

tatastyaktasamādhistu sa munirvismitastadā /

uvāca bhāvagambhīraṃ lokopadravakāriṇaḥ // NarP_1,8.102 //

aiśvaryamadamattānāṃ kṣudhitānāṃ ca kāminām /

ahṝṅkāravimūḍhānāṃ viveko naiva jāyate // NarP_1,8.103 //

nidherādhāramātreṇa mahī jvalati sarvadā /

tadeva mānavā bhuktvā jvalantīti kimadbhutam // NarP_1,8.104 //

kimatra citraṃ sujanaṃ bādhante yadi durjanāḥ /

mahīruhāṃ ścānutaṭe pātayanti nadīrayāḥ // NarP_1,8.105 //

yatra śrīryauṃvanaṃ vāpi śāradā vāpi tiṣṭati /

tatrāśrīrvṛddhatā nityaṃ murkhatvaṃ cāpi jāyate // NarP_1,8.106 //

aho kanakamāhātmyamākhyātuṃ kena śakyate /

nāmasāmyādaho citraṃ dhattūro 'pimadapradaḥ // NarP_1,8.107 //

bhavedyadi khalasya śrīḥ saiva lokavināśinī /

yathā sakhāgneḥ pavanaḥ pannagasya yathā viṣam // NarP_1,8.108 //

aho dhanamadāndastu paśyannapi na paśyati /

yadi paśyatyāmahitaṃ sa paśyati na saṃśayaḥ // NarP_1,8.109 //

ityuktvā kapilaḥ kruddho netrābhyāṃ sasṛje 'nalam /

sa vahniḥ sāgarānsarvānbhasmasādakarotkṣaṇāt // NarP_1,8.110 //

yannetrajānalaṃ dṛṣṭvā pātālatalavāsinaḥ /

akālapralayaṃ matvā cukruśuḥ śokalālasāḥ // NarP_1,8.111 //

tadagnitāpitāḥ sarve dandaśūkāśca rākṣasāḥ /

sāgaraṃ viviśuḥ śīghraṃ satāṃ kopo hi duḥsahaḥ // NarP_1,8.112 //

atha tasya mahīpasya samāgamyādhvaraṃ tadā /

devadūta uvācedaṃ sarvaṃ vṛttaṃ hi yakṣate // NarP_1,8.113 //

etatsamākarṇya vacaḥ sagaraḥ sarvavitprabhuḥ /

daivena śikṣitā duṣṭā ityuvācāti harṣitaḥ // NarP_1,8.114 //

mātā vā janako vāpi bhrātā vā tanayo 'pi vā /

adharmaṃ kurute yastu sa eva ripuriṣyate // NarP_1,8.115 //

yastvadharmeṣu nirataḥ sarvalokavirodhakṛt /

taṃ ripuṃ paramaṃ vidyācchāstrāṇāmeṣa nirṇayaḥ // NarP_1,8.116 //

sagaraḥ putranāśe 'pi na śuśoca munīśvaraḥ /

durvṛttanidhanaṃ yasmātsatāmutsāha kāraṇam // NarP_1,8.117 //

yajñeṣvanadhikāratvādaputrāṇāmiti smṛteḥ /

pautraṃ tamaṃśumantaṃ hi putratve katavānprabhuḥ // NarP_1,8.118 //

asamañjaḥsutaṃ tu sudhīyaṃ vāgvidāṃvaram /

yuyoja sāravidbhūyo hyaścānayanakarmaṇi // NarP_1,8.119 //

sa gatastadviladvāre dṛṣṭvā taṃ munipuṅgavam /

kapilaṃ tejasāṃrāśiṃ sāṣṭāṅgaṃpraṇanāmahā // NarP_1,8.120 //

kṛtāñjalipuṭo bhūtvā vinaye nāgrataḥ sthitaḥ /

uvāca śāntamanasaṃ devadevaṃ sanātanam // NarP_1,8.121 //

aṃśumānuvāca
dauḥśīlyaṃ yatkṛtaṃ brahmanmatpitṛvyaiḥ kṣamasvatat /
paropakāraniratāḥ kṣamāsārā hi sādhavaḥ // NarP_1,8.122 //

durjaneṣvapi sattveṣu dayāṃ kurvanti sādhavaḥ /

nahi saṃharatejyotsnāṃ candraścāṇḍālaveśmanaḥ // NarP_1,8.123 //

bādhyamāno 'pi sujanaḥ sarveṣāṃ sukhakṛdbhavet /

dadāti paramāṃ tuṣṭiṃ bhakṣyamāṇo 'maraiḥ śaśī // NarP_1,8.124 //

dāritaśchinna evāpi hyāmodenaiva candanaḥ /

saurabhaṃ kurute sarvaṃ tathaiva sujanojanaḥ // NarP_1,8.125 //

kṣāntyā ca tapasā cāraistadguṇajñā munīśvarāḥ /

saṃjātaṃ śāsituṃ lokāṃstvāṃ viduḥ puruṣottama // NarP_1,8.126 //

namo brahmanmune tubhyaṃ namaste brahmamūrttaye /

namo brahmaṇyaśīlāya brahmadhyānaparāya ca // NarP_1,8.127 //

iti stuto munistena prasannavadanastadā /

varaṃ varaya cetyāha prasanno 'smi tavānagha // NarP_1,8.128 //

evamukte tu muninā hyaṃśumānpraṇipatyatam /

prāpayāsmatpitṝnbrāhmaṃ lokamityabhyabhāṣata // NarP_1,8.129 //

tatastasyādisaṃtuṣṭo muniḥ provāca sādaram /

gaṅgāmānīya pautraste nayiṣyati pitṝndivam // NarP_1,8.130 //

tvatpautreṇa samānītā gaṅgā puṇyajalā nadī /

kṛtvaitāndhūtapāpānvai nayiṣyati paraṃ padam // NarP_1,8.131 //

prāpayainaṃ hayaṃ vatsa yataḥ syātpūrṇamadhvaram /

pitāmahāntikaṃ prāpya sāśvaṃ vṛttaṃ nyavedayat // NarP_1,8.132 //

sagarastena paśunā taṃ yajñaṃ brahmaṇaiḥ saha /

vidhāya tapasā viṣṇumārādhyāpapadaṃhareḥ // NarP_1,8.133 //

jajñe hyaṃśumataḥ putro dilīpa iti viśrutaḥ /

tasmādbhagīratho jāto yo gaṅgāmānayaddivaḥ // NarP_1,8.134 //

bhagīrathasya tapasā tuṣṭo brahmā dadau mune /

gaṅgāṃ bhagīrathāyāḥ cintayāmā sa dhāraṇe // NarP_1,8.135 //

tataśca śivamārādhya taddvārā svarṇadīṃ bhuvam /

ānīya tajjalaiḥ spṛṣṭvā pūtānninye divaṃ pitṝn // NarP_1,8.136 //

bhagīrathānvaye jātaḥ sudaso nāma bhūpatiḥ /

yasya putro mitrasahaḥ sarvalokeṣu viśrutaḥ // NarP_1,8.137 //

vaśiṣṭaśāpātprātpaḥ sa saudāso rākṣasīṃ tanum /

gaṅgābinduniṣeveṇaṃpunarmukto nṛpo 'bhavat // NarP_1,8.138 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde gaṅgāmāhātmyaṃ nāma aṣṭamo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
śatpaḥ kathaṃ vasiṣṭena saundāso nṛpasattamaḥ /
gaṅgābindūbhiṣekeṇa punaḥ śuddho 'bayatkatham // NarP_1,9.1 //

sarvametadaśeṣeṇa bhrātarme vaktumahrasi /

śṛṇvatāṃ vadatāṃ caiva gaṅgākhyānaṃ śubhāvaham // NarP_1,9.2 //

sanaka uvāca
saudāsaḥ sarvadharmajñaḥ sarvajño guṇavāñchuciḥ /
bubhuje pṛthivīṃ sarvāṃ pitṛvadrañjayanprajāḥ // NarP_1,9.3 //

sageraṇa yathā pūrvaṃ mahīyaṃ satpasāgarā /

rakṣitā tadvadamunā sarvadharmāvirodhinā // NarP_1,9.4 //

putrapautrasamāyuktaḥ sarvaiśvaryasamanvitaḥ /

triṃśadaṣṭasahasrāṇi bubhuje pṛthivīṃ yuvā // NarP_1,9.5 //

saudāsastvekadā rājā mṛgayābhiratirvanam /

viveśva sabalaḥ samyak śodhitaṃ hyāsamantribhiḥ // NarP_1,9.6 //

niṣādaiḥ saditastatra vinighranmūgalañcayam /

āsasāda nadīṃ revāṃ dharmajñaḥ sa pipāsitaḥ // NarP_1,9.7 //

sudāsatanayastatra snātvā kṛtvāhnikaṃ mune /

bhuktvā ca mantribhiḥ sārdhdaṃ tāṃ niśāṃ tatra cāvasat // NarP_1,9.8 //

tataḥ prātaḥ samuthāya kṛtvā paurvāhnikīṃ kriyām /

babhrāma mantrisahito narmadātīraje vane // NarP_1,9.9 //

vanādvanāntaraṃ gacchanneka eva mahīpattiḥ /

ākarṇakṛṣṭabāṇaḥ sat kṛṣṇasāraṃ samanvagāt // NarP_1,9.10 //

dūrasainyo 'śvamārūḍhaḥ sa rājānuvrajanmṛgam /

vyāghradvayaṃ guhāsaṃsthamapaśthamapaśyatsurate ratam // NarP_1,9.11 //

mṛgapṛṣṭaṃ parityajya vyāghrayoḥ saṃmukhaṃ yayau /

dhanuḥsaṃhitabāṇena tenāsau śaraśāstravit // NarP_1,9.12 //

tāṃ vyāghrīṃ pātayāmāsa tīkṣṇāgranataparvaṇā /

patamānā tu sāvyāghrī ṣaṭratriṃśadyojanāyatā // NarP_1,9.13 //

taḍitvaddhoranirghoṣā rākṣasī vikṛtābhavat /

patitāṃ svapriyāṃ vīkṣya dviṣansa vyāghrarākṣasaḥ // NarP_1,9.14 //

pratikriyāṃ kariṣyāmītyuktavā cāntardadhe tadā /

rājā tu bhayasaṃvigno vanesainyaṃ sametya ca // NarP_1,9.15 //

tadrṛttaṃ kathayansarvānsvāṃ purīṃ sa nyavarttata /

śaṅkamānastu tadrakṣaḥkṛtyā drājā sudāsajaḥ // NarP_1,9.16 //

paritatyāja mṛgayāṃ tataḥ prabhṛti nārada /

gate bahutithe kāle hayamedhamakhaṃ nṛpaḥ // NarP_1,9.17 //

samārebhe prasannātmā vaśiṣṭādyamunīśvaraiḥ /

tatra brahmādidevebhyo havirdattvā yathāvidhi // NarP_1,9.18 //

samāpya yajñaniṣkrānto vaśiṣṭaḥ strātako 'pi ca /
atrāntare rākṣaso 'sau nṛpahisitabhāryakaḥ /
kartuṃ pratikriyāṃ rājñe samāyātoruṣānvitaḥ // NarP_1,9.19 //

sa rākṣasastasya gurau prayāte vaśiṣṭaveṣaṃ tu tadaiva dhṛtvā /

rājānamabhyetya jagāda bhokṣye māṃsaṃ samicchāmyahamityuvāca // NarP_1,9.20 //

bhūyaḥ samāsthāya sa sūdavaṣaṃ paktvāmiṣaṃ mānupamasya vādāt /

sthitaśca rājāpi hari yapātre dhṛtvā gurorāgamanaṃ pratīkṣan // NarP_1,9.21 //

tanmāṃsaṃ hemapātrasthaṃ saudāso vinayānvitaḥ /

samāgatāya guruve dadau tasmau sasādaram // NarP_1,9.22 //

taṃ dṛṣṭvā cintayāmāsa guruḥ kimiti vismitaḥ // NarP_1,9.23 //

apaśyanmānuṣaṃ māsaṃ parameṇa samādhinā /

aho 'sya rājño dauḥśīlyamabhakṣyaṃ dattavānmama // NarP_1,9.24 //

iti viramayamāpannaḥ pramanyurabhavanmuniḥ /

abho 'jyaṃ madvighātāya datta hi pṛthivīpate // NarP_1,9.25 //

tasmāttavāpi bhavatu hyetadeva hi bhojanam /

nṛmāṃsaṃ rakṣasāmeva bhojyaṃ dattaṃ mama tvayā // NarP_1,9.26 //

tadyāhi rākṣasatvaṃ tvaṃ tadāhārocitaṃ nṛpā /

iti śāpaṃ dadatyasminsaudāso bhayavihvūlaḥ // NarP_1,9.27 //

ājñatpo bhavataiveti sakaṃpo 'sma vyajijñapat /

bhūrāśṛ cintayāmāsa vaśiṣṭastena noditaḥ // NarP_1,9.28 //

rakṣasā vañcitaṃ bhūpaṃ jñātavān divyacakṣuṣā /

rājāpi jalamādāya vaśiṣṭaṃ śaptumudyataḥ // NarP_1,9.29 //

samudyataṃ guruṃ śaptaṃ dṛṣṭvā bhūyo ruṣānvitam /

madayantī priyātasya pratyuvācātha suvratā // NarP_1,9.30 //

madayantyuvāca
bho bho kṣatriyadāyāda kopa saṃhartumarhasi /
tvayā yatkarma bhoktavyaṃ tatprātpaṃ nātra saṃśayaḥ // NarP_1,9.31 //

guru tukṛtya huṅkṛtya yo vadenmṛḍhadhīrnaraḥ /

araṇye nirjale deśa sa bhaveddhahyarākṣasaḥ // NarP_1,9.32 //

jitendriyā jitakrodhā guru śuśrūṣaṇe ratāḥ /

prayānti brahmasadanamiti śāstreṣu niścayaḥ // NarP_1,9.33 //

tayokto bhūpatiḥ kopaṃ tyaktvā bhāryāṃ nananda ca /

jalaṃ kutra kṣipāmīti cintayāmāsa cātmanā // NarP_1,9.34 //

tajjalaṃ yatra saṃsiktaṃ tadbhavedbhasma niścitam /

iti matvā jalaṃ tattu pādayornyakṣipatsvayam // NarP_1,9.35 //

tajjalaspaśimātreṇa pādau kalmāṣatāṃ gatau /

kalmāṣapāda ityevaṃ tataḥ prabhṛti vistṛtaḥ // NarP_1,9.36 //

kalmāṣapādo matimān priyayāścāsitastadā /

manasā so 'tibhītastu vavande caraṇaṃ guroḥ // NarP_1,9.37 //

uvāca ca prapannastaṃ prāñjalirnayakovidaḥ /

kṣamasva bhagavansarvaṃ nāparādhaḥ kṛto mayā // NarP_1,9.38 //

tacchutvovāca bhūpālaṃ munirniḥśvasya duḥkhitaḥ /

ātmānaṃ garhayāmāsa hyavivekaparāyaṇam // NarP_1,9.39 //

avivero hi sarveṣāmāpadāṃ paramaṃ padam /

vivekarahito loke paśureva na saṃśayaḥ // NarP_1,9.40 //

rājñā tvajānatā nūnametatkarmocitaṃ kṛtam /

vivekarahito 'jño 'haṃ yataḥ pāpaṃ samācaret // NarP_1,9.41 //

vivekaniyato yāti yo vā ko vāpi nirvṛttim /

vivekahīnamānpoti ko vā yo vāpyanirvṛtim // NarP_1,9.42 //

ityuktavā cātmanātmānaṃ pratyuvāca munirnṛpam /

nātyantiṅkaṃ bhavedetaddādaśābdaṃ bhaviṣyati // NarP_1,9.43 //

gaṅgābindūbhiṣiktastu tyakttvā vai rākṣasīṃ tanum /

pūrvarupaṃ tvamāpanno bhokṣyase medinīmimām // NarP_1,9.44 //

tadvindusekasaṃbhūtajñānena gatakalmaṣaḥ //

harisevāparo bhūtvā parāṃ śāntiṃ gamiṣyasi // NarP_1,9.45//śubhāvaham

ityuktvātharvavidbhūpaṃ vaśiṣṭaḥ svāśramaṃ yayau /

rājāpi duḥkhasaṃpanno rākṣasīṃ tānumāśritaḥ // NarP_1,9.46 //

kṣutpapāsāviśeṣārto nityaṃ krodhaparāyaṇaḥ /

kṛṣṇakṣapādyutirbhīmo babhrāma vijane vane // NarP_1,9.47 //

mṛgāṃśca vividhāṃstatra mānuṣāṃśca sarīsṛpān /

vihaṅgamānplavaṅgāṃśca praśastāṃstānabhakṣayat // NarP_1,9.48 //

asthibhirbahubhirbhūyaḥ pītaraktakalevaraiḥ /

raktāntapretakeśaiśaaca citrāsīdbhūrbhayaṅkarī // NarP_1,9.49 //

ṛtutraye sa pṛthivīṃ śatayo janavistṛtām /

kṛtvātiduḥkhitāṃ paścādvanāntaramupāgamat // NarP_1,9.50 //

tatrāpi kṛtavānnityaṃ naramāṃsāśanaṃ sadā /

jagāma narmadātīraṃ munisiddhaniṣevitam // NarP_1,9.51 //

vicarannarmadātīre sarvalokabhayaṅkaraḥ /

apaśyatkañcana muniṃ ramantaṃ priyayā saha // NarP_1,9.52 //

kṣudhānalena saṃtatpastaṃ muniṃ samupādravat /

jāgrāha cātivegena vyādho mṛgaśiśaṃ yathā // NarP_1,9.53 //

brāhmaṇī svapatiṃ vīkṣya niśācarakarasthitam /

śirasyañjalimādhāya provāca bhayavihvālā // NarP_1,9.54 //

brāhmaṇyuvāca
bho bho nṛpatiśārdūla trāhi māṃ bhayavihvalām /
prāṇapriya pradānena kuru pūrṇaṃ manoratham // NarP_1,9.55 //

nānmā mitrasahastvaṃ hi sūryavaṃśasamudbhavaḥ /

na rākṣasastato 'nāthāṃ pāhi māṃ vijane vane // NarP_1,9.56 //

yā nārī bharttṛrahitā jīvatyapi mṛtopamā /

tathāpi bālavaidhavyaṃ kiṃ vakṣyāmyarimardana // NarP_1,9.57 //

na mātāpitarau jāne nāpi bandhuṃ ca kañcana /

patireva paro bandhuḥ paramaṃ jīvanaṃ mama // NarP_1,9.58 //

bhavānyettyakhilāndharmānyoṣitāṃ varttanaṃ yathā /

trāyasva bandhurahitāṃ bālāpatyāṃ janeśvara // NarP_1,9.59 //

kathaṃ jīvāmi patyāsminhīnā hi vijane vane /

duhitāhaṃ bhagavatastrāhi māṃ patidānataḥ // NarP_1,9.60 //

praṇadānātparaṃ dānaṃ na bhūtaṃ na bhaviṣyati /

vadantīti mahāprājñāḥ prāṇadānaṃ kuruṣva me // NarP_1,9.61 //

ityuktāvā sā papātāsya rākṣasasya padāgrataḥ /

evaṃ saṃprārthyamāno 'pi brāhmaṇyā rākṣaso dvijam // NarP_1,9.62 //

abhakṣayakṛṣṇasāraśiśuṃ vyāghro yathā balāt // NarP_1,9.62 //

tato vilapya bahudhā tasya patnī pativratā /

pūrvaśāpahataṃ bhūpamaśapatkrodhitā punaḥ // NarP_1,9.63 //

patiṃ me suratāsaktaṃ yasmāddhiṃsitavānbalāt /

tasmātstrīsaṅgamaṃ prātpastvamapi prāpsyase mṛtim // NarP_1,9.64 //

śatvaivaṃ brāhmaṇī kruddhā punaḥ śāpāntaraṃ dadau /

rākṣasatvaṃ dhruvaṃ te 'stu matpatirbhakṣito yataḥ // NarP_1,9.65 //

so 'pi śāpadvayaṃ śrutvā tayā dattaṃ niśācaraḥ /

pramanyuḥ prāhi visṛjankopādaṅgārasaṃcayam // NarP_1,9.66 //

duṣṭe kasmātpradattaṃ mevṛthā śāpadvayaṃ tvayā /

ekasyaivāparādhasya śāpastveko mamocitaḥ // NarP_1,9.67 //

yasmātkṣipasi duṣṭāgyemayi śāpantaraṃ tataḥ /

piśācayonimadyaiva yāhi putrasamanvitā // NarP_1,9.68 //

tenaivaṃ brahmaṇī śatpā piśācatvaṃ tadā gatā /

kṣudhārtā susvaraṃ bhīmārurodāpatyasaṃyutā // NarP_1,9.69 //

rākṣasaśca piśācī ca krośantau nirjane vane /

jagmaturnarmadātīre vanaṃ rākṣasasevitam // NarP_1,9.70 //

audāsīnyaṃ gurau kṛtvā rākṣasīṃ tanumā śritaḥ /

tatrāste duḥkhasaṃtatpaḥ kaścillokavirodhakṛt // NarP_1,9.71 //

rākṣasaṃ ca piśācīṃ ca dṛṣṭvā ravavaṭamāgatau /

uvāca krodhabahulo vaṭastho brahmarākṣasaḥ // NarP_1,9.72 //

kimarthamāgatau bhīmau yuvāṃ matsthānamīpsitam /

īdṛśau kena pāpena jātau me bruvatāṃ dhruvam // NarP_1,9.73 //

saudāsastadvacaḥ śrutvātayā yaccātmanā kṛtam /

sarvaṃ nivedayitvāsmai paścādetaduvāca ha // NarP_1,9.74 //

saudāsa uvāca
kastvaṃ vada mahābhāga tvayā vai kiṃ kṛtaṃ purā /
sakhyurmamāti snehena tatsarvaṃ vaktumarhasi // NarP_1,9.75 //

karoti vañcanaṃ mitre yo vā ko vāpi duṣṭadhīḥ /

sa hi pāpapālaṃ bhuṅkte yātanāstu yugāyutam // NarP_1,9.76 //

jantūnāṃ sarvaduḥkhāni kṣīyante mitradarśanāt /

tasmānmitreṣu matimānna kuryādvaṃyanaṃ kadā // NarP_1,9.77 //

kalmāṣapādenetyukto vaṭastho brahmarākṣasaḥ /

uvāca prītimāpanno dharmavākyāni nārada // NarP_1,9.78 //

brahmarākṣasa uvāca
ahamāsaṃ purā vipro māgadho vedapāragaḥ /
somadatta iti khyāto nānmā dharmaparāyaṇaḥ // NarP_1,9.79 //

pramatto 'haṃ mahābhāga vidyayā vayasā dhanaiḥ /

audāsīnyaṃ guroḥ kṛtvā prātpavānīdṛśīṃ gatim // NarP_1,9.80 //

nalabhe 'haṃ sukhaṃ kiṃ cijjitāhāro 'tiduḥkhitaḥ /

mayā tu bhakṣitā viprāḥ śataśo 'tha sahasraśaḥ // NarP_1,9.81 //

kṣutpipāsāparo nityamantastāpena pīḍitaḥ /

jagatrāsakaro nityaṃ māṃsāśanaparāyaṇaḥ // NarP_1,9.82 //

gurvavajñā manuṣyāṇāṃ rākṣasatvapradāyinī /

mayānubhūtametaddhi tataḥ śrīmānna cācaret // NarP_1,9.83 //

kalmāṣapāda uvāca
gurustu kīdṛśaḥ proktaḥ kastvayāślāghitaḥ purā /
tadvadasva sarave sarvaṃ paraṃ kautūhalaṃ hi me // NarP_1,9.84 //

brahmarākṣasa uvāca
guravaḥ santi bahavaḥ pūjyā vandyāśca sādaram /
yātānahaṃ kathayiṣyāmi śṛṇuṣvaikamanāḥ sarave // NarP_1,9.85 //

adhyāpakaśca vedānāṃ vedārthayutibaidhakaḥ /

śāstravaktā dharmavaktā nītiśāstropadeśakaḥ // NarP_1,9.86 //

mantropadeśavyākhyākhyākṛdvedasadaṃhṛttathā /

vratopadeśakaścaiva bhayatrātānnado hi ca // NarP_1,9.87 //

śvaśuro mātulaścaiva jyeṣṭhabhrātā pitā tathā /

upanetā niṣektā ca saṃskarttā mitrasattama // NarP_1,9.88 //

ete hi guravaḥ proktāḥ pūjyā vandyaśca sādaram // NarP_1,9.89 //

kalmāṣapāda uvāca
guravo bahavaḥ proktā eteṣāṃ katamo varaḥ /
tulyāḥ sarve 'pyuta sarave tadyathāvaddhi brūhi me // NarP_1,9.90 //

brahmarākṣasa uvāca
sādhu sādhu mahāprājña yatpṛṣṭaṃ tadvadāmi te /
gurumāhātmyakathanaṃ śravaṇaṃ cānumodanam // NarP_1,9.91 //

sarveṣāṃ śreya ādhatte tasmādvakṣyāmi sāṃpratam /

ete samānapūjārhāḥ sarvadā nātra saṃśayaḥ // NarP_1,9.92 //

tathāpi śruṇu vakṣyāmi śāstrāṇāṃ sāraniścayam /

adhyāpakāśca vedānāṃ mantravyākhyākṛtastathā // NarP_1,9.93 //

pitā ca dharmavaktā ca viśeṣaguravaḥ smṛtāḥ eteṣāmapi bhūpāla śṛṇuṣva pravaraṃ gurum // // NarP_1,9.94 //

sarvaśāstrārthatatvajñairbhāṣitaṃ pravadāmi te /

yaḥ purāṇāni vadati dharmayuktāni paṇaḍitaḥ // NarP_1,9.95 //

saṃsārapāśavicchedakaraṇāni sa uttamaḥ /

devapūjārhakarmāṇi devatāpūjane phalam // NarP_1,9.96 //

jāyate ca purāṇebhyastasmāttānīha devatāḥ /

sarvavedārthasārāṇi purāṇānīti bhūpate // NarP_1,9.97 //

vadanti munayaścaiva tadūktā paramo guruḥ /

yaḥ saṃsārārṇatvaṃ tarttumudyogaṃ kurute naraḥ // NarP_1,9.98 //

śruṇuyātsa purāṇāni iti śāstravibhāgakṛt /

proktavānsarvadharmāśca purāṇeṣu mahīpate // NarP_1,9.99 //

tarkastu vādahetuḥ syānnītistvaihikasādhanam /

purāṇāni mahābuddhe ihāmutra sukhāya hi // NarP_1,9.100 //

yaḥ śṛṇoti purāṇāni satataṃ bhaktisaṃyutaḥ /

tasya syānnirmalā buddhirbhūyo dharmaparāyaṇaḥ // NarP_1,9.101 //

purāṇaśravaṇādbhaktirjāyate śrīpatau śubhā /

viṣṇubhaktanṛṇāṃ bhūpa dharme buddhiḥ pravarttate // NarP_1,9.102 //

dharmātpāpāni naśyanti jñānaṃ śuddhaṃ ca jāyate /

dharmārthakāmamokṣāṇāṃ ye phalānyabhilipsavaḥ // NarP_1,9.103 //

śruṇuyuste purāṇāni prāhuritthaṃ purāvidaḥ /

ahaṃ tu gautamamuneḥ sarvajñādrūhyavādinaḥ // NarP_1,9.104 //

śrutavānsarvadharmārtha gaṅgātīre manorame /

kadācitparameśasya pūjāṃ karttumahaṃ gataḥ // NarP_1,9.105 //

upasthitāyāpi tasmai praṇāmaṃ na hyakāriṣam /

sa tu śānto mahābuddhirgauntamastejasāṃ nidhiḥ // NarP_1,9.106 //

mantroditāni karmaṇi karotītimudaṃ ya yau /

yastvarcito mayā devaḥ śivaḥ sarvajagadguruḥ // NarP_1,9.107 //

gurvavajñā kṛtāyena rākṣasaṃtve niyuktavān /

jñānato 'jñānato vāpi yo 'vajñāṃ kurute guroḥ // NarP_1,9.108 //

tasyaivāśu praṇaśyanti dhīvidyārthātmajakriyāḥ /

śuśrūṣāṃ kurute yastu guruṇāṃ sādaraṃ naraḥ // NarP_1,9.109 //

tasya saṃpadbhavedbhūpa iti prāhurvipaścitaḥ /

tena śāpena dagdho 'hamantaścaiva kṣadhāgninā // NarP_1,9.110 //

mokṣaṃ kadā prayāsyāmi na jāne nṛpasattama /

evaṃ vadati viprendra vaṭasthe 'sminniśācare // NarP_1,9.111 //

dharmaśāstraprasaṃgena tayoḥ pāpaṃ kṣayaṃ gatam /

etasminnantare prātpaḥ kaścidvipro 'tidhārmikaḥ // NarP_1,9.112 //

kaliṅgadeśasaṃbhūto nānmrā garga iti smṛtaḥ /

vahangaṅgājalaṃ skandhe stuvan viśveśvaraṃ prabhum // NarP_1,9.113 //

gāyannāmāni tasyaiva mudā hṛṣṭatan ruhaḥ /

tamāgataṃ muniṃ dṛṣṭvā piśācīrākṣasau ca tau // NarP_1,9.114 //

prātpā naḥ pāraṇetyuktvā prādvavannūrdhvabāhavaḥ /
tena kīrtitanāmāni śrutvā dūre vyavasthitāḥ /
aśaktāstaṃ dharṣayitumidamūcuśca rākṣasāḥ // NarP_1,9.115 //

aho vipra mahābhāga namastubhya mahātmane /

nāmakīrtanamāhātmyādrākṣasā dūragāvayam // NarP_1,9.116 //

asmābhirbhakṣitāḥ pūrvaṃ viprāḥ koṭisahasraḥ /

nāmaprāvaraṇaṃ vipra rakṣati tvāṃ mahābhayayāt // NarP_1,9.117 //

nāmaśravaṇamātreṇa rākṣasā api bho vayam /

parāṃ śāntiṃ samāpannā mahimnā hyacyutasya vai // NarP_1,9.118 //

sarvathā tvaṃ mahābhāga rāgādiruhitohyasi /

gaṅgājalābhiṣekeṇa pāhyasmātpātakoccayāt // NarP_1,9.119 //

harise vāparo bhūtvā yaścātmānaṃ tu tārayet /

sa tārayenagatsarvamiti śaṃsanti sūrayaḥ // NarP_1,9.120 //

avahāya harernāma ghorasaṃsārabheṣajam /

kenopāyena labhyeta muktiḥ sarvatra durlabhā // NarP_1,9.121 //

lohoḍupena pratarannimajatyudake yathā /

tayaivākṛtapuṇyāstu tārayanti kathaṃ parān // NarP_1,9.122 //

aho caritraṃ mahatāṃ sarvalokasukhā vaham /

yathā hi sarvalokānāmānandāya kalānidhiḥ // NarP_1,9.123 //

pṛthivyāṃ yāni tīrthāni pavitrāṇi dvijottam /

tāni sarvāṇi gaṅgāyāḥ kaṇasyāpi samānina // NarP_1,9.124 //

tulasīdalapradalasaṃmiśramapi sarṣapamātrakam /

gaṅgājalaṃ punātyeva kulānāmekaviṃśatim // NarP_1,9.125 //

tasmādvipra mahābhāga sarvaśāstrārthakovida /

gaṅgājalapradānena pāhmasmānpāpakarmiṇaḥ // NarP_1,9.126 //

ityākhyātaṃ rākṣasaistairgaṅgāmāhātmyamuttamam /

niśamya vismayā viṣṭo babhūva dvijasatamaḥ // NarP_1,9.127 //

eṣāmapīddaśī bhaktirgaṅgāyāṃ lokamātari /

kimu jñānaprabhāvāṇāṃ mahatāṃ puṇyaśālinām // NarP_1,9.128 //

athāsau manasā dharmaṃ viniścitya drijottamaḥ /

sarvapūtahito bhaktaḥ prāprotīti paraṃ padam // NarP_1,9.129 //

tato vipraḥ kṛpāviṣṭo gaṅgājalapranuttamamam /

tulasīdalasaṃmiśraṃ teṣu rakṣaḥsvasecayat // NarP_1,9.130 //

rākṣasāstena siktāstu sarṣapopamabindunā /

vimṛjya rākṣasaṃ bhāvamabhavandevatopamāḥ // NarP_1,9.131 //

brāhmaṇaṃ samyakte jagmurhastathaiva ca /

koṭisūryapratīkāśā babhūvurvivudharṣabhāḥ // NarP_1,9.132 //

śaṅkhacakragadācihnā harisārupyamāgatāḥ /

stuvanto brāhmaṇaṃ samyakte jagmurha rimāndiram // NarP_1,9.133 //

rājā kalmāṣapādastu nijarupaṃ samāsthitaḥ /

jagāma mahatīṃ cintāṃ dṛṣṭvā tānmuktigānadhān // NarP_1,9.134 //

tasmin rājñi suduḥkhārte gūḍharupā sarasvatī /

dharmamūlaṃ mahāvākyaṃ babhāṣe 'gādhayā girā // NarP_1,9.135 //

bho bho rājanmahābhāga na duḥkhaṃ gantumarhasi /

rājastavāpi bhāgānte mahacchreyo bhaviṣyati // NarP_1,9.136 //

satkarmadhūtapāpā ye haribhaktiparāyaṇāḥ /

prayānti nātra saṃdehastadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,9.137 //

sarvabhūtadayāyuktā dharmamārgapravartinaḥ /

prayānti paramaṃ sthānaṃ gurupūjāparāyaṇāḥ // NarP_1,9.138 //

itīritaṃ samākarṇya bhāratyā nṛpasatamaḥ /

manasā nirvṛttiṃ prāpyasasmāra ca gurorvacaḥ // NarP_1,9.139 //

stuvanguruṃ ca taṃ vignaṃ hariṃ caivātiharṣitaḥ /

pīrvavṛttaṃ ca viprāya sarvaṃ tasmai nyavedayat // NarP_1,9.140 //

tato nṛpastu kāliṅgaṃ praṇamya vidhirvamune /

nāmāni vyāharanviṣṇoḥ sadyo vārāṇasīṃ yayau // NarP_1,9.141 //

ṣaṇmāsaṃ tatra gaṅgāyāṃ snātvā dṛṣṭvā sadānivam /

brāhmaṇīdattaśa pāttu mukto mitrasaho 'bhavat // NarP_1,9.142 //

tatastu svapurīṃ prātpo vasiṣṭena mahātmanā /

abhiṣikto munuśreṣṭha svakaṃ rājyamapālayat // NarP_1,9.143 //

pālayitvā mahīṃ kṛtstrāṃ bhuktvā bhogānstriyaṃ vinā /

vaśiṣṭātprāpya santānaṃ gato mokṣaṃ nṛpottamaḥ // NarP_1,9.144 //

naitaccitraṃ dvijaśreṣṭha viṣṇorvārāṇasīguṇān /

gṛṇañchṛṇvansmarangaṅgāṃ pītvā mukto bhavennaraḥ // NarP_1,9.145 //

tasmānmāhimne viprendra gaṅgāyāḥ śakyate nahi /

pāraṃ gantuṃ surādhīśairbrahmaviṣṇuśivarapi // NarP_1,9.146 //

yannāmasmaraṇādeva mahāpātakakoṭibhiḥ /

vimukto brahmasadanaṃ naro yāti na saṃśayaḥ // NarP_1,9.147 //

gaṅgā gaṅgeti yannāma sakṛdapyucyate yadā /

tadaiva pāpanimukto brahmaloke mahīyate // NarP_1,9.148 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde gaṅgā māhātmye navamo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
viṣṇupādāgrasaṃbhūtā yā gaṅgetyabhidhīyate /
tadutpattiṃ vada bhrātaranugrāhyo 'smi te yadi // NarP_1,10.1 //

sanaka uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi gaṅgotpattiṃ tavānagha /
vadṛtāṃ śṛṇvatāṃ caiṃva puṇyadāṃ pāpanāśinīm // NarP_1,10.2 //

āsīdindrādidevānāṃ janakaḥ kaśyapo muniḥ /

dakṣātmaje tasya bhārye ditiścāditireva ca // NarP_1,10.3 //

agaditirdevamātāsti daityānāṃ jananī ditiḥ /

te tayorātmajā vipra parasparajayaiṣiṇaḥ // NarP_1,10.4 //

sadā sapūrvadevāstu yato daityāḥ prakīrtitāḥ /

ādir daityo diteḥ putro hiraṇyakaśipurbalī // NarP_1,10.5 //

prahlādastasya putro 'bhūtsumahāndaityasattamaḥ /

virocana stasya suto babhūva dvijabhaktimān // NarP_1,10.6 //

tasya putro 'titejasvī balirāsītpratāpavān /

sa eva vāhinīpālo daityānāmabhavanmuneḥ // NarP_1,10.7 //

balena mahatā yukto bubhuje medinīmimām /

vijitya vasudhāṃ sarvāṃ svargaṃ jetuṃ mano dadhe // NarP_1,10.8 //

gajāśca yasyāyutakoṭilakṣāstāvanta evāścarathā munīndra /

gajegaje pañcaśatī padāteḥ kiṃ varṇyate tasya camūrvariṣṭā // NarP_1,10.9 //

amātyakoṭyagrasarāvamātyau kumbhāṇḍanāmāpyatha kūpakarṇaḥ /

pitrā samaṃ śauryaparākramābhyāṃ bāṇo baleḥ putraśatagrajo 'bhūt // NarP_1,10.10 //

baliḥ surāñjetumanāḥ pravṛttaḥ sainyena yukto mahatā pratasthe /

dhvajātapartrairgaganāburāśestaraṅgavidyutsmaraṇaṃ prakurvan // NarP_1,10.11 //

avāpya vṛtrāripuraṃ surārī rurogha daityairmṛgarājagāḍhaiḥ /

suraśca yuddhāya purāttathaiva viniryayurvajrakarādayaśca // NarP_1,10.12 //

tataḥ pravavṛte yuddhaṃ ghoraṃ gīrvāṇadaityayo /

kalpāntameghānirdhoṣaṃ ḍiṇḍiṃmadhvanisaṃbhramam // NarP_1,10.13 //

mumucuḥ śarajālāni daḥtyāḥ sumanasāṃ bale /

devāśca daityasenāsu saṃgrāme 'tyantadāruṇe // NarP_1,10.14 //

jahi dāraya bhindhīte chindhi māraya tāḍaya /

ityevaṃ sumahānghoṣo vadatāṃ senayorabhūt // NarP_1,10.15 //

śaradundubhinidhvānaiḥ siṃhanādaiḥ siṃhanādaiḥ suradviṣām /

bhāṅkāraiḥ syandanānāṃ ca bāṇakreṅgāraniḥsvanaiḥ // NarP_1,10.16 //

aśvānāṃ heṣitaiścaiva gajānāṃ bṛṃhitaistathā /

ṭaṅgārairdhanuṣāṃ caiva lokaḥ śabdatmayo 'bhavat // NarP_1,10.17 //

surāsuravinirmuktabāṇaniṣpeṣajānale /

akālapralayaṃ mene nirīkṣya sakalaṃ jagat // NarP_1,10.18 //

babhau devadviṣāṃ senā sphuracchastraughadhāriṇī /

caladvidyunnibhā rātriśchāditā jaladairiva // NarP_1,10.19 //

tasminyuddhe mahādhorairgirīn kṣitpān surāribhiḥ /

nārācaiścūrṇayāmāsurvevāste laghuvikramāḥ // NarP_1,10.20 //

kecitsatāḍayāmāsurnāgairnāgānrathānrathaiḥ /

aśvairaśvāṃśca kecittu gadādaṇḍairathārddayan // NarP_1,10.21 //

paridhaistāḍitāḥ kecitpetuḥ śoṇitakarddame /

samuktrāntāsavaḥ kecidvimānāni samāśritāḥ // NarP_1,10.22 //

ye daityā nihatā devaiḥ prasahya saṅgare tadā /

te devabhāvamāpannā daiteyānsamupādravan // NarP_1,10.23 //

atha daityagaṇāḥ krudvāstaḍyamānāḥ survairbhṛśam /

śastrairbahuvidhairddevānnijadhnuratidāruṇāḥ // NarP_1,10.24 //

dṛṣadbhirbhidipālaiśca khaḍgaiḥ paraśutomaraiḥ /

paridhaiśchurikābhiśca kuntaiścakraiśca śaṅkubhiḥ // NarP_1,10.25 //

musalairaṅkuśeśvaiva lāṅgalaiḥ paṭṭiśaistathā /

śaktyopalaiḥ śataghrībhiḥ pāśaiśca talamuṣṭibhiḥ // NarP_1,10.26 //

śūlairnālīkanārācaiḥ kṣepaṇīyaiḥsamudraraiḥ /

rathāśvanāgapadagaiḥ saṅkulo vavṛdhe raṇaḥ // NarP_1,10.27 //

devāśca vividhāstrāṇi daiteyebhyaḥ samākṣipan /

evamaṣṭasahasrāṇi yuddhamāsītsudāruṇam // NarP_1,10.28 //

atha daityabale vṛddhe parābhūtā divaukasaḥ /

suralokaṃ parityatajya sarve bhītāḥ pradudruvuḥ // NarP_1,10.29 //

nararupaparicchannā viceru ravanītale /

vairocanistribhuvanaṃ nārāyaṇaparāyaṇaḥ // NarP_1,10.30 //

bubhuje 'vyāhataiścaryapravṛddhaśrīrmahābalaḥ /

ityāja cāśvameghaiḥ sa viṣṇuprīṇanatatparaḥ // NarP_1,10.31 //

indratvaṃ cākarotsvarge dikpālatvaṃ tathaiva ca /

devānāṃ prīṇanārthāya yaiḥ kriyante dvijairmakhāḥ // NarP_1,10.32 //

teṣu yajñeṣu sarveṣu havirbhuṅkte sa daityarāṭ /

aditiḥ svātmajānvīkṣya devamātātiduḥkhitā // NarP_1,10.33 //

vṛthātra nivasāmīti matvāgāddhimavadgiram /

śakrasyaiśvaryamicchantī daityānāṃ ca parājayam // NarP_1,10.24 //

haridhyānaparā bhūtvā tapastepe 'tiduṣkaram /

kiñcitkālaṃ samāsīnā tiṣṭantī ca tataḥ param // NarP_1,10.35 //

pādenaikena suciraṃ tataḥ pādāgramātrataḥ /

kañcitkālaṃ phalāhārā tataḥ śīrṇadalāśanā // NarP_1,10.36 //

tato jalāśamā vāyubhojanāhāravarjitā /

sañcidānandasandohaṃ dhyāyatyātmānamatmanā // NarP_1,10.37 //

divyābdānāṃ sahasraṃ sā tapo 'tapyata nārada /

durantaṃ tattapaḥ śrutvā daiteyā māyino 'ditim // NarP_1,10.38 //

devatārupamāsthāya saṃprocurbalinoditāḥ /

kimarthaṃ tapyate mātaḥ śarīrapariśoṣaṇam // NarP_1,10.39 //

yadi jananti daiteyā mahahukhaṃ tato bhavet /

tyajedaṃ duḥkhabahulaṃ kāyaśoṣaṇakāraṇam // NarP_1,10.40 //

prayāsasādhyaṃ sukṛtaṃ na praśaṃsanti paṇḍitāḥ /

śarīraṃ yantato rakṣyaṃ dharmasādhanatatparaiḥ // NarP_1,10.41 //

ye śarīramupekṣante te syurātmavighātinaḥ /

sukhaṃ tvaṃ tiṣṭa subhage putrānasmānna khedaya // NarP_1,10.42 //

mātrā hīnā janā mātarmṛtaprāyā na saṃśayaḥ /

gāvo vā paśavo vāpiyatra gāvo mahīruhāḥ // NarP_1,10.43 //

na labhante sukhaṃ kiñcinmātrā hīnā mṛtopamāḥ /

daridro vāpi rogī vā deśāntaragato 'pi vā // NarP_1,10.44 //

māturdarśanamātreṇa labhate paramāṃ mudam /

anne vā salile vāpi dhanādau vā priyāsu ca // NarP_1,10.45 //

kadācidvimukho yāti jano mātari ko 'pi na /
yasya mātā gṛhe nāsti yatra dharmaparāyaṇā /
sādhvī ca strī patiprāṇā gantavyaṃ tena vai vanam // NarP_1,10.46 //

dharmaśca nārāyaṇabhaktihīnāṃ dhanaṃ ca sadbhogavivarjitaṃ hi /

gṛhaṃ ca māryātanayervihīnaṃ yathā tathā mātṛvihīnamartyaḥ // NarP_1,10.47 //

tasmāddevi paritrāhi duḥkhārtānātmajāṃstavā /

ityuktāpyaditirdaipyairna cacāla samādhitaḥ // NarP_1,10.48 //

evamuktvāsurāḥ sarve haridhyānaparāyaṇām /

nirīkṣya krodhasaṃyuktā hantuṃ cakrurmanoratham // NarP_1,10.49 //

kalpāntameghanirghoṣāḥ krodhasaṃraktalocanāḥ /

daṃṣṭragrairasṛjanvahniṃ so 'dahatkānanaṃ kṣaṇāt // NarP_1,10.50 //

śatayojanavistīrṇaṃ nānājīvasamākulam /

tenaiva dagdhā daiteyā ye pradharṣayituṃ gatāḥ // NarP_1,10.51 //

saivāvaśiṣṭā jananī surāṇāmabdācchatādacyutasaktacitā /

saṃrakṣitā viṣṇusudarśanena daityāntakena svajanānukampinā // NarP_1,10.52 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde gaṅgātpattau balikṛtadevaparājayavarṇanannāma daśamo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
aho hyatyadbhutaṃ proktaṃ tvayā bhrātaridaṃ mama /
sa vahniraditiṃ muktvā kathaṃ tānadahatkṣaṇāt // NarP_1,11.1 //

vadāditermahāsattvaṃ viśeṣāścaryakāraṇam /

paropadeśaniratāḥ sajjanā hi munīśvarāḥ // NarP_1,11.2 //

sanaka uvāca
śṛṇu nārada māhātmyaṃ haribhaktiratātmanām /
haridhyānaparānsādhūnkaḥ samarthaḥ prabādhitum // NarP_1,11.3 //

haribhaktiparo yatra tatra brahmā hariḥ śivaḥ /

devāḥ siddhā munīśvāśca nityaṃ tiṣṭanti sattamāḥ // NarP_1,11.4 //

harirāste mahābhāga hṛdaye śāntacetasām /

harināmaparāṇāṃ ca kimu dhyānaratātmanām // NarP_1,11.5 //

śivapūjārato vāpi viṣṇupūjāparo 'pi vā /

yatra tiṣṭati tatraiva lakṣmīḥ sarvāśca devatāḥ // NarP_1,11.6 //

yatra pūjāparo viṣṇorvahnistatra na bādhate /

rājā vā taskaro vāpi vyādhayaśca na santi hi // NarP_1,11.7 //

pretāḥ piśācāḥ kūṣmāṇḍagrahā bālagrahāstathā /

ḍākinyo rākṣasāścaiva na bādhante 'cyutārcakam // NarP_1,11.8 //

parapīḍāratā ye tu bhūtavetālakādayaḥ / naśyanti yatra sadbhakto harilakṣmyarcane rataḥ // NarP_1,11.9//ṭa

jitendriyaḥ sarvahito dharmakarmaparāyaṇaḥ /

yatra tiṣṭati tatraiva sarvatīrthāni devatāḥ // NarP_1,11.10 //

nimiṣaṃ nimiṣārddhaṃ vā yatra tiṣṭanti yoginaḥ /

tatraiva sarvaśreyāṃsi tattīrthaṃ tattapovanam // NarP_1,11.11 //

yannāmoccāraṇādeva sarve naśyantyupadravāḥ /

stotrairvāpyarhaṇābhirvā kimu dhyānena kathyate // NarP_1,11.12 //

evaṃ tenāgninā vipra dagdhaṃ sāsurakānanam /

sāditirnaiva dagdhābhūdviṣṇucakrābhira kṣitā // NarP_1,11.13 //

tataḥ prasannavadanaḥ pahmapatrāyatekṣaṇaḥ /

prādurāsītsamīpe 'syāḥ śaṅkhacakragadādharaḥ // NarP_1,11.14 //

īṣadvāsyasphuraddantaprabhābhāṣitadiṅmukhaḥ /

spṛśankareṇa puṇyena prāha kaśyapavallabhām // NarP_1,11.15 //

śrībhagavānanuvāca
devamātaḥ prasanno 'smi tapasārādhitastvayā /
ciraṃ śrāntāsi bhadraṃ te bhaviśaṣyati na saṃśayaḥ // NarP_1,11.16 //

varaṃ varaya dāsyāmi yatte manasi rocate /

mā bhairbhadre mahābhāge dhruvaṃ śreyo bhaviṣyati // NarP_1,11.17 //

ityuktādevamātā sā devadevena cakriṇā /

tuṣṭāva praṇipatyainaṃ sarvalokasukhāvaham // NarP_1,11.18 //

aditiruvāca
namaste devadeveśa sarvavyāpiñjanārdanā /
sattvādiguṇabhedena lokavyāpārakāraṇa // NarP_1,11.19 //

namaste bahuparupāyārupāya ca mahātmane /

sarvaikaruparupāya nirguṇāya guṇātmane // NarP_1,11.20 //

namaste lokanāthāya paramajñānarupiṇe /

sadbhaktajanavātsalyaśāline maṅgalātmane // NarP_1,11.21 //

yasyāvatārarupāṇi hyarcayanti munīśvarāḥ /

tamādipuruṣaṃ devaṃ namāmi hyarthasiddhaye // NarP_1,11.22 //

śrutayo yaṃ na jānanti na jānanti ca sūrayaḥ /

taṃ namāmi jagaddhetuṃ samāyaṃ cāpyamāyinam // NarP_1,11.23 //

yasyāvalokanaṃ citraṃ māyopadravakāraṇam /

jagadrūpaṃ jagaddhetuṃ taṃ vandeṃ sarvavanditam // NarP_1,11.24 //

yatpādāmbujakiñjalkasevārakṣitamastakāḥ /

avāpuḥ paramāṃ siddhiṃ taṃ vande kamalādhavam // NarP_1,11.25 //

yasya brahmādayo devā mahimānaṃ na vai viduḥ /

atyāsannaṃ ca bhaktānāṃ taṃ vande bhaktasaṃginam // NarP_1,11.26 //

yo devastyaktasaṅgānāṃ śāntānaṃ karuṇārṇavaḥ /

karoti hyātmanaḥ saṅgaṃ taṃ devaṃ saṅgavarjitam // NarP_1,11.27 //

yajñeśvaraṃ yajñakarmasu niṣṭitam /

namāmi yajñaphaladaṃ yajñakarmaprabodhakam // NarP_1,11.28 //

ajāmilo 'pi pāpātmā yannāmoccāraṇādanu /

prātpavānparamaṃ dhāma taṃ vande lokasākṣiṇam // NarP_1,11.29 //

harirupī mahādevaḥ śivarupī janārdanaḥ /

iti lokasya netā yastaṃ namāmi jagadgurum // NarP_1,11.30 //

brahmādyā api deveśā yanmāyāpāśayantritāḥ /

na jānanti paraṃ bhāvaṃ taṃ vande sarvanāyakam // NarP_1,11.31 //

hyatpahmastho 'piñyogyānāṃ dūrastha iva bhāsate /

pramāṇātītasadbhāvastaṃ vande jñānasākṣiṇam // NarP_1,11.32 //

yanmukhaḥ drvāhyaṇo jāto bāhubhyāṃ kṣatriyo 'jani /

ūrvorvaiśyaḥ samutpannaḥ padyāṃ śūdro 'bhyajāyata // NarP_1,11.33 //

manasaścandramā jāto jātaḥ sūryaśca cakṣuṣaḥ /

mukhādagnistarthendraśca prāṇādvāyurajāyata // NarP_1,11.34 //

ṛgyajuḥsāmarupāya satyasvaragatātmane /

ṣaḍaṅgarupiṇe tubhyaṃ bhūyobhūyo namo namaḥ // NarP_1,11.35 //

tvamindraḥ pavanaḥ somastvamīśānastvamantakaḥ /

tvamagnirnirṛtiścaiva varuṇastvaṃ divākaraḥ // NarP_1,11.36 //

devāśca sthāvarāścaiva piśācāścaiva rākṣasāḥ /

girayaḥ siddhagandharvānadyo bhūmiśca sāgarāḥ // NarP_1,11.37 //

tvameva jagatāmīśo yatrāsi tvaṃ parātparaḥ /

tvadrūpamakhilaṃ deva tasmānnityaṃ namo 'stu te // NarP_1,11.38 //

anāthānātha sarvajña bhūtadevendravigraha /

daiteyairbādhitānputrānmama pāhi janārdana // NarP_1,11.39 //

iti stutvā devamātā devaṃ natvā punaḥ punaḥ /

uvāca prāñjalirbhūtvā harṣāśrukṣālitastanī // NarP_1,11.40 //

anugrāhyāsmi deveṃśa tvayā sarvādikāraṇa /

akaṇṭakāṃ śriyāṃ dehi matsutānāṃ divaukasām // NarP_1,11.41 //

antaryyāmiñjagadrūpa sarvajñā parameśvara /

ajñātaṃ kiṃ tava śrīśa kiṃ māmīhayasi prabho // NarP_1,11.42 //

tathāpi tava vakṣyāmi yanme manasi rocate /

vṛthāputrāsmi deveśa daiteyaiḥ paripīḍitā // NarP_1,11.43 //

tānna hiṃsitumicchāmi yataste 'pi sutā mama /

tānahatvā śriyaṃ dehi matsutebhyaḥ sureśvara // NarP_1,11.44 //

ityukto devedeveśaḥ punaḥ prītimupāgataḥ /

uvāca harṣayanvipra devamātaramādarāt // NarP_1,11.45 //

śrībhagavānuvāca
prīto 'smi devi bhadraṃ te bhaviṣyāmi suto hyaham /
yataḥ sapantiputreṣu vātsalyaṃ devi durlabham // NarP_1,11.46 //

tvayā tu yatkṛtaṃ stotraṃ tatpaṭhānti narāstu ye /

teṣāṃ saṃpadvarā putrā na hīyante kadācana // NarP_1,11.47 //

tvātmaje vānyaputre vā yaḥ samatvena vartate /

na tasya putraśokaḥ syādeṣa dharmaḥ sanātanaḥ // NarP_1,11.48 //

aditiruvāca
tāha voḍhuṃ kṣamā deva tvāmādyapuruṣaṃ param /
asaṃkhyātāṇḍaromāṇaṃ sarveśaṃ sarvakāraṇam // NarP_1,11.49 //

yatprabhāvaṃ na jānanti śrutayaḥ sarvadevatāḥ /

tamahaṃ devadeveśaṃ dhārayāma kithaṃ prabho // NarP_1,11.50 //

aṇoraṇīyāṃsamajaṃ parātparataraṃ prabhum /

dhārayāmi kathaṃ deva tvāmahaṃ puruṣottamam // NarP_1,11.51 //

mahāyātakayukto 'pi yannāmasmṛtimātrataḥ /

mucyate sa kathaṃ devogrāmyeṣu janimarhati // NarP_1,11.52 //

yathā śūkaramatsyādyā avatārāstava prabho /

tathāyamapi ko veda tava viśveśa ceṣṭitam // NarP_1,11.53 //

tvatpādapahmapraṇatātvannāmasmṛtitatparā /

tvāmeva cintaye deva yathecchāsi tathā kuru // NarP_1,11.54 //

sanaka uvāca
tayoktaṃ vacanaṃ śrutvā devadevo janārdanaḥ /
dattvābhayaṃ devamāturidaṃ vacanamabravīt // NarP_1,11.55 //

śrībhagavānuvāca
satyamuktaṃ mahābhāge tvayā nāstyatra saṃśayaḥ /
tathāpi śṛṇu vakṣyāmi guhyādguhyataraṃ śubhe // NarP_1,11.56 //

rāgadveṣavihīnā ye madbhaktā matparāyaṇāḥ /

vaṃhati satataṃ teṃ māṃ gatāsūyā adāmbhikāḥ // NarP_1,11.57 //

paropatāpavimukhāḥ śivabhaktiparāyaṇaḥ /

matkathāśravaṇāsaktā vahanti satataṃ hi mām // NarP_1,11.58 //

pativratāḥ pariprāṇāḥ patibhaktiparāyaṇāḥ /

vahanti satataṃ devi striyo 'pi tyaktapratsarāḥ // NarP_1,11.59 //

mātāpitrośca śuśrūṣurgurubhakto 'tithipriyaḥ /

hitakṛdvāhyaṇānāṃ yaḥ sa māṃ vahati sarvadā // NarP_1,11.60 //

puṇyatīrtharatā nityaṃ satsaṅganiratāstathā /

lokānugrahaśīlāśca satataṃ te vahanti mām // NarP_1,11.61 //

paropakāraviratāḥ paradravyaparāṅmukhāḥ /

naṣuṃsakāḥ parastrīṣu te vahanti ca māṃ sadā // NarP_1,11.62 //

tulasyupāsanaratāḥ sadā nāmaparāyaṇāḥ /

gorakṣaṇaparā ye ca satataṃ māṃ vahanti te // NarP_1,11.63 //

pratigrahanivṛttā ye parānnavimukhāstathā /

annodakapradātāro vahṝnti satataṃ hi mām // NarP_1,11.64 //

tvaṃ tu devi patiprāṇā sādhvī bhūtahite ratā /

saṃprāpya putrabhāvaṃ te sādhayiṣye manoratham // NarP_1,11.65 //

ityuktvā devedevaśo hyaditiṃ devamātaram /

dattvā kaṇṭhagatāṃ mālāmabhayaṃ ca tirodadhe // NarP_1,11.66 //

sā tu saṃhṛṣṭamanasā devasīrdakṣanandinī /

praṇamya kamalākāntaṃ punaḥ svasthaānamāvrajat // NarP_1,11.67 //

tato 'ditirmahābhāgā suprītā lokavanditā /

asūta samaye putraṃ sarvalokanamaskṛtam // NarP_1,11.68 //

śaṅgacakradharaṃ śāntaṃ candramaṇḍalamadhyagam /

sudhākalaśadadhyannakaraṃ vāmanasaṃjñitam // NarP_1,11.69 //

sahasrādityasaṃkāśaṃ vyākośakamalekṣaṇam /

sarvābharaṇaṃsaṃyuktaṃ pītāmbaradharaṃ harim // NarP_1,11.70 //

stutyaṃ munigaṇairyuktaṃ sarvalokaikanāyakam /
āvirbhūtaṃ hariṃ jñātvā kaśyapo harṣavihvalaḥ /
praṇamya prañjalirbhūtva stotuṃ samupacakrame // NarP_1,11.71 //

kaśyapa uvāca
namonamaste 'khilakāraṇāya namonamaste 'khailapālakāya /
namonamaste 'maranāyakāya namonamo daiteyavināśanāya // NarP_1,11.72 //

namonamo bhaktajanapriyāya namonamaḥ sajjanarañjitāya /

namonamo durjananāśanāya namo 'stu tasmai jagadīśvarāya // NarP_1,11.73 //

namonamaḥ kāraṇavāmanāya nārāyaṇāyāmitavikramāya /

saśārṅgacakrāsigadādhārāya namo 'stu tasmai puruṣottamāya // NarP_1,11.74 //

namaḥ payorāśinivāsanāya namo 'stu saddhṛtkamalasthitāya /

namo 'stu sūryādyamitaprabhāya namonamaḥ puṇyakathāgatāya // NarP_1,11.75 //

namonamor'kenduvilocanāya namo 'stu te yajñaphalapradāya /

namo 'stu yajñāṅgavirājitāya namo 'stu te sajjanavallabhāya // NarP_1,11.76 //

namo jagatkāraṇakāraṇāya namo 'stu śabdādivivarjitāya /

namo 'stu te divyasukhapradāya namo namo bhaktamanogatāya // NarP_1,11.77 //

namo 'stu te dhvāntavināśakāya namo 'stu śabdādivivarjitāya /
namo 'stu te dhvāntavināśakāya mandaradhārakāya /
namo 'stu te yajñavarāhanāmne namo hiraṇyākṣavidārakāya // NarP_1,11.78 //

namo 'stu te vāmanarupabhāje namo 'stu te kṣatrakulāntakāya /

namo 'stu te rāvaṇamardanāya namo 'stu te nandasutāgrajāya // NarP_1,11.79 //

namaste kamalākānta namaste sukhadāyine /

smṛtārtināśine tubhyaṃ bhūyo bhūyo namonamaḥ // NarP_1,11.80 //

yajñeśa yajñavinyāsa yajñavinghavināśana /

yajñarupa yajadrūpa yajñāṅgaṃ tvāṃ yajāmyaham // NarP_1,11.81 //

iti stutaḥ sa deveśo vāmano lokapāvanaḥ //

uvāca prahasanharṣaṃ vardhdayankaśyapasya saḥ // NarP_1,11.82 //

śrībhagavānuvāca
tāta tuṣṭo 'smi bhadraṃ te bhaviṣyati surārcitā /
acirātsādhayiṣyāmi nikhilaṃ tvanmanoratham // NarP_1,11.83 //

ahaṃ janmadvaye tvevaṃ yuvayoḥ putraghatāṃ gataḥ /

asmiñjanmanyapi tathā sādayāmyuttamaṃ sukham // NarP_1,11.84 //

atrāntare balirdaityo dīrghasatraṃ mahāmakham /

ārebhe guruṇā yuktaḥ kāvyena ca munīśvaraiḥ // NarP_1,11.85 //

tasminmakhe samāhūto viṣṇurlakṣmīsamanvitaḥ /

haviḥ svīkaraṇārthāya ṛṣibhirbrahmavādibhiḥ // NarP_1,11.86 //

pravṛddhaiśvaryardaityasya varttamāne mahākratau /

āmantrya mātāpitarau sa baṭurvāmano yayau // NarP_1,11.87 //

smitena mohayaṃllokaṃ vāmano bhaktavatsalaḥ /

havirbhoktumivāyāto baleḥ pratyakṣato hariḥ // NarP_1,11.88 //

durvṛtto vā suvṛtto vā jaḍo vāyaṃ hito 'pi vā /

yo bhaktiyuktastasyāntaḥ sadā saṃnihito hariḥ // NarP_1,11.89 //

āyāntaṃ vāmanaṃ dṛṣṭvā ṛṣayo jñānacakṣauṣaḥ /

jñātvā nārāyaṇaṃ devamudyayuḥ sabhyasaṃyutāḥ // NarP_1,11.90 //

etajjñātvā daityagururekānte balimabravīt /

svasāramavicāryaiva khalāḥ kāryāṇi kurvate // NarP_1,11.91 //

śukra uvāca
bho bho daityapate saumya hyapahartā tava śriyam /
viṣṇurvāmanarupeṇa hyaditeḥ putrātāṃ gataḥ // NarP_1,11.92 //

tavādhvaraṃ sa āyāti tvayā tasyāsureśvara /

na kiñcidapi dātavyaṃ manmataṃ śṛṇu paṇḍita // NarP_1,11.93 //

ātmabuddhiḥ sukhakarī gurubuddhirviśeṣataḥ /

parabuddhirvināśāya strībudhdiḥ pralayaṅkarī // NarP_1,11.94 //

śatrūṇāṃ hitakṛtadyastu sa hantavyo viśeṣataḥ // NarP_1,11.95 //

baliruvāca
evaṃ guro na vaktavyaṃ dharmamārgavirodhataḥ /
yadādatte svayaṃ viṣṇuḥ kimasmādadhikaṃ varam // NarP_1,11.96 //

kurvanti viduṣo yajñānviṣṇuprīṇanakāraṇāt /

sa cetsākṣāddhavirbhogī mattaḥ ko 'bhyadhiko bhuvī // NarP_1,11.97 //

daridreṇāpi yatkiñciddīyate viṣṇave guro /

tadeva paramaṃ dānaṃ dattaṃ bhavati cākṣayam // NarP_1,11.98 //

smṛto 'pi parayā bhaktyā punāti puruṣottamaḥ /

yena kenāpyarcitaśveddadāti paramāṃ gatim // NarP_1,11.99 //

harirharati pāpāniduṣṭacittairapi smṛtaḥ /

anicchayāpi saṃspṛṣṭo dahatyeva hi pāvakaḥ // NarP_1,11.100 //

jihvāgre vasate yasya hari rityakṣaradvayam /

sa viṣṇulokamānpoti punarāvṛttidurlabham // NarP_1,11.101 //

govindeti sadā dhyāyedyastu rāgādivarjitaḥ /

sa yāti viṣṇubhavanamiti prāhurmanīṣiṇaḥ // NarP_1,11.102 //

agnau vā brahmaṇe vāpihūyate yadvavirguro /

haribhaktyā mahābhāga tena viṣṇuḥ prasīdati // NarP_1,11.103 //

ahaṃ tu harituṣyyarthaṃ karomyadhvaramuttamam /

svayamāyāti cedviṣṇuḥ kṛtārtho 'smi na saṃśayaḥ // NarP_1,11.104 //

evaṃ vadati daityandre viṣṇurvāmanarupadhṛk /

praviveśādhvarasthānaṃ hutavahnimanoramam // NarP_1,11.105 //

taṃ dṛṣṭvā koṭisūryābhaṃ yogyāvayavasundaram /

vāmanaṃ sahasotthāya pratyagṛhṇātkṛtāñjaliḥ // NarP_1,11.106 //

dattvāsanaṃ ca prakṣālya pādau vāmanarupiṇam /

sakuṭuṃbo vahanmūrdhnā paramāṃ mudamātpavān // NarP_1,11.107 //

viṣṇave 'smai jagaddhānme dattvārghyaṃ vidhivadūliḥ /

romāñcitatanurbhūtvā harṣāśrunayano 'bravīt // NarP_1,11.108 //

baliruvāca
adya me saphalaṃ janma adya me saphalo maravaḥ /
jīvitaṃ saphalaṃ me 'dya kṛtārtho 'smi na saṃśayaḥ // NarP_1,11.109 //

amoghāmṛtavṛṣṭirme samāyātātidurlabhā /

tvadāgamanamātreṇa hyanāyāso mahotsavaḥ // NarP_1,11.110 //

ete ca ṛṣayaḥ sarve kṛtārthāṃ nātra saṃśayaḥ /

yaiḥ pūrvaṃ hi tapastaptaṃ tadadya saphalaṃ prabho // NarP_1,11.111 //

kṛtārtho 'smi kṛtārtho 'smi kṛtārtho 'smi na saṃśayaḥ /

tasmāttubhyaṃ namastubhyaṃ namastubhyaṃ namastubhyaṃ namonamaḥ // NarP_1,11.112 //

tvadājñayā tvanniyogaṃ sādhayāmīti manmanaḥ /

atyutsāhasamāyuktaṃ samājñāpaya māṃ prabho // NarP_1,11.113 //

evamurke dīkṣitena prahasanvāmano 'bravīt /

dehi me tapasi sthātuṃ bhūmiṃ tripadasaṃmitām // NarP_1,11.114 //

etacchṛātvā baliḥ prāha rājyaṃ yācitavānnahi /

grāmaṃ vā nagaraṃ cāpi dhanaṃ vā kiṃ kṛtaṃ tvayā // NarP_1,11.115 //

tanniśamya baliṃ prāha viṣṇuḥ sarvaśarīrabhṛt /

āsannabhraṣṭarājyasya vairāgyaṃ janamannivā // NarP_1,11.116 //

śrībhagavānuvāca
śṛṇu daityandra vakṣyāmi guhyādguhyatamaṃ param /
sarvasaṃgavihīnānāṃ kimarthaiḥ sādhyatevada // NarP_1,11.117 //

ahaṃ tu sarvabhūtānāmantaryāmīti bhāvaya /

mayi sarvamidaṃ daitya kimanyaiḥ sādhyate vada // NarP_1,11.118 //

rāgadveṣavihīnānāṃ śāntānāṃ tyaktamāyinām /

nityānandasvarupāṇāṃ kimanyaiḥ sādhyate dhanaiḥ // NarP_1,11.119 //

ātmavatsarvabhūtāni paśyatāṃ śāntacetasām /

abhinnamātmanaḥ sarvaṃ ko dātā dīyate ca kim // NarP_1,11.120 //

pṛthvīyaṃ kṣatriyavaśā iti śāstreṣu niścitam /

tadājñāyāṃ sthitāḥ sarve labhante paramaṃ sukham // NarP_1,11.121 //

dātavyo munibhiścāpi ṣaṣṭāṃśo bhūbhuje bale /

mahīyaṃ brāhmaṇānāṃ tu dātavyā sarva yatnataḥ // NarP_1,11.122 //

bhūmidānasya māhātmyaṃ na bhūtaṃ na bhaviṣyati /

paraṃ nirvāṇamānpoti bhūmido nātra saṃśayaḥ // NarP_1,11.123 //

svalpāmapi mahīṃ dattvā śrotriyāyāhitāgnaye /

brahmalokamavāpnoti punarāvṛttidurlabham // NarP_1,11.124 //

bhūmidaḥ sarvadaḥ prokto bhūmido mokṣabhāgbhavet /

atidānaṃ tu tajjñeyaṃ sarvapāpaprāṇāśanam // NarP_1,11.125 //

mahāpātakayukto vā yukto vā sarvapātakaiḥ /

daśahastāṃ mahīṃ dattvā sarvapāpaiḥ pramucyate // NarP_1,11.126 //

satpātre bhūmidātā yaḥ sarvadānaphalaṃ labhet /

bhūmidānasamaṃ nānyatriṣu lokeṣu vidyate // NarP_1,11.127 //

dvijāya vṛttihīnāya yaḥ pradadyānmahīṃ bale /

tasya puṇyaphalaṃ vaktuṃ na kṣamo 'bdaśatairaham // NarP_1,11.128 //

saktāya devapūjāsu vṛttihīnāya daityapa /

svalpāmapi mahīṃ dadyādyaḥ sa viṣṇurna saṃśayaḥ // NarP_1,11.129 //

ikṣugodhūma tuvarīpūgavṛkṣādisaṃyutā /

pṛthvī pradīyate yena sa viṣṇurnātra saṃśayaḥ // NarP_1,11.130 //

vṛttihīnāya viprāya daridrāya kuṭumbine /

svalpāmapi mahīndattvā viṣṇusāyujyamānpuyāt // NarP_1,11.131 //

saktāya devapūjāsu viprāyāḍhakikāṃ mahīm /

dattvā labheta gaṅgāyāṃ trirātrasnānajaṃ phalam // NarP_1,11.132 //

viprāya vṛttihīnāya sadācāraratāya ca /

droṇikāṃ pṛthivīṃ dattvā yatphalaṃ labhate śṛṇu // NarP_1,11.133 //

gaṅgātīrthāśvamedhānāṃ śatāni vidhivannaraḥ /

kṛtvā yatphalamānpoti tadāpnoti sa puṣkalam // NarP_1,11.134 //

dadāti khārikāṃ bhūmiṃ daridrāya dvijāya yaḥ /

tasya puṇyaṃ pravakṣyāmi vadato me niśāmaya // NarP_1,11.135 //

aśvamedhasahasrāṇi vājapeyaśatāni ca /

vidhāya jāhnavītīre patphalaṃ tallabheddhuvam // NarP_1,11.136 //

bhūmidānaṃ mahādānamatidānaṃ prakīrttitam /

sarvapāpapraśamanamapavargaphalapradam // NarP_1,11.137 //

atrotihāsaṃ vakṣyāmi śṛṇu daityakuleśvara /

yacchutvā śraddhayā yukto bhūmidānaphalaṃ labhet // NarP_1,11.138 //

āsītpurā dvijavaro brāhmakalpe mahāmatiḥ /

daridro vṛttihīnaśca nāmnā bhadramatirbale // NarP_1,11.139 //

śrutāni sarvaśāstrāṇi tena vedadivāniśam /

śrutāni ca purāṇāni dharmaśāstrāṇi sarvaśaḥ // NarP_1,11.140 //

abhavaṃstasya ṣaṭpatnyaḥ śrutiḥ sindhuryaśovatī /

kāminī mālinī caiva śobhā ceti prakīrtitāḥ // NarP_1,11.141 //

āsu pantīṣu tasyāsañcatvariṃśacchatadvayam /

putrāṇāmasuraśreṣṭha sarve nityaṃ bubhukṣitāḥ // NarP_1,11.142 //

akiñcano bhadramatiḥ kṣudhārttānātmajānpriyāḥ /

paśyansvayaṃ kṣudhārttaśca vilalāpākulendriyaḥ // NarP_1,11.143 //

dhigjanma bhāgyarahitaṃ dhigjanma dhanavarjitam /

dhigjanma dharmarahitaṃ dhigjanma khyātivarjitam // NarP_1,11.144 //

narasya bahvapatyasya dhigjanmaiśvaryavārjitam /

aho guṇāḥ saumyatā ca vidvattā janma satkule // NarP_1,11.145 //

dāridyāmbudhimagnasya sarvametanna śobhate /

priyāḥ putrāścapautrāśca bāndhavā bhrātarastathā // NarP_1,11.146 //

śiṣyāśca sarvamanujāstyajantyaiśvaryavārjitam /

cāṇḍālo vā dvijo vāpi bhāgyavāneva pūjyate // NarP_1,11.147 //

daridraḥ puruṣo loke śavavallokaninditaḥ /

aho saṃpatsaṃmāyukto niṣṭuro vāpyaniṣṭhuraḥ // NarP_1,11.148 //

guṇahīno 'pi guṇavānmūrkho vāpyatha paṇḍitaḥ /

aiśvaryaguṇayuktaścetpūjya eva na saṃśayaḥ // NarP_1,11.149 //

aho daridratā duḥkhaṃ tatrāpyāśātiduḥkhadā /

āśābhibhūtāḥ puruṣā duḥkhamaśnuvate 'kṣayam // NarP_1,11.150 //

āśayādāsā ye dāsāste sarvalokasya /

āśā dāsī yeṣāṃ teṣāṃ dāsāyate lokaḥ // NarP_1,11.151 //

māno hi mahatāṃ loke dhanamakṣayamucyate /

tasminnāśākhyaripuṇā māne naṣṭe daridratā // NarP_1,11.152 //

sarvaśāstrārthavettāpi daridro bhāti mūrkhavat /

naiṣkiñcanyamahāgrāhagrastānāṃ ko vimocacakaḥ // NarP_1,11.153 //

aho duḥkhamaho duḥkhamaho duḥkhaṃ daridratā /

tatrāpi putrabhāryāṇāṃ bāhulyamatiduḥkhadam // NarP_1,11.154 //

evamuktvā bhadramatiḥ sarvaśāstrārthapāragaḥ /

anyamaiśvaryadaṃ dharmaṃ manasācintayattadā // NarP_1,11.155 //

bhūmidānaṃ viniścitya sarvadānottamottamam /

dānena yo 'numantāti sa eva kṛtavānpurā // NarP_1,11.156 //

prāpakaṃ paramaṃ dharmaṃ sarvakāmaphalapradam /

dānānāmuttamaṃ dānaṃ bhūdānaṃ parikīrtitam // NarP_1,11.157 //

yaddattvā samavānpoti yadyadiṣṭatamaṃ naraḥ /

iti niścatya matimāndhīro bhadramatirbale // NarP_1,11.158 //

kauśāmbīṃnāma nagarīṃ kalatrāpatyayugyayau /

sughoṣanāmaviprendraṃ sarvaiśvaryasamanvalitam // NarP_1,11.159 //

gatvā yācitavānbhūmiṃ pañcahastāyatāṃ bale /

sughoṣo dharmaniratastaṃ nirīkṣya kuṭumbikram // NarP_1,11.160 //

manasā prīyamāṇena samabhyarcyedamabravīt /

kṛtārtho 'haṃ bhadramate saphalaṃ mama janma ca // NarP_1,11.161 //

matkula pāvanaṃ jātaṃ tvadanugrahato dvija /

ityuktvā taṃ samabhyarcya sughoṣo dharmatatparaḥ // NarP_1,11.162 //

pañcahastamitāṃ bhūmiṃ dadau tasmai mahāmatiḥ /

pṛthivī vaiṣṇavī puṇyā pṛthivīṃ viṣṇupālitā // NarP_1,11.163 //

pṛthivyāstu pradānena prīyatāṃ me janārdanaḥ /

mantreṇānena daityendra sughoṣastaṃ dvijottamam // NarP_1,11.164 //

viṣṇubuddhyā samabhyarcya tāvatīṃ pṛthivīṃ dadau /

so 'pi bhadramatirvipro dhīmatā yācitāṃ bhuvam // NarP_1,11.165 //

dattavānharibhaktāya śrotriyāya kuṭumbine /

sughoṣo bhūmidānena koṭivaṃśasamanvitaḥ // NarP_1,11.166 //

prapede viṣṇubhavanaṃ yatra gatvā na śocati /

bale bhadramatiścāpi yataḥ prārthitavāñchriyam // NarP_1,11.167 //

sthitavānviṣṇubhavane sakuṭumbo yugāyutam /

tathaiva brahmasadane sthitvā koṭiyugāyutam // NarP_1,11.168 //

aindraṃ padaṃ samāsādya sthitavānkalpapañcakam /

tato bhuvaṃ samāsādya sarvaiśvaryasamanvitaḥ // NarP_1,11.169 //

jātismaro mahābhāgo bubhuje bhogamuttamam /

tato bhadramatirdaitya niṣkāmo viṣṇutatparaḥ // NarP_1,11.170 //

pṛthivīṃ vṛttihīnebhyo brahmaṇebhyaḥ pradattavān /

tasya viṣṇuḥ prasannātmā tattvaiśaavaryamanuttamam // NarP_1,11.171 //

koṭivaṃśasametasya dadau mokṣamanuttamam /

tasmāddaityapate mahyaṃ sarvadharmaparāyaṇa // NarP_1,11.172 //

tapaścariṣyemokṣāya dehi me tripadāṃ mahīm /

vairocanistato dṛṣṭaḥ kalaśaṃ jalapūritam // NarP_1,11.173 //

ādade pṛthivīṃ dātuṃ varṇine vāmanāya /

viṣṇuḥ sarvagatojñātvā jaladhārāvarodhinam // NarP_1,11.174 //

kāvyaṃ hastasthadarbhāgraṃ tacchare saṃnyaveśayat /

darbhāgre 'bhūnmahāśāstraṃ koṭisūryasamaprabham // NarP_1,11.175 //

amodhaṃ brahmamatyugraṃ kāvyākṣigrāsalolupam /

āyāya bhārgavasurānasurānekacakṣuṣā // NarP_1,11.176 //

paśyeti vāndideśe ca darbhāgraṃ śastrasannibham /

balirdadau mahāviṣṇormahīṃ tripadasaṃmitām // NarP_1,11.177 //

vavṛdhe so 'pi viśvātmā ābrahmabhuvanaṃ tadā /

amimīta mahīṃ dvābhyāṃ padbhyāṃ viśvatanurhariḥ // NarP_1,11.178 //

sa ābrahmakaṭāhāntapadānyetāni saprabhaḥ /

pādāṅkuṣṭāgranirbhinnaṃ brahmāṇḍaṃ vibhide dvidhā // NarP_1,11.179 //

taddārā bāhyasalilaṃ bahudhāraṃ samāgatam /

dhautaviṣṇupadaṃ toyaṃ nirmalaṃ lokapāvanam // NarP_1,11.180 //

ajāṇḍabāhyanilayaṃ dhārārupamavarttata /

tajjalaṃ pāvanaṃ śreṣṭhaṃ brahmādīnpāvayatsurān // NarP_1,11.181 //

satparṣisevitaṃ caiva nyapatanmerumūrddhani // NarP_1,11.182 //

etaddaṣṭvādbhutaṃ karma brahmādyā devatāgaṇāḥ /

ṛṣayo manavaścaiva hyastuvanharṣavihvalāḥ // NarP_1,11.183 //

devā ūcuḥ
namaḥ pareśāya parātmarupiṇe parātparāyāpararupadhāriṇe /
brahmātmane brahmaratātmabuddhaye namo 'stu te 'vyāhatakarmaśīline // NarP_1,11.184 //

pareśa paramānanda paramātmanparātpara /

sarvātmane jaganmūrtte pramāṇātīta te namaḥ // NarP_1,11.185 //

viśvataśvakṣuṣe tubhyaṃ viśvato bāhave namaḥ /

viśvataḥ śirase caiva viśvato gataye namaḥ // NarP_1,11.186 //

evaṃra stuto mahāviṣṇurbrahmādyaiḥ svarddavaukasām /

dattvābhayaṃ ca mumude devadevaḥ sanātanaḥ // NarP_1,11.187 //

virocanātmajaṃ daityaṃ padaikārthaṃ babandha ha /
tataḥ prapannaṃ tu baliṃ jñātvā cāsmai rasātalam /
dadau tadvārapālaśca bhaktavaśyo babhūva ha // NarP_1,11.188 //

nārada uvāca
rasātale mahāviṣṇurvirocanasutasya vai /
kiṃ bhojyaṃ kalpayāmāsa ghore sarpabhayākule // NarP_1,11.189 //

sanaka uvāca
amantritaṃ haviryattu hūyate jātavedasi /
apātre dīyate yacca taddhoraṃ bhogasādhanam // NarP_1,11.190 //

hutaṃ haviraśucinā dṛttaṃ satkarma yatkṛtam /

tatsarvaṃ tatra bhogārhamadhaḥ pātaphalapradam // NarP_1,11.191 //

evaṃ rasātalaṃ viṣṇurbalaye sāsurāya tu /

dattvābhayaṃ ca sarveṣāṃ surāṇāṃ tridivaṃ dadau // NarP_1,11.192 //

pūjyamāno 'maragaṇaiḥ stūyamāno maharṣibhiḥ /

gandharvairgīyamānaśca punarvāmanatāṃ gataḥ // NarP_1,11.193 //

etaddṛṣṭvā mahatkarmamuno brahmavādinaḥ /

paraspare smitamukhāḥ praṇebhuḥ puruṣottamam // NarP_1,11.194 //

sarvabhūtatmako viṣṇurvāmanatvamupāgataḥ /

mohayannikhilaṃ lokaṃ prapede tapase vanam // NarP_1,11.195 //

evaṃ prabhāvā sā devī gaṅgā viṣṇupadodbhavā /

yasyāḥ smaraṇamātreṇa mucyate sarvapātakaiḥ // NarP_1,11.196 //

idaṃ tu gaṅgāmāhātmyaṃ yaḥ paṭhe cchṛṇuyādapi /

devālaye nadītīre so 'śvamedhaphalaṃ labhet // NarP_1,11.197 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde gaṅgotpattirgaṅgāmāhātmyaṃ nāmaikādaśo 'dhyāyaḥ

nātada uvāca
śrutaṃ tu gaṅgāmāhātmyaṃ vāñchitaṃ pāpanāśanam /
adhunā lakṣaṇaṃ brūhi bhrātarme dānapātraghayoḥ // NarP_1,12.1 //

sanaka uvāca
sarveṣāmeva varṇānāṃ brahmaṇaḥ paramo guruḥ /
tasmai tānāni deyāni dattasyānantyamicchatā // NarP_1,12.2 //

brāhmaṇaḥ pratigṛhṇīyātsarvato bhayavarjitaḥ /

na kadāpi kṣatraviśo gṛhṇīyātāṃ pratigraham // NarP_1,12.3 //

caṇḍasya putrahīnasya dambhācāraratasya ca /

svakarmatyāginaścāpi dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.4 //

paradāraratasyāpi paradravyābhiliṣiṇaḥ /

nakṣatrasūcakasyāpi dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.5 //

asūyāviṣṭamanasaḥ kṛtanghasya ca māyinaḥ /

ayājyayājakasyāpi dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.6 //

nityaṃ yācñāparasyāpi hiṃsakasya khalasya ca / rasavikrayiṇaśvaiva dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.7// nāmaikā da

vedavikrayiṇaścāpi smṛtivikrayiṇastathā /

dharmavikrayiṇo vipra dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.8 //

gānena jīvikā yasya yasya bhāryā ca puścalī /

paropatāpinaścāpi dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.9 //

asijīvī maṣījīvī devalo grāmayājakaḥ /

dhāvako vā bhavetteṣāṃ dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.10 //

pākakartuḥ parasyārthe kavaye gadahāriṇe /

abhakṣya bhakṣakasyāpi dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.11 //

śūdrānnabhojinaścaiva śūdrāṇāṃ śavadāhinaḥ /

paiṃśvalānnabhujaścāpi dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.12 //

nāmavikrayiṇo viṣṇoḥ saṃdhyākarṃmorjjhitasya ca /

duṣpratigrahadagdhasya dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.13 //

divāśayanaśīlasya tathā maithunakāriṇaḥ /

sadhyābhojina evāpidattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.14 //

mahāpātakayuktasya tyaktasya jñātibāndhavaiḥ /

kuṇḍasya cāpi golasya dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.15 //

parivatteḥ śaṭhasyāpi parivattuḥ pramādinaḥ /

strījitasyātiduṣṭasya dattaṃ bhavita niṣphalam // NarP_1,12.16 //

madyamāṃsāśinaścāpi strīviṭasyātilobhinaḥ /

caurasya piśunasyāpi dattaṃ bhavati niṣphalam // NarP_1,12.17 //

ye kecitpāpaniratā ninditāḥ sujanaiḥ sadā /
na tebhyaḥ pratigṛhṇīyānna ca vadyāddijottama /
satkarmaniratāyāpi deyaṃ yatnena nārada // NarP_1,12.18 //

yaddānaṃ śraddhayā dattaṃ tathā viṣṇusamarpaṇam /

yācitaṃ vāpi pātreṇa bhavettaddānamuttamam // NarP_1,12.19 //

paralokaṃ samuddaśya hyaihikaṃ vāpi nārada /

yaddānaṃ dīyate pātre tatkāmyaṃ madhyamaṃ smṛtam // NarP_1,12.20 //

dagbhena cāpi hiṃsārthaṃ parasyāvidhināpi ca /

kruddhenāśraddhayāpātre taddānaṃ madhyamaṃ smṛtam // NarP_1,12.21 //

adhamaṃ balitoṣāyamadhyamaṃ svārthasiddhaye /

uttamaṃ hariprītyarthaṃ prāhurvedavidāṃ varāḥ // NarP_1,12.22 //

dānabhogavināśāśca rāyaḥ syurgatayastridhā // NarP_1,12.23 //

yo dadāti ca nobhukte taddhanaṃ nāśakāraṇam /

dhanaṃ dharmaphalaṃ vipra dharmo mādhavatuṣṭikṛt // NarP_1,12.24 //

taravaḥ kiṃ na jīvanti te 'pi loke parārthakāḥ /

yatra mūlaphalairvṛkṣāḥ parakāryaṃ prakurvate // NarP_1,12.25 //

manuṣyā yadi viprāgthra na parārthāstadā mṛtāḥ /

parakāryaṃ na ye martyāḥ kāyenāpi dhanena vā // NarP_1,12.26 //

manasā vacasā vāpi te jñeyāḥ pāpakṛttamāḥ /

atretihāsaṃ vakṣyāmi śṛṇu nārada tattvataḥ // NarP_1,12.27 //

yatra dānādikānāṃ tu lakṣaṇaṃ parikīrtitam /

gaṅgāmāhātmyasahitaṃ sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,12.28 //

bhagīrathasya dharmasya saṃvādaṃ puṇyakāraṇam /

āsīdbhagīratho rājā sagarānvayasaṃbhavaḥ // NarP_1,12.29 //

śaśāsa pṛthivīṃ metāṃ satpadvīpāṃ sasāgarām /

sarvadharmarato nityaṃ satyasaṃdhaḥ pratāpavān // NarP_1,12.30 //

kandarpasaddaśo rupe yāyajṛko vicakṣaṇaḥ /

prāleyādrisamo dhairye dharme dharmasamo nṛpaḥ // NarP_1,12.31 //

sarvalakṣaṇasaṃpannaḥ sarvaśāstrārthapāragaḥ /

sarvasaṃpatsamāyuktaḥ sarvānandakaro mune // NarP_1,12.32 //

ātithyaprayato nityaṃ vāsudevārcanerataḥ /

parākramī guṇanidhirmaitraḥ kāruṇikaḥ sadhīḥ // NarP_1,12.33 //

etādṛśaṃ taṃ rājānaṃ jñātvā dṛṣṭo bhagīratham /

dharmarājo dvijaśreṣṭha kadāciddraṣṭumāgataḥ // NarP_1,12.34 //

samāgataṃ dharmarājamarhayāmāsa bhūpatiḥ /

śāstradṛṣṭena vidhinā dharmaḥ prī uvāca tam // NarP_1,12.35 //

dharmarāja uvāca
rājandharmavidāṃ śreṣṭhaprasiddho 'si jagattraye /
dharmarājo 'tha kīrtiṃ te śrutvā tvāṃ draṣṭumāgataḥ // NarP_1,12.36 //

sanmārganirataṃ satyaṃ sarvabhūtahite ratam /

draṣṭumicchanti vibudhāratavo tkuṣṭaguṇapriyāḥ // NarP_1,12.37 //

kīrtirnītiśca saṃpattirvartate yatra bhūpate /

vasanti tatra niyataṃ guṇāḥsantaśca devatāḥ // NarP_1,12.38 //

aho rājanmahābhāga śobhanīcaritaṃ tava /

sarvabhūtahitatvādi mādṛśāmapi durlabham // NarP_1,12.39 //

ityuktavantaṃ taṃ dharmaṃ praṇipatya bhagīrathaḥ /

provāca vinayāviṣṭaḥ saṃhṛṣṭaḥ ślakṣṇayā gitaṃ // NarP_1,12.40 //

bhagīratha uvāca
bhagavansarvadharmajña samadarśit sureśvara /
kṛpayā parayāviṣṭo yatpṛcchāmi vadasva tat // NarP_1,12.41 //

dharmā kīdṛgvidhāḥ proktāḥ ke lokā dharmaśālinām /

kiyatyo yātanāḥ proktāḥ keṣāṃ tāḥ parikīrtitāḥ // NarP_1,12.42 //

tvayā saṃmānanīyā ye śāsanīyāśca ye yathā /

tatsarvaṃ me mahābhāga vistarādvaktumarhasi // NarP_1,12.43 //

dharmarāja uvāca
sādhu sādhu mahāvuddhe matiste vimalorjitā /
dharmādharmānpravakṣyāmitattvataḥ śṛṇu bhaktitaḥ // NarP_1,12.44 //

dharmā bahuvidhāḥ proktāḥ puṇyalokapradāyakāḥ /

tathaiva yātanāḥ proktā asaṃkhyā ghoradarśatāḥ // NarP_1,12.45 //

vistarādgadituṃ nālamapi varṣaśatāyutaiḥ /

tasmātaṃsamāsato vakṣye dharmādharmamidarśanam // NarP_1,12.46 //

tathaiva yātanāṃ vai mahāpuṇyaṃ prakīrtatam /

tathaivādhyātmaviduṣo dattaṃ bhavati cākṣayam // NarP_1,12.47 //

kuṭumbinaṃ yā śāstrajñaṃ śrotriyaṃ vā guṇānvitam /

yo dattvā syāpayedṛtiṃ tasya puṇyaphalaṃ śṛṇu // NarP_1,12.48 //

mātṛtāḥ pitṛtaścaiva dvijaḥ koṭikulanvitaḥ /

nirviśya viṣṇubhavanaṃ kalpaṃ tatraiva mādate // NarP_1,12.49 //

gaṇyante pāṃsavo bhūmergaṇyante vṛṣṭivindavaḥ /

na gaṇyante vidhātrāpi brahahmavṛttiphalāni vai // NarP_1,12.50 //

samastadevatārupo brāhmaṇaḥ parikīrtitaḥ /

jīvanaṃ dadatastasya kaḥ puṇyaṃ gadituṃ kṣamaḥ // NarP_1,12.51 //

yo viprahitakṛnnityaṃ sa sarvānkṛtavānmakhān /

sa strātaḥ sarvatīrtheṣu tatpaṃ tenākhilaṃ tapaḥ // NarP_1,12.52 //

yo dadasveti viprāṇāṃ jīvanaṃ prerayetparam /

so 'pi tatphalamāpnoti kimanyairbahubhāṣitaiḥ // NarP_1,12.53 //

taḍāgaṃ kārayedyastu svayamevāpareṇa vā /

vaktuṃ tatpuṇyasaṃkhyānaṃ nālaṃ varṣaśatāyuṣā // NarP_1,12.54 //

ekaścedadhvago rājaṃstaḍāgasya jalaṃ pibet /

katkartuḥ sarvapāpāni naśyantyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,12.55 //

ekāhamaṣi yatkuryādbhūmisthamudakaṃ naraḥ /

sa muktaḥ sarvapāpebhyaḥ śatavarṣaṃ vaseddivi // NarP_1,12.56 //

kartuṃ taḍāgaṃ yo martyaḥ sāhyakaḥ śaktito bhavet /

so 'pi tatphalanāpnoti tuṣṭaḥ preraka eva ca // NarP_1,12.57 //

mṛdaṃ siddhārthamātrāṃ vā taḍāgādyo vahiḥ kṣipet /

tiṣṭatyabdaśataṃ svarge vimuktaḥ pāpakoṭibhiḥ // NarP_1,12.58 //

devatā yasya tuṣyanti guravo vā nṛpottama /

taḍāgapuṇyabhāksa syādityeṣā śāśvatī śrutiḥ // NarP_1,12.59 //

iti hāsaṃ pravakṣyāmi tavātra nṛpasattama /

yaṃ śṛtvā sarvapāyebhyo mucyate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,12.60 //

gauḍadeśe 'tivikhyāto rājāsīdvīrabhadrakaḥ /

mahāpratīpī vidyāvānsadā vipraprapūjakaḥ // NarP_1,12.61 //

vedaśāstrakulācārayukto mitrakvirdhanaḥ /

tasya rājñī mahābhāgā nānmā campakamañjarī // NarP_1,12.62 //

tasya rājño mahāmātyāḥ kṛtmākṛsyavicāraṇāḥ /

dharmāṇāṃ dharmaśāstrestu sadā kurvanti niścayam // NarP_1,12.63 //

prāyaścittaṃ cikittsāṃ ca jyotiṣe dharmanirṇayam /

vināśāstreṇa yo brūyāttamāhurbrahmaghātakam // NarP_1,12.64 //

iti niścitya manasā manvādīritadharmkān /

ācāryebhyaḥ sadā bhūpaḥ śṛṇoti vidhipūrvakam // NarP_1,12.65 //

na ko 'pyanyāyavartī tasya rājye 'varo 'pi ca /

dharmeṇa pālyamānasya tasya deśasya bhūpateḥ // NarP_1,12.66 //

jātaṃ samatvaṃ svargasya saurājyasya śubhāvaham /

sa caikadā tu nṛpatirmṛgayāyāṃ mahāvane // NarP_1,12.67 //

mantryādibhiḥ parivṛto babhrāma madhyabhāskaram /

daivādākheṭaśūnyasya hyatiśrāntasya tatra vai // NarP_1,12.68 //

nṛparītasya saṃjātaṃ saraso darśanaṃ nṛpa /

tataḥ śuṣkāṃ tu sarasīṃ dṛṣṭvā tatra vyacintayat // NarP_1,12.69 //

kimayaṃ sarasīśṛṅgebhuvaḥ kena vinirmitā /

kathaṃ jalaṃ bhavedatra yena jīvedayaṃ nṛpaḥ // NarP_1,12.70 //

tato buddhiḥ samabhavatkhāte tasyā nṛpottama /

hastamātraṃ tato garttaṃ khātvā toyamavātpavān // NarP_1,12.71 //

tena toyena pītena rājñastṛtpirajāyata /

mantriṇaścāpi bhūmiśa buddhisāgarasaṃjñinaḥ // NarP_1,12.72 //

sa buddhisāgaro bhūpaṃ prāha dharmārthakovidaḥ /

rājanniyaṃ puṣkariṇī varṣājalavatī purā // NarP_1,12.73 //

adyaināṃ baddhavaprāṃ ca karttuṃ jātā matirmama /

tadbhavānmodatāṃ deva dattādājñāṃ ca me 'nagha // NarP_1,12.74 //

iti śrutvā vacastasya mantriṇo nṛpasattamaḥ /

mumude 'titarāṃ bhūpaḥ svayaṃ kartuṃ samudyataḥ // NarP_1,12.75 //

tameva mantriṇāṃ tatra yuyoja śubhakarmaṇi /

tato rājājñayā so 'pi buddhisāgarako mudā // NarP_1,12.76 //

sarasīṃ sāgaraṃ karttumudyataḥ puṇyakṛttamaḥ /

dhanuṣāṃ caiva pañcāśatsarvato vistṛtāyatām // NarP_1,12.77 //

sarasīṃ baddhasu śilāṃ cakārāgādhaśambarām /

tāṃ vinirmāya sarasīṃ rājñe sarvaṃ nyavedayat // NarP_1,12.78 //

tasyāṃ tataḥ prabhṛti vai sarve 'pi vanacāriṇaḥ /

pānthāḥ pipāsitā bhūpa labhante sma jalaṃ śubham // NarP_1,12.79 //

kadācitsvāyuṣaścānte sa mantrī buddhisāgaraḥ /

pramṛto gatavāṃllokaṃ lokaśāsturmama prabho // NarP_1,12.80 //

tadarthaṃ tu mayā pṛṣṭo dharmo dharmalipiṅkaraḥ /

citragutpastu tatkarma mahyaṃ sarvaṃ nyavedayat // NarP_1,12.81 //

upadeṣṭā svayaṃ cāsau dharmakāryasya bhūpateḥ /

tasmāddharmavimānaṃ tu samāroḍhumihārhati // NarP_1,12.82 //

ityukte citragutpena samājñatpo mayā nṛpa /

vimānaṃ dharmasaṃjñaṃ tu āroḍhuṃ buddhisāgaraḥ // NarP_1,12.83 //

atha kālāntare rājansarājā vīrabhadrakaḥ /

mṛto gato mama sthānaṃ namaścakre mudānvitaḥ // NarP_1,12.84 //

mayā tu tatra tasyāpi pṛṣṭaṃ karmākhilaṃ nṛpa /

kathitaṃ citragutpena dharmaṃ sarasisaṃbhavam // NarP_1,12.85 //

tadā samyaṅmayā rājā bodhito 'bhūdyathāśṛṇu /

adhityakāyāṃ bhūpāla saikatasya gireḥ parā // NarP_1,12.86 //

lāvakenāmunācañcvā khātaṃ dvyaṃṅguprambuni /

tataḥ kālāntare tena vārāheṇa nṛpottama // NarP_1,12.87 //

khanitaṃ hastamātraṃ tu jalaṃ tuṇḍena cātmanaḥ /

tato 'nyadāmuyā kālyāhasta yugmamitaḥ kṛtaḥ // NarP_1,12.88 //

khāto jale mahārāja toyaṃ māsadvayaṃ sthitam /

pītaṃ kṣudrairvanacaraiḥ sattvaistṛṣṇāsamākulaiḥ // NarP_1,12.89 //

tato varṣatrāyānte tu gajatānena suvrata /

hastatrayamitaḥ khātaḥ kṛtastatrādhikaṃ jalam // NarP_1,12.90 //

māsatraye sthitaṃ tacca payo jīvairvanecaraiḥ /

bhavāṃstatra samāyāto jalaśoṣāda nantaram // NarP_1,12.91 //

māse tatra tu saṃprātpaṃ hastaṃ khātvā jalaṃ nṛpa /

tatastasyopadeśena mantriṇo nṛpate tvayā // NarP_1,12.92 //

pañcāśaddhanurutkhātaṃ jātaṃ tatatra mahājalam /
punaḥ śilābhiḥ sudṛḍhaṃ baddhaṃ jātaṃ mahatsaraḥ /
vṛkṣāśca ropitāstatra sarvalokopakāriṇaḥ // NarP_1,12.93 //

tena svasvena puṇyena pañcaite jagatīpate /

vimānaṃ dharmyamāruḍhāstvamāṇyenaṃ samāruha // NarP_1,12.94 //

iti vākyaṃ samākarṇya mama rājā sa bhūmipa /

āruroha vimānaṃ tatṣaṣṭho rājā samāṃśabhāk // NarP_1,12.95 //

iti te sarvamākhyātaṃ taḍāgajanitaṃ phalam /

śrutvaitanmucyate pāpādājanmamaraṇāntikāt // NarP_1,12.96 //

yo naraḥ śraddhayo yukto vyākhyātaṃ śruṇuyātpaṭhet /

so 'pyāpnotyakhilaṃ puṇyaṃ saronirmāṇasaṃbhavam // NarP_1,12.97 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde dharmākhyāne dvādaśo 'dhyāyaḥ

dharmarāja uvāca
devatāyatanaṃ yastu kurute kārayatyapi /
śivasyāpi harervāpi tasya puṇyaphalaṃ śṛṇu // NarP_1,13.1 //

mātṛtaḥ pitṛtaścaiva lakṣakoṭikulānvitaḥ /

kalpatrayaṃ viṣṇupade tiṣṭatyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,13.2 //

mṛdaiva kurute yastu devatāyatanaṃ niraḥ /
mṛdaiva kurute yastu devatāyatanaṃ naraḥ /
yāvatpuṇyaṃ bhavettasya tanme nigadataḥ śṛṇu // NarP_1,13.3 //

divyadehadharo bhūtvā vimānavaramāsthitaḥ /

kalpatrayaṃ viṣṇupade tiṣṭatyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,13.4 //

mṛdaiva kurute yastu devatāyatanaṃ naraḥ /

yāvatpuṇyaṃ bhavettasya tanme nigadataḥ śṛṇu // NarP_1,13.5 //

divyadehadharo bhūtvā vimānavaramāsthitaḥ /

kalpatrayaṃ viṣṇupade sthitvā brahmapuraṃ vrajet // NarP_1,13.6 //

kalpavadvayaṃ sthitastatra punaḥ kalpaṃ vaseddivi /

tatastu yogināmeva kule jāto dayonvitāḥ // NarP_1,13.7 //

vaiṣṇavaṃ yogamāsthāya muktiṃ vrajati śāśvatīm /

dārubhiḥ kurute yastu tasya syāddiguṇaṃ phalam // NarP_1,13.8 //

triguṇaṃ ceṣṭakābhistu śilābhistaccaturgaṇam /

sphuṭikābhiḥ śilābhistu jñeyaṃ daśaguṇottaram // NarP_1,13.9 //

tānmībhistacchataguṇaṃ hemnā koṭiguṇaṃ bhavet /

devālayaṃ taḍāgaṃ vā grāmaṃ vā pālayettu yaḥ // NarP_1,13.10 //

kartuḥ śataguṇaṃ tasya puṇyaṃ bhavati bhūpate /

devālayasya śuśrūṣāṃ lepasecanamaṇḍanaiḥ // NarP_1,13.11 //

kuryādyatsatataṃ bhaktyā tasya puṇyamanantakam /

vetanādviṣṭito vāpi puṇyakarmapravarttitāḥ // NarP_1,13.12 //

te gacchanti dharādhārāḥ śāścataṃ vaiṣṇavaṃ padam /

tāḍāgārddhaphalaṃ rājankāsāre parikīrtitam // NarP_1,13.13 //

kūpe pādaphalaṃ jñeyaṃ vāpyāṃ padmākaronmitam /

vāpīśataguṇaṃ proktaṃ kulyāyāṃ bhūpateḥ phalam // NarP_1,13.14 //

dṛṣadbhistudhanīḥkuryānmṛdā niṣkiñcano janaḥ /

tayoḥ phalaṃ samānaṃ syādityāha kamalodbhavaḥ // NarP_1,13.15 //

dadyādāḍhyāstu nagaraṃ hastamātramakiñcanaḥ /

bhuvaṃ tayoḥ samaphalaṃ prāhurvedavido janāḥ // NarP_1,13.16 //

dhanāḍhyaḥ kurute yastu taḍāgaṃ phalasādhanam /

daridraḥ kurute kūpaṃ samaṃ puṇyaṃ prakīrtitam // NarP_1,13.17 //

āśramaṃ kārayedyastu bahujantūpakārakam /

sa yāti brahmabhuvanaṃ kulatrayasamanvitaḥ // NarP_1,13.18 //

dhenurvā brahmaṇo vāpi yo vā ko vāpi bhūpate /

kṣaṇārddhaṃ tasya chāyāyāṃ tiṣṭansvargaṃ nayatyamum // NarP_1,13.19 //

ārāmakārakā rājandevatāgṛhakāriṇaḥ /

taḍāgagrāmakarttāraḥ pūjyante hariṇā saha // NarP_1,13.20 //

sarvalokopakārārthaṃ puṣpārāmaṃ janeśvarā /

kurvate devatārthaṃ vā teṣāṃ puṇyaphalaṃ śṛṇu // NarP_1,13.21 //

tatra yāvanti parṇāni kusumāni bhavanti ca /

tāvadvarṣāṇi nākastho modate kulakoṭibhiḥ // NarP_1,13.22 //

prākārakāriṇastasya kaṇṭakāvaraṇapradāḥ /

prayānti brahmaṇaḥ sthānaṃ yugānāmekasatpatim // NarP_1,13.23 //

tulasīropaṇaṃ ye tu kurtate manuje śvara /

teṣāṃ puṇyaphalaṃ rājanvadato me niśāmaya // NarP_1,13.24 //

satpakoṭikulairyukto mātṛtaḥ pitṛtastathā /

vasetkalpaśataṃ sāgraṃ nārāyaṇapadaṃ nṛpa // NarP_1,13.25 //

ūrddhapuṇḍradharo yastu tulasīmūlamṛtstrayā /
gopikācandanenāpi citrakūṭamṛdāpi vā /
gaṅgāmṛtikayā caiva tasya puṇyaphalaṃ śṛṇu // NarP_1,13.26 //

vimānavaramāruḍho gandharvāpsarasāṃ gaṇaiḥ /

saṃgīyamānacarito modate viṣṇuṃmadire // NarP_1,13.27 //

patrāṇi tulasīmūlādyāvanti patitāni vai /

tāvanti brahmahatyādipātakāni hatāni ca // NarP_1,13.28 //

tulasyāṃ secayedyastu jalaṃ culukamātrakam /

kṣīrodavāsinā sārddhaṃ vasedācandratārakam // NarP_1,13.29 //

dadāti brāhmaṇānāṃ yaḥ komalaṃ tulasīdalam /

sa yāti brahmasadane kulatritayatasaṃyutaḥ // NarP_1,13.30 //

śālaprāmer'payedyastu tulasyāstu dalāni ca /

sa vasedviṣṇubhavane yāvadābhūtasaṃplavam // NarP_1,13.31 //

kaṇṭakāvaraṇaṃ yastu prākāraṃ vāpi kārayet /

so 'pyekaviṃśatikulairmodate viṣṇumandire // NarP_1,13.32 //

yo 'rccayeddharipādābjaṃ tulasyāḥ komalairdalaiḥ /

na tasya punarāvṛttirviṣṇulokānnareśvara // NarP_1,13.33 //

dvādaśyāṃ paurṇamāsyāṃ yaḥ kṣīreṇa snāpayeddharim /

kulāyutayutaḥ so 'pi modate vaiṣṇave pade // NarP_1,13.34 //

prasthamātreṇa payasā yaḥ snāpayati keśavam /

kulāyutāyutayutaḥ so 'pi viṣṇupure vaset // NarP_1,13.35 //

ghṛtaprasthena yo viṣṇuṃ dvādaśyāṃ snāpayennaraḥ /

kulakoṭiyuto rājansāyujyaṃ labhate hareḥ // NarP_1,13.36 //

pañcāmṛtena yaḥ snānamekādaśyāṃ tu kārayet /

viṣṇoḥ sāyujyakaṃ tasya bhavetyulaśatāyutaiḥ // NarP_1,13.37 //

ekādaśyāṃ paurṇamāsyāṃ dvādaśyāṃ vā nṛpottama /

nālikerodakairviṣṇuṃ snāpayettatphalaṃ śṛṇu // NarP_1,13.38 //

daśajanmārjitaiḥ pāpairvimukto nṛpasattama /

śatadvayakulairyukto modate viṣṇunā saha // NarP_1,13.39 //

ikṣutoyena deveśaṃ yaḥ snāpayati bhūpate /

keśavaṃ lakṣapitṛbhiḥ sārddhaṃ viṣṇupadaṃ vrajet // NarP_1,13.40 //

puṣpodakena govindaṃ tathā gandhodakena ca /

snāpayitvā hariṃ bhaktyā vaiṣṇavaṃ padamānpuyāt // NarP_1,13.41 //

jalena vastrapūtena yaḥ snāpayati mādhavam /

sarvapāpavinirmukto viṣṇunā saha modate // NarP_1,13.42 //

kṣīrādyaiḥ snāpayedyastu ravisaṃkramaṇe harim /

sa vasedviṣṇusadane trisatpapuruṣaiḥ saha // NarP_1,13.43 //

śuklapakṣe caturddaśyāmaṣṭamyāṃ pūrṇimādine // NarP_1,13.44 //

ekādaśyāṃ bhānuvāre dvādaśyāṃ pañcamītithau /

somasūryoparāge ca manvādiṣuyugādiṣu // NarP_1,13.45 //

arddhodaye ca sūryasya puṣyārke rohiṇībudhe /

tathaiva śaniro hiṇyāṃ bhaumāśvinyāṃ tathaiva ca // NarP_1,13.46 //

śanyāṃ bhṛvabhṛge caivabhṛgurevurevatisaṅgame /

tathā budhānurādhāyāṃ śravaṇārke tathaiva ca // NarP_1,13.47 //

tathā ca somaśravaṇe hastayukte bṛhaspatau /

budhāṣṭamyāṃ budhāṣāḍhe puṇye vine tathā // NarP_1,13.48 //

strāpaye tpayasā viṣṇuṃ śāntimān vāgyataḥ śuciḥ /

ghṛtena madhunā vāpi dadhnā vā tatphalaṃ śṛṇu // NarP_1,13.49 //

sarvayajñaphalaṃ prāpye sarvapāpavivaparjitaḥ /

vaseṣṭiṣṇupure sārdaṃ trisatpapuruṣairmṛpa // NarP_1,13.50 //

tatraiva jñānamāsādya yogināmapi durlabham /

mokṣamāproti nṛpate punarāvṛttidurlabham // NarP_1,13.51 //

kṛṣṇapakṣe caturdaśaayāṃ somavāre ca bhūpate /

śivaṃ saṃstrāpya dugdhena śivasāyujyamānpuyāt // NarP_1,13.52 //

nālikerodakenāpi śivaṃ saṃstrāpya bhaktitaḥ /

aṣṭamyāminduvāre vā śivasāyujyamaśnute // NarP_1,13.53 //

śuklapakṣe caturdaśyāmaṣyamyāṃ vāpi bhūpate /

ghṛtena madhunā strāpya śivāṃ tatsāmyatāṃ vrajet // NarP_1,13.54 //

tilatailena saṃstrāpya viṣṇuṃ vā śivamevaṃ ca /

sa yāti tattatsārupyaṃ pitṛbhiḥ saha satpabhiḥ // NarP_1,13.55 //

śivamiśrurasenāpi yaḥ snāpayati bhaghaktitaḥ /

śivaloke vasetkalpaṃ sasatpapuruṣaiḥ saha // NarP_1,13.56 //

ghṛtena snāpayelliṅgamutthāne dvādaśīdine /

kṣīreṇa vā mahābhāga tatphalaṃ śṛṇu madgirā // NarP_1,13.57 //

janmāyutakṛtakaiḥ pāpairdarmukto manujo nṛpa /

koṭi saṃkhyaṃ samuddhṛkatya svakulaṃ śivatāṃ vrajet // NarP_1,13.58 //

sampūjya gandhakusumairviṣṇuṃ viṣṇutithau nṛpa /

janmāyutārjitaiḥ pāpairmukto vrajati tatpadam // NarP_1,13.59 //

padmapuṣpeṇa yo viṣṇuṃ śivāṃ vā pūjayennaraḥ /

sa yāti viṣṇubhavanaṃ kulakoṭisamanvitaḥ // NarP_1,13.60 //

hariṃ ca ketakīpuṣpaiḥ śivaṃ dhattūrajairniśi /

saṃpūjya pāpanirmukto vasedbhiṣṇupure yugam // NarP_1,13.61 //

hariṃ tu cāmpakaiḥ purṣperarkaṣpaiśca śaṅkaram /

samabhyarcya mahārāja tattatsālokyamānpuyāt // NarP_1,13.62 //

śaṅkara syāthavā viṣṇorghṛtayuktaṃ ca gugagulum /

dattvā dhūpe naro bhaktyā sarvapāpaiḥ pramucyate // NarP_1,13.63 //

tilatailānvitaṃ dīpaṃ viṣṇorvā śaṅkarasya vā /

dattvā naraḥ sarvakāmānmaṃprāpnoti nṛpottama // NarP_1,13.64 //

ghṛtena dīpaṃ yo dadyācchaṅkarāyātha viṣṇave /

sa muktaḥ sarvapāpebhyo gaṅgāsnānaphalaṃ labhet // NarP_1,13.65 //

grāmayena vāpi tailena rājannanyena vā punaḥ /

dīpaṃ tattvā mahāviṣṇoḥ śivasyāpi phalaṃ śṛṇu // NarP_1,13.66 //

sarvapāpavinirmuktaḥ sarvaiśvaryasamanvitaḥ /

tattatsālokyamāpnoti triḥbhatpapuruṣānvitaḥ // NarP_1,13.67 //

yadyadiṣṭatamaṃ bhojyaṃ tattadīśāya viṣṇave /

dattvā tattatpadaṃ yāti catvāriśatkulānvitaḥ // NarP_1,13.68 //

yadyadiṣṭatamaṃ vastu natadviprāya dāpayet /

sa yāti viṣṇubhavanaṃ punarāvṛttidurlabham // NarP_1,13.69 //

bhrūṇahāsvarṇadānena śuddho bhavati bhūpate /

annatoyasamandānaṃ na bhūtaṃ na bhaviṣyati // NarP_1,13.70 //

annadaḥ prāṇadaḥ proktaḥ prāṇadaścāpi sarvadaḥ /

sarvadānaphalaṃ yasmādannadasya nṛpottama // NarP_1,13.71 //

annado brahmasadanaṃ yātivaṃśāyutānvitaḥ /

na tasya punarāvṛttiriti śāstreṣu niścitam // NarP_1,13.72 //

sadyastuṣṭikaraṃ jñeyaṃ jaladānaṃ yato 'dhikam /

annadānānnṛpaśreṣṭha nirdiṣṭaṃ śrahmavādibhiḥ // NarP_1,13.73 //

mahāpātakayukto vā yukto vāpyupapātakaiḥ /

jalado mucyate tebhya ityāha kamalodbhavaḥ // NarP_1,13.74 //

śarīramannājaṃ prāhuḥ prāṇāmapyannajānviduḥ /

tasmādannaprado jñeyaḥ prāṇadaḥ pṛthivīpate // NarP_1,13.75 //

yadyatuṣṭikaraṃ dānaṃ sarvakāmaphalapradam /

tasmādannasamaṃ dānaṃ nāsti bhūpāla bhūpale // NarP_1,13.76 //

annadasya kule jātā āsahaṃstra nṛpotma /

napakaṃ te na paśaayanti tasmādannaprado varaḥ // NarP_1,13.77 //

pādābhyaṅgaṃbhaktiyukto yo 'titheḥ kurute naraḥ /

sa snātaḥ sarvatīrtheṣu gaṅgāsnānapuraḥsaram // NarP_1,13.78 //

tailābhyaṅgaṃ mahārāja brāhmaṇānāṃ karoti yaḥ /

sa strāto 'ṣṭaśataṃ sāgraṃ gaṅgāyāṃ nātra saṃśayaḥ // NarP_1,13.79 //

rogitānbrahmāṇānyastu premṇā rakṣati rakṣakaḥ /

sa koṭikulasaṃyukto vasedvūhyapure yugam // NarP_1,13.80 //

yo rakṣetpṛthivīpāla raṅgaṃ vā rogiṇaṃ naram /

tasya viṣṇuḥ prasannātmā sarvānkāmānprayacchati // NarP_1,13.81 //

manasā karmaṇā vācā yo rakṣedāmayānvitam /

sarvānkāmānavānpoti sarvepāpavivārjitaḥ // NarP_1,13.82 //

yo dadāti mahīpāla nivāsaṃ brāhmaṇāya vai /

tasya prasanno deveśaḥ svalokaṃ saṃprayacchati // NarP_1,13.83 //

brāhmaṇāyaṃ brahmavide yo dadyādgāṃ payasvinīm /

sa yātibrahmasadanamanyeṣāmatidurlabham // NarP_1,13.84 //

anyebhyaḥ pratigṛhyāpi yo ddyādgāṃ payasvinīm /

tasya puṇyaphalaṃ vaktuṃ nāhaṃ śakto 'smi paṇḍita // NarP_1,13.85 //

kapilāṃ vedaviduṣe yo dadāti payasvinīm /

sa eva rudro bhūpāla sarvapāpavivarjitaḥ // NarP_1,13.86 //

viprāya vedaviduṣe dadyādubhayatomukhīm /

yastasya puṇyaṃ saṃkhyātu na śakto 'bdaśatairapi // NarP_1,13.87 //

tasya puṇyaphalaṃ rājañśṛṇu vakṣyāmi tattvataḥ /

ekataḥ kratavaḥ sarve samagravaradakṣiṇāḥ // NarP_1,13.88 //

ekato bhayabhītasyata prāṇinaḥ prāṇarakṣaṇam /

saṃrakṣati mahīpāla yo vipraṃ bhayavihvalam // NarP_1,13.89 //

sa snātaḥ sarvatīrtheṣu sarvayajñeṣu dīkṣitaḥ /

vastrado rudrabhavanaṃ kanyādo brahmaṇaḥ padam // NarP_1,13.90 //

hemado viṣṇu bhavanaṃ prayāti svakulānvitaḥ /

yastu kanyāmalaṅkṛtya dadātyadhyātmavedine // NarP_1,13.91 //

śatavaṃśasamāyuktaḥ sa vrajedrūhyaṇaḥ padam /

kārtikyāṃ paurṇamāsyāṃ vā āṣāḍhyāṃ vāpi bhūpate // NarP_1,13.92 //

vṛṣabhaṃ śivatuṣṭyarthamutsṛjettatphalaṃ śṛṇu /

satpajanmārjitaiḥ pāpairvimukto rudrarupabhāk // NarP_1,13.93 //

kulasatpatisaṃyukto rudreṇa saha modate /

śivaliṅgāṅkitaṃ kṛtvā mahiṣaṃ yaḥ samutsṛjet // NarP_1,13.94 //

na tasya yātanāloko bhavennṛpatisattam /

tāmbūladānaṃ yaḥ kuryācchaktito nṛpasattama // NarP_1,13.95 //

tasya viṣṇuḥ prasannātmā dadātyāyuryaśaḥ śriyam / kṣīrodo ghṛtadaścaiva madhudo dadhidastathā // NarP_1,13.96/.

divyābdāyutaparyantaṃsvargaloke mahīyate /

prayāti brahmasadanamikṣudātā nṛpottama // NarP_1,13.97 //

gandhadaḥ puṇyaphaladaḥ prayāti brahmaṇaḥ padam /

guḍekṣurasadaścaiva prayāti kṣīrasāgaram // NarP_1,13.98 //

bhaṭānāṃ jalado yāti sūryalokamanuttamam /

vidyādānena sāyujyaṃ mādhavasya vrajennaraḥ // NarP_1,13.99 //

vidyādānaṃ mahīdānaṃ godānaṃ cottamottamam /

narakāduddharantyeva japavāhanadohanāt // NarP_1,13.100 //

sarveṣāmapi dānānāṃ vidyādānaṃ viśiṣyate /

vidyādānena sāyujyaṃ viṣṇoryāti nṛpottama // NarP_1,13.101 //

narastviṃndhanadānena mucyate hyupapātakaiḥ /

śālagrāmaśilādānaṃ mahādānaṃ prakīrtitam // NarP_1,13.102 //

yaddattvā mokṣamānpoti liṅgadānaṃ tathā smṛtam /

brahmāṇḍa koṭidānena yatphalaṃ labhate naraḥ // NarP_1,13.103 //

tatphalaṃ samavānpoti liṅgadānānna saṃśayaḥ /

śālagrāmaśilādāne tato 'pi dviguṇaṃ phalam // NarP_1,13.104 //

śāla grāmaśilārūpī viṣṇureveti viśrutaḥ /

yo dadāti naro dānaṃ gṛhatāṃ prabho // NarP_1,13.105 //

gaṅgāstrānaphalaṃ tasya niścitaṃ nṛpa jāyate /

ratnānvitasavarṇasya pradānena nṛpottama // NarP_1,13.106 //

bhuktimuktimavānpoti mahādānaṃ yataḥ smṛtam /

naro māṇikyadānena paraṃ mokṣamavānpuyāt // NarP_1,13.107 //

ghruvalokamavānpoti vajradānena mānavaḥ /

svargaṃ vidrumadānena rudralokamavānpuyāt // NarP_1,13.108 //

prayāti yānadānena muktādānena caindavam /

vaiḍūryado rudralokaṃ puṣparāgapradastathā // NarP_1,13.109 //

puṣparāgapradānena sarvatra sukhamaśnute /

aśvasāṃnidhyaṃ ciraṃ vrajati bhūmipa // NarP_1,13.110 //

gajadānena mahatā sarvānkāmānavānpuyāt /

prayāti yānadānena svargaṃ svaryānamāsthitaḥ // NarP_1,13.111 //

mahiṣīdo jayatyeva hyapamṛkatyuṃ na saṃśayaḥ /

gavāṃ tṛṇapradānena rudralokamavānpuyāt // NarP_1,13.112 //

vāruṇaṃ lokamānpoti mahīśa lavaṇapradaḥ /

svaśramācāraniratāḥ sarvabhūtahiteratāḥ // NarP_1,13.113 //

adāmbhikā gatāsūyāḥ prayānti bagrahmaṇaḥ padam /

paropadeśa niratā vītarāgā vimatsārāḥ // NarP_1,13.114 //

haripādārcanaratāḥ prayānti sadanaṃ hareḥ /

satsaṅgāhlādaniratāḥ satkarmasu sadodyatāḥ // NarP_1,13.115 //

parāpavādavimukhāḥ prāyānti harimandiram /

nityaṃ hitakarā ye tu brāhmaṇeṣu ca goṣu ca // NarP_1,13.116 //

parastrīsaṅgavimukhā na paśyanti yamālayam /

jitendriyā jitāhārā goṣu kṣāntāḥ suśīlinaḥ // NarP_1,13.117 //

brāhmaṇeṣu kṣamāśīlāḥ prayānti bhavanaṃ hareḥ /

agniśuśrūṣavaścaiva guruśuśrūṣakāstathā // NarP_1,13.118 //

patiśuśrūṣaṇaratā na vai saṃsṛtibhāginaḥ /

sadā devārcanaratā harinamaparāyaṇāḥ // NarP_1,13.119 //

pratigrahanivṛttāśca prayānti paramaṃ padam /

anāthaṃ viprakuṇapaṃ ye daheyurnṛpottama // NarP_1,13.120 //

aśvamedhasahasrāṇāṃ phalamaśnuvate sadā /

patraiḥ purṣpeḥ phalairvāpi jalairvā manujeśvara // NarP_1,13.121 //

pūjayā rahitaṃ liṅgamacaryattetphalaṃ śṛṇu /

apsarogaṇagandharvaiḥ stūyamāno vimānagaḥ // NarP_1,13.122 //

prayāti śivasānnidhyamityāha kamalodbhavaḥ /

culukodakamātreṇa liṅgaṃ saṃsnāpya bhūmipa // NarP_1,13.123 //

lakṣāśvamedhajaṃ puṇyaṃ saṃprānpoti na saṃśayaḥ /

pūjayā rahitaṃ liṅgaṃ kusumairyor'cayetsudhīḥ // NarP_1,13.124 //

aśvamedhāyutaphalaṃ bhavettasya janeśvara /

bhakṣyairbhojyaiḥ phalairvāpi śūnyaṃ liṅgaṃ prapūjya ca // NarP_1,13.125 //

śivasāyujyamānpoti punarāvṛttivarjitam /

pūjayā rahitaṃ viṣṇuṃ yor'cayedakarvaṃśaja // NarP_1,13.126 //

jalenāpi sa sālokyaṃ viṣṇoryāti narottama /

devatāyatane yastu kuryātsaṃmārjanaṃ sudhīḥ // NarP_1,13.127 //

yāvatpāṃsu yugāvāsaṃ vaiṣṇave mandirelabhet /

śīrṇaṃ sphaṭikaliṅgantu yaḥ saṃdadhyānnṛpottama // NarP_1,13.128 //

śatajanmārjitaiḥ pāpairmucyate sa tu mānavaḥ /

yastu devālaye rājannapi gocarmamātrakam // NarP_1,13.129 //

jalena siñcidbhūbhāgaṃ so 'pi svargaṃ labhennaraḥ /

gandhodakena yaḥ siñceddevatāyatane bhuvam // NarP_1,13.130 //

yāvatkaṇānukalpaṃ tu tiṣṭheta devasannidhau /

mṛdā dhātuvikārairvā yo limpeddevatāgṛham // NarP_1,13.131 //

sa koṭikulamuddhṛtya yāti sāmyaṃ madhudviṣaḥ /

śilācūrṇena yo martyo devāgāraṃ tu lopayet // NarP_1,13.132 //

svastikādīni vā kuryāttasya puṇyamanantakam /

yaḥ kuryāddīparacanāṃ devatāyatane nṛpa // NarP_1,13.133 //

tasya puṇyaṃ prasaṃkhyātuṃ notsahe 'bdaśatairapi /

akhaṇḍadīpaṃ yaḥ kuryādviṣṇorvā śaṅkarasya ca // NarP_1,13.134 //

kṣaṇe kṣaṇe 'śvamedhasya phalaṃ tasya na durlabham /

arcitaṃ śaṅkaraṃ dṛṣṭvā viṣṇuṃ vāpi namettu yaḥ // NarP_1,13.135 //

sa viṣṇubhavanaṃ prāpya modate ca yugāyutam /

devyāḥ pradakṣiṇāmekāṃ satpa sūryasya bhūmipa // NarP_1,13.136 //

tistro vināyakasyāpi catastro viṣṇumandire /

kṛtvā tattadgṛhaṃ prāpya modate yugalakṣakam // NarP_1,13.137 //

yo viṣṇorbhaktibhāvena tathaiva godvijasya ca /

pradakṣiṇāṃ cararettasya hyaśvamedhaḥ pade pade // NarP_1,13.138 //

kāśyāṃ maheśvaraṃ māheśvaraṃ liṅgaṃ saṃpūjya praṇamettu yaḥ /

na tasya vidyate kṛtyaṃ saṃsṛtirnaiva jāyate // NarP_1,13.139 //

śivaṃ pradakṣiṇaṃ kṛtvā savyenaiva vidhānataḥ /

naro na cyavate svargācchaṅkarasya prasādataḥ // NarP_1,13.140 //

stutvā stotrairjagannāthaṃ nārāyaṇamanāmayam /

sarvānkāmānavānpoti manasā yadyadicchati // NarP_1,13.141 //

devatāyatane yastu bhaktiyuktaḥ pranṛtyati /

gāyate vā sa bhūpāla rudraloke ca muktibhāk // NarP_1,13.142 //

ye tu vādyaṃ prakurvanti devatāyatane narāḥ /

te haṃsayānamāruḍhā vrajanti brahmaṇaḥ padam // NarP_1,13.143 //

karatālaṃ prakurvanti devatāyatane tu yete /

sarvapāpanirmuktā vimānasthā yugāyutam // NarP_1,13.144 //

devatāyatane ye tu ghaṇṭānādaṃ prakurvate /

teṣāṃ puṇyaṃ nigadituṃ na samarthaḥ śivaḥ svayam // NarP_1,13.145 //

bherīmṛdaṅgapaṭahamurajaiśva saḍiṇḍimaiḥ /

saṃprīṇayanti deveśaṃ teṣāṃ puṇyaphalaṃ śṛṇu // NarP_1,13.146 //

devastrīgaṇasaṃyuktāḥ sarvakāmaiḥ samarcitāḥ /

svargalokamanuprāpya modante kalpapañcakam // NarP_1,13.147 //

devatāmandire kurvannaraḥ śaṅkharavaṃ nṛpa /

sarvapāpavinirmukto viṣṇunā saha modate // NarP_1,13.148 //

tālakāṃsyādininadaṃ kurvan viṣṇugṛhe naraḥ /

sarvapāpavinirmukto viṣṇulokamavānpuyāt // NarP_1,13.149 //

yo devaḥ sarvadṛgviṣṇurjñānarupī nirañjanaḥ /

sarvadharmaphalaṃ pūrṇaṃ saṃtuṣṭaḥ pradadāti ca // NarP_1,13.150 //

yasya smaraṇamātreṇa devadevasya cakriṇaḥ /

saphalāni bhavantyeva sarvakarmāṇi bhūpate // NarP_1,13.151 //

paramātmā jagannāthaḥ sarvakarṃmaphalapradaḥ / satkarmakartṛbhirnityaṃ smṛtaḥ sarvārtināśanaḥ /

tamuddiśya kṛtaṃ yacca tadānantyāya kalpate // NarP_1,13.152 //

dharmāṇi viṣṇuśca phalāni viṣṇuḥ karmāṇi viṣṇuśca phalāni bhoktā /

kāryaṃ ca viṣṇuḥ karaṇāni viṣṇurasmānna kiñcivdyatiriktamasti // NarP_1,13.153 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde dharmānukathanaṃ nāma trayodaśo 'dhyāyaḥ

dharmarāja uvāca
śrutismṛtyuditaṃ dharmaṃ varṇānāmanupūrvaśaḥ /
prabravīmi nṛpaśreṣṭha taṃ śṛṇuṣva samāhitaḥ // NarP_1,14.1 //

yo bhuñjāno 'śuciṃ vāpi cāṇḍālaṃ patitaṃ spṛśet /

krodhādajñānato vāpiṃ tasya vakṣyāmi niṣkṛtim // NarP_1,14.2 //

trirātraṃ vātha ṣaḍrātraṃ yathāsaṃkhyaṃ samācaret /

snānaṃ triṣavaṇaṃ viprapañcagavyena śudhyati // NarP_1,14.3 //

bhuñjānasya tu viprasya kadācajitstravate gudam /

ucchiṣṭatve 'śucitve ca tasya śuddhiṃ vadāmi te // NarP_1,14.4 //

pūrvaṃ kṛtvā dvijaḥ śaucaṃ paścādapa upaspṛśet /

ahorātroṣito bhūtvā pañcagavyena śudhyati // NarP_1,14.5 //

nigiranyadi meheta bhuktvā vā mehane kṛte /

ahorātroṣito bhūtvā juhuyātsarpiṣānalam // NarP_1,14.6 //

yadā bhojanakāle syādaśucirbrāhmaṇaḥ kvacit /

bhūmau nidhāya taṃ grāsaṃ strātvā śuddhimavānpuyāt // NarP_1,14.7 //

bhakṣayitvā tu tad āsamupavālena śuddhyati /

aśitvā caiva tatsarvaṃ trirātramaśucirbhavet // NarP_1,14.8 //

aśrataścedvamiḥ syādvai hyasvasthastriśrataṃ japet /

svasthastrīṇi sahasrāṇi gāyatryāḥ śodhanaṃ param // NarP_1,14.9 //

cāṇḍālaiḥ śvaparcaiḥ spṛṣṭo viṇmūtre ca kṛte dvijaḥ // NarP_1,14.10 //

trirātraṃ tu prakurvīta bhuktocchiṣṭaḥ ṣahācaret /

udakyāṃ sūtikāṃvāpi saṃspṛśedantyajo yadi // NarP_1,14.11 //

trirātreṇa viśuddhiḥ syāditi śātātapo 'bravīt /

rajasvalā tu saṃspṛṣṭā śvabhirmātaṅgavāyasaiḥ // NarP_1,14.12 //

nirāhārā śucistiṣṭetkāle snānena śuddhyati /

rajasvale yadā nāryāvanyonyaṃ spṛśataḥ kvacit // NarP_1,14.13 //

śuddhete brahmakūrcena brahmakūrcena copari /

ucchiṣṭena ca saṃspṛṣṭo yo na snānaṃ samācaret // NarP_1,14.14 //

ṛtau tu garbhaṃ śaṅkitvā snānaṃ maithuninaḥ smṛtam /

anṝtau tu striyaṃ gatvā śaucaṃ mūtrapurūṣavat // NarP_1,14.15 //

ubhāvapyaśucī syātāṃ dampatī yābhasaṃgatau /

śayanādutthitā nārī śuciḥ syādaśuciḥ pumān // NarP_1,14.16 //

bharttuḥ śarīraśuśrūṣāṃ daurātmyādaprakurvatī /

daṇḍyā dvādaśakaṃ nārī varṣaṃ tyājyā dhanaṃ vinā // NarP_1,14.17 //

tyajanto patitānbagandhūndaṇḍyānuttamasāhasam /

pitā hi patitaḥ kāmaṃ na tu mātā kadācana // NarP_1,14.18 //

ātmānaṃ ghātayedyastu rajjvādibhirupakramaiḥ /

mṛte medhyena letpavyo jīvato dviśataṃ damaḥ // NarP_1,14.19 //

daṇḍyāstatputramitrāṇi pratyekaṃ pāṇikaṃ damam /

prāyaścittaṃ tataḥ kuryuryathāśāstrapracoditam // NarP_1,14.20 //

jalāgnyudvandhanabhraṣṭāḥ pravrajyānāśakacyutāḥ /

viṣaprapatanadhvastāḥ śastraghātahatāśca ye // NarP_1,14.21 //

na caite pravratyavasitāḥ sarvalokabahiṣkṛtāḥ /

cāndrāyaṇena śuddhyaṃnti tatpakṛcchradvayena vā // NarP_1,14.22 //

ubhayāvasitaḥ pāpaśyāmacchabalakāccyutaḥ /

cāndrāyaṇābhyāṃ śuddhyeta dattvā dhenuṃ tathā vṛṣam // NarP_1,14.23 //

svaśṛgālaplavaṅgādyairmānuṣaiśca ratiṃ vinā /

spṛṣṭaḥ strātvā śuciḥ sadyo divā saṃdhyāsu rātriṣu // NarP_1,14.24 //

ajñānādvā tu yo bhuktvā cāṇḍālānnaṃ kathañcana /

gomūtrayāvakāhāro māsārddhena viśuddhyati // NarP_1,14.25 //

gobrāhmaṇagṛhaṃ dagdhvā mṛtaṃ codvandhanādinā /

pāśaṃ chitvā tathā tasya kṛcchramekaṃ careddijaḥ // NarP_1,14.26 //

cāṇḍālapulpasānāṃ ca bhuktvā hatvā ca yoṣitam /

kṛcchrārdhdamācarejjñānādajñānādaindavadvayam // NarP_1,14.27 //

kopālikānnabhoktṛāṇāṃ tannārīgāmināṃ tathā /

agamyāgamane vipro madyago māṃsabhakṣaṇe // NarP_1,14.28 //

tatpakṛcchraparikṣitpo maurvīhomena śuddhyati /

mahāpātakakarttāraścatvāro 'tha viśeṣataḥ // NarP_1,14.29 //

agniṃ praviśya śuddhyantisthitvāvā mahati kratau /

rahasyakaraṇo 'pyevaṃ māsamabhyasya puruṣaḥ // NarP_1,14.30 //

aghamarṣaṇasūktaṃ vā śuddhyedantarjale japan /

rajakaścarmakāraśca naṭo buruḍa eva ca // NarP_1,14.31 //

kaivarttamedabhillāśva satpaite hyantyajāḥ smṛtāḥ /

bhuktvā caiṣāṃ striyo gatvā pītvā yaḥpratigṛhyate // NarP_1,14.32 //

kṛcchrārddhamācarejjñānādaindavadvayam /

mātaraṃ gurupatnīṃ ca duhitṛbhaginīsnuṣāḥ // NarP_1,14.33 //

saṃgamya praviśedagniṃ nānyāśuddhirvidhīyate /

rājñīṃ pravrajitāṃ dhātrīṃ tathāvarṇottamāmapi // NarP_1,14.34 //

gatvākṛcchradvayaṃ kuryātsagotrāmabhigamya ca /

amūṣu pitṛgotrāsu mātṛgotragatāsu ca // NarP_1,14.35 //

padadāreṣu sarveṣu kṛcchrārddhaṃ tapanaṃ caret /

veśyābhigamane pāpaṃ vyapohanti dvijā stathā // NarP_1,14.36 //

pītvā sakṛtsutatpaṃ ca pañcarātraṃ kuśodakam /

gurutalpagato kuryārdbāhmaṇo vidhivadrūtam // NarP_1,14.37 //

gonghasya kecidicchanti keciccaivāvakīrṇinaḥ /

daṇḍādūrdhvaṃ prahāreṇa yastu gāṃ vinipātayet // NarP_1,14.38 //

dviguṇaṃ govrataṃ tasya prāyaścitaṃ viśodhayet /

aṅguṣṭhamātrasthūlastu bāhumātraghapramāṇakaḥ // NarP_1,14.39 //

sārdrakaḥsapālāśca godaṇḍaḥ parikīrttitaḥ /

gavāṃ nipātane caiva garbho 'pi saṃbhavedyadi // NarP_1,14.40 //

ekaikaśaśvaretkṛcchraṃ eṣā gonghasya niṣkṛtiḥ /

bandhane rodhane caiva poṣaṇe vā gavāṃ rujām // NarP_1,14.41 //

saṃpadyate cenmaraṇaṃ nimittenaiva lipyate /

mūrcchitaḥ patito vāpi daṇḍenābhihatastataḥ // NarP_1,14.42 //

utthāya ṣaṭpadaṃ gacchetsatpa pañcadaśāpi vā /

grāsaṃ vā yadi gṛhṇīyāttoyaṃ vāpi pibedyadi // NarP_1,14.43 //

sarvavyādhipranaṣṭānāṃ prāyaścittaṃ na vidyate /

kaṣṭaloṣṭāśmabhirgāvaḥ śastrairvā nihatā yadi // NarP_1,14.44 //

prāyaścittaṃ smṛtaṃ tatra śastre nigadyate /

kāṣṭe sāntapanaṃ proktaṃ prājāpatyaṃ tu loṣṭake // NarP_1,14.45 //

tatpakṛcchraṃ tu pāṣāṇe śastre cāpyatikṛcchrakam /

auṣadhaṃ snehamāhāraṃ dadyādgobrāhmaṇeṣu ca // NarP_1,14.46 //

dīyamāne vipattiḥ syātprāyaścittaṃ tadā nahi /

tailabheṣajapāne ca bheṣajānāṃ ca bhakṣaṇe // NarP_1,14.47 //

niśalyakaraṇe caiva prāyaścittaṃ na vidyate /

vatsānāṃ kaṇṭhabandhena kriyayābheṣajena tu // NarP_1,14.48 //

sāyaṃ saṃgopanārthaṃ ca tvadoṣo roṣabandhayoḥ /

pāde caivāsya romāṇi dvipāde śmaśru kevalam // NarP_1,14.49 //

tripāde tu śikhāvartaṃ mūle sarvaṃ samācaret /

sarvānkeśānsamuddhṛtya chedayedaṅguladvayam // NarP_1,14.50 //

evameva tu nārīṇāṃ muṇḍanaṃ śirasaḥ smṛtam /

na stiyā vapanaṃ kāryaṃ na ca vīrāsanaṃ smṛtam // NarP_1,14.51 //

na ca goṣṭe nivāso 'sti na gacchantīmanuvrajet /

rājā vā rājaputragho vā brāhmaṇo vā bahuśrutaḥ // NarP_1,14.52 //

akṛtvā vapanaṃ teṣāṃ prāyaścittaṃ vinirddiśet /

keśānāṃ rakṣaghaṇārthaṃ ca dviguṇaṃ vratamādiśet // NarP_1,14.53 //

dviguṇe gatu vrate cīrṇe dviguṇā vratadakṣiṇā // NarP_1,14.54 //

pāpaṃ na kṣīyate hanturdātā ca narakaṃ vrajet /

aśrautasmārtavihitaṃ prāyaścittaṃ vadanti ye // NarP_1,14.55 //

tāndharmavinghakartṝṃśca rājā daṇḍena pīḍayet /

na caitānpīḍayedrājā kathañcitkāmamohitaḥ // NarP_1,14.56 //

tatpāpaṃ śatadhābhūtvā tameva parisarpati /

prāyaścitte tataścīrṇe kuryādbrāhmaṇabhojanam // NarP_1,14.57 //

viṃśatirgā vṛṣaṃ caikaṃ dadyātteṣāṃ ca dakṣiṇām /

krimibhistṛṇa saṃbhūtairmakṣikādinipātitaiḥ // NarP_1,14.58 //

kṛcchrārddhaṃ sa prakurvīta śaktyā dadyāñca dakṣiṇām /

prāyaścittaṃ ca kṛtvā vai bhojayitvā dvijottamān // NarP_1,14.59 //

suvarṇamānikaṃ dadyāttataḥ śuddhirvidhīyate /

cāṇḍālaśvapacaiḥ spṛṣṭe niśi snānaṃ vidhīyate // NarP_1,14.60 //

na vasettatra rātrau tu sadyaḥ snānena śuddhyati /

vasedatha yadā rātrāvajñānādavicakṣaṇaḥ // NarP_1,14.61 //

tadā tasya tu tatpāpaṃ śatadhā parivartate /

udgacchanti ca nakṣatrāṇyupariṣṭācca ye grahāḥ // NarP_1,14.62 //

saṃspṛṣṭe raśmibhisteṣāmudakasnānamācaret /

yāścāntarjalavalmīkamūṣikoṣaravartmasu // NarP_1,14.63 //

śmaśāne śaucaśeṣe ca na grāhyāḥ satpa mṛttikāḥ /

iṣṭāpūrtaṃ tu karttavyaṃ brāhmaṇena prayatnataḥ // NarP_1,14.64 //

iṣṭena labhate svargaṃ mokṣaṃ pūrttena cānpuyāt /

vittakṣepo bhavediṣṭaṃ taḍāgaṃ pūrttamucyate // NarP_1,14.65 //

ārāmaśca viśeṣeṇa devadroṇyastathaiva ca /

vāpīkūpataḍāgāni devatāyatanāni ca // NarP_1,14.66 //

patitānyuddharedyastu sa pūrvaphalamaśnute /

śuklāyā āharenmūtraṃ kṛṣṇāyā goḥ śakṛttathā // NarP_1,14.67 //

tāmrāyāśca payo grāhyaṃ śvetāyāśca dadhi smṛtam /

kapilāyā ghṛtaṃ grāhyaṃ mahāpātakanāśanam // NarP_1,14.68 //

kuśaistīrthanadītauyaiḥ sarvadravyaṃ pṛthak pṛthak /

āhṛtya praṇavenaiva utthāpya praṇavena ca // NarP_1,14.69 //

praṇavena samāloḍya praṇavenaiva saṃpibet /

pālāśe madhyame parṇe bhāṇḍe tāmramaye śubhe // NarP_1,14.70 //

pibetpuṣkaraparṇe vā mṛnmaye vā kuśodakam /

sūtake tu samutpanne dvitīye samupasthite // NarP_1,14.71 //

dvitīye nāsti doṣastu prathamenaiva śudhyati /

jātena śudhyate jātaṃ mṛtena mṛtakaṃ tathā // NarP_1,14.72 //

garbhasaṃstravaṇe māse trīṇyahāni vinirdiśet // NarP_1,14.73 //

rātribhirmāsatulyābhirgarbhastrāve viśuddhyati /

rajasyuparate sādhvī snanena strī rajasvalā // NarP_1,14.74 //

svagotrādbhṛśyate nārī vivāhātsatpame pade /

svāmigotreṇa karttavyāstasyāḥ piṇḍodakakriyāḥ // NarP_1,14.75 //

uddeśyaṃ piṇḍadāne syātpiṇḍe piṇḍe dvināmataḥ /

ṣaṇṇāṃ deyāstrayaḥ piṇḍā evaṃ dātā na muhyati // NarP_1,14.76 //

svena bhartrā sahasrābdaṃ mātābhuktā sudaivatam /

pitāmahyapi svenaiva svenaiva prapitāmahī // NarP_1,14.77 //

varṣe tu kurvīta mātāpitrostu satkṛtim /

adaivaṃ bhojayecchrāddhaṃ piṇḍamekaṃ tu nirvapet // NarP_1,14.78 //

nityaṃ naimittikaṃ kāmyaṃ vṛddhiśrāddhamathāparam /

pārvaṇaṃ ceti vijñeyaṃ śrāddhaṃ pañcavidhaṃ budhaiḥ // NarP_1,14.79 //

grahoparāge saṃkrāntau parvotsa vamalālaye /

nirvapertrīnnaraḥ piṇḍānekameva mṛte 'hani // NarP_1,14.80 //

anūḍha na pṛthakkanyā piṇḍe gotre ca sūtake /

pāṇigrahaṇamantrābhyāṃ svagotrādbhraśyate tataḥ // NarP_1,14.81 //

yena yena tu varṇena yā kānyā pariṇīyate /

tatsamaṃ sūtakaṃ yāti tathāpiṇḍodake 'pi ca // NarP_1,14.82 //

vivāhe caiva saṃvṛtte caturthe 'hanirātriṣu /

ekatvaṃ sā vrajedbhartuḥ piṇḍe gotre ca sūtake // NarP_1,14.83 //

prathame 'ṅni dvitīye vā tṛtīye vā caturthake /

asthisaṃcayanaṃ kāryaṃ bandhubhirhitabuddhibhiḥ // NarP_1,14.84 //

caturthe pañcame caiva satpame navame tathā /

asthisaṃcayanaṃ proktaṃ varṇānāmanupūrvaśaḥ // NarP_1,14.85 //

ekādaśāhe pretasya yasya cotsṛjyate vṛṣaḥ /

mucyate pretalokātsa svargaloke mahīyate // NarP_1,14.86 //

nābhimātre jale sthitvā hṛdayena tu cintayet /

āgacchantu me pitaro gṛhṇantvetāājāñjalīn // NarP_1,14.87 //

hastau kṛtvā tu saṃyuktau pūracitvā jalena ca /

gośṛṅgamātramuddhṛtya jalamadhye viniḥ kṣipet // NarP_1,14.88 //

ākāśe ca kṣipedvāri vāristho dakṣaghiṇāmukhaḥ /

pitṝṇāṃ sthānamākāśaṃ dakṣiṇādik tathaiva ca // NarP_1,14.89 //

āpo devagaṇāḥ proktā āpaḥ pitṛgaṇāstathā /

tasmādasya jalaṃ deyaṃ pitṝṇāṃ hitamicchatā // NarP_1,14.90 //

divāsūryāṃśusaṃtatpaṃ rātrau nakṣatramārutaiḥ /

madhyayorapyubhābhyāṃ ca pavitraṃ sarvadā jalam // NarP_1,14.91 //

svabhāvayuktamavyaktamamedhyena sadā śuciḥ /

bhāṇḍasthaṃ dharaṇīsthaṃ vā pavitraṃ sarvadā jalam // NarP_1,14.92 //

devatānāṃ pitṝṇāṃ ca jalaṃ dadyājjalāñjalīn /

asaṃskṛtapramītānāṃ sthale dadyādvicakṣaṇaḥ // NarP_1,14.93 //

śraddhe havanakāle ca dadyādekena pāṇinā /

ubhābhyāṃ tarpaṇe dadyādeṣa dharmo vyavasthitaḥ // NarP_1,14.94 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde dharmaśāntinirdeśo nāma caturdaśo 'dhyāyaḥ

dharmarāja uvāca
pāpa bhedānpravakṣyāmi yathā sthūlāśca yātanāḥ /
śṛṇuṣva dhairyamāsthāya raudrā ye narakā yataḥ // NarP_1,15.1 //

pāpino ye durātmāno narakāgniṣu santatam /

pacyante yeṣu tānvakṣye bhayaṅkaraphalapradān // NarP_1,15.2 //

tapanovālukākumbhaumahārauravarauravau /

kumbhaghīpāko nirucchvāsaḥ kālasūtraḥ pramardanaḥ // NarP_1,15.3 //

asipatravanaṃ ghoraṃ lālābhakṣohimotkaṭaḥ /

mūṣāvasthā vasākūpastathā vaitaraṇī nadī // NarP_1,15.4 //

bhakṣyante mūtrapānaṃ ca purīṣahlada eva ca /

tatpaśūlaṃ tatpaśilā śālmalīdruma eva ca // NarP_1,15.5 //

tathā śoṇitakūpaśca ghoraḥ śoṇitabhojanaḥ /

svamāṃsabhojanaṃ caiva vahnijvālāniveśanam // NarP_1,15.6 //

śilāvṛṣṭiḥ śastravṛṣṭirvahnivṛṣṭistathaiva ca /

kṣārodakaṃ coṣṇatoyaṃ tatpāyaḥ piṇḍabhabhaṇam // NarP_1,15.7 //

atha śiraḥśoṣaṇaṃ ca marutprapatanaṃ tathā /

tathā pāśāṇavarṇaṃ ca kṛmibhojanameva ca // NarP_1,15.8 //

kṣāro dapānaṃ bhramaṇaṃ tathā krakacadāraṇam /

purīṣalepanaṃ caiva purīṣasya ca bhojanam // NarP_1,15.9 //

retaḥ pānaṃ mahāghoraṃ sarvasandhiṣudāhanam /

dhūmapānaṃ pāśabandhaṃ nānāśūlānulepanam // NarP_1,15.10 //

aṅgāraśayanaṃ caiva tathā musalamarddanam /

bahūni kāṣṭhayantrāṇi kaṣaṇaṃ chedanaṃ tathā // NarP_1,15.11 //

patanotpatanaṃ caiva gadādaṇḍādipīhanam /

gajadantapraharaṇaṃ nānāsarpaiśca daṃśanam // NarP_1,15.12 //

śītāmbusecanaṃ caiva nāsāyāṃ ca mukhe tathā /

ghorakṣārāmbupānaṃ ca tathā lavaṇabhakṣaṇam // NarP_1,15.13 //

strāyucchedaṃ snāyubandhamasthicchedaṃ tathaiva ca /

kṣārāmbupūrṇarandhrāṇāṃ praveśaṃ māṃsabhojanam // NarP_1,15.14 //

pittapānaṃ mahāghoraṃ tathaivaḥśleṣmabhojanam /

vṛkṣāgrātpātanañcaiva jalāntarmajjanaṃ tathā // NarP_1,15.15 //

pāṣāṇadhāraṇaṃ caiva śayanaṃ kaṇṭakopari /

pipīlikādaṃśanaṃ ca vṛścikaiścāpi pīḍanam // NarP_1,15.16 //

vyāghrapīḍā śivāpīḍā tathā mahiṣamīḍanam /

karddame śayanaṃ caiva durgandhaparipūraṇam // NarP_1,15.17 //

bahuśaścārdhaśayanaṃ mahātiktaniṣevaṇam /

atyuṣṇatailapānaṃ ca mahākaṭuniṣevaṇam // NarP_1,15.18 //

kaṣāyodakapānaṃ ca tatpapāṣāṇatakṣaṇam /

atyuṣṇaśītasnānaṃ ca tathā daśanaśīrṇanam // NarP_1,15.19 //

tatpāyaḥ śayanaṃ caiva hyayobhārasya bandhanam /

evamādyāmahābhāga yātanāḥ koṭikoṭiśaḥ // NarP_1,15.20 //

api varṣasahasreṇa nāhaṃ nigadituṃ kṣamaḥ /

eteṣu yasya yatprātpaṃ pāpinaḥ kṣitirakṣaka // NarP_1,15.21 //

tatsarvaṃ saṃprapakṣyāmi tanme nigadataḥ śṛṇu /

brahmahā ca surāpī ca steyī ca gurutalpagaḥ // NarP_1,15.22 //

mahāpātakinastvete tatsaṃsargī ca pañcamaḥ /

pantibhedīvṛthāpākī nityaṃ brahmaṇadūṣakaḥ // NarP_1,15.23 //

ādeśī vedavikretā pañcaite brahmadhātakāḥ /
brahmaṇaṃ yaḥ samāhūya dāsyāmīti dhanādikam /
eścānnāstīti yo bruyāttamāhurbrahmaghātinam // NarP_1,15.24 //

snānārthaṃ pūjanārthaṃ vā gacchato brāhmaṇasya yaḥ /

samāyātyantarāyatvaṃ tamāhurbrahmadhātinam // NarP_1,15.25 //

pasnindāsu nirataścātmotkarṣarataśva yaḥ /

asatyanirataśvacaiva brahmahā parikīrtitaḥ // NarP_1,15.26 //

adharmasyānumantā ca brahmahā parikīrtitaḥ /

anyodvegarataścaiva anyeṣāṃ doṣasūvakaḥ // NarP_1,15.27 //

dambhācārarataśvaiva brahmahetyabhidhīyate /

nityaṃ pratigraharatastathā prāṇivadhe rataḥ // NarP_1,15.28 //

adharmasyānumamantā ca brahmahā parikīrtitaḥ /

brahmahatyā samaṃ pāpameva bahuvidhaṃ nṛpa // NarP_1,15.29 //

surāpānasamaṃ pāpaṃ pravakṣyāmi samāsataḥ /

gaṇānnabhojanaṃ caiva gaṇikānāṃ niṣevaṇam // NarP_1,15.30 //

patitānnādanaṃ caiva surāpānasamaṃ smṛtam /

upāsamāparityāgo devalānāṃ ca bhojanam // NarP_1,15.31 //

surāpayoṣitsaṃyogaḥ surāpānasamaḥ smṛtaḥ /

yaḥ śūdreṇa samāhato bhojanaṃ kurute dvijaḥ // NarP_1,15.32 //

surāpī sa hi vijñeyaḥ sarvadharmabahiṣkṛtaḥ /

yaḥ śūdreṇābhyanujñātaḥ preṣyakarma kariti ca // NarP_1,15.33 //

surāpāna samaṃ pāpaṃ labhate sa narādhamaḥ /

evaṃ bahuvidhaṃ pāpaṃ surāpānasamaṃ smṛtam // NarP_1,15.34 //

hemasteyasamaṃ pāpaṃ pravakṣyāmi niśāmaya /

kandamūlaphalānāṃ ca kastūrī paṭavāsasām // NarP_1,15.35 //

sadā steyaṃ ca ratnānāṃ svarṇasteyasamaṃ smṛtam /

tāmrāyastrapukāṃsyānāmājyasya madhunastathā // NarP_1,15.36 //

steyaṃ sugandhadravyāṇṇāṃ svarṇasteyasamaṃ smṛtam /

kramukasyāpiharaṇamambhasāṃ candanasya ca // NarP_1,15.37 //

parṇarasāpaharaṇaṃ svarṇasteyasamaṃ smṛtam /

pitṛyajñaparityāgo dharmakāryavilopanam // NarP_1,15.38 //

yatīrnāṃ nindataṃ caiva svarṇasteyasamaṃ smṛtam /

bhakṣyāṇāṃ cāpaharaṇaṃ dhānyānāṃ haraṇaṃ tathā // NarP_1,15.39 //

rudrākṣaharaṇaṃ caiva svarṇasteyasamaṃ smṛtam /

bhāgīnīgamanaṃ caiva putrastrīgamanaṃ tathā // NarP_1,15.40 //

rajasvalādigamanaṃ gurutalpasamaṃ smṛtam /

hīnajātyābhigamanaṃ madyapastrīniṣevaṇam // NarP_1,15.41 //

parastrīgamanaṃ caiva gurutalpasamaṃ smṛtam /

bhrātṛstrīgamanaṃ caiva vayasyastrīniṣevaṇam // NarP_1,15.42 //

viśvastāgamanaṃ caiva gurutalpasamaṃ smṛtam /

akāle karmakaraṇaṃ putrīgamana meva ca // NarP_1,15.43 //

dharmalopaḥ śāstranindā gurutalpasamaṃ smṛtam /

ityevamādayo rājanmahāpātakasaṃjñitāḥ // NarP_1,15.44 //

eteṣvekatamenāpi saṅgakṛttatsamo bhavet /

yathākathañcitpāpānāmeteṣāṃ paramarṣibhiḥ // NarP_1,15.45 //

śāntaistu niṣkṛtirdṛṣṭā prāyaścitādikalpanaiḥ /

prāyaścittavihīnāni pāpāni śṛṇu bhūpate // NarP_1,15.46 //

samastapāpatulyāni mahānarakadāni ca /

brahmahatyādipāpānāṃ kathañcinniṣkṛtirbhavet // NarP_1,15.47 //

brahmaṇaṃ dveṣṭi yastasya niṣkṛtirnāsti kutracit /

viśvastaghātinaṃ caiva kṛtanghānāṃ nareśvara // NarP_1,15.48 //

śūdrastrīsaṅgināṃ caiva niṣkṛtirnāsti kutracit /

śūdrānnapuṣṭadehānāṃ vedanindāratātmanām // NarP_1,15.49 //

satkathānindakānāñca nehāmutracaniṣkṛtiḥ // NarP_1,15.50 //

bauddhālayaṃ viśedyastu mahāpadyapi vaidvijaḥ /

natasyaniṣkṛtirdṛṣṭāprāyaścitaśatairapi // NarP_1,15.51 //

bauddhāḥ pāṣaṃṇḍinaḥ proktā yato vedavinindakāḥ /

tasmādvijastānnekṣeta yato dharmabahiṣkṛtāḥ // NarP_1,15.52 //

jñānato 'jñānato vāpi dvijo boddhālayaṃ viśet /

jñātvā cenniṣkṛtirnāsti śāstrāṇāmiti niśvayaḥ // NarP_1,15.53 //

eteṣāṃ pāpabāhulyānnarakaṃ koṭikalpakam /

prāyaścittavihīnāni proktānyanyāni ca prabho // NarP_1,15.54 //

pāpāni teṣāṃ narakāngadato me niśāmaya // NarP_1,15.55 //

mahāpātakinasteṣu pratyekaṃ yugavāsinaḥ /

tadante pṛthivīmetya satpajanmasu gardabhāḥ // NarP_1,15.56 //

tataḥ śvāno viddhadehā bhaveyurdaśajanmasu /

āśatābdaṃ viṭkṛmayaḥ sarpā dvādaśajanmasu // NarP_1,15.57 //

tataḥ sahasrajanmāni mṛgādyāḥ paśavo nṛpa /

śatābdaṃ sthāvarāścaiva tato godhāśarīriṇaḥ // NarP_1,15.58 //

tatastu satpajanmāni caṇḍālāḥ pāpakāriṇaḥ /

tataḥ ṣoḍaśa janmāni śūdrādyā hīnajātayaḥ // NarP_1,15.59 //

tatastu janmadvitaye daridrāvyādhipīḍitāḥ /

pratigrahaparā nityaṃ tato nirayagāḥ punaḥ // NarP_1,15.60 //

asūyāviṣṭamanaso raurave narake smṛtam /

tatra kalpadvayaṃ sthitvā cāṇḍālāḥ śatajanmasu // NarP_1,15.61 //

mā dadasveti yo brūyādgavāngibrāhmaṇeṣu ca /

śunāṃ yoniśataṃ gatvā cāṇḍāleṣūpajāyate // NarP_1,15.62 //

tato viṣṭhākṛtimiścaiva tato vyāghrastrijanmasu /

tadante narakaṃ yāti yugānāmekaviṃśatim // NarP_1,15.63 //

paranindāparā ye ca ye ca niṣṭhurabhāṣiṇaḥ /

dānānāṃ vinghakarttārasteṣāṃ pāpaphalaṃ śṛṇu // NarP_1,15.64 //

muśalolū khalābhyāṃ tu cūrṇyante taskarā bhṛśam /

tadante tatpapāṣāṇagrahaṇaṃ vatsaratraghayam // NarP_1,15.65 //

tataśca kālasūtreṇa bhidyante satpa vatsarān /

śocantaḥ svṛnikarmāṇi paradravyāpahārakāḥ // NarP_1,15.66 //

karmaṇā tatra pacyante narakāngiṣu santatam // NarP_1,15.67 //

parasvasūcakānāṃ ca narakaṃ śṛṇu dāruṇam /

yāvadyugasahasraṃ tu tatpāyaḥ piṇḍabhakṣaṇam // NarP_1,15.68 //

saṃpīḍyate ca rasanā saṃdaṃśairbhṛśadāruṇaiḥ /

nirucchvāsaṃ mahāghore kalpārddhaṃ nivasanti te // NarP_1,15.69 //

parastrīlolupānāṃ ca narakaṃ kathayāmi te /

tatpatāmrastriyastena surupābharaṇairyutāḥ // NarP_1,15.70 //

yādṛśīstādṛśīstāśca ramante prasabhaṃ bahu /

vidvavantaṃ bhayenāsāṃ gṛhṇanti prasabhaṃ ca tam // NarP_1,15.71 //

kathayantaśca tatkarma nayante narakānkramāt /

anyaṃ bhajante bhūpāla patiṃ tyaktvā ca yāḥ striyaḥ // NarP_1,15.72 //

tatpāyaḥpuruśāstāstu tatpāyaḥśayanebalāt /

pātayitvā ramante ca bahukālaṃ balānvitāḥ // NarP_1,15.73 //

tatastairyoṣito muktā hutāśanasamojjvalam /

a yaḥ stambhaṃ samāśsiṣya tiṣṭhantyabdasahasrakam // NarP_1,15.74 //

tataḥ kṣārodakasnānaṃ kṣārodakaniṣevaṇam /

tadante narakān sarvān bhuñjate 'bdaśataṃ śatam // NarP_1,15.75 //

yo hanti brāhmaṇaṃ gāṃ ca kṣatriyaṃ ca nṛpottamam /

sa cāpi yātanāḥ sarvā bhuṅkte kalpeṣu pañcasu // NarP_1,15.76 //

yaḥ śṛṇoti mahannindāṃ sādaraṃ tatphalaṃ śṛṇu /

teṣāṃ karṇeṣu dāpyante tatpāyaḥ kīlasaṃcayāḥ // NarP_1,15.77 //

tataśca teṣu chidreṣu tailamatyuṣṇamulbaṇam /

pūryate ca tataścāpiṃ kumbhīpākaṃ prapadyate // NarP_1,15.78 //

nāstikānāṃ pravakṣyāmi vimukhānāṃ hare harau /

abdānāṃ koṭiparyantaṃ lavaṇaṃ bhuñjate hi te // NarP_1,15.79 //

tataśca kalpaparyantaṃ raurave tatpasaikate /

bhajyante pāpakarmaṇo 'nyepyevaṃ narādhipa // NarP_1,15.80 //

brāhmaṇanye nirīkṣante kopadṛṣṭyā narādhamāḥ /

tatpasūcīsahasreṇa cakṣusteṣāṃ prasūryate // NarP_1,15.81 //

tataḥ kṣārāmbudhārābhiḥ secyante nṛpasattama /

tataśca krakarcerghorairbhidyante pāpakarṃmaṇaḥ // NarP_1,15.82 //

viśvāsaghātināṃ caiva maryādābhedināṃ tathā /

parānnalollupānāṃ ca narakaṃ śṛṇu dāruṇam // NarP_1,15.83 //

svamāṃsabhojino nityaṃ bhakṣamāṇāḥ śvabhistu te /

narakeṣu samasteṣu pratyekaṃ hyabdavāsinaḥ // NarP_1,15.84 //

pratigraharatā ye ca ye vai nakṣatrapāṭhakāḥ /

ye ca devalakānnānāṃ bhojinastāñśṛṇuṣva me // NarP_1,15.85 //

rājannākalpaparyantaṃ yātanāsvāsu duḥkhitāḥ /

pacyante satataṃ pāpāviṣṭā bhogaratāḥ sadā // NarP_1,15.86 //

tatastailena pūryante kālasūtraprapīḍitāḥ /

tataḥ kṣārodakasnānaṃ mūtraviṣṭāniṣevaṇam // NarP_1,15.87 //

tadante bhuvamāsādya bhavanti mlecchajātayaḥ /

anyodvegaratā ye tu yānti vaitaraṇīṃ nadīm // NarP_1,15.88 //

tyaktapañcamahāyajñā lālābhakṣaṃ vrajanti hi /

upāsanāparityāgī rauravaṃ narakaṃ vrajet // NarP_1,15.89 //

vipragrāmakarādānaṃ kurvatāṃ śṛṇu bhūpate /

yātanāsvāsu pacyante vāvadācandratārakam // NarP_1,15.90 //

grāmeṣu bhūpālavaro yaḥ kuryādadhikaṃ karam /

sa sahasrakulo bhuṅktenarakaṃ kalpapañcasu // NarP_1,15.91 //

vipragrāmakarādāne yo 'numantātu pāpakṛt /

sa eva kṛtavān rājanbrahmahatyāsahasrakam // NarP_1,15.92 //

kālasūtre mahāghore sa vaseddicaturyugam /

ayonau ca viyonau ca paśuyonau ca yo naraḥ // NarP_1,15.93 //

tyajedreto mahāpāpī saretobhojanaṃ labhet /

vasākūpaṃ tataḥ prāpya sthitvā divyābdasatpakam // NarP_1,15.94 //

retobhojī bhavenmartyaḥ sarvalokeṣu ninditaḥ /

upavāsadine rājandantadhāvanakṛnnaraḥ // NarP_1,15.95 //

sa ghoraṃ narakaṃ yātivyāghrapakṣaṃ caturyugam /

yaḥ svakarmaparityāgī pāṣaṇḍītyucyate budhaiḥ // NarP_1,15.96 //

tatsaṃgakṛtamoghaḥ syāttāvubhāvatipāpinau /

kalpakoṭisahasreṣu prānputo narakānkramāt // NarP_1,15.97 //

devadravyāpaharttāro gurudravyāpahārakāḥ /

brahmahatyāvratasamaṃ duṣkṛtaṃ bhuñjate nṛpa // NarP_1,15.98 //

anāthadhanaharttāro hyanāthaṃ ye dviṣanti ca /

kalpakoṭisahasrāṇi narake te vasanti ca // NarP_1,15.99 //

strīśūdrāṇāṃ samīpe tu ye vedādhyayane ratāḥ /

teṣāṃ pāpaphalaṃ vakṣye śṛṇuṣva susamāhitaḥ // NarP_1,15.100 //

adhaḥśīrṣordhvapādāśca kīlitāḥ stambhaghakadvaye /

dhrūmrapānaratā nityaṃ tiṣṭhantyābrahmavatsaram // NarP_1,15.101 //

jale devālaye vāpi yastyajeddehajaṃ malam /

bhrūṇahatyāsamaṃ pāpaṃ saṃprānpotyatidāruṇam // NarP_1,15.102 //

dantāsthikeśanakharānye tyajyantyamarālaye /

jale vā bhuktaśeṣaṃ ca teṣāṃ pāpaphalaṃ śṛṇu // NarP_1,15.103 //

prāsaprotā halairbhinnā ārttarāvavirāviṇaḥ /

atyuṣṇatailapāke 'titapyante bhṛśadāruṇe // NarP_1,15.104 //

kurvanti duḥkhasaṃtatpāstato 'nyeṣu vrajanti ca /

brahmasaṃharate yastu gandhakāṣṭaṃ tathaiva ca // NarP_1,15.105 //

sa yāti narakaṃ ghoraṃ yāvadācandratārakam /

brahmasvaharaṇaṃ rājannihāmātra ca duḥkhadam // NarP_1,15.106 //

ihasaṃpadvināśāyaparatranarakāya ca /

kūṭasākṣyaṃvadedyastu tasya pāpaphalaṃśṛṇu // NarP_1,15.107 //

sa yāti yātanāḥ sarvā yāvadindrāścaturdaśa /

ihaputrāśca vinaśyanti paraghatra ca // NarP_1,15.108 //

rauravaṃ narakaṃ bhuṅkte tato 'nyānapi ca kramāt /

ye cātikāmino martyā ye ca mithyāpravādinaḥ // NarP_1,15.109 //

teṣāṃ sukhe jalaukā stu pūryyante pannagopamāḥ /

evaṃ ṣaṣṭisahasrābde tataḥ kṣārāmbagusecanam // NarP_1,15.110 //

ye vṛthāmāṃsaniratatāste yānti kṣārakardamam /

tato gajairnipātatyante marutprapatanaṃ yathā // NarP_1,15.111 //

tadante bhavamāsādya hīnāṅgāḥ prabhavanti ca /

yastvṛtau nābhigaccheta svastriṃya manujeśvara // NarP_1,15.112 //

sa yāti rauravaṃ ghoraṃ brahmahakatyāṃ ca vindati /

anyācārarataṃ dṛṣṭvā yaḥ śakto na nivārayet // NarP_1,15.113 //

tatpāpaṃ samavānpoti narakaṃ tāvubhāvapi /

pāpināṃ pāpagaṇanāṃ kṛtvānyebhyo diśanti vindati // NarP_1,15.114 //

astitve tulyapāpāste mithyātve dviguṇā nṛpa /

apāpe pātakaṃ yastu samaropya vinindati // NarP_1,15.115 //

sa yāti narakaṃ ghoraṃ yāvañcardrārkatārakam /

pāpināṃ nindyamānānāṃ pāpārddhaṃ kṣayameti ca // NarP_1,15.116 //

yastu vratāni saṃgṛhya asamāpya parityajyet /

so 'sipatre 'nubhūyārtiṃ hīnāṅgojāyate bhuvi // NarP_1,15.117 //

anyaiḥ saṃgṛhyamāṇānāṃvratānāṃ vinghakṛnnaraḥ /

atīva duḥkhadaṃraudraṃ sa yāti śloṣmabhojanam // NarP_1,15.118 //

nyāye ca dharmaśikṣāyāṃ pakṣapātaṃ karoti yaḥ /

na tasya niṣkṛtirbhūyaḥ prāyaścittāyutairapi // NarP_1,15.119 //

abhojyabhojī saṃprāpyaṃ viṅbhojyaṃ tu samāyutam /

tataścaṇḍālayonau tu gomāṃsāśī sadā bhavet // NarP_1,15.120 //

avamānya dvijānvāgbhirbrahmahatyāṃ ca vindati /

sarvāścayātanā bhuktvā cāṇḍālo daśajanmasu // NarP_1,15.121 //

vigrāya dīyamāne tu yastu vinghaṃ samācaret /

brahmahatyāsamaṃ tena karttavyaṃ vratameva ca // NarP_1,15.122 //

apahṛtya paḥsyārthaṃ yaḥ parebhyaḥ prayacchati /

apaharttā tu nirayī yasyārthastasya tatphalam // NarP_1,15.123 //

pratiśrutyāpradānena lālābhakṣaṃ vrajennaraḥ /

yatinindāparo rājan śilānamātre prayāti hi // NarP_1,15.124 //

ārāmacchedino yānti yugānāmekaviṃśatim /

śvabhojanaṃ tataḥ sarvā bhuñjate yātanāḥ kramāt // NarP_1,15.125 //

devatāgṛhabhettārastaḍāgānāṃ ca bhūpate /

puṣpārāmabhidaścaiva yāṃ gatiṃ yānti tacchṛṇu // NarP_1,15.126 //

yātanāsvāsu sarvāsu pacyante vai pṛthak pṛthak /

tataśca viṣṭākṛmayaḥ kalpānāmekaviṃśatim // NarP_1,15.127 //

tataścāṇḍālayonau tu śatajanmāni bhūpate /

grāmavidhvaṃ sakānāṃ tu dāhakānāṃ ca lumpatām // NarP_1,15.128 //

mahatpāpaṃ tadādeṣṭuṃ na kṣamo 'haṃ nijāyuṣā /

ucchiṣṭabhojino ye ca mitradrohaparāśva ye // NarP_1,15.129 //

eteṣāṃ yātanāstīvrā bhavantyācandratārakam /

ucchinnapitṝdevejyā vendamārgabahiḥsthitāḥ // NarP_1,15.130 //

pāpānāṃ yātānānāṃ ca dharmāṇāṃ cāpi bhūpate /

evaṃ bahuvidhā bhūpa yātanāḥ pāpakāriṇaṇām // NarP_1,15.131 //

teṣāṃ tāsāṃ ca saṃkhyānaṃ karttuṃ nāsamahaṃ prabho /

pāpānāṃ yātanānāṃ ca dharmāṇāṃ cāpi bhūpate // NarP_1,15.132 //

saṃkhyāṃ nigadituṃ loke kaḥ kṣamo viṣṇunā vinā /

eteṣāṃ sarvapāpānāṃ dharmaśāstravidhānataḥ // NarP_1,15.133 //

prāyaścitteṣu cīrṇeṣu pāparāśiḥ praṇaśyati /

prāyaścittāni kāryāṇi samīpe kamalāpateḥ // NarP_1,15.134 //

nyūnātiriktakṛtyānāṃ saṃpūrtikaraṇāya ca /

gaṅgā catulasī caiva satsaṅgo harikīrttanam // NarP_1,15.135 //

anasūyā hyahiṃsā ca sarvepyete hi pāpahāḥ /

viṣṇvarpitāni karmāṇi saphalāni bhavanti hi // NarP_1,15.136 //

anarppitāni karmāṇi bhasmavinyastadravyavat /

nityaṃ naimittikaṃ kāmyaṃ yaccānyanmokṣamādhanam // NarP_1,15.137 //

viṣṇau samārpitaṃ sarvaṃ sāttvikaṃ saphalaṃ bhavet /

haribhaktiḥ parā nṛṇāṃ sarvaṃ pāpaprāṇāśinī // NarP_1,15.138 //

sā bhaktidraśadhā jñeyā pāpāraṇyadavopamā /

tāmasai rājasaiśvaiva sāttvikaiśca nṛpottama // NarP_1,15.139 //

yaccānyasya vināśārthaṃ bhajanaṃ śrīpaternṛpa /

sā tāmasyadhamā bhaktiḥ khalabhāvadharā yataḥ // NarP_1,15.140 //

yor'cayetkaitavadhiyā svairiṇī svapatiṃ yathā /

nārāyaṇaṃ jagannāthaṃ tāmasī madhyamā tu sā // NarP_1,15.141 //

devāpūjāparāndṛṣṭvā mātsaryādyor'cayeddhīram /

sā bhaktiḥ pṛthivīpāla tāmasī cottamā smṛtā // NarP_1,15.142 //

dhanadhānyādikaṃ yastu prārthayannarcayedvarim /

śraddhayā parayā yuktaḥ sā rājasyadhamā smṛtā // NarP_1,15.143 //

yaḥ sarvalokavikhyātakīrtimuddiśya mādhavam /

arcayetparayā bhaktyā sā madhyā rājasī matā // NarP_1,15.144 //

sālokyādi padaṃ yastu samuddiśyārcayeddharim /

sā rājasyuttamā bhaktiḥ kīrtitā pṛthivīpate // NarP_1,15.145 //

yastu svakṛtapāpānāṃ kṣayārthaṃ prārcayedvarim /

śraddhayā parayopetaḥ sā sāttvikyadhamā smṛtā // NarP_1,15.146 //

hareridaṃ priyamiti śuśrūṣāṃ kurute tu yaḥ /

śraddhayā saṃyuto bhūyaḥ sāttvikī madhyamā tu sā // NarP_1,15.147 //

vidhibuddhyārcayedyastu dāsavacchrīpatiṃ nṛpa /

bhaktīnāṃ pravarā sā tu uttamā sāttvikī smṛtā // NarP_1,15.148 //

mahīmānaṃ hareryastu kiñcitkṛtvā priyo naraḥ /

tanmayatvena saṃtuṣṭaḥ sā bhaktiruttamottamā // NarP_1,15.149 //

ahameva paro viṣṇurmayisarvamidaṃ jagat /

iti yaḥ satataṃ paśyettaṃ vidyāduttamottamam // NarP_1,15.150 //

evaṃ daśavidhā bhaktiḥ saṃsāracchedakāriṇī /

tatrāpi sāttvikī bhaktiḥ sarvakāmaphala pradā // NarP_1,15.151 //

tasmācchṛṇuṣva bhūpāla saṃsāravijigīṣathuṇā /

svakarmaṇo virodhena bhaktiḥ kāryā janārdane // NarP_1,15.152 //

yaḥ svadharmaṃ parityajya bhaktimātreṇa jīvati /

na tasya tuṣyate viṣṇurācāreṇaiva tuṣyate // NarP_1,15.153 //

sarvāgamānāmācāraḥ prathamaṃ parikalpate /

ācāraprabhavo dharmo dharmasya prabhuracyutaḥ // NarP_1,15.154 //

tasmātkāryā harerbhaktiḥ svardhamasyāvirodhinī /

sadācāravihīnānāṃ dharmā apyasukhapradāḥ // NarP_1,15.155 //

svadharmahīnā bhaktiśvāpyakṛtaiva prakīrtitā /

yattu pṛṣṭaṃ tvayā bhūyastatsarvaṃ gaditaṃ mayā // NarP_1,15.156 //

tasmāddharmaparo bhūtvā pūjayasva janārdanam /

nārāyaṇamaṇīyāṃsaṃ sukhameṣyasi śāśvakatam // NarP_1,15.157 //

śiva eva hariḥ sākṣāddharireva śivaḥ svayam /

dvayorantaradṛgyāti narakārankoṭiśaḥ khalaḥ // NarP_1,15.158 //

tasmādviṣṇuṃ śivaṃ vāpi samaṃ buddhā samarcaya /

bhedakṛdduḥkhamāpnoti iha loke paratragha ca // NarP_1,15.159 //

yadarthamahamāyātastvatsamīpaṃ janādhipa /

tatte vakṣyāmi sumate sāvadhānaṃ niśāmaya // NarP_1,15.150 //

ātmaghātakapāpmāno dagdhāḥ kapilakopataḥ /

vasanti narake te tu rājaṃstava pitāmahāḥ // NarP_1,15.161 //

tānuddhara mahābhāga gaṅgānayanakarmaṇā /

gaṅgā sarvāṇi pāpāni nāśayatyeva bhūpate // NarP_1,15.162 //

keśāsthinakhadandāśca bhasmāpira nṛpasattama /

nayati viṣṇusadanaṃ spṛṣṭā gāṅgenara vāriṇā // NarP_1,15.163 //

yasyāsthi bhasma vā rājan gaṅgāyāṃ kṣipyate naraiḥ /

sa sarvapāpanirmuktaḥ prayāti bhavanaṃ hareḥ // NarP_1,15.164 //

yāni kāni ca pāpāni proktāni tava bhūpate /

tāni karmāṇira naśyanti gaṅgābindvabhiṣecanāt // NarP_1,15.165 //

sanaka uvāca
ityuktvā muniśārdūla mahārājaṃ bhagīratham /
dharmātmānaṃ dharmarājaḥ sadyaśvāntardadhetadā // NarP_1,15.166 //

sa tu rājā mahāprājñaḥ sarvaśāstrārthapāragāḥ /

nikṣipya pṛthivīṃ sarvāṃ saciveṣu yayau vanam // NarP_1,15.167 //

tuhinādrau tato gatvā naranārāyaṇāśramāt /

paścime tuhinākrānte śṛṅgeṣoḍaśayojane // NarP_1,15.168 //

tapastaptvānayāmāsa gaṅgāṃ trailokyapāvanīm // NarP_1,15.169 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde dharmākhyāne dharmarājopadeśena bhagīrathasya gaṅgānayanodyamavarṇanaṃ nāma pañcadaśo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
himavadgirimāsādya kiṃ cakāra mahīpatiḥ /
kathamānītavāngaṅgāmetanme vaktumarhasi // NarP_1,16.1 //

sanaka uvāca
bhagīratho mahārājo jaṭācīradharo mune /
gacchanhimādriṃ tapase prāpto godāvarī taṭam // NarP_1,16.2 //

tatrāpaśyanmahāraṇye bhṛgorāśramamuttamam /

kṛṣṇasārasamākīrṇaṃ mātaṅgagaṇasevitam // NarP_1,16.3 //

bhramadbhūmarasaṃghuṣṭaṃ kūjadvihagasaṃkulam /

vrajadvarāhanikaraṃ camarīpucchavīcitam // NarP_1,16.4 //

nṛtyanmayūranikaraṃ sāraṅgādiniṣevitam /

pravarddhitamahāvṛkṣaṃ munikanyābhirādarāt // NarP_1,16.5 //

śālatālatamālāḍhyaṃ nūnahintālamaṇḍitam /

mālatīyūthikākundacampakāśaavatthabhūṣitam // NarP_1,16.6 //

utpullakusumopeta mṛṣisaṅghaniṣevitam /

vedaśāstramahāghoṣamāśramaṃ prāviśadbhugoḥ // NarP_1,16.7 //

gṛṇantaṃ parama brahma vṛttaṃ śiṣyagaṇairmunim /

tejasā sūryasadṛśaṃ bhṛguṃ tatra dadarśa saḥ // NarP_1,16.8 //

praṇanāmātha viprendraṃ pādasaṃgrahaṇādinā /

ātithyaṃ bhṛgurapyasya cakre sanmānapūrvakam // NarP_1,16.9 //

kṛtātithyakriyo rājā bhṛguṇā paramarṣiṇā /

uvāca prāñjalirbhūtvā vinayānmunipuṅgavam // NarP_1,16.10 //

bhagīratha uvāca
bhagavansarvadharmajña sarvaśāstraviśārada /
pṛcchāmi bhavabhīto 'haṃ nṛṇāmuddhārakāraṇam // NarP_1,16.11 //

bhagavāṃstuṣyate yena karmaṇā munisattama /

tanmamākhyāhi sarvajña anugrāhyo 'smi te yati // NarP_1,16.12 //

bhṛguruvāca
rājaṃstavepsitaṃ jñātaṃ tvaṃ hi puṇyavatāṃ varaḥ /
anyathā svakulaṃ sarvaṃ kathamuddharttumarhasi // NarP_1,16.13 //

yo vā ko vāpi bhūpāla svakulaṃ śubhakarmaṇā /

uddharttakāmastaṃ vidyānnararupadharaṃ harim // NarP_1,16.14 //

karmaṇā yena deveśo nṛṇāmiṣṭaphalapradaḥ /

tatpravakṣyāmi rājendra śṛṇuṣva susamāhitaḥ // NarP_1,16.15 //

bhava satyaparo rājanna hiṃsāniratastathā /

sarvabhūtahito nityaṃ mānṛtaṃ vada vai kvacit // NarP_1,16.16 //

tyaja durjanasaṃsargaṃ bhaja sādhusamāgamam /

kuru puṇyamahorātraṃ smara viṣṇuṃ sanātanam // NarP_1,16.17 //

kuru pūjāṃ mahāviṣṇoryāhi śānti manuttamām /

dvādaśāṣṭākṣaraṃ mantraṃ jaya śreyo bhaviṣyati // NarP_1,16.18 //

bhagīrathā uvāca
satyaṃ tu kīdṛśaṃ proktaṃ sarvabhūtahitaṃ mune /
anṛtaṃ kīdṛśaṃ proktaṃ durjanāścāpi kīdṛśāḥ // NarP_1,16.19 //

sādhavaḥ kīdṛśāḥ proktāstathā puṇyaṃ ca kīdṛśam /

smartavyaśca kathaṃ viṣṇustasya pūjā ca kīdṛśī // NarP_1,16.20 //

śāntiśca kīdṛśī proktā ko mantro 'ṣṭākṣaro mune /

ko vā dvādaśavarṇaśca mune tattvārthakovida // NarP_1,16.21 //

kṛpāṃ kṛtvā mayi parāṃ sarvaṃ vyākhyātamarhasi /
bhṛguruvāca
sādhu sādhumahāprājña tava buddhiranuttamā // NarP_1,16.22 //

yatpṛṣṭo 'haṃ tvayā bhūpa tatsarvaṃ pravadāmi te /

yathārthakathanaṃ yattatsatyamāhurvipaścitaḥ // NarP_1,16.23 //

dharmāvirodhato vācyaṃ taddhi dharmaparāyaṇaiḥ /

deśakālādi vijñāya svayamasyāvirodhataḥ // NarP_1,16.24 //

yadvacaḥ procyate sadbhistastatyamabhidhīyate /

sarveṣāmeva jantūnāmakleṣajananaṃ hi tat // NarP_1,16.25 //

ahiṃsā sā nṛpa proktā sarvakāmapradāyinī /

karmakāryasahāyatvamakāryaparipanthitā // NarP_1,16.26 //

sarvalokahitatvaṃ vai procyate dharmakovidaiḥ /

icchānuvṛttakathanaṃ dharmādharmavivekinaḥ // NarP_1,16.27 //

anṛtaṃ taddhi vijñeya sarvaśreyovirodhi tat /

ye loke dveṣiṇo mūrkhāḥ kumārgaratabuddhayaḥ // NarP_1,16.28 //

te rājandurjjanā jñeyāḥ sarvadharmabahiṣkṛtāḥ /

dharmādharmavivekena vedamārgānusāriṇaḥ // NarP_1,16.29 //

sarvalokahitāsaktāḥ sādhavaḥ parikīrttitāḥ /

hari bhaktikaraṃ yattatsadbhiśca parirañcitam // NarP_1,16.30 //

ātmanaḥ prītijanakaṃ tatpuṇyaṃ parikīrttitam /

sarvaṃ jagadidaṃ viṣṇurvaṣṇuḥ sarvasya kāraṇam // NarP_1,16.31 //

ahaṃ ca viṣṇuryajjñānaṃ tadviṣṇusma raṇaṃ viduḥ /

sarvadevamayo viṣṇurvidhinā pūjayāmi tam // NarP_1,16.32 //

iti yā bhavati śraddhā sā tadbhaktiḥ prakīrtitāḥ /

sarvabhūtamayo viṣṇuḥ paripūrṇaḥ sanātanaḥ // NarP_1,16.33 //

ityabhedena yā buddhiḥ samatā sā prakīrttitā /

samatā śatrumitreṣu vaśitvaṃ ca tathā nṛpa // NarP_1,16.34 //

yadṛcchālābhasaṃtuṣṭiḥ sā śāntiḥ parikīrtitā /

ete sarve samākhyātāstapaḥ siddhipradā nṛṇām // NarP_1,16.35 //

samastapāparāśīnāṃ tarasā nāśahetavaḥ /

aṣṭākṣaraṃ mahāmantraṃ sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,16.36 //

vakṣyāmi tava rājendra puruṣārthaikasādhanam /

viṣṇoḥ priyakaraṃ caiva sarvasiddhipradāyakam // NarP_1,16.37 //

namo nārāyaṇāyeti japetpraṇakpūrvakam /

namo bhagavate procya vāsudevāya tatparam // NarP_1,16.38 //

praṇavādyaṃ mahārāja dvādaśārṇamudāhṛtam /

dvayoḥ samaṃ phalaṃ rājannaṣṭadvādaśavarṇayoḥ // NarP_1,16.39 //

pravṛttau ca nivṛttau ca sāmyamuddiṣṭametayoḥ /

śaṅkhacacakradharaṃ śāntaṃ nārāyaṇamanāmayam // NarP_1,16.40 //

lakṣmīsaṃśritavāmāṅkaṃ tathābhayakaraṃ prabhum /

kirīṭakuṇḍaladharaṃ nānāmaṇḍanaśobhitam // NarP_1,16.41 //

bhrājatkaustubhamālāḍhyaṃ śrīvatsāṅkitavakṣasam /

pītāmbaradharaṃ devaṃ surāsuranamaskṛtam // NarP_1,16.42 //

dhyāyedanādinidhanaṃ sarvakāmaphalapradam /

antaryāmī jñānarupī paripūrṇaḥ sanātanaḥ // NarP_1,16.43 //

etatsarvaṃ samākhyātaṃ yattu puṣṭaṃ tvayā nṛpa /

svasti te 'stu tapaḥ siddhiṃ gaccha labdhuṃ yathāsukham // NarP_1,16.44 //

evamukto mahīpālo bhṛguṇā paramarṣiṇā /

paramāṃ prītimāpannaḥ prapedetapase vanam // NarP_1,16.45 //

himavadgirimāsādya puṇyadeśe manohare /

nādeśvare mahākṣetre tapastepe 'tiduścaram // NarP_1,16.46 //

rājā triṣavaṇasnāyī kandamūlaphalāśanaḥ /

kṛtātithyarhaṇaścāpi nityaṃ homaparāyaṇaḥ // NarP_1,16.47 //

sarvabhūtahitaḥ śānto nārāyaṇaparāyaṇaḥ /

patraiḥ puṣpaiḥ phalaistoyaistrikālaṃ haripūjakaḥ // NarP_1,16.48 //

evaṃ bahutithaṃ kālaṃ nītvā cātyantadhairyavān /

dhyāyannārāyaṇaṃ devaṃ śīrṇaparṇāśano 'bhavat // NarP_1,16.49 //

prāṇāyāmaparo bhūtvā rājā paramadhārmikaḥ /

nirucchvāsa stapastaptuṃ tataḥ samupacakrame // NarP_1,16.50 //

dhyāyannārāyaṇaṃ devamanaṃ tamaparājitam /

ṣaṣṭivarṣasahastāṇi nirucchvāsaparo 'bhavat // NarP_1,16.51 //

tasya nānmāpuṭādrājño vahnirjajñaṃ bhayaṅkaraḥ /

taṃ dṛṣṭvā devatāḥ sarve vitrastā vahnitā pitāḥ // NarP_1,16.52 //

abhijagmurmahāviṣṇuṃ yatrāste jagatāṃ patiḥ /
kṣīrodasyottaraṃ tīra saṃprāpya tridaśeśvarāḥ /
astuvandevadeveśaṃ śaraṇāgatapālakam // NarP_1,16.53 //

devā ūcuḥ
natāḥ sma viṣṇuṃ jagadekanāthaṃ smaratsamastārtiharaṃ pareśam /
svabhāvaśuddhaṃ paripūrṇabhāvaṃ vadanti yajjñānatanuṃ ca tajjñāḥ // NarP_1,16.54 //

dhyeyaḥ sadā yogivarairmahātmā svecchāśarīraiḥ kutadevakāryaḥ /

jagatsvarupo jagadādināthastasmai natāḥ smaḥ puruṣottamāya // NarP_1,16.55 //

yanannāmasaṃkīrttanato khalānāṃ samasta pāpāni layaṃ prayānti /

tamīśamīḍyaṃ puruṣaṃ purāṇaṃ natāḥ sma viṣṇuṃ puruṣāthasiddhyai // NarP_1,16.56 //

yattejasā bhānti divākarādyā nātikramaṃ tyasya kadāpi śikṣāḥ /

kālātmakaṃ taṃ tridaśādhināthaṃ namāmahe vai puruṣārtharupam // NarP_1,16.57 //

jagatkaro 'tyabjabhavo 'tti rudraḥ punāti lokāñśrutibhiśca viprāḥ /

tamādidevaṃ guṇasannidhānaṃ sarvopadeṣṭāramitāḥ śaraṇyam // NarP_1,16.58 //

varaṃ vareṇyaṃ madhukaiṭabhāriṃ surāsurābhyarcitapādapīṭham / // sadbhaktisaṃkalpitāsiddhihetuṃ jñānaikavedyaṃ praṇatāḥ sma devam // NarP_1,16.59 //

anādimadhyāntamajaṃ pareśamanādyavidyākhyatamovināśam /

saccitparānandaghanasvarupaṃ rupādihīnaṃ praṇatāḥ sma devam // NarP_1,16.60 //

nārāyaṇaṃ viṣṇumanantamīśaṃ pītāmbaraṃ padmabhavādisevyam /

yajñāpriyaṃ yajñakaraṃ viśuddhaṃ natāḥ sma sarvottamamavyayaṃ tam // NarP_1,16.61 //

iti stuto mahāviṣṇurdevairindrādibhistadā /

caritaṃ tasya rājarṣerdevānāṃ saṃnyavedayat // NarP_1,16.62 //

tato devānsamāśvāsya dattvābhayamanañjanaḥ /

jagāma yatra rājarṣistapastapati nārada // NarP_1,16.63 //

śaṅkhacakradharo devaḥ saccidānandavigrahaḥ /

pratyakṣatāmagāttasya rājñaḥ sarvajagadguruḥ // NarP_1,16.64 //

taṃ duṣṭvā puṇḍarīkākṣaṃ bhābhāsitadigantaram /

atisīpuṣpaṃsaṃkāśaṃ sphuratkuṇḍalamaṇḍitam // NarP_1,16.65 //

snigdha kuntalavakrābjaṃ vibhrājanmukuṭojjvalam /

śrīvatsakaustumadharaṃ vanamālāvibhūṣitam // NarP_1,16.66 //

dīrghabāhumudārāṅgaṃ lokeśārcitapantkajam /

nanāma daṇḍavadbhūmau bhūpatirnamrakandharaḥ // NarP_1,16.67 //

atyantaharṣasaṃpūrṇaḥ saromāñcaḥ sagadgadaḥ /

kṛṣṇa kṛṣṇeti śrīkṛṣṇeti samuccaran // NarP_1,16.68 //

tasya viṣṇuḥ prasannātmā hyantaryāmī jagadguruḥ /

uvāca kṛpayāviṣṭo bhagavānbhūtabhāvanaḥ // NarP_1,16.69 //

śrībhagavānuvāca
bhagīratha mahābhāga tavābhīṣṭaṃ bhaviṣyati /
āgamiṣyanti mallokaṃ tava pūrvapitāmahāḥ // NarP_1,16.70 //

mama mūrtyantaraṃ śambhuṃ rājanstotraiḥ svaśaktivaḥ /

stuhi te sakalaṃ kāmaṃ savai sadyaḥ kariṣyanti // NarP_1,16.71 //

yastu jagrāha śaśinaṃ śūraṇaṃ samupāgatam /

tasmādārādhayeśānaṃ stotraiḥ stutyaṃ sukhapradam // NarP_1,16.72 //

anādinidhano devaḥ sarvakāma phalapradaḥ /

tvayā saṃpujito rājansadyaḥ śreyo vidhāsyati // NarP_1,16.73 //

ityuktvā devadeveśo jagatāṃ patiracyutaḥ /

antardadhe muniśreṣṭha uttasthauso 'pi bhūpatiḥ // NarP_1,16.74 //

kimidaṃ smama āhosvitsatyaṃ sākṣādvijottam /

bhūpatirvismayaṃ prātpaḥ kiṃ karomīti vismitaḥ // NarP_1,16.75 //

athāntarikṣe vāgujcaiḥ prāha taṃ bhrāntacetasam /

satyametaditi vyaktaṃ na cintāṃ kartumarhasi // NarP_1,16.76 //

tanniśamyāvanīpāla īśānaṃ sarvakāraṇam /

samastadevatārājamastauṣīdbhaktitatparaḥ // NarP_1,16.77 //

bhagīratha uvāca
praṇamāmi jagannāthaṃ praṇatārtipraṇāśanam /
pramāṇāgocaraṃ devamīśānaṃ praṇavātmakam // NarP_1,16.78 //

jagadrūpamajaṃ nityaṃ sargasthityantakāraṇam /

viśvarupaṃ virupākṣa praṇato 'smyugraretasam // NarP_1,16.79 //

ādimadhyāntarahitamanantamajamavyayam /

samāmananti yogīndrā staṃ vande puṣṭivardhanam // NarP_1,16.80 //

namo lokādhināthāpa vañcate parivañcate /

namo 'stu nīlagrīvāya pasūnāṃ pataye namaḥ // NarP_1,16.81 //

namaḥ kapālahastāya pāśapataye namaḥ /

namo 'kalpaprakalpāya bhūtānāṃ pataye namaḥ // NarP_1,16.82 //

namaḥ pinākahastāya śūlahastāya te namaḥ /

namaḥ kapālahastāya pāśamudgaradhāriṇe // NarP_1,16.83 //

namaste sarvabhūtāya ghaṇṭāhastāya te namaḥ /

namaḥ pañcāsyadevāya kṣetrāṇāṃ pataye namaḥ // NarP_1,16.84 //

namaḥ samastabhūtānāmādibhṛtāya bhūbhṛte /

anekaruparupāya nirguṇāya parātmane // NarP_1,16.85 //

namo daṇādhidevāya gaṇānāṃ pataye namaḥ /

namo hiraṇyagarbhāya hiraṇyapataye namaḥ // NarP_1,16.86 //

hiraṇyaretase tubhyaṃnamo hiraṇyabāhave /

namo dhyānasvarupāya namaste dhyānasākṣiṇe // NarP_1,16.87 //

namaste dhyānasaṃsthāya dhyānagamyāya te namaḥ /

yenedaṃ viśvamakhilaṃ carācaravirājitam // NarP_1,16.88 //

varṣevābhreṇa janitaṃ pradhānapuruṣātmanā // NarP_1,16.89 //

svaprakāśaṃ mahātmānaṃ paraṃ jyotiḥ sanātanam /

yamāmananti tattvajñāḥ savitāraṃ nṛcakṣuṣām // NarP_1,16.90 //

umākāntanandikeśantaṃ nīlakaṇṭhaṃ sadāśivam /

mṛtyuñjayaṃ mahādevaṃ parātparataraṃ vibhum // NarP_1,16.91 //

paraṃ śabdabrahmarupaṃ taṃ vande 'khilakāraṇam /

kaparddine namastubhyaṃ sadyo jātāya vai namaḥ // NarP_1,16.92 //

bhavodbhavāya śuddhāya jyeṣṭhāya ca kanīyase /

manyave ta iṣe traghayyāḥ pataye yajñatantave // NarP_1,16.93 //

ūrje diśāṃ ca pataye kālāyāghorarupiṇe /

kṛśānuretase tubhyaṃ namo 'stu sumāhātmane // NarP_1,16.94 //

yataḥ samudrāḥ sarito 'drayaśca gandharvayakṣāsurasiddhasaṅghāḥ /

sthāṇu ścariṣṇurmahadalpakaṃ ca asañca sajjīvamajīmāsa // NarP_1,16.95 //

nato 'smi taṃ yoginatāṅghripadmaṃ sarvāntarātmānamarupamīśam /

svatantramekaṃ guṇunāṃ guṇaṃ ca namāmi bhūyaḥ praṇamāmi bhūyaḥ // NarP_1,16.96 //

itthaṃ stuto mahādevaḥ śaṅkaro lokaśaṅkaraḥ /

āvirbabhūva bhṛpasya saṃtatpatapasogrataḥ // NarP_1,16.97 //

pañcavakraṃ daśabhujaṃ candrārdhdakṛtaśaekharam /

trilocanamudārāṅgaṃ nāgayajñopavītinam // NarP_1,16.98 //

viśālavakṣasaṃ devaṃ tuhinādrisamaprabham /

gajacarmāmbaradharaṃ surārcitapadāmbujam // NarP_1,16.99 //

dṛṣṭvā papāta pādāgre daṇḍavadbhuvi nārada /

tata utthāya sahasā śivāgre vihitāñjaliḥ // NarP_1,16.100 //

praṇanāma mahādevaṃ kīrtayañśaṅkarāhvayam /

vijñāya bhaktiṃ bhūpasya śaṅkaraḥ śaśiśekharaḥ // NarP_1,16.101 //

uvāca rājñe tuṣṭo 'smi varaṃ varaya vāñchitam /

toṣito 'smi tvayā samyak stotreṇa tapasā tathā // NarP_1,16.102 //

evamuktaḥ sa devena rājā saṃtuṣṭamānasaḥ /

uvāca prāñjalirbhūtvā jagatāmīśvareśvareśvaram // NarP_1,16.103 //

bhagīratha uvāca
anugrāhyo 'smi yadi te varadānānmaheśvara /
tadā gaṅgāṃ prayacchāsmatpitṝṇāṃ muktihetave // NarP_1,16.104 //

śrīśiva uvāca
dattā gaṅgā mayā tubhyaṃ pitṝṇāṃ te gatiḥ parā /
tubhyaṃ mokṣaṃ paraśceti tamuktvāntardadhe śivaḥ // NarP_1,16.105 //

parardino jaṭāstrastā gaṅgā lokaikapāvirnī /

pāvayantī jagatsarvamanvagacchadbhagīratham // NarP_1,16.106 //

tataḥ prabhṛti sā devī nirmalā malahāriṇī /

bhāgīrathīti vikhyātā triṣu lokeṣvabhūnmune // NarP_1,16.107 //

sagarasyātmajāḥ pūrvaṃ yatra dagdhāḥ svapāpmanā /

taṃ deśaṃ plāvayāmāsa gaṅgā sarvasaridvarā // NarP_1,16.108 //

yadā saṃplāvitaṃ bhasma sāgarāṇāṃ tu gaṅgāyā /

tadaiva narake magnā uddhṛtāśca gatainasaḥ // NarP_1,16.109 //

purā saṃkruśyamānena ye yamenātipūḍitāḥ /

ta eva pūcitāstena gaṅgājalapariplutāḥ // NarP_1,16.110 //

gatapāpānya vijñāya yamaḥ sagarasaṃbhavān /

praṇamyābhyarcya vidhivatprāha tānprītamānasaḥ // NarP_1,16.111 //

bho bho rājasutā yūyaṃ narakād bhṛśadāruṇāt /

muktā vimānamāruhya gacchadhvaṃ viṣṇumandiram // NarP_1,16.112 //

ityuktāste mahātmāno yamena gatakalmaṣāḥ /

divyadehadharā bhūtvā viṣṇulokaṃ prapedire // NarP_1,16.113 //

evaṃprabhāvā sā gaṅgā viṣṇupādāgrasaṃbhavā /

sarvalokeṣu vikhyātā mahāpātakanāśinī // NarP_1,16.114 //

ya idaṃ puṇyamākhyānaṃ mahāpātakanāśanam /

paṭhecca śṛṇuyādvāpi gaṅgāsnānaphalaṃ labhet // NarP_1,16.115 //

yastve tatpuṇyamākhyānaṃ kathayedrvāhyaṇāgrataḥ /

sa yāti viṣṇubhavanaṃ punarāvṛttivarjitam // NarP_1,16.116 //

iti śrūbṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde gaṅgāmāhātmye bhagīrathagaṅgānayanaṃ nāma ṣoḍaṣo 'dhyāyaḥ

ṛṣaya ūcuḥ
sādhu sūta mahābhāga tvayātikaruṇātmanā /
śrāvitaṃ sarvapāpanghaṃ gaṅgāmāhātmya muttamam // NarP_1,17.1 //

śrutvā tu gaṅgāmāhātmyaṃ nārado devadarśanaḥ /

kiṃ papraccha punaḥ sūta sanakaṃ munisattamam // NarP_1,17.2 //

sūta uvāca
śṛṇudhvamṛṣayaḥ sarve nāradena surarṣiṇā /
pṛṣṭaṃ punaryathā prāha pravakṣyāmi tathaiva tat // NarP_1,17.3 //

nānākhyānetihāsāḍyaṃ gaṅgāmāhātmyamuttamam /

śrutvā brahmasuto bhūyaḥ pṛṣṭavānidamādarāt // NarP_1,17.4 //

nārada uvāca
aho 'tidhanyaṃ sukṛtaikasāraṃ śrutaṃ mayā puṇyamasaṃvṛtārtham /
gāṅgeyamāhātmyamaghapraṇāśi tvatto mune kāruṇikādabhīṣṭam // NarP_1,17.5 //

ye sādhavaḥ sādhu bhajanti viṣṇuṃ svārthaṃ parārthaṃ ca yatanta eva /

nānopadeśaiḥ suvimugdhacittaṃ prabodhayanti prasabhaṃ prasannam // NarP_1,17.6 //

tataḥ samākhyāhi harervratāni kṛtaiśca yaiḥ prītimupaiti viṣṇuḥ /

dadāti bhaktiṃ bhajatāṃ dayālurmuktistu tasyā viditā hi dāsī // NarP_1,17.7 //

dadāti muktiṃ bhajatāṃ mukundo vratārcanadhyānaparāyaṇānām /

bhaktānusevāsu mahāprayāsaṃ vimṛśya kasyāpi na bhaktiyogam // NarP_1,17.8 //

pravṛttaṃ ca nivṛttaṃ ca yatkarma harito ṣaṇam /

tadā khyāhi muniśreṣṭha viṣṇubhakto 'si mānada // NarP_1,17.9 //

sanaka uvāca
sādhu sādhu muniśreṣṭha bhaktastvaṃ puruṣottameḥ /
bhūyo bhūyo yataḥ puccheścaritraṃ śārṅgadhanvanaḥ // NarP_1,17.10 //

vratāni te pravakṣyāmi lokopakṛtimanti ca /

prasīdati hariryaistu prayacchatyabhayaṃ tathā // NarP_1,17.11 //

yasya prasanno bhagavānyajñaliṅgo janārdanaḥ /

ihāmutra sukhaṃ tasya tapovṛddhiśca jāyate // NarP_1,17.12 //

yena kenāpyupāyena haripūjāparāyaṇāḥ /

prayānti paramaṃ sthānamiti prāhurmaharṣayaḥ // NarP_1,17.13 //

mārga śīrṣe site pakṣe dvādaśyāṃ jalaśāyinam /

upoṣito 'ḍarcayetsamyaṅ naraḥ śraddhāsamanvitaḥ // NarP_1,17.14 //

snātvā śuklāmbaradharo dantadhāvanapūrvakam /

gandhapuṣpākṣatairdhūpair dīpairnaivedyapūrvakaiḥ // NarP_1,17.15 //

vāgyato bhaktibhāvena muniśreṣṭhārcayeddharim /

keśavāya namastubhyamiti viṣṇuṃ ca pūjayet // NarP_1,17.16 //

aṣṭottaraśataṃ hutvā vanhau ghṛtatilāhutīḥ /

rātrau jāgaraṇaṃ kuryācchālagrāmasamīpataḥ // NarP_1,17.17 //

snāpayetprasthapayasā nārāyaṇamanāmayam /

gītairvādyaiśca naivedyairbhakṣyairbhojyaiśca keśavam // NarP_1,17.18 //

trikālaṃ pūjayedbhaktyā mahālakṣmyā samanvitam /

punaḥ kalye samutthāya kṛtvā karma yathocitam // NarP_1,17.19 //

pūrvavatpūjayedvevaṃ vāgyato niyataḥ śuciḥ /

pāyasaṃ ghṛtasaṃmiśraṃ nālikeraphalānvitam // NarP_1,17.20 //

mantreṇānena viprāya dadyādbhaktyā sadakṣiṇam /

keśavaḥ keśihā devaḥ sarvasaṃpatpradāyakaḥ // NarP_1,17.21 //

paramānnapradānena mama syādiṣṭadāyakaḥ /

brahmaṇānbhojayetpaścācchaktito bandhubhiḥ saha // NarP_1,17.22 //

nārāyaṇa paro bhūtvā svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ /

iti yaḥ kurute bhaktyā keśavārcanamuttamam // NarP_1,17.23 //

sa paiṇḍarīkayajñasya phalamaṣṭaguṇaṃ labhet /

pauṣamāse site pakṣe dvādaśyāṃ samupoṣitaḥ // NarP_1,17.24 //

namo nārāyaṇāyeti pūjayetprayato harim /

payasā snāpya naivedyaṃ pāyasaṃ ca samarpayet // NarP_1,17.25 //

rātrau jāgaraṇaṃ kuryātrrikālārcanatatparaḥ /

dhūpairdīpaiśca naivedyairgandhaiḥ puṣpairmanoramaiḥ // NarP_1,17.26 //

tṛṇaiśca gītavādyādyaiḥ stotraiścāpyaryayeddharim /

kṛśarānnaṃ ca viprāya dadyātsaghṛtadakṣiṇam // NarP_1,17.27 //

sarvātmā sarvalokeśaḥ sarvavyāpī sanātanaḥ /

nārāyaṇaḥ prasannaḥ syātkṛśarānnapradānataḥ // NarP_1,17.28 //

mantreṇānena viprāya dattvā vai dānamuttamam /

dvijāṃśca bhojeyacchaktyā svayamadyātsabāndhavaḥ // NarP_1,17.29 //

evaṃ saṃpūjayedbhaktyā devaṃ nārāyaṇaṃ prabhum /

agniṣṭomāṣṭakaphalaṃ sa saṃpūrṇamavāpnuyāt // NarP_1,17.30 //

māghasya śukladvādaśyāṃ pūrvavatsamupoṣitaḥ /

namaste mādhavāyeti hutvāṣṭau ca ghṛtāhutīḥ // NarP_1,17.31 //

pūrvamānena payasā snāpayenmādhavaṃ tadā /

puṣpagandhākṣatairarcetsāvadhānena cetasā // NarP_1,17.32 //

rātrau jāgaraṇaṃ kuryātpūrvavadbhaghaktisaṃyutaḥ /

kalyakarma ca nirvartya mādhavaṃ punararcayet // NarP_1,17.33 //

prasthaṃ tilānāṃ viprāya dadyādvai mantrapūrvakam /

sadakṣiṇaṃ savāstrañca sarvapāpavimuktaye // NarP_1,17.34 //

mādhavaḥ sarvabhūtātmā sarvakarmaphalapradaḥ /

tiladānena mahatā sarvānkāmānprayacchatu // NarP_1,17.35 //

mantreṇānena viprāya dattvā bhaktisamanvitaḥ /

brahmaṇānbhojayecchaktyā saṃsmaranmādhavaṃ prabhum // NarP_1,17.36 //

evaṃ yaḥ kurute bhaktyā tiladāne vrataṃ mune /

vājapeya śatasyāsau saṃpūrṇaṃ phalamāpnuyāt // NarP_1,17.37 //

phaālgunasya site pakṣe dvādaśyāṃ samupoṣitaḥ /

govindāya namastubhyamiti saṃpūjayedvratī // NarP_1,17.38 //

aṣṭottagaraśataṃ dṛtvā ghṛtamiśratilāhutīḥ /

pūrvamānena payasā govindaṃ snāpayecchuciḥ // NarP_1,17.39 //

rātrau jāgaraṇaṃ kuryātrrikālaṃ pūjayaittathā /

prātaḥ kṛtyaṃ samāpyātha govindaṃ pūjayetpunaḥ // NarP_1,17.40 //

vrīhyāḍhakaṃ ca viprāya dadyādvastraṃ sadakṣiṇam /

namo govinda sarveśa gopikājanavallabha // NarP_1,17.41 //

anena dhānya dānena prīto bhava jagadguro /

evaṃ kṛtvā vrataṃ samyak sarvapāpavivarjitaḥ // NarP_1,17.42 //

gomedhamakhajaṃ puṇyaṃ sampūrṇaṃ labhate naraḥ /

caitramāse site pakṣe dvādaśyāṃ samupoṣitaḥ // NarP_1,17.43 //

namo 'stu viṣṇave tubhyamiti pūrvavadarcayet /

kṣīreṇa snāpayedviṣṇuṃ pūrvamānena śaktitaḥ // NarP_1,17.44 //

tathaiva snāpayedvipra ghṛtaprasthena sādanam /

kṛtvā jāgaraṇaṃ rātrau pūjayetpūrvavadrūtī // NarP_1,17.45 //

tatakaḥ kalye samutthāya prātaḥ kṛtyaṃ samāpya ca /

aṣṭottaraśataṃ hutvā madhaavājyatilamiśritam // NarP_1,17.46 //

sadakṣiṇaṃ ca viprāya dadyādvai taṇḍulāḍhakam /

prāṇarupī mahāviṣṇuḥ prāṇadaḥ sarvavallabhaḥ // NarP_1,17.47 //

taṇḍulāḍhakadānena prīyatāṃ me janārdanaḥ /

evaṃ kṛtvā naro bhaktyā sarvapāpavivarjitaḥ // NarP_1,17.48 //

atyangiṣṭomayajñasya phalamaṣṭaguṇaṃ labhet /

vaiśākhaśukladvādaśyāmupoṣya madhusūdanam // NarP_1,17.49 //

droṇakṣīreṇa deveśaṃ snāpayedbhaktiṃsaṃyutaḥ /

jāgaraṃ tatragha karttavyaṃ trikālārcanasaṃyutam // NarP_1,17.50 //

namaste madhuhantre ca juhuyācchaktito ghṛtam /

aṣṭottaraśataṃ prorcya vidhivanmadhusūdanam // NarP_1,17.51 //

vipāpo hyaśvamedhānāmaṣṭānāṃ phalamānpuyāt /

jyeṣṭamāse site pakṣe dvādaśyāmupavāsakṛt // NarP_1,17.52 //

kṣīreṇāḍhakamānena snāpayedyastriviktamam /

namastriviktamāyeti pūjayedbhaktisaṃyutaḥ // NarP_1,17.53 //

juhuyātpāyasenaiva hyaṣṭottaraśatāhutīḥ /

kṛtvā jāgaraṇaṃ rātrau punaḥ pūjāṃ prakalpayet // NarP_1,17.54 //

apūpaviṃśatiṃ dattvā brāhmaṇāya sadakṣiṇam /

devadeva jagannāta prasīda parameśvara // NarP_1,17.55 //

upāyanaṃ ca saṃgṛhya mamābhīṣṭaprado bhava /

brāhmaṇānbhojayecchaktyā svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ // NarP_1,17.56 //

evaṃ yaḥ kurute vipra vrataṃ traivikramaṃ param /

so 'ṣṭānāṃ naramedhānāṃ vipāpaḥ phalamānpuyāt // NarP_1,17.57 //

āṣāḍhaśukladvādaśyāmupavāsī jitendriyaḥ /

vāmanaṃ pūrvamānena snāpayetpayasā vratī // NarP_1,17.58 //

namaste vāmanāyeti dūrvājyāṣṭottaraṃ śatam /

hutvā ca jāgaraṃ kuryādvāmanaṃ cārcayetpunaḥ // NarP_1,17.59 //

sadākṣiṇaṃ ca dadhyannaṃ nālikeraphalānvitam /

bhaktyā pradadyādviprāya vāmanārcanaśīline // NarP_1,17.60 //

vāmano vuddhido hotā dravyastho vāmanaḥ sadā /

vāmanastārako 'smācca vāmanāya namo namaḥ // NarP_1,17.61 //

anena dattvā dadhyannaṃ śaktito bhojayeddijān /

kṛtvai vamagriṣṭomānāṃ śatasya phalamāpnuyāt // NarP_1,17.62 //

śrāvaṇasya site pakṣe dvādaśyāmupavāsakṛt /

kṣīreṇa madhumiśreṇa snāpayecchrīdharaṃ vratī // NarP_1,17.63 //

namo 'stu śrīdharāyeti gandhādyaiḥ pūjayetkramāt /

juhuyātpṛṣadājyena śatamaṣṭottaraṃ mune // NarP_1,17.64 //

kṛtvā ca jāgaraṃ rātrau punaḥ pūjāṃ prakalpayet /

dātavyaṃ caiva viprāya kṣīrāḍhakamanuttamam // NarP_1,17.65 //

dakṣiṇāṃ ca savastrāṃ vai pradadyāddhemakuṇḍale /

mantreṇānena viprendru sarvakāmāśrasiddhaye // NarP_1,17.66 //

kṣīrābdhiśāyindeveśa ramākānta jagatpate /

kṣīradānena suprīto bhava sarvasukhapradaḥ // NarP_1,17.67 //

sukhapradattvādviprāṃśca bhojayecchaktito vratī /

eva kṛtvā śvamedhānāṃ sahasrasya phalaṃ labhet // NarP_1,17.68 //

māsi bhādrapade śukle dvādaśyāṃ samupoṣitaḥ /

snāpayeddroṇapayasā hṛṣīkeśaṃ jagadgurum // NarP_1,17.69 //

hṛṣīkeśa namastubhyamiti saṃpūjayennaraḥ /

caruṇā madhuyuktena śatamaṣṭottaraṃ hunet // NarP_1,17.70 //

jāgarādīnini nirvartya dadyādātmavide tataḥ /

sārdhāḍhakaṃ ca godhūmāndakṣiṇāṃ hema śaktitaḥ // NarP_1,17.71 //

hṛṣīkeśa namastubhyaṃ sarvalokaikahetave /

mahyaṃ sarvasukhaṃ dehi godhūmasya pradānataḥ // NarP_1,17.72 //

bhojayedvrāhmāñśaktyā svayaṃ cāśrītavāgyataḥ /

sarvapāpavinirmukto brahmamedhaphalaṃ labhet // NarP_1,17.73 //

āśvine māsiśuklāyāṃ dvādaśyāṃsamupoṣitaḥ /

padmanābhaṃ capayasā snāpayedbhaktitaḥ śuciḥ // NarP_1,17.74 //

namaste padmanābhāya homaṃ kuyārtsvaśaktitaḥ /

tilabrīhiyavājyaiśca pūjayecca vidhānataḥ // NarP_1,17.75 //

jāmaraṃ niśi nirvartya punaḥ pūjāṃ samācaret /

dadyādviprāya kuḍavaṃ madhunastu sadakṣiṇam // NarP_1,17.76 //

padmanābhagha namastubhyaṃ sarvalokapitāmaha /

madhudānena suprīto bhavasarvasukhapradaḥ // NarP_1,17.77 //

evaṃ yaḥ kurute bhaktyā padmanābhavrataṃ sudhīḥ /

brahmamedhasahasrasya phalamānpoti niścitam // NarP_1,17.78 //

dvādaśyāṃ kārtike śukle upavāsī jitendriyaḥ /

kṣīreṇākaḍhakamānena dandhā vājyena tāvatā // NarP_1,17.79 //

namo dāmodarāyeti snāpayedbhaktibhāvataḥ /

aṣṭottaraśataṃ hutvā maghvājyāktatilāhutīḥ // NarP_1,17.80 //

jāgaraṃ niyataḥ kuryāttrikālārcanatatparaḥ /

prātaḥ saṃpūjayeddevaṃ padmapuṣpairmanoramaiḥ // NarP_1,17.81 //

punaraṣṭottaraśataṃ juhuyātsaghṛtai stilaiḥ /

pañcabhakṣyayutaṃ cānnaṃ dadyādviprāya bhaktitaḥ // NarP_1,17.82 //

dāmodara jagannātha sarvakāraṇakāraṇa /

trāhimāṃ kṛpayā deva śāraṇāgatapālakaḥ // NarP_1,17.83 //

anena dattvā dānaṃ ca śrotriyāya kuṭumbine /

dakṣiṇāñca yathāśaktyā brāhmaṇāṃśvāpi bhojayet // NarP_1,17.84 //

evaṅkṛtvā vrataṃ samyagaśrīyādvūndhubhiḥ saha /

aśvamegha sahasrāṇāṃ dviguṇaṃ phalamaśnute // NarP_1,17.85 //

evaṃ kuryādvratī yastu dvādaśīvratamuttamam /

saṃvatsaraṃ muniśreṣṭha sa yāti parama padam // NarP_1,17.86 //

ekamāse dvimāse vāyaḥ kuryādbhaktitatparaḥ /

tattatphalamavānpoti prānpoti ca hareḥ padam // NarP_1,17.87 //

pūrṇaṃ saṃvatsaraṃ kṛtvā kuryādudyāpanaṃ vratī /

mārgaśīrṣāsite pakṣe dvādaśyāṃ ca munīśvara // NarP_1,17.88 //

snātvā prātaryathācāraṃ dantadhāvanapūrvakam /

śuklamālyāmbaradharaḥ śuklagandhānulepanaḥ // NarP_1,17.89 //

maṇḍapaṃ kārayeddivyaṃ caturastraṃ suśībhanam /

ghaṇṭācāmarasaṃyuktaṃ kiṅkiṇīravaśobhitam // NarP_1,17.90 //

alaṅkṛtaṃ puṣpamālyairvitānaghvajarājitān /

chāditaṃ śuklavastreṇa dīpamālāvibhūṣitam // NarP_1,17.91 //

tanmadhye sarvatobhadraṃ kuryātsamyagalaṅkṛtam /

tasyoparinyasetkumbhāndvādaśāmbuprapūritān // NarP_1,17.92 //

ekena śulkavanastreṇa samyaksaṃśodhitena ca /

sarvānācchādayetkumbhānpañcaratnasamanvitān // NarP_1,17.93 //

lakṣmīnārāyaṇaṃ devaṃ kārayedbhaktimānvratī /

henmā vā rājatenāpi tathā tāmreṇa vā dvijā // NarP_1,17.94 //

sthāpayetpratimāṃ tāṃ ca kumbhopari susaṃyamī /

tanmūlyaṃ vā dvijaśreṣṭha kāñcanaṃ ca svaśaktitaḥ // NarP_1,17.95 //

sarvavrateṣu matimānvittaśāṭhyaṃ vivarja yet /

yadi kuryātkṣayaṃ yānti tasyāyurddhanasaṃpadaḥ // NarP_1,17.96 //

anantaśāyinaṃ devaṃ nārāyaṇamanāmayaṭam /

pañcāmṛtena prathamaṃ snāpayedbhaktisaṃyutaḥ // NarP_1,17.97 //

nāṃmabhiḥ keśavādyaiśca hyupacārānmakalpayet /

rātrau jāgaraṇaṃ kuryātpurāṇaśravaṇādibhaghiḥ // NarP_1,17.98 //

jitanidro bhavetsamyaksopavāso jitendriyaḥ /

trikālamarcayeddevaṃ yathāvibhavavistaram // NarP_1,17.99 //

tataḥ prātaḥ samutthāya prātaḥ kṛtyaṃ samāpya ca /

tilahomānvyāhṛtibhiḥ sahasraṃra kāvyeddvijaiḥ // NarP_1,17.100 //

tataḥ saṃpūjayeddevaṃ gandhapuṣpādibhiḥ kramāt /

devasya purataḥ kuryātpurāṇaśravaṇaṃ tataḥ // NarP_1,17.101 //

dadyāddvādaśaviprebhyo dadhyannaṃ pāyasaṃ pāyasaṃ tathā /

apūpairdaśa bhiryuktaṃ saghṛtaṃ ca sadakṣiṇam // NarP_1,17.102 //

devadevajagannātha bhaktānugrahavigraha /

gṛhāṇopāyanaṃ kṛṣṇa sarvābhīṣṭaprado bhava // NarP_1,17.103 //

anenopāyanaṃ dattvā prārthaye māñjaliḥ sthitaḥ /

ādhāya jānunī bhūmau vinayāvananato vratī // NarP_1,17.104 //

namo namaste surarājarāja namo 'stute devaṃ jagannivāsa /

kuruṣva saṃpṛrṇaphalaṃ mamādya namo 'stu tubhyaṃ puruṣottamāya // NarP_1,17.105 //

iti saṃprārthayedviprāndevaṃ ca puruṣottamam /

dadyādarghyaṃ ca devāya mahālakṣmīyutāya vai // NarP_1,17.106 //

lakṣmīpate namastubhyaṃ kṣīrārṇavanivāsine /

arghyaṃ gṛhāṇa deveśa lakṣmyā ca sahitaḥ prakṣo // NarP_1,17.107 //

yasya smṛtyā ca nāmoktyā tapoyajñakriyādiṣu /

nyūnaṃ saṃpūrṇatāṃ yāti sadyo vande tamacyutam // NarP_1,17.108 //

iti vijñāpya deveśaṃ tatsarvaṃ saṃyamī vrate /

pratimāṃ dakṣiṇāyuktāmācāryāya nivedayet // NarP_1,17.109 //

brāhmaṇānbhojayetpaścīcchaktyā dadyāja dakṣiṇām /

bhuñjīta vāgyataḥ paścātsvayaṃ bevṛjanairvṛtaḥ // NarP_1,17.110 //

āsāyaṃ śṛduyādviṣṇoḥ kathāṃ vidvajjanaiḥ saha /

ityevaṃ kurute yastu manujo dvādaśīvratam // NarP_1,17.111 //

sarvānkāmānsa ānpoti paraghatreha ca nārada /
trisatakulasaṃyuktaḥ sarvapāpavivarjitaḥ /
tapāti viṣṇubhavanaṃ yatra yattvā na śocati // NarP_1,17.112 //

ya idaṃ śṛṇuyādvipra dvādaśīvratamuttamam /

vācayedvāpi sa naro vājapeyaphalaṃ labhet // NarP_1,17.113 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde vratākhyāne mārgaśīrṣaśukladvādaśīvratakathanaṃ nāma satpadaśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
anyadvratavaraṃ vakṣya śṛṇuṣva munisattama /
sarvapāpaharaṃ puṇyaṃ sarvaduḥkhanibarhaṇam // NarP_1,18.1 //

brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ śūdrāṇāṃ yoṣitāṃ tathā /

samastakāmaphaladaṃ sarvavratamyaphalapradam // NarP_1,18.2 //

duḥsvanpanāśane dharmyaṃ duṣṭagrahanivāraṇam /
sarvalokeṣu vikhyātaṃ pūrṇimāvratamam /
yena cīrṇena pāpānāṃ rāśikoṭiḥra praśāmyati // NarP_1,18.3 //

mārgaśīrṣe sitepakṣe pūrṇāyāṃ niyataḥ śuciḥ /

snānaṃ kuryādyathācāraṃ dantadhāvanapūrvakam // NarP_1,18.4 //

śuklāmbaradharaḥ śuddho gṛhamāgagatya vāgyataḥ /

prakṣālya pādāvācamya smaratrārāyaṇaṃ prabhum // NarP_1,18.5 //

nityaṃ devārcanaṃ kṛtvā paśvātsaṃkalpapūrvakam /

lakṣmī nārāyaṇaṃ devamarcayedbhaktibhāvataḥ // NarP_1,18.6 //

āvāhanāsanādyaiśca gandhapuṣpādibhirvratī /

namo nārāyaṇāyeti pūjayedbhaktitatparaḥ // NarP_1,18.7 //

gītairvādyaiśca nṛtyaiśca purāṇapaṭhanādibhiḥ /

stotrairvārādhayeddevaṃ vratakṛtsusamāhitaḥ // NarP_1,18.8 //

devasya purataḥ kṛtvā sthaṇḍilaṃ caturastrakam /
aratnimātraṃ tatrāngiṃ sthāpayedgṛhyamārgataḥ /
ājyabhāgāntarpayantaṃ kṛtvā puruṣasūktataḥ /
caraṇā ca tilaiśvāpi ghṛtena juhuyāttathā // NarP_1,18.9 //

ekavāraṃ dvivāraṃ vātrivāraṃ vāpi śaktitaḥ /

homaṃ kuryātprayatnena sarvapāpanivṛttaye // NarP_1,18.10 //

prāyaścittā dikaṃ sarvaṃ svagṛhyoktavidhānataḥ /

samāpya homaṃ vidhivacchāntisūktaṃ japedrudhaḥ // NarP_1,18.11 //

paścāddevaṃ samāgatya punaḥ pūjāṃ prakalpayet /

tathopavāsaṃ devāya hyarpayedbhaktisaṃyutaḥ // NarP_1,18.12 //

paurṇamāsyāṃ nirāhāraḥ sthitvā deva tavājñayā /

bhokṣyāmi puṇḍarīkākṣa pare 'hli śaraṇaṃ bhava // NarP_1,18.13 //

iti vijñāpya devāyahyarghyaṃ dadyāttathaindave /

jānubhyāmavanīṃ gagatvā śuklapuṣpākṣatānvitaḥ // NarP_1,18.14 //

kṣīrodārṇavasaṃbhūta aghatrigotrasamudbhaghava /
grahāṇārghyaṃ mayā dattaṃ rohiṇīnāyaka prabho /
evamarghyaṃ pradāyendoḥ prārthayetprāñjalistataḥ // NarP_1,18.15 //

tiṣṭanpūrvamukho bhūtvā paśyanninduṃ ca nārada // NarP_1,18.16 //

namaḥ śuklāṃśave tubhyaṃ dvijarājāya te namaḥ /

rohiṇīpataye tubhyaṃ lakṣmībhrātre namo 'stu te // NarP_1,18.17 //

tataśca jāgaraṃ kuryātpurāṇaśravaṇādibhiḥ /

jitendriyaśca saṃśuddhaḥ pāṣaṇḍālokavarjitaḥ // NarP_1,18.18 //

tataḥ prātaḥ prakurvīta svācāraṃ ca yathāvidhi /

punaḥ saṃpūjayeddevaṃ yathāvibhavavistaram // NarP_1,18.19 //

brāhmaṇānbhojayecchaktyā tataśca prayato naraḥ /

bandhubhṛtyādibhiḥ sārdhaṃ svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ // NarP_1,18.20 //

evaṃ pauṣādimāseṣu pūrṇamāsyāmupoṣitaḥ /

arcayedbhaktisaṃyukto nārāyaṇamanāyamam // NarP_1,18.21 //

evaṃ saṃvatsaraṃ kṛtvā kārtikyāṃ pūrṇimādine /

udyāpanaṃ prakurvīta tadvidhānaṃ vadāmi te // NarP_1,18.22 //

maṇḍapaṃ kārayeddivyaṃ caturastraṃ sumaṅgalam /

śobhitaṃ puṣpamālābhirvitānadhvajarājitam // NarP_1,18.23 //

bahudāpasamākīrṇaṃ kiṅkiṇījālaśobhitam /

darpaṃṇaiścāmaraiścaiva kalaśaiśca samāvṛtam // NarP_1,18.24 //

tanmadhye sarvatobhadraṃ pañcavarṇavirājitam /

jalapūrṇaṃ tataḥ kumbhaṃ nyasettasyopari dvija // NarP_1,18.25 //

pidhāya kumbhaṃ vastreṇa susūkṣmeṇāti śobhitam /
henmā vā rajatenāpi tathā tānmeṇa vā dvija /
lakṣmīnārāyaṇaṃ devaṃ kṛtvā tasyopari nyaset // NarP_1,18.26 //

pañcāmṛtena saṃsnāpyābhyarcyagandhādibhiḥ kramāt /

bhakṣmairbhojyādinaivedyairbhaktitaḥ saṃyatendriyaḥ // NarP_1,18.27 //

jāgaraṃ ca tathā kuryārtsamyakchraraddhāsamanvitaḥ /

pare 'hni prātarvidhiva tpūrvavadviṣṇumarcayet // NarP_1,18.28 //

ācāryāya pradātavyā pratimā dakṣaghiṇānvitā /

brāhmaṇānbhojayecchaktyā vibhave satyavāritam // NarP_1,18.29 //

tiladānaṃ prakurvīta yathāśaktyā samāhitaḥ /

kuryādrangau ca vidhivatilahomaṃ vicakṣiṇaḥ // NarP_1,18.30 //

evaṃ kṛtvā naraḥ samyak lakṣmīnārāyaṇavratam /

iha bhuktvā mahābhogānputraghapautraghasamanvitaḥ // NarP_1,18.31 //

sarvapāpavinirmuktaḥ kulāyutasamanvitaḥ /

prayāti viṣṇubhavanaṃ yogināmapi durlabham // NarP_1,18.32 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde vratākhyāne māgaśīrṣapaurṇimāyāṃ lakṣaghmīnārāyaṇavrataṃ nāmāṣṭādaśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
anyadvūtaṃ pravakṣyāmi dhvajāropaṇasaṃjñitam /
sarvapāpaharaṃ puṇyaṃ viṣṇuprīṇanakāraṇam // NarP_1,19.1 //

yaḥ kuryādviṣṇubhavane dhvajāropaṇamuttamam /

saṃpūjyate vigniñcyādyaiḥ kimanyairbahubhāṣitaiḥ // NarP_1,19.2 //

hemabhārasahasraṃ tu yo dadāti kuṭumbine /

tatphalaṃ tulyamātraṃ syāddhūjāropaṇakarmaṇaḥ // NarP_1,19.3 //

dhvajāropaṇatulyaṃ syādgaṅgāsnānamanuttamam /

athavā tulasūsevā śivaliṅgaprapūjanam // NarP_1,19.4 //

aho 'pūrvamaho 'pūrvamaho 'pūrvamidaṃ dvija /

sarvapāpa haraṃ karma dhvajāgopaṇasaṃjñitam // NarP_1,19.5 //

santi vai yāni kāryāṇi dhvajāropaṇakarmaṇi /

tāni sarvāṇi vakṣyāmi śṛṇuṣva gadato mama // NarP_1,19.6 //

kārtikasya site pakṣaghe daśamyāṃ prayato naraḥ /

snānaṃ kuryātprayatnena dantadhāvanapūrvakam // NarP_1,19.7 //

ekāśī brahmacārī ca svapennārāyaṇaṃ smaran /

dhautāmbaradharaḥ śuddho vipro nārāyaṇāgrataḥ // NarP_1,19.8 //

tataḥ prātaḥ samutthāya snātvācamya yathāvidhi /

nityakarmāṇi nirvartya paścādviṣṇuṃ samarcayet // NarP_1,19.9 //

caturbhirbrāhmaṇaiḥ sārdhdaṃ kṛtvā ca svastivācanam /

nāndīśrāddhaṃ prakurvīta dhvajāropaṇakarmaṇi // NarP_1,19.10 //

dhvajastambho ca gāyatryā prokṣaghayedvastrasaṃyutau /

sūryaṃ ca vainateyaṃ ca himāṃśuṃ tatparor'cayet // NarP_1,19.11 //

dhātāraṃ ca vidhātāraṃ pūjayeddhajadaṇḍake /

haridrākṣaghatagandhādyaiḥ śuklapuṣpairviśeṣataḥ // NarP_1,19.12 //

tato gocarmamātraghaṃ tu sthaṇḍilaṃ copalipya vai /

ādhāyāngiṃ svagṛhyottyā hyājyabhāgādikaṃ kramāt // NarP_1,19.13 //

juhuyātpāyasaṃ caiva sājyamaṣṭottaraṃ śatam /

prathamaṃ pauruṣaṃ sūktaṃ viṣṇornukamirāvatīm // NarP_1,19.14 //

tataśca vainateyāya svāhe tyaṣṭāhutīstathā /

somo dhenumudutyaṃ ca juhuyācca tato dvija // NarP_1,19.15 //

sauramantrāñjapettaghatra śāntisūtkāni śaktitaḥ /

rātraghau jāgaraṇaṃ kuryādupakaṇṭhaṃ hareḥ śucuḥ // NarP_1,19.16 //

tataḥ prātaḥ samutthāya nityakarma samāpya ca /

gandhapuṣpādibhirdevamarcayetpūrvavatkramāt // NarP_1,19.17 //

tato maṅgalavādyaiśca sūktapāṭhaiśca śaubhanam /

nṛtyaiśca ratotraghapaṭhanairnayedviṣṇavālaye dhvajam // NarP_1,19.18 //

devasya dvāradeśe vā śikhare vā mudānvitaḥ /

susthuraḥ sthāpayedvipra dhvajaṃ sastambhasaṃyutam // NarP_1,19.19 //

gandhapuṣpāghakṣatairddevaṃ dhūpadīparmanoharaiḥ /

bhakṣaghyabhojyādisaṃyuktairnaivedyaiśca hariṃ yajet // NarP_1,19.20 //

evaṃ devālaye sthāpya śobhanaṃ dhvajamuttamam /

pradakṣaghiṇamanuvrajya stotraghametadudūrayet // NarP_1,19.21 //

namaste puṇḍarīkākṣa namaste viśvabhāvana /

namaste 'stu hṛṣīkeśa mahāpuruṣa pūrvaja // NarP_1,19.22 //

yenedamakhilaṃ jātaṃ yatra sarvaṃ pratiṣṭitam /

layameṣyati yatraivaṃ taṃ prapanno 'smi keśavam // NarP_1,19.23 //

na jānanti paraṃ bhāvaṃ yasya brahmādayaḥ surāḥ /

yoginoyaṃ na paśyanti taṃ vandaṃ jñānarupuṇam // NarP_1,19.24 //

antarikṣantu yannābhirdyairmūrddhā yasya caiva hi /

pādo 'bhūdyasya pṛthivī taṃ vande viśvarupiṇam // NarP_1,19.25 //

yasya śrotre diśaḥ sarvā yaccakṣurdinakṛcajchaśī /

ṛksāmayajupī yena taṃ vande brahrarupiṇam // NarP_1,19.26 //

yanmukhādvāhmaṇā jātā yadvāhorabhavannṛpāḥ /

vaiśyā yasyo ruto jātāḥ padbhaghyāṃ śūdro vyajāyata // NarP_1,19.27 //

māyāsaṅgamamātragheṇa vadanti puruṣaṃ tvajam /

svabhāvavimalaṃ śuddhaṃ nirvikāraṃ nirañjanam // NarP_1,19.28 //

kṣīrabdhi śāyinaṃ devamanantamaparājitam /

sadbhaktavatsalaṃ viṣṇuṃ bhaktigamyaṃ namāmyaham // NarP_1,19.29 //

pṛthivyādīni bhūtāni tanmātrāṇīṃndriyāṇi ca /

sūkṣmāsūkṣyāṇi yenāsaṃstaṃ vande sarvatomukham // NarP_1,19.30 //

yadvahya paramaṃ dhāma sarvalokottamottamam /

nirguṇaṃ paramaṃ sūkṣmaṃ praṇato 'sti punaḥ punaḥ // NarP_1,19.31 //

avikāramajaṃ śuddhaṃ sarvatobāhumīśvaram /.

yamāmananti yogāndrāḥ sarvakāraṇakāraṇam // NarP_1,19.32 //

yo devaḥ sarvabhūtānāmantarātmā jaganmayaḥ /

nirguṇaḥ paramātmā ca sa me viṣṇuḥ prasīdatu // NarP_1,19.33 //

hṛdayastho 'pi dūrastho māyayā mohitātmanām /

jñānināṃ sarvago yastu sa me viṣṇuḥ prasīdatu // NarP_1,19.34 //

caturbhiśca caturbhiśca dvābhyāṃ pañcabhireva ca /

hūyate ca punardvātārthaṃbhyāṃ sa me viṣṇuḥ pratīdatu // NarP_1,19.35 //

jñānināṃ karmiṇāṃ caiva tathā bhaktimatāṃ nṛṇām /

gatidātā viśvamṛgyaḥ sa me viṣṇuḥ prasūdatu // NarP_1,19.36 //

jagaddhitārthaṃ ye dehā dhriyante līlayā hareḥ /

tānarcayanti vibudhāḥ sa me viṣṇuḥ prasīdatu // NarP_1,19.37 //

yamāmanantive santaḥ saccidānandavigraham /

nirguṇaṃ ca guṇādhāraṃ sa me viṣṇuḥ prasīdatu // NarP_1,19.38 //

iti stutvā namedviṣṇuṃ brāhmaṇāṃśca prapūjayet /

ācāryaṃ pūjayetpaścāddakṣiṇācchādanādibhiḥ // NarP_1,19.39 //

brāhmaṇānbhojayecchaktyā bhakti bhāvasamanvitaḥ /

putramatrikalatrādyaiḥ svayaṃ ca saha bandhubhiḥ // NarP_1,19.40 //

kurvīta pāraṇaṃ vipra nārāyaṇaparāyaṇaḥ /
yastvetatkarma kurvīta dhvajāropaṇamuttamam /
tasya puṇyaphalaṃ vakṣye śṛṇuṣva susamāhitaḥ // NarP_1,19.41 //

paṭo dhvajasya viprendra yāvaccalati vāyunā /

tāvanti pāpajālāni naśyantyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,19.42 //

mahāpātakayukto vā yukto vā sarvapātakaiḥ /

dhvajaṃ viṣṇugṛhe kṛtvā mucyate sarvapātakaiḥ // NarP_1,19.43 //

yāvaddināni tiṣṭeta dhvajo viṣṇugṛhe dvija /

tāvadyugasahasrāṇi harisārupyamaśnute // NarP_1,19.44 //

āropitaṃ dhvajaṃ dṛṣṭvā ye 'bhinandanti dhārmikāḥ /

te 'pi sarve pramucyante mahāpātakakoṭibhiḥ // NarP_1,19.45 //

āropito dhvajo viṣṇugṛhe dhunvanpaṭaṃ svakam /

kartuḥ sarvāṇi pāpāni dhunoti nimiṣārddhataḥ // NarP_1,19.46 //

yastvā ropya gṛhe viṣṇordhvajaṃ nityamupācaret /

sa devayānena divaṃ yātīva sumatirnṛpaḥ // NarP_1,19.47 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde vratākhyāne dhvajāropaṇannāmaikonaviṃśo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
bhagavansarvadharmajña sarvaśāstrārthapāraga /
sarvakarmavariṣṭaṃ ca tvayoktaṃ dhvajadhāraṇam // NarP_1,20.1 //

yastu vai sumatirnāma dhvajāropaparo mune /

tvayoktastasya caritaṃ vistareṇa mamādiśa // NarP_1,20.2 //

sanaka uvāca
śṛṇuṣvaikamanāḥ puṇyamitihāsaṃ purātanamam /
brahmaṇā kathitaṃ mahyaṃ sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,20.3 //

āsītpurā kṛtayuge sumatirnāma bhūpatiḥ /

somavaṃśodbhavaḥ śrīmānsatpadvīpaikanāyakaḥ // NarP_1,20.4 //

dharmātmā satyasaṃpannaḥ śucivaṃśyo 'tithipriyaḥ /

sarvalakṣaṇasaṃpannaḥ sarvasaṃpadvibhūṣitaḥ // NarP_1,20.5 //

sadā harikathāsevī haripūjāparāyaṇaḥ /

haribhaktiparāṇāṃ ca śuśrūṣurnirahṝṅkṛtiḥ // NarP_1,20.6 //

pūjyapūjārato nityaṃ samadarśī guṇānvitaḥ /

sarvabhūtahitaḥ śāntaḥ kṛtajñaḥ kīrtimāṃstathā // NarP_1,20.7 //

tasya bhāryā mahābhāgā sarvalakṣaṇasaṃyutā /

pativratā patiprāṇā nāmrā satyamatirmune // NarP_1,20.8 //

tādubhau dampatū nityaṃ haripūjāparāyaṇau /

jātismarau mahābhāgau satyajñau satparāyaṇau // NarP_1,20.9 //

annadānaratau nityaṃ jaladānaparāyaṇau /

taḍāgārāmavaprādau nasaṃkhyātānvitenatuḥ // NarP_1,20.10 //

sā tu satyamatirnityaṃ śucirviṣṇugṛhe satī /

nṛtyatyatyantasantuṣṭā manojñā sañjuvādinī // NarP_1,20.11 //

so 'pi rājā mahābhāgo dvādaśīddhādaśīdine /

dhvajamāropayatyeva manojñaṃ bahuvistaram // NarP_1,20.12 //

evaṃ hariparaṃ nityaṃ rājānaṃ dharmakovidam /

primāṃ matyamatiṃ cāmya devā api sadāstuvan // NarP_1,20.13 //

triloke viśrutau jñātvā dampatī dharmako vidau /

āyayau bahubhiḥ śipyairdraṣṭukāmo vibhāṇḍakaḥ // NarP_1,20.14 //

tamāyāntaṃ muniṃ śrutvā sa tu rājā vibhāṇḍakam /

pratyudyayau sapatnīkaḥ prajā bhirbahuvistaram // NarP_1,20.15 //

kṛtātithyakriyaṃ śāntaṃ kṛtāsanaparigraham /

nīcāsanasthito bhūyaḥ prāñjalirmunimabravīt // NarP_1,20.16 //

rājovāca
bhagavankṛtakṛtyo 'smiṃ tvadabhyāgamanena veṃ /
satāmāyamanaṃ santaṃ praśaṃsanti suravāvaham // NarP_1,20.17 //

yatra syānmahatāṃ prema tatra syuḥ sarvasampadaḥ /

tejaḥ kīrtirdhanaṃ putrā iti prahurvipaścitaḥ // NarP_1,20.18 //

tatra vṛddhimupāyānti theyāṃsyanudinaṃ mune /

yatra santaḥ prakurvanti mahatīṃ karuṇāṃ prabho // NarP_1,20.19 //

yo mṛrdhni dhāgyedūhyanmahatpādajalaṃ rajaḥ /

sa snātaḥ sarvatīrtheṣu puṇyātmā nātra saṃśayaḥ // NarP_1,20.20 //

mama putrāśca dārāśca saṃpattvayi samarpitāḥ /

māmājñāpaya viprendra kiṃ priyaṃ karavāṇi te // NarP_1,20.21 //

vinañcavanataṃ bhūpaṃ sa nirīkṣya munīśaavaraḥ /

spṛśaṣankareṇa taṃ prītyuvācātiharṣitaḥ // NarP_1,20.22 //

ṛṣiruvāca
gajanyaduktaṃ bhavatā tatsarvaṃ tvatkulocitam /
vinayāvanataḥ sarvo bahuśreyo labhediha // NarP_1,20.23 //

dharmaścārthaśca kāmaśca mokṣaśca nṛpasattama /

vinayāllabhate martyo durlabhaṃ kiṃ mahātmanām // NarP_1,20.24 //

prīto 'smi tava bhāpāla sanmārgaparivarttinaḥ /

svasti te satataṃ bhūyādyatpṛcchāmi taducyatām // NarP_1,20.25 //

pūjā bahuvidhāḥ santi hastuṣṭividhāyikāḥ /

tāsu nityaṃ dhvajārope varttse tvaṃ sadodyataḥ // NarP_1,20.26 //

bhāryāpi tava sādhvīyaṃ nityaṃ nṛtyaparāyaṇā /

kimarthametadvṛttāntaṃ yathāvadvaktumarhasi // NarP_1,20.27 //

rājovāca
śṛṇuṣva bhagavansarvaṃ yatpṛcchasi vadāmi tat /
āścaryabhūtaṃ lokānāmāvayoścaritaṃ tviha // NarP_1,20.28 //

ahamāsaṃ purā śūdro mālinirnāma sattama /

kumārgaganirato nityaṃ sarvalokāhike rataḥ // NarP_1,20.29 //

piśuno dharmavidveṣī devadravyāpahārakaḥ /

godhnaśca brahmahā cauraḥ sarvaprāṇivadhe rataḥ // NarP_1,20.30 //

nityaṃ niṣṭhuravaktā ca pāpī veśyāparāyaṇaḥ /

evaṃ sthitaḥ kiyatkālamanāhatyaṃ mahadṛcaḥ // NarP_1,20.31 //

sarvabandhuparityakto duḥkhī vanamupāgataḥ /

mṛgamāṃsāśano nityaṃ tathā pānthāvillampakaḥ // NarP_1,20.32 //

ekākī duḥkhabahulo nyavasannirjane vane /

ekadā kṣutpariśrānto nidāghārttaḥ pipāsitaḥ // NarP_1,20.33 //

jīrṇaṃ devālayaṃ viṣṇorapaśyaṃ vijane vane /

haṃsakāraṇḍavākīrṇaṃ tatsamīpe mahatsaraḥ // NarP_1,20.34 //

paryantavanapuṣpaughacchāditaṃ tanmunīśvara /

apibaṃ tatra pānīyaṃ tattīre vigataśramaḥ // NarP_1,20.35 //

phalāni jagdhvā śīrṇāni svayaṃ kṣucca nivāritā /

tasmiñjīrṇīlaye viṣṇonarnivāsaṃ kṛtakavānaham // NarP_1,20.36 //

jīrṇasphuṭitasaṃdhānaṃ tasya nityamakāriṣam /

parṇaistṛṇaiśca kāṣṭhaighair gṛhaṃ samyak prakalpitam // NarP_1,20.37 //

svasurārāthaṃ tu tadbhamirmayā litpā munīśvara /

tatrāhaṃ vyādhavṛttistho hatvā bahuvidhānmṛgān // NarP_1,20.38 //

ājīvaṃ vartaya nnityaṃ varṣāṇāṃ viṃśatiḥ sthitaḥ /

atheyamāgatā sādhvī vindhyadeśasamudbhavā // NarP_1,20.39 //

niṣādakulajā viprā nānmā khyātā/ñavakokilā /

bandhuvargaparityaktā duḥkhitā jīrṇavigrahā // NarP_1,20.40 //

kṣuttṛḍgharmapariśrāntā śocantī svakṛtaṃ hyagham /

daivayogākatsamāyātābhramantī vijane vane // NarP_1,20.41 //

grīṣmatāpārdditā bāhye svānte cādhinipūḍitā /

imāṃ duḥkhārditāṃ dṛṣṭvā jātā me vipulā dayā // NarP_1,20.42 //

dattaṃ mayā jalaṃ cāsyai māṃsaṃ vanyaphalāni ca /

gataśramātviyaṃ brahmanmayā pṛṣṭā yathā tayam // NarP_1,20.43 //

avedayatsvavṛttāntaṃ tacchṛṇuṣva mahāmune /

nānmāvakokilā cāhaṃ niṣādakulasabhbhavā // NarP_1,20.44 //

dārukasya sutā cāhaṃ vindhyaparvatavāsinī /

parasvahāriṇī nityaṃ sadā paiśunyavādinī // NarP_1,20.45 //

puṃścalūtyevamuktvā tu bandhuvargaiḥ samujjhitā /

kiyatkālaṃ tataḥ patyā bhṛtāhaṃ lokaninditā // NarP_1,20.46 //

daivātso 'pi gato lokaṃ yamasyātra vihāya mām /

kāntāre vijane caikā bhramantī duḥkhapīḍitā // NarP_1,20.47 //

daivāttvatsavidhaṃ prātpā jīvitāhaṃ tvayādhunā /

ityevaṃ svakṛtaṃ karma mahyaṃ sarvaṃ nyavedayat // NarP_1,20.48 //

tato devālaye tasmindamapatībhāvamāśritau /

sthitau varṣāṇi daśa ca āvāṃ māṃsaphalāśinau // NarP_1,20.49 //

ekadā madyapānena pramattau nirbharaimune /

tatra devālaye rāghatrau muditau māṃsabhojanāt // NarP_1,20.50 //

tanuvastrāparijñānau nṛtyaṃ cakṛva mohitau /

prārabdhakarma bhogāntamāvāṃ yugapadāgatau // NarP_1,20.51 //

yamadūtāstadāyātāḥ pāśahastā bhayaṅkarāḥ /

netumāvāṃ nṛtyaratau sudhorāṃ yamayātanām // NarP_1,20.52 //

tataḥ prasanno bhagavānkarmaṇā mama mānada /

devāvasathasaṃskārasaṃjñitena kṛtena naḥ // NarP_1,20.53 //

svadūtānprepayāmāsa svabhaktāvanatatparaḥ /

te dūtā devadevasya śaṅkhacakra gadādharāḥ // NarP_1,20.54 //

sahasrasūryāsaṃkāśāḥ sarve cārucaturbhujāḥ /

kirīṭakuṇḍaladharā hāriṇo vanamālinaḥ // NarP_1,20.55 //

diśo vitimirā vipra kurvantaḥ svena tejasā /

bhayaṅkarānyāśahastāndaṃṣṭriṇo yamakiṅkarān // NarP_1,20.56 //

āvayogrāhaṇe yattānṛcuḥ kṛṣṇaparāyaṇāḥ // NarP_1,20.57 //

viṣṇudūtā ūcuḥ
bho bho krūrā dūrācārā vivekaparivarjitāḥ /
muñcadhvametau niṣpāpau dampatī harivallabhau // NarP_1,20.58 //

vivekastriṣu lokeṣu saṃpadāmādikāraṇam /

apāpe pāpadhīryastu taṃ vidyātpuruṣādhamam // NarP_1,20.59 //

pāpe tvapāpadhīryastu taṃ vidyādadhamādhamam // NarP_1,20.60 //

yamadūtā ūcuḥ
yuṣmābhiḥ satyamevoktaṃ kiṃ tvetau pāpisattamau /
yamena pāpino daṇḍyāstanneṣyāmo vayaṃ tvimau // NarP_1,20.61 //

śrutipraṇihito dharmo hyadharmastadviparyayaḥ /

dharmādharmaviveko 'yaṃ tanneṣyāmo yamāntikam // NarP_1,20.62 //

etactchuvātikupitā viṣṇudūtā mahaujasaḥ /

pratyūcūstānyamabhaṭānadharme dharmamāninaḥ // NarP_1,20.63 //

viṣṇadūtā ūcuḥ
aho kaṣṭaṃ dharmadṛśāmadharmaḥ spṛśate sabhām /
samyagvivekaśūnyānāṃ nidānaṃ hyāpadāṃ mahat // NarP_1,20.64 //

tarkāṇādyaviśeṣeṇa narakādhyakṣatāṃ gatāḥ /

yūyaṃ kimarthamadyāpi karttuṃ pāpāni sodyamāḥ // NarP_1,20.65 //

svakarmakṣayaparyantaṃ mahāpātakino 'pi ca /

tiṣṭanti narake ghore yāvaccandrārkatārakam // NarP_1,20.66 //

pūrvasaṃcitapāpānāmadṛṣṭvā niṣkṛtiṃ vṛthā /

kimarthaṃ pāpakarmāṇi kariṣye 'tha punaḥ punaḥ // NarP_1,20.67 //

śrutipraṇihito dharmaḥ satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ /

kintvābhyāṃ caritāndharmānpravakṣyāmo yathātatham // NarP_1,20.68 //

etau pāpavinirmuktau hariśuśrūṣaṇe ratau /

hariṇā trāyamāṇau ca muñcadhvamavilambitam // NarP_1,20.69 //

eṣā ca nartanaṃ cakre tathaiva dhvajaroṣaṇam /

antakāle viṣṇugṛhe tena niṣpāpatāṃ gatau // NarP_1,20.70 //

antakāle tu yannāma śrutvoktvāpi ca vai sakṛt /

labhate paramaṃ sthānaṃ kimu śūśrūṣaṇe ratāḥ // NarP_1,20.71 //

mahāpātakayukto vā yukto vāpyupapātakaiḥ /./

kṛṣṇasevī naro 'nte 'pi labhate paramāṃ gatim // NarP_1,20.72 //

yatīnāṃ viṣṇubhaktānāṃ paricaryā parāyaṇāḥ /

te dūtāḥ sahasā yānti pāpino 'pi parāṃ gatim // NarP_1,20.73 //

muhurtaṃ vā muhurtārddhaṃ yastiṣṭoddharimandire /

so 'pi yāti paraṃ sthānaṃ kimudvātraghiṃśavatsarān // NarP_1,20.74 //

upalepanakarttārau saṃmārjanaparāyaṇau /

etau harigṛhe nityaṃ jīrṇaśīrṇādhiropakau // NarP_1,20.75 //

jalasecanakarttārau dīpadau harimandire /

kathametau mahābhāgau yātanābhogamarhatha // NarP_1,20.76 //

ityuktā viṣṇudūtāste cchitvā pāśāṃstadaiva hi /

āropyāvāṃ vimānāgrayaṃ yayurviṣṇoḥ paraṃ padam // NarP_1,20.77 //

tatra sāmīpyamāpannau devadevasya cakriṇaḥ /

divyānbhogānbhuktavantau tāvatkālaṃ munīśvara // NarP_1,20.78 //

divyānbhogāṃstu tatrāpi bhuktvā yātau mahīmimām /

atrāpi saṃpadatulā harisevāprasādataḥ // NarP_1,20.79 //

anicchayā kṛtenāpi sevanena harermune /

prātpamīdṛk phalaṃ vipra devānāmapi durlabham // NarP_1,20.80 //

icchayārādhya viśveśaṃ bhaktibhāvena mādhavam /

prāpsyāvaḥ paramaṃ śreya iti heturnirupitaḥ // NarP_1,20.81 //

avaśenāpi yatkarma kṛtaṃ syātsumahatphalam /

jāyate bhūmidevendra kiṃ punaḥ śraddhayā kṛtam // NarP_1,20.82 //

etaduktaṃ niśamyāsau sa munīndro vibhaṇḍakaḥ /

praśasya dampatī tau tu prayayau svatapevanam // NarP_1,20.83 //

tasmājjānīhi devarṣe devadevasya cakriṇaḥ /

paricaryā tu sarveṣāṃ kāmadhenūpamā smṛtā // NarP_1,20.84 //

haripūjāparāṇāṃ tu harireva sanātanaḥ /

dadāti paramaṃ śreyaḥ sarvakāmaphalamapradaḥ // NarP_1,20.85 //

ya idaṃ puṇyamākhyānaṃ sarvapāpapraṇāśanam /

paṭhecca śṛṇuyādvāpi so 'pi yāti parāṃ rātim // NarP_1,20.86 //

iti śrabṛhannāradīyaparāṇe pūrvabhāge prathamapāde sumatibhūpakathāvarṇanaṃ nāma viṃśa'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
anyadvūtaṃ pravakṣyāmi śṛṇu nārada tattvataḥ /
durlabhaṃ sarvalokeṣu vikhyātaṃ haripañcakam // NarP_1,21.1 //

nārīṇāṃ ca narāṇāṃ ca sarvaduḥkhanivāraṇam /

dharmakāmārthamokṣāṇāṃ nidānaṃ munisattama // NarP_1,21.2 //

sarvābhīṣṭapradaṃ caiva sarvavrataphalapradam /

mārgaśīrṣe site pakṣe daśamyāṃ niyatendriyaḥ // NarP_1,21.3 //

kuryātsnānādikaṃ karma dantadhāvanapūrvakama /

kṛtvā devārcanaṃ samyaktathā pañca mahādhvarān // NarP_1,21.4 //

ekāśī ca bhavettasmin dine niyamamāsthitāḥ /

tataḥ prātaḥ samutthāya hyekādaśyāṃ munīśvaraḥ // NarP_1,21.5 //

snānaṃ kṛtvā yathācāraṃ hariṃ caivāryadṛhe /

snāpayeddevadeveśaṃ pañcāmṛtavidhānataḥ // NarP_1,21.6 //

arcayetparayā bhaktyā gandhapuṣpādibhiḥ ṛmāt /

dhūpairdīpeśca naivaidyaistāmbūlaiśca pradakṣiṇaiḥ // NarP_1,21.7 //

saṃpūjya devadeveśamimaṃ mantramudīrayet /.

namaste ghajñānarupāya jñānadāya namo 'stute // NarP_1,21.8 //

namaste sravaparupāya sarvasiddhipradāyine /

evaṃ praṇamya deveśaṃ vāsudevaṃ janārjanam // NarP_1,21.9 //

vakṣyamāṇena mantreṇa hyupavāsaṃ samarpayet /

pañcarātraṃ nirāhāro hyadyaprabhṛti keśava // NarP_1,21.10 //

tvadajñayā jagatsvāminmamābhīṣṭaprado bhava /

evaṃ samapya devasya upavāsaṃ jitendriyaḥ // NarP_1,21.11 //

rātrau jāgaraṇaṃ kuryādekādaśyāmatho dvija /

dvādaśyāṃ ca trayodaśyāṃ caturdaśyāṃ jitendriyaḥ // NarP_1,21.12 //

paurṇanamāsyāṃ ca karttavyamevaṃ viṣṇvarcanaṃ mune /

ekādaśyāṃ paurṇamāsyāṃ karttavyaṃ jāgaraṃ tathā // NarP_1,21.13 //

pañcāmṛtādipūjā tu sāmānyā dinapañcasu /
kṣīreṇa snāpayedviṣṇuṃ paurṇamāsyāṃ tu śaktitaḥ /
tilahomaśca karttavyastiladānaṃ tathaiva ca // NarP_1,21.14 //

tataḥ ṣaṣṭe dine prātpe nirvatyaṃ svāśramakriyām /

saṃprāśya pañcagavyaṃ ca pūjayedvidhibaddharim // NarP_1,21.15 //

brāhmaṇānbhojayetpaścādvibhave satyavāritam /

tataḥ svabandhubhiḥ sārddhaṃ svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ // NarP_1,21.16 //

evaṃ paupādimāseṣu kārttikānteṣu nārada /

śuklapakṣe vrataṃ kuryātpūrvamivavidhinā naraḥ // NarP_1,21.17 //

evaṃ saṃvatsaraṃ kāryaṃ vrataṃ pāpapraṇāśanam / punaḥ prātpe mārgaśīrṣe kuryādudyapanaṃ vratī // NarP_1,21.18// dvija /

ekādaśyāṃ nirāhāro bhavetpūrvamiva dvija /

dvādaśyāṃ pañcagavyaṃ ca prāśayetsusamāhitaḥ // NarP_1,21.19 //

gandhapuṣpā dibhiḥ samyagdevadevaṃ janārdanam /

abhyarcyopāyanaṃ dadyādrūhyaṇāya jitendriyaḥ // NarP_1,21.20 //

pāyasaṃ madhusaṃmiśraṃ ghṛtayuktaṃ phalānvitam /

sugandhaja lasaṃyuktaṃ pūrṇakumbhaṃ sadakṣiṇam // NarP_1,21.21 //

vastreṇācchāditaṃ kumbhaṃ pañcarantasamanvitam /

dadyādadhyātmaviduṣe brāhmaṇāya munīśvara // NarP_1,21.22 //

sarvātman sarvabhūteśa sarvavyāpinsanātana /

paramānnapradānena suprīto bhava mādhava // NarP_1,21.23 //

anena pāyasaṃ dattvā brāhmaṇānbhojayettataḥ /

śaktito bandhubhiḥ sārddhaṃ svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ // NarP_1,21.24 //

vratametattu yaḥ kuryāddharipañcakasaṃjñitam /

na tasya punarāvṛttirbrahmalokātkadācana // NarP_1,21.25 //

vratametatprakarttavya micchadbhirmokṣamuttam /

samastapāpakāntāradāvānalasamaṃ dvija // NarP_1,21.26 //

gavāṃ koṭisahasrāṇi dattvā yatphalamāpnuyāt /

tatphalaṃ labhyate pumbhiretasmā dupavāsataḥ // NarP_1,21.27 //

yastvetacchṛṇuyādbhaktyā nārāyaṇaparāyaṇaḥ /

sa mucyate mahāghoraiḥ tāpakānāṃ ca koṭibhiḥ // NarP_1,21.28 //

iti śrībṛhannāṃradīyapurāṇaṃ pūrvabhāge prathamapāde vratākhyāne mārgaśīrṣaśulkaikādaśīmāsabhya paurṇimāparyantaṃ pañcarātrivrataṃ nāmaikaviṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
anyad vratavaraṃ vakṣye tacchṛṇuṣva samāhitaḥ /
sarvāpāpaharaṃ puṇyaṃ sarvalokopakārakam // NarP_1,22.1 //

āṣāḍhre śrāvaṇe vāpi tathā bhādrapade 'pi ca /

tathaivāśvinake māse kuryādetadvataṃ dvija // NarP_1,22.2 //

eteṣvanyatame māse śulkapakṣe jitendriyaḥ /

prāśayetpañcagavyaṃ ca svapedviṣṇusamīpataḥ // NarP_1,22.3 //

tataḥ prātaḥ samutthāya nityakarma samāpya ca /

śraddhayā pūjayedviṣṇuṃ vaśī krodhavivārjitaḥ // NarP_1,22.4 //

vidvadbhiḥ sahito viṣṇumarcayitvā yathocitam /

saṃkalpaṃ tu tataḥ kuryāstvasti vācanapūrvakam // NarP_1,22.5 //

māsamekaṃ nirāhāro hyadyaprabhṛti keśava /

māsāntaṃ pāraṇaṃ kurve devadeva tavājñayā // NarP_1,22.6 //

taporupa namastubhyaṃ tapasāṃ phala dāyaka /

mamābhūṣṭapradaṃ dehi sarvavinghānnivāraya // NarP_1,22.7 //

evaṃ samarpya devasya viṣṇormāsavrataṃ śubham /

tataḥ prabhṛti māsāntaṃ nivaseddharimandire // NarP_1,22.8 //

pratyahaṃ snāpayeddevaṃ pañcāmṛtavidhānataḥ /

dīpaṃ nirantaraṃ kuryāttasminmāse harergṛhe // NarP_1,22.9 //

pratyahaṃ khādayetkāṣṭhaṃ hyapāmārga samudbhavam /

tataḥ snāyīta vidhinnārāyaṇaparāyaṇaḥ // NarP_1,22.10 //

tataḥ saṃsnāpayedviṣṇuṃ pūrvavatprayator'cayet /

brāhmaṇānbhojayecchaktyā bhaktiyuktaḥ sada kṣiṇam // NarP_1,22.11 //

svayaṃ ca bandhubhiḥ sārddhaṃ bhuñjīta prayatendriyaḥ /

evaṃ māsopavāsāṃśca vratī kuryāt trayodaśa // NarP_1,22.12 //

varṣānte vedaviduṣe gāṃ pradadyātsa dakṣiṇām /
bhojayedvrāhmāṇāṃstatra dvādaśaiva vidhānataḥ /
śaktyā ca dakṣiṇāṃ dadyādrūhyaṇyābharaṇāni ca // NarP_1,22.13 //

māsopavāsatritayaṃ yaḥ kuryātsaṃyate ndriyaḥ /

ātporyāmasya yajñatya dviguṇaṃ phalamaśnute // NarP_1,22.14 //

catuḥ kṛtvaḥ kṛtaṃ yena pārākaṃ munisattama /

sa labhetparamaṃ puṇyamaṣṭāngiṣṭomasaṃbhavam // NarP_1,22.15 //

pañcakṛtvo vratamidaṃ kṛtaṃ yena mahātmanā /

atyangiṣṭomajaṃ puṇyaṃ dviguṇaṃ prāpnuyānnaraḥ // NarP_1,22.16 //

māsopavāṣaṭkaṃ yaḥ karoti susamāhitaḥ /

jyotiṣṭo syanga yajñasya phalaṃ so 'ṣṭaguṇaṃ labhet // NarP_1,22.17 //

nirāhāraḥ satpakṛtvo naro māsopavāsakān /

aśvamedhasya yajñasya phalamaṣṭaguṇaṃ labhet // NarP_1,22.18 //

māso pāvāsānyaḥ kuryādaṣṭakṛtvo munīśvara /

naramedhākhyayajñasya phalaṃ pañcaguṇaṃ labhet // NarP_1,22.19 //

yastu māsopavāsāṃśca navakṛtvaḥ samācaret /

gomedhamakhajaṃ puṇyaṃ labhate triguṇaṃ naraḥ // NarP_1,22.20 //

daśakṛtvastu yaḥ kuryātparākaṃ munisattama /

sa brahmamedhayajñasya triguṇaṃ phalamaśnute // NarP_1,22.21 //

ekādaśa parākāṃśca yaḥ kuryātsaṃyatendriyaḥ /

sa yāti harisārupyaṃ sarvabhogasamanvitam // NarP_1,22.22 //

trayodaśa parākāṃśca yaḥ kuryātprayato naraḥ /

sa yāti paramānandaṃ yatra gatvā na śocati // NarP_1,22.23 //

māsopavāsaniratā gaṅgāsnānaparāyaṇāḥ /

dhamamāgapravaktāro muktā eva na saśaṃyaḥ // NarP_1,22.24 //

avīrābhiryatibhirbrahyacāribhiḥ /

māsopavāsaḥ karttavyo vanasthaiśca viśeṣataḥ // NarP_1,22.25 //

nārī vā puruṣo vāpi vratametatsudurlabham /

kṛtvā mokṣamavānpoti yogināmapi durlabham // NarP_1,22.26 //

gṛhastho vānaprastho vā vratī vā bhikṣureva vā /

mūrkho vā paṇḍito vāpi śrutvaitanmokṣabhāgbhavet // NarP_1,22.27 //

idaṃ puṇyaṃ vratākhyānaṃ nārāyaṇa parāyaṇaḥ /

śṛṇuyādvācayedvāpi sarvapāpaiḥ pramucyate // NarP_1,22.28 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde vratākhyāne māsopavāsavarṇanaṃ nāma dvādaśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
idamanyatpravakṣyāmi vrataṃ trailokyaviśrutam /
sarvapāpapraśamanaṃ sarvakāmaphalapradam // NarP_1,23.1 //

brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ śūdrāṇāṃ caiva yopitām /

mokṣadaṃ kurvatāṃ bhaktyā viṣṇoḥ priyataraṃ dvija // NarP_1,23.2 //

ekādaśīvrataṃ nāma sarvābhīṣṭapradaṃ nṛṇām /.

karttavyaṃ sarvathā vipraviṣṇuprītikaraṃ yataḥ // NarP_1,23.3 //

ekādaśyāṃ na bhuñjīta pakṣayorubhayopari /

yo bhuṅkte so 'tra pāpīyānparatra narakaṃ vrajet // NarP_1,23.4 //

upavāsaphalaṃ lipsurjahyādbhukticatuṣṭayam /

pūrvāparadine gatrāvahorātraṃ tu madhyame // NarP_1,23.5 //

ekādaśīdine yastu bhoktumicchati mānavaḥ /

sa bhoktuṃ sarvalapāpāni spṛhayālurnasaṃśayaḥ // NarP_1,23.6 //

bhaveddaśamyāmekāśīdvādaśyāṃ ca munīśvara /

ekādaśyāṃ nirāhāro yadi muktimabhīpsati // NarP_1,23.7 //

yāni kāni ca pāpāni brahmahatyādikāni ca /
annamāśritya tiṣṭhanti tāni vipra hareśvara /
ekādaśyāṃ nirāhāro yadi muktimabhīpsati // NarP_1,23.8 //

yāni kāni ca pāpāni brahmahakatyādikāni ca /
annamāśritya tiṣṭhanti tāni ca munīśvara /
ekādaśyāṃ nirāhāro yadi muktimabhīpsati // NarP_1,23.8 //

yāni kāni ca pāpāni brahmahatyādikāni ca ca //

annamāśritya tiṣṭanti tāni vipra harerdine // NarP_1,23.9 //

brahmahatyādipāpānāṃ kathañcinniṣkṛtirbhavet /

ekādaśyāṃ tu yo bhuṅkte tasya naivāsti niṣkṛtiḥ // NarP_1,23.9 //

mahāpātakayukto vāyukto vā sarva pānakaiḥ /

ekādaśyāṃ nirāhāraḥ sthitvā yāti parāṃ gatim // NarP_1,23.10 //

ekādaśī mahāpuṇyā viṣṇoḥ priyatamā tithiḥ /

saṃsevyā sarvathā vipraiḥ saṃsāracche dalipsubhiḥ // NarP_1,23.11 //

daśamyāṃ prātarutthāya dantadhāvanapūrvakam /

snāpayedvidhivadviṣṇuṃ pūjayetprayatendriyaḥ // NarP_1,23.12 //

ekādaśyāṃ nirāhāro nigṛhītendriyo bhavet /

śayīta sannidhau viṣṇornārāyaṇaparāyaṇaḥ // NarP_1,23.13 //

ekādaśyāṃ tathā snātvā saṃpūjyaca ca janārdanam /

gandhapuṣpādibhiḥ samyak tatastve vasudīrayet // NarP_1,23.14 //

ekādaśyāṃ nirāhāraḥ sthitvādyāhaṃ pare 'hani /

bhokṣyāmi puṇḍarīkākṣa śaraṇaṃ me bhavācyuta // NarP_1,23.15 //

imaṃ mantraṃ samuccārthaṃ deva devasya cakriṇaḥ /

bhaktibhāvena tuṣṭātmā upavāsaṃ samarpayet // NarP_1,23.16 //

devasya purataḥ kuryājjāgaraṃ niyato vratī /

gītairvādyaiśaaca nṛtyaiśca purāṇaśravaṇādibhiḥ // NarP_1,23.17 //

tataḥ prātaḥ samutthāya dvādaśīdivase vratī /

snātvā ca vidhivadviṣṇuṃ pūjayatprayatendriyaḥ // NarP_1,23.18 //

pañcāmṛtena saṃsnāpya ekādaśyāṃ janārddanam /

dvādaśyāṃ payasā vipra harisārupapyamaṣaśnute // NarP_1,23.19 //

ajñānatimirāndhasya vratenānena keśava /

prasīda sumukho bhūtvā jñānadṛṣṭiprado bhava // NarP_1,23.20 //

evaṃ vijñāpya viprendra mādhavaṃ susamāhitaḥ /

brahmaṇānbhojayecchaktyā dadyādvai dakṣiṇāṃ tathā // NarP_1,23.21 //

tataḥ svabandhubhiḥ sārddhaṃ nārāyaṇaparāyaṇaḥ /

kṛtapañcamahāyajñaḥ svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ // NarP_1,23.22 //

evaṃ yaḥ prayataḥ kuryātpuṇyamekādaśīvratam /

sa yāti viṣṇubhavanaṃ punarāvṛttidurlabham // NarP_1,23.23 //

upavāsavrataparo dharmakāryacaparāyaṇaḥ /

cāṇḍālānpatakitāṃścaiva nekṣedapi kadācana // NarP_1,23.24 //

nāstikānbhinnamaryodānnindakānpiśunāṃstathā /

upavāsa vrataparo nālapecca kadācana // NarP_1,23.25 //

vṛṣalīsūtipoṣṭāraṃ vṛṣalīpatimeva ca /

ayājyayājakaṃ caiva nālapetsarvadā vratī // NarP_1,23.26 //

kuṇḍaśinaṃ gāyakaṃ ca tathā devalakāśinam /

bhiṣajaṃ kāvyakarttāraṃ devadvijavirodhinam // NarP_1,23.27 //

parānnalolupaṃ caiva parastrīnirataṃ tathā /

vratopavāsanirato vāṅmātreṇāpi nārcayet // NarP_1,23.28 //

ityevamādibhiḥ śuddho vaśī sarvahite rataḥ /

upavāsaparo bhūtvā parāṃ siddhimavānpuyāt // NarP_1,23.29 //

nāsti gaṅgāsamaṃ tīrthaṃ nāsti mātṛsamoguruḥ /

nāstu viṣṇusamaṃ daivaṃ tapo nānaśanātparam // NarP_1,23.30 //

nāsti kṣamāsamā mātā nāsti kīrtisamaṃ dhanam /

nāsti jñānasamo lābho lābho na ca dharma samaḥ pitā // NarP_1,23.31 //

na vivekasamo bandhurmaikādaśyāḥ paraṃ vratam /

atrāpyudāharantīmamitihāsaṃ purātanam // NarP_1,23.32 //

saṃvādaṃ bhadraśīlasya tatpiturgulavasya ca /

purā higālavo nāma muniḥ satyaparāyaṇaḥ // NarP_1,23.33 //

uvā casa narmadātīrere śānto dāntastaponidhiḥ /

bahuvṛkṣasamākīrṇe gajabhalluniṣevite // NarP_1,23.34 //

siddhacāraṇagandharva yakṣavidyādharānvite /

kandamūlaphalaiḥ pūrṇe munivṛndaniṣedite // NarP_1,23.35 //

gālavo nāma viprendro nivāsamakasecciram /

tasyābhavadbhadraśīla iti khyātaḥ suto vaśī // NarP_1,23.36 //

jāntismaro mahābhāgo nārāyaṇaparāyaṇaḥ /

bālakrāḍanakāle 'pi bhadraśīlo mahāmatiḥ // NarP_1,23.37 //

mṛdā ca viṣṇoḥ pratimāṃ kṛtvā pūjayate kṣaṇam /

vayasyānbodhayeccāpi viṣṇuḥ pūjyo naraiḥ sadā // NarP_1,23.38 //

ekādaśīvrataṃ caiva karttavyamapi paṇḍitaiḥ /

evaṃ te bodhitāstena śiśavo 'pi munīśvara // NarP_1,23.39 //

hariṃ mṛdaiva nirmāya pṛthaksaṃbhūya vā mudā /

arcayanti mahābhāgā viṣṇubhaktiparāyaṇāḥ // NarP_1,23.40 //

namaskurvanbhadramati rviṣṇave sarvaviṣṇave /

sarveṣāṃ jagatāṃ svasti bhūyādityabravīdidam // NarP_1,23.41 //

krīḍākāle muhūrtaṃ vā muhūrtārddhamathāpi vā /

ekādaśīti saṃkalpyavrataṃ yacchati keśave // NarP_1,23.42 //

evaṃ sucaritaṃ dṛṣṭvā tanayaṃ gālavo muniḥ /

apṛcchadvismayāviṣṭaḥ samāliṅgya taponidhiḥ // NarP_1,23.43 //

gālava uvāca
bhadraśīla mahābhāga bhadraśīlo 'si suvrata /
caritaṃ maṅgalaṃ yatte yogināmapi durlabham // NarP_1,23.44 //

haripūjāparo nityaṃ sarvabhūtahiterataḥ /
ekādaśīvrataparo niṣiddhācāravarjitaḥ /
nirddhandvo nirmamaḥ śānto haridhyānaparāyāṇaḥ // NarP_1,23.45 //

evametādṛśī buddhiḥ kathaṃ jātārbhakasyate /

vināpi mahatāṃ sevāṃ haribhaktirhi durlabhā // NarP_1,23.46 //

svabhāvato janasyāsya hyavidyākāmakarmasu /

pravarttate matirvatsa kathaṃ te 'laukikī kṛtiḥ // NarP_1,23.47 //

satsaṅge 'pi manuṣyāṇāṃ pūrvapuṇyātirekataḥ /

jāyate bhagavadbhaktistadahaṃ vismayaṃ gataḥ // NarP_1,23.48 //

pṛcchāmi prītimāpannastadbhavānvaktumarhati /

bhadraśīlo muniśreṣṭhaḥ pitraivaṃ suvikalpitaiḥ // NarP_1,23.49 //

jātismaraḥ sukṛtātmā hṛṣathṭaprahasitānanaḥ /

svānabhrutaṃ yathāvrataṃ sarvaṃ pitre nyavedayat // NarP_1,23.50 //

bhadraśīla uvāca
śṛṇu tāta muniśreṣṭha hyanubhūtaṃ mayā purā /
jātismaratvājjānāmi yamena paribhāṣitam // NarP_1,23.51 //

etacchatvā mahābhāgo gālavo vismayonvitaḥ /

uvāca prītimāpanno bhadraśīlaṃ mahāmatim // NarP_1,23.52 //

gālava uvāca
kastvaṃ pūrvaṃ mahābhāga kimuktaṃ ca yamena te /
kasya vā kena vā hetostatsarvaṃ vaktumarhasi // NarP_1,23.53 //

bhadraśīla uvāca
ahamāsaṃ purā tāta rājā somakulodbhavaḥ /
dharmakīrtiriti khyāto dattātragheyeṇa śāsitaḥ // NarP_1,23.54 //

nava varṣasahasrāṇi mahīṃ kṛtstramapālayam /

adharmāśca tathā dharmā mayā tu bahavaḥ kṛtāḥ // NarP_1,23.55 //

tataḥ śriyā pramatto 'haṃ bahvadharmama kāripam /

pāpaṇḍajanasaṃsargātpāpaṇḍacarito 'bhavam // NarP_1,23.56 //

purārjitāni puṇyāni mayā tu subahūnyapi /

pāpaṇḍairbādhito 'haṃ tu vedamārgaṃ samatyajam // NarP_1,23.57 //

makhāśca sarve vidhvastā kūṭayuktividā mayā /

adharmanirataṃ māṃ tu dṛṣṭvā maheśajāḥ // NarP_1,23.58 //

sadaiva duṣkṛtaṃ cakruḥ ṣaṣṭāṃśastatrame 'bhavat /

evaṃ pāpasamācāro vyasanābhirataḥ sadā // NarP_1,23.59 //

mṛgayābhirarato bhūtvā hyakadā prāviśaṃ vanam /

sasainyo 'haṃ vane tatra hatvā bahuvidhānmṛgān // NarP_1,23.60 //

kṣuttṛṭparivṛtaḥ śrānto revātīramupāgamam /

ravitīkṣṇātapalkānto revāyāṃ snānamācaram // NarP_1,23.61 //

ahaṣṭasainya ekākī pīḍyamānaḥ kṣudhā bhṛśam // NarP_1,23.62 //

sametāstatragha ye kecidrevātīranivāsinaḥ /

ekādaśīvrataparā mayā dṛṣṭvā niśāmukhe // NarP_1,23.63 //

nirāhāraśca tatrāhame kākī katajjanaiḥ saha /

jāgaraṃ kṛtavāṃśvāpi senayā rahito niśi // NarP_1,23.64 //

adhvaśramapariśrāntaḥ kṣutpipāsāprapīḍitaḥ /

tatraiva jāgarānte 'haṃ tātapañcatvamāgataḥ // NarP_1,23.65 //

tato yamabhaṭairbaddho mahādaṃṣṭrābhayaṅkaraiḥ /
anekalkeśasaṃpannamārgeṇātpo yamāntikam /
daṃṣṭrākarālavadanamapaśyaṃ samavartinam // NarP_1,23.66 //

atha kāliścitragutpamāhūyedamabhāṣata /

asya śikṣāvidhānaṃ ca yathāvadvada paṇḍitaṃ // NarP_1,23.67 //

evamuktaścitragutpo dharmarājena sattama /

ciraṃ vicārayāmāsa punaścedamabhāpata // NarP_1,23.68 //

asau pāparataḥ satyaṃ tathāpi śṛṇu dharmapa /

ekādaśyāṃ nirāhāraḥ sarvapāpaiḥ pramucyate // NarP_1,23.69 //

eṣa revātaṭe ramye nirāhāro harerdine /

jāgaraṃ copavāsaṃ ca kṛtvā niṣaapāpatāṃ gataḥ // NarP_1,23.70 //

yāni kāni ca pāpāni kṛtāni subahūni ca /

tāni sarvāṇi naṣṭāni hyupavāsaprabhāvataḥ // NarP_1,23.71 //

evamukto dharmarājaścitragutpena dhīmatā /'

nānāma daṇḍavadbhūmau mamāgre so 'nukaṃpitaḥ // NarP_1,23.72 //

pūjayāmāsa māṃ tatra bhaktibhāvena dhairmarāṭ /

tataśca svabhaṭānsarvānāhūyedamuvāca ha // NarP_1,23.73 //

dharmarāja uvāca
śṛṇudhvaṃ madvaco dūtā hitaṃ vakṣyāmyanuttamamam /
dharmamārgaratā nmartyānmānayadhvaṃ mamāntikam // NarP_1,23.74 //

ye viṣṇupūjanaratāḥ prayatāḥ kṛtajñāścaikādaśīvrataparā vijitendriyāśca /

nārāyaṇācyutahare śaraṇaṃ bhaveti śāntā vadanti satataṃ tarasātyajadhvam // NarP_1,23.75 //

nārāyaṇācyuta janārdana kṛṣṇa viṣṇo padmeśa padmajapitaḥ śiva śaṅkareti /

nityaṃ vadantyakhilaloka hitāḥ praśāntā dūradbhaṭāstyajatā tānna mamaiṣu śikṣā // NarP_1,23.76 //

nārāyaṇārpitakṛtānharibhaktibhajaḥ svācāramārganiratān gurusevakāṃśca /

satpātradāna niratāṃśca sudīnapāllāndūtāstyajadhvamaniśaṃ harināmasaktān // NarP_1,23.77 //

pāṣaṇḍasaṅgarahitāndvijabhaktiniṣṭhānsatsaṃgalollupatarāṃśca tathātitheyān /

śaṃbhau harau ca samabuddhimatastathaiva dūtāstyajadhvamupakāraparāñjanānām // NarP_1,23.78 //

ye varjitā harikathāmṛtasevanaiśca nārāyaṇasmṛtiparāyaṇamānasaiśca //

virpandrapādajalasecanato 'prahṛṣṭāṃstānpāpino mama bhaṭā gṛhamānayadhvam // NarP_1,23.79 //

ye mātṛtātaparibhartsanaśīlinaśca lokadviṣo hitajanāhitakarmaṇaśca /

devasvalobhaniratāñjananāśakartṛānatrānayadhvamaparādhaparāṃśca dūtāḥ // NarP_1,23.80 //

ekādaśīvrataparāṅmukhamugraśīlaṃ lokāpavādanirataṃ paranindakaṃ ca /

grāmasya nāśakaramuttamavairayuktaṃ dūtāḥ samānayata vipradhaneṣu lubdham // NarP_1,23.81 //

ye viṣṇubhaktivimukhāḥ praṇamanti naiva nārāyaṇaṃ hi śaraṇāgatapālakaṃ ca /

viṣṇavālayaṃ ca nahi yānti narāḥ sumūrkhāstānānayadhvamatipāparatānprasāhya // NarP_1,23.82 //

evaṃ śrutaṃ yadā tatra yamena paribhāṣitam /

mayānutāpadagdhena smṛtaṃ tatkarma ninditam // NarP_1,23.83 //

asatkarmānutāpena saddharmaśravaṇena ca /

tatraiva sarvapāpāni niḥśeṣāṇi gatāni me // NarP_1,23.84 //

pāpaśeṣādvinirmuktaṃ harisārupyatāṃ gatam /

sahasrasūryasaṃkāśaṃ praṇanāma yamaśca tam // NarP_1,23.85 //

evaṃ dṛṣṭvā vismitāste yamadūtā bhayotkaṭāḥ /

viśvāsaṃ paramaṃ cakruryamena paribhāṣite // NarP_1,23.86 //

tataḥ saṃpūjya māṃ kālo vimānaśatasaṃkulam /

sadyaḥ saṃpreṣayāmāsa tadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,23.87 //

vimānakoṭibhiḥ sārddhaṃ sarvabhogasamanvitaiḥ /

karmaṇā tena viprarṣe viṣṇuloke mayoṣitam // NarP_1,23.88 //

kalpakoṭisahasrāṇi kalpakoṭiśatāni ca /

sthitvā viṣṇupadaṃ paścādindralokamupagamam // NarP_1,23.89 //

tatrāpi sarvabhogāḍhyaḥ sarvadevanamaskṛtaḥ /

tāvatkālaṃ divisthitvā tato bhūmimupāgataḥ // NarP_1,23.90 //

atrāpi viṣṇubhaktānāṃ jāto 'haṃ bhavatāṃ kule /

jātismaratvāḍajjānāmi sarvametanmunīśaavara // NarP_1,23.91 //

tasmādviṣṇvarcanodyogaṃ karomi saha bālakaiḥ /

ekādaśīvratamidamiti na jñātavānpurā // NarP_1,23.92 //

jātismṛtiprabhāveṇa tajjñātaṃ sāṃprataṃ mayā /

atra svenāpi yatkarma kṛtaṃ tasya phalaṃ tvidam // NarP_1,23.93 //

ekādaśīvrataṃ bhaktyā kurvatāṃ kimuta prabho /

tasmāccariṣye viprendra śubhamekādaśīvratam // NarP_1,23.94 //

viṣṇupūjāṃ cāharahaḥ paramasthānakāṅkṣayā /

ekādaśīvrataṃ yattu kurvanti śraddhayā narāḥ // NarP_1,23.95 //

teṣāṃ tu viṣṇubhavanaṃ paramānandadāyakam /

evaṃ putravacaḥ śrutvā saṃtuṣṭo gālavo muniḥ // NarP_1,23.96 //

avāpa paramāṃ tuṣṭiṃ manasā cātiharṣitaḥ /

majjanma saphalaṃ jātaṃ maddhaṃśaḥ pāvanīkṛtaḥ // NarP_1,23.97 //

yatastvaṃ madagṛhe jāto viṣṇubhaktiparāyaṇaḥ /

iti saṃtuṣṭacittastu tasya putrasya karmaṇā // NarP_1,23.98 //

haripūjāvidhānaṃ ca yathāvatsamabodhayat /
ityetatte muniśreṣṭha yathāvatkathitaṃ mayā /
saṃkocavistarābhyāṃ ca kimanyacchrotumicchasi // NarP_1,23.99 //

iti śrībṛhannāradīye purāṇe pūrvabhāge prathamapāde vratākhyāne ekādaśīvratamahimānuvarṇanaṃ nāma trayoviṃśo 'yāyaḥ

sūta uvāca
etanniśamya sanakoditamaprameyaṃ puṇyaṃ harerdinabhavaṃ nikhilottamaṃ ca /
pāpaughaśāntikaraṇaṃ vratasāramevaṃ brahmātmajaḥ punarabhāṣata harṣayuktaḥ // NarP_1,24.1 //

nārada uvāca
kathitaṃ bhavatā sarvaṃ mune tattvārthakovida /
vratākhyānaṃ mahāpuṇyaṃ yathāvaddharibhaktidam // NarP_1,24.2 //

idānīṃ śrotumicchāmi varṇācacāravidhiṃ mune /

tathā sarvāśramācāraṃ prāyaścittavidhiṃ tathā // NarP_1,24.3 //

etatsarvaṃ mahābhāga sarvatattvārthakovida /

kṛpayā parayā mahyaṃ yathāvadvaktumarhasi // NarP_1,24.4 //

sanaka uvāca
śṛṇuṣva muniśārdūla yathā bhaktapriyaṅkaraḥ /
varṇāśramācāraparaiḥ pūjyate hariravyayaḥ // NarP_1,24.5 //

manvādyairuditaṃ yacca varṇāśramanibandhanam /

tatte vakṣyāmi vidhivadbhakto 'si tvamadhokṣaje // NarP_1,24.6 //

brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrāścatvāra eva te /

varṇā iti samākhyātā eteṣu brāhmaṇo 'dhikaḥ // NarP_1,24.7 //

brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyā dvijāḥ proktāstrayastāthā /

mātṛtaścopanayanāddi jatvaṃ prāpyate tribhiḥ // NarP_1,24.8 //

etairvarṇaiḥ sarvadharmāḥ kāryā varṇānurupataḥ /

svavarṇadharmatyagena pāṣaṇḍaḥ procyate budhaiḥ // NarP_1,24.9 //

svagṛhyacoditaṃ karmadvijaḥ kurvankṛtī bhavet /

anyathā patito bhūyātsarvadharmabahiṣkṛtaḥ // NarP_1,24.10 //

yugadharmaḥ parigāryā verṇairetairyathocitam /

deśācārāstathāgrāhyāḥ smṛtidharmāvirodhataḥ // NarP_1,24.11 //

karmaṇā manasā vācā yatnāddharṃmaṃ samācaret /

asvargyaṃ lokavidviṣṭaṃ dharmyamapyācarennatu // NarP_1,24.12 //

samudrayātrāsvīkāraḥ kamaṇḍaluvidhāraṇam /

dvijānāmasavarṇāsu kanyā sūpayamastathā // NarP_1,24.13 //

devarācca sutotpattirmadhuparke paśorvadhaḥ /

māṃsādanaṃ tathā śrāddhe vānaprasthaāśramastathā // NarP_1,24.14 //

dattākṣatāyāḥ kanyāyāḥ punardānaṃ varāya ca /

naiṣṭikaṃ brahmacaryaṃ ca naramedhāścamedhakau // NarP_1,24.15 //

mahāprasthānagamanaṃ gomedhaśca tathā makhaḥ /

etāndharmānkaliyuke varjyānāhurmanīṣiṇaḥ // NarP_1,24.16 //

deśācārāḥ parigrāhyāstattaddeśagatairnaraiḥ /

anyathā patito jñeyaḥ sarvadharmabahiṣkṛtaḥ // NarP_1,24.17 //

brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ śūdrāṇāṃ ca dvijottamā /

kriyāḥ sāmānyato vakṣye tacchṛṇuṣva samāhitaḥ // NarP_1,24.18 //

dānaṃ dadyārdvahmaṇebhyastathā yajñairyajetsurān /

vṛttyarthaṃ yācayeccaiva anyānadhyāpayettathā // NarP_1,24.19 //

yājayedyajane yogyānvipro nityodakī bhavet /

kuryyācca vedagrahaṇaṃ tathāgreśca parigraham // NarP_1,24.20 //

grāhyer dvye ca pārakye samabuddhirbhavettathā /

sarvalokahitaṃ kṛryānmṛduvākyamudīrayet // NarP_1,24.21 //

ṛtāvabhigamaḥ patnyāṃ śasyate brāhmaṇasya vai /

na kasyāpyahitaṃ brūyādviṣṇupūjāparo bhavet // NarP_1,24.22 //

dadyāddānāni viprebhyaḥ kṣatriyo 'pi dvijottama /

kuryyācca vedagrahaṇaṃ yajñairddevānyajettathā // NarP_1,24.23 //

śastrājīvī bhaveccaiva pālayeddharmato mahīm /

duṣṭānāṃ śāsanaṃ kuryyācchiṣṭānāṃ pālanaṃ tathā // NarP_1,24.24 //

pāśupālyaṃ ca vāṇijyaṃ kṛṃṣiśca dvijasattama /

vedasyādhyayanaṃ caiva vaiśyasyāpi prakīrttitam // NarP_1,24.25 //

kuryācca dāragrahaṇaṃ dharmāścaiva samācaret /

krayavikrayajarvāpi dhanaiḥ kārukriyodbhavaiḥ // NarP_1,24.26 //

dadyāddānāni śūdro 'pi pākayajñairyajenna ca /

brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ śuśrūṣāni rato bhavet // NarP_1,24.27 //

ṛtukālābhigāmīca svadāreṣu bhavettathā /

sarvalokahitoṣitvaṃ maṅgalaṃ priyavāditā // NarP_1,24.28 //

anāyāso manoharṣastitikṣā nātimānitā /

sāmānyaṃ sarvavarṇānāṃ munibhiḥ parikīrtitam // NarP_1,24.29 //

sarve ca munitāṃ yānti svāśramocitakarmaṇā /

brāhmaṇaḥ kṣatriyācāramāśrayedāpadi dvija // NarP_1,24.30 //

kṣatriyo 'pi ca viḍvṛttimatyāpadi samāśrayet /

nāśrayecchūdravṛttiṃ tu atyāpadyapi vai dvijaḥ // NarP_1,24.31 //

yadyāśrayeddijo mūḍhastadā cāṇḍāsatāṃ vrajet /

brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ trayāṇāṃ munisattama // NarP_1,24.32 //

catvāra āśramāḥ proktāḥ pañcamo nopapadyate /

brahmacārī gṛhī vānaprastho bhikṣuśca sattama // NarP_1,24.33 //

caturbhirāśramairebhiḥ sādhyate dharma uttamaḥ /

viṣṇustuṣyati viprendra karmayogaratātmanaḥ // NarP_1,24.34 //

niḥspṛhāśāntamanasaḥ svakarmaniratasya ca /

tato yāti paraṃ sthānaṃ yato nāvarttate punaḥ // NarP_1,24.35 //

iti śrībṛhannārāyaṇapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde sadācāro nāma caturviśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
varṇāśramācāravidhiṃ pravakṣyāmi viśeṣataḥ /
śṛṇuṣva tanmuniśreṣṭha sāvadhānena cetasā // NarP_1,25.1 //

yaḥ svadharmaṃ parityajya paradharmaṃ samācaret /

pāṣaṇḍaḥ sa hi vijñeyaḥ sarvadharmabahiṣkṛtaḥ // NarP_1,25.2 //

garbhādhānādisaṃskārāḥ kāryā mantravidhānataḥ /

strīṇāmamantrataḥ kāryā yathākālaṃ yathāvidhi // NarP_1,25.3 //

sīmantakarma prathamaṃ caturthe māsi śasyate /

ṣaṣṭe vā satpame vāpi aṣṭame vāpi kārayet // NarP_1,25.4 //

jāte putre pitā snātvā sacailaṃ jātakarma ca /

kuryyācca nāndīśrāddhaṃ ca svastivācanapūrvakam // NarP_1,25.5 //

hemnā vā rajatenāpi vṛddhiśrāddhaṃ prakalpayet /

annena kārayedyastu sa caṇḍāla samo bhavet // NarP_1,25.6 //

kṛtvābhyudayikaṃ śrāddhaṃ pitā putraghasya vāgyataḥ /

kurvīta nāmanirddeśaṃ sūtakānte yathāvidhi // NarP_1,25.7 //

aspaṣṭamarthahīnaṃ ca hyatigurva kṣarānvitam /

na dadyānnāma viprenda tathā ca viṣathamākṣaram // NarP_1,25.8 //

tṛtīyavarṣe caulaṃ ca pañcame ṣaṣṭasaṃmite /

satpame cāṣṭame vāpi kuryād gṛhyoktamārgataḥ // NarP_1,25.9 //

daivayogādatikrānte garbhādhānādikarmaṇi /

kartavyaḥ pādakṛcchro vai caule tvarddhaṃ prakalpayet // NarP_1,25.10 //

garbhāṣṭame 'ṣṭame vābde baṭukasyopanāyanam /

āṣoḍaśābdaparyantaṃ gauṇaṃ kālamuśanti ca // NarP_1,25.11 //

garbhaikādaśame 'bde tu rājanyasyopanāyanam /

ādvāviṃśābdaparyantaṃ kālamāhurvipaścitaḥ // NarP_1,25.12 //

vaiśvopanayanaṃ proktaṃ garbhāddvādaśame tathā /

caturviṃśābdaparyantaṃ gauṇamāhurmanīṣiṇaḥ // NarP_1,25.13 //

etatkālāvadheryasya dvijasyātikramo bhavet /

sāvitrīpatitaṃ vidyāttaṃ tu naivālapetkadā // NarP_1,25.14 //

dvijopanayane vipra mukhyakālavyatikrame /
dvādaśābdaṃ caretkṛcchraṃ paścājcāndrāyaṇaṃ tathā /
sāṃtapanadvayaṃ caiva kṛtvā karma samācaret // NarP_1,25.15 //

anyathaā patitaṃ vidyātkarttāpi brahmahā bhavet /

rmauñjī viprasya vijñeyā dhanurjyā kṣattriyasya tu // NarP_1,25.16 //

āvī vaiśyasya vijñeyā śrūyatāmajine tathā /

viprasya coktamaiṇeyaṃ rauravaṃ kṣatriyasya tu // NarP_1,25.17 //

ājaṃ veśyasya vijñeyaṃ daṇḍānvakṣye yathākramam /

pālāśaṃ brāhmaṇasyoktaṃ nṛpasyaudumbaraṃ tathā // NarP_1,25.18 //

bailvaṃ vaiśyasya vijñeya tatpramāṇaṃ śṛṇuṣva me /

viprasya keśamānaṃ syādālalāṭaṃ nṛpasya ca // NarP_1,25.19 //

nāsāgrasaṃmitaṃ daṇḍaṃ vaiśyasyāhurvipaścitaḥ /

tathā vāsāṃsi vakṣaghyāmi viprādīnāṃ yathākramam // NarP_1,25.20 //

kaṣāyaṃ caiva māñjiṣṭaṃ hāridraṃ ca prakīrtitam /

upanīto dvijo vipra paricaryāparo guroḥ // NarP_1,25.21 //

vedagrahaṇaparyantaṃ nivasedguruveśmani /

prātaḥ snāyī bhavedvarṇī samitkuśaphalādikān // NarP_1,25.22 //

gurvarthamāharennityaṃ kalye kalye munīśvara /

yajñopavītamajinaṃ daṇḍaṃ ca munisattama // NarP_1,25.23 //

naṣṭe bhraṣṭe navaṃ mantrāddhṛtvā bhraṣṭaṃ jale kṣipet /

varṇino varttanaṃ prāhurbhikṣānnenaiva kevalam // NarP_1,25.24 //

bhikṣā ca śrotriyāgārādāharetprayatendriyaḥ /

bhavatpūrvaṃ brāhmaṇasya bhavanmadhyaṃ nṛpasya ca // NarP_1,25.25 //

bhavadatyaṃ viśaḥ proktaṃ bhikṣāharaṇakaṃ vacaḥ /

sāṃyaprātarvahnikāryaṃ yathācāraṃ jitendriyaḥ // NarP_1,25.26 //

kuryātpratidinaṃ varṇīṃ brahmayajñaṃ ca tarpaṇam /

agnikāryaparityāgī patitaḥ procyate budhaiḥ // NarP_1,25.27 //

brahmayajñavihīnaśca brahmahā parikīrtitaḥ /

devatābhyarccanaṃ kuryācchuśrūṣānupadaṃ guroḥ // NarP_1,25.28 //

bhikṣānnaṃ bhojayennityaṃ naikānnāśī kadācana /

ānīyānindyaviprāṇāṃ gṛhādbhikṣāṃ jitendriyaḥ // NarP_1,25.29 //

nivedya gurave 'śrīyādvāgyatastadanughajñayā /

madhustrīmāṃsalavaṇaṃ tāmbūlaṃ dantadhāvanam // NarP_1,25.30 //

ucchiṣṭabhojanaṃ caiva divāsvāpaṃ ca varjayet /

chātraghapāduka gandhāṃśca tathā mālyānulepanam // NarP_1,25.31 //

jalakeliṃ nṛtyagītavādyaṃ tu parivarjayet /

parivādaṃ copatāpaṃ vipralāpaṃ tathāñjanam // NarP_1,25.32 //

pāṣaṇḍa janasaṃyogaṃ śūdrasaṃgaṃ ca varjayet /

abhivādanaśīlaḥ syād vṛddheṣu ca yathākramam // NarP_1,25.33 //

jñānavṛddhāstapovṛddhā vayovṛddhā iti trayaḥ /

ādhyātmikā diduḥkhāni nivārayati yo guruḥ // NarP_1,25.34 //

vedaśāstropadeśena taṃ pūrvamabhivādayet /

asāvahamiti brūyāddijo vai hyabhivādane // NarP_1,25.35 //

nābhivādyāśca vipreṇa kṣaghatriyādyāḥ kathañcana /

nāstikaṃ bhinnamaryādaṃ kṛtanghaṃ grāmayājakam // NarP_1,25.36 //

stenaṃ ca kitavaṃ caiva kadācinnābhivādayet /

pāṣaṇḍaṃ patitaṃ vrātyaṃ tathā nakṣaghatrajīvinam // NarP_1,25.37 //

tathā pātakinaṃ caiva kadācinnābhivādayet /

unmattaṃ ca śaṭhaṃ dhūrttaṃ dhāvantamaśuciṃ tathā // NarP_1,25.38 //

abhyaktaśirasaṃ caiva japantaṃ nābhivādayet /

vivādaśīlinaṃ cañjaṃ vamantaṃ jalamadhyagam // NarP_1,25.39 //

bhikṣānnadhāriṇaṃ caiva śayānaṃ nābhivādayet /

bhartṛnghīṃ puṣpiṇīṃ jārāṃ sūtikāṃ garbhapātinīm // NarP_1,25.40 //

kṛtanghīṃ ca tathā caṇḍīṃ kadācinnābhivādayet /

sabhāyāṃ yajñaśālāyāṃ devatāyataneṣvapi // NarP_1,25.41 //

pratyekaṃ tu namaskāro hṝnti puṇyaṃ purākṛtam /

śrāddhaṃ vrataṃ tathā dānaṃ devatābhyārcanaṃ tathā // NarP_1,25.42 //

yajñaṃ ca tarpaṇaṃ caiva kurvantaṃ nābhivādayet /

kṛte 'bhivādane yastu na kuryā tprativādanam // NarP_1,25.43 //

nābhivādyaḥ sa vijñeyo yayā śūdrastathaiva saḥ /

prakṣālya pādāvācamya gurorabhimukhaḥ sadā // NarP_1,25.44 //

tasya pādau ca saṃgṛhya adhīyīta vicakṣaṇaḥ /

aṣṭakāsu caturdaśyāṃ pratipatparvaṇostathā // NarP_1,25.45 //

mahābharaṇyāṃ vipredraṃ śravaṇadvādaśīdine /

bhādrapadāparapakṣe dvitīyāyāṃ tathaiva ca // NarP_1,25.46 //

māghasya śuklasatpamyāṃ navamyāmāśrinasya ca /

pariveṣaṃ gate sūrye śrotriye gṛhamāgate // NarP_1,25.47 //

bandhite brahmaṇe caiva pravṛddhakalahe tathā /

saṃdhyāyāṃ garjite meghe hyakāle parivarṣaṇe // NarP_1,25.48 //

ulkāśaniprapāte ca tathā vipre 'vamānite /

manvādiṣu ca devarṣe yugādiṣu caturṣvapi // NarP_1,25.49 //

nādhīyīta dvijaḥ kaścitsarvakarmaphalotsukaḥ /

tṛtīyā prādhave śuklā bhādre kṛṣṇā traghayodaśī // NarP_1,25.50 //

kārttike navamī śuddhā māghe pañcadaśī tithiḥ /

etā yugādyāḥ kathitā dattasyākṣayakārikāḥ // NarP_1,25.51 //

manvādīṃśca pravakṣyāmi śṛṇuṣva susamāhitaḥ /

akṣayukchuklanavamī kārtike dvādaśī sitā // NarP_1,25.52 //

tṛtīyā caighatramāsasya tathā bhādrapadasya ca /

āṣāḍhaśukladaśamī sitā māghasya satpamī // NarP_1,25.53 //

śrāvaṇasyāṣṭamī kṛṣṇā tathāṣāḍhī ca pūrṇamā /

phaālgunasya tvamāvāsyā pauṣasyaikādaśī sitā // NarP_1,25.54 //

kārtikī phaālgunī caighatrīṃ jyaiṣṭhī pañcadaśī sitā /

manvādayaḥ samākhyātā dattasyākṣayakārikāḥ // NarP_1,25.55 //

dvijaiḥ śraddhaṃ cakarttavyaṃ manvādiṣu yugādiṣu /

śrāddhe nimantrite caivagrahaṇe candrasūryayoḥ // NarP_1,25.56 //

ayanadvitaye caiva tathā bhūkaṃpane mune /

galagrahe durddine ca nādhīyīta kadācanā // NarP_1,25.57 //

evamādiṣu sarveṣu anadhyāyeṣu nārada /

adhīyatāṃ sumūḍhānāṃprajāṃprajñāṃyaśaḥ śriyam // NarP_1,25.58 //

āyuṣyaṃ balamārogyaṃ nikṛntati yamaḥ svayam /

anadhyāye tu yo 'dhīte taṃ vidyādvrahmaghātakam // NarP_1,25.59 //

na taṃ saṃbhāṣayedviprana tena saha saṃvaset /

kuṇḍagolakayoḥ kecijjaḍādīnāṃ ca nārada // NarP_1,25.60 //

vadanti copanayanaṃ tatputrādiṣu kecana /

anadhītya tu yo vedamanyatra kurute śramam // NarP_1,25.61 //

śūdratulyaḥ sa vijñeyo narakasya priyo 'tithiḥ /

anadhītaśrutirvipra ācāra pratipadyate // NarP_1,25.62 //

nācāraphalamānpoti yathā śūdrastathaiva saḥ /

nityaṃ naimittikaṃ kāmyaṃ yaccānyatkarma vaidikam // NarP_1,25.63 //

anadhītasya viprasya sarvaṃ bhavati niṣphalam /

śabdabrahmamayo viṣṇurvedaḥ sākṣāddhāri smṛkataḥ // NarP_1,25.64 //

vedādhyāyī tato vipraḥ sarvānkāmānavānpuyāt // NarP_1,25.65 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde smārtācāreṣu varṇāśramadharmeṣvadhyayanādidharmanirupaṇaṃ nāma pañcaviṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
vedagrahaṇaparyantaṃ śuśrūṣāniyato guroḥ /
anujñātastatastena kuryādagniparigraham // NarP_1,26.1 //

vedāśca dharmaśāstrāṇi vedāṅgānyapi ca dvijaḥ /

adhītya gurave dattvā dakṣiṇāṃ saṃviśedvṛham // NarP_1,26.2 //

rupalāvaṇyasaṃpannāṃ saguṇāṃ sukulodbhavām /

dvijaḥ samudvahetkanyāṃ suśīlāṃ dharma cāriṇīm // NarP_1,26.3 //

mātṛtaḥ pañcamīṃ dhīmānpitataḥ satpamīṃ tathā /

dvijaḥ samudvahetkanyathā gurutalparāḥ // NarP_1,26.4 //

rogiṇīṃ caiva vṛttākṣīṃ sarogakulasaṃbhavām /

atikeśāmakeśāmakeśāṃ ca vācālāṃ nodvahedvudhaḥ // NarP_1,26.5 //

kopānāṃ vāmanāṃ caiva dīrghadehāṃ virupiṇīm /

nyānādhikāṅgīmunmattāṃ piśunāṃ nodvahed budhaḥ // NarP_1,26.6 //

sthūlagulphaāṃ dīrghajaṅghāṃ tathaiva puruṣākṛtim /

śmaśruvyañjanasaṃyuktāṃ kubjāṃ caivādvahenna ca // NarP_1,26.7 //

vṛthāhāsyamukhīṃ caiva sadānyagṛha vāsinīm /

vivādaśīlāṃ bhramitāṃ niṣṭhurāṃ nodvahedrudhaḥ // NarP_1,26.8 //

bahvaśinīṃ sthīladantāṃ sthūloṣṭhīṃ ghurghurasvanām /

atikṛṣṇāṃ raktavarṇāṃ dhūrtāṃ naivodvahe dvudhaḥ // NarP_1,26.9 //

sadā rodanaśīlāṃ ca pāṇḍurābhāṃ ca kutsitām /

tāsaśvāsādisaṃyuktāṃ nidrāśīlāṃ ca nodvahet // NarP_1,26.10 //

anarthabhāṣiṇīṃ caiva lokadveṣa parāyaṇām /

parāpavādaniratāṃ taskārāṃ nodvahedvudhaḥ // NarP_1,26.11 //

dīrghanāsāṃ ca kitavāṃ tanūruhavibhūṣigatām /

garvitāṃ bakavṛttiṃ ca sarvathā nodvahedvudhaḥ // NarP_1,26.12 //

bālabhāvādavijñātasvabhāvāmudvahedyadi /

pragalbhāṃ vāguṇāṃ jñātvā sarvathā tāṃ parityajet // NarP_1,26.13 //

bharttṛputreṣu yā nārī sarvadā niṣṭhurā bhavet /

parānukūlinī yā ca sarvathā tāṃ parityajet // NarP_1,26.14 //

vivāhāścāṣṭadhā jñeyā brāhmādyā munisattama /

pūrvaḥ pūrvo varo jñeyaḥ pūrvābhāve paraḥ paraḥ // NarP_1,26.15 //

brāhno daivastathaivārṣaḥ prājāpatyastathāsuraḥ /

gāndharvo rākṣasaścaiva paiśācaścāṣṭamo mataḥ // NarP_1,26.16 //

brāhmeṇa ca vivāhena vaivāhyo vai dvijottamaḥ /

daivenāpyathavā vipra kecidārṣaṃ pracakṣate // NarP_1,26.17 //

prājāpatyādayo vipra vivāhāḥ pañcaja garhitāḥ /

abhāveṣu tu pūrveṣāṃ kuryādeva parānbudhaḥ // NarP_1,26.18 //

yajñopavītadvitayaṃ sottarīyaṃ ca dhārayet /

suvarṇakuṇḍale caiva dhautavastradvayaṃ tathā // NarP_1,26.19 //

anulepanalitpāṅgaḥ kṛttakeśanakhaḥ śuciḥ /

dhārayedvaiṇavaṃ daṇḍaṃ sodakaṃ ca kamaṇḍalum // NarP_1,26.20 //

uṣṇīṣamamalaṃ chatraṃ pāduke cāpyupānahau /

dhārayetpuṣpamālye ca sugandhaṃ priyadarśanaḥ // NarP_1,26.21 //

nityaṃ svādhyāyaśīlaḥ syādyathācāraṃ samācaret /

parānnaṃ naiva bhuñjīta paravādaṃ ca varjayet // NarP_1,26.22 //

pādena nākrametpādamucchiṣṭaṃ naiva laṅghayet /

na saṃhatābhyāṃ hastābhyāṃ kaṇḍūyedātmanaḥ śiraḥ // NarP_1,26.23 //

pūjyaṃ devālayaṃ caiva nāpasavyaṃ vrajeddijaḥ /

devārcācamanasnānavrataśrāddhakriyādiṣu // NarP_1,26.24 //

na bhavenmuktakeśaśca naikavastradharastathā /

nāroheduṣṭrayānaṃ ca śuṣkavādaṃ ca varjayet // NarP_1,26.25 //

anya striyaṃ na gacchecca paiśunyaṃ parivarjayet /

nāpasavyaṃ vrajedvipra goścatthānalaparvatān // NarP_1,26.26 //

catuṣpathaṃ caityavṛkṣarṃ devakhātaṃ nṛpaṃ tathā /

asūyāṃ matsaratvaṃ ca divāsvāpaṃ ca varjayet // NarP_1,26.27 //

na vadetparapāpāni svapuṇyaṃ na prakāśayet /

svakaṃ nāma svanakṣatraṃ mānaṃ caivātigopayet // NarP_1,26.28 //

na durjanaiḥ saha vase nnāśāstraṃ śṛṇuyāttathā /

āsavadyūtagīteṣu dvijastu na rartiṃ caret // NarP_1,26.29 //

ārdrāsthi ca tathocchiṣṭaṃ śūdraṃ ca patitaṃ tathā /

sarpaṃ ca bhaṣaṇaṃ spṛṣṭvā sacailaṃ snānamācaret // NarP_1,26.30 //

citiṃ ca citikāṣṭaṃ ca yūpaṃ cāṇḍālameva ca /

spṛṣṭvā devalakaṃ caiva savāsā jalamāviśet // NarP_1,26.31 //

dīpakhaṭvātanucchāyākeśavas trakaṭodakam /

ajāmārjaṃnimārjārareṇurddaivaṃ śubhaṃ haret // NarP_1,26.32 //

śūrppavātaṃ pretadhūmaṃ tathā śūdrānnabhojanam /

vṛṣalīpatisaṅgaṃ ca dūrataḥ parivarjayet // NarP_1,26.33 //

asacchārstrārthamananaṃ khādanaṃ nakhakeśayoḥ /

tathaiva nagnaśayanaṃ sarvadā parivarjayet // NarP_1,26.34 //

śirobhyaṅgāvaśiṣṭena tailenāṅgaṃ na lepayet /

tāṃbūlamaśuciṃ nādyāttathā suptaṃ na bodhayet // NarP_1,26.35 //

nāśuddho 'gniṃ paricaretpūjayedgurudevatāḥ /

na vāmahastenaikena pibedvakreṇa vā jalam // NarP_1,26.36 //

na cākramedgurośchāyāṃ tadājñāṃ ca munīśvara /

na nindedyogino viprānvratino 'pi yatīṃstathā // NarP_1,26.37 //

parasparasya marmāṇi na kadāpi vadeddvijaḥ /

darśe ca paurṇamāsyāṃ ca yāgaṃ kuryādyathāvidhi // NarP_1,26.38 //

upasanaṃ ca hotavyaṃ sāyaṃ prātardvijātibhiḥ /

upāsanaparityāgī surāpītyucyate budhaiḥ // NarP_1,26.39 //

ayane viṣuve caiva yugādiṣu caturṣvapi /

darśe ca pretapakṣe ca śrāddhaṃ kuryādgṛhī dvijaḥ // NarP_1,26.40 //

manvādiṣu mṛdāhe ca aṣṭakāsu ca nārada /

nāvadhānye samāyāte gṛhī śrāddhaṃ samācaret // NarP_1,26.41 //

śrotriye gṛhamāyāte grahaṇe candrasūryoḥ /

puṇyakṣetreṣu tīrtheṣu gṛhī śrāddhaṃ samācaret // NarP_1,26.42 //

yajño dānaṃ tapo homaḥ svādhyāyaḥ pitṛtarpaṇam /

vṛthā bhavati tatsarvamūrddhapuṇḍraṃ vinā kṛtam // NarP_1,26.43 //

urddhapuṇḍraṃ ca tulasīṃ śrāddhe necchanti kecana /

vṛthācāraḥ parityājyastasmācchreyo 'rthibhirdvijaiḥ // NarP_1,26.44 //

ityevamādayo dharmāḥ smṛtimārgapracoditāḥ /

kāryā dvijātibhiḥ samyaksarvakarmaphalapradāḥ // NarP_1,26.45 //

sadā cāraparā ye tu teṣāṃ viṣṇuḥ prasīdati /

viṣṇau prasannatāṃ yāte kimasādhyaṃ dvijottama // NarP_1,26.46 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde smārttadhermaṣu vedādhyayanādikasya gṛhasthadharmasya ca nirupaṇaṃ nāma ṣaḍviṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
gṛhasthasya sadācāraṃ vakṣyāmi munisattama /
yadrūtāṃ sarvapāpāni naśyantyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,27.1 //

brāhne muhūrte cotthāya puruṣārthāvirodhinīm /

vṛttiṃ saṃcintayedvipra kṛtakeśaprasādhanaḥ // NarP_1,27.2 //

divāsaṃdhyāsu karṇasthabrahmasūtra udaḍmukhaḥ /

kuryānmūtrapurīṣe tu rātrau ceddakṣiṇāmukhaḥ // NarP_1,27.3 //

śiraḥ prāvṛtya vastreṇa hyantarddhāya tṛṇairmahīm /

vahankāṣṭaṃ kareṇaikaṃ tāvanmaunī bhaveddvijaḥ // NarP_1,27.4 //

pathi goṣṭe nadītīre taḍāgagṛhasannidhau /

tathā vṛkṣasya cchāyāyāṃ kāntāre vahnisannidhau // NarP_1,27.5 //

devālaye tathodyāne kṛṣṭabhūmau catuṣpathe /

brāhmaṇānāṃ samīpe ca tathā goguruyoṣitām // NarP_1,27.6 //

tuṣāṅgārakapāleṣu jalamadhye tathaiva ca /

evamādiṣu deśeṣu malamūtraṃ na kārayet // NarP_1,27.7 //

śauce yatnaḥ sadā kāryaḥ śaucamūlo dvijaḥ smṛtaḥ /

śaucācāravihīnasya samastaṃ karma niṣphalam // NarP_1,27.8 //

śaucaṃ tu dvividhaṃ proktaṃ brāhmamābhyāntaraṃ tathā /

mṛjjalābhyāṃ bahiḥ śuddhirbhāvaśuddhistathāntaram // NarP_1,27.9 //

gṛhītaśiśraścotthāya śaucārthaṃ mṛdamāharet /.

na mūṣakādikhanitāṃ phaālotkṛṣṭāṃ tathaiva ca // NarP_1,27.10 //

vāpīkūpataḍāgebhyo nāharedapi mṛttikām /

śaucaṃ kuryātprayatnena samādāya śubhāṃ mṛdam // NarP_1,27.11 //

liṅge mṛdekā dātavyā tisro vā meḍhrayordvayoḥ /

etanmūtramutsarge śaucamāhūrmanīṣiṇaḥ // NarP_1,27.12 //

ekā liṅge gude pañca daśa vāme tathobhayoḥ /

satpa tisraḥ pradātavyāḥ pādayormṛttikāḥ pṛthak // NarP_1,27.13 //

etacchaucaṃ viḍutsarge gandhalepāpanuttaye /

etacchaucaṃ gṛhasthasya dviguṇaṃ brahmacāriṇām // NarP_1,27.14 //

triguṇāṃ tu vanasthānāṃ yatīnāṃ taccarguṇam /

svasthāne pūrṇaśaucaṃ syātpathyarddhaṃ munisattama // NarP_1,27.15 //

āture niyamo nāsti mahāpadi tathaiva ca /

gandhalepakṣayakaraṃ śaurcaṃ kuryādvicakṣaṇaḥ // NarP_1,27.16 //

strīṇāmanupanītānāṃ gandhalepakṣayāvadhi /

vratasthānāṃ tu sarveṣāṃ yativacchaucamiṣyate // NarP_1,27.17 //

vidhavānāṃ ca virpendra etadeva nigadyate /

evaṃ śaucaṃ tu nirvartya paścādvai susamāhitaḥ // NarP_1,27.18 //

prāgāsya udagāsyo vāpyācāmetprayartendriyaḥ /

triścaturdhā pibedāpo gandhaphenādivarjitāḥ // NarP_1,27.19 //

dvirmārjayetkapolaṃ ca talenoṣṭhau ca sattama /

tarjanyaṅguṣṭhayogena nāsārandhradvayaṃ spṛśet // NarP_1,27.20 //

aguṃṣṭānāmikābhyāṃ ca cakṣuḥ śrotre yathākramam /

kaniṣṭāṅguṣṭayogena nābhideśe spṛśeddvijaḥ // NarP_1,27.21 //

talenoraḥsthalaṃ caiva aṅgulyagraiḥ śiraḥ spṛśet /

talena cāṅgulāgrairvā spṛśedaṃsau vicakṣaṇaḥ // NarP_1,27.22 //

evamācamya vipredra śuddhimānpotyanuttamām /

dantakāṣṭaṃ tataḥ khādetsatvacaṃ śastavṛkṣajam // NarP_1,27.23 //

bilvāsanāpāmārgaṇāṃ nimbānmārkādiśākhinām /

prakṣālya vāriṇā caiva mantreṇāpyabhimantritam // NarP_1,27.24 //

āyurbalaṃ yaśo varcaḥ prajāḥ paśuvasūni ca /

brahma prajñāṃ ca medhāṃ ca tvanno dhehi vanaspate // NarP_1,27.25 //

kaniṣṭāgrasamaṃ sthaulye vipraḥ khādeddaśāṅgulam /

navāṅgulaṃ kṣatriyaśca vaiśyaścāṣṭāṅgulonmitam // NarP_1,27.26 //

śūdro vedāṅgulamitaṃ vanitā ca munīśvara /

alābhe daitakāṣṭānāṃ gaṇḍūṣairbhānusaṃmitaiḥ // NarP_1,27.27 //

muthaśuddhirvidhīyeta tṛṇapatrasamanvitaiḥ /

kareṇādāya vāmena saṃcarvedvāmadaṃṣṭrayā // NarP_1,27.28 //

dvijānsaṃgharṣya godohaṃ tataḥ prakṣālya pāṭayet /

jihvāmullikhya tābhyāṃ tu dalubhyāṃ niyatendriyaḥ // NarP_1,27.29 //

prakṣālya prakṣipedū dūre bhūyaścācamya pūrvavat /

tataḥ snānaṃ prakurvīta nadyādau vimale jale // NarP_1,27.30 //

taṭaṃ prakṣālya darbhāśca vinyasya praviśejjalam /

praṇamya tatra tīrthāni āvāhya ravimaṇḍalāt // NarP_1,27.31 //

gandhādyairmaṇḍalaṃ kṛtvā dhyātvā devaṃ janārdanam /

snāyānmantrānsmaranpuṇyāṃstīrthāni ca viriñcija // NarP_1,27.32 //

gaṅge ca yamune caiva godāvari sarasvati /

narmade siṃdhukāveri jale 'sminsannidhiṃ kuru // NarP_1,27.33 //

puṣkarādyāni tīrthāni gaṅgādyāḥ saritastathā /

āgacchantu mahābhāgāḥ snānakāle sadā mama // NarP_1,27.34 //

ayodhyā mathurā māyā kāśīṃ kāñcī hyavantikā /

purī dvārāvatī jñeyā satpaitā mokṣadāyikāḥ // NarP_1,27.35 //

tato 'dhamarṣaṇa japtvā yatāsurvārisaṃplutaḥ /

snānāṅgaṃ tarpaṇaṃ kṛtvācamyārdhyaṃ bhānaver'payet // NarP_1,27.36 //

tato dhyātvā vivasvantaṃ jalānnirgatya nārada /

paridhāyāhataṃ dhautaṃ dvitīyaṃ parivīya ca // NarP_1,27.37 //

kuśāsane samāviśya saṃdhyākarma samārabhet /

īśānābhimukho vipra gāyatryācamya vai dvija // NarP_1,27.38 //

ṛtamityabhimantryārtha punarevāmed budhaḥ /

tatastu vāriṇātmānaṃ veṣṭayitvā samukṣya ca // NarP_1,27.39 //

saṃkalpya praṇavānte tu ṛṣicchandaḥ surānsmaran /

bhūrādibhirvyāhṛtibhiḥ satpabhiḥ prokṣya mastakam // NarP_1,27.40 //

nyāsaṃ samācarenmantrī pṛthageva karāṅgayoḥ /

vinyasya hṛdaye tāraṃ bhūḥ śirasyatha vinyaset // NarP_1,27.41 //

bhuvaḥ śikhāyāṃ svaścaiva kavaye bhūrbhuvo 'kṣiṣu /

bhūrbhuvaḥ svastathātrāstraṃ dikṣu tālatrayaṃ nyaset // NarP_1,27.42 //

tata āvāhayetsaṃdhyāṃ prātaḥ kokanasthitām /

āgaccha varade devi tryakṣare brahmavādini // NarP_1,27.43 //

gāyatri cchandasāṃ mātarbrahmayone namo 'stu te /

madhyāhne vṛṣabhāruḍhāṃ śuklāṃbarasamāvṛtām // NarP_1,27.44 //

sāvitrīṃ rudrayoniṃ cāvāhayedrudravādinīm /

sāyaṃ tu garuḍāruḍhāṃ pītāṃbarasamāvṛttām // NarP_1,27.45 //

sarasvatīṃ viṣṇuyonimāhvayedviṣṇuvādinīm /

tāraṃ ca vyāhṛtīḥ satpa tripadāṃ ca samuccaran // NarP_1,27.46 //

śiraḥ śikhāṃ ca saṃpūrya kubhayitvā virecayet /

vāmamadhyātparairvāyuṃ krameṇa prāṇasaṃyame // NarP_1,27.47 //

dvirācāmettataḥ paścātprātaḥ sūryaścameti ca /

āpaḥ punantu madhyāhne sāyamagniścameti ca // NarP_1,27.48 //

āpo hiṣṭheti tisṛbhirmārjanaṃ ca tataścaret /

sumutriyā na ityuktvā nāsāspṛṣṭajalena ca // NarP_1,27.49 //

dviṣadvargaṃ samutsārya drupadāṃ śirasi kṣipet /

ṛtaṃ ca satyametena kṛtvā caivādhamarṣaṇam // NarP_1,27.50 //

antaścarasi mantreṇa sakṛdeva pibedapaḥ /

tataḥ sūryāya vidhivadgandhaṃ puṣpaṃ jalāñjalim // NarP_1,27.51 //

kṣiptvopatiṣṭheddevarṣe bhāskaraṃ svastikāñjalim /

ūrddhūbāhuradhobāhuḥ kramātkalyādike trike // NarP_1,27.52 //

uhutyaṃ citraṃ taccakṣurityetattritayaṃ japet /

saurāñchaivānvaiṣṇavāṃśca mantrānanyāṃśca nārada // NarP_1,27.53 //

tejo 'si gāyatryasīti prārthayetsaviturmahaḥ /

tato 'ṅgāni trirāvartya dhyāyecchaktīstadātmikāḥ // NarP_1,27.54 //

brahmaṇī caturānanākṣavalayā kumbhaṃ karaiḥ srukstravau bibhrāṇā tvaruṇendukāntivadanā ṛgrūpiṇī bālikā /

haṃsārohaṇakelikhaṇkhaṇmaṇerbibārcitā bhūṣitā gāyatrī paribhāvitā bhavatu naḥ saṃpatsamṛddhyai sadā // NarP_1,27.55 //

rudrāṇī navayauvanā trinayanā vaiyāghnacarmāṃbarā khaṭvāṅgatraghiśikhākṣasūtravalayābhītiśriyai cāstu naḥ /

vidyuddāmajaṭākalāpavilasadvārledumaulirmudā sāvitrī vṛṣavāhanā sitatanurdhyeyā yajūrūpiṇī // NarP_1,27.56 //

dhyeyā sā ca sarasvatī bhagavatī pītāṃbarālaṅkṛtā śyāmā śyāmatanurjaroparilasadgātrāñcitā vaiṣṇavī /

tārkṣyasthā maṇinūpurāṅgadalasadgraiveyabhūṣojjvalā hastālaṅkṛtaśaṅkhacakrasugadāpahmāśriyai cāstu naḥ // NarP_1,27.57 //

evaṃ dhyātvā japettiṣṭhanprātarmadhyāhnake tathā /

sāyaṅkāle samāsīno bhaktyā tadgatamānasaḥ // NarP_1,27.58 //

sahasraparamāṃ devīṃ śatamadhyāṃ daśāvarām /

tripadāṃ praṇavopetāṃ bhūrbhuvaḥ svarupakramām // NarP_1,27.59 //

ṣaṭtāraḥ saṃpuṭo vāpi vratinaśca yaterjapaḥ /

gṛhasthasya sattāraḥ syājjapya evaṃvidho mune // NarP_1,27.60 //

tato japtvā yathāśakti savitre vinivedya ca /

gāyatryai ca savitre ca prakṣipedañjalidrūyam // NarP_1,27.61 //

tato visṛjya tāṃ vipra uttare iti mantrataḥ /

brahmaṇeśena hariṇānujñātā gaccha sādaram // NarP_1,27.62 //

dirabhyo digdevatābhyaśca namaskṛtya kṛtāñjaliḥ /

prātarādeḥ paraṃ karma kuryādapi vidhānataḥ // NarP_1,27.63 //

prātarmadhyandine caiva gṛhasthaḥ snānamācaret /

vānaprasthaśca devarṣe snāyātrniṣavaṇaṃ yatiḥ // NarP_1,27.64 //

āturāṇāṃ tu rogadyaiḥ pānthānāṃ ca sakṛnmatam /

brahmayajñaṃ tataḥ kuryāddarbhapāṇirmunīśvara // NarP_1,27.65 //

divoditāni karmāṇi pramādādakṛtāni cet /

śarvaryāḥ prathame yāme tāni kuryādyathākramam // NarP_1,27.66 //

nopāste yo dvijaḥ saṃdhyāṃ dhūrtabuddhiranāpadi /

pāṣaṇḍaḥ sa hi vijñeyaḥ sarvadharmabahiṣkṛtaḥ // NarP_1,27.67 //

yastu saṃdhyādikarmāṇi kūṭayuktiviśāradaḥ /

parityajati taṃ vidyānmahāpātakināṃ varam // NarP_1,27.68 //

ye dvijā abhibhāṣante tyaktasaṃdhyādikarmaṇaḥ /

te yānti narakānghorānyāvaccandrārkatārakam // NarP_1,27.69 //

devārcanaṃ tataḥ kuryādvaiśvadevaṃ yathāvidhi /

tatrātyamatithiṃ samyagannādyaiśca prapūjayet // NarP_1,27.70 //

vaktavyā madhurā vāṇī teṣvapyabhyāgateṣu tu /

jalānnakandamūlairvā gṛhadānena cārcayet // NarP_1,27.71 //

atithiryasya bhagnāśo gṛhatpratinivartite /

satasmaiduṣkṛtaṃ dattvā puṇyamādāya gacchati // NarP_1,27.72 //

ajñātagotranāmānamanyagrāmādupāgatam /

vipaścito 'tithiṃ prāhurviṣṇuvattaṃ prapūjayet // NarP_1,27.73 //

svagrāmavāsinaṃ tvekaṃ śrotriyaṃ viṣṇutatparam /

annādyaiḥ pratyahaṃ viprapitṝnuddiśya tarpayet // NarP_1,27.74 //

pañcayajñaparityāgī brahmāhetyucyate budhaiḥ /

kuryādaharahastasmātpañcayajñānprayantataḥ // NarP_1,27.75 //

devayajño bhūtayajñaḥ titṛyajñastathaiva ca /

nṛpajño brahmayajñaśca pañcayajñānpracakṣate // NarP_1,27.76 //

bhṛtyamitrādisaṃyuktaḥ svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ /

dvijānāṃ bhojyamaśrī yātpātraṃ naiva parityajet // NarP_1,27.77 //

saṃsthāpya svāsame pādau vastrārddhaṃ paridhāya ca /

mukhena vamitaṃ bhuktvā surāpītyucyate budhaiḥ // NarP_1,27.78 //

khāditārddhaṃ punaḥ khādenmodakāṃśca phalāni ca /

pratyakṣaṃ lavaṇaṃ caiva gomāṃsaśīti gadyate // NarP_1,27.79 //

apośāne vācamane adyadravyeṣu ca dvijaḥ /

śabda na kārayedviprastaṃ kurvannārakī bhavet // NarP_1,27.80 //

pathyamannaṃ prabhuñjīta vāgyato 'nnamasutsayanam /

amṛtopastaraṇamasi apośānaṃ bhujeḥ puraḥ // NarP_1,27.81 //

amṛtāpidhānamasi bhojyānte 'paḥ sakṛtpibet /

prāṇādyā āhutīrdattvācamya bhojanamācaret // NarP_1,27.82 //

tataścācamya viprendra śāstracintāparo bhavet /

rātrāvapi yathāśakti śayanāsanabhojanaiḥ // NarP_1,27.83 //

evaṃ gṛhī sadācāraṃ kuryātpratidinaṃ mune /

yadā'cāraparityāgī prāyaścittī tadā bhavet // NarP_1,27.84 //

dūṣitāṃ svatanuṃ dṛṣṭvā pālitādyaiśca sattama /

putreṣu bhāryāṃ niḥkṣipya vanaṃ gacchetsahaiva vā // NarP_1,27.85 //

bhavetriṣavaṇasnāyī nakhaśmaśrujaṭādharaḥ /

adhaḥ śāyī brahmacārī pañcayajñaparāyaṇaḥ // NarP_1,27.86 //

phalamūlāśano nityaṃ svādhyāyaniratāstathā /

dayāvānsarvabhūteṣu nārāyaṇaparāyaṇaḥ // NarP_1,27.87 //

varjaye dgrāmajātāni puṣpāṇi ca phalāni ca /

aṣṭau grāsāṃśca bhuñjīta na kuryādrātribhojanam // NarP_1,27.88 //

atyantaṃ varjayettailaṃ vānaprasthasamāśramī /

vyavāyaṃ varjayeccaiva nidrālasye tathaiva ca // NarP_1,27.89 //

śaṅkhacakragadāpāṇiṃ nityaṃ nārāyaṇaṃ smaret /

vānaprasthaḥ prakurvīta tapaścāndrāyaṇādikam // NarP_1,27.90 //

saheta śītatāpādivahniṃ paricaretsadā /

yadā manasi vairāgyaṃ jātaṃ sarveṣu vastuṣu // NarP_1,27.91 //

tadaiva saṃnyasedvipra patitastvanyathā bhavet /

vedāntābhyāsanirataḥ śānto dānto jitendriyaḥ // NarP_1,27.92 //

nirdvedvo nirahṝṅkāro nirmamaḥ sarvadā bhavet /

śamādiguṇasaṃyuktaḥ kāmakrodhavivarjitaḥ // NarP_1,27.93 //

nagno vā jīrṇakaupīnau bhavenmuṇḍo yatirdvijaḥ /

samaḥ śatrau ca mitre ca tathā mānāpamānayoḥ // NarP_1,27.94 //

ekarātraṃ vasedgrāme trirātraṃ nagare tathā /

bhaikṣeṇa varttayennityaṃ naikānnādībhavedyatiḥ // NarP_1,27.95 //

aninditadvijagṛhe vyaṅgāre bhuktivarjite /

vivādarahite caiva bhikṣārthaṃ paryaṭedyatiḥ // NarP_1,27.96 //

bhavetriṣavaṇasnāyī nārāyaṇaparāyaṇaḥ /

japecca praṇavaṃ nityaṃ jitātmā vijitendriyaḥ // NarP_1,27.97 //

ekānnādī bhavedyastu kadācillaṃpaṭo yatiḥ /

na tasya niṣkṛtirddaṣṭā prāyaścittāyutairapi // NarP_1,27.98 //

lobhādyadi yatirvipra tanupoṣaparo bhavet /

sa caṇḍālasamo jñeyo varṇāśramavigarhitaḥ // NarP_1,27.99 //

ātmānāṃ cintayeddrevaṃ nārāyaṇamanāmayam /

nirdvandraṃ nirmamaṃśāntaṃ māyātītamamatsaram // NarP_1,27.100 //

avyayaṃ paripūrṇaṃ ca sadānandaikavigraham /

jñānasvarupamamalaṃ paraṃ jyotiḥ sanātanam // NarP_1,27.101 //

avikāramanādyantaṃ jagaccaitanyakāraṇam /

nirguṇaṃ paramaṃ dhyāyedātmānaṃ parataḥ param // NarP_1,27.102 //

paṭhedupaniṣadvākyaṃ vedāntārthāṃśca cintayet /

sahasraśīrṣaṃ devaṃ ca sadā dhyāyejjitendriyaḥ // NarP_1,27.103 //

evaṃ dhyānaparo yastu yatirvigatamatsaraḥ /

sa yāti paramānandaṃ paraṃ jyotiḥ sanātanam // NarP_1,27.104 //

ityevamāśramācārānyaḥ karoti dvijaḥ kramāt /

sa yāti paramaṃ sthānaṃ yatra gatvā na śocayati // NarP_1,27.105 //

varṇāśramācāraratāḥ sarvapāpavivarjitāḥ /

nārāyaṇaparā yānti tadviṣṇaḥ paramaṃ padam // NarP_1,27.106 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde sadācāreṣu gṛhasthaāvānaprasthayatidharmnirupaṇaṃ nāma satpaviṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
śṛṇuṣva muniśārdūla śrāddhasya vidhimuttamam /
yacchrutvā sarvapāpebhyo mucyate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,28.1 //

kṣayāhapūrvadivase snātvā caikāśano bhavet /

adhaḥ śāyī brahmacārī niśi viprānnimantrayet // NarP_1,28.2 //

dantadhāvanatāṃbūle tailābhyaṅgaṃ tathaiva ca /

ratyoṣadhiparānnāni śrāddhakarttāvivarjayet // NarP_1,28.3 //

adhvānaṃ kalahaṃ krodhaṃ vyavāyaṃ ca dhuraṃ tathā /

śrāddhakarttā ca bhoktā ca divāsvāpaṃ ca varjayet // NarP_1,28.4 //

śrāddhe nimantrito yastu vyavāyaṃ kurute yadi /

brahmahatyāmavānpoti narakaṃ cāpi gacchati // NarP_1,28.5 //

śrāddhe niyojayedvipraṃ śrotriya viṣṇutatparam /

yathāsvācāranirataṃ praśāntaṃ satkulodbagavam // NarP_1,28.6 //

rāgadveṣavihīnaṃ ca purāṇārthaviśāradam /

trimadhutrisuparṇajñaṃ sarvabhūtadayāparam // NarP_1,28.7 //

devapūjārataṃ caiva smṛtitattvaviśāradam /

vedāntatattvasaṃpannaṃ sarvalokahite ratam // NarP_1,28.8 //

kṛtajñaṃ guṇasaṃpannaṃ guruśuśrūṣaṇe ratam /

paropadeśanirataṃ sacchāstrakathanaistathā // NarP_1,28.9 //

ete niyojitavyā vai śrāddhe viprā munīśvara /

śrāddhe varjyānmavakṣyāmi śṛṇu tānmusamāhitaḥ // NarP_1,28.10 //

npūnāṅgaścādhikāṅgaśca kadaryo rogitastathā /

kuṣṭī ca kunakhī caiva laṃbakarṇaḥ kṣatavrataḥ // NarP_1,28.11 //

nakṣatrapāṭhajīvī ca tathā ca śavadāhakaḥ /

kuvādī parirvattā ca tathā devalakaḥ khalaḥ // NarP_1,28.12 //

nindako 'marṣaṇo dhūrtastathaiva grāmayājakaḥ /

asacchāstrābhinirataḥ parānnanigatastathā // NarP_1,28.13 //

vṛṣalīsūti poṣṭā ca vṛṣalīpatireva ca /

kuṇḍaśca golakaścaiva hyayājyānāṃ ca yājakaḥ // NarP_1,28.14 //

daṃbhācāro vṛthāmuṇḍī hyanyastrīdhanatatparaḥ /

viṣṇubhaktivihīnaśca śivabhaktiparāḍmukhaḥ // NarP_1,28.15 //

vedavikrayiṇaścaiva vratavikrayiṇastathā /

smṛtivikrayiṇaścaiva mantravikrayiṇastathā // NarP_1,28.16 //

gāyakāḥ kāvyakarttāro bhiṣakchāstropajīvinaḥ /

vedanindāparaścaiva grāmāpaṇyapradāhakaḥ // NarP_1,28.17 //

tathātikāmukaścaiva rasavikrayakārakaḥ /

kūṭayuktirataścaiva śrāddhe varjyāḥ prayatnataḥ // NarP_1,28.18 //

niṃmatrayīta pūrvedyustasminneva dine 'thavā /

nimantrito bhavedvipro brahmacārī jitendriyaḥ // NarP_1,28.19 //

śrāddhe kṣaṇastu karttavyaḥ prasādaśceti sattama /

nimantrayeddvijaṃ prājñaṃ darbhapāṇirjitendriyaḥ // NarP_1,28.20 //

tataḥ prātaḥ samutthāya prātaḥ kṛtyaṃ samāpya ca /

śrāddhaṃ samācaredvidvānkāle kutapasaṃjñite // NarP_1,28.21 //

divasasyāṣṭame kāle yadā mandāyate raviḥ /

sa kālaḥ kutapastatra pitṝṇāṃ dattamakṣayam // NarP_1,28.22 //

aparāhnaḥ pitṝṇāṃ tu dattaḥ kālaḥ svayaṃbhuvā /

tatkāla eva dātavyaṃ kavyaṃ tasmāddvijottamaiḥ // NarP_1,28.23 //

yatkāvyaṃ dīyate dvavyairakāle munisattama /

rākṣasaṃ taddhi vijñeyaṃ pitṝṇāṃ nopatiṣṭati // NarP_1,28.24 //

kāvyaṃ prattaṃ tu sāyāhne rākṣasaṃ tadbhavedapi /

dātā narakamānpoti bhoktā ca narakaṃ vrajet // NarP_1,28.25 //

kṣayāhasya tithairvipra yadi daṇḍamitirbhavet /

viddhāparāhni kāyāṃ tu śrāddhaṃ kāryaṃ vijānatā // NarP_1,28.26 //

kṣayāhasya tithiryā tu hyaparāhnadvaye yadi /

pūrvā kṣaye tu karttavyā vṛdvau kāryā tathottarā // NarP_1,28.27 //

muhūrtta dvitaye pūrvadine syādapare 'hani /

tithiḥ sāyāhnagā yatra parā kāvyasya viśrutā // NarP_1,28.28 //

kiñcitpūrvadine prāhurmuhūrttadvitaye sati /

naitanmataṃ hi sarveṣāṃ kāvyadāne munīśvara // NarP_1,28.29 //

nimantriteṣau vipreṣu militeṣu dvijottama /

prāyaścittaviśuddhātmā tebhyo 'nujñāṃ samāharet // NarP_1,28.30 //

śrāddhārthaṃ samanujñāto viprānbhūyo nimantrayet //u

ubhau ca viśvedevārthaṃ pighatrarthaṃ trīnyathāvidhi // NarP_1,28.31 //

devatārthaṃ ca pitrarthamekaikaṃ vā nimantrayet /

śrāddhārthaṃ samanujñātaḥ kārayenmaṇḍaladvayam // NarP_1,28.32 //

caturastraṃ brāhmaṇasya trikoṇaṃ kṣatriyasya vai /

vaiśyasya vartulaṃ jñeyaṃ śūdrasyābhyābhyukṣaṇaṃ bhavet // NarP_1,28.33 //

brāhmaṇānāmabhāve tu bhrātaraṃ putrameva ca /

ātmānaṃ vā niyuñjīta na vipraṃ vedavarjitam // NarP_1,28.34 //

prakṣālya viprapādāṃśaaca hyācāṃnānupaveśya ca /

yathāvadarcanaṃ kuryātsmarannārāyaṇaṃ prabhum // NarP_1,28.35 //

brāhmaṇānāṃ tu madhye ca dvāradeśe tathaiva ca /

apahatā ityṛcā vai karttā tu vikirettilān // NarP_1,28.36 //

yavairdarbhaghaiśca viśveṣāṃ devānāmidamāsanam /

dattveti bhūyo dadyacca daive kṣaṇapratīkṣaṇam // NarP_1,28.37 //

akṣayyāsanayoḥ ṣaṣṭī dvitīyāvāhane smṛtā /

annadāne caturthī syāccheṣāḥ saṃpuddhayaḥ smṛtāḥ // NarP_1,28.38 //

āsādya pātradvitayaṃ darbhaśākhāsamanvitam /

tatpātre secayettoyaṃ śannodevītyṛcā tataḥ // NarP_1,28.39 //

yavosīti ti yavān kṣitpvā gandhapuṣpe ca vāgyataḥ /

āvāhayettato devānviśve devāḥsa ityṛcā // NarP_1,28.40 //

yā divyā iti mantreṇa dadyādarghyaṃ samāhitaḥ /

gandhaiśca patrapuṣpaiśca dhūpairdīpairyajettataḥ // NarP_1,28.41 //

devaiśca samanujñāto yajetpitṛgaṇāṃstathā /

tilasaṃyuktadarbhaiśca dadyātteṣāṃ sadāsanam // NarP_1,28.42 //

pātrāṇyāsādayettrīṇi hyarghātha pūrvavaddvijaḥ /

śannodevyā jalaṃ kṣiptvā tilosīti tilānkṣaghipet // NarP_1,28.43 //

uśanta ityṛcāvāhya pitṝnvipraḥ samāhitaḥ /

yā divyā iti mantreṇa dadyādarghyaṃ ca pūrvavat // NarP_1,28.44 //

gandhaiśca patrapuṣpaiśca dhūpairdīpaiśaaca sattama /

vāsorbhibhūṣaṇaiśvaiva yathāvibhavamarcayet // NarP_1,28.45 //

tato 'nnāgraṃ samādāya ghṛtayuktaṃ vicakṣaṇaḥ /

agnau kariṣya ityuktvā tebhyo 'nujñāṃ samāharet // NarP_1,28.46 //

karavai karavāṇīti cāpṛṣṭā brāhmaṇā mune /

kuruṣva kriyatāṃ veti kurviti brūyureva ca // NarP_1,28.47 //

upāsanāgnimādhāya svagṛhyoktavidhānataḥ /

sāmāya ca pitṛmate svadhā nama itīrayet // NarP_1,28.48 //

agnaye kavyavāhanāya svadhā nama itīha vā /

svāhāntenāpi vā prājño juhuyātpitṛyajñavat // NarP_1,28.49 //

ābhyāmevāhutibhyāṃ tu pitṝṇāṃ tṛtpirakṣayā /

agnyabhāve tu viprasya pāṇau homo vidhīyate // NarP_1,28.50 //

yathācāraṃ prakurvīta pāṇāvagnau ca vā dvija /

nahyagnirdūragaḥ kāryaḥ pārvaṇe samupasthaite // NarP_1,28.51 //

saṃdhāyāgniṃ tataḥ kāryaṃ kṛtvā taṃ visṛjetkṛtī /

yadyāgnirdūrago vipra pārvaṇe samupasthite // NarP_1,28.52 //

bhrātṛbhiḥ kārayecchrāddhaṃ sāgnikairvidhivaddvijaiḥ /

kṣayāhe caiva saṃprātpe svasyāgnirdūrago yadi // NarP_1,28.53 //

tathaiva bhrātarastatra laukikāgnāvapi sthitāḥ /

upāsanāngau dūrasthe samīpebhrātari sthaite // NarP_1,28.54 //

yadyagnau juhuyādvāpi pāṇau vā sa hi pātakī /

upāsanāgnā dūrasthe kecidicchanti vai dvijāḥ // NarP_1,28.55 //

tacchaṣa viprapātreṣu vikiretsaṃsmaranharim /

bhakṣyairbhojyaiśaaca lehyaiśca svādyairviprānprapūjayat // NarP_1,28.56 //

annatyāgaṃ tataḥ kuryyādubhayatra samāhitaḥ /

āgacchantu mahābhāgāviśvedevā mahābalāḥ // NarP_1,28.57 //

ye yatra vihitāḥ śrāddhe sāvadhānāṃ bhavantu te /

iti saṃprārthayeddevānye devāsa ṛcā nu vai // NarP_1,28.58 //

tathāsaṃprārthayadviprānye ca heti ṛcā pitṝn /

amūrtānāṃ mūrtānāṃ ca pitṝṇāṃ dītpatejasām // NarP_1,28.59 //

namasyāmi sadā teṣāṃ dhvānināṃ yogacajakṣuṣām /

evaṃ pitṝnnamaskṛtya nārāyaṇa parāyaṇaḥ // NarP_1,28.60 //

dattaṃ haviśca tatkarṇa viṣṇave vinivedayet /

tataste brāhmaṇāḥ sarve bhuñjīranvāgyatā dvijāḥ // NarP_1,28.61 //

hasato vadate ko 'pi rākṣaghasaṃ tadbhaveddhaviḥ /

yathaācāra pradeyaṃ ca madhunāṃsādikaṃ tathā // NarP_1,28.62 //

pākādiṃ ca praśaṃseran vāgyatā dhṛtabhaghājanāḥ /

yadi pātraṃ tyajetko 'pi brāhmaṇaḥ śrāddhayojitaḥ // NarP_1,28.63 //

śrāddhahṝntā sa vijñeyo narakāyopapadyate /

bhañjāneṣu ca vipreṣu hyanyonyaṃ saṃspuśedyadi // NarP_1,28.64 //

tadannamatyajanbhuktvā gāyatryaṣṭaśataṃ japet /

bhujyamāneṣu vipreṣu karttā śraddhāparāyaṇaḥ // NarP_1,28.65 //

smarennārāyaṇaṃ devamanantamaparājitam /

rakṣoghnānvaiṣṇavāṃścaiva paitṛkāṃścaviśeṣataḥ // NarP_1,28.66 //

japecca pauruṣaṃ sūktaṃ nāciketatrayaṃ tathā /

trimadhu trisuparṇaṃ ca pāvamānaṃ yajūṃṣi ca // NarP_1,28.67 //

sāmānyapitathoktāni vadetpuṇyapradāṃ stathā /

itihāsapurāṇāni dharmaśāstrāṇi caiva hi // NarP_1,28.68 //

bhuñjīranbrahmaṇā yāvattāvadetāñjapeddvija /

brāhmaṇeṣu ca bhukteṣu vikiraṃ vikṣipettathā // NarP_1,28.69 //

śeṣamannaṃ vadeccaiva madhusūktaṃ ca vai japet /

svayaṃ ca pādau prakṣaghālya samyagācamya nārada // NarP_1,28.70 //

ācānteṣu ca vipreṣu piṇḍaṃ nirvāpayettataḥ /

svastivā canakaṃ kuryādakṣayyodakameva ca // NarP_1,28.71 //

dattvā samāhitaḥ kuryāttathā viprābhivādanam /

acālayitvā pātraṃ tu svasti kurvanti ye dvijāḥ // NarP_1,28.72 //

vatsaraṃ pitarasteṣāṃ bhavantyucchiṣṭabhojinaḥ /

dātāro no 'bhivarddhantāmityādyaiḥ smṛtibhāṣitaiḥ // NarP_1,28.73 //

āśīrvaco labhettebhyo namaskāraṃ carettataḥ /

dadyācca dakṣiṇāṃ śaktyā tāṃbūlaṃ gandhasaṃyutam // NarP_1,28.74 //

nyubjapātramathānīya svadhākāramudīrayet /

vājevāje iti ṛcā pitṝndevānvisarjayet // NarP_1,28.75 //

bhoktā ca śrāddhakṛttasyāṃ rajanyāṃ maithunaṃ tyajet /

tathā svādhyāyamadhvānaṃ prayatnena parityajet // NarP_1,28.76 //

adhvagaścāturaścaiva vihīnaśca dhanaistathā /

āmaśrāddhaṃ prakurvīta hemnā vāstṛśyabhāryakaḥ // NarP_1,28.77 //

dravyābhāve dvijābhāve hyannamātraṃ ca pācayet /

paitṛkena tu sūktena homaṃ kuryādvicakṣaṇaḥ // NarP_1,28.78 //

atyanta havyaśūnyaścaitsvaśaktyā tu tṛṇaṃ gavām /

snātvā ca vidhivadvipra kuryādvā tilataparṇam // NarP_1,28.79 //

athavā rodanaṃ kuryādatyuccairvijane vane /

daridro 'haṃ mahāpāpī vadanniti vicakṣaṇaḥ // NarP_1,28.80 //

paredyuḥ śrāddhakṛnmartyo yo na tarpayate pitṝn /

tatkulaṃ nāśamāyāti brahmahatyāṃ ca vindati // NarP_1,28.81 //

śrāddhaṃ kurvanti ye martyāḥ śraddhāvanto munīśvara /

na teṣāṃ saṃtaticchedaḥ saṃpannāste bhavanti ca // NarP_1,28.82 //

pitṝnyañjati yeṃ śrāddhe taistu viṣṇuḥ prapūjitaḥ /

tasmiṃstuṣṭe jagannāthe sarvāstuṣyanti devatāḥ // NarP_1,28.83 //

pitaro devatāścaiva gandharvāpsarasastathā /

yakṣāśca siddhā manujā harireva sanātanaḥ // NarP_1,28.84 //

yenedamakhilaṃ jātaṃ jagatsthāvarajaṅgamam /

tasmāddātā ca bhoktā ca sarvaṃ viṣṇuḥ sanātanaḥ // NarP_1,28.85 //

yadasti vipra yannāsti dṛśyaṃ cādṛśyameva ca /

sarvaṃ viṣṇumayaṃ jñeyaṃ tasmādanyanna vidyate // NarP_1,28.86 //

ādhārabhūto viśvasya sarvabhūtātmako 'vyayaḥ /

anaupamyasvabhāvaśca bhagavānhavyakavyabhuk // NarP_1,28.87 //

parabrahmābhidheyo ya eka eva janārdanaḥ /

karttā kārayitā caiva sarvaṃ viṣṇuḥ sanātanaḥ // NarP_1,28.88 //

ityevaṃ te muniśreṣṭha śrāddhāsya vidhiruttamaḥ /

kathitaḥ kurvatāmevaṃ pāpaṃ sadyo vilīyate // NarP_1,28.89 //

ya idaṃ paṭhate bhaktyā śrāddhakāle dvijottamaḥ /

pitarastasya tuṣyanti saṃtatiścaiva varddhate // NarP_1,28.90 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde śrāddhakriyāvarṇanaṃ nāmāṣṭāviṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
tithīnāṃ nirṇayaṃ vakṣye prācaścittavidhiṃ tathā /
śṛṇuṣva tanmuniśreṣṭha karmasiddhiryato bhavet // NarP_1,29.1 //

śrautaṃ smārttaṃ vrataṃ dānaṃ yaccānyatkarma vaidikam /

anirṇītāsu tithiṣu na kiñcitphalati dvija // NarP_1,29.2 //

ekādaśyaṣṭamī ṣaṣṭī paurṇamāsī caturddaśī /

amāvāsyā tṛtīyā ca hyupavāsavratādiṣu // NarP_1,29.3 //

paraviddhāḥ praśastāḥ syurna grāhyāḥ pūrvasaṃyutāḥ /

nāgaviddhā tu yā ṣaṣṭī śivaviddhā tu satpamī // NarP_1,29.4 //

daśamyekādaśīviddhā nopoṣyāḥ syuḥ kadācana /

darśaṃ ca paurṇamāsīṃ ca satpamīṃ pitṛvāsaram // NarP_1,29.5 //

pūrvaviddhaṃ prakurvāṇo narakāyopadyate /

kṛṣṇapakṣe pūrvaviddhāṃ satpamīṃ ca caturdaśīm // NarP_1,29.6 //

praśastāṃ kecidāhuśca tṛtīyāṃ navamīṃ tathā /

vratādīnāṃ tu sarveṣāṃ śuklapakṣo viśiṣyate // NarP_1,29.7 //

aparāhnācca pūrvohṇaṃ grāhyaṃ śreṣṭhattaraṃ yataḥ /

asaṃbhave vratādīnāṃ yadi paurvāhnikī tithiḥ // NarP_1,29.8 //

muhūrtadvitayaṃ grāhyaṃ bhagavatyudite ravau /

pradoṣavyāpinī grāhyā tithirnaktavrate sadā // NarP_1,29.9 //

upoṣitavyaṃ nakṣatraṃ yenāstaṃ yāti bhāskaraḥ /

tithinakṣatrasaṃyogavihitavratakarmaṇi // NarP_1,29.10 //

pradoṣavyāpinī grāhyā tvanyathā niṣphalaṃ bhavet /

arddharātrādadho yā tu nakṣatravyāpinī tithiḥ // NarP_1,29.11 //

saiva grāhyā muniśreṣṭha nakṣatravihitavrate /

yadyarddharātraghagayorvyātpaṃ nakṣatraṃ tu dinadvaye // NarP_1,29.12 //

tatpuṇyaṃ tithisaṃyuktaṃ nakṣatraṃ grāhyamucyate /

arddharātradvaye syātāṃ nakṣatraṃ ca tithiryadi // NarP_1,29.13 //

kṣaye pūrvā praśastā syādrṛddhau kāryā tathottarā /

ardhdarātradvayavyātpā tithirnakṣatraghasaṃyutā // NarP_1,29.14 //

hnāsavṛddhiviśūnyā cet grāhyāpūrvā tathā parā /

jyeṣṭhāsaṃmiśritaṃ mūlaṃ rohiṇī vahniṃsaṃyutā // NarP_1,29.15 //

maitreṇa saṃyutā jyeṣṭā saṃtānādivināśainī /

tataḥ syustithayaḥ puṇyāḥ karmānuṣṭānato divā // NarP_1,29.16 //

rātrivrateṣu sarveṣu rātriyogo viśiṣyate /

tithirnakṣaghatrayogena yā puṇyā parikīrtitā // NarP_1,29.17 //

tasyāṃ tu tadvataṃ kāryaṃ saiva kāryā vicakṣaṇaiḥ /

udayavyāpinī grāhyā śravaṇadvādaśī vrate // NarP_1,29.18 //

sūryendugrahaṇe yāvattāvad grāhyā japādiṣu /

saṃkrāntiṣu tu sarvāsu puṇyakālonigadyate // NarP_1,29.19 //

snānadānajapādīnāṃ kurvatāmakṣaya phalam /

tatra karkaṭako jñeyo dakṣiṇāyanasaṃkramaḥ // NarP_1,29.20 //

pūrvato ghaṭikāstriṃśatpuṇyakālaṃ vidurbudhāḥ /

vṛṣabhe vṛścike caiva siṃhe kumbhe tathaiva ca // NarP_1,29.21 //

pūrvamaṣṭamuhūrtāstu grāhyāḥ snānajapādiṣu /

tulāyāṃ caiva meṣe ca pūrvataḥ paratastathā // NarP_1,29.22 //

jñeyā daśaiva ghaṭikā dattasyākṣayatāvahāḥ /

kanyāyāṃ mithune caiva mīne dhanuṣi ca dvija // NarP_1,29.23 //

ghaṭikāḥ ṣoḍaśa jñeyā parataḥ puṇyadāyikāḥ /

mākaraṃ saṃkramaṃ prāhuruttarāyaṇasaṃjñakam // NarP_1,29.24 //

parāstriṃśaśca ghaṭikāścatvāriṃśacca pūrvavat /

ādityaśītakiraṇau grāhyāvastaṅgatau yadi // NarP_1,29.25 //

snātvā bhuñjīta viprendra paredyuḥ śuddhamaṇḍalam /

dṛṣṭacandrā sinīvālī naṣṭacandrā kuhūḥ smṛtā // NarP_1,29.26 //

amāvāsyā dvidhā proktā vidvadbhirdharmālipsubhiḥ /

sinīvālīṃ dvijairgrāhyā sāgnikaiḥ śrāddhakarmaṇi // NarP_1,29.27 //

kahūḥ strībhistathā śūdraipari vānagrikaistathā /

aparāhnadvayavyāpinyamāvāsyātithiryadi // NarP_1,29.28 //

kṣaye pūrvā tu karttavyā vṛddhau kāryā tathottarā /

amāvāsyā pratītā cenmadhyāhnātparato yadi // NarP_1,29.29 //

bhūtaviddheti vikhyātāsradbhiḥ śāstraviśāradaiḥ /

atyantakṣayapakṣe tu paredyurnāparāhnagā // NarP_1,29.30 //

tatra grāhyā sinīvālī sāyāhnavyāpinī tithiḥ /

arvācīnakṣaye cacaiva sāyāhnavyāpinī tathā // NarP_1,29.31 //

sinīvālī parā grāhyā sarvathā śrāddhakarmaṇi /

atyantatithivṛddhau tu bhūtaviddhāṃ parityajet // NarP_1,29.32 //

grāhyā syādaparāhnasthā kuhūḥ paitṛkakarmaṇi /

yathārvācīnavṛddhau tu saṃtyājyā bhūtasaṃyutāḥ // NarP_1,29.33 //

paredyurvibudhaśreṣṭhaiḥ kuhūrgrāhyā parāhnagā /

madhyāhnadvitaye vyātpā hyamāvāsyā tithiryadi // NarP_1,29.34 //

tatrecchayā ca saṃgrāhyā pūrvā vātha parāthavā /

anvādhānaṃ pravakṣyāmi saṃtaḥ saṃpūrṇavarvaṇi // NarP_1,29.35 //

pratipaddivase kuryādyāgaṃ ca munisattama /

parvaṇo yaścaturthāṃśa ādyāḥ pratipadastrayaḥ // NarP_1,29.36 //

yāgakālaḥ sa vijñeyaḥ prātarukto manīṣibhiḥ /

madhyāhnadvitaye syātāmamāvāsyā ca pūrṇimā // NarP_1,29.37 //

paredyureva viprendra sadyaḥ kālo vidhīyate // NarP_1,29.38 //

pūrvadvaye paredyuḥ syātsaṃgavātparato manīṣibhiḥ /

sadyaḥ kālaḥ paredyuḥ syājjñeyamevaṃ tithikṣaye // NarP_1,29.39 //

sarvairekādaśī grāhyā daśamīparivarjitā /

daśamīsaṃyutā hṝntipuṇyaṃ janmatrayārjitam // NarP_1,29.40 //

ekādaśī kalāmātrā dvādaśyāṃ tu pratīyate /

dvādaśī ca trayodaśyāmasti cetsā parā smṛtā // NarP_1,29.41 //

saṃpūrṇaikādaśī śuddhā dvādaśyāṃ ca pratīyate /

traghayodaśī ca rātryante tatra vakṣyāmi nirṇayam // NarP_1,29.42 //

pūrvā gṛhasthaiḥ sā kāryyā hyuttarā yatibhistathā /

gṛhasthāḥ siddhimicchanti yato mokṣaṃ yatīśvarāḥ // NarP_1,29.43 //

dvādaśyāṃ tu kalāyāṃ vā yadi labhyeta pāraṇā /

tadānīṃ daśamīviddhāpyupoṣyaikādaśī tithiḥ // NarP_1,29.44 //

śulke vā yadi vā kṛṣṇe bhavedekādaśīdvayam /

gṛhasthānāṃ tu pūrvoktā yatīnāmuttarā smṛtā // NarP_1,29.45 //

dvādaśyāṃ vidyate kiñciddaśamīsaṃyutā yadi /

dinakṣaye dvitīyaiva sarveṣāṃ parikīrtitāṃ // NarP_1,29.46 //

viddhāpyekādaśī grāhyā parato dvādaśī na cet /

aviddhāpi niṣiddhaiva parato dvādaśī yadi // NarP_1,29.47 //

ekādaśī dvādaśī ca rātraghiśeṣe trayodaśī /

dvādaśadvādaśīpuṇyaṃ trayodaśyāṃ tu pāraṇe // NarP_1,29.48 //

ekādaśī kalāmātrā vidyate dvādaśīdine /

dvādaśī ca trayodaśyāṃ nāsti vā vidyate 'thavā // NarP_1,29.49 //

vidvāpyekādaśī tatra pūrvā syādgṛhaṇāṃ tadā /

yadibhiścottarā grāhyā hyavīrābhistathaiva ca // NarP_1,29.50 //

saṃpūrṇaikādaśī śuddhā dvādaśyāṃ nāsti kiñcana /

dvādaśī ca trayodaśayāmasti tatra kathaṃ bhavet // NarP_1,29.51 //

pūrvā gṛhasthaiḥ kāryātra yatibhiścottarā tithiḥ /

upoṣyaiva dvitīyeti kecidāhuśca bhaktitaḥ // NarP_1,29.52 //

ekādaśī yadāviddhā dvādaśyāṃ na pratīyate /

dvādaśī ca trayodaśyāmasti tatraiva cāpare // NarP_1,29.53 //

upoṣyā dvādaśī śuddhā sarvaireva na saṃśayaḥ /

kecidāhuśca pūrvāṃ tu tanmataṃ na samañjasam // NarP_1,29.54 //

saṃkrātau ravivāre ca pātagrahaṇayostathā /

pāraṇaṃ copavāsaṃ ca na kuryātputravāngṛhī // NarP_1,29.55 //

arke 'hni parvarātraghau ca caturdaśyaṣṭamī divā /

ekādaśyāmahorātraṃ bhuktvā cāndrāyaṇaṃ caret // NarP_1,29.56 //

ādityagrahaṇe prātpe pūrvayāmatraye tathā /

nādyādvai yadi bhuñjīta surāpena samo bhavet // NarP_1,29.57 //

anvādhāneṣṭimadhye tu grahaṇe candrasūryayoḥ /

prāyaścittaṃ muniśreṣṭha karttavyaṃ tatra yājñikaiḥ // NarP_1,29.58 //

cadroparāge juhuyāddaśame soma ityṛcā /

āpyāyasva ṛcā caiva somapāsta iti dvija // NarP_1,29.59 //

sūryoparāge juhuyādudutyaṃ jātavedasam /

āsatyeṃnodvayaṃ caiva trayomantrā udāhṛtāḥ // NarP_1,29.60 //

evaṃ tithiṃ viniścitya smṛtimārgeṇa paṇḍitaḥ /

yaḥ karoti vratādīni tasya syādakṣayaṃ phalam // NarP_1,29.61 //

vedapraṇihito dharmo dharmaistuṣyati keśavaḥ /

tasmāddharmaparā yānti tadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,29.62 //

dharmānye karttumicchanti te vai kṛṣṇasvarupiṇaḥ /

tasmāttāṃstu bhavavyādhiḥ kadācinnaiva bādhate // NarP_1,29.63 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde tithyādinirṇayo nāma ekonatriṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
prāyaścittavidhiṃ vakṣye śṛṇu nārada sāṃpratam /
prāyaścittaviśuddhātmā sarvakarmaphalaṃ labhet // NarP_1,30.1 //

prāyaścittavihīnaistu yatkarma kriyate mune /

tatsarvaṃ niṣphalaṃ proktaṃ rākṣasaiḥ parisevitam // NarP_1,30.2 //

kāmakrodhavihīnaiśca dharmaśāstraviśāradaiḥ /

praṣṭavyā brāhmaṇā dharmaṃ sarvadharmaphalecchubhiḥ // NarP_1,30.3 //

prāyaścittāni cīrṇāni nārāyaṇaparāṅmukhaiḥ /

na niṣpunanti viprendra surābhāṇḍamivāpagāḥ // NarP_1,30.4 //

brahmahā ca surāpī ca steyī ca gurutalpagaḥ /

mahāpātakinanastvete tatsaṃsargī ca pañcamaḥ // NarP_1,30.5 //

yastu saṃvatsaraṃ hyataiḥ śayanāsanabhojanaiḥ /

saṃvasetsaha taṃ vidyātpatitaṃ sarvakarmasu // NarP_1,30.6 //

ajñānādvāhmaṇaṃ hatvā cīravāsā jaṭī bhavet /

svenaiva hataviprasya kapālamapi dhārayet // NarP_1,30.7 //

tadabhāve muniśraṣṭa kapālaṃ vānyameva vā /

taddravyaṃ dhvajadaṇḍe tu dhṛtvā vanacaro bhavet // NarP_1,30.8 //

vanyāhāro vasetatra vāramekaṃ mitāśanaḥ /

samyaksaṃdhyāmupāsīta trikālaṃ snānamācaret // NarP_1,30.9 //

adhyayanādhyāpanādūnvarjayetsaṃsmareddharim /

brahmacārī bhavennityaṃ gandhamālyādi varjayet // NarP_1,30.10 //

tīrthānyanuvaseccaiva puṇyāścāvāśramāṃstathā /

yadi vanyairna jīveta grāme bhikṣāṃ samācaret // NarP_1,30.11 //

dvādaśābdaṃ vrataṃ kuryādevaṃ hariparāyaṇaḥ /

brahmahā śuddhimānpoti karmārhaścaiva jāyate // NarP_1,30.12 //

vratamadhye mṛgairvāpi rogairvāpi niṣūditaḥ /

gonimittaṃ dvijārthaṃ vā prāṇānvāpi parityajet // NarP_1,30.13 //

yadvā dadyāddvijendrāṇāṃ gavāmayutamuttasam /

eteṣvanyatamaṃ kṛtvā brahmahā śuddhimānpuyāt // NarP_1,30.14 //

dīkṣitaṃ kṣatriyaṃ hatvā careddhi brahmahavratam /

agnipraveśanaṃ vāpi marutprapatanaṃ tathā // NarP_1,30.15 //

dīkṣītaṃ brāhmaṇaṃ hatvā dviguṇaṃ vratamācaret /

ācāryādivadhe caiva vratamuktaṃ caturguṇam // NarP_1,30.16 //

hatvā tu vipramātraṃ ca caretsaṃvatsaraṃ vratam /

evaṃ viprasya gaditaḥ prāyaścittavidhirdvija // NarP_1,30.17// /

dviguṇaṃ kṣatriyasyoktaṃ triguṇaṃ tu viśaḥ smṛtam /

brāhmaṇaṃ hṝnti yaḥ śūdrastaṃ muśalyaṃ virdurbudhāḥ // NarP_1,30.18 //

rājñaiva śikṣā kartavyā iti śāsteṣu niścayaḥ /

brāhmaṇīnāṃ vadhe tvarddhaṃ pādaḥ syātkanyakāvadhe // NarP_1,30.19 //

hatvā tvanupanītāṃśca tathā pādavrataṃ caret /

hatvā tu kṣatriyaṃ vipraḥ ṣaḍabdaṃ kucchramācaret // NarP_1,30.20 //

saṃvatsaraṃ trayaṃ veśyaṃ śūrdraṃ hatvā tu vatsaram /

dīkṣitasya striyaṃ hatvā brāhmaṇī cāṣṭavatsarān // NarP_1,30.21 //

brahmahatyāvrataṃ kṛtvā śuddho bhavati niścitam /

prāvaścittaṃ vidhānaṃ tu sarvatra munisattama // NarP_1,30.22 //

vṛddhāturastrībālānāmarddhamuktaṃ manīṣibhiḥ /

gauḍī paiṣṭī ca mādhvī ca vijñeyā trividhā surā // NarP_1,30.23 //

cāturvarṇyārapeyā syāttathā strībhiśca nārada /

kṣīraṃ ghṛtaṃ vā gomūtrameteṣvanyatamaṃ mune // NarP_1,30.24 //

snātvardravāsā niyato nārāyaṇamanusmaran /

pakvāyasanibhaṃ kṛtvā pibejcaivodakaṃ tataḥ // NarP_1,30.25 //

tattu lauhena pātreṇa hyāyasenāthavā pibet /

tāmreṇa vāthaṃ pātreṇa tatpītvā maraṇaṃ vrajet // NarP_1,30.26 //

surāpī śuddhimānpoti nānyathā śuddhiriṣyate /

ajñānādātmabuddyā tu surāṃ pītvā dvijaścaret // NarP_1,30.27 //

brahmahatyāvrataṃ samyaktaccihnaparivarjitaḥ /

yadi rogānivṛttyarthamauṣadhārthaṃ surāṃ pibet // NarP_1,30.28 //

tasyopanayanaṃ bhūyastathā cāndrāyaṇadvayam /

surāsaṃspṛṣṭapātraṃ tu surābhāṇḍodakaṃ tathā // NarP_1,30.29 //

surāpānasamaṃ prāhustathā candrasya bhakṣaṇam /

tālaṃ ca pānasaṃ caiva drākṣaṃ khārjūrasaṃbhavam // NarP_1,30.30 //

mādhuka śailamāriṣṭaṃ maireyaṃ nālikerajam /

gauḍī mādhvī surā madyamevamekādaśa smṛtāḥ // NarP_1,30.31 //

eteṣvanyatamaṃ vipro na pibedvai kadācana /

eteṣvanyatamaṃ yastu pivedajñānato dvijaḥ // NarP_1,30.32 //

tasyopanayanaṃ bhūyastatpakṛcchraṃ carettathā /

samakṣaṃ vā parokṣaṃ vā balāccauyaṇa vā tathā // NarP_1,30.33 //

parasvānāmupādānaṃ steyamityucyate budhaiḥ /

suvarṇasya pramāṇaṃ tu manvādyaiḥ paribhāṣitam // NarP_1,30.34 //

vakṣye śṛṇuṣva viprendra prāyaścajitoktisādhanam /

gavākṣāgatamārtaṇḍaraśmimadhye pradṛśyate // NarP_1,30.35 //

trasareṇupramāṇaṃ tu raja ityucyate budhaiḥ /

trasareṇvaṣṭakaṃ niṣkastatrayaṃ rājasarṣapaḥ // NarP_1,30.36 //

maurasarṣapastartrayaṃ syāttatṣaṭkaṃ yava ucyate /

yavatrayaṃ kṛṣṇalaḥ syānmāṣastatpañcakaṃ smṛtaḥ // NarP_1,30.37 //

māṣaṣoḍaṣamānaṃ syātsuvarṇamiti nārada /

hatvā brahmasvamajñānāddvādaśāṃbdaṃ tu pūrvavat // NarP_1,30.38 //

kapāladhvajahīnaṃ tu brahmahatyāvrataṃ caret /

guruṇāṃ yajñakatṝṇāṃ dhārmiṣṭānāṃ tathaiva ca // NarP_1,30.39 //

śrotriyāṇāṃ dvijānāṃ tu hṛtvā hemaivamācaret /

kṛtānutāpo dehe ca saṃpūrṇe lepayed dhṛtam // NarP_1,30.40 //

karīṣacchādito dagdhaḥ steyapāpādvimucyate /

brahmasvaṃ kṣatriyo hṛtvā paścāttāpamavāpya ca // NarP_1,30.41 //

punardadāti tatraiva tadvidhānaṃ śṛṇuṣva me /

tatra sāṃtapanaṃ kṛtvā dvādaśāhopavāsataḥ // NarP_1,30.42 //

śuddhimāpnoti devarṣe hyanyathā patito bhavet /

rantāsanamanuṣyastrīdhenubhūmyādikeṣu ca // NarP_1,30.43 //

suvarṇasahṛśeṣveṣu prāyaścitārddhamucyate /

trasareṇusamaṃ hema hṛtvā kuryātsamāhitaḥ // NarP_1,30.44 //

prāṇāyāmadvayaṃ samyak tena śuddhaccati mānavaḥ /

prāṇāyāmatrayaṃ kuryāddhṛtvā niṣkapramāṇakam // NarP_1,30.45 //

prāṇāyāmāśca catvāro rājasarṣa pamātrake /

gaurasarṣapamānaṃ tu hṛtvā hema vicakṣaṇaḥ // NarP_1,30.46 //

snātvā ca vidhivajjapyādgāyatryaṣṭasahasrakam /

yavamātrasuvarṇasya steyācchuddho bhaveddijaḥ // NarP_1,30.47 //

āsāyaṃ prātarārabhya japtvā vai vedamātaram /

hema kṛṣṇalamātraṃ tu hṛtvā sāṃtapanaṃ caret // NarP_1,30.48 //

māṣapramāṇe hemnastu prāyaścittaṃ nigadyate /

gomūtrapakvayavabhugvarṣeṇaikena śuddhyati // NarP_1,30.49 //

saṃpūrṇasya suvarṇasya steyaṃ kṛtvā munīśvara /

brahmahatyāvrataṃ kuryāddvādaśābdaṃ samāhitaḥ // NarP_1,30.50 //

suvarṇamānānnyūne tu rajatasteyakarmaṇi /

kuryātsāṃtapanaṃ samyaganyathā patito bhavet // NarP_1,30.51 //

daśaniṣkāntaparyantamūrddhūṃ niṣkacatuṣṭayāt /

hatvā ca rajataṃ vidvānkuryāccāndrāyaṇaṃ mune // NarP_1,30.52 //

daśādiśatiṣkāntaṃ yaḥ steyī rajatasya tu /

cāndrāyaṇadvayaṃ tasya proktaṃ pāpaviśodhakam // NarP_1,30.53 //

śatādūrddhūṃ sahasrāntaṃ proktaṃ cāndrāyaṇatrayam /

sahasrādadhikasteye brahmahatyāvrataṃ caret // NarP_1,30.54 //

kāṃsyapittalamukhyeṣu hyayaskānte tathaiva ca /

sahasraniṣkamāne tu parākaṃ parikīrtitam // NarP_1,30.55 //

prāyaścittaṃ tu rantānāṃ steye rājatavatsmṛtam /

gurutalpagatānāṃ ca prāyaścittamudīryate // NarP_1,30.56 //

ajñānānmātaraṃ gatvā tatsapatnīmathāpi vā /

svayameva svamuṣkaṃ tu cchindyātpāpamudīrayan // NarP_1,30.57 //

haste gṛhītvā muṣkaṃ tu gacchandvai naiṛtīṃ diśam /

gacchanmārgai sukhaṃ duḥkhaṃ na kadācidvicārayet // NarP_1,30.58 //

apaśyangacchato gacchetpāṇāntaṃ yaḥ sa śuddhyati /

marutprapatanaṃ vāpi kuryātpāpamudāharan // NarP_1,30.59 //

svavarṇottamavarṇastrīgamane tvavicārataḥ /

brāhmahatyāvrataṃ kuryādvādaśābdaṃ samāhitaḥ // NarP_1,30.60 //

amatyābhyāsato gacchetsavarṇāṃ cottamāṃ tathā /

kārīṣavahninā dagdhaḥ śuddhiṃ yāti dvijottama // NarP_1,30.61 //

retaḥsekātpūrvameva nivṛtto yadi mātari /

brahmahatyāvrataṃ kuryādretaḥ seke 'gnidāhanam // NarP_1,30.62 //

savarṇottamavarṇāsu nivṛtto vīryasecanāt /

brahmahatyāvrataṃ kuryānnavābdānviṣṇutatparaḥ // NarP_1,30.63 //

vaiśyāyāṃ pitṛpatnyāṃ tu ṣaḍabdaṃ vratamācaret /

gatvā śūdvāṃ gurorbhāryāṃ trivarṣaṃ vratamācaret // NarP_1,30.64 //

mātṛṣvasāraṃ ca pitṛṣvasāramācāryabhāryāṃ śvaśurasya patnīm /

pitṛvyabhāryāmatha mātulānīṃ putrīṃ ca gacchedyadi kāmamugdhaḥ // NarP_1,30.65 //

dinadvaye brahmahatyāvrataṃ kuryādyathāvidhi /

ekasminneva divase bahuvāraṃ trivārṣikam // NarP_1,30.66 //

ekavāraṃ gate hyabdaṃvrataṃ kṛtvā viśuddhyati /

dinatraye gate vahnidagdhaḥ śudhyeta nānyathā // NarP_1,30.67 //

cāñjālīṃ puṣkasīṃ caiva snuṣāṃ ca bhaginīṃ tathā /

mitrastriyaṃ śiṣyapatnīṃ yastu vai kāmato vrajet // NarP_1,30.68 //

brahmahatyāvrataṃ kuryātsa ṣaḍabdaṃ munīśvara /

akāmato vrajedyastu so 'bdakṛcchraṃ samācaret // NarP_1,30.69 //

mahāpātakisaṃsarge prāyaścittaṃ nigadyate /

prāyaścittaviśuddhātmā sarvakarmaphalaṃ labhet // NarP_1,30.70 //

yasya yena bhavetsaṃgo brahmahāndicaturṣvapi /

tattadvrataṃ sa nivrartya śuddhimānpotyasaṃśayam // NarP_1,30.71 //

ajñānātpañcarātraṃ tu saṃgamebhiḥ karotiyaḥ /

kāyakṛcchraṃ caretsamyaganyathā patito bhavet // NarP_1,30.72 //

dvādaśāhetu saṃsarge mahāsāṃtapanaṃ smṛtam /

saṃgaṅkṛtvārddhamāsaṃ tu dvādaśāhamupāvaset // NarP_1,30.73 //

parāko māsasaṃsarge cāndramāsatrayesmṛtam /

kṛtvā saṃgaṃ tu ṣaṇmāsaṃ careccāndrāyaṇadvayam // NarP_1,30.74 //

kiñcinnyūnābdasaṃge tu ṣaṇmāsavratamācaret /

etacca triguṇaṃ proktaṃ jñānātsaṃge yathākramam // NarP_1,30.75 //

maṇḍūkaṃ nakulaṃ kākaṃ varāhaṃ mūṣakaṃ tathā /

mārjārājāvikaṃ śvānaṃ hatvā kukkuṭakaṃ tathā // NarP_1,30.76 //

kṛcchrārddhamācaredvipro 'tikṛcchraṃ cāśvaha caret /

jatpakṛcchraṃ karivadhe parākaṃ govadhe smṛtam // NarP_1,30.77 //

kāmato govadhe naiva śuddhirddaṣṭā manīṣibhiḥ /

pānaśayyāsanādyeṣu puṣpamūlaphaleṣu ca // NarP_1,30.78 //

bhakṣyabhojyāpahāreṣu pañcagavyaviśodhanam /

śuṣkakāṣṭatṛṇānāṃ ca drumāṇāṃ ca guḍasya ca // NarP_1,30.79 //

carmavastrāmiṣāṇāṃ ca trirātraṃ syādabhojanam /

ṭiṭṭibhaṃ cakravākaṃ ca haṃsaṃ kāraṇḍavaṃ tathā // NarP_1,30.80 //

ulūkaṃ sārasaṃ caiva pakotaṃ jalapādakam /

śukaṃ cāṣaṃ balākaṃ ca śiśumāraṃ ca kacchapam // NarP_1,30.81 //

eteṣvanyatamaṃ hatvā dvādaśāhamabhojanam /

prājāpatyavrataṃ kuryādretoviṇmūtrabhojane // NarP_1,30.82 //

cāndrāyaṇatrayaṃ proktaṃ śūdrocchiṣṭasya bhojane /

rajasvalāṃ ca cāṇḍālaṃ mahāpātakinaṃ tathā // NarP_1,30.83 //

sūtikāṃ patitaṃ caiva ucchiṣṭaṃ rajakādikam /

spṛṣṭvā sacailaṃ snāyīta ghṛtaṃ saṃprāśeyattathā // NarP_1,30.84 //

gāyatrīṃ ca viśuddhātmā japedaṣṭaśataṃ dvija /

eteṣvanyatamaṃ spṛṣṭvā ajñānādhadyadi bhojane // NarP_1,30.85 //

trirātro poṣaṇācchuddhye tpañcagavyāśanādvija /

snānadānajapādau ca bhojanādau ca nārada // NarP_1,30.86 //

eṣāmanyatamasyāpi śabdaṃ yaḥ śṛṇuyādvadet /

udvameddhuktamaṃnnatatstrātvā copavasettathā // NarP_1,30.87 //

dvitīye 'hni ghṛtaṃ prāśya śuddhimānpoti nārada /

vratādimadhye yadyeṣā śṛṇuyāddhūnimapyuta // NarP_1,30.88 //

aṣṭottarasahasraṃ tu japedrai vedamātaram /

pāpānāmadhikaṃ pāpaṃ dvijadaivatanindanam // NarP_1,30.89 //

na dṛṣṭvā niṣkṛtistasya sarvaśāstreṣu nārada /

mahāpātakatulyāni yāni proktāni sūribhiḥ // NarP_1,30.90 //

prāyaścittaṃ tu teṣāṃ ca kuryādevaṃ yathāvidhi /

prāyaścittāni yaḥ kuryānnārāyaṇaparāyaṇaḥ // NarP_1,30.91 //

tasya pāpāni naśyantihyanyathā patito bhavet /

yastu rāgādinirmukto hyanutāpasamanvitaḥ // NarP_1,30.92 //

sarvabhūtayayāyukto viṣṇusmaraṇatatparaḥ /

mahāpātakayukto vā yukto vā sarvapātakaiḥ // NarP_1,30.93 //

vimukta eva pāpebhyo jñeyo viṣṇuparo yataḥ /

nārāyaṇamanāndyantaṃ viśvākāramanāmayam // NarP_1,30.94 //

yastu saṃsmarate martyaḥ sa muktaḥ pāpakoṭibhiḥ /

smṛto vā pūjito vāpi dhyātaḥ praṇamito 'pi vā // NarP_1,30.95 //

nāśayatyeva pāpāni viṣṇurhṛdgamanaḥ satām /

saṃparkādyadi vā mohādyastu pūjayate harim // NarP_1,30.96 //

sarvapāpavinirmuktaḥ sa prayāti hareḥ padam /

sakṛtsaṃsmaraṇādviṣṇornaśyanti kleśasaṃcayāḥ // NarP_1,30.97 //

svargādibhogaprātpistu tasya viprānumīyate /

mānuṣaṃ durlabhaṃ janma prāpyate yairmunīśvara // NarP_1,30.98 //

tatrāpi haribhaktistu durlabhā parikīrttitā /

tasmāttaḍillatālolaṃ mānuṣyaṃ prāpya durlabham // NarP_1,30.99 //

hariṃ saṃpūjayedbhaktyā paśupāśavimocanam /

sarve 'ntarāyā naśyanti manaḥśuddhiśca jāyate // NarP_1,30.100 //

paraṃ mokṣaṃ labheścaiva pūjite tu janārdane /

dharmārthakāmokṣākhyāḥ puruṣārthāḥ sanātanāḥ // NarP_1,30.101 //

haripūjāparāṇāṃ tu sidhyanti nātra saṃśayaḥ /

putradāragṛhakṣetradhanadhānyābhidhāvatīm // NarP_1,30.102 //

labdhvemāṃ mānuṣīṃ vṛttiṃ rere darpaṃ tu mā kṛthāḥ /

saṃtyajya kāmaṃ krodhaṃ ca lobhaṃ mohaṃ madaṃ tathā // NarP_1,30.103 //

parāpavādaṃ nindāṃ ca bhajadhvaṃ bhaktito harim /

vyāpārānsakalāṃstktvā pūjayadhvaṃ janārdanam // NarP_1,30.104 //

nikaṭā eva dṛśyante kṛtāntanagaradrumāḥ /

yāvannāyāti maraṇaṃ yāvannāyāti vai jarā // NarP_1,30.105 //

yāvannendriyavaikalyaṃ tāvadevācaryeddharim /

dhīmānnakuryādviśvāsaṃ śarīre 'sminvinaśvare // NarP_1,30.106 //

nityaṃ sannihito mṛtyuḥ saṃpadatyantacañcalā /

āsannamaraṇo dehastasmāddarppaṃ vimucata // NarP_1,30.107 //

saṃyogā viprayogāntāḥ sarvaṃ ca ghakṣaṇabhaṅguram /

etajjñātvā mahābhāga pūjayasva janārdanam // NarP_1,30.108 //

āśayā vyathate caiva mokṣastvatyantadurlabhaḥ /

bhaktyā yajati yo viṣṇuṃ mahāpātakavānapi // NarP_1,30.109 //

so 'pi yāti paraṃ sthānaṃ yatragha gatvā na śocati /

sarvatīrthāni yajñāśca sāṃgā vedāśca sattama // NarP_1,30.110 //

nārāyaṇārcanasyaite kalāṃ nārhanti ṣoḍaśīm /

kiṃ vai vedairmakhaiḥ śāstraiḥ kiṃvā tīrthaniṣevaṇaiḥ // NarP_1,30.111 //

viṣṇubhaktivihīnānāṃ kiṃ tapobhirvratairapi // NarP_1,30.112 //

yajanti ye viṣṇumanantamṛrtiṃ nirīkṣya cākāragataṃ vareṇyam /

vedāntavedyaṃ bhavarogavaidyaṃ te yānti martyāḥ padamacyutasya // NarP_1,30.113 //

anādimātmānamanantaśaktimādhārabhūtaṃ jagataḥ sureḍyam /

jyotiḥ svarupaṃ paramacyutākhyaṃ smṛtvā samabhyeti naraḥ sakhāyam // NarP_1,30.114 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde prāyaścittavidhirnāma ghatriṃśo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
kathito bhavatā samyagvarṇāśramavidhirmune /
idānīṃ śrotumicchāmi yamamārgaṃ sudurgamam // NarP_1,31.1 //

sanaka uvāca
śṛṇu vipra pravakṣyāmi yamamārgaṃ sudurgamam /
sukhadaṃ puṇyaśīlānāṃ pāpināṃ bhayadāyakam // NarP_1,31.2 //

ṣaḍaśītisahasrāṇi yojanārnini munīśvara /

yamamārgasya vistāraḥ kathaitaḥ pūrvasūribhiḥ // NarP_1,31.3 //

ye narā dānaśīlāstu te yānti sukhino dvija /

dharmaśūnyā narā yānti duḥkhena bhṛśamarditāḥ // NarP_1,31.4 //

atibhītā vivaśtrāśca śuṣkakaṇṭhauṣṭhatālukāḥ /

kradanto vistaraṃ dīnāḥ pāpino yānti tatpathi // NarP_1,31.5 //

hanyamānā yamabhaṭaiḥ pratodādyaistathāyudhaiḥ // NarP_1,31.6 //

itastataḥ pradhāvanto yānti duḥkhena tatpathi /
kvacitpaṅkaḥ kvacidūhniḥ kvacitsetatpasaikatam /
kvacidvai dāvarupeṇaḥ tīkṣṇadhārāḥ śilāḥ kvacit // NarP_1,31.7 //

kvacitkaṇṭakavṛkṣāśca duḥkhārohaśilā nagāḥ /

gāḍhāndhakārāśaaca guhāḥ kaṇṭakāvaraṇaṃ mahat // NarP_1,31.8 //

vaprāgrārohaṇaṃ caiva kandarasya praveśanam /

śarkarāśca tathā loṣṭāḥ sūcītulyāśca kaṇṭakāḥ // NarP_1,31.9 //

śaivālaṃ ca kvacinmārge kvacitkīcakapaṅktayaḥ /

kvacivdyāvrāśca garjante vardhante ca kvacijjvarāḥ // NarP_1,31.10 //

evaṃ bahuvidhakleśāḥ pāpino yānti nārada /

krośantaśca rudantaśca mlāyantaścaiva pāpinaḥ // NarP_1,31.11 //

pāśena yantritāḥ kecitkṛṣyamāṇāstathāṅkuśaiḥ /

śāstrāstraistāḍyamānāśca pṛṣṭato yānti pāpinaḥ // NarP_1,31.12 //

nāsāgrapāśakṛṣṭāśca kecidantraiśca badhitāḥ /

vahṝntaścāyasāṃ bhāraṃ śiśrāgreṇa prayānti vai // NarP_1,31.13 //

ayobhāradvayaṃ kecinnāsāgreṇa tathāpare /

karṇābhyāṃ ca tathā kecidvahṝnto yānti pāpinaḥ // NarP_1,31.14 //

kecicca skhalitā yānti tāḍyamānāstathāpare /

atyarthocṅvasitāḥ kecitkecidācchatralocanāḥ // NarP_1,31.15 //

chāyājalavihīne tu pathi yāntyatiduḥkhitāḥ /

śocantaḥ svāni karmaṇi jñānājñānakṛtāni ca // NarP_1,31.16 //

ye tu nārada dharmiṣṭhā dānaśīlā subuddhayaḥ /

atīva sukhasaṃpannāste yānti dharmamandiram // NarP_1,31.17 //

annadāstu munuśreṣṭha bhuñjantaḥ svādu yānti vai /
nīradā yānti sukhinaḥ pibantaḥ kṣīramuttamamam /
takradā dadhidāścaiva tattadbhogaṃ labhanti vai /
ghṛtadā madhudāścaiva kṣīradāśca dvijottama // NarP_1,31.18 //

sudhāpānaṃ prakurvanto yānti vai dharmamandiram /

śākadāḥ pāyasaṃ bhuñjaṃndīpado jvalayandiśaḥ // NarP_1,31.19 //

vastrado munuśārdūla yāti divyāmbarāvṛtaḥ /

purākaraprado yāti stūyamāno 'maraiḥ pathi // NarP_1,31.20 //

godānena naro yāti sarvasaukhyasamanvitaḥ /

bhūmido gṛhadaścaiva vimāne sarvasaṃpadi // NarP_1,31.21 //

apsarogaṇasaṃkīrṇe krīḍanyāti vṛṣālayam /

hayado yānadaścāpi gajadaśca dvijottama // NarP_1,31.22 //

dharmālayaṃ vimānena yāti bhogānvitena vai /

anaḍuddo muniśreṣṭha yānāruḍhaḥ prayāti vai // NarP_1,31.23 //

phaladaḥ puṣpadaścāpi yāti saṃtoṣasaṃyutaḥ /

tāṃbūlado naro yāti prahṛṣṭor dhamamandiram // NarP_1,31.24 //

mātāpitrośca śuśrūṣāṃ kṛtavānyo narottamaḥ /

sa yāti parituṣṭātmā pūjyamāno divisthitaiḥ // NarP_1,31.25 //

śuśrūṣāṃ kurute yastu yatīnāṃ vratacāriṇām /

dvijagryabrāhmaṇānāṃ ca sa yātvatisukhānvitaḥ // NarP_1,31.26 //

sarvabhūtadayāyuktaḥ pūjyamāno 'marairdvijaḥ /

sarvabhogānvitenāsau vimānena prayāti ca // NarP_1,31.27 //

vidyādānarato yāti pūjyamāno 'bjasūnubhiḥ /

purāṇapaṭhako yāti stūyamāno munīśvaraiḥ // NarP_1,31.28 //

evaṃ dharmaparā yānti sukhaṃ dharmasya mandiram /

yamaścaturmukho bhūtvā śaṅkhacakragadāsibhṛt // NarP_1,31.29 //

puṇyakarmarataṃ samyaksnehānmitramivārcati /

bho bho buddhimatāṃ śreṣṭhānarakakleṣabhīravaḥ // NarP_1,31.30 //

yuṣmābhiḥ sādhitaṃ puṇyamatrāmutrasukhāvaham /

manuṣathya janma yaḥ prāpya sukṛtaṃ na karoti ca // NarP_1,31.31 //

sa eva pāpināṃ śreṣṭha ātmaghātaṃ karoti ca /

anityaṃ prāpya mānuṣyaṃ nityaṃ yastu na sādhayet // NarP_1,31.32 //

sa yāti narakaṃ ghoraṃ ko 'nyastasmādacetanaḥ /

śarīraṃ yātanārupaṃ malādyaiḥ paridūṣitam // NarP_1,31.33 //

tasminyo yāti viśvāsaṃ taṃ vidyādātmaghātakam /

sarveṣu prāṇinaḥ śreṣṭhāsteṣu vai buddhijīvinaḥ // NarP_1,31.34 //

buddhimastu narāḥ śreṣṭhā nareṣu brāhmaṇāstathā /

brāhmaṇeṣu ca vidvāṃso vidvatsu kṛtabuddhayaḥ // NarP_1,31.35 //

kṛtabuddhiṣu karttāraḥ kartṛṣu brahmavādinaḥ /

brahmavādiṣvapi tathā śreṣṭho nirmama ucyate // NarP_1,31.36 //

etebhyo 'pi paro jñeyo nityaṃ dhyānaparāyaṇaḥ /

tasmātsarvaprayatnena karttavyo dharmasaṃgrahaḥ // NarP_1,31.37 //

sarvatra pūjyate janturdharmavānnātra saṃśayaḥ /

gaccha svapuṇyairmatsthānaṃ sarvabhogasamanvitam // NarP_1,31.38 //

asti cedduṣkṛtaṃ kiñcitpaścādatraiva bhokṣyase /

evaṃ yamastamabhyarcya prāpayitvā ca sadgatim // NarP_1,31.39 //

āhūya pāpinaścaiva kāladaṇḍena tarjayet /

pralayāṃbudanirghoṣo hyañjanādrisamaprabhaḥ // NarP_1,31.40 //

vidyutpra bhāyurghorbhīmo dvātriṃśadbhujasaṃyutaḥ /

yojanatrayavistāro raktākṣo dīrghanāsikaḥ // NarP_1,31.41 //

daṃṣṭrākarālavadano vāpītulyogralocanaḥ /

mṛtyujvarādibhiryuktaścitragutpo 'pi bhīṣaṇaḥ // NarP_1,31.42 //

sarve dūtāśca garjanti yamatulyavibhīṣaṇāḥ /

tato bravīti tānsarvānkaṃpamānāṃśca pāpinaḥ // NarP_1,31.43 //

śocantaḥ svāni karmāṇi citragutpo yamājñayā /

bho bho pāpā durācārā ahṝṅkārapradūṣitāḥ // NarP_1,31.44 //

kimarthamarjitaṃ pāpaṃ yuṣmābhiravivekibhiḥ /

kāmaktodhādidṛṣṭena sagarveṇa tu cetasā // NarP_1,31.45 //

yadyatpāpataraṃ tattatkimarthaṃ caritaṃ janāḥ /

kṛtavantaḥ purā pāpānyatyantaharṣitāḥ // NarP_1,31.46 //

tathaiva yātanā bhojyāḥ kiṃ vṛthā hyatidurivatāḥ /

bhṛtyamitrakalatrārthaṃ duṣkṛtaṃ caritaṃ yathā // NarP_1,31.47 //

tathā karmavaśātprātpā yūyamatrātiduḥkhitāḥ /

yuṣmābhiḥ poṣitā ye tu putrādyā anyatogatāḥ // NarP_1,31.48 //

yuṣmākameva tatpāpaṃ prātpaṃ kiṃ duḥkhakāraṇam /

yathā kṛtāni pāpāni yuṣmābhiḥ subahūni vai // NarP_1,31.49 //

tathā prātpāni duḥkhāni kimarthamiha duḥkhitāḥ /

vicārayadhvaṃ yūyaṃ tu yuṣmābhiścāritaṃ purā // NarP_1,31.50 //

yamaḥ kariṣyate daṇḍamiti kiṃ na vicāritam /

daridre 'pi ca mūrkhe ca paṇḍite vā śriyānvite // NarP_1,31.51 //

kāndiśīke ca vīre ca samavartīḥ yamaḥ smṛtaḥ /

citragutperitaṃ vākyaṃ śrutvā te pāpinastadā // NarP_1,31.52 //

śaucantaḥ svāni karmaṇi tūṣṇīṃ tiṣṭanti bhīṣitāḥ /

yamājñākāriṇaḥ krūraścaṇḍā dūtā bhayānakāḥ // NarP_1,31.53 //

caṇḍalādyāḥ prasahyaitānnarakeṣu kṣipanti ca /

svaduṣkarmaphalaṃ te tu bhuktvānte pāpaśeṣataḥ // NarP_1,31.54 //

mahītalaṃ ca saṃprāpya bhavanti sthaāvarādayaḥ /
nārada uvāca
bhagavansaṃśayo jāto maccetasi dayānidhe // NarP_1,31.55 //

tvaṃ samartho 'si tacchettuṃ yato no hyagrajo bhavān /

dharmāśca vividhāḥ proktāḥ pāpānyapi bahūni ca // NarP_1,31.56 //

cirabhojyaṃ phalaṃ teṣāmuktaṃ bahuvidā tvayā /

dinānte brahmaṇaḥ prokto nāśo lokatrayasya vai // NarP_1,31.57 //

parārddhadvitayānte tu brahmāṇḍasyāpi saṃkṣayaḥ /

grāmadānādipuṇyānāṃ tvayaiva vidhinandana // NarP_1,31.58 //

kalpakoṭisahasreṣu mahānbhoga udāhṛtaḥ /

sarveṣāmeva lokānāṃ vināśaḥ prākṛte laye // NarP_1,31.59 //

ekaḥ śiṣyata eveti tvayā proktaṃ janārdanaḥ /

eṣa me saṃśayo jātastaṃ bhavāñchettumarhati // NarP_1,31.60 //

puṇyapāpopabhogānāṃ samātpirnāsya saṃplave /
sanaka uvāca
sādhu sādhau mahāprājña guhyādguhyatamaṃ tvidam // NarP_1,31.61 //

pṛṣṭaṃ tatte 'bhidhāsyāmi śṛṇuṣva susamāhitaḥ /

nārāyaṇo 'kṣaro 'nantaḥ paraṃ jyotiḥ sanātanaḥ // NarP_1,31.62 //

viśuddho nirguṇo nityo māyāmohavivarjitaḥ /

nirguṇo 'pi parānando guṇavāniva bhāti yaḥ // NarP_1,31.63 //

brahmaviṣṇuśivādyaistu bhedavāniva lakṣyate /

guṇopādhikabhedeṣu triṣveteṣu sanātana // NarP_1,31.64 //

saṃyojya māyāmakhilaṃ jagatkāryaṃ karoti ca /

brahmarupeṇa sṛjati viṣṇurupeṇa pāti ca // NarP_1,31.65 //

ante ca rudrarupeṇa sarvamattīti niścitam /

prasayānte samutthāya brahmarupī janārdanaḥ // NarP_1,31.66 //

carācarātmakaṃ viśvaṃ yathāpūrvamakalpayat /

sthāvarādyāśaaca viprendra yatra yatra vyavasthitāḥ // NarP_1,31.67 //

brahmā tattajjagatsarvaṃ yathāpūrvaṃ karoti vai /

tasmātkṛtānāṃ pāpānāṃ puṇyānāṃ caiva sattama // NarP_1,31.68 //

avaśyameva bhoktavyaṃ karmaṇāṃ hyakṣayaṃ phalam /

nābhuktaṃ kṣīyate karma kalpakoṭiśatairapi // NarP_1,31.69 //

avaśyameva bhoktavyaṃ kṛtaṃ karma śubhāśubham /
yo devaḥ sarvalokānāmantarātmā jaganmayaḥ /
sarvakarmaphalaṃ bhukte paripūrṇaḥ sanātanaḥ // NarP_1,31.70 //

yo 'sau viśvaṃbharo devo guṇamedavyavasthitaḥ /

sūjatyavati cāttyetatsarvaṃ sarvabhugavyayaḥ // NarP_1,31.71 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde yamadūtakṛtyanirupaṇaṃ nāmaikatriṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
evaṃ karmapāśaniyantritajantatavaḥ svargādipuṇyasthāneṣu puṇyabhogamanubhūya yātīva duḥkhataraṃ pāpaphalamanubhūya prakṣīṇakarmā vaśeṣeṇāmuṃ lokamāgatya sarvabhayavihvaleṣu mṛtyubādhāsaṃyuteṣusthāvarādiṣu jāyate /
vṛkṣagulmalatāvallīgirayaśca tṛṇāni ca /
sthāvarā iti vikhyātā mahāmohasamāvṛtāḥ // NarP_1,32.1 //

sthāvaratve pṛthivyāmutpabījāni jalasekānupadaṃ susaṃskārasāmagrīvaśādantaruṣmaprapācitānyucchūnatvamāpadya tato mūlabhāvaṃ tanmūlādaṅkurotpattistasmādapi parṇakāṇḍanālādikaṃ kāṇḍeṣu ca prasavamāpadyante teṣu ca puṣpasaṃbhavaḥ // NarP_1,32.2 //

tāni puṣpāṇi kānicidaphalāni kānicitphalahetubhūtāni teṣu puṣpeṣu vṛddhabhāveṣu satsu tatpuṣpamūlatastuṣotpattirjāyate teṣu tuṣu bhoktṝṇāṃ prāṇināṃ saṃskārasāmagrīvaśāddhimaraśmikiraṇāsannatayā tadoṣadhirasastuṣāntaḥ praviśya kṣīrabhāvaṃ sametya svakāle taṇḍulākāratāmupagamya prāṇināṃ bhogasaṃskāravaśātsaṃvatsare phalinaḥ syuḥ // NarP_1,32.3 //

sthāvaratve 'pi bahukālaṃ vānarādibhirbhujyamānā hi cchedanadavāgnidahanaśītātapādiduḥkhamanubhūya mriyate /

tataśca krimayo bhūtvā sadāduḥkhabahulāḥ kṣaṇārdhdaṃ jīvantaḥ kṣaṇārdhdaṃ mriyamāṇā balavatprāṇipīḍāyāṃ nivārayitumakṣamāḥ śītavātādikleśabhūyiṣṭhā nityaṃ kṣudhākṣudhitā malamūtrādiṣu sacaranto duḥkhamanubhavanti // NarP_1,32.4 //

tata eva padmayonimāgatya balavadvādhodvejitā vṛthodvegabhūyiṣṭhāḥ kṣutkṣāntā nityaṃ vanacāriṇo mātṛṣvapi viṣayāturā vātādikleṣabahulāḥ kaśmiṃścijjanmani tṛṇāśanāḥ kasmiṃścijjanmani māṃsāmedhyādyadanāḥ kasmiṃścijjanmani kandamūlaphalāśanā durbalaprāṇipīḍāniratā duḥkhamanubhavanti // NarP_1,32.5 //

aṇḍajatve 'pi vātāśanāmāṃsāmedhyādyaśanāśca parapīḍāparāyaṇā nityaṃ duḥkhabahulā grāmyapaśuyonimāgatā api svajātiviyogabhārodvahanapāśādibandhanatāḍanahalādidhāraṇādisarvaduḥkhānyanubhavanti // NarP_1,32.6 //

evaṃ bahuyoniṣu saṃbhrāntāḥ krameṇa mānuṣaṃ janma prāpnuvanti /

kecicca puṇyaviśeṣādyutkrameṇāpi manuṣyajanmāśnuvate // NarP_1,32.7 //

manuṣyajanma nāpi ca carmakāracaṇḍālavyādhānāpitarajakakuṃbhakāralohakārasvarṇakāratantuvācasaucikajaṭilasiddhadhāvakalekhakabhṛtakaśāsanahārinīcabhṛtyadraridahīnāṅgādhikāṅgatvādi duḥkhabahulajvaratāpaśītaśleṣmagulmapādākṣiśirogarbhapārśvavedanādiduḥkhamanubhavanti // NarP_1,32.8 //

manuṣyatve 'pi yadā strīpuruṣayorvyavāyastatsamayereto yadā jarāyuṃ praviśati tadaiva karmavaśājjantuḥ śukreṇa saha jarāyuṃ praviśya śukraśoṇitakalale pravarttate // NarP_1,32.9 //

tadvīryaṃ jīvapraveśātpañcāhātkalalaṃ bhavati arddhamāse /

palavalabhāvamupetya māse prādeśamātratvamāpadyate // NarP_1,32.10 //

tataḥ prabhṛti vāyuvaśāccaitanyābhāve 'pi māturuhye duḥsahatāpalkeśatayaikatra sthātumaśakyatvād bhramati // NarP_1,32.11 //

māse dvitīye pūrṇe puruṣākāramātratāmupagamaya māsatritaye pūrṇe karacaraṇādyavayavabhāvamupagamya caturṣu māseṣu gateṣu sarvāvayavānāṃ saṃdhibhedaparijñānaṃ pañcasvatīteṣu nakhānāmabhivyañjakakatā ṣaṭsvatīteṣu nakhasaṃdhiparisphuṭatāmupagamya nābhisūtreṇa puṣyamāṇamamedhyamūtrasiktāṅgaṃ jarāyuṇā bandhitaraktāsthikrimivasāmajjāsnāyukeśādidūṣite kutsite śarīre nivāsinaṃ svayamapyevaṃ paridūṣitadehaṃ mātuśca kaṭvamlalavaṇātyuṣṇabhuktadahyamātmānaṃ dṛṣṭvā dehī pūrvajanmasmaraṇānubhāvātpūrvānubhūtanarakaduḥthāni ca smṛtvāntarduḥkhena ca paridahyamāno māturdehātimūtrādirukṣeṇa dahyamāna evaṃ manasi pralayati // NarP_1,32.12 //

aho 'tyantapāpo 'haṃpūrvajanmanibhṛtyāpatyamitrayoṣidgṛhakṣetradhanadhānyādiṣvatyantarāgeṇa kalatrapoṣaṇārthaṃ paradhanakṣetrādikaṃ paśyato haraṇādyupāyairapahyatya kāmāndhatayā parastrīharaṇādikamanubhūya mahāpāpānyācaraṃstaiḥ pāpairahameka evaṃvidhanarakānanubhūya punaḥ sthāvarādiṣu mahāduḥkhamanubhūya saṃprati jarāyuṇā pariveṣṭito 'ntardukhena bahistāpena ca dahyāmi // NarP_1,32.13 //

mayā poṣitā dārāśca svakarmavaśādanyato gatāḥ // NarP_1,32.14 //

aho dukhaṃ hi dehinām // NarP_1,32.15 //

dehastu pāpātsaṃjātastasmātpāpaṃ na kārayet /

bhṛtyabhitrakalatrārthamanyaddravyaṃ hṛtaṃ mayā // NarP_1,32.16 //

tena pāpena dahyāmi jarāyupariveṣṭitaḥ /

dṛṣṭvānyasya śriyaṃ pūrvaṃ satatpo 'hamasūyayā khitaḥ // NarP_1,32.17 //

garbhāgninānudahyeyamidānīmapi pāpakṛt /

kāyena manasā vācā parapīḍāmakāriṣamtena pāpena dahyāmi tvahameko 'tiduḥkhitaḥ // NarP_1,32.18 //

evaṃ bahuvidhaṃ garbhastho janturvilapya svayameva vā // NarP_1,32.19 //

ātmānamāśvāsya utpatteranantaraṃ satsaṃgena viṣṇoścaritaśravaṇena ca viśuddhamanā bhūtvā satkarmāṇi nirvartya akhilajagadantarātmanaḥ satyajñānānandamayasya śaktiprabhāvānuṣṭitaviṣṭapavargasya lakṣmīpaternārāyaṇasya sakalasurāsurayakṣagandharvarākṣasapanna gamunikinnarasamūhārcitacaraṇakamalayugaṃ bhaktitaḥ samabhyarcya duḥsahaḥ saṃsāracchedasyakāraṇabhūtaṃ vedarahasyopaniṣadbhiḥ parisphuṭaṃ sakalalokaparāyaṇaṃ hṛdinidhāya duḥkhataramimaṃ saṃskārāgāramatikramiṣyāmīti manasi bhavayati // NarP_1,32.20 //

yatastanmātuḥ prasūtisamaye sati garbhasthodehī nāradamune vāyunāparipīḍito mātuścāpi duḥkhaṃ kurvankarmapāśena balādyonimārgānniṣkrāmansakalayātanābhogamekakālabhavamanubhavati // NarP_1,32.21 //

tenātikleśena yoniyantrapūḍito garbhānniṣkānto niḥsaṃjñatāṃ yāti // NarP_1,32.22 //

taṃ tu bāhyavāyuḥ samujjīvayati /

bāhyavāyusparśasamanantarameva naṣṭasmṛtipūrvānubhūtākhiladuḥkhāni varttamānānyapi jñānābhāvadavijñāyātyantaduḥkhamanubhavati // NarP_1,32.23 //

evaṃ bālatvamāpanno jantustatrāpi svamalamūtralitpadeha ādhyātmikādipīḍyamāno 'pi vaktumaśaktakṣuttṛṣāpīḍito rudite sati stanādikaṃ deyamiti manvānāḥ prayatante // NarP_1,32.24 //

evamanekaṃ dehabhogamanyādhīnatayānubhūyamāno daṃśādiṣvapi nivārayitumaśaktaḥ // NarP_1,32.25 //

bālyabhāvamāsādya mātāpitrorupādhyāyasya tāḍanaṃ sadā paryaṭanaśīlatvaṃ pāṃśubhasmapaṅkādiṣukrīḍanaṃ sadā kalahaniyatatvāma śucitvaṃ bahuvyāpārābhāsakāryaniyatatvaṃ tadasaṃbhava ādhyātmikaduḥkhamevaṃvidhamanubhavati // NarP_1,32.26 //

tatastu taruṇabhāvena dhanārjanamarjitasya rakṣaṇaṃ tasya nāśavyayādiṣu cātyantaduḥkhitā māyayā mohitāḥ kāmakrodhādiduṣṭamanasāḥ sadāsūyāparāyaṇāḥ parasvaparastrīharaṇopāyaparāyaṇāḥ putramitrakalatrādibharaṇopāyacintāparāyaṇā vṛthāhaṅkāradūṣitāḥ putrādiṣu vyādhyādi pīḍiteṣu satsu sarvavyātpiṃ parityajya rogādibhiḥ kleśitānāṃ samīpe svayamādhyātmikaduḥkhena pariplutā vakṣyamāṇaprakāreṇa citāmaśnuvate // NarP_1,32.27 //

gṛhakṣetrādikaṃ kama kiñcinnāpi vicāritam /

samṛddhasya kuṭumbasya kathaṃ bhavati varttanam // NarP_1,32.28 //

mama mūladhanaṃ nāsti vṛṣṭiścāpi na varṣati /

aśvaḥ palāyitaḥ kutra gāvaḥ kiṃ nāgatā mama // NarP_1,32.29 //

bālāpatyā ca me bhāryā vyādhito 'haṃ ca nirdhanaḥ /

avicārātkṛṣirnaṣṭā putrā nityaṃ rudanti ca // NarP_1,32.30 //

bhagnaṃ chinnaṃ tu me sadma bāndhavā api dūragāḥ /

na labhyate varttanaṃ ca rāja bādhātiduḥsahā // NarP_1,32.31 //

ripavo māṃ pradhāvante kathaṃ jeṣṭāmyahaṃ ripūn /

vyavasāyākṣamaścāhaṃ prātpāḥ prāghūrṇakā amī // NarP_1,32.32 //

evamatyantacintākulaḥ svaduḥkhāni nivārayitumakṣamo dhigvidhiṃ bhāgyahīnaṃ māṃ kimarthaṃ vidadhe iti daivamākṣipati // NarP_1,32.33 //

tathā vṛddhatvamāpanno hīyamānasāro jarāpalitādivyātpadeho vyādhibādhyatvādikamāpannaḥ /

prakaṃpamānāvayavaśvāsakāsādipīḍito lolāvilalocanaḥ śleṣmaṇyātpakaṇṭhaḥ putradārādibhirbhartsyamānaḥ kadā maraṇamupayāmīti cintākulo mayi mṛte sati madarjitaṃ gṛhakṣetrādikaṃ vastu putrādayaḥ kathaṃ rakṣanti kasya vā bhaviṣyati // NarP_1,32.34 //

maddhane parairapahṛte putrādīnāṃ kathaṃ varttanaṃ bhaviṣyatīti mamatāduḥkhaparipluto gāḍhaṃ niḥśvasya svena vayasā kṛtāni karmāṇi punaḥ punaḥ smaran kṣaṇe vismarati ca saṃtatastvāsannamaraṇo // NarP_1,32.35 //

vyādhipīḍito 'ntastāpārtaḥ kṣaṇaṃ śayyāyāṃ kṣaṇaṃ mañce ca tatastataḥ paryaṭan kṣuttṛṭūparipūḍitaḥ kiñcinmātramudakaṃ dehītyatikārpaṇyena yācamānastatrāpi jvarāviṣṭānāmudakaṃ na śreyaskaramiti bruvato manasātidveṣaṃ kurvanmanda caitanyo bhavati // NarP_1,32.36 //

tataśca hastapādākarṣaṇe na tu kṣamo rudradbhibandhujanairveṣṭito vaktumakṣamaḥ svārjitadhanādikaṃ kasya bhaviṣyatīti cintāparo bāṣpāvilavilocanaḥ kaṇṭhe vuraghurāyamāṇe sati śarīrānniṣkrāntaprāṇo yamadūtairbhartsyamānaḥ pāśayantrito narakādīnpūrvavadaśnute // NarP_1,32.37 //

āmalaprakṣayādyadvadagnau dhāmyanti dhātavaḥ /

tathaiva jīvinaḥ sarva ākarmaprakṣayād bhṛśam // NarP_1,32.38 //

tasmātsaṃsāradāvāgnitāpārto dvijasattama /

abhyasetparamaṃ jñānaṃ jñānānmokṣamavānpuyāt // NarP_1,32.39 //

jñānaśūnyā narā ye tu paśavaḥ parikīrtitāḥ /

tasmātsaṃsāramokṣāya paraṃ jñānaṃ samabhyaset // NarP_1,32.40 //

mānuṣyaṃ caiva saṃprāpya sarvakarmaprasādhakam /

hariṃ na sevate yastu ko 'nyastasmādacetanaḥ // NarP_1,32.41 //

aho citramaho citramaho citraṃ munīśvarāḥ /

āsthite kāmade viṣṇo narā yānti hi yātanām // NarP_1,32.42 //

nārāyaṇe jagannāthe sarvakāmaphalaprade /

sthite 'pi jñānarahitāḥ pacyante narakeṣvaho // NarP_1,32.43 //

stravanmūtrapurīṣe tu śarīre 'sminnṛśāśvate /

śāśvataṃ bhāvayantyajñā mahāmohasamāvṛtāḥ // NarP_1,32.44 //

kutsitaṃ māṃsaraktādyairdehaṃ saṃprāpya yo naraḥ /

saṃsāracchedakaṃ viṣṇuṃ na bhajetso 'tipātakī // NarP_1,32.45 //

aho kaṣṭamaho kaṣṭamaho kaṣṭaṃ hi mūrkhatā /

haridhyānaparo vipra caṇḍālo 'pi mahāsukhī // NarP_1,32.46 //

svadehānniḥsṛtaṃ dṛṣṭvā malamūtrādikilbiṣam /

udvega mānavā mūrkhāḥ kiṃ na yānti hi pāpinaḥ // NarP_1,32.47 //

durlabhaṃ mānuṣaṃ janma prārthyate tridaśairapi /

tallabdhvā paralokārthaṃ yatnaṃ kuryyādvicakṣaṇaḥ // NarP_1,32.48 //

adhyātmajñānasaṃpannā haripūjāparāyaṇāḥ /

labhante paramaṃ sthānaṃ punarāvṛttidurlabham // NarP_1,32.49 //

yato jātamidaṃ viśvaṃ yataścaitanyamaśnute /

yasmiṃśca vilayaṃ yāti sa saṃsārasya mocakaḥ // NarP_1,32.50 //

nirguṇo 'pi paro 'nanto guṇavāniva bhāti yaḥ /

taṃ samabhyarcya deveśaṃ saṃsārātparimucyate // NarP_1,32.51 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde bhavāṭavīnirupaṇaṃ nāma dvātriṃśo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
bhagavansarvamākhyātaṃ yatpṛṣṭaṃ viduṣā tvayā /
saṃsārapāśabaddhānāṃ duḥkhāni subahūni ca // NarP_1,33.1 //

asya saṃsārapāśasya cchedakaḥ katamaḥ smṛtaḥ /

yenopāyena mokṣaḥ syāttanme brūhi tapodhana // NarP_1,33.2 //

prāṇibhiḥ karmajālāni kriyante pratyahaṃ bhṛśam /

bhujyante ca muniśreṣṭha teṣāṃ nāśaḥ kathaṃ bhavet // NarP_1,33.3 //

karmaṇā dehamānpoti dehī kāmena badhyate /

kāmāllobhābhibhūtaḥ syāllobhātkrodhaparāyaṇāḥ // NarP_1,33.4 //

krodhāñca dharmanāśaḥ syāddharmanāśānmatibhramaḥ /

pranaṣṭabuddhirmanujaḥ punaḥ pāpaṃ karoti ca // NarP_1,33.5 //

tasmāddehaṃ pāpamūlaṃ pāpakarmarataṃ tathā /

yathā dehabhramatyaktvā mokṣabhāksyāttathā vada // NarP_1,33.6 //

sanaka uvāca
sādhu sādhu mahāprājña matiste vimalorjitā /
yasmātsaṃsāraduḥkhānno mokṣopāyamabhīpsasi // NarP_1,33.7 //

yasyājñayā jagatsarvaṃ brahmnā sṛjati suvrata /

hariśca pālako rudro nāśakaḥ sa hi mokṣadaḥ // NarP_1,33.8 //

ahamādiviśeṣāntā jātāyasya prabhāvatagaḥ /

taṃ vidyānmokṣadaṃ viṣṇuṃ nārāyaṇamanāmayam // NarP_1,33.9 //

yasyābhinnamidaṃ sarvaṃ yacceṅgadyañca neṅgati /

tamugramajaraṃ devaṃ dhyātvā duḥkhātpramucyate // NarP_1,33.10 //

avikāramajaṃ śuddhaṃ svaprakāśaṃ nirañjanam /

jñānarupaṃ sadānandaṃ prāhurvaimokṣasādhanam // NarP_1,33.11 //

yasyāvatārarupāṇi brahmādyā devatāgaṇāḥ /

samarcayanti taṃ vidyācchāśvatasthānadaṃ harim // NarP_1,33.12 //

jitaprāṇā jitāhārāḥ sadā dhyānaparāyaṇāḥ /

hṛdi paśyanti yaṃ satyaṃ taṃ jāmīhi sukhāvaham // NarP_1,33.13 //

nirguṇo 'pi guṇādhāro lokānugraharupadhṛk /

ākāśamadhyagaḥ pūrṇastaṃ prāhurmokṣadaṃ nṛṇām // NarP_1,33.14 //

adhyakṣaḥ sarvakāryāṇāṃ dehino hṛdaye sthitaḥ /

anūpamo 'khilādhārastāṃ devaṃ śaraṇaṃ vrajet // NarP_1,33.15 //

sarvaṃ saṃgṛhya kalpānte śete yastu jale svayam /

taṃ prāhurmokṣadaṃ viṣṇuṃ munayastattvadarśinaḥ // NarP_1,33.16 //

vedārthavidbhiḥ karmajñairijyate vividhairmakhaiḥ /

sa eva karmaphalado mokṣado 'kāmakarmaṇām // NarP_1,33.17 //

havyakavyādidāneṣu devatāpitṛrūpadhṛk /

bhuṅkte ya īśvaro 'vyaktastaṃ prāhurmokṣadaṃ prabhum // NarP_1,33.18 //

dhyātaḥ praṇamito vāpi pūjito vāpi bhaktitaḥ /

dadāti śāśvataṃ sthānaṃ taṃ dayāluṃ samarcayet // NarP_1,33.19 //

ādhāraḥ sarvabhūtānāṃmeko yaḥ puruṣaḥ paraḥ /

jarāmaraṇanirmukto mokṣadaḥ so 'vyayo hariḥ // NarP_1,33.20 //

saṃpūjya yasya pādābjaṃ dehino 'pi munīśvara /

amṛtatvaṃ bhajantyāśu taṃ viduḥ puruṣottamam // NarP_1,33.21 //

ānandamajaraṃ brahma paraṃ jyotiḥ sanātanam /

parātparataraṃ yañca tadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,33.22 //

advayaṃ niguṇaṃ nityamadvitīyamanaupamam /

paripūrṇaṃ jñānamayaṃ vidurmokṣapratādhakam // NarP_1,33.23 //

evaṃbhūtaṃ paraṃ vastu yogamārgavidhānataḥ /

ya upāste sadā yogī sa yāti paramaṃ padam // NarP_1,33.24 //

parisarvasaṃgaparityāgī śamādiguṇasaṃyutaḥ /

kāmardyaivarjitoyogī labhate paramaṃ padam // NarP_1,33.25 //

nārada uvāca
karmaṇā kena yogasya siddhirbhavati yoginām /
tadupāyaṃ yathātattvaṃ brūhi me vadatāṃ vara // NarP_1,33.26 //

sanaka uvāca
jñānalabhyaṃ paraṃ mokṣaṃ prāhustattvārthacintakāḥ /
yajjñānaṃ bhaktimūlaṃ ca bhaktiḥ karmavatāṃ tathā // NarP_1,33.27 //

dānāni yajñā vividhāstīrthayātrādayaḥ kṛtāḥ /

yena janmasahasreṣu tasya bhaktirbhaveddharau // NarP_1,33.28 //

akṣayaḥ paramo dharmo bhaktileśena jāyate /

śraddhayā parayā caiva sarvaṃ pāpaṃ praṇaśyati // NarP_1,33.29 //

sarvapāpeṣu naṣṭeṣu buddhirbhavati nirmalā /

saiva buddhiḥ samākhyātā jñānaśabdena sūribhiḥ // NarP_1,33.30 //

jñānaṃ ca mokṣadaṃ prāhustajjñānaṃ yogināṃ bhavet /

yogastu dvividhaḥ proktaḥ karmajñānaprabhedataḥ // NarP_1,33.31 //

kriyāyogaṃ vinā nṝṇāṃ jñānayogo na sidhyati /

kriyāyogaratastasmācchraddhayā harimarcayet // NarP_1,33.32 //

dvijabhūmyagnisūryāmbudhātuhṛñcitrasaṃjñitāḥ /

pratimāḥ keśavasyaitā pūjya etāsu bhaktitaḥ // NarP_1,33.33 //

karmaṇā manasā vācā paripīḍāparāṅmukhaḥ /

tasmātsarvagataṃ viṣṇuṃ pūjayedbhaktisaṃyutaḥ // NarP_1,33.34 //

ahiṃsā satyamakrodho brahmacaryāparigrahau /

anīrṣyā ca dayā caiva yogayorūbhayoḥ samāḥ // NarP_1,33.35 //

carācarātmakaṃ viśvaṃ viṣṇureva sanātanaḥ /

iti niścitya manasā yogadvitayamabhyaset // NarP_1,33.36 //

ātmavatsarvabhūtāni ye manyante manīṣiṇaḥ /

te jānanti paraṃ bhāvaṃ devadevasya cakriṇaḥ // NarP_1,33.37 //

yadi krodhādiduṣṭātmā pūjādhyānaparo bhavet /

na tasya tuṣyate viṣṇuryato dharmapatiḥ smṛtaḥ // NarP_1,33.38 //

yadi kāmādiduṣṭātmā deva pūjāparo bhavet /

daṃbhācāraḥ sa vijñeyaḥ sarvapātakibhiḥ samaḥ // NarP_1,33.39 //

tapaḥ pūjādhyānaparoyastvasūyārato bhavet /

tattapaḥ sā ca pūjā ca taddhyānaṃ hi nirarthakam // NarP_1,33.40 //

tasmātsarvātmakaṃ viṣṇuṃ śamādiguṇatatparaḥ /

muktayarthamarcayetsamyak kriyāyogaparo naraḥ // NarP_1,33.41 //

karmaṇā manasā vācā sarvalokahite rataḥ /

samarcayati deveśaṃ kriyāyogaḥ sa ucyate // NarP_1,33.42 //

nārāyaṇaṃ jagadyoniṃ sarvāntayaryāmiṇaṃ harim /

stotrādyaiḥ stauti yo viṣṇuṃ karmayogī sa ucyate // NarP_1,33.43 //

upavāsādibhiścaiva purāṇaśravaṇādibhiḥ /

puṣpādyaiścārcanaṃ viṣṇoḥ kriyāyoga udāhṛtaḥ // NarP_1,33.44 //

evaṃ bhaktimatāṃ viṣṇau kriyāyogaratātmanām /

sarvapāpāni naśyanti pūrvajanmārjitāni vai // NarP_1,33.45 //

pāpakṣayācchudvamatirvāñchati jñānamuttamam /

jñānaṃ hi mokṣadaṃ jñeyaṃ tadupāyaṃ vadāmi te // NarP_1,33.46 //

carācarātmake loke nityaṃ cānityameva ca /

samyag vicārayeddhīmānsadbhiḥ śāstrārthakovidaiḥ // NarP_1,33.47 //

anityāstu padārthā vai nityameko hariḥ smṛtaḥ /

anityāni parityajya nityameva samāśrayet // NarP_1,33.48 //

ihāmutra ca bhogeṣu viraktaśca tathā bhavet /

avirakto bhavedyastu sa saṃsāre pravartate // NarP_1,33.49 //

anityeṣu padārtheṣu yastu rāgī bhavennaraḥ /

tasya saṃsāravicchittiḥ kadācinnaiva jāyate // NarP_1,33.50 //

śamādiguṇasaṃpanno mumukṣurjñānamabhyaset /

śamādiguṇahīnasya jñānaṃ naiva ca sidhyati // NarP_1,33.51 //

rāgadveṣavihīno yaḥ śamādiguṇasaṃyutaḥ /

haridhyānaparo nityaṃ mumukṣurabhidhīyate // NarP_1,33.52 //

caturbhiḥ sādhanairebhirviśuddhamatirucyate /

sarvagaṃ bhāvayedviṣṇuṃ sarvabhūtadayāparaḥ // NarP_1,33.53 //

kṣarākṣarātmakaṃ viśvaṃ vyāpya nārāyaṇaḥ sthitaḥ /

iti jānāti yo vipratajjñānaṃ yogajaṃ viduḥ // NarP_1,33.54 //

yogopāyamato vakṣye saṃsāravinivarttakam /

yogo jñānaṃ viśuddhaṃ syāttajjñānaṃ mokṣadaṃ viduḥ // NarP_1,33.55 //

ātmānaṃ dvividhaṃ prāhuḥ parāparavibhedataḥ /

dve brahmaṇī veditavye iti cātharvarṇī śrutiḥ // NarP_1,33.56 //

parastu nirguṇaḥ prokto hyahṝṅkārayuto 'paraḥ /

tayorabhedavijñānaṃ yoga ityabhidhīyate // NarP_1,33.57 //

pañcabhūtātmake dehe yaḥ sākṣī hṛdaye sthitaḥ /

aparaḥ procyate sadbhiḥ paramātmā paraḥ smṛtaḥ // NarP_1,33.58 //

śarīraṃ kṣevramityāhustatsthaḥ kṣetrajña ucyate /

avyaktaḥ paramaḥ śuddhaḥ paripūrṇa udāhṛtaḥ // NarP_1,33.59 //

yadā tvabhedavijñānaṃ jīvātmaparamātmanoḥ /

bhavettadā muniśreṣṭha pāśacchedo 'parātmanaḥ // NarP_1,33.60 //

ekaḥ śuddho 'kṣaro nityaḥ paramātmā jaganmayaḥ /

nṛṇāṃ vijñānabhedena bhedavāniva lakṣyate // NarP_1,33.61 //

ekamevādvitīyaṃ yatparaṃ brahma sanātanam /

gīyamānaṃ ca vedāntaistasmānnāsti paraṃ dvija // NarP_1,33.62 //

na tasya karma kāryaṃ vā rupaṃ varṇamathāpi vā /

karttṛtvaṃ vāpi bhoktṛtvaṃ nirguṇasya parātmanaḥ // NarP_1,33.63 //

nidānaṃ sarvahetūnāṃ tejo yattejasāṃ param /

kimapyanyadyato nāsti tajjñeyaṃ muktihetave // NarP_1,33.64 //

śabdabrahmamayaṃ yattanmahāvākyādikaṃ dvija /

tadvicārodbhavaṃ jñānaṃ paraṃ mokṣasya sādhanam // NarP_1,33.65 //

samyagjñānavihīnānāṃ dṛśyate vividhaṃ jagatag /

paramajñānināmetatparabrahmātmakaṃ dvija // NarP_1,33.66 //

eka eva parānando nirguṇaḥ parataḥ paraḥ /

bhāti vijñānabhedena bahurupadharo 'vyayaḥ // NarP_1,33.67 //

māyino māyayā bhedaṃ paśyanti paramātmani /

tasmānmāyāṃ tyajedyogānmumukṣurdvijasattam // NarP_1,33.68 //

nāsadrūpāna sadrūpā māyā naivobhayātmikā /

anirvācyā tato jñeyā bhedabuddhipradāryinī // NarP_1,33.69 //

māyaiva jñānaśabdena buddhyate munisattama /

tasmādajñānavicchedo bhavedraujitamāyinām // NarP_1,33.70 //

sanātanaṃ paraṃ brahma jñānaśabdena kathyate /

jñānināṃ paramātmā vai hṛdi bhāti nirantaram // NarP_1,33.71 //

ajñānaṃ nāśayedyogī yogena munisattama /

aṣṭāṅgaiḥ siddhyate yogastāni vakṣyāmi tattvataḥ // NarP_1,33.72 //

yamāśca niyamāścaiva āsanāni ca sattama /

prāṇāyāmaḥ pratyāhāro dhāraṇā dhyānameva ca // NarP_1,33.73 //

samādhiśca muniśreṣṭha yogāṅgāni yathākramam /

eṣāṃ saṃkṣepato vakṣye lakṣaṇāni munīśvara // NarP_1,33.74 //

ahiṃsā satyamasteyaṃ brahmacaryāparigrahau /

akrodhaścānasūyā ca proktāḥ saṃkṣepato yamāḥ // NarP_1,33.75 //

sarveṣāmeva bhūtānāmakleśajananaṃ hi yat /

ahiṃsā kathitā sadbhiryogasiddhipradāyinī // NarP_1,33.76 //

yathārthakathanaṃ yañca dharmādharmavivekataḥ /

satyaṃ prāhurmuniśreṣṭha asteyaṃ śṛṇu sāmpratam // NarP_1,33.77 //

cauryeṇa vā balenāpi parasvaharaṇaṃ hi yat /

steyamityucyate sadbhirasteyaṃ tadviparyayam // NarP_1,33.78 //

sarvatra maithunatyāgo brahmacaryaṃ prakīrttitam /

brahmacaryaparityāgājjñānavānapi pātakī // NarP_1,33.79 //

sarvasaṃgaparityāgī maithuneyastu varttate /

sa caṇḍālasamo jñeyaḥ sarvavarṇabahiṣkṛtaḥ // NarP_1,33.80 //

yastu yogarato vipra viṣayeṣu spṛhānvitaḥ /

tatsaṃbhāṣaṇamātreṇa brahmahatyā bhavennṛṇām // NarP_1,33.81 //

sarvasaṃgaparityāgī punaḥ saṃgī bhavedyadi /

tatsaṃgasaṃgināṃ saṃgānmahāpātakadoṣabhāk // NarP_1,33.82 //

anādānaṃ hi dravyāṇāmāpadyapi munīśvara /

aparigraha ityukto yogasaṃsiddhikārakaḥ // NarP_1,33.83 //

ātmanastu samutkarṣādatiniṣṭhurabhāṣaṇam /

krodhamāhurdharmavido hyakrodhastadviparyayaḥ // NarP_1,33.84 //

dhanādyairadhikaṃ dṛṣṭvā bhṛśaṃ manasi tāpanam /

asūyā kīrtitā sadbhistattyāgo hyanasūyatā // NarP_1,33.85 //

evaṃ saṃkṣepataḥ proktā yamā vibudhasattama /

niyamānapi vakṣyāmitubhyaṃ tāñchṛṇu nārada // NarP_1,33.86 //

tapaḥsvādhyāyasaṃtoṣāḥ śaucaṃ ca haripūjanam /

saṃdhyopāsanamukhyāśca niyamāḥ parikīrttitāḥ // NarP_1,33.87 //

cāndrāyaṇādibhiryatra śarīrasya viśoṣaṇam /

tapo nigaditaṃ sadbhiryogasādhanamuttamam // NarP_1,33.88 //

praṇavasyopaniṣadāṃ dvādaśārṇasya ca dvija /

aṣṭākṣarasya mantrasya mahāvākyacayasya ca // NarP_1,33.89 //

japaḥ svādhyāya udito yogasādhanamuttamam /

svādhyāyaṃ yastyajenmūḍhastasya yogo na sidhyati // NarP_1,33.90 //

yogaṃ vināpi svādhyāyātpāpanāśo bhavennṛṇām /

svādhyāyaistoṣyamāṇāśca prasīdanti hi devatāḥ // NarP_1,33.91 //

japastu trividhaḥ prokto vācikopāṃśumānasaḥ /

trividhe 'pi ca viprendra pūrvātpūrvātparo varaḥ // NarP_1,33.92 //

mantrasyoccāraṇaṃ samyaksphuṭākṣarapadaṃ yathā /

japastu vācikaḥ proktaḥ sarvayajñaphalapradaḥ // NarP_1,33.93 //

mantrasyoccāraṇe kiñcitpadātpadavivecanam /

sa tūpāṃśurjapaḥ proktaḥ pūrvasmāddviguṇo 'dhikaḥ // NarP_1,33.94 //

vidhāya hyakṣaraśreṇyāṃ tattadarthavicāraṇam /

sa japomānasaḥ prokto yogasiddhipradāyakaḥ // NarP_1,33.95 //

japena devatā nityaṃ stuvataḥ saṃprasīdati /

tasmātsvādhyāyasaṃpanno labhetsarvānmanorathān // NarP_1,33.96 //

yadṛcchālābhasaṃtuṣṭiḥ saṃtoṣa iti gīyate /

saṃtoṣahīnaḥ puruṣo na labheccharma kutracit // NarP_1,33.97 //

na jātukāmaḥ kāmānāmupabhogena śāmyati /

ito 'dhikaṃ kadā lapsya iti kāmastu varddhate // NarP_1,33.98 //

tasmātkāmaṃ parityajya dehasaṃśoṣakāraṇam /

yadṛcchālābhasaṃtuṣṭo bhaveddharmaparāyaṇaḥ // NarP_1,33.99 //

bāhyābhyantarabhedena śaucaṃ tu dvividhaṃ smṛtam /

mṛjjalābhyāṃ bahiḥ śuddhirbhāvaśuddhistathāntaram // NarP_1,33.100 //

antaḥśuddhivihīnaistu ye 'dhvarā vividhāḥ kṛtāḥ /

na phalanti munīśreṣṭha bhasmani nyastahavyavat // NarP_1,33.101 //

bhāvaśuddhivihīnānāṃ samastaṃ karmaniṣphalam /

tasmādrāgādikaṃ sarvaṃ parityajya sukhī bhavet // NarP_1,33.102 //

mṛdābhārasahasraistu kumbhakoṭijalaistathā /

kṛtaśauco 'pi duṣṭātmā caṇḍālasadṛśaḥ smṛtaḥ // NarP_1,33.103 //

antaḥśuddhivihīnastu devapūjāparo yadi /

tameva daivataṃ hṝnti narakaṃ ca prapadyate // NarP_1,33.104 //

antaḥśuddhivihīnaśca bahiḥśuddhiṃ karoti yaḥ /

alaṅkṛtaḥ surābhāṇḍa iva śāntiṃ na gacchati // NarP_1,33.105 //

manaḥśuddhivihīnā ye tīrthayātrāṃ prakurvate /

na tānpuṃnati tīrthāni surābhāṇḍamivāpagā // NarP_1,33.106 //

vācā dharmānpravaladati manasā pāpamicchati /

jānīyāttaṃ muniśreṣṭha mahāpātakināṃ varam // NarP_1,33.107 //

viśuddhamānasā ye tu dharmamātramanuttamam /

kurvanti tatphalaṃ vidyādakṣayaṃ sukhadāyakam // NarP_1,33.108 //

karmaṇā manasā vācā stutiśravaṇa pūjanaiḥ /

haribhaktirdṛḍhā yasya haripūjeti gīyate // NarP_1,33.109 //

yamāśca niyamāścaiva saṃkṣepeṇa prabodhitāḥ /

ebhirviśuddhamanasāṃ mokṣaṃ hastagataṃ viduḥ // NarP_1,33.110 //

yamaiśca niyamaiścaiva sthirabuddhirjitendriyaḥ /

abhyasedāsanaṃsamyagyogasādhanamuttamam // NarP_1,33.111 //

padmakaṃ svastikaṃ pīṭhaṃ saiṃhaṃ kaukkuṭakaiñjare /

kaurmaṃvajrāsanaṃ caiva vārāhaṃ mṛgacailikam // NarP_1,33.112 //

krauñcaṃ ca nālikaṃ caiva sarvatobhadrameva ca /

vārṣabhaṃ nāgamātsye ca vaiyānghaṃ cārddhacandrakam // NarP_1,33.113 //

daṇḍavātāsanaṃ śailaṃ svabhraṃ maudgarameva ca /

mākaraṃ traipathaṃ kāṣṭhaṃ sthāṇuṃ vaikarṇikaṃ tathā // NarP_1,33.114 //

bhaumaṃ vīrāsanaṃ caiva yogasādhanakāraṇam /

triṃśatsaṃkhyānyāsanāni munīndraiḥ kathitāni vai // NarP_1,33.115 //

eṣāmekatamaṃ baddhā gurubhaktiparāyaṇaḥ /

upāsako jayetprāṇāndvandvātīto vimatsaraḥ // NarP_1,33.116 //

prāṅmukhodaṅmukho vāpi tathā pratyaṅmukho 'pi vā /

abhyāsena jayetprāṇānniḥśabde janavarjite // NarP_1,33.117 //

prāṇo vāyuḥ śarīrastha āyāmastasya nigrahaḥ /

prāṇāyāma iti prokto dvividhaḥ sa prakīrttitaḥ // NarP_1,33.118 //

agarbhaśca sagarbhaśca dvitīyastu tayorvaraḥ /

jayadhyānaṃ vināgarbhaḥ sagarbhastatsamanvitaḥ // NarP_1,33.119 //

recakaḥ pūrakaścaiva kuṃbhakaḥ śūnyakastathā /

evaṃ caturvidhaḥ proktaḥ prāṇāyāmo manīṣibhiḥ // NarP_1,33.120 //

jantūnāṃ dakṣiṇā nāḍī piṅgalā parikīrtitā /

sūryadaivatakā caiva pitṛyoniriti śrutā // NarP_1,33.121 //

devayoniriti khyātā iḍā nāḍī tvadakṣiṇā /

tatrādhidaivata candraṃ jānīhi munisattamaṃ // NarP_1,33.122 //

etayorubhayormadhye suṣumṇā nāḍikā smṛtā /

atisūkṣmā guhyatamā jñeyā sā brahmadaivatā // NarP_1,33.123 //

vāmena recayedvāyuṃ recanādrecakaḥ smṛtaḥ /

pūrayeddakṣiṇenaiva pūraṇātpūrakaḥ smṛtaḥ // NarP_1,33.124 //

svadehapūritaṃ vāyaṃ nigṛhya na vimṛñcati /

saṃpūrṇakuṃbhavattiṣṭetkumbhakaḥ sa hi viśrutaḥ // NarP_1,33.125 //

na gṛhṇāti na tyajati vāyumantarbahiḥ sthitam /

viddhi tacchūnyakaṃ nāma prāṇāyāmaṃ yathāsthitam // NarP_1,33.126 //

śanaiḥśanairvijetavyaḥ prāṇo mattagajendravat /

anyathā khalu jāyante mahārogā bhayaṅkarāḥ // NarP_1,33.127 //

krameṇa yojayedvāyuṃ yogī vigatakalmaṣaḥ /

sa sarvapāpanirmukto brahmaṇaḥ padamānpuyāt // NarP_1,33.128 //

viṣayeṣu prasaktāni cendriyāṇi munīśvaraḥ /

samāmāhṛtya nigṛhṇāti pratyāhārastu sa smṛtaḥ // NarP_1,33.129 //

jitendriyā mahātmāno dhyānaśūnyā api dvija /

prayānti paramaṃ brahma punarāvṛttidurlabham // NarP_1,33.130 //

anirjitendriyagrāmaṃ yastu dhyānaparo bhavet /

mūḍhātmānaṃ ca taṃ vidyāddhyānaṃ cāsya na sidhyati // NarP_1,33.131 //

yadyatpaśyati tatsarvaṃ paśyedātmavadātmani /

pratyāhṛtānīndriyāṇi dhārayetsā tu dhāraṇā // NarP_1,33.132 //

yogājjitendriyagrāmastāni hṛtvā dṛḍhaṃ hṛdi /

ātmānaṃ paramaṃ dhyāyetsarvadhātāramacyutam // NarP_1,33.133 //

sarvaviśvātmakaṃ viṣṇuṃ sarvasokaikakāraṇam /

vikasatpadyapatrākṣaṃ cārukuṇḍalabhūṣitam // NarP_1,33.134 //

dīrghabāhumudārāṅgaṃ sarvālaṅkārabhṛṣitam /

pītāmbaradharaṃ devaṃ hemayajñopavītinam // NarP_1,33.135 //

bibhrataṃ tulasīmālāṃ kaustubhena virājitam /

śrīvatsavakṣasaṃ devaṃ surāsuranamaskṛtam // NarP_1,33.136 //

aṣṭāre hṛtsaroje tu dvādaśāṅgulavistṛte /

dhyāyedātmānamavyaktaṃ parātparataraṃ vibhumaṭ // NarP_1,33.137 //

dhyānaṃ sadbhinirgaditaṃ pratyayasyaikatānatā /

dhyānaṃ kṛtvā muhurttaṃ vā paraṃ mokṣaṃ labhennaraḥ // NarP_1,33.138 //

dhyānātpāpāni naśyanti dhyānānmokṣaṃ ca vindati /

dhyānātprasīdati hariddharyānātsarvārthasādhanam // NarP_1,33.139 //

yadyadrūpaṃ mahāviṣṇostattaddhyāyetsamāhitam /

tena dhyānena tuṣṭātmā harirmokṣaṃ dadāti vai // NarP_1,33.140 //

acañcalaṃ manaḥ kuryāddhyeye vastuni sattama /

dhyānaṃ dhyeyaṃ dhyātṛbhāvaṃ yathā naśyati nirbharam // NarP_1,33.141 //

tato 'mṛtatvaṃ bhavati jñānāmṛtaniṣevaṇāt /

bhavennirantaraṃ dhyānādabhedapratipādanam // NarP_1,33.142 //

suṣutpivatparānandayuktaścoparatendriyaḥ /

nirvātadīpavatsaṃsthaḥ samādhirabhidhīyate // NarP_1,33.143 //

yogī samādhyavasthāyāṃ na śṛṇoti na paśyati /

na jighrati na spṛśati na kiñcadvakti sattama // NarP_1,33.144 //

ātmā tu nirmalaḥ śuddhaḥ sañcidānandavigrahaḥ /

sarvopādhivinirmukto yogināṃ bhātyacañcalaḥ // NarP_1,33.145 //

nirguṇo 'pi paro devo hyajñānādguṇavāniva /

vibhātyajñānanāśe tu yathāpūrvaṃ vyavasthitam // NarP_1,33.146 //

paraṃ jyotirameyātmā māyāvāniva māyinām /

tannāśe nirmalaṃ brahma prakāśayati paṇḍitaṃ // NarP_1,33.147 //

ekamevādvitīyaṃ ca paraṃ jyotirnirañjanam /

sarveṣāmeva bhūtānāmantaryāmitayā sthitam // NarP_1,33.148 //

aṇoraṇīyānmahato mahīyānsanātanātmākhilaviśvahetuḥ /

paśyanti yajjñānavidāṃ variṣṭāḥ parātparasmātparamaṃ pavitram // NarP_1,33.149 //

akārādikṣakārāntavarṇabhedavyavasthitaḥ /

purāṇapuruṣo 'nādiḥ śabdabrahmeti gīyate // NarP_1,33.150 //

viśuddamakṣaraṃ nityaṃ pūrṇamākāśamadhyagam /

ānandaṃ nirmalaśāntaṃ paraṃ brahmeti gīyate // NarP_1,33.151 //

yogino hṛdi paśyanti parātmānaṃ sanātanam /

avikāramajaṃ śuddhaṃ paraṃ brahmeti gīyate // NarP_1,33.152 //

dhyānamanyatpravakṣyāmi śṛṇuṣva muni sattama /

saṃsāratāpatatpānāṃ sudhāvṛṣṭisamaṃ nṛṇām // NarP_1,33.153 //

nārāyaṇaṃ parānandaṃ smaretpraṇavasaṃsthitam /

nādarupamanaupamyamarddhamātroparisthitam // NarP_1,33.154 //

akāraṃ brahmaṇo rupamukāraṃ viṣṇurupavat /

makāraṃ rudrarupaṃ syādardhdamātraṃ parātmakam // NarP_1,33.155 //

mātrāstistraḥ samākhyātā brahmaviṣṇu śivādhipāḥ /

teṣāṃ samuccayaṃ vipra parabrahmaprabodhakam // NarP_1,33.156 //

vācyaṃ tu paramaṃ brahma vācakaḥ praṇavaḥ smṛtaḥ /

vācyavācakasaṃbandho hyupacārāttayordvijā // NarP_1,33.157 //

japantaḥ praṇavaṃ nityaṃ mucyante sarvapātakaiḥ /

tadabhyāsena saṃyuktāḥ paraṃ mokṣaṃ labhanti ca // NarP_1,33.158 //

japaṃśca praṇavaṃ mantraṃ brahmaviṣṇuśivātmakam /

koṭisūryasamaṃ tejo dhyāyedātmani nirmalam // NarP_1,33.159 //

śālagrāmaśilārupaṃ pratimārupameva vā /

yadyatpāpaharaṃ vastu tattadvā cintayeddhṛdi // NarP_1,33.160 //

yadetaddaiṣṇavaṃ jñānaṃ kathitaṃ te munīśvara /

etadviditvā yogīndro labhate mokṣamuttamam // NarP_1,33.161 //

yastvetacchṛāṇuyādvāpi paṭhedvāpi samāhitaḥ /

sa sarvapāpanirmukto harisālokyamānpuyāt // NarP_1,33.162 //

iti śrībṛnnāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde yoganirupaṇaṃ nāma trayastriṃśo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
samākhyātāni sarvāṇi yogāṅgāni mahāmune /
idānīmapi sarvajña yatpṛcchāmi taducyatām // NarP_1,34.1 //

yogobhaktimatāmeva sidhyatīti tvayoditam /

yasya tuṣyati sarveśastasya bhaktiśca śāśvatam // NarP_1,34.2 //

yathā tuṣyati sarveśo devadevo janārdanaḥ /

tanmamākhyāhi sarvajña mune kāruṇyavāridhe // NarP_1,34.3 //

sanaka uvāca
nārāyaṇaṃ paraṃ devaṃ saccidānandavigraham /
bhaja sarvātmanā vipra yadi muktimabhīpsasi // NarP_1,34.4 //

ripavastaṃ na hiṃsanti na bādhante grahāścatam /

rākṣasāśca na cekṣante naraṃ viṣṇuparāyaṇam // NarP_1,34.5 //

bhaktardṛḍhā bhavedyasya devadeve janārdane /

śreyāṃsi tasya sidhyanti bhaktimanto 'dhikāstataḥ // NarP_1,34.6 //

pādau tau saphalau puṃsāṃ yau viṣṇugṛhagāminau /

tau karau laphalau jñeyau viṣṇupūjāparau tu yau // NarP_1,34.7 //

te netre suphale puṃsāṃ paśyato ye danārdanam /

sā jihvā procyate sadbhirharināmaparā tu yā // NarP_1,34.8 //

satyaṃ satyaṃ punaḥ satyamuddhṛtya bhujamutyate /

tattvaṃ gurusamaṃ nārita nata devaḥ keśavātparaḥ // NarP_1,34.9 //

satyaṃ vacmihitaṃ vācmi sāraṃ vacmi punaḥ punaḥ /

asāre 'smiṃsta saṃsāre satyaṃ harisamarcanam // NarP_1,34.10 //

saṃsārapāśaṃ sudṛḍhaṃ mahāmohapradāyakam /

haribhaktikuṭāreṇa cchittvātyantasukhī bhava // NarP_1,34.11 //

tanmanaḥ saṃyutaṃ viṣṇau sā vāṇī yatparāyaṇā /

te śrotre tatkathāsārapūrite lokavandite // NarP_1,34.12 //

ānandamakṣaraṃ śūnyamavasthātritayairapi /

ākāśamadhyagaṃ devaṃ bhaja nārada saṃtatam // NarP_1,34.13 //

sthānaṃ na śakyate yasya svarupaṃ vā kadācana /

nirdeṣṭuṃ muniśārdūla draṣṭuṃ vāpyakṛtātmabhiḥ // NarP_1,34.14 //

samastaiḥ karaṇairyukto vartte 'sau yadā tadā /

jāgradityucyate sadbhirantaryāmī sanātanaḥ // NarP_1,34.15 //

yadāntaḥ karaṇairṃyuktaḥ svecchayā vicaratyasau /

svapannicyucyate hyātmā yadā svāpavivarjitaḥ // NarP_1,34.16 //

na bāhyakaraṇairyukto na cāntaḥ karaṇaistathā /

asvarupo yadātmāsau puṇyāpuṇyavivarjitaḥ // NarP_1,34.17 //

sarvopādhivinirmukto hyānando nirguṇo vibhuḥ /

parabrahmamayo devaḥ suṣutpa iti gīyate // NarP_1,34.18 //

bhāvanāmayametadvai jagatsthāvarajaṅgamam /

vidyudvilolaṃ viprendra bhaghaja tasmājjanārdanam // NarP_1,34.19 //

ahiṃsā satyamasteyaṃ brahmacaryāparigrahau /

vartate yasya tasyaiva tuṣyate jagatāṃ patiḥ // NarP_1,34.20 //

sarvabhaghūtadayāyukto viprapūjāparāyaṇaḥ /

tasya tuṣṭo jagannātho madhukaiṭabhamarddanaḥ // NarP_1,34.21 //

satkathāyāṃ ca ramate satkathāṃ ca karoti yaḥ /

satsaṅgo nirahaṃ kārastasya prīto ramāpatiḥ // NarP_1,34.22 //

nāmasaṃkīrttanaṃ viṣṇo kṣuttṛṭpraskhalitādiṣu /

karoti satataṃ yastu tasya prīto hyadhokṣajaḥ // NarP_1,34.23 //

yātu nārīpatiprāṇā patipūjāparāyaṇā /

tasyāstuṣṭo jagannātho dadāti svapadaṃ mune // NarP_1,34.24 //

asūyārahitā ye tu hyahaṅkāravivarjitāḥ /

devapūjāparāścaiva teṣāṃ tuṣyati keśavaḥ // NarP_1,34.25 //

tasmācchṛṇuṣva devarśe bhajasvaṃ satataṃ harim /

mā kuruṣva hyahaṅkāraṃ vidyullolaśriyā vṛthā // NarP_1,34.26 //

śarīraṃ mṛtyusaṃyuktaṃ jīvitaṃ cāti cañcalam /

rājādibhirdhanaṃ bādhyaṃ sampadaḥ kṣaṇabhaṅgurāḥ // NarP_1,34.27 //

kiṃ na paśyasi devarṣe hyāyuṣārddhaṃ tu nidrayā /

hataṃ ca bhojanādyaiśca kiyadāyuḥ samāhṛtam // NarP_1,34.28 //

kiyadāyurbālabhāvātkiyadvṛthā /

kiyadviṣayabhogaiśca kadā dharmānkariṣyati // NarP_1,34.29 //

bālabhāve ca vārddhakyena ghaṭetācyutārcanam /

vayasyeva tato dharmānkuru tvamanahaṅkṛtaḥ // NarP_1,34.30 //

mā vināśaṃ vraja mune magnaḥ saṃsāragahvare /

varurvināśanilayamāpadāṃ paramaṃ padam // NarP_1,34.31 //

śarīraṃ bhoganilayaṃ malādyaiḥ paridūṣitam /

kimarthaṃ śāśvatadhiyā kuryātpāpaṃ naro vṛthā // NarP_1,34.32 //

āsārabhūte saṃsāre nānāduḥ khasamanvite /

viśvāso nātra karttavyo niścitaṃ mṛtyusaṃkule // NarP_1,34.33 //

tasmācchṛṇuṣva viprendra satyametadvravīmyaham /

dehayoganivṛttyarthaṃ sadya eva janārdanam // NarP_1,34.34 //

mānaṃ tyaktvā tathā lobhaṃ kāmakrodhavivarjitaḥ /

bhajasva satataṃ viṣṇuṃ mānuṣyamatidurlabham // NarP_1,34.35 //

koṭijanmasahasreṣu sthāvarādiṣu sattama /

saṃbhrāntasya tu mānuṣyaṃ kathañcitparilabhyate // NarP_1,34.36 //

tatrāpi devatābuddhirdānabuddhiśca sattama /

bhogabuddhistathā nṝṇāṃ janmāntaratapaḥ phalam // NarP_1,34.37 //

mānuṣyaṃ durlabhaṃ prāpya yo hariṃ nārcayetsakṛt /

mūrkhaḥ ko 'sti parastasmājjaḍabuddhiracetanaḥ // NarP_1,34.38 //

durlabhaṃ prāpya mānuṣyaṃ nārcayanti ca ye harim /

teṣāmatīva mūrkhāṇāṃ vivekaḥ kutra tiṣṭhati // NarP_1,34.39 //

ārādhito jagannātho dadātyabhimataṃ phalam /

kastaṃ na pūjayedviprasaṃsārāpripradīpitaḥ // NarP_1,34.40 //

caṇḍālo 'pi muniśreṣṭa viṣṇubhakto dvijādhikaḥ /

viṣṇubhaktivihīnaśca dvijo 'pi śvapacādhamaḥ // NarP_1,34.41 //

tasmātkāmādikaṃ tyaktvā bhajeta harimavyayam /

yasmiṃstuṣṭe 'khilaṃ tuṣyedyataḥ sarvagato hariḥ // NarP_1,34.42 //

yathā hastipade sarvaṃ padamātraṃ pralīyate /

tathaḥā carācaraṃ viśvaṃ viṣṇāviva pralīyate // NarP_1,34.43 //

ākāśena yathā vyātpaṃ jagatsthāvarajaṅgamam /

tathaiva hariṇā vyātpaṃ viśvametaccarācaram // NarP_1,34.44 //

janmano maraṇaṃ nṝṇāṃ janma vai mṛtyusādhanam /

ubhe te nikaṭe viddhi tannāśo harisevayā // NarP_1,34.45 //

dhyātaḥ smṛtaḥ pūjito vā praṇato vā janārdanaḥ /

saṃsārapāśavicchedīkastaṃ na pratipūjayet // NarP_1,34.46 //

yannāmoccāṃraṇādeva mahāpātakanāśanam /

yaṃ samabhyarcya viprarṣe mokṣabhāgī bhavennaraḥ // NarP_1,34.47 //

aho citramaho citramaho citramidaṃ dvija /

harināmni sthite lokaḥ saṃsāre parivarttate // NarP_1,34.48 //

bhūyobhūyo 'pi vakṣyāmi satyametattapodhana /

nīyamāno yamabhaṭairaśakto dharmasādhanaiḥ // NarP_1,34.49 //

yāvannendriyavaikalyaṃ yāvadvyādhirna bādhate /

tāvadevārcayedviṣṇuṃ yadi muktimabhīpsati // NarP_1,34.50 //

māturgarbhādviniḥ

māturgarbhādviniṣkrānto yadā jantustadaiva hi /

mṛtyuḥ saṃnihito bhūyāttasmāddharmaparo bhavet // NarP_1,34.51 //

aho kaṣṭamaho kaṣṭamahokaṣṭamidaṃ vapuḥ /

vinaśvaraṃ samājñāya dharmaṃ naivācaratyayam // NarP_1,34.52 //

satyaṃ satyaṃ punaḥ satyamuddhṛtya bhujamucyate /

dambhācāraṃ parityajyaṃ vāsudevaṃ samarcayet // NarP_1,34.53 //

bhūyo bhūyo hitaṃ vacmi bhujamuddhṛtya nārada /

viṣṇuḥ sarvātmanā pūjyastyājyāsūyā tathānṛtam // NarP_1,34.54 //

krodhamūlo manastāpaḥ krodhaḥ saṃsārabandhanam /

dharmakṣayakaraḥ krodhastasmāttaṃ parivarjayet // NarP_1,34.55 //

kāmamūlamidaṃ janma kāmaḥ pāpasya kāraṇam /

yaśaḥ kṣayakaraḥ kāmastasmāttaṃ parivarjayet // NarP_1,34.56 //

samastaduḥkhajālānāṃ mātsaryaṃ kāraṇaṃ smṛtam /

narakāṇāṃ sādhanaṃ ca tasmāttadapi saṃtyajet // NarP_1,34.57 //

mana eva manuṣyāṇāṃ kāraṇaṃ bandhamokṣayoḥ /

tasmāttadabhisaṃyojya parātmani sukhī bhavet // NarP_1,34.58 //

aho dhairyamaho dhairyamaho dhairyamaho nṛṇām /

viṣṇau sthite jagannāthe na bhajanti madoddhatāḥ // NarP_1,34.59 //

anārādhya jagannāthaṃ sarvadhātāramacyutam /

saṃsārasāgare magnāḥ kathaṃ pāraṃ prayānti hi // NarP_1,34.60 //

acyutānantagovindanāmoccāraṇabheṣajāt /

naśyanti sakalā rogāḥ satyaṃ satyaṃ vadāmyaham // NarP_1,34.61 //

nārāyaṇa jagannātha vāsudeva janārddana /

itīrayanti ye nityaṃ te vai sarvatra vanditāḥ // NarP_1,34.62 //

adyāpi ca muniśreṣṭa brahmādyā api devatāḥ /

yatprābhāvaṃ na jānanti taṃ yāhi śaraṇaṃ mune // NarP_1,34.63 //

aho maurkhyamaho maurkhyamaho maurkhyaṃ durātmanām /

hṛtpadmasaṃsthitaṃ viṣṇuṃ na vijānanti nārada // NarP_1,34.64 //

śṛṇuṣva muniśārdūla bhūyobhūyo vadāmyaham /

hariḥ śraddhāvatāṃ tuṣyenna dhanairna ca bāndhavaiḥ // NarP_1,34.65 //

bandhumattvaṃ dhanāḍhyatvaṃ putravattvaṃ ca sattama /

viṣṇubhaghaktimatāṃ nṝṇāṃ bhavejjanmani janmani // NarP_1,34.66 //

pāpamūlamayaṃ dehaḥ pāpakarmaratastathā /

etadviditvā satataṃ pūjanīyo janārddanaḥ // NarP_1,34.67 //

putramitrakalatrādyā bahavaḥ syuśca saṃpadaḥ /

haripūjāratānāṃ tu bhavatyena na saṃśayaḥ // NarP_1,34.68 //

ihāmutra sukhaprepsuḥ pūjayetsatataṃ harim /

ihāmutrāsukhaprepsuḥ paranindāparo bhavet // NarP_1,34.69 //

dhigjanma bhaktihīnānāṃ devadeve janārddane /

satpātradānaśūnyaṃ yattaddhanaṃ dhikpunaḥ punaḥ // NarP_1,34.70 //

na namedviṣṇave yasya śarīraṃ karmabhedine /

pāpānāmākaraṃ tadvai vijñeyaṃ munisattama // NarP_1,34.71 //

satpātradānarahitaṃ yaddravyaṃ yena rakṣitam /

cauryeṇa rakṣitamiva viddhi lokeṣu niścitam // NarP_1,34.72 //

taḍillolaśriyā mattāḥ kṣaṇaṃbhayuraśālinaḥ /

nārādhayanti viśveśaṃ paśupāśavimocakam // NarP_1,34.73 //

sṛṣṭistu dvividhā proktā daivāsuravibhedataḥ /

hari bhakti yutā daivī taddhīnā hyāsurī mahā // NarP_1,34.74 //

tasmācchṛṇaṣva viprendra haribhaktiparāyaṇāḥ /

śreṣṭhāḥ sarvatra vikhyātā yato bhaktiḥ sudurlabhā // NarP_1,34.75 //

asūyārahitā ye ca vipratrāṇaparāyaṇāḥ /

kāmādirahitā ye ca teṣāṃ tuṣyati keśavaḥ // NarP_1,34.76 //

saṃmārjanādinā ye tu viṣṇuśuśrūṣaṇe ratāḥ /

satpātradānaniratāḥ prayānti paramaṃ padam // NarP_1,34.77 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde haribhaktilakṣaṇaṃ nāma catustriṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
punarvakṣyāmi māhātmyaṃ devadevasya cakriṇaḥ /
paṭhatāṃ śuṇvatāṃ sadyaḥ pāparāśiḥ praṇaśyati // NarP_1,35.1 //

śāntā jitāriṣaḍvargā yogenāpyanahṝṅkṛtāḥ /

yajanti jñānayogena jñānarūpiṇamavyayam // NarP_1,35.2 //

tīrthasnānairviśuddhā ye vratadānatapomakhaiḥ /

yajanti karmayogena sarvadhātāramacyutam // NarP_1,35.3 //

lubdhā vyasanito 'jñāśca na yajanti jagatpatim /

ajarāmaravanmūḍhāstiṣṭanti narakīṭakāḥ // NarP_1,35.4 //

taḍillekhāśriyā mattā vṛthāhṝṅkāradviṣitāḥ /

na yajanti jagannāthaṃ sarvaśraiyovidhāyakam // NarP_1,35.5 //

haridharmaratāḥ śāntā haripādābjasevakāḥ /

daivātke 'pīha jāyante lokānugrahatatparāḥ // NarP_1,35.6 //

karmaṇā manasā vācā yo yajedbhaktito harim /

sa yāti paramaṃ sthānaṃ sarvalokottamottamam // NarP_1,35.7 //

atraivodāharantīmamitihāsaṃ purātanam /

paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ caiva sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,35.8 //

tatpravakṣyāmi caritaṃ yajñamālisumālinoḥ /

yasya śravaṇamātreṇa vācimedha phalaṃ labhet // NarP_1,35.9 //

kaścidāsītpurā vipra brahmaṇo raivateṃ'tare /

vedamāliriti khyāto vedavedāṅgapāragaḥ // NarP_1,35.10 //

sarvabhūtadayāyukto haripūjāparāyaṇaḥ /

putramitrakalatrārthaṃ dhanārjanaparo 'bhavat // NarP_1,35.11 //

apaṇyaṃvikrayaṃ cakre tathā ca rasivikrayam /

caṇḍālādyairapi tathā saṃbhaṣī tatpratigrahī // NarP_1,35.12 //

tapasāṃ vikrayaṃ cakre vratānāṃ vikrayaṃ tathā /

parārthaṃ tīrthagamanaṃ kalatrārthamakārayat // NarP_1,35.13 //

kālena gacchatā vipra jātau tasya sutāvubho /

yajñamālī sumālī ca yamalāvatiśobhanau // NarP_1,35.14 //

tataḥ pitā kumārau tāvatisnehasamanvitaḥ /

poṣayāmāsa vātsalyādbahubhiḥ sādhanaistadā // NarP_1,35.15 //

vedamālirbahūpāyairdhanaṃ saṃpādya yatnataḥ /

svadhanaṃ gaṇayāmāsa kiyatsyāditi veditum // NarP_1,35.16 //

nidhikoṭisahasrāṇāṃ koṭikoṭiguṇānvitam /

vigaṇayya svayaṃ dṛṣṭo vismitaścārthacintayā // NarP_1,35.17 //

asatpratigrahaiścaiva apaṇyānāṃ ca vikrayaiḥ /

meyā tapo vikrayādyairetaddhanamupārjitam // NarP_1,35.18 //

nādyāpi śāntimāpannā mama tṛṣṇātiduḥsahā /

merutulyasuvarṇāni hyasaṃkhyātāni vāñchati // NarP_1,35.19 //

aho manye mahākaṣṭaṃ samastakleśasādhanam /

sarvānkāmānavāṃpnoti punaranyañca kāṅkṣati // NarP_1,35.20 //

jīryanti jīryataḥ keśāḥ dantā jīryanti jīryataḥ /

cakṣuḥśrotre ca jīryete tṛṣṇekā taruṇāyate // NarP_1,35.21 //

mamedriyāṇi sarvāṇi mandabhāvaṃ vrajanti ca /

balaṃ hataṃ ca jarasā tṛṣṇā taruṇatāṃ gatā // NarP_1,35.22 //

kaṣṭāśā varttate yasya sa vidrānatha paṇḍitaḥ /

suśānto 'pi pramanyuḥ syāddhīmānapyatimūḍhadhīḥ // NarP_1,35.23 //

āśā bhaṅgakarī puṃsāmajeyārātisannibhā /

tasmādāśāṃ tyajetprājño yadīcchecchāśvataṃ sukham // NarP_1,35.24 //

balaṃ tejoḥ yaśaśvaiva vidyāṃ mānaṃ ca vṛddhatām /

tathaiva satkule janma āśā hatyativegataḥ // NarP_1,35.25 //

nṛṇāmāśābhibhūtānāmāścaryamidasucyate /

kiñciddātāpi cāṇḍālastasmādadhikatāṃ gataḥ // NarP_1,35.26 //

āśābhibhūtā ye martyā mahāmohā mahoddhatāḥ /

avamānādikaṃ duḥkhaṃ na jānanti kadāpyaho // NarP_1,35.27 //

mayāpyevaṃ bahukliśairetaddhanamupārjitam /

śarīramapi jīrṇaṃ ca jarasāpahataṃ balam // NarP_1,35.28 //

itaḥ paraṃ yatiṣyāmi paralokārthamādarāt /

evaṃ niścitya viprendra dharmamārga rato 'bhavat // NarP_1,35.29 //

tadaiva taddhanaṃ sarvaṃ caturddhā vyabhajattathā /

svayaṃ tu bhāga dvitaya svārjitārthādapāharat // NarP_1,35.30 //

śeṣaṃ ca bhāgadvitayaṃ putrayorubhayordadau /

svenārjitānāṃ pāpānāṃ nāśaṃ kartumanāstadā // NarP_1,35.31 //

prapātaḍāgārāmāṃśca tathā devagṛhānbahūn /

annādīnāṃ ca dānāni gaṅgātīre cakāra saḥ // NarP_1,35.32 //

evaṃ dhanamaśeṣaṃ ca viśrāṇya haribhaktimān /

nāranārāyaṇa sthānaṃ jagāma tapase vanam // NarP_1,35.33 //

tatrāpaśyanmahāramyamāśramaṃ munisevitam /

phalitaiḥ puṣaapitaiścaiva śobhitaṃ vṛkṣasaṃcayaiḥ // NarP_1,35.34 //

gṛṇadbhiḥ paramaṃ brahma śāstracintāparaistathā /

paricaryāparairvṛddhairmunibhiḥ pariśobhitam // NarP_1,35.35 //

śiṣyaiḥ parivṛtaṃ tatra muniṃ jānanti saṃjñakam /

gṛṇantaṃ paramaṃ brahma tejorāśiṃ dadarśa ha // NarP_1,35.36 //

śamādiguṇasaṃyuktaṃ rāgādirahitaṃ munim /

śīrṇaparṇāśanaṃ dṛṣṭvā vedamālirnanāma tam // NarP_1,35.37 //

tasya jānantirāgantoḥ kalpayāmāsa cārhaṇam /

kandamūlaphalādyaistu nārāyaṇadhiyā mune // NarP_1,35.38 //

kṛtātithyakriyastena vedamālī kṛtāñjaliḥ /

vinayāvanato bhūtvā provāca vadatāṃ varam // NarP_1,35.39 //

bhagavankṛtakṛtyo 'smi vigataṃ kalmaṣaṃ mama /

māmuddhara mahābhāga jñānadānena paṇḍita // NarP_1,35.40 //

evamuktastatastena jānantirmunisattamaḥ /

provāca prahasanvāgmī vedamāliṃ guṇānvitam // NarP_1,35.41 //

jānantiruvāca
śṛṇaṣva vipraśārdūla saṃsāracchedakāraṇam /
pravakṣyāmi samāsena durlabhaṃ tvakṛtātmanām // NarP_1,35.42 //

bhaja viṣṇuṃ paraṃ nityaṃ smara nārāyaṇaṃ prabhum /

parāpavādaṃ paiśunyaṃ kadācidapi mā kṛthāḥ // NarP_1,35.43 //

paropakāranirataḥ sa dā bhava mahāmate /

haripūjāparaścaiva tyaja mūrkhasamāgamam // NarP_1,35.44 //

kāmaṃ krodhaṃ ca lobhaṃ ca mohaṃ ca madamatsarau /

parityajyātmavallokaṃ dṛṣṭvā śāntiṃ gamiṣyasi // NarP_1,35.45 //

asūyāṃ paranindāṃ ca kadācidapi mā kuru /

draṃbhācāramahṝṅkāraṃ naiṣṭhuryaṃ ca parityaja // NarP_1,35.46 //

dayāṃ kuruṣva bhuteṣu śuśrūṣāṃ ca tathā satām /

tvayā kṛtāṃśca dharmānvai mā prakāśaya pucchatām // NarP_1,35.47 //

anācāraparāndṛṣṭvā nopekṣāṃ kuru śaktitaḥ /

pūjayasvātiyiṃ nityaṃ svakuṭuṃbāvirodhataḥ // NarP_1,35.48 //

patraiḥ puṣpaiḥ phalairvāpi dūrvābhiḥ pallavairatha /

pūjayasva jagannāthaṃ nārāyaṇamakāṃ mataḥ // NarP_1,35.49 //

devānṛpīnpitṝścāpi tarpayasva yathāvidhi /

agreśca vidhivadvapra paricaryāparo bhava // NarP_1,35.50 //

devatāyatane nityaṃ saṃmārjanaparo bhava /

tathopalepanaṃ caiva kuruṣva susamāhitaḥ // NarP_1,35.51 //

śīrṇasphaṭitasaṃdhānaṃ kuru devagṛhe sadā /

mārgaśobhāṃ ca dīpaṃ ca viṣṇorāyatane kuru // NarP_1,35.52 //

kandamūlaphalairvāpi sadā pūjaya mādhavam /

pradakṣiṇanamaskāraiḥ stotrāṇāṃ paṭhanaistathā // NarP_1,35.53 //

yurāṇaśravaṇaṃ caiva purāṇapaṭhanaṃ tathā /

vedāntapaṭhanaṃ caiva pratyahaṃ kuru śaktitaḥ // NarP_1,35.54 //

evaṃ sthiti tava jñānaṃ bhaghaviṣyatyuttamottamam /

jñānātsamastapāpānāṃ mokṣo bhavati niścitam // NarP_1,35.55 //

evaṃ prabodhitastena vedamālirmahāmatiḥ /

tathā jñānarato nityaṃ jñānaleśamavāptavān // NarP_1,35.56 //

vedamāliḥ kadācittu jñānaleśapracoditaḥ /

ko 'haṃ mama kriyā keti svayameva vyaktintayat // NarP_1,35.57 //

mama janma kathaṃ jātaṃ rūpaṃ kīdṛgvidhaṃ mama /

evaṃ vicāraṇaparoḥ divāniśamatandritaḥ // NarP_1,35.58 //

aniścitamatirbhūtvā vedamālirddhijottamaḥ /

punarjānantimāgamya praṇamyedamuvāca ha // NarP_1,35.59 //

vedamāliruvāca
mama cittamatibhrātaṃ guro brahmavidāṃ vara /
ko 'haṃ mama kriyā kā ca mama janma kathaṃ vada // NarP_1,35.60 //

jānantiruvāca
satyaṃ satyaṃ mahābhāgaṃ cittaṃ bhrātaṃ suniścitam /
avidyānilarya cittaṃ kathaṃ sadbhāvagagameṣyati // NarP_1,35.61 //

mameti gaditaṃ yattu tadapi bhrāntiriṣyate /

ahṝṅkāro manodharma ātmano nahi paṇḍita // NarP_1,35.62 //

punaśca ko 'hamityuktaṃ vedamāle tvayā tu yat /

mama jātyādi śūnyasya kathaṃ nāma karomyaham // NarP_1,35.63 //

anaupamyasvabhāvasya nirguṇasya parātmanaḥ /

nīrūpasyāprameyasya kathaṃ nāma karomyaham // NarP_1,35.64 //

parajyotiḥ svarūpasya paripūrṇāvyayātmanaḥ /

avicchinnasvabhāvasya kathyate ca kathaṃ kriyā // NarP_1,35.65 //

svaprakāśātmano vipra nityasya paramātmanaḥ /

anantasya kriyā caiva kathaṃ janma ca kathyate // NarP_1,35.66 //

jñānaikavedyamajaraṃ paraṃ brahma sanātanam /

paripūrṇaṃ parānandaṃ tasmānnānyadiha dvija // NarP_1,35.67 //

tattvamasyādivākyebhyo jñānaṃ mokṣasya sādhanam /

jñāne tvanāhate siddhe sarvaṃ brahmamayaṃ bhavet // NarP_1,35.68 //

evaṃ prabodhitastena vedamālirmunīśvara /

mumoda paśyannātmānamātmanyevācyutaṃ prabhum // NarP_1,35.69 //

upādhirahitaṃ brahma svaprakāśaṃ nirañjanam /

ahameveti niścitya parāṃ śāntimavāptavān // NarP_1,35.70 //

tataśca vyavahārārthaṃ vedamālirmunīśvaram /

guruṃ praṇamya jānanti sadā dhyānaparo 'bhavat // NarP_1,35.71 //

gate bahutithe kāle vedamālirmunīśva /

vārāṇasīpuraṃ prāpya paraṃ mokṣamavāptavān // NarP_1,35.72 //

ya imaṃ paṭhate 'dhyāyaṃ śṛṇuyādvā samāhitaḥ /

sa karmapāśavicchedaṃ prāpya saukhyamavānpuyāt // NarP_1,35.73 //

iti śrībṛhannārādīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde jñānanirūpaṇa nāma pañcatriṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
vedamāleḥ sutau proktau yāvubhau munisattama /
yajñamālī sumālī ca tayoḥ karmādhunocyata // NarP_1,36.1 //

tayorādyo yajñamālī vibheda pitṛsaṃcitam /

dhanaṃ dvidhā kaniṣṭasya bhāgamekaṃ dadau tadā // NarP_1,36.2 //

sumālī ca dhanaṃ sarvaṃ vyasanābhirakataḥ sadā /

apādānā dibhiścaiva nāśayāmāsa bho dvija // NarP_1,36.3 //

gītavādyarato nityaṃ madyapānarato 'bhavat /

veśyāvibhramalubdho 'sau paradārato 'bhavat // NarP_1,36.4 //

sarvasminnāśamāyāte hiraṇye pitṛsaṃcite /

apahṛtya paraṃ dravyaṃ vārastrīnirato 'bhavat // NarP_1,36.5 //

dṛṣṭvā sumālinaḥ śūlaṃ yajñamālī mahāmatiḥ /

babhūva duḥkhito 'tyarthaṃ bhrātaraṃ cedamabravīt // NarP_1,36.6 //

alamamatyantakaṣṭena vṛttenāsmatkule 'nuja /

tvameka eva duṣṭātmā mahāpāparato 'bhavaḥ // NarP_1,36.7 //

evaṃ nivārayantaṃ taṃ bahuśo jyeṣṭasodaram /

haniṣyāmīti niścitya khaḍgahastaḥ kace 'grahīt // NarP_1,36.8 //

tato mahāravo jajñe nagare bhṛśadāruṇaḥ /

babandhurnāgarāścainaṃ kupitāste sumālinam // NarP_1,36.9 //

yajñamālī hyameyātmā paurānsaṃprārthya duḥkhitaḥ /

bandhanānmocayāmāsa bhrātṛsnehavimohitaḥ // NarP_1,36.10 //

yajñamālī punaścāpi bibhide svadhanaṃ dvidhā /

ādade svayamarddhaṃ ca dadāvarddhaṃ yavīyase // NarP_1,36.11 //

sumālī tvatimūḍhātmā taddhanaṃ cāpi nārada /

mūrkhaiḥ pāraṃvaḍacaṇḍālairbubhuje ca sahoddhataḥ // NarP_1,36.12 //

asatāmupabho gāya durjanānāṃ vibhūtayaḥ /

picumandaḥ phalāḍhyo 'pi kākairevopabhujyate // NarP_1,36.13 //

bhrātrā dattaṃ dhanaṃ tañca sumālī nāśayanmune /

madyapānapramattaśca gomāṃsā dīnyabhakṣayat // NarP_1,36.14 //

tyakto bandhujanaiḥ sarvaiścāṇḍālastrīsamanvitaḥ /

rājñāpi bādhito vipraprapede nirjanaṃ vanam // NarP_1,36.15 //

yajñamālī sudhīrvipra sadā dharmarato 'bhavet /

avāritaṃ dadāvannaṃ satsaṅgagatakalmaṣaḥ // NarP_1,36.16 //

pitrā kṛtāni sarvāṇi taḍāgādīni sattama /

apālayatprayatnena sadā dharmaparāyaṇaḥ // NarP_1,36.17 //

viśrāṇitaṃ dhanaṃ sarvaṃ yajñamālermahātmanaḥ /

satpātradānaniṣṭasya dharmamārgapravartinaḥ // NarP_1,36.18 //

aho sadupabhogāya sajjanānāṃ vibhūtayaḥ /

kalpavṛkṣaphalaṃ sarvamamaraireva bhujyate // NarP_1,36.19 //

dhanaṃ viśrāṇya dharmārthaṃ yajñamālī mahāmatiḥ /

nityaṃ viṣṇugṛhe samyakparicaryyāparo 'bhavat // NarP_1,36.20 //

kālena gacchatā tau tu vṛddhabhāvamupāgatau /

yajñamālī sumālī ca hyekakāle mṛtāvubhau // NarP_1,36.21 //

haripūjāratasyāsya yajñamālimahātmanaḥ /

hariḥ saṃpreṣayāmāsa vimānaṃ pārṣadā vṛtam // NarP_1,36.22 //

divyaṃ vimānamāruhya yajñamālī mahāmatiḥ /

pūjyamānaḥ suragaṇaiḥ stūyamāno munīśvaraiḥ // NarP_1,36.23 //

gandharvairgīyamānaśca sevitaścāpsarogaṇaiḥ /

kāmadhenvā puṣyamāṇaścitrābharaṇabhūṣitaḥ // NarP_1,36.24 //

komalaistulasīmālyairbhūṣitastejasāṃ nidhiḥ /

gacchanviṣṇupadaṃ divyaṃmanujaṃ pathi dṛṣṭavān // NarP_1,36.25 //

tāhyamānaṃ yamabhaṭaiḥ kṣuttṛḍbhyāṃ paripīḍitam /
pretabhūtaṃ vivastraṃ ca duḥkhitaṃ pāśaveṣṭitam /
itastataḥ prādhāvantaṃ vilapantamanāthavat // NarP_1,36.26 //

krośantaṃ ca sudantaṃ ca dṛṣṭvā manasi vivyathe // NarP_1,36.27 //

yajñamālīdayāyukto viṣṇudūtānsamīpagān /

ko 'yaṃ bhaṭairbādhyamānaṃ ityapṛcchatkṛtāñjaliḥ // NarP_1,36.28 //

atha te haridūtāstaṃ yajñamālimahaujasam /

asau sumālī bhrātā te pāpātmeti samabruvan // NarP_1,36.29 //

yajñamālī samākarṇya vyākhyātaṃ viṣṇukiṅkaraiḥ /

manasā duḥkhamāpannaḥ punaḥ papraccha nārada // NarP_1,36.30 //

kathamasya bhavenmokṣaḥ sāṃcitaiḥ pāpasaṃcayaiḥ /

tadupāyaṃbadadhvaṃ me yūyaṃ hi mamabāndhavāḥ // NarP_1,36.31 //

sakhyaṃ sāptapadīnaṃ syādityāhurdharmakovidāḥ /

satāṃ sāptapadī maitrī satsatāṃ tripadī tathā // NarP_1,36.32 //

satsatāmapi ye saṃtasteṣāṃ maitraghī pade pade // NarP_1,36.33 //

tasmānme bāndhavā yūyaṃ māṃ netuṃ samupāgatāḥ /

yato 'yaṃ mama bhrātāpi mucyate tadihocyatām // NarP_1,36.34 //

yajñamālivacaḥ śrutvā viṣṇudūtā dayālavaḥ /

punaḥ smitāmukhāḥ procuryajñamāliharipriyam // NarP_1,36.35 //

viṣṇudūtā ūcuḥ
yajñamālinmahābhāga nārāyaṇaparāyaṇa /
upāyaṃ tava vakṣyāmaḥ sumālipremamuktidam // NarP_1,36.36 //

kṛtaṃ yatsumahatkarma tvayā prāktanajanmani /

pravakṣyāmaḥ samāsena tacchraṇuṣva samāhitaḥ // NarP_1,36.37 //

purā tvaṃ vaiśyajātīyo nāmnā viśvaṅghabharaḥ smṛtaḥ /

tvayā kṛtāni pāpāni ahantyagaṇitāni vai // NarP_1,36.38 //

sukarmavāsanāhīno mātāpitrorvirodhakṛt /

ekadā bandhubhistyaktaḥ śokasaṃtāpapīḍitaḥ // NarP_1,36.39 //

kṣudhāgnināpi saṃtaptaḥ prāptavānharimandiram /

tadā vṛṣṭirabhūttatra tatsthānaṃ paṅkilaṃ hyabhūta // NarP_1,36.40 //

dīrīkṛtastvayā paṅkastatsthāne sthātumicchayā /

upalepanatāṃ prāptaṃ tatsthānaṃ viṣṇumandire // NarP_1,36.41 //

tvayoṣitaṃ tu tadgātrau tasmindevālaye dvija /

daṃśitaścaiva sarpeṇa prāptaṃ pañcatvameva ca // NarP_1,36.42,1 //

tena puṇyaprabhāvena upalepakṛtena ca /

viprajanma tvayā prāptaṃ hari bhaktistathācalā // NarP_1,36.42,2 //

kalpakoṭiśataṃ sāgraṃ saṃprāpya harisannidhim /

vasādya jñānamāsādya paraṃ mokṣaṃ gamiṣyasi // NarP_1,36.43 //

anujaṃ pātakiśreṣṭhaṃ tvaṃ samuddharttamicchasi /

upāyaṃ tava vakṣyāmastaṃ nibodha mahāmate // NarP_1,36.44 //

gocarmamātrabhūmestu upalepanajaṃ phalam /

dattvoddhara mahābhāga bhrātaraṃ kṛpayānvitaḥ // NarP_1,36.45 //

evamukto viṣṇudūtairyajñamālī mahāpatiḥ /

tatphalaṃ pradadau tasmai bhrātre pāpavimuktaye // NarP_1,36.46 //

sumālī bhrātṛdattena puṇyena gatakalmaṣaḥ /

babhūva yamadūtāstu taṃ tyaktvā prapalāyitāḥ // NarP_1,36.47 //

vimānaṃ cāgataṃ sadyaḥ sarvabhogasamanvitam /

tadā sumālī svaryānamāruhya mumude mune // NarP_1,36.48 //

tāvubhau bhrātarau vipra suravṛndanamaskṛtau /

avāpaturbhṛśaṃ prītiṃ samāliṅgya parasparam // NarP_1,36.49 //

yajñamālī sumālī ca stūyamānau maharṣibhiḥ /

gīyamānau ca gandharvairviṣṇulokaṃ prajagmatuḥ // NarP_1,36.50 //

avāpya harisālokyaṃ sumālī munisattama /

yajñamālī coṣatustau kalpamekaṃ mudānvitau // NarP_1,36.51 //

bhuktvā bhogānbahūṃstatra yajñamālī mahāmatiḥ /

tatraiva jñānasaṃpannaḥ paraṃ mokṣamupāgataḥ // NarP_1,36.52 //

sumālī tu mahābhāgo viṣṇuloke mudānvitaḥ /

sthitvā bhūmiṃ punaḥ prāpya vipratvaṃ samupāgataḥ // NarP_1,36.53 //

atiśuddhe kule jāto guṇavānvedapāragaḥ /

sarvasaṃpatsamopeto haribhaktiparāyaṇaḥ // NarP_1,36.54 //

vyāharanharināmāni prapede jāhnavītaṭam /

tatra snātaśca gaṅgāyāṃ dṛṣṭvā viśveśvaraṃ prabhum // NarP_1,36.55 //

avāpa paramaṃ sthānaṃ yogināmapi durlabham /

upalepanamāhātmyaṃ kathitaṃ te munīśvara // NarP_1,36.56 //

tasmātsarvaprayatnena saṃpūjyo jagatāṃpatiḥ /

akāmādapi ye viṣṇoḥ sakṛtpūjāṃ prakurvate // NarP_1,36.57 //

na teṣāṃ bhavabandhastu kadācidapi jāyate /

haribhaktiratānyastu haribuddhyā samarcayet // NarP_1,36.58 //

tasya tuṣyanti viprendra brahmaviṣṇumaheśvarāḥ /

haribhaktiparāṇāṃ tu saṃgināṃ saṃgamātrataḥ // NarP_1,36.59 //

mucyate sarvapāpebhyo mahāpātakavānapi /

haripūjāparāṇāṃ ca harināmaratātmanām // NarP_1,36.60 //

śuśrūṣāniratā yānti pāpino 'pi parāṃ gatim // NarP_1,36.61 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde viṣṇusevāprabhāvo nāma ṣaṭtriṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
bhūyaḥ śṛṇuṣva viprendra māhātmyaṃ kamalāpateḥ /
kasya no jāyate prītiḥ śrotuṃ harikathāmṛtam // NarP_1,37.1 //

narāṇāṃ viṣayāndhānāṃ mamatākulacetasām /

ekameva harernāma sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,37.2 //

sakṛdvā na namedyastu viṣṇuṃ pāpaharaṃ nṛṇām /

śvapacaṃ taṃ vijānīyātkadācinnālapeñca tam // NarP_1,37.3 //

haripūjāvihīnaṃ tu yasya veśma dvijottama /

śmaśānasadṛśaṃ taddhi kadācidapi no viśet // NarP_1,37.4 //

haripūjāvihīnāśca vedavidveṣiṇastathā /

godvijadveṣaniratā rākṣasāḥ parikīrttitāḥ // NarP_1,37.5 //

yo vā ko vāpi viprendra vipradveṣaparāyaṇaḥ /

samarcayati govindaṃ tatpūjā viphalā bhavet // NarP_1,37.6 //

anyaśreyovināśārthaṃ yer'cayanti janārdanam /

sā pūjaiva mahābhāga pūjakānāśu hṝnti vai // NarP_1,37.7 //

haripūjākaro yastu yadi pāpaṃ samācaret /

tameva viṣmudveṣṭāraṃ prāhustattvārtthakovidāḥ // NarP_1,37.8 //

ye viṣṇuniratāḥ saṃti lokānugrahatatparāḥ /

dharmakāryaratāḥ śaśvadviṣṇurupāstu te matāḥ // NarP_1,37.9 //

koṭijanmārdajitaiḥ puṇyairviṣṇubhaktiḥ prajāyate /

dṛḍhabhaktimatāṃ viṣṇau pāpabuddhiḥ kathaṃ bhavet // NarP_1,37.10 //

janmakoṭyarjitaṃ pāpaṃ viṣṇupūjāratātmanām /

kṣayaṃ yāti kṣaṇādeva teṣāṃ syātpāpadhīḥ katham // NarP_1,37.11 //

viṣṇubhaktivihīnā ye caṇḍālāḥ parikīrtitāḥ /

caṇḍālā api vai śreṣṭhā haribhaktiparāyaṇāḥ // NarP_1,37.12 //

narāṇāṃ viṣayāndhānāṃ sarvaduḥkhavināśinī /

hariseveti vikhyātā bhuktimuktipradāyinī // NarP_1,37.13 //

saṃgātsnehādbhayāllobhādajñānādvāpi yo naraḥ /

viṣṇorupāsanaṃ kuryātso 'kṣayaṃ sukhamaśnute // NarP_1,37.14 //

haripādodakaṃ yastu kaṇamātraṃ pibedapi /

sa snātaḥ sarvatīrtheṣu viṣṇoḥ priyataro bhavet // NarP_1,37.15 //

akālamṛtyuśamanaṃ sarvavyādhivināśanam /

sarvaduḥkhopaśamanaṃ haripododaka smṛtam // NarP_1,37.16 //

nārāyaṇaṃ paraṃ dhāma jyotiṣāṃ jyotiruttamam /

ye prapannā mahātmānasteṣāṃ muktirhi śāśvatī // NarP_1,37.17 //

atrāpyudāharantīmamitihāsaṃ purātanam /

paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ caiva sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,37.18 //

āsītpurā kṛtayuge guliko nāma lubdhakaḥ /

paradāraparadravyaharaṇe satatodyataḥ // NarP_1,37.19 //

paranindāparo nityaṃ jantūpadravakṛttathā /

hatavānbrāhmaṇān gāśca śataśo 'tha sahasraśaḥ // NarP_1,37.20 //

devasvaharaṇe nityaṃ parasvaharaṇe tathā /

udyuktaḥ sarvadā vipra kīnāśānāmadhīśvaraḥ // NarP_1,37.21 //

tena pāpānyanekāni kṛtāni sumahānti ca /

na teṣāṃ śakyate vaktuṃ saṃkhyā vatsarakoṭibhiḥ // NarP_1,37.22 //

sa kadā cinmahāpāpo jatṛnāmantakopamaḥ /

sauvīrarājño nagaraṃ sarvaiśvaryasamanvitam // NarP_1,37.23 //

yoṣiddhirbhūṣitārbhiśca sarobhinirmalodakaiḥ /

alaṅkṛtaṃ vipaṇibhiryayo devapuropamam // NarP_1,37.24 //

tasyopavanamadhyasthaṃ ramyaṃ keśavamandiram /

chaditaṃ hemakalaśairdṛṣṭvā vyādho mudaṃ yayau // NarP_1,37.25 //

harāmyatra suvarṇāni bahūnīti viniścitam /

jagāmābhyantaraṃ tasya kīnāśaścauryalolupaḥ // NarP_1,37.26 //

tatrāpaśyaddvijavaraṃ śāntaṃ tattvārthakovidam /

paricaryāparaṃ viṣṇoruttaṅkaṃ tapasāṃ nidhim // NarP_1,37.27 //

ekākinaṃ dayāsuṃ ca nispṛhaṃ dhyānalolupam /

cauryāntarāyakartāraṃ taṃ dṛṣṭvā lubdhako mune // NarP_1,37.28 //

dravyajātaṃ tu devasya hartukāmo 'tisāhasī /

uttaṅkaṃ hṝntumārebhe vidhṛtāsirmadoddhataḥ // NarP_1,37.29 //

pādenākramya tadvakṣo jaṭāḥ saṃgṛhya pāṇinā /

hṝntuṃ kṛtamatiṃ vyādhamuttaṅkaḥ prekṣya cābravīt // NarP_1,37.30 //

uttaṅka uvāca
bho bho sādho vṛthā māṃ tvaṃ haniṣyasi nirāgasam /
mayā kimaparāddhaṃ te tadvadasva mahāmatte // NarP_1,37.31 //

kṛtāparādhināṃ loke śaktāḥ śikṣāṃ prakurvate /

nahi saumya vṛthā ghnanti sajjanā api pāpinaḥ // NarP_1,37.32 //

virodhiṣvapi mūrkheṣu nirīkṣyāvasthitān guṇān /

virodhaṃ nahi kurvanti sajjanāḥ śāntacetasaḥ // NarP_1,37.33 //

bahudhā bodhyamāno 'pi yo naraḥ kṣamayānvitaḥ /

tamuttamaṃ naraṃ prāhurviṣṇoḥ priyataraṃ sadā // NarP_1,37.34 //

sujano na yāti vairaṃ parahitabuddhirvanāśakāle 'pi /

chede 'pi candanataruḥ surabhayati mukhaṃ kuṭhārasya // NarP_1,37.35 //

aho vidhiḥ subalavānbā dhate bahudhā janān /

sarvasaṃgavihīno 'pi bādhyate hi durātmanā // NarP_1,37.36 //

aho niṣkāraṇaṃ loke bādhante bahudhā janān /
sarvasaṃgavihīno 'pi bādhyate piśunairjanaiḥ /
tatrāpi sādhūnbādhante na samānānkadācana // NarP_1,37.37 //

mṛgamīnasajjanānāṃ tṛṇajalasaṃtoṣavihitavṛttānām /

lubdhakadhīvarapiśunā niṣkāraṇavairiṇo jagati // NarP_1,37.38 //

aho balavatī māyā mohayatyakhilaṃ jagat /

putramitrakalatrārthaṃ sarvaṃ duḥkhena yojayet // NarP_1,37.39 //

paradravyāpahāreṇa kalatraṃ poṣitaṃ tvayā /

ante tatsarvamutsṛjya eka eva prayati vai // NarP_1,37.40 //

mama mātā mama pitā mama bhāryā mamātmajāḥ /

mamedamiti jantūnāṃ mamatā bādhate vṛthā // NarP_1,37.41 //

yāvadarjayati dravyaṃ bāndhavāstāvadeva hi /

dharmādharmauṃ sahaivāstāmihāmutra na cāparaḥ // NarP_1,37.42 //

dharmādharmārjitairdravyaiḥ poṣitā yena ye narāḥ /

mṛtamagnimukhe hutvā ghṛtānnaṃ bhuñjate hi te // NarP_1,37.43 //

gacchantaṃ paralokaṃ ca naraṃ tu hyanutiṣṭataḥ /

dharmādharmauṃ na ca dhanaṃ na putrā na ca bāndhavāḥ // NarP_1,37.44 //

kāmaḥ samṛddhimāyāti narāṇāṃ pāpakarmiṇām /

kāmaḥ saṃkṣayamāyāti narāṇāṃ puṇyakarmaṇām // NarP_1,37.45 //

vṛthaiva vyākulā lokā dhanādānāṃ sadārjane // NarP_1,37.46 //

yadbhāvi tadbhavatyeva yadabhāvyaṃ na tadbhavet /

iti niścitabuddhīnāṃ na cintā bādhate kvacit // NarP_1,37.47 //

rdavādhīnamidaṃ sarvaṃ jagatsthāvarajaṅgamam /

tasmājjanma ca mṛtyuṃ ca daivaṃ jānāti nāparaḥ // NarP_1,37.48 //

yatra kutra sthitasyāpi yadbhāvyaṃ tadbhaved dhruvam /

lokastu tatra vijñāya vṛthāyāsaṃ karoti hi // NarP_1,37.49 //

aho duḥkhaṃ manuṣyāṇāṃ mamatākulacetasām /

mahāpāpāni kṛtvāpi parānpuṣyānti yatnataḥ // NarP_1,37.50 //

arjitaṃ ca dhanaṃ sarvaṃ bhuñjate bāndhavāḥ sadā /

svayamekatamo mūḍhastatpāpaphalamaśnute // NarP_1,37.51 //

iti bravāṇaṃ tamṛṣiṃ vimucya bhayavihvalaḥ /

gulikaḥ prāñjaliḥ prāha kṣamasveti punaḥ punaḥ // NarP_1,37.52 //

satsaṃgasya prabhāveṇa harisannidhimātrataḥ /

gatapāpo lubagdakaśca hyanutāpīdamabravīt // NarP_1,37.53 //

mayā kṛtā ni pāpāni mahānti subahūni ca /

tāni sarvāṇi naṣṭāni viprendra tava darśanāt // NarP_1,37.54 //

aho 'haṃ pāpadhīrnityaṃ mahāpāpamupācaram /

kathaṃ me niṣkṛtir bhūyo yāmi kaṃ śaraṇaṃ vibhoḥ // NarP_1,37.55 //

pūrvajanmārjitaiḥ pāpairlubdhakatvamavāptavān /

atrāpi pāpajālāni kṛtvā kāṃ gatimāpnuyām // NarP_1,37.56 //

aho mamāyuḥ kṣayameti śīghraṃ pāpānyanekāni samarjjitāni /

prātikriyā naiva kṛtā mayaiṣāṃ gatiśca kā syānmamajanma kiṃ vā // NarP_1,37.57 //

aho vidhiḥ pāpaśatā kulaṃ māṃ kiṃ sṛṣṭavānpāpataraṃ ca śaśvat /

kathaṃ ca yatpāpaphalaṃ hi bhokṣye kiyatsu janmasvahamugrakarmā // NarP_1,37.58 //

evaṃ vinindannātmānamātmanā lubdhakastadā /

antastāpāgnisaṃtaptaḥ sadyaḥ pañcatvamāgataḥ // NarP_1,37.59 //

uttaṅkaḥ patitaṃ prekṣya lubagdhakaṃ taṃ dayāparaḥ /

viṣṇupādodakenaivamabhyaṣiñcanmahāmatiḥ // NarP_1,37.60 //

haripādodakasparśāllubdhako gatakalmaṣaḥ /

divyaṃ vimānamāruhya munimetadathābravīt // NarP_1,37.61 //

gulika uvāca
uttaṅka muniśārdūla gurustvaṃ mama suvrata /
vimuktastvatprasādena mahāpātakakañcukāt // NarP_1,37.62 //

gatastvadupadeśānme saṃtāpo munipuṅgava /

tathaiva sarvapāpāni vinaṣṭānyativegataḥ // NarP_1,37.63 //

haripādodakaṃ yasmānmayi tvaṃ siktavānmune /

prāpito 'smi tvayā tasmāttadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,37.64 //

tvayāhaṃ tārito vipra pāpādasmāccharīrataḥ /

tasmānnato 'smi te vidvanmatkṛtaṃ tatkṣamasva ca // NarP_1,37.65 //

ityuktvā devakusumairmuniśreṣṭhaṃ samākiram /

pradakṣiṇātrayaṃ kṛtvā namaskāraṃ cakāra saḥ // NarP_1,37.66 //

tato vimānamāruhya sarvakāmasamanvitam /

apsarogaṇasaṃkīrṇaḥ prapede harimandiram // NarP_1,37.67 //

etaddṛṣṭvā vismito 'sau hyuttaṅkastapasāṃnidhiḥ /

śirasyañjalimādhāya tuṣṭāva kamalāpatim // NarP_1,37.68 //

tena stuto mahāviṣṇurdattavānvaramattamam /

vareṇa tenoktaṅko 'pi prapede paramaṃ padam // NarP_1,37.69 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge viṣṇumāhātmye saptatriṃśo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
kintatstotraṃ mahābhāga kathaṃ tuṣṭo janārdanaḥ /
uktaṅkaḥ puṇyapuruṣaḥ kīdṛśaṃ labdhavānvaram // NarP_1,38.1 //

sanaka uvāca
uttaṅkastu tadā vipro haridhyānaparāyaṇaḥ /
pādodakasya māhātmyaṃ dṛṣṭvā tuṣṭāva bhaktitaḥ // NarP_1,38.2 //

uttaṅka uvāca
nato 'smi nārāyaṇamādidevaṃ jagannivāsaṃ jagadekabandhum /
cakrābjaśārṅgīsidharaṃ mahāntaṃ smṛtārtinighnaṃ śaraṇaṃ prapadye // NarP_1,38.3 //

yannibhijābja prabhavo vidhātā sṛjatyamuṃ lokasamuñcayaṃ ca /

yatkrodhajo hṝnti jagañca rudrastamādidevaṃ praṇato 'smi viṣṇum // NarP_1,38.4 //

padmāpatiṃ padmadalāyatākṣaṃ vicitravīryaṃ nikhilaikahetum /

vedāntavedyaṃ pukuṣaṃ purāṇaṃ taijonidhiṃ viṣṇumahaṃ prapannaḥ // NarP_1,38.5 //

ātmākṣaraḥ sarvagato 'cyutākhyo jñānātmako jñānavidāṃ śaraṇyaḥ /

jñānaikavedyo bhagavānanādiḥ prasīdatāṃ vyaṣṭisa praṣṭirupaḥ // NarP_1,38.6 //

anantavīyo guṇajātihīnāṃ guṇātmako jñānavidāṃ varaṣṭaḥ /

nityaḥ prapannārti haraḥ parātmā dayāṃbudhirme varadastu bhaghūyāt // NarP_1,38.7 //

yaḥ sthūlasūkṣmādiviśeṣabhedaurjagadyathāvatsvakṛtaṃ praviṣṭaḥ /

tvameva tatsarvamanantasāraṃ tvattaḥ paraṃ nāsti yataḥ parātman // NarP_1,38.8 //

agocaraṃ yattava śuddharūraṃ māyāvihīnaṃ guṇajātihīnam /

nirañjanaṃ nirmalamaprameyaṃ paśyanti santaḥ paramārthasaṃjñam // NarP_1,38.9 //

ekena hemraiva vibhūṣaṇāni yātāni bhedatvamupādhibhedāt /

tathaiva sarveṣvara eka eva pradṛśyate bhinna ivārivalātmā // NarP_1,38.10 //

yanmāyayā mohitacetasastaṃ paśyanti nātmānamapi prasiddham /

ta eva māyārahitāstadeva pasaayanti sarvātmakamātmarupam // NarP_1,38.11 //

vibhuṃ jyotiranaupamyaṃ viṣṇusaṃjñaṃ namāmyaham /

samastametadudbhūtaṃ yato yatra pratiṣṭitam // NarP_1,38.12 //

yataścaitanyamāyātaṃ yadrūpaṃ tasya vai namaḥ /

aprameyamanādāramādhārādheyarūpakam // NarP_1,38.13 //

paramānandacinmātraṃ vāsudevaṃ nato 'smyaham /

hṛdguhānilayaṃ devaṃ yogibhiḥ parisevitam // NarP_1,38.14 //

yogānāmādibhūtaṃ taṃ namāmi praṇavasthitam /

nādātmakaṃ nādabījaṃ praṇavātmakamavyayam // NarP_1,38.15 //

sadbhaghāvaṃ sañcidānandaṃ taṃ vande tigmacakriṇam /

ajaraṃ sākṣiṇaṃ tvasya hyavāṅmanasagocaram // NarP_1,38.16 //

nirañjanamanantākhyaṃ viṣṇurupaṃ nato 'smyaham /

indriyāṇi mano buddhiḥ sattvaṃ tejo balaṃ dhṛtiḥ // NarP_1,38.17 //

vāsudevātmakānyāhuḥ kṣetraṃ kṣetra jñameva ca /

vidyāvidyātmakaṃ prāhuḥ parātparataraṃ tathā // NarP_1,38.18 //

anādinidhanaṃ śāntaṃ sarvadhātāramacyutam /

ye prapannā mahātmānasteṣāṃ muktirhi śāśvatī // NarP_1,38.19 //

varaṃ vareṇyaṃ varadaṃ purāṇaṃ sanātanaṃ sarvagataṃ samastam /

nato 'smi bhūyo 'pi nato 'smi bhūyo 'pi nato 'smi bhūyaḥ // NarP_1,38.20 //

yatpāda toyaṃ bhaghavarogavaidyo yatpādapāṃśurvimalatvasiddhyai /

yannāma duṣkarmanivāraṇāyacaya tamaprameyaṃ puruṣaṃ bhajāmi // NarP_1,38.21 //

sadrūpaṃ tamasadrūpaṃ sadasadrūpamavyayam /

tattadvilakṣaṇaṃ śreṣṭhaṃ śreṣṭhācchraṣṭhataraṃ bhaje // NarP_1,38.22 //

nirañjanaṃ nirākāraṃ pūrṇamākāśamadhyagam /

paraṃ ca vidyāvidyābhyāṃ hṛdaṃbujanivāsinam // NarP_1,38.23 //

svaprakāśamanirdeṣyaṃ mahatāṃ ca mahattaram /

aṇoraṇīyāṃsamajaṃ sarvopādhivivarjitam // NarP_1,38.24 //

yannityaṃ paramānandaṃ paraṃ brahma sanātanam /

viṣṇusaṃjñaṃ jagaddhāma tamasmi śaraṇaṃ gataḥ // NarP_1,38.25 //

yaṃ bhajanti kriyāniṣṭāyaṃ paśyanti ca yoginaḥ /

pūjyātpūjyataraṃ śāntaṃ gato 'smi śaraṇaṃ prabhum // NarP_1,38.26 //

yaṃ na paśyanti vidvāṃso ya etadvyāvya tiṣṭati /

sarvasmādadhikaṃ nityaṃ nato 'smi vibhumavyayam // NarP_1,38.27 //

antaḥ karaṇasaṃyogājjīva ityucyate ca yaḥ /

avidyākārya rahitaḥ paramātmeti gīyate // NarP_1,38.28 //

sarvātmakaṃ sarvahetuṃ sravakarmaphalappadam /

varaṃ vareṇyamajanaṃ praṇato 'smi parātparam // NarP_1,38.29 //

sarvajñaṃ sarvagaṃ śāntaṃ sarvāntayā miṇaṃ harim /

jñānātmakaṃ jñānanidhiṃ jñānasaṃsthaṃ vibhuṃ bhaje // NarP_1,38.30 //

namāmyahaṃ vedanidhiṃ murāriṃ vedānta vijñānasuniścitārtham /

sūryeduvatprojjvalane tramindraṃ ravagasvarupaṃ vapatisvarūpam // NarP_1,38.31 //

sarveśvaraṃ sarvagataṃ mahāntaṃ vedātmakaṃ vedavidāṃvariṣṭam /

taṃvāṅmano 'cintyamanantaśaktiṃ jñānaikavedyaṃ puruṣaṃ bhajāmi // NarP_1,38.32 //

indrāgnikālāsurapāśivāyusomeṣamārttaṇḍapurandarādyaiḥ /

yaḥ pāti lokānparipūrṇabhāvastamaprameyaṃ śaraṇaṃ prapadye // NarP_1,38.33 //

sahasraśīrṣaṃ ca sahasrapādaṃ sahasrabāhuḥ ca sahasranetram /

samastayajñaiḥ parijuṣṭamādyaṃ nato 'smi tuṣṭipradamugravīryam // NarP_1,38.34 //

kālātmakaṃ kālavibhāgahetuṃ guṇatrayātītamahaṃ guṇajñam /

guṇapriyaṃ kāmadamastasaṃgamatīndriyaṃ viśvabhaghujaṃ vitṛṣṇam // NarP_1,38.35 //

nirīhamagryaṃ manasāpyagamyaṃ manomayaṃ cānnamayaṃ nirūḍham /

vijñānabhedaṃ pratipannakalpaṃ na vāṅmayaṃ prāṇamayaṃ bhajāmi // NarP_1,38.36 //

na yasya rūpaṃ na balaprabhāvo na yasya karmāṇi na yatpramāṇam /

jānanti devā kamalodbhavādyastoṣyāmyahaṃ taṃ kathamātmarūpam // NarP_1,38.37 //

saṃsārasidhau patitaṃ kadaryaṃ mohākulaṃ kāmaśatena baddham /
akīrtibhājaṃ piśunaṃ kṛtaghnaṃ sadāśuciṃ pāparataṃ pramanyum /
dayāṃbudhe pāhi bhayākulaṃ māṃ punaḥ punastvāṃ śaraṇaṃ prapadye // NarP_1,38.38 //

iti prasāditastena dayālasuḥ kamalāpatiḥ /

pratyakṣatāmagāttasya bhagavāṃstejasāṃ nidhiḥ // NarP_1,38.39 //

atasī puṣpasaṃkāśaṃ phullapaṅkajalocanan /

kirīṭinaṃ kuṇḍalinaṃ hārakeyūrabhūṣitam // NarP_1,38.40 //

śrīvatsakaustubhadharaṃ hemayajñopavītinanam /

nāsāvinyastamuktā bhavardhamānatanucchavim // NarP_1,38.41 //

pītāṃbaradharaṃ devaṃ vanamālāvibhūṣimat /

tulasīkomaladalairarcitāṅghniṃ mahādyutim // NarP_1,38.42 //

kiṅkiṇīnūpurā dyaiśca śobhitaṃ garuḍadhvajam /

dṛṣṭvā nānāma viprendro daṇḍavatkṣitimaṇḍale // NarP_1,38.43 //

abhyaṣiñcaddhareḥ pādāvuttaṅko harṣavāribhiḥ /

murāre rakṣa rakṣeti vyāharannānyadhīstadā // NarP_1,38.44 //

tamutthāpya mahāviṣṇurāliliṅga dayāparaḥ /

varaṃ vṛṇuṣva vatseti provāca munipuṅgavam // NarP_1,38.45 //

asādhyaṃ nāsti kiñcitte prasanne mayi sattama /
itīritaṃ samākarṇya hyuttaṅkaścakrapāṇinā /
punaḥ praṇamya taṃ prāha devadevaṃ janārddanam // NarP_1,38.46 //

kiṃ māṃ mohayasīśa tvaṃ kimanyairdeva me varaiḥ /

tvayi bhaktirdṛḍhā me 'stu janmajanmāntareṣvapi // NarP_1,38.47 //

kīṭeṣu pakṣiṣu mṛgeṣu sarīsṛpeṣu rakṣaḥ piśācamanujeṣvapi yatra tatrajajātasya me bhavatu keśava te prasāddāttvayyeva bhaktiracalāvyabhicāraṇī ca // NarP_1,38.48 //

evamastviti lokeśaḥ śaṅkhaprāntena saṃspṛśan divyajñānaṃ dadau tasmai yogināmapidurlamabhagham // NarP_1,38.49 //

puḥ stuvantaṃ viprendraṃ devadevo janārddanaḥ idamāha smitamukho hastaṃ tacchirasi nyasan // NarP_1,38.50 //

śrībhagavānuvāca ārādhaya kriyāyogairmāṃ sadā dvijasattam /

naranārāyaṇasthānaṃ vraja mokṣaṃ gamiṣyasi // NarP_1,38.51 //

tvayā kṛtamidaṃ stotraṃ yaḥ paṭhetsatataṃ naraḥ /

sarvānkāmānavāpyānte mokṣabhāgī bhavettataḥ // NarP_1,38.52 //

ityuktvā bhādhavo vipraṃ tatraivāntardadhe mune /

naranarāyaṇasthānamuttaṅko 'pi tato yayau // NarP_1,38.53 //

kasmādbhaktiḥ sadā kāryā devadevasya cakriṇaḥ /

haribhaktiḥ parā proktā sarvakāmapalapradā // NarP_1,38.54 //

utaṅko bhāktibhāvena kriyāyogaparo mune /

pūjayanmādhayavaṃ nityaṃ naranārāyaṇāśrame // NarP_1,38.55 //

jñānavijñānasaṃpannaḥ saṃcchinnadvaitasaṃśayaḥ /

āvāpa duravāpaṃ vai tadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,38.56 //

pūjito namito vāpi saṃsmṛto vāpi mokṣadaḥ /

nārāyaṇo jagannātho bhaktānāṃ mānavarddhanaḥ // NarP_1,38.57 //

tasmānnārāyaṇaṃ devamanantamaparājitam /

ihāmutra sukhaprepsuḥ pūjayedbhaktisaṃyutaḥ // NarP_1,38.58 //

yaḥ paṭhedidamākhyānaṃ śṛṇuyādvāsamāhitaḥ /

so 'pi sarvāghanirmuktaḥ prayāti bhavanaṃ hareḥ // NarP_1,38.59 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde viṣṇumāhātmyaṃ nāmāṣṭatriṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
bhūyaḥ śṛṇuṣva viprendra māhātmyaṃ parameṣṭinaḥ /
sarvapāpaharaṃ puṇyaṃ bhuktimuktipradaṃ nṛṇām // NarP_1,39.1 //

aho harikathā loke pāpaghnī puṇyadāyinī /

śṛṇvatāṃ vadatāṃ caiva tadbhaktānāṃ viśeṣataḥ // NarP_1,39.2 //

haribhaktirasāsvādamuditā ye narottamāḥ /

namaskaromyahaṃ tebhyo yatsaṃgānmukti bhāgnaraḥ // NarP_1,39.3 //

haribhaktiparā ye tu harināmaparāyaṇāḥ /

durvṛttā vā suvṛttā vā tebhyo nityaṃ namonamaḥ // NarP_1,39.4 //

saṃsārasāgaraṃ tartuṃ ya icchenmu nipuṅgava /

sa bhajeddharibhaktānāṃ bhaktānvai pāpahāriṇaḥ // NarP_1,39.5 //

dṛṣṭaḥ smṛtaḥ pūjito vā dhyātaḥ praṇamito 'pi vā /

samuddharati govindo dustarādbhava sāgarāt // NarP_1,39.6 //

svapanbhuñjan vrajaṃstiṣṭannatiṣṭaśca vadaṃstathā /

cintayedyo harernāma tasmai nityaṃ namo namaḥ // NarP_1,39.7 //

aho bhāgyamaho bhāgyaṃ viṣṇu bhaktiratātmanām /

yeṣāṃ muktiḥ karasthaiva yogināmapi durlabhā // NarP_1,39.8 //

atrāpyudāharantīmamitihāsaṃ purātanam /

vadatāṃ śṛṇvatāṃ caiva sarvapāpa praṇāśanam // NarP_1,39.9 //

āsītpurā mahīpālaḥ somavaṃśasamudbhavaḥ /

jayadhvaja iti khyāto nārāyaṇaparāyaṇaḥ // NarP_1,39.10 //

viṣṇordevālaye nityaṃ saṃmār janaparāyaṇaḥ /

dīpadānarataścaiva sarvabhūtadayāparaḥ // NarP_1,39.11 //

sa kadācinmahīpālo revātīre manorame /

vicitrakusumopetaṃ kṛtavānviṣṇumandiram // NarP_1,39.12 //

sa tatra nṛpaśārdūlaḥ sadā saṃmārjane rataḥ /

dīpadānaparaścaiva viśeṣeṇa haripriyaḥ // NarP_1,39.13 //

harināmaparo nityaṃ harisaṃsaktamānasaḥ /

paripraṇāmanirato haribhaktajanapriyaḥ // NarP_1,39.14 //

vītihotra iti khyāto hyāsīttasya purohitaḥ /

jayadhvajasya caritaṃ dṛṣṭvā vismayamāgataḥ // NarP_1,39.15 //

kadācidupaviṣṭaṃ taṃ rājānaṃ viṣṇutatparam /

apṛcchadvītihotrastu vedavedāṅgapāragaḥ // NarP_1,39.16 //

vītihotra uvāca
rājanparamadharmajña haribhaktiparāyaṇa /
viṣṇubhaktimatāṃ puṃsāṃ śreṣṭho 'si bharatarṣabha // NarP_1,39.17 //

saṃmārjanaparo nityaṃ dīpadānaratastathā /

tanme vada mahābhāga kiṃ tvayā viditaṃ phalam // NarP_1,39.18 //

saṃpādanena varttīnāṃ tailasaṃpalādanena ca /

saṃyukto 'si sadā bhadrayadviṣṇorgṛhamārjane // NarP_1,39.19 //

karmāṇyanyāni saṃtyeva viṣṇoḥ prītikarāṇi ca /

tathāpi kiṃ mahābhāga etayoḥ satatodyataḥ // NarP_1,39.20 //

sarvātmanā mahāpuṇyaṃ nareśa vidita ca yat /

tad brūhi me guhyatamaṃ prītirmayi tavāsti cet // NarP_1,39.21 //

purodhasaivamuktastu prahasansa jayadhvajaḥ /

vinayāvanato bhūtvā provācejaṃ kṛtāñjaliḥ // NarP_1,39.22 //

jayadhvaja uvāca
śṛṇuṣva vipraśārdūla mayaivācaritaṃ purā /
jātismaratvājjānāmi śrotṝṇāṃ vismayapradam // NarP_1,39.23 //

āsītpurā kṛtayuge brahmansvārociṣeṃ'tare /

raivato nāma viprendro vedavedāṅgapāragaḥ // NarP_1,39.24 //

ayājyayājakaścaiva sadaiva grāmayojakaḥ /

piśuno niṣṭhuraścaiva hyapaṇyānāṃ ca vikrayī // NarP_1,39.25 //

niṣiddhakarmācaraṇātparityaktaḥ sa bandhubhiḥ /

daridro duḥkhitaścaiva śīrṇāṅgo vyādhito 'bhavat // NarP_1,39.26 //

sa kadāciddharthaṃ tu pṛthivyāṃ paryaṭan dvijaḥ /

mamāra narmadātīre śvāsakāsaprapīḍitaḥ // NarP_1,39.27 //

tasminmṛte tasya bhāryā nāmnā bandhumatī mune /

kāmacāraparā sā tu parityaktā ca bandhubhiḥ // NarP_1,39.28 //

tasyāṃ jāto 'smi caṇḍālo daṇḍaketuriti śrutaḥ /

mahāpāparato nityaṃ brahmadveṣaparāyaṇaḥ // NarP_1,39.29 //

paradāraparadravyalolupo jantuhiṃsakaḥ /

gāvaśca viprā bahavo nihatā mṛgapakṣiṇaḥ // NarP_1,39.30 //

merutulyasuvarṇāni bahūnyapahṛtāni ca /

madyapānarato nityaṃ bahuśo mārgarodhakṛt // NarP_1,39.31 //

paśupakṣimṛgādīnāṃ jantūnāmantakopamaḥ /

kadācitkāmasaṃtapto gantu kāmo ratiṃ striyaḥ // NarP_1,39.32 //

śūnyaṃ viṣṇugṛhaṃ dṛṣṭvā praviṣṭaśca striyā saha /

niśi rāmopabhogārthaṃ śayitaṃ tatra kāminā // NarP_1,39.33 //

brahmansvavastraprāntena kiyaddeśaḥ pramārjitaḥ /

yāvantyaḥ pāṃśukaṇikāstatra saṃmārjitā dvija // NarP_1,39.34 //

tāvajjanmakṛtaṃ pāpaṃ tadaiva kṣayamāgatam /

pradīpaḥ sthāpitastatra suratārthaṃ dvijottama // NarP_1,39.35 //

tenāpi mama duṣkarma niḥśeṣaṃ kṣayamāgatam /

evaṃ sthite viṣṇugṛhe hyāgatāḥ purapālakāḥ // NarP_1,39.36 //

jāro 'yamiti māṃ tāṃ ca hatavantaḥ prasahya vai /

āvāṃ nihatya te sarve nivṛttāḥ purakṣakāḥ // NarP_1,39.37 //

yadā tadaiva saṃprāptā viṣṇudūtāścaturbhujāḥ /

kirīṭakuṇḍaladharā vanamālāvibhūṣitāḥ // NarP_1,39.38 //

taistu saṃpreritāvāvāṃ viṣṇudūtairakalmaṣaiḥ /

divyaṃ vimānamāruhya sarvabhogasamanvitam // NarP_1,39.39 //

divyadehadharau bhūtvā viṣṇulokamupāgatau /

tatra sthitvā brahmakalpaśataṃ sāgraṃ dvijottama // NarP_1,39.40 //

divyabhogasamāyuktau tāvatkālaṃ divi sthitau /

tataśca bhūmibhāgeṣu devayogeṣu vai kramāt // NarP_1,39.41 //

tena puṇyaprabhāveṇa yadūnāṃ vaṃśasaṃbhavaḥ /

tenaiva me 'cyutā saṃpattathā rājyamakaṇṭakam // NarP_1,39.42 //

brahmankṛtvopabhogārthamevaṃ śreyo hyavāptavān /

bhaktyā kurvanti ye saṃtasteṣāṃ puṇyaṃ na vedyaham // NarP_1,39.43 //

tasmātsaṃmārjane nityaṃ dīpadāne ca sattama /

yatiṣye parayā bhaktyā hyahaṃ jātismaro yataḥ // NarP_1,39.44 //

yaḥ pūjayejjagannāthamekākī vigataspṛhaḥ /

sarvapāpavinirmuktaḥ prayāti paramaṃ padam // NarP_1,39.45 //

avaśenāpi yatkarma kṛtvemāṃ śriyamāgataḥ /

bhaktibhadbhiḥ praśāntaiśca kiṃ punaḥ samyagarcanāt // NarP_1,39.46 //

iti bhūpavacaḥ śrutvā vītihotro dvijottamaḥ /

anantatuṣṭimāpanno haripūjāparo 'bhavat // NarP_1,39.47 //

tasmācchṛṇuṣva viprendra devo nārāyaṇo 'vyayaḥ /

jñānato 'jñānato vāpi pūjakānāṃ vimuktidaḥ // NarP_1,39.48 //

anityā bāndhavāḥ sarve vibhavo naiva śāśvataḥ /

nityaṃ sannihito mṛtyuḥ kartavyo dharmasaṃgrahaḥ // NarP_1,39.49 //

ajño loko vṛthā garvaṃ kariṣyati mahoddhataḥ /

kāyaḥ saṃnihitāpāyo dhānādīnāṃ kimucyate // NarP_1,39.50 //

janmakoṭisahasreṣu puṇyaṃ yaiḥ samupārjitam /

teṣāṃ bhaktirbhavecchuddhā devadeve janārdane // NarP_1,39.51 //

sulabhaṃ jāhnavī snānaṃ tathevātithipūjanam /

sulabhāḥ sarvayajñāśca viṣṇubhaktiḥ sudurlabhā // NarP_1,39.52 //

durlabhā tulasīsevā durlabhaḥ saṃgamaḥ satām /

sarvabhūtadayā vāpi sulabhā yasya kasya cit // NarP_1,39.53 //

satsaṃgastulasīsebā haribhaktiśca durlabhā // NarP_1,39.54 //

durlabhaṃ prāpyaṃ mānuṣyaṃ na tathā gamayed budhaḥ /

arcayeddhi jagannāthaṃ sārametaddvijottama // NarP_1,39.55 //

tarttuṃ yadīcchati jano dustaraṃ bhavasāgaram /

haribhaktiparo bhūyādetadeva rasāyanam // NarP_1,39.56 //

bhrātarāśraya govindaṃ mā vilaṃbaṃ kuru priya /

āsannameva nagaraṃ kṛtāntasya hi dṛśyate // NarP_1,39.57 //

nārāyaṇaṃ jagadyoniṃ sarvakāraṇakāraṇam /

samarcayasva viprendra yadi bhuktimabhīpsasi // NarP_1,39.58 //

sarvādhāra sarvayoniṃ sarvāntaryāmiṇaṃ vibhum /

ye prapannā mahātmānaste kṛtārthā na saṃśayaḥ // NarP_1,39.59 //

te vandyāste prapūjyāśca namaskāryā viśeṣataḥ /

yer'cayanti mahāviṣṇuṃ praṇatārtipraṇāśanam // NarP_1,39.60 //

ye viṣṇubhaktā niṣkāmā yañjati parameśvaram /

triḥsaptakulasaṃyuktā ste yānti harimandiram // NarP_1,39.61 //

viṣṇubhaktāya yo dadyānniṣkāmāya mahātmane /

pānīyaṃ vā phalaṃ vāpi sa eva bhagavatpriyaḥ // NarP_1,39.62 //

viṣṇubhaktiparāṇāṃ tu śuśrūṣāṃ kurvate tu ye /

te yānti viṣṇubhuvanaṃ yāvadābhūtasaṃplavam // NarP_1,39.63 //

ye yañjati spṛhāśūnyā haribhaktān hariṃ tathā /

ta eva bhuvanaṃ sarvaṃ puṃnati svāṅghripāṃśunā // NarP_1,39.64 //

devapūjāparo yasya gṛhe vasati sarvadā /

tatraiva sarvadevāśca tiṣṭanti śrīharistathā // NarP_1,39.65 //

pūjyamānā ca tulasī yasya tiṣṭati veśmani /

tatra sarvāṇi śreyāṃsi varddhatyaharahardvija // NarP_1,39.66 //

śālagrāmaśilārūpī yatra tiṣṭati keśavaḥ /

na bādhante grahāstatra bhūtavetāla kādayaḥ // NarP_1,39.67 //

śālagrāmaśilā yatra tattīrthaṃ tattapovanam /

yataḥ saṃnihitastatra bhagavānmadhusūdanaḥ // NarP_1,39.68 //

yadgṛhe nāsti devarṣe śālagrāmaśilārcanam /

śmaśānasadṛśaṃ vidyāttada gṛhaṃ śubhavārjitam // NarP_1,39.69 //

purāṇanyāyamīmāṃsā dharmaśāstrāṇi ca dvija // NarP_1,39.69 //

sāṃgā vedāstathā sarve viṣṇorūpaṃ prakīrtitam // NarP_1,39.70 //

bhaktyā kurvanti ye viṣṇoḥ pradakṣiṇacatuṣṭayam /

te 'pi yānti paraṃ sthānaṃ sarvakarmanibarhaṇam // NarP_1,39.71 //

iti bṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathama pāde viṣṇumāhātmyaṃ nāma ekonacatvāriṃśo 'dhyāyaḥ

sanaka uvāca
ataḥ paraṃ pravakṣyāmi vibhūtiṃ vaiṣṇavīṃ mune /
yāṃ śṛṇvatāṃ kīrtayatāṃ sadyaḥ pāpakṣayo bhavet // NarP_1,40.1 //

vaivasvateṃ'tare pūrvaṃ śakrasya ca bṛhaspateḥ /

saṃvādaḥ sumahānāsīttaṃ vakṣyāmi niśāmaya // NarP_1,40.2 //

ekadā sarvabhogāḍhyo vibudhaiḥ parivāritaḥ /

apsarogaṇasaṃkīrṇo bṛhaspatimabhāṣata // NarP_1,40.3 //

indra uvāca
bṛhaspate mahābhāga sarvatattvārthakovida /
atītabrahmaṇaḥ kalpe sṛṣṭiḥ kīdṛgvidhā prabho // NarP_1,40.4 //

indrastu kīdṛśaḥ prokto vivudhāḥ kīdṛśāḥ smṛtāḥ /

teṣāṃ ca kīdṛśaṃ karma yathāvadvaktumarhasi // NarP_1,40.5 //

bṛhaspatiruvāca
na jñāyate mayā śakra pūrvedyuścaritaṃ vidheḥ /
vartamānadinasyāpi durjñeyaṃ pratibhāti me // NarP_1,40.6 //

manavaḥ samatītāśca tānvaktumapi na kṣamaḥ /

yo vijānāti taṃ te 'dya kathayāmi niśāmaya // NarP_1,40.7 //

sudharma iti vikhyātaḥ kaścidāste pure tava /

bhuñjāno divyabhogāṃśca brahmalokādihāgataḥ // NarP_1,40.8 //

sa vā eta dvijānāti kathayāmi niśāmaya /

evamuktastu guruṇā śakrastena samanvitaḥ // NarP_1,40.9 //

devatāgaṇasaṃkīrṇaḥ sudharmanilayaṃ yayau // NarP_1,40.10 //

samāgataṃ devapatiṃ bṛhaspatisamanvitam /

dṛṣṭvā yathārhaṃ devarṣe pūjayāmāsa sādaram // NarP_1,40.11 //

sudharmeṇārcitaḥ śaṅkro dṛṣṭvā tacchriyamuttamām /

manasā vismayāviṣṭaḥ provāca vinayānvitaḥ // NarP_1,40.12 //

indra uvāca
atītabrahmakalpasya vṛttāntaṃ vetsi cedbudha /
tadākhyāhi samāyāta etatpraṣṭuṃ sayājakaḥ // NarP_1,40.13 //

gatanidrāṃśca devāṃśca yena jānāsi suvrata /

tadvadasvādhikaḥ kasmādasmadbhyo 'pi divi sthitaḥ // NarP_1,40.14 //

tejasāyaśasā kīrtyā jñānena ca parantapa /

dānena vā tapobhirvā kathametādṛśaḥ prabho // NarP_1,40.15 //

ityukto devarājena sudharmā prahasaṃstadā /

provāca vinayāviṣṭaḥ pūrvavṛttaṃ yathāvidhi // NarP_1,40.16 //

sudharma uvāca
caturyugasahasrāṇi brahmaṇo dinamucyate /
ekasmin divase śakra manavaśca caturdaśa // NarP_1,40.17 //

indrāścaturdaśa proktā devāśca vividhāḥ pṛthak /

indrāṇāṃ caiva sarveṣāṃ manvādīnāṃ ca vāsava // NarP_1,40.18 //

tulyatā tejasā lakṣmyā prabhāveṇa balena ca /

teṣāṃ nāmāni vakṣyāmi śṛṇuṣva susamāhitaḥ // NarP_1,40.19 //

svāyaṃbhuvo manuḥ pūrvaṃ tataḥ svārociṣastathā /

uttamastāmasaścaiva raivataścākṣuṣastathā // NarP_1,40.20 //

vaivasvato manuścaiva sūryasāvarṇiraṣṭamaḥ /

navamo dakṣasāvarṇiḥ sarvadevahite rataḥ // NarP_1,40.21 //

daśamo brahmasāvarṇirddharmasāvarṇikastataḥ /

tatastu rudrasāvarṇī rocamānastataḥ smṛtaḥ // NarP_1,40.22 //

bhautyaścaturdaśaḥ prokta ete hi manavaḥ smṛtāḥ /

devānindrāṃśca vakṣyāmi śṛṇuṣva vibudharṣabha // NarP_1,40.23 //

yāmā iti samākhyātā devāḥ svāyaṃbhuveṃ'tare /

śacīpatiḥ samākhyātasteṣāmindro mahāpatiḥ // NarP_1,40.24 //

pārāvatāśca tuṣitā devāḥ svārociṣeṃ'tare /

vipaścinnāma devendraṃ sarvasaṃpatsamanvitaḥ // NarP_1,40.25 //

sudhāmānastathā satyāḥ śivāścāya prartadanāḥ /

teṣāmindraḥ suśāntiśca tṛtīye parikīrtitaḥ // NarP_1,40.26 //

sutāḥ pārāharāścaiva sutyāścāsudhiyastathā /
teṣāmindraḥ śivaḥ proktaḥ śakrastāmasakeṃ'tare /
vibhānāmā devapatiḥ pañcamaḥ parikīrtitaḥ // NarP_1,40.27 //

amitābhādayo devāḥ ṣaṣṭhe 'pi ca tathā śṛṇu /

āryādyā vibudhāḥ proktāsteṣā mindro manojavaḥ // NarP_1,40.28 //

ādityavasurudrādyā devā vaivasvataṃ'tare /

indraḥ purandaraḥ proktaḥ sarvakāmasamanvitaḥ // NarP_1,40.29 //

aprameyāśca vibudhāḥ sutapādyāḥ prakīrtitāḥ /

viṣṇupūjāprabhāveṇa teṣāmindro baliḥ smṛtaḥ // NarP_1,40.30 //

pārādyā navame devā indraścādbhuta ucyate /

suvāsanādyā vibudhā daśame parikīrtitāḥ // NarP_1,40.31 //

śāntirnāma ca tatrendraḥ sarvabhogasamanvitaḥ /

vihṝṅgṝmādyā devāśca teṣāmindro vṛṣaḥ smṛtaḥ // NarP_1,40.32 //

ekādaśe dvādaśe tu nibodhakathāyāmi te /

krabhuvanāmā ca devendro harinābhāstathā surāḥ // NarP_1,40.33 //

sutrāmādyāstathā devāstrayodaśatame 'ntare /

divaspatirmahāvīryasteṣāmindraḥ prakīrtitaḥ // NarP_1,40.34 //

caturdaśe cākṣupādyā devā indraḥ śuciḥ smṛtaḥ /

evaṃ te manavaḥ proktā indrā devāśca tattvataḥ // NarP_1,40.35 //

ekasminbrahmadivase svādhikāraṃ prabhuñjate // NarP_1,40.36 //

lekeṣu sarvasargeṣu sṛṣṭirekavidhā smṛtā /

karttāro bahavaḥ saṃti tatsaṃkhyāṃ vetti kovidaḥ // NarP_1,40.37 //

mayi sthite brahmaloke brahmāṇāṃ bahavo gatāḥ /

teṣāṃ saṃkhyā na saṃkhyātu śakto 'smyadya dvijottama // NarP_1,40.38 //

svargalokamapi prāpya yāvatkālaṃ śṛṇuṣva me /

catvāro manavo 'tītā mama śrīścātivistarā // NarP_1,40.39 //

sthātavyaṃ ca mayātraiva yugakoṭiśataṃ prabho /

tataḥ paraṃ gamiṣyāmi karmabhūmiṃ śṛṇuṣva me // NarP_1,40.40 //

mayā kṛtaṃ purā karma vakṣyāmi tava suvrata /

vadatāṃ śṛṇvatāṃ caiva sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,40.41 //

ahamāṃsa purā śakra gṛdhraḥ pāpo viśeṣataḥ /

sthitaśca bhūmibhāge vai amedhyāmiṣabhojanaḥ // NarP_1,40.42 //

ekadāhaṃ viṣṇugṛhe prākāre saṃsthitaḥ prabho /

patito vyādhaśastreṇa sāyaṃ viṣṇorgṛhāṅgaṇe // NarP_1,40.43 //

mayi kaṇṭhagataprāṇe bhaṣaṇo māṃsalolupaḥ /

jagrāha māṃ svavakreṇa śvabhiranyaiścarandrutaḥ // NarP_1,40.44 //

vahanmāṃ svamukhenaiva bhīto 'nyairbhaṣaṇaistathā /

gataḥ pradakṣiṇā kāraṃ viṣṇostanmandiraṃ prabho // NarP_1,40.45 //

tenaiva tuṣṭimāpanno hyantarātmā jaganmayaḥ /

mama cāpi śunaścāpi dattāvanparamaṃ padam // NarP_1,40.46 //

pradakṣiṇā kāratayā gatasyāpīdṛṃ phalam /

saṃprāptaṃ vibudhaśreṣṭha kiṃ punaḥ samyagarcanāt // NarP_1,40.47 //

ityukto devarājastu sudharmeṇa mahātmanā /

manasā prītimāpanno haripūjā rato 'bhavat // NarP_1,40.48 //

tathāpi nirjarāḥ sarve bhārate janmalipsavaḥ /
samarcayanti deveśaṃ nārāyaṇamanāmayam /
tānarcayanti satataṃ brahmādyā devatāgaṇāḥ // NarP_1,40.49 //

nārāyaṇānusmaraṇodyatānāṃ mahātmanāṃ tyaktaparigrahaṇām /

kathaṃ bhavatyugrabhavasya bandhastatsaṅgalubdhā yadi muktibhājaḥ // NarP_1,40.50 //

ye mānavāḥ pratidinaṃ parimuktasaṅgā nārāyaṇaṃ garuḍavāhanamarcayanti /

te sarvapāpanikaraiḥ parito vimuktā viṣṇoḥ padaṃ śubhataraṃ pratiyānti hṛṣṭāḥ // NarP_1,40.51 //

ye mānavā vigatarāgaparāvarajñā nārāyaṇaṃ suraguruṃ satataṃ smaranti /

dhyānena tena hatakilbiṣacetanāste mātuḥ payodhararasaṃ na punaḥ pibanti // NarP_1,40.52 //

ye mānavā harikathāśravaṇāstadoṣāḥ kṛṣṇāṅghrapadmabhajane ratacetanāśca /

te vā puṃnati ca jaganti śarīrasaṃgāt saṃbhāṣaṇādapi tato harireva pūjyaḥ // NarP_1,40.53 //

haripūjāparā yatra mahāntaḥ śuddhabuddhayaḥ /

tatraiva sakalaṃ bhadraṃ yathā nimne jalaṃ dvija // NarP_1,40.54 //

harireva paro bandhurharireva parā gatiḥ /

harireva tataḥ pūjyo yataścetanyakāraṇam // NarP_1,40.55 //

svargāpavargaphaladaṃ sadānandaṃ nirāmayam /

pṛjyasya muniśreṣṭha paraṃ śreyo bhaviṣyati // NarP_1,40.56 //

pūjayanti hariṃ ye tu niṣkāmāḥ śuddhamānasāḥ /

teṣāṃ viṣṇuḥ prasannātmā sarvānkāmān prayacchati // NarP_1,40.57 //

yastvetacchṛṇuyādvāpi paṭhedvā susamāhitaḥ /

sa prāpnotyaśvamedhasya phalaṃ munivarottama // NarP_1,40.58 //

ityetatte samākhyātaṃ haripūjāphalaṃ dvija /

saṃkocavistarābhyāṃ tu kimanyatkathayāmi te // NarP_1,40.59 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde viṣṇumāhātmye catvāriṃśo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
ākhyātaṃ bhavatā sarvaṃ mune tattvārtha kovida /
idānīṃ śrotumicchāmi yugānāṃ sthitilakṣaṇam // NarP_1,41.1 //

sanaka uvāca
sādhu sādhu mahāprājña mune lokopakāraka /
yugadharmānprabakṣyāmi sarvalokopakārakān // NarP_1,41.2 //

dharmo vivṛddhimāyāti kāle kasmiṃściduttama /

tathā vināsamāyāti dharṃma eva mahītale // NarP_1,41.3 //

kṛtaṃ tretā dvāparaṃ ca kaliśceti caturyugam /

divyairdvādaśabhirjñeyaṃ vatsaraistatra sattama // NarP_1,41.4 //

saṃdhyāsandhyāṃśayuktāni yugāni sadṛśāni vai /

kālato veditavyāni ityuktaṃ tattvā darśibhiḥ // NarP_1,41.5 //

ādye kṛtayugaṃ prāhustatastretāvidhānakam /

tataśca dvāparaṃ prāhuḥ kalimantyaṃ viduḥ kramāt // NarP_1,41.6 //

devadānavagandharvā yakṣarākṣasapannagāḥ /

nāsankṛtayuge vipra sarve devasamāḥ smṛtāḥ // NarP_1,41.7 //

sarve hṛṣṭāśca dharmiṣṭā na tatra krayavikrayau /

vedānāṃ ca vibhāgaśca na yuge kṛtasaṃjñake // NarP_1,41.8 //

brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrāḥ svācāratatparāḥ /

sadā nārāyaṇaparāstapodhyānaparāyaṇāḥ // NarP_1,41.9 //

kāmādidoṣanirmuktāḥ śamādiguṇatatparāḥ /

dharmasādhanacittāśca gatāsūyā adāṃbhikāḥ // NarP_1,41.10 //

satyavākyaratāḥ sarve caturāśramadharmiṇaḥ /

vedādhyayanasaṃpannāḥ sarvaśāstravicakṣaṇāḥ // NarP_1,41.11 //

caturāśramayuktena karmaṇā kālayoninā /

akāmaphalasaṃyogāḥ prayānti paramāṃ gatim // NarP_1,41.12 //

nārāyaṇaḥ kṛtayuge śuklavarṇaḥ sunirmalaḥ /

tretādharmānpravakṣyāmi śṛṇuṣva susamāhitaḥ // NarP_1,41.13 //

dharmaḥ pāṇḍuratāṃ yāti tretāyāṃ munisattama /

haristu raktātāṃ yāti kiñcitkleśānvitā janāḥ // NarP_1,41.14 //

kriyāyogaratāḥ sarve yajñakarmasu niṣṭitāḥ /

satyavratā dhyānaparāḥ sadādhyānaparāyaṇāḥ // NarP_1,41.15 //

dvipādo vartate dharmo dvāpare ca munīśvara /

hariḥ pītatvamāyāti vedaścāpi vibhajyate // NarP_1,41.16 //

asatyaniratāścāpi kecittatra dvijottamāḥ /

brāhmaṇādyāśca varṇāḥ syuḥ kecidrāgādidurguṇāḥ // NarP_1,41.17 //

kecitsvargāpavargārthaṃ viprayajñānprakurvate /

keciddhanādikāmāśca kecitkalmaṣacetasaḥ // NarP_1,41.18 //

dharmādharmauṃ samau syātāṃ dvāpare viprasattama /

adharmasya prabhāveṇa kṣīyante ca prajāstathā // NarP_1,41.19 //

alpāyuṣo bhaviṣyanti keciñcāpi munīśvara /

kecitpuṇyaratān dṛṣṭvā asūyāṃ vipra kurvate // NarP_1,41.20 //

kalisthitiṃ pravakṣyāmi tacchṛṇuṣva samāhitaḥ /

dharmaḥ kaliyuge prāpte pādenaikena vartate // NarP_1,41.21 //

tāmasaṃ yugamāsādya hariḥ kṛṣṇatvameti ca /

yaḥ kaścidapi dharmātmā yajñācārānkaroti ca // NarP_1,41.22 //

yaḥ kaścidapi puṇyātmā kriyāyogarato bhavet /

naraṃ dharmarataṃ dṛṣṭvā sarve 'sūyāṃ prakurvate // NarP_1,41.23 //

vratācārāḥ praṇaśyanti jñānayajñādayastathā /

upadravā bhaviṣyanti hyadharmasya pravatanāt // NarP_1,41.24 //

asūyāniratāḥ sarve daṃbhācāraparāyaṇāḥ /

prajāścālpāyuṣaḥ sarvā bhaviṣyanti kalau yuge // NarP_1,41.25 //

nārada uvāca
yugadharmāḥ samākhyātāstvayā saṃkṣepato mune /
kaliṃ vistarato brūhi tvaṃ hi dharmavidāṃ varaḥ // NarP_1,41.26 //

brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrāścamunisattama /

kimāhārāḥ kimācārāḥ bhaviṣyanti kalau yuge // NarP_1,41.27 //

sanaka uvāca
śṛṇuṣva muniśārdūla sarvalokopakāraka /
kalidharmānpravakṣyāmi vistareṇa yathātatham // NarP_1,41.28 //

sarve dharmā vinaśyanti kṛṣṇe kṛṣṇatvamāgate /

tasmātkalirmahāghoraḥ sarvapātakasaṃkaraḥ // NarP_1,41.29 //

brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrā dharmaparāṅmukhāḥ /

ghore kaliyuge prāpte dvijā vedaparāṅmukhāḥ // NarP_1,41.30 //

vyājadharmaratāḥ sarve asūyāniratāstathā /

vṛthāhṝṅkāraduṣṭāśca satyahīnāśca paṇḍitāḥ // NarP_1,41.31 //

ahamevādhika iti sarve 'pi vivadanti ca /

adharmalolupāḥ sarvale tathā vaitaṃhikā narāḥ // NarP_1,41.32 //

ataḥ svalpāyuṣaḥ sarve bhaviṣyanti kalau yuge /

alpāyuṣṭvānmanuṣyāṇāṃ na vidyāgrahaṇaṃ dvija // NarP_1,41.33 //

vidyāgrahaṇaśūnyatvādadharmo vartate punaḥ /

vyātkrameṇa prajāḥ sarvā mniyante pāpatatparāḥ // NarP_1,41.34 //

brāhmaṇādyāstathā varṇāḥ saṃkīryante parasparam /

kāmakrodhaparā mūḍhā vṛthāsaṃtāpapīḍitāḥ // NarP_1,41.35 //

śūdratulyā bhaviṣyanti sarve varṇā kalau yuge /

uttamā nīcatāṃ yānti nīcāścottamatāṃ tathā // NarP_1,41.36 //

rājano dravyaniratāstathā hyanyāyavarttinaḥ /

pīḍayanti prajāścaiva karairatyarthayojitaiḥ // NarP_1,41.37 //

śavavāhābhaviṣyanti śūdrāṇāṃ ca dvijātayaḥ /

dharmastrīṣvapi gacchanti patayo jāradharmiṇaḥ // NarP_1,41.38 //

dviṣanti pitaraṃ putrā bhartāraṃ ca striyo 'khilāḥ /

paristrīnirataḥ sarve paradravyaparāyaṇāḥ // NarP_1,41.39 //

matsyāmiṣeṇa jīvanti duhṝntaścāpyajīvikām /

ghore kaliyuge vipra sarve pāparatā janāḥ // NarP_1,41.40 //

satāmasūyāniratāṃ upahāsaṃ prakurvate /

sarittīreṣu kuddālairvāpayiṣyanti cauṣadhīḥ // NarP_1,41.41 //

pṛthvī niṣphalatāṃ yāti bījaṃ puṣpaṃ vinaśyati /

veśyālāvaṃyaśīleṣu spṛhā kurvanti yoṣitaḥ // NarP_1,41.42 //

dharmavikrayiṇo viprāḥ striyaśca bhagavikrayāḥ /

vedavikrayakāścānye śūdrācāraratā dvijāḥ // NarP_1,41.43 //

sādhūnāṃ vidhavānāṃ ca vittānya paharanti ca /

na vratāni cariṣyanti brāhmaṇā dravyalolupāḥ // NarP_1,41.44 //

dharmācāraṃ parityajya vṛthāvādairviṣajjitāḥ /

dvijāḥ kurvanti daṃbhārthaṃ pitṛśrāddhādikāḥ kriyāḥ // NarP_1,41.45 //

apātreṣveva dānāni prayacchanti narādhamāḥ /

dugdhalobhanimittena goṣu prītiṃ ca kurvate // NarP_1,41.46 //

na kurvanti tathā viprāḥ snānaśaucādikāḥ kriyāḥ /

apātreṣveva dānāni prayacchanti narādhamāḥ // NarP_1,41.47 //

sādhunindāparāścaiva vipranindāparāstathā /

na kasyāpi mano vipra viṣṇubhaktiparaṃ bhavet // NarP_1,41.48 //

yajvinaśca dvijānaiva dhanārtharājakiṅkarāḥ /

tāḍayanti dvijānduṣṭāḥ kṛṣṇe kṛṣṇatvamāgate // NarP_1,41.49 //

dānahīnā narāḥ sarve ghore kaliyuge mune /

pratigrahaṃ prakurvanti patitānāmapi dvijāḥ // NarP_1,41.50 //

kaleḥ prathamapāde 'pi viṃnindanti hariṃ narāḥ /

yugānte ca harernāma naivakaścidvadiṣyati // NarP_1,41.51 //

śūdrastrīsaṃganiratā vidhavāsaṃgalolupāḥ /

śūdrānnabhoganiratā bhaviṣyanti kalau dvijāḥ // NarP_1,41.52 //

vihāya vedasanmārgaṃ kupathācārasaṃgatāḥ /

pāṣaṇḍāścabhaviśaṣyanticaturāśramanindakāḥ // NarP_1,41.53 //

na cadvijā tiśuśrūṣāṃ kurvanti caraṇodbhavāḥ /

dvijātidharmāngṛhṇanti pākhaṇḍaliṅgino 'dhamāḥ // NarP_1,41.54 //

kāṣāyaparivītāśca jaṭilā bhasmadhūlitāḥ /

śūdrādharmānpravakṣyantī kūṭayuktaparāyaṇāḥ // NarP_1,41.55 //

dvijāḥsvācāramutḥsṛjyacaparapākānnabhojinaḥ /

bhaviṣyantidurātmānaḥ śūdrāḥ pravrajitāstathā // NarP_1,41.56 //

utkocajīvinastatra bhaviṣyanti kalau mune /

dharmaṭīnāstu pāṣaṇḍā kāpālā bhikṣavo 'dhamāḥ // NarP_1,41.57 //

dharmavidhvaṃsaśīlānāṃ dvijānāṃ dvijasattama /

śūdrā dharmānpravakṣyantihyadhiruhyottamāsanam // NarP_1,41.58 //

ete cānyeca bahavo nagnaraktapaṭādikāḥ /

pāṣaṇḍāḥ pracāriṣyanti prāyo vedavidūṣakāḥ // NarP_1,41.59 //

gītavāditrakuśalāḥ kṣudradharmasamāśrayāḥ /

bhaviṣyantikalau prāyo dharmavidhvaṃsakā narāḥ // NarP_1,41.60 //

alpadravyā vṛthāliṅgā vṛthāhṝṅkāradūṣitāḥ /

hartāraṃ paravittānāṃ bhavitāro narādhamāḥ // NarP_1,41.61 //

pratigrahaparā nityaṃ jagadunmārgaśīlinaḥ /

ātmastutiparāḥ sarve paranindāparāstathā // NarP_1,41.62 //

viśvastaghātinaḥ krūrā dayādharmavivarjitāḥ /

bhaviṣyanti narā vipra kalau cādharmabāndhavāḥ // NarP_1,41.63 //

paramāyuśca bhavitā tadā varṣāṇi ṣoḍaśa /

ghore kaliyuge vipra pañcavarṣā prasūyate // NarP_1,41.64 //

saptavarṣāṣṭavarṣāśca yuvāno 'taḥ pare jarā /

svakarmatyāginaḥ sarve kṛtaghnābhinnavṛttayaḥ // NarP_1,41.65 //

yācakāścadvijā nityaṃ bhaviṣyanti kalau yuge /

parāvamānaniratāḥ prahṛṣṭāḥ paraveśmani // NarP_1,41.66 //

tatraiva nindāniratā vṛthāviśraṃbhiṇo janāḥ /

nidāṃ kurvanti satataṃ pitṛmātṛsuteṣu ca // NarP_1,41.67 //

vadanti vācā dharmāṃśca cetasā pāpalolupāḥ /

dhanavidyāvayomattāḥ sarvaduḥkhaparāyaṇāḥ // NarP_1,41.68 //

vyādhitaskaradurbhikṣaiḥ pīḍitā atimāṃyinaḥ /

prapuṣyanti vṛthaivāmī na vicārya ca duṣkṛtam // NarP_1,41.69 //

dharmamārgapraṇetāraṃ tiraskurvanti pāpinaḥ /

dharmakārye rataṃ caiva vṛthāviśraṃbhiṇo janāḥ // NarP_1,41.70 //

bhaviṣyanti kalau prāpte rājāno mlecchajātayaḥ /

śūdrā bhaikṣyaratāścaiva teṣāṃ śuśrūṣaṇe dvijāḥ // NarP_1,41.71 //

na śiṣyo na guruḥ kaścinna putro lana pitā tathā /

na bhāryā na patiścaiva bhavitāro 'tra saṃkare // NarP_1,41.72 //

kalau gate bhaviṣyanti dhanāḍhyā api yācakāḥ /

rasa vikrayiṇaścāpi bhaviṣyanti dvijātayaḥ // NarP_1,41.73 //

dharmakañcukasaṃvītā muniveṣadharā dvijāḥ /

apaṇyavikrayaratā agamyāgāminastathā // NarP_1,41.74 //

vedanindāparāścaiva dharmaśāstravinindukāḥ /

śūdravṛttyaiva jīvanti narakārhā dvijā mune // NarP_1,41.75 //

anāvṛṣṭabhayaṃ prāptā gaganāsaktadṛṣṭayaḥ /

bhaviṣyanti kalau martyāsarve kṣudbhayakātarāḥ // NarP_1,41.76 //

kandaparṇaphalāhārāstāpaṃsā iva mānavāḥ /

ātmānaṃ tārayiṣyanti anāvṛṣṭyātidukhitāḥ // NarP_1,41.77 //

kāmārtā hrasvadehāśca lubdhā ścādharmatatparāḥ /

kalau sarve bhaviṣyanti svalpabhāgyā bahuprajāḥ // NarP_1,41.78 //

striyaḥ svapoṣaṇaparā veśyā lāvaṇyaśīlikāḥ /

pativākyamanādṛtya sadānyagṛhatatparāḥ // NarP_1,41.79 //

duḥśīlā duṣṭaśīleṣu kariṣyinti sadā spṛhām /

asadvṛttā bhaviṣyanti puruṣeṣu kulāṅganāḥ // NarP_1,41.80 //

caurādibhayabhītāśca kāṣṭayantrāṇi kurvate /

durbhikṣakarapīḍābhiratīvopadrutā janāḥ // NarP_1,41.81 //

godhūmānnayavānnāḍhye deśe yāsyanti duḥkhitāḥ /

nidhāya hṛdyakarmaṇi prerayanti vacaḥ śubham // NarP_1,41.82 //

svakāryasiddhiparyantaṃ bandhutāṃ kurvate janāḥ /

bhikṣavaścāva mitrādisnehasaṃbandhayantritāḥ // NarP_1,41.83 //

annopādhinimittena śiṣyāngṛhṇanti bhikṣavaḥ // NarP_1,41.84 //

ubhābhyāmatha pāṇibhyāṃ śiraḥkaṇḍūyanaṃ striyaḥ /

kurvantyo gurubhartṛāṇāmājñāmullaṅghayanti ca // NarP_1,41.85 //

pāṣaṇḍālāpaniratāḥ pāṣaṇḍajanasaṃginaḥ /

yadā dvijā bhaviṣyanti tadā vṛddhiṃ kalirvrajet // NarP_1,41.86 //

yadā prajā na yakṣyanti na hoṣyanti dvijātayaḥ /

tadaiva tu kalervṛddhiranumeyā vicakṣaṇaiḥ // NarP_1,41.87 //

adharmavṛddhirbhavitā bāsamṛtyurapi dvijā /

sarvadharmeṣu naṣṭeṣu yāti niḥśrīkatāṃ jagat // NarP_1,41.88 //

evaṃ kaleḥ svarūpaṃ te kathitaṃ viprasattama /

haribhaktiparāneṣa na kalirbādhate kvacit // NarP_1,41.89 //

tataḥ paraṃ kṛtayuge tretāyuge tretāyāṃ dhyānameva ca /

dvāpare yajñamevāhurdānamekaṃ kalau yuge // NarP_1,41.90 //

yatkṛte daśabhirvarṣaistretāyāṃ śaradā ca yat /

dvāpare yañca māsena hyahorātreṇa tatkalau // NarP_1,41.91 //

dhyāyankṛte jayanyajñaistretāyāṃ dvāparer'cayan /

yadāpnoti tadāpnoti kalau saṃkīrtya keśavam // NarP_1,41.92 //

ahorātraṃ harernāma kīrtayanti ca ye narāḥ /

kurvanti haripūjāṃ vā na kalirbādhate ca tān // NarP_1,41.93 //

namo nārāyaṇāyeti kīrtayanti ca ye narāḥ /

niṣkāmā vā sakāmā vā na kalirbādhate ca tān // NarP_1,41.94 //

harināmaparā ye tu ghore kaliyuge dvija / ta eva kṛtakṛtyāśca na kalirbādhate hi tān // NarP_1,41.95//.

haripūjāparā ye ca harināmaparāyaṇāḥ /

ta eva śivatulyāśca nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,41.96 //

samastajagadādhāraṃ paramārthasvarupiṇam /

ghore kaliyuge prāpte viṣṇuṃ dhyāyanna sīdati // NarP_1,41.97 //

aho ati subhāgyāste sakṛdvai keśavārcakāḥ /

ghore kaliyuge prāpte sarvadharmavivarjite // NarP_1,41.98 //

nyūnātiriktadoṣāṇāṃ kalau vedoktakarmaṇām /

harismaraṇamevātra saṃpūrṇatvavidhāyakam // NarP_1,41.99 //

hare keśava govinda vāsudeva jaganmaya /

itīrayanti ye nityaṃ nahi tānbādhate kaliḥ // NarP_1,41.100 //

śiva śaṅkara rudreśa nīlakaṇṭha trilocana /

iti jalpanti ye vāpi kalistānnāpi bādhate // NarP_1,41.101 //

mahādeva virūpākṣa gaṅgādhara mṛḍāvyaya /

itthaṃ vadanti ye vipra te kṛtārthā na saṃśayaḥ // NarP_1,41.102 //

janārdana jagannāta pītāṃbaradharācyuta /

iti vāpyuñcarantīha na ca teṣāṃ kalerbhayam // NarP_1,41.103 //

saṃsāre sulabhāḥ puṃsāṃ putradāradhanādayaḥ /

ghore kaliyuge vipra haribhaktastu durlabhā // NarP_1,41.104 //

karmaśraddhāvihīnā ye pāṣaṇḍā vedanindakāḥ /

adharmaniratā naiva narakārhā harismṛteḥ // NarP_1,41.105 //

vedamārgabahiṣṭānāṃ janānāṃ pāpakarmaṇām /

manaḥ śuddhivihīnānāṃ harināmnaiva niṣkṛtiḥ // NarP_1,41.106 //

daivādhīnaṃ jagatsarvamidaṃ sthāvarajaṅgamam /

yathāpreritametena tathaiva kuruteṃ dvija // NarP_1,41.107 //

śaktitaḥ sarvakarmāṇi vedoktāni vidhāya ca /

samarpayenmahāviṣṇau nārāyaṇaparāyaṇaḥ // NarP_1,41.108 //

samarpitāni karmāṇi mahaviṣṇau parātmani /

saṃpūrṇatāṃ prayāntyeva harismaraṇamātrataḥ // NarP_1,41.109 //

haribhaktiratānāṃ ca pāpabandho na jāyate /

ato 'tidurlabhā loke haribhaktirdurātmanām // NarP_1,41.110 //

aho hariparā ye tu kalau ghore bhayaṅkare /

te subhāgyā mahātmānaḥ satsaṃgara hitā api // NarP_1,41.111 //

harismaraṇaniṣṭānāṃ śivanāmaratātmanām /

satyaṃ samastakarmāṇi yānti saṃpūrṇatāṃ dvija // NarP_1,41.112 //

aho bhāgyamaho bhāgyaṃ harināma ratātmanām /

tridarśerapi te pūjyāḥ kimanyairbahubhāṣitaiḥ // NarP_1,41.113 //

tasmātsamastalokānāṃ hitameva mayocyate /

harināmaparānmartyānna kalirbādhartakvacit // NarP_1,41.114 //

harernāmaiva nāmaiva nāmaiva mama jīvanam /

kalau nāstyeva nāstyeva gatiranyathā // NarP_1,41.115 //

sūta uvāca
evaṃ sa nārado viprāḥ sanakena prabodhitaḥ /
parāṃ nirvṛttimāpannaḥ punaretaduvāca ha // NarP_1,41.116 //

nārada uvāca
bhagavansarvaśāstrajña svayātikaruṇātmanā /
prakāśitaṃ jagajjyotiḥ paraṃ brahma sanātanam // NarP_1,41.117 //

etadeva paraṃ puṇyametadeva paraṃ tapaḥ /

yaḥ smaretpuṇḍarīkākṣaṃ sarvapāpavināśanam // NarP_1,41.118 //

brahmannānājagañcaitadekacitsaṃprakāśitam /

tvayoktaṃ tatpratīye 'haṃ kathaṃ dṛṣṭāntamantarā // NarP_1,41.119 //

tasmādyena yathā brahma pratītaṃ bodhitena tu /

tadākhyāhi yathā cittaṃ sīdatsthitimavāpnuyāt // NarP_1,41.120 //

etacchrutvā vaco viprā nāradasya mahātmanaḥ /

sanakaḥ pratyuvācedaṃ smarannārāyaṇaṃ param // NarP_1,41.121 //

sanaka uvāca
brahmannahaṃ dhyānaparo bhaveyaṃ sanandanaṃ pṛccha yathābhilāṣam /
vedāntaśāstre kuśalastavāyaṃ nivartayedvā paramāryavandyaḥ // NarP_1,41.122 //

itīritaṃ samākarṇya sanakasya sa nāradaḥ /

sanandanaṃ mokṣadharmānpraṣṭuṃ samupacakrame // NarP_1,41.123 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge prathamapāde nāmamahātmyannāmaikacatvāriṃśo 'dhyāyaḥ

śrīnārada uvāca
kutaḥ sṛṣṭamidaṃ brahmañjagatsthāvarajaṅgamam /
pralaye ca kamabhyeti tanme brūhi sanandana // NarP_1,42.1 //

sasāgaraḥ sagaganaḥ saśailaḥ sabalāhakaḥ /

sabhūmiḥ sāgnipavano loko 'yaṃ kena nirmitaḥ // NarP_1,42.2 //

kathaṃ sṛṣṭāni bhūtāni kathaṃ varṇavibhaktayaḥ /

śaucāśaucaṃ kathaṃ teṣāṃ dharmādharmavidhiḥ katham // NarP_1,42.3 //

kīdṛśo jīvatāṃ jīvaḥ kva vā gacchanti ye mṛtāḥ /

asmāllokādamuṃ lokaṃ sarvaṃ śaṃsatu me bhavān // NarP_1,42.4 //

sanandana uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi cetihāsaṃ purātanam /
bhṛguṇābhihitaṃ śāstraṃ bharadvājāya pṛcchate // NarP_1,42.5 //

kailāsaśikhare dṛṣṭvā dīpyamānaṃ mahaujasam /

bhṛgumaharṣimāsīnaṃ bharadvājo 'nvapṛcchata // NarP_1,42.6 //

bharadvāja uvāca
kathaṃ jīvo vicarati nānāyoniṣu saṃtatam /
kathaṃ muktiśca saṃsārājjāyate tasya mānada // NarP_1,42.7 //

yaśca nārāyaṇaḥ sraṣṭā svayaṃbhūrbhagavansvayam /

sevyasevakabhāvena vartete iti tau sadā // NarP_1,42.8 //

praviśanti laye sarve yamīśaṃ sacarācarāḥ /

lokānāṃ ramaṇaḥ so 'yaṃ nirguṇaśca nirañjanaḥ // NarP_1,42.9 //

anīrdaśyo 'pratarkyaśca kathaṃ jñāyeta kairmune /

kathamenaṃ parātmānaṃ kālaśaktiduranvayam // NarP_1,42.10 //

atarkyacaritaṃ vedāḥ stuvanti kathamādarāt /

jīvo jīvatvamullaṅghya kathaṃ brahma samanvayāt // NarP_1,42.11 //

etadicchāmyahaṃ śrotuṃ tanme brūhi kṛpānirgha /

evaṃ sa bhagavānpṛṣṭo bharadvājena saṃśayam // NarP_1,42.12 //

maharṣirbrahmasaṃkāśaḥ sarvaṃ tasmai tato 'bravīt /
bhṛguruvāca
mānaso nāma yaḥ pūrvo viśruto ve maharṣibhiḥ // NarP_1,42.13 //

anādinidhano devastathā tebhyo 'jarāmaraḥ /

avyakta iti vikhyātaḥ śāśvato 'thākṣayo 'vyayaḥ // NarP_1,42.14 //

yataḥ sṛṣṭāni bhūtāni jāyante ca mriyanti ca /

so 'mṛjatprathamaṃ devo mahāntaṃ nāma nāmataḥ // NarP_1,42.15 //

ākāśamiti vikhyātaṃ sarvabhūtadharaḥ prabhuḥ /

ākāśādabhavadvāri salilādagnimārutau // NarP_1,42.16 //

agnimārutasaṃyogāttataḥ samabhavanmahī /

tatastejo mayaṃ divyaṃ padmaṃ sṛṣṭaṃ svayaṃbhuvā // NarP_1,42.17 //

tasmātpadmātsamabhavadvrahmā vedamayo vidhiḥ /

ahṝṅkāra iti khyātaḥ sarvabhūtātmabhūtakṛt // NarP_1,42.18 //

brahmā vai sa mahātejā ya ete pañca dhātavaḥ /

śailāstasyāsthisaṃdhāstu medo masiṃ ca medinī // NarP_1,42.19 //

samudrāstasya rudhiramākāśamudaraṃ tathā /

pavanaścaiva niśvāsastejo 'gnirnimnagāḥ śirāḥ // NarP_1,42.20 //

agnīṣomau ca candrākārai nayane tasya viśrute /

nabhaścordhvaśirastasya kṣitiḥ padau bhujau diśaḥ // NarP_1,42.21 //

durvijñeyo hyacintyātmā siddhairapi na saṃśayaḥ /

sa eṣa bhagavānviṣṇurananta iti viśrutaḥ // NarP_1,42.22 //

sarvabhūtātmabhūtastho durvijñeyo 'kṛtātmabhiḥ /
ahṝṅkārasya yaḥ sraṣṭā sarvabhūtabhaghavāyavai /
tataḥ samabhavadviśvaṃ pṛṣṭo 'haṃ yadiha tvayā // NarP_1,42.23 //

bhagdvāja uvāca
gaganasya diśāṃ caiva bhūtalasvānilasya ca /
kānyatra parimāṇāni saṃśayaṃ chindhi tattvataḥ // NarP_1,42.24 //

bhṛguruvāca
anantametadākāśaṃ siddhadaivatasovitam /
ramyaṃ nānāśrayākīrṇaṃ yasyāṃ to nādhigamyate // NarP_1,42.25 //

ūrdhvaṃ gateradhastāttu candrādityau na paśyataḥ /

tatra devāḥ svayaṃ dīptā bhāskarābhāgnivarcasaḥ // NarP_1,42.26 //

te cāpyantaṃ na paśyanti nabhasaḥ prathitaujasaḥ /

durgamatvādanantatvāditi me vada mānada // NarP_1,42.27 //

upariṣṭopariṣṭāttu pjvaladbhiḥ svayaṃprabhaghaiḥ /

niruddhametadākāśaṃ hyaprameyaṃ surairapi // NarP_1,42.28 //

prathivyante samudrāstu samudrānte tamaḥ smṛtam /

tamasoṃ'te jalaṃ prāhurjalasyānte 'gnireva ca // NarP_1,42.29 //

rasātalānte salilaṃ jalānte pannagādhipāḥ /

tadante punarākāśamākāśānte punarjalam // NarP_1,42.30 //

evamantaṃ bhagavataḥ pramāṇaṃ salilasya ca /

agnimārutatoyebhyo durjñeyaṃ daivatairapi // NarP_1,42.31 //

agnimārutatoyānāṃ varṇā kṣititalasya ca /

ākāśasadṛśā hyete bhidyante tattvadaśanāt // NarP_1,42.32 //

paṭhanti caiva munayaḥ śāstreṣu vividheṣu ca /

trailokye sāgare caiva pramāṇaṃ vihitaṃ yathā // NarP_1,42.33 //

adṛśyo yastvagamyo yaḥ kaḥ pramāṇa mudīrayet /

siddhānāṃ devatānāṃ ca parimītā yadā gatiḥ // NarP_1,42.34 //

tadāgaṇyamanantasya nāmānanteti viśrutam /

nāmadheyānurupasya mānasasya mahātmanaḥ // NarP_1,42.35 //

yadā tu divyaṃ yadrūpaṃ hrasate varddhate punaḥ /

ko 'nyastadvedituṃ śakyo yo 'pi syāttadvidho 'paraḥ // NarP_1,42.36 //

tataḥ puṣkarataḥ saṣṭaḥ sarvajño mūrtimānprabhuḥ /

brahmā dharmamayaḥ pūrvaḥ prajāpatiranuttamaḥ // NarP_1,42.37 //

bharadvāja uvāca
puṣkaro yadi saṃbhūto jyeṣṭaṃ bhavati puṣkaram /
brahmāṇaṃ pūrvajaṃ cāha bhavānsaṃdeha eva me // NarP_1,42.38 //

bhṛguruvāca
mānasasyeha yā mūrtirbrahmatvaṃ samupāgatā /
tasyāsanavidhānārthaṃ pṛthivī padmamucyate // NarP_1,42.39 //

karṇikā tasya padmasya merurgaganamucchritaḥ /

tasya madhye sthito lokānsṛjatyeṣa jagadvidhiḥ // NarP_1,42.40 //

bharadvāja uvāca
prajāvisargaṃ vividhaṃ kathaṃ sa sṛjati prabhuḥ /
merumadhye sthito brahmā tadvahirdvijasattama // NarP_1,42.41 //

bhṛguruvāca
prajāvisargaṃ vividhaṃ mānaso manasāsṛjat /
saṃrakṣaṇārthaṃ bhūtānāṃ sṛṣṭaṃ prathamato jalam // NarP_1,42.42 //

yatprāṇāḥ sarvabhūtānāṃ sṛṣṭaṃ prathamato jalam /

yatprāṇāḥ sarvabhūtānāṃ varddhante yena ca prajāḥ // NarP_1,42.43 //

parityaktāśca na śyanti tenadaṃ sarvamāvṛttam /
pṛthivī parvatā meghā mūrtimantaśca ye pare /
sarvaṃ tadvāruṇaṃ jñeyamāpastastaṃbhire punaḥ // NarP_1,42.44 //

bharadvāja uvāca
kathaṃ salilamutpannaṃ kathaṃ caivāgnimārutau /
kathaṃ vā medinī sṛṣṭetyatra me saṃśayo mahān // NarP_1,42.45 //

bhṛguruvāca
brahmakalpe purā brahman brahmarṣīṇāṃ samāgame /
lokasaṃbhavasaṃdehaḥ samutpanno mahātmanām // NarP_1,42.46 //

te 'tiṣṭandhyānamālaṃbya maunamāsthāya niścalāḥ /

tyaktāhārāḥ sparddhamānā divyaṃ virṣaśataṃ dvijāḥ // NarP_1,42.47 //

teṣāṃ brahmamayī vāṇī sarveṣāṃ śrotramāgamat /

divyā sarasvatī tatra saṃbabhūva nabhastalāt // NarP_1,42.48 //

purāstimitamākāśamanantamacalopamam /

naṣṭacandrārkapavanaṃ prasuptamiva saṃbabhau // NarP_1,42.49 //

tataḥ salilamutpannaṃ tamasīva tamaḥ param /

tasmāñca salilotpīḍādudatiṣṭata mārutaḥ // NarP_1,42.50 //

yathābhavanamacchidraṃ niḥśabdamiva lakṣyate /

tañcābhasā pūryamāṇaṃ saśabdaṃ kurute 'nilaḥ // NarP_1,42.51 //

tathā salilasaṃruddhe nabhasoṃ'taṃ nirantare /

bhittvārṇavatalaṃ vāyuḥ samutpatati ghoṣavān // NarP_1,42.52 //

eṣu vā carate vāyurarṇavotpīḍasaṃbhavaḥ /

ākāśasthānamāsādya praśāntiṃ nādhigacchati // NarP_1,42.53 //

tasminvāyvambusaṃgharṣe dīptatejā mahābalaḥ /

prādurāsīdūrdhvaśikhaḥ kṛtvā nistimiraṃ tamaḥ // NarP_1,42.54 //

agniḥ pavanasaṃyuktaḥ khaṃ samākṣipate jalam /

tadagnivāyusaṃparkāddhanatvamupapadyate // NarP_1,42.55 //

tasyākāśaṃ nipatitaḥ snehāttiṣṭati yo 'paraḥ /

sa saṃghātatvamāpanno bhūmitvamanugacchati // NarP_1,42.56 //

rasānāṃ sarvagandhānāṃ snehānāṃ prāṇināṃ tathā /

bhūmiryo niriyaṃ jñeyā yasyāḥ sarvaṃ prasūyate // NarP_1,42.57 //

bharadvāja uvāca
ya ete dhātavaḥ pañca rakṣyā yānasṛjatprabhuḥ /
āvṛtā yairime lokā mahābhūtābhisaṃjñitaiḥ // NarP_1,42.58 //

yadāsṛjatsahasrāṇi bhūtānāṃ sa mahāmatiḥ /

paścātteṣveva bhūtatvaṃ kathaṃ samupapadyate // NarP_1,42.59 //

bhṛguruvāca
amitāni mahāṣṭāni yānti bhūtāni saṃbhavam /
atasteṣāṃ mahābhūtaśabdo 'yamupapadyate // NarP_1,42.60 //

ceṣṭā vāyuḥ khamākāśamūṣmāgniḥ salilaṃ dravaḥ /

pṛthivī cātra saṃghātaḥ śarīraṃ pāñcabhautikam // NarP_1,42.61 //

ityataḥ pañcabhiryuktairyuktaṃ sthāvarajaṅgamam /

śrotre ghrāṇo rasaḥ sparśo dṛṣṭiścendriyasaṃjñitāḥ // NarP_1,42.62 //

bharadvāja uvāca
pañcabhiryadi bhūtaistu yuktāḥ sthāvarajaṅgamāḥ /
sthāvarāṇāṃ na dṛśyante śarīre pañca dhātavaḥ // NarP_1,42.63 //

anūṣmaṇāmaceṣṭānāṃ ghanānāṃ caiva tattvataḥ /

vṛkṣāṇāṃ nopalabhyante śarīre pañca dhātavaḥ // NarP_1,42.64 //

va śṛṇvanti na paśyanti na gandharasavedinaḥ /

na ca sparśaṃ hi jānanti te kathaṃ pañca dhātavaḥ // NarP_1,42.65 //

adravatvādanignitvādabhūmitvādavāyutaḥ /

ākāśasyāprameyatvādṛkṣāṇāṃ nāsti bhautikam // NarP_1,42.66 //

bhṛguruvāca
ghanānāmapi vṛkṣaṇāmākāśo 'sti na saṃśayaḥ /
teṣāṃ puṣpapalavyaktirnityaṃ samupapadyate // NarP_1,42.67 //

ūṣmato mlāyate parṇaṃ tvakphalaṃ puṣpameva ca /

mlāyate śīryate cāpi sparśastenātra vidyate // NarP_1,42.68 //

vāyyagnyaśaninirdhoṣaiḥ phalaṃ puṣpaṃ viśīryate /

śrotreṇa gṛhyate śabdastasmācchṛṇvanti pādapāḥ // NarP_1,42.69 //

vallī veṣṭayate vṛkṣānsarvataścaiva gacchati /

nahyadṛṣṭaśca mārgo 'sti tasmātpaśyanti pādapāḥ // NarP_1,42.70 //

puṇyāpuṇyaistathā gadhairdhūpaiśca vividhairapi /

arogāḥ puṣpitāḥ saṃti tasmājjighranti pādapāḥ // NarP_1,42.71 //

sukhaduḥkhayorgrahaṇācchinnasya ca virohaṇāt /

jīvaṃ paśyāmi vṛkṣāṇāmacaitanyaṃ na vidyate // NarP_1,42.72 //

tena tajjalamādatte jarayatyagnimārutau /

āhārapariṇāmāñca snaho vṛddhiśca jāyate // NarP_1,42.73 //

jaṅgamānāṃ ca sarveṣāṃ śarīre paṃñca dhātavaḥ /

pratyekaśaḥ prabhidyante yaiḥ śarīraṃ viceṣṭate // NarP_1,42.74 //

tvak ca māṃsaṃ tathāsthīni majjā snāyuśca pañcamaḥ /

ityetadiha saṃghātaṃ śarīre pṛthivīmaye // NarP_1,42.75 //

tejo hyagnistathā krodhaścakṣuruṣmā tathaiva ca /

agnirjanayate yañca pañcāgneyāḥ śarīriṇaḥ // NarP_1,42.76 //

śrotraṃ ghrāṇaṃ tathāsyaṃ ca hṛdayaṃ koṣṭameva ca /

ākāśātprāṇināmete śarīre pañca dhātavaḥ // NarP_1,42.77 //

śleṣmā pittamatha svedo vasā śoṇitameva ca /

ityāpaḥ pañcadhā dehe bhavanti prāṇināṃ sadā // NarP_1,42.78 //

prāṇātprīṇayate prāṇī vyānāvdyāyacchate tathā // NarP_1,42.79 //

gacchatyapāno 'dhaścaiva samāno hyadyavasthitaḥ /
udānāducchvasitīti pañca (prati)bhadāñca bhāṣate /
ityete vāyavaḥ pañca veṣṭayantīhadehinam // NarP_1,42.80 //

bhūmergandhaguṇānvetti rasaṃ cādūbhyaḥ śarīravān /

tasya gandhasya vakṣyāmi vistarābhihitānguṇān // NarP_1,42.81 //

iṣṭaścānuṣṭagandhaśca madhuraḥ kaṭureva ca /

nirhārī saṃhataḥ snigdho rukṣo viśada eva ca // NarP_1,42.82 //

evaṃ navavidho jñeyaḥ pārthivo gandhavistaraḥ /

jyotiḥ paśyati cakṣurbhyaḥ sparśaṃ vetti ca vāyunā // NarP_1,42.83 //

śabdaḥ sparśaśca rūpaṃ ca rasaścāpi guṇāḥ smṛtāḥ /

rasajñānaṃ tu vakṣyāmi tanme nigadataḥ śṛṇu // NarP_1,42.84 //

raso bahuvidhaḥ prokta ṛṣibhiḥ prathitātmabhiḥ /

madhuro lavaṇastiktaḥ kaṣāyo 'mlaḥ kaṭustathā // NarP_1,42.85 //

eṣa ṣaḍidhavistāro raso vārimayaḥ smṛtaḥ /

śabdaḥ sparśaśca rūpaśca triguṇaṃ jyotirucyate // NarP_1,42.86 //

jyotiḥ paśyati rūpāṇi rūpaṃ ca bahudhā smṛtam /

hrasvo dīrdhastathā sthūlaścaturasro 'ṇuvṛttavān // NarP_1,42.87 //

śuklaḥ kṛṣṇastathā rakto nīlaḥ pīto 'ruṇastathā /

kaṭhinaścikkaṇaḥ ślakṣṇaḥ picchilo mṛdu dāruṇaḥ // NarP_1,42.88 //

evaṃ ṣoḍaśavistāro jyotīrupaguṇaḥ smṛtaḥ /

tatraikaguṇamākāśaṃ śabda ityeva tatsmṛtam // NarP_1,42.89 //

tasya śabdasya vakṣyāmi vistaraṃ vividhātmakam /

ṣaḍjo ṛṣabhagāndhārau madhyamodhaivatastathā // NarP_1,42.90 //

pañcamaścāpi vijñeyastathā cāpi niṣādavān /

eṣa saptavidhaḥ prokto guṇa ākāśasaṃbhavaḥ // NarP_1,42.91 //

aiśvaryyeṇa tu sarvatra sthito 'pi payahādiṣu /

mṛdaṅgabherīśaṅkhānāṃ stanayitno rathasya ca // NarP_1,42.92 //

evaṃ bahuvidhākāraḥ śabda ākāśasaṃbhavaḥ /

vāyavyastu guṇaḥ sparśaḥ sparśaśca bahudhā smṛtaḥ // NarP_1,42.93 //

uṣṇaḥ śītaḥ sukhaṃ duḥkhaṃ snigdho viśada eva ca /

tathā kharo mṛduḥ ślakṣṇo lavurgurutaro 'pi ca // NarP_1,42.94 //

śabdasparśau tu vijñeyau dviguṇau vāyurityuta /

evamekādaśavidho vāyavyo guṇa ucyate // NarP_1,42.95 //

ākāśajaṃ śabdamāhurebhirvāyuguṇaiḥ saha /

avyāhataiścetayate naveti viṣamā gatiḥ // NarP_1,42.96 //

āpyāyante ca te nityaṃ dhātavastaistu dhātubhiḥ /

āpo 'gnirmāruścaiva nityaṃ jāgrati dehiṣu // NarP_1,42.97 //

mūlamete śarīrasya vyāpya prāṇāniha sthitāḥ /

pārthivaṃ dhātumāsādya yathā ceṣṭayate balī // NarP_1,42.98 //

śrito mūrddhānamagnistu śarīraṃ paripālayet /

prāṇo mūrddhani vāgnau ca vartamāno viceṣṭate // NarP_1,42.99 //

sa jantuḥ sarvabhūtātmā puruṣaḥ sa sanātanaḥ /

mano buddhirahṝṅkāro bhūtāni viṣayaśca saḥ // NarP_1,42.100 //

evaṃ tviha sa sarvatra prāṇaistu paripālyate /

pṛṣṭatastu samānena svāṃ svāṃ gatimupāśritaḥ // NarP_1,42.101 //

vastimūlaṃ gudaṃ caiva pāvakaṃ samupāśritaḥ /

vahanmūtraṃ purīṣaṃ vāpyapānaḥ parivartate // NarP_1,42.102 //

prayatne karmaniyame yaca ekastriṣu vartate /

udāna iti taṃ prāhuradhyātmajñānakovidāḥ // NarP_1,42.103 //

saṃdhiṣvapi ca sarveṣu saṃniviṣṭastathānilaḥ /

śarīreṣu manuṣyāṇāṃ vyāna ityupadiśyate // NarP_1,42.104 //

bāhuṣvagnistu vitataḥ samānena samīritaḥ /

rasānvāru doṣāṃśca vartayannati ceṣṭate // NarP_1,42.105 //

apānaprāṇayormadhye prāṇāpānasamīhitaḥ /

samanvitastvadhiṣṭānaṃ samyak pacati pāvakaḥ // NarP_1,42.106 //

āspaṃhi pāyuparyantamante syādgudasaṃjñite /

retastasmātprajāyante sarvasrotāṃsi dehinām // NarP_1,42.107 //

prāṇānāṃ sannipātāśca sannipātaḥ prajāyate /

ūṣmā cāgirīti jñeyo yo 'nnaṃ pacati dehinām // NarP_1,42.108 //

agnivegavahaḥ prāṇo gudānte pratihanyate /

sa ūrdhvamāgamya punaḥ samutkṣipati pāvakam // NarP_1,42.109 //

pakvāśayastvadho nābhyā ūrdhvamāmāśayaḥ smṛtaḥ /

nābhimūle śarīrasya sarve prāṇāśca saṃsthitāḥ // NarP_1,42.110 //

prasthitā hṛdayātsarve tiryagūrdhdamadhastathā /

vahṝntyannarasānnāḍyo daśaprāṇapracoditāḥ // NarP_1,42.111 //

eṣa mārgo 'pi yogānāṃ yena gacchanti tatpadam /

jitaklamāḥ samā dhīrā mūrddhanyātmānamādadhan // NarP_1,42.112 //

evaṃ sarveṣu vihitaprāṇāpāneṣu dehinām /

tasminsamidhyate nityamagniḥ sthālyāmivāhitaḥ // NarP_1,42.113 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge dvitīyapāde bhṛgubharadvājasaṃvāde jagadutpattivarṇanaṃ nāma dvicatvāriṃśo 'dhyāyaḥ

bharadvāja uvāca
yadi prāṇapatirvāyurvāyureva viceṣcate /
śvasityābhāṣate caiva tato jīvo nirarthakaḥ // NarP_1,43.1 //

ya ūṣmabhāva āgneyo vahninaivopalabhyate /

agnirjarayate caitattadā jīvo nirarthakaḥ // NarP_1,43.2 //

jantoḥ pramniyamāṇasya jīvo naivopalabhyate /

vāyureva jahātyenamūṣmabhāvaśca naśyati // NarP_1,43.3 //

yadi vāthumayo jīvaḥ saṃśleṣo yadi vāyunā /

vāyumañjalavatpaśyedgacchetsaha marudguṇaiḥ // NarP_1,43.4 //

saṃśleṣo yadi vā tena yadi tasmātpraṇaśyati /

mahārṇavavimuktatvādanyatsalilabhājanam // NarP_1,43.5 //

kṛpe vā salilaṃ dadyātpradīpaṃ vā hutāśane /

kṣipraṃ praviśya naśyeta yathā naśyatyasau tathā // NarP_1,43.6 //

pañcadhāraṇake hyasmiñcharīre jīvitaṃ kṛtam /

yeṣāmanyatarābhāvāñcaturṇāṃ nāsti saṃśayaḥ // NarP_1,43.7 //

naśyantyāpo hyanāhārādvāyurucchvāsanigrahāt /

naśyate koṣṭabhedārthamagrirnaśyatyabhojanāt // NarP_1,43.8 //

vyādhitraṇaparikleśairmedinī caiva śīryate /

pīḍite 'nyatare hyeṣāṃ saṃghāto yāti pañcatām // NarP_1,43.9 //

tasminpañcatvamāpanne jīvaḥ kimanudhāvati /

kiṃ khedayati vā jīvaḥ kiṃ śṛṇoti bravīti ca // NarP_1,43.10 //

eṣā gauḥ paralokasthaṃ tārayiṣyatimāmiti /

yo dattvā mriyate jantuḥ sā gauḥ kaṃ tārayiṣyati // NarP_1,43.11 //

gauścapratigrahītā ca dātā caiva samaṃ yadā /

ihaiva vilayaṃ yānti kutasteṣāṃ samāgamaḥ // NarP_1,43.12 //

vihagairupabhuktasya śailāgrātpatitasya ca /

agninā copayuktasya kutaḥ saṃjīvanaṃ punaḥ // NarP_1,43.13 //

chinnasya yadi vṛkṣasya na mūlaṃ pratirohati /

jīvanyasya pravartante mṛtaḥ kva punareṣyati // NarP_1,43.14 //

jīvamātraṃ purā sṛṣṭaṃ yadetatparivartate /

mṛtāḥ praṇaśyanti bījādbījaṃ praṇaśyati // NarP_1,43.15 //

iti me saṃśayo brahmanhṛdaye paridhāvati /

ta nivartaya sarvajña yatastvāmāśrito hyaham // NarP_1,43.16 //

sanandana uvāca
evaṃ pṛṣṭastadānena sa bhṛgarbrahmaṇaḥ sutaḥ /
punarāhu muniśreṣṭha tatsaṃdehanivṛttaye // NarP_1,43.17 //

bhṛguruvāca
na prāṇāḥ santi jīvasya dattasya ca kṛtasya ca /
yāti dehāntaraṃ prāṇī śarīraṃ tu viśīryate // NarP_1,43.18 //

na śarīrāśrito jīvastasminnaṣṭe praṇaśyati /

samidhāmagnidagdhānāṃ yathāgrirddaśyate tathā // NarP_1,43.19 //

bharadvāja uvāca
agneryathā tasya nāśāttadvināśo na vidyate /
indhanasyopayogānte sa vāgnirnopalabhyate // NarP_1,43.20 //

naśyatītyeva jānāmi śāntamagnimanindhanam /

gatiryasya pramāṇaṃ vā saṃsthānaṃ vā na vidyate // NarP_1,43.21 //

bhṛguruvāca
samidhāmupayogānte sa cāgnirnopalabhyate /
naśyatītyeva jānāmi śāntamagnimanindhanam // NarP_1,43.22 //

gatiryasya pramāṇaṃ vā saṃsthānaṃ vā na vidyate /

samidhāmupayogānte yathāgnirnopalabhyate // NarP_1,43.23 //

ākāśānugatatvāddhi durgrāhyo hi nirāśrayaḥ /

tathā śarīrasaṃtyāge jīvo hyākāśavatsthitaḥ // NarP_1,43.24 //

na naśyate susūkṣmatvādyathā jyotirna saṃśayaḥ /

prāṇāndhārayate hyagniḥ sa jīva upadhāryatām // NarP_1,43.25 //

vāyusaṃdhāraṇo hyagnirnaśyatyucchvāsanigrahāt /

tasminnaṣṭe śarīrāgnau tato dehamacetanam // NarP_1,43.26 //

patitaṃ yāti bhūmitvamayanaṃ tasya hi kṣitiḥ /

jagamānāṃ hi sarveṣāṃ sthāvarāṇāṃ tathaiva ca // NarP_1,43.27 //

ākāśaṃ pavano 'nveti jyotistamanugacchati /

teṣāṃ trayāṇāmekatvādvayaṃ bhūmau pratiṣṭitam // NarP_1,43.28 //

yatra khaṃ tatra pavanastatrāgniryatra mārutaḥ /

amūrtayaste vijñeyā mūrtimantaḥ śarīriṇaḥ // NarP_1,43.29 //

bharadvāja uvāca
yadyagnimārutau bhūmiḥ khamāpaśca śarīriṣu /
jīvaḥ kiṃlakṣaṇastatretyetadācakṣva me 'nagha // NarP_1,43.30 //

pañcātmake pañcaratau pañcavijñānasaṃjñake /

śarīre prāṇināṃ jīvaṃ vettubhicchāmi yādṛśam // NarP_1,43.31 //

māṃsaśoṇitasaṃghāte medaḥsnāyvasthisaṃcaye /

bhidyamāne śarīre tu jīvo naivopalabhyate // NarP_1,43.32 //

yadyajīvaśarīraṃ tu pañcabhūtasamanvitam /

śarīre mānase duḥkha kastāṃ vedayate rujam // NarP_1,43.33 //

śṛṇoti kathitaṃ jīvaḥ karṇābhyāṃna śṛṇoti tat /

maharṣe manasi vyagre tasmājjīvo nirarthakaḥ // NarP_1,43.34 //

sarve paśyanti yadṛśyaṃ manoyuktena cakṣuṣā /

manasi vyākule cakṣuḥ paśyannapi na paśyati // NarP_1,43.35 //

na paśyati na cāghrāti na śṛṇoti na bhāṣate /

na ca smarśamasau vetti nidrāvaśagataḥ punaḥ // NarP_1,43.36 //

hṛṣyati kruddhyate ko 'tra śocatyudvijate ca kaḥ /

icchati dhyāyati dveṣṭi vākyaṃ vācayate ca kaḥ // NarP_1,43.37 //

bhṛguruvāca
taṃ pañcasādhāraṇamatra kiñciccharīrameko vahateṃ'tarātmā /
sa vetti gandhāṃśca rasāñchutīśca sparśaṃ ca rūpaṃ ca guṇāṃśca ye 'lye // NarP_1,43.38 //

pañcātmake pañcaguṇapradarśī sa sarvagātrānugatoṃ'tarātmā /

saveti duḥkhāni sukhāni cātra tadviprayogāttu na vetti deham // NarP_1,43.39 //

yadā na rūpaṃ na sparśo noṣyabhavaśca pāvake /

tadā śānte śarīrāgnau dehatyāgena naśyati // NarP_1,43.40 //

āpomayamidaṃ sarvamāpomūrtiḥ śarīriṇām /

tatrātmā mānaso brahmā sarvabhūteṣu lokakṛt // NarP_1,43.41 //

ātmānaṃ taṃ vijānīhi sarvalokahitātmakam /

tasminyaḥ saṃśrito dehe hyabbinduriva puṣkare // NarP_1,43.42 //

kṣetrajñaṃ taṃ vijānīhi nityaṃ lokahitātmakam /

tamorajaśca sattvaṃ ca viddhi jīvaguṇānimām // NarP_1,43.43 //

acetanaṃ jīvaguṇaṃ vadanti sa ceṣṭate ceṣṭayate ca sarvam /

ataḥ paraṃ kṣetravido vadanti prāvartayadyo bhuvanāni sapta // NarP_1,43.44 //

na jīvanāśo 'sti hi dehabhede mithyaitadāhurmuna ityabuddhāḥ /

jīvastu dehāntaritaḥ prayāti daśārddhatastasya śarīrabhedaḥ // NarP_1,43.45 //

evaṃ bhūteṣu sarveṣu gūḍhaścarati sarvadā /

dṛśyate tvagryā budhyāsūkṣmayā tattvadarśibhiḥ // NarP_1,43.46 //

taṃ pūrvāpararātreṣu yuñjānaḥ satataṃ budhaḥ /

labdhāhāro viśuddhātmā paśyatyātmānamātmani // NarP_1,43.47 //

cittasya hi prasādena hitvā karma śubhāśubham /

prasannātmātmani sthitvā sukhamānantyamaśnute // NarP_1,43.48 //

mānaso 'gniḥ śarīreṣu jīva ityabhidhīyate /

sṛṣṭiḥ prajāpatereṣā bhūtādhyātmaviniścaye // NarP_1,43.49 //

asṛjadbrāhmaṇāneva pūrvaṃ brahmā prajāpatiḥ /

ātmatejo 'bhinir vṛttānbhāskarāgnisamaprabhān // NarP_1,43.50 //

tataḥ satyaṃ ca dharmaṃ ca tathā brahma ca śāśvatam /

ācāraṃ caiva śaucaṃ ca svargāya vidadhe prabhuḥ // NarP_1,43.51 //

devadāna vagandharvā daityāsuramahoragāḥ /

yakṣarākṣasanāgāśca piśācā manujāstathā // NarP_1,43.52 //

brāhmaṇāḥ kṣatriyā vaiśyāḥ śūdrāṇāmasitastathā /
bharadvāja uvāca
cāturvarṇyasya varṇena yadi varṇo vibhidyate // NarP_1,43.53 //

svedamūtrapurīṣāṇi śleṣmā pitta saśoṇitam /

tvantaḥ kṣarati sarveṣāṃ kasmādvarṇo vibhajyate // NarP_1,43.54 //

jaṅgamānāmasaṃkhyeyāḥ sthāvarāṇāṃ ca jātayaḥ /

teṣāṃ vividhavarṇānāṃ kuto varṇaviniścayaḥ // NarP_1,43.55 //

bhṛguruvāca
na viśeṣo 'sti varṇānāṃ sarvaṃ brahmamayaṃ jagat /
brahmaṇā pūrvasṛṣṭaṃ hi karmaṇā varṇatāṃ gatam // NarP_1,43.56 //

kāmabhogāḥ priyāstīkṣṇāḥ krodhatāpriyasāhasāḥ /

tyaktasvakarmaraktāṅgāste dvijāḥ kṣatratāṃ gatāḥ // NarP_1,43.57 //

gobhyo vṛttiṃ samāsthāya pītāḥ kṛṣyupajīvinaḥ /

svadharṃmannānutiṣṭanti te dvijā vaiśyatāṃ gatāḥ // NarP_1,43.58 //

rhisānṛtaparā lubdhāḥ sarvakarmopajīvinaḥ /

kṛṣṇāḥ śaucapāribhrāṣṭāste dvijāḥ śūdratāṃ gatāḥ // NarP_1,43.59 //

ityetaiḥ karmabhirvyāptā dvijā varṇāntaraṃ gatāḥ /

brāhmaṇā dharmatantrasthāstapasteṣāṃ na naśyati // NarP_1,43.60 //

brahma dhārayatāṃ nityaṃ vratāni niyabhāṃstathā /

brahma caiva purā sṛṣṭaṃ yena jānanti tadvidaḥ // NarP_1,43.61 //

teṣāṃ bahuvidhāstvanyāstatra tatra dvijātayaḥ /
piśācajā rākṣasāḥ pretā vividhā mlecchajātayaḥ /
sā sṛṣṭirmānasī nāma dharmatantraparāyaṇā // NarP_1,43.62 //

bharadvāja uvāca
brāhmaṇaḥ kena bhavati kṣatriyo vā dvijottama /
vaiśyaḥ śūdraśca viprarṣe tadbrūhi vadatāṃ vara // NarP_1,43.63 //

bhṛguruvāca
jātakarmādibhiryastu saṃskāraiḥ saṃskṛtaḥ śuciḥ /
vedādhyayanasaṃpanno brahmakarmasvavasthitaḥ // NarP_1,43.64 //

śaucācārasthitaḥ samyagvidyābhyāsī gurupriyaḥ /

nityavratī satyaparaḥ sa vai brāhmaṇa ucyate // NarP_1,43.65 //

satyaṃ dānamatho 'droha ānṛśaṃsyaṃ kṛpā ghṛṇā /

tapasyāṃ dṛśyate yatra sa brāhmaṇa iti smṛtaḥ // NarP_1,43.66 //

kṣatrajaṃ sevate karma vedādhyayanasaṃgataḥ /

dānādānaratiryastu sa vai kṣatriya ucyate // NarP_1,43.67 //

viśatyāśu paśubhyaśca kṛṣyādānaratiḥ śuciḥ /

vedādhyayanasaṃpannaḥ sa vaiśya iti saṃjñitaḥ // NarP_1,43.68 //

sarvaghabhakṣaratirnityaṃ sarvakarmakaro 'śuciḥ /

tyaktavedastvanācāraḥ sa vai śūdra iti smṛtaḥ // NarP_1,43.69 //

śūdre caitadbhavellakṣma dvije tacca na vidyate /

na vai śūdro bhavecchūdro brāhmaṇo brāhmaṇo na ca // NarP_1,43.70 //

sarvopāyaistu lobhasya krodhasya ca vinigrahaḥ /

etatpavitraṃ jñānānāṃ tathā caivātmasaṃyamaḥ // NarP_1,43.71 //

varjyau sarvātmanā tau hi śreyoghātārthamudyatau /

nityakrodhācchriyaṃ rakṣettapo rakṣettu matsarāt // NarP_1,43.72 //

vidyāṃ mānāpamānābhaghyāmātmānaṃ tu pramādataḥ // NarP_1,43.73 //

yasya sarve samāraṃbhaghā nirāśīrbandhanā dvija /

tyāge yasya hutaṃ sarvaṃ sa tyāgī sa ca buddhimān // NarP_1,43.74 //

ahiṃstraḥ sarvabhūtānāṃ maitrāyaṇa gataścaret /

parigrahātparityajya bhavedbaddhyā jitendriyaḥ // NarP_1,43.75 //

aśokasthānamāti vediha cāmutra cābhayam /

taponityena dāntena muninā saṃyatātmamanā // NarP_1,43.76 //

ajitaṃ jetukāmena vyāsaṃgeṣu hyasaṃginā /

indriyairgṛhyate yadyattattavdyaktamiti sthitiḥ // NarP_1,43.77 //

avyaktamiti vijñeyaṃ liṅgagrāhyamatīndriyam /

aviśraṃbheṇa mantavyaṃ viśraṃbhe dhārayenmanaḥ // NarP_1,43.78 //

manaḥ prāṇena gṛhṇīyātprāṇaṃ brahmaṇi dhārayet /

nivedādeva nirvāṇaṃ na ca kiñcidviccitayet // NarP_1,43.79 //

sukhaṃ vai brahmaṇo brahmannirvedenādhigacchati /

śauce tu satataṃ yuktaḥ sadācārasamanvitaḥ // NarP_1,43.80 //

svanukrośaśca bhūteṣu taddvijātiṣu lakṣaṇam /

satyaṃvrataṃ tapaḥ śaucaṃ satyaṃ visṛjate prajā // NarP_1,43.81 //

satyena dhāryate lokaḥ svaḥ satyenaiva gacchati /

anṛtaṃ tamaso rūpaṃ tamasā nīyate hyadhaḥ // NarP_1,43.82 //

tamograstāna paśyanti prakāśantamasāvṛtāḥ /

suduṣprakāśa ityāhurnarakaṃ tama eva ca // NarP_1,43.83 //

satyānṛtaṃ tadubhaghayaṃ prāpyate jagatīcaraiḥ /

tatrāpyevaṃvidhā loke vṛttiḥ satyānṛte bhavet // NarP_1,43.84 //

dharmādharmauṃ prakāśaśca tamo duḥkhasukhaṃ tathā /

śārīrairmānasairduḥkhaiḥ sukhaiścāpyasukhodayaiḥ // NarP_1,43.85 //

lokasṛṣṭaṃ prapaśyanto na muhyanti vicakṣaṇāḥ /

tatra duḥkhavimokṣārthaṃ prayateta vicakṣaṇaḥ // NarP_1,43.86 //

sukhaṃ hyanityaṃ bhūtānāmiha loke paratra ca /

rāhugrastasya somasya yathā jyotsnā na bhāsate // NarP_1,43.87 //

tathā tamobhibhūtānāṃ bhūtānāṃ naśyate sukham // NarP_1,43.88 //

tatkhalu dvividhaṃ sukhamucyacate śarīraṃ mānasaṃ ca /

iha khalvamuṣmiṃśca loke vastupravṛttayaḥ sukhārthamabhidhīyante nahītaḥ paratrāparvagaphalādviśiṣṭataramasti /
sa eva kāmyo guṇaviśeṣo dharmārthaguṇāraṃbhagastaddheturasyotpattiḥ sukhaprayojanārthamāraṃbhāḥ /
bharadvāja uvāca
vadaitadbhavatābhihitaṃ sukhānāṃ paramā sthitiriti // NarP_1,43.89 //

na tadupagṛhṇīmo na hyeṣāmṛṣīṇāṃ mahati sthitānām // NarP_1,43.90 //

aprāpya eṣa kāmya guṇaviśeṣo na cainamabhiśīlayanti /

tapasi śrūyate trilokakṛdbrahmā prabhurekākī tiṣṭati brahmacārī na kāmasukhoṣvātmānamavadadhāti // NarP_1,43.91 //

api ca bhagavānviśveśvara umāpatiḥ kāmamabhivartamānamanaṅgatvena samamanayat // NarP_1,43.92 //

tasmādbhūmau na tu mahātmabhirañjayati gṛhīto na tveṣa tāvadviśiṣṭo guṇaviśeṣa iti // NarP_1,43.93 //

naitadbhagavataḥ pratyemi bhavatā tūktaṃ sukhānāṃ paramāḥ striya iti lokapravādo hi dvividhaḥ phalodayaḥ sukṛtātsukhamavāpyate 'nyathā duḥkhamiti // NarP_1,43.94 //

bhṛguruvāca

atrocyate anṛtātkhalu tamaḥ prādurbhūtaṃ tatastamograstā adharmamevānuvartante na dharmaṃ krodhalobhamohahiṃsānṛtādibhikhacchannāḥ khalvasmiṃlloke nāmutra sukhamāpnuvanti vividhavyādhirujopatāpairavakīryante vadhabandhanaparikleśādibhiśca kṣutpipāsāśramakṛtairupatāpairupatapyante varṣavātātyuṣṇātiśītakṛtaiśca pratibhayaiḥ śārīrairduḥkhairupatapyante bandhudhanavināśaviprayogakṛtaiśca mānasaiḥ śaukairabhibhūyante jarāmṛtyukṛtaiścānyairiti yastvetaiḥ // NarP_1,43.95 //

śārīraṃ mānasaṃ nāsti na jarā na ca pātakam /

nityameva sukhaṃ svarge sukhaṃ duḥkhamihobhayam // NarP_1,43.96 //

narake duḥkhamevāhuḥ sukhaṃ tatparamaṃ padam /

pṛthivī sarvabhūtānāṃ janitrī tadvidhāḥ striyaḥ // NarP_1,43.97 //

pumānprajāpatistatraśukraṃ tejomayaṃ viduḥ /

ityetallokanirmātā dharmasya caritasya ca // NarP_1,43.98 //

tapasaśca sutaptasya svādhyāyasya hutasya ca /

hutena śāmyate pāpaṃ svādhyāye śāntiruttamā // NarP_1,43.99 //

dānena bhogānityāhusta pasā svargamāpnuyāt /

dānaṃ tu dvividhaṃ prāhuḥ paratrārthamihaiva ca // NarP_1,43.100 //

sadbhyo yaddīyate kiñcittatparatropatiṣṭate /
asadbhyo dīyate yattu taddānamiha bhujyate /
yādṛśaṃ dīyate dānaṃ tādṛśaṃ phalamaśnute // NarP_1,43.101 //

bharadvāja uvāca
kiṃ kasya dharmacaraṇaṃ kiṃ vā dharmasya lakṣaṇam /
dharmaḥ katividho vāpi tadbhavānvaktumarhati // NarP_1,43.102 //

bhṛguruvāca
svadharmācaraṇe yuktā ye bhavanti manīṣiṇaḥ /
teṣāṃ svargapalāvāptiryo 'nyathā sa vimuhyate // NarP_1,43.103 //

bharadvāja uvāca
yadetañcāturāśramyaṃ brahmarṣivihitaṃ purā /
teṣāṃ sve sve samācārāstanme vaktumihārhasi // NarP_1,43.104 //

bhṛguruvāca

pūrvameva bhagavatā brahmaṇā lokahitamanutiṣṭatā dharmasaṃrakṣaṇārthamāśramāścatvāro 'bhinirddiṣṭāḥ // NarP_1,43.105 //

tatra gurukulavāsameva prathamamāśramamāharanti samyagatra śaucasaskāraniyamavrataviniyatātmā ubhe saṃdhye bhāskarāgnidaivatānyupasthāya vihāya taddhyālasyaṃ gurorabhivādanavedābyāsaśravaṇapavitraghīkṛtāntarātmā triṣavaṇamupaspṛśya brahmacaryāgniparicaraṇaguruśuśrūṣā nityabhikṣābhaikṣyādisarvaniveditāntarātmā guruvacananideśānuṣṭānāpratikūlo guruprasādalabdhasvādhyāyatatparaḥ syāt // NarP_1,43.106 //

bhavati cātra ślokaḥ
guruṃ yastu samārādhya dvijo vedamāvānpuyāt /
tasya svargaphalāvāptiḥ siddhyate cāsya mānasam /
iti gārhasthyaṃ khalu dvitīyamāśramaṃ vadanti // NarP_1,43.107 //

tasya sadā cāralakṣaṇaṃ sarvamanuvyākhyāsyāmaḥ /

samāvṛtānāṃ sadācārāṇāṃ sahadharmacaryaphalārthināṃ gṛhāśramo vidhīyate // NarP_1,43.108 //

dharmārthakāmāvāptirhya.tra trivargasādhanamapekṣyāgarhitakarmaṇā dhanānyādāya svādhyāyopalabdhaprakarṣeṇa vā brahmarṣinirmitena vā adbhiḥ sāgaragatena vā dravyaniyamābhyāsadaivataprasādopalabdhena vā dhanena gṛhastho gārhasthyaṃ vartayet // NarP_1,43.109 //

taddhi sarvāśramaṇāṃ mūlamudāharanti gurukulanivāsinaḥ parivrājakā ye 'nye saṃkalpitavrataniyamadharmānuṣṭāninasteṣāmapyantarā ca bhikṣābalisaṃvibhāgāḥ pravartante // NarP_1,43.110 //

vānaprasthānāṃ ca dravyopaskāra iti prāyaśaḥ khalvete sādhavaḥ sādhupathyodanāḥ svādhyāyaprasaṃginastīrthābhigamanadeśadarśanārthaṃ pṛthivīṃ paryaṭanti // NarP_1,43.111 //

teṣāṃ pratyutthānābhigamanamanasūyāvākyadānasukhasatkārāsanasukhaśayanābhyavahārasatkriyā ceti // NarP_1,43.112 //

bhavati cātra ślokaḥ
atithiryasya bhagnāśo gṛhātpratinivartate /
sa dattvā duṣkṛtaṃ tasmai puṇyamādāya gacchati // NarP_1,43.113 //

api cātra yajñakriyābhirdevatāḥ prīyante nivāpena pitaro vidyābhyāsaśravaṇadhāraṇena ṛṣayaḥ apatyotpādanena prajāpatiriti // NarP_1,43.114 //

lokau cātra bhavataḥ
vātsalyāḥ sarvabhūtebhyo vāyoḥ śrotrastathā girā /
paritāpodapaghātaśca pāruṣyaṃ cātra garhitam // NarP_1,43.115 //

avajñānamahṝṅkāro daṃbhaścaiva vigarhitaḥ /

ahiṃsā satyamakrodaṃ sarvāśramagataṃ tapaḥ // NarP_1,43.116 //

api cātra mālyābharaṇavastrābhyaṅganityopabhoganṛtyagītavāditraśrutisukhanayanasneharāmādarśanānāṃ prāptirbhakṣyabhojyalehyapeyacoṣyāṇāmabhyavahāryyāṇāṃ vividhānāmupabhogaḥ // NarP_1,43.117 //

svavihārasaṃtoṣaḥ kāmasukhāvāptiriti /
trivargaguṇanirvṛttiryasya nityaṃ gṛhāśrame /
sa sukhānyanubhūyeha śiṣṭānāṃ gatimāpnuyāt // NarP_1,43.118 //

uñchavṛttirvṛhastho yaḥ svadhama caraṇe rataḥ /

tyaktakāmasukhāraṃbhaḥ svargastasya na durlabhaḥ // NarP_1,43.119 //

vānaprasthāḥ khalvapi dharmamanusarantaḥ puṇyāni tīrthāni nadīprastravaṇāni svabhakteṣvaraṇyeṣu mṛgavarāhamahiṣa śārdūlavanagajākīrṇeṣu tapasyante anusaṃcaranti // NarP_1,43.120 //

tyaktagrāmyavastrābhyavahāropabhogā vanyauṣadhiphalamūlaparṇaparimitavicitraniyatāhārāḥ sthānāsaninobhūpāṣāṇasikatāśarkarāvālukābhasmaśāyinaḥ kāśukuśacarmavalkalasaṃvṛtāṅgāḥ keśaśyaśrunakharomadhāriṇo niyatakālopasparśanāḥśuṣkabalihomakālānuṣṭāyinaḥ /

samitkuśakusumāpahārasaṃmārjanalabdhaviśrāmāḥ śītoṣṇapavanaviṣṭaṃ bhavibhinnasarvatvaco vividhaniyamayogacaryānuṣṭānavihitapariśuṣkamāṃsaśoṇitatvagasthibhūtā dhṛtiparāḥ sattvayogāccharīrāṇyudvahṝnte // NarP_1,43.121 //

yastvetāṃ niyatacaryāṃ brahmarṣivihitāṃ caret /

sa dahedagnivaddoṣāñjayellokāṃśca durjāyān // NarP_1,43.122 //

parivrājakānāṃ punarācāraḥ tadyathā /
vimucyāgniṃ dhanakalatraparibarhasaṃgeṣvātmānaṃ snehapāśānavadhūya parivrajanti /
samaloṣṭāśmakāñcanāstrivargapravṛtteṣvasaktabuddhayaḥ // NarP_1,43.123 //

arimitrodāsīnāṃ tulyadarśanāḥ sthāvarajarāyujāṇḍajasvedajānāṃ bhūtānāṃ vāṅmanṛḥkarmabhiranabhiranabhidrohiṇo 'niketāḥ parvatapulinavṛkṣamūladevāyatanānyanusaṃcaranto vā sārthamupeyurnagaraṃ grāmaṃ vā na krodhadarpalobhamohakārpaṇyadaṃbhaparivādābhimānanirvṛttahiṃsā iti // NarP_1,43.124 //

bhavanti cātra ślokāḥ
abhayaṃ sarvabhūtebhyo dattvā yaścarate muniḥ /
na tasya sarvabhūtebhyo bhayamutpadyate kvacit // NarP_1,43.125 //

kṛtvāgnihotraṃ svaśarīrasaṃsthaṃ śarīramagniṃ svamukhe juhoti /

viprastu bhaikṣopagatairhavirbhiścitā gninā saṃvrajate hi sokān // NarP_1,43.126 //

mokṣāśramaṃ yaścarate yathoktaṃ śuciḥ svasaṃkalpitayuktabuddhiḥ /

anindhanaṃ jyotiriva praśāntaṃ sa brahmalokaṃ śrayate dvijātiḥ // NarP_1,43.127 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge dvitīyapāde bhṛgubharadvājasaṃvāde brāhmaṇācāranirūpaṇaṃ nāma tricatvāriṃśo 'dhyāyaḥ

bharadvāja uvāca
asmāllokātparo lokaḥ śrūyate nopalabhyate /
tamahaṃ jñātumicchāmi tadbhavānvaktumarhati // NarP_1,44.1 //

mṛguruvāca
uttare himavatpārśve puṇye sarvaguṇānvite /
puṇyaḥ kṣemyaśca kāmyaśca sa paro loka ucyate // NarP_1,44.2 //

tatra hyapāpakarmāṇaḥ śucayo 'tyantanirmalāḥ /

lobhamohaparityaktā mānavā nirupadravāḥ // NarP_1,44.3 //

sa svargasadṛśo deśaḥ tatra hyuktāḥ śubhā guṇāḥ /

kāle mṛtyuḥ prabavati spṛśanti vyādhayo na ca // NarP_1,44.4 //

na lobaḥ paradāreṣu svadāranirato janaḥ /

nānyo hi vadhyate tatra dravyeṣu ca na vismayaḥ // NarP_1,44.5 //

paro hyadharmo naivāsti saṃdeho nāpi jāyate /

kṛtasya tu phalaṃ tatra pratyakṣamupalabhyate // NarP_1,44.6 //

yānāsanāśanopetā prasādabhavanāśrayāḥ /

sarvakāmairvṛtāḥ keciddhemābharaṇabhūṣitāḥ // NarP_1,44.7 //

prāṇadhāraṇamātraṃ tu keṣāñcidupapadyate /

śrameṇa mahatā kecitkurvanti prāṇadhāraṇam // NarP_1,44.8 //

iha dharmaparāḥ kecitkecinnaiṣkṛtikā narāḥ /

sukhitā duḥkhitāḥ kecinnirdhanā dhanino pare // NarP_1,44.9 //

iha śramo bhayaṃ mohaḥ kṣudhā tīvrā ca jāyate /

lobhaścārthakṛto tṝṇāṃ yena muhyantyapaṇḍitāḥ // NarP_1,44.10 //

yastadvedo bhayaṃ prājñaḥ pāpmanā na sa lipyate /

sopadhe nikṛtiḥ steyaṃ parivādo 'bhyasūyatā // NarP_1,44.11 //

paropaghāto hiṃsā ca paiśunmanṛtaṃ tathā /

etānsaṃsevate yastu tapastasya prahīyate // NarP_1,44.12 //

yastvetānācaredvidvānna tapastasya varddhate /

iha cintā bahuvidhā dharmādharmasya karmaṇaḥ // NarP_1,44.13 //

karmabhūmiriyaṃ loke iha kṛtvā śubhāśubham /

śubhaiḥ śubhamavāpnoti tathāśubhamathānyathā // NarP_1,44.14 //

iha prajāpatiḥ pūrvaṃ devāḥ sarṣigaṇāstathā /

iṣṭeṣṭatapasaḥ pūtā brahmalokamupāśritāḥ // NarP_1,44.15 //

uttaraḥ pṛthivībhāgaḥ sarvapuṇyatamaḥ śubhaḥ /

ihasthāstatra jāyante ye vai puṇyakṛto janāḥ // NarP_1,44.16 //

yadi satkāramicchanti tiryagyoniṣu cāpare /

kṣīṇāyuṣastathā cānye naśyanti pṛthivītale // NarP_1,44.17 //

anyonyabhakṣaṇāsaktā lobhamohasamanvitāḥ /

ihaiva parivarttante na ca yāntyuttarāṃ diśam // NarP_1,44.18 //

gurūnupāsate ye tu niyatā brahmacāriṇaḥ /

panthānaṃ sarvālokānāṃ vijānanti manīṣiṇaḥ // NarP_1,44.19 //

ityukto 'yaṃ mayā dharmaḥ saṃkṣipto brahmanirmitaḥ /

dharmādharmauṃ hi lokasya yo vai vetti sa buddhimān // NarP_1,44.20 //

bharadvāja uvāca /.

adhyātmaṃ nāma yadidaṃ puruṣasyeha cintyate /

yadadhyātmaṃ yathā caitattanme brūhi tapodhana // NarP_1,44.21 //

bhṛguruvāca
adhyātmamiti viprarṣe yadetadanupṛcchasi /
tadvyākhyāṃsyāmi te tāta śreyaskaratamaṃ sukham // NarP_1,44.22 //

sṛṣṭipralayasaṃyuktamācāryaiḥ paridarśitam /

yajjñātvā puruṣo loke prītiṃ saukhyaṃ ca vindati // NarP_1,44.23 //

phalalābhaśca tasya syātsarvabhūtahitaṃ ca tat /

pṛthivī vāyurākāśamāpo jyotiśca pañcamam // NarP_1,44.24 //

mahābhūtāni bhūtānāṃ sarveṣāṃ prabhavāpyayau /

yataḥ sṛṣṭāni tatraiva tāni yānti layaṃ punaḥ // NarP_1,44.25 //

mahābhūtāni bhūtebhyaḥ sāgarasyormayo yathā /

prasārya ca yathāṅgāni kūrmaḥ saṃharate punaḥ // NarP_1,44.26 //

tadvad bhūtāni bhūtātmā sṛṣṭāni harate punaḥ /

mahābhūtāni pañcaiva sarvabhūteṣu bhūtakṛt // NarP_1,44.27 //

akarotteṣu vai samyak taṃ tu jīvo na paśyati /

śabdaḥ śrotraṃ tathā khāni trayamākāśayonijam // NarP_1,44.28 //

vāyoḥ sparsastathā ceṣṭā tvakcaiva tritayaṃ smṛtam /

rūpaṃ cakṣustathā pākastrividhaṃ teja ucyate // NarP_1,44.29 //

rasāḥ kledaśca jihvā ca trayo jalaguṇāḥ smṛtāḥ /

ghreyaṃ ghrāṇaṃ śarīraṃ ca ete bhūmiguṇāstrayaḥ // NarP_1,44.30 //

mahābhūtāni pacaiva ṣaṣṭaṃ ca mana ucyate /

indriyāṇi manaścaiva vijñātānyasya bhārata // NarP_1,44.31 //

saptamī buddhirityāhuḥ kṣetrajñaḥ punaraṣṭamaḥ /

śrotraṃ vai śravaṇārthāya sparśanāya ca tvak smṛtā // NarP_1,44.32 //

rasādānāya rasanā gandhādānāya nāsikā /

cakṣurālokanāyaiva saṃśayaṃ kurute manaḥ // NarP_1,44.33 //

buddhiradhyavasānāya kṣetrajñaḥ sākṣivatsthitaḥ /

urddhaṃ pādatalābhyāṃ yadavākcodakca paśyati // NarP_1,44.34 //

etena sarvamevedaṃ vibhunā cyāptamantaram /

puruṣairindriyāṇīha veditavyāni kṛtstraśaḥ // NarP_1,44.35 //

tamo rajaśca sattvaṃ ca te 'pi bhāvāstadāśritāḥ /

etāṃ buddhiṃ naro buddhā bhūtānāgatiṃ gatim // NarP_1,44.36 //

samavekṣya śanaiścaivaṃ labhate śamamuttamam /

guṇairvinaśyate buddirbuddherevendriyāṇyapi // NarP_1,44.37 //

manaḥṣaṣṭāni bhūtāni buddhyabāve kuto guṇāḥ /

iti tanmayamevaitatsarvaṃ sthāvarajaṅgamam // NarP_1,44.38 //

pralīyate codbhavati tasmānnirddiśyate tathā /

yena paśyati tañcakṣuḥ śṛṇoti śrotramucyate // NarP_1,44.39 //

jighrati ghrāṇamityāhuḥ rasaṃ jānāti jihvayā /

tvacā sparśayati sparśaṃ buddhirvikriyate sakṛt // NarP_1,44.40 //

yena prārthayate kiñcittadā bhavati tanmanaḥ /

adhiṣṭānāttu buddherhi pṛthagarthāni pañcadhā // NarP_1,44.41 //

indriyāṇīti tānyāhustānyadṛśyo 'dhitiṣṭati /

puruṣe tiṣṭatī buddhistriṣu bhāveṣu vartate // NarP_1,44.42 //

kadācillabhate prītiṃ kadācidupaśocati /

na sukhena na duḥkhena kadācidapi vartate // NarP_1,44.43 //

evaṃ narāṇāṃ manasi triṣu bhāveṣu vartate /

seyaṃ bhāvātmikā bhāvāṃstrīnetānativartate // NarP_1,44.44 //

saritāṃ sāgaro bhartā velānāmiva vāridhiḥ /

atibhāvagatā buddhirbhāvairmanasi vartate // NarP_1,44.45 //

vartamāno munistvevaṃ svabāvamanuvartate /

indriyāṇi hi sarvāṇi pravartayati sā sadā // NarP_1,44.46 //

prītiḥ sattvaṃ rajaḥ śokastamaḥ krodhastu te trayaḥ /

ye ye ca bhāvā loke 'sminsarve pyeteṣu vai triṣu // NarP_1,44.47 //

iti buddhigatāḥ sarvā vyākhyātāstava bhāvanāḥ /

indriyāṇi ca sarvāṇi vijetavyāni dhīmatā // NarP_1,44.48 //

sattvaṃ rajastamaścaiva prāṇināṃ saṃśritāḥ sadā /

triviśvāvedanāścaiva sarvasattveṣu dṛśyate // NarP_1,44.49 //

sāttvikī rājasī caiva tāmasī ceti mānada /

sukhasparśaḥ sattvaguṇo duḥkhasparśo rajoguṇaḥ // NarP_1,44.50 //

tamoguṇena saṃyuktau bhavato vyāvahārikau /

tava yatprītisaṃyuktaṃ kāye manasi vā bhavet // NarP_1,44.51 //

vartate sāttviko bhāva ityācakṣīta tattathā /

atha yadduḥkhasaṃyuktamaprītikaramātmanaḥ // NarP_1,44.52 //

pravṛttaṃ raja ityeva jānīhi munisattama /

athayanmohasaṃyuktamavyakta viṣamaṃ bhavet // NarP_1,44.53 //

apratarkyamavijñeyaṃ tamastadupadhārayet /

praharṣaḥ prītirānandaḥ sukhaṃ vā śāntacittatā // NarP_1,44.54 //

kathañcidabhivartanta ityete sāttvikā guṇāḥ /

atuṣṭiḥ paritāpaśca śoko lobhastathā kṣamā // NarP_1,44.55 //

liṅgāni rajasastāni dṛśyante dehahetubhiḥ /

apamānastathā mohaḥ pramādaḥ svapnatandrite // NarP_1,44.56 //

kathañcidabhivartante vividhāstāmasā guṇāḥ /

dūṣaṇaṃ bahudhāgāmi prārthanāsaṃśayātmakam // NarP_1,44.57 //

manaḥ svaniyataṃ yasya sa sukhī pretyaceha ca /

sattvakṣetrajñayoretadantaraṃ yasya sūkṣmayoḥ // NarP_1,44.58 //

sṛjatehi guṇāneka eko na sṛjate guṇān /

maśakoduṃbarau vāpi saṃprayuktau yathā sadā // NarP_1,44.59 //

anyonyametau syātāṃ ca sapraṃyogastathobhayoḥ /

pṛthagbhūtau prakṛtyā tau sapraṃyuktau ca sarvadā // NarP_1,44.60 //

yathā matsyo jalaṃ caiva saṃprayukto tathaiva tau /

na guṇā vidurātmānaṃ sa guṇānvetti sarvaśaḥ // NarP_1,44.61 //

paridraṣṭā guṇānāṃ tu saṃstraṣṭā manyate tathā /

indriyastu pradīpārthaṃ kurute buddhisattamaiḥ // NarP_1,44.62 //

nirviceṣṭairajānadbhiḥ paramātmā pradīpavān /

sṛjate hi guṇānsattvaṃ kṣetrajñaḥ paripaśyati // NarP_1,44.63 //

saṃprayogastayoreṣa sattvakṣetrajñayordhruvam /

āśrayo nāsti sattvasya kṣetrajñasya ca kaścana // NarP_1,44.64 //

sattvaṃ manaḥ saṃsṛjate na guṇānvai kadācana /

raśmīṃsteṣāṃ sa manasā yadā samyaṅniyacchati // NarP_1,44.65 //

tadā prakāśate 'syātmā ghaṭe dīpo jvalanniva /

tyaktvā yaḥ prākṛtaṃ karma nityamātmaratirmuniḥ // NarP_1,44.66 //

sarvabhūtātmabhūstasmātsa gaccheduttamāṃ gatim /

yathā vāricaraḥ pakṣī salilena na lipyate // NarP_1,44.67 //

evameva kṛtaprajño bhūteṣu parivartate /

evaṃ svabhāvamevaitatsvabuddhyā viharennaraḥ // NarP_1,44.68 //

aśocannaprahṛṣyaṃśca samo vigatamatsaraḥ /

bhāvayuktyā prayuktastu sa nityaṃ sṛjate guṇān // NarP_1,44.69 //

ūrṇanābhiryathā sūtraṃ vijñeyāstantuvadguṇāḥ /

pradhvastā na nivartante nivṛttirnopalabhyate // NarP_1,44.70 //

pratyakṣeṇa parokṣaṃ tadanumānena siddhyati /

evameke vyavasyanti nivṛttiriti cāpare // NarP_1,44.71 //

ubhayaṃ saṃpradhāryaitadvyavasyeta yathāmati /

itīmaṃ hṛdayagrathiṃ buddhicintāmayaṃ dṛḍham // NarP_1,44.72 //

vimucya sukhamāsīta na śocecchinnasaṃśavaḥ /

malināḥ prāṇnuyuḥ śuddhiṃ yathā pūrṇāṃ nadīṃ narāḥ // NarP_1,44.73 //

avagāhya suvidvāṃso viddhi jñānabhide tathā /

mahānadyā hi pārajñastapyate na taranyathā // NarP_1,44.74 //

na tu tapyati tattvajñaḥ kulajñastu taratyuta /

evaṃ ye viduradhyātmaṃ kaivalyaṃ jñānamuttamam // NarP_1,44.75 //

evaṃ buddhā naraḥ sarvo bhūtānāmagatiṃ gatim /

avekṣya ca śanairbuddhyā labhate ca śamaṃ tataḥ // NarP_1,44.76 //

trivargo yasya viditaḥ prekṣya yaśca vimuñcati /

anviṣya manasā yuktastattvadarśī nirutsukaḥ // NarP_1,44.77 //

na cātmā śakyate draṣṭumindriyeṣu vibhāgaśaḥ /

tatra tatra visṛṣṭeṣu durvāpeṣvakṛtātmābhiḥ // NarP_1,44.78 //

etad buddhā bhaved buddhaḥ kimanyad buddhalakṣaṇam /

vijñāya taddhi manyante katakṛtyā manīṣiṇaḥ // NarP_1,44.79 //

na bhavati viduṣāṃ tato bhayaṃ yadaviduṣāṃ sumahadbhayaṃ bhavet /

nahi gatiradhikāsti kasyacitsati hi guṇepravadatyatulyatām // NarP_1,44.80 //

yaḥ karotyanabhisaṃdhipūrvakaṃ tacca nirdahati yatpurākṛtam /

nāpriyaṃ tadubhayaṃ kutaḥ priyaṃ tasya tajjanayatīha kurvataḥ // NarP_1,44.81 //

lokamāyurabhisūyate janastasya tajjanayatīha kurvantaḥ /

tatra paśya kuśalānna śocate jāyate yadi bhayaṃ padaṃ sadā // NarP_1,44.82 //

bharadvāja uvāca
dhyānayogaṃ samācakṣvamahyaṃ tatpadasiddhaye /
yajjñātvā mucyate brahmannarastrividhatāpataḥ // NarP_1,44.83 //

bhṛguruvāca
hṝnta te saṃpravakṣyāmi jñānayogaṃ caturvidham /
yaṃ jñātvā śāśvatīṃ siddhiṃ gacchantīha maharṣayaḥ // NarP_1,44.84 //

yathā svanuṣṭitaṃ dhyānaṃ tathā kurvanti yoginaḥ /

maharṣayo jñānatṛptā nirvāṇagatamānasāḥ // NarP_1,44.85 //

nāvartante punaścāpi muktāḥ saṃsāradoṣataḥ /

janmadoṣapārīkṣīṇāḥ svabhāve paryavasthitāḥ // NarP_1,44.86 //

nirdvandvā nityasattvasthā vimuktā niṣparigrahāḥ /

asaṃgānya vidhādīni manaḥ śāntikarāṇi ca // NarP_1,44.87 //

tatra dhyānena saṃkliṣṭamekāgraṃ dhārayenmanaḥ /

piṇḍīkṛtyendriyagrāmamāsīnaḥ kāṣṭavanmuniḥ // NarP_1,44.88 //

śabdaṃ na vindecchrotreṇa tvacā sparśaṃ na vedayet /

rūpaṃ na cakṣuṣā vindyājjihvayā na rasāṃstathā // NarP_1,44.89 //

ghroyāṇyapi ca sarvāṇi jahyāddhyānena tattvavit /

pañcavargapramāthīni neccheñcaitāni vīryavān // NarP_1,44.90 //

tato manasi saṃgṛhya pañcavargaṃ vicakṣaṇaḥ /

samādadhyānmano bhrāntamindriyaiḥ saha pañcabhiḥ // NarP_1,44.91 //

visañcāri nirālambaṃ pañcadvāraṃ balābalam /

pūrvadhyānapathe dhīraḥ samādadhyānmanastvarā // NarP_1,44.92 //

indriyāṇi manaścaiva yadā piṇḍīkarotyayam /

eṣa dhyānapathaḥ pūrvo bhayā samanuvarṇitaḥ // NarP_1,44.93 //

tasya tatpūrvasaṃruddha ātmaṣaṣṭhamanantaram /

sphuriṣyati samudrāntā vidyudambudhare yathā // NarP_1,44.94 //

jalabinduryathā lolaḥ parṇasthaḥ sarvataścalaḥ /

evamevāsya cittaṃ ca bhavati dhyānavartmani // NarP_1,44.95 //

samāhitaṃ kṣaṇaṃ kiñjiddhyānavartmani tiṣṭati /

punarvāyupathaṃ bhrāntaṃ mano bhavati vāyuvat // NarP_1,44.96 //

anirvedo gatakleśo gatatandro hyamatsarī /

samādadhyātpunaśceto dhyānena dhyānayogavit // NarP_1,44.97 //

vicāraśca vitarkaśca vivekaścopajāyate /

muneḥ samādhiyuktasya prathamaṃ dhyānamāditaḥ // NarP_1,44.98 //

manasā kliśyamānastu samādhānaṃ ca kārayet /

na nirvedaṃ munirgacchetkuryādevātmano hitam // NarP_1,44.99 //

pāṃśubhasmakarīṣāṇāṃ yathā vai rāśayaścitāḥ /

sahasā vāriṇā siktā na yānti paribhāvanāḥ // NarP_1,44.100 //

kiñcit snigdhaṃ yathā ca syācchuṣkaṃ cūrṇamabhāvitam /

krameṇa tu śanairgacchatsarvaṃ tatparibhāvanam // NarP_1,44.101 //

evamevendriyagrāmaṃ śanaiḥ śaṃ paribhāvayet /

saṃharetkramaśaścaiva samyak tatpraśamiṣyati // NarP_1,44.102 //

svayameva manaścaivaṃ pañcavargaṃ munīśvara /

pūrvaṃ dhyānapathe sthāpya nityayogena śāmyati // NarP_1,44.103 //

na tatpuruṣakāreṇa na ca daivena kenacit /

sukhameṣyati tattasya yadevaṃ saṃyatātmanaḥ // NarP_1,44.104 //

sukhena tena saṃyukto raṃsyate dhyānakarmaṇi /

gacchanti yogino hyovaṃ nirvāṇaṃ tu nirāmayam // NarP_1,44.105 //

sanandana uvāca
ityukto bhṛguṇā brahmanbharadvājaḥ pratāpavān /
bhṛguṃ paramadharmātmā vismitaḥ pratyapūjayat // NarP_1,44.106 //

eṣa te prasavo vidvan jagataḥ saṃprakīrtitaḥ /

nikhilena mahāprājña kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi // NarP_1,44.107 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe dvitīyapāde catuścatvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ

sūta uvāca
sanandanavacaḥ śrutvā mokṣadharmāśritaṃ dvijāḥ /
punaḥ papraccha tattvajño nārado 'dhyātmasatkathām // NarP_1,45.1 //

nārada uvāca
śrutaṃ mayā mahābhāga mokṣaśāstraṃ tvayoditam /
na ca me jāyate tṛptirbhūyobhūyo 'pi śṛṇvataḥ // NarP_1,45.2 //

yathā saṃmucyate janturavidyābandhanānmune /

tathā kathaya sarvajña mokṣadharmaṃ sadāśritam // NarP_1,45.3 //

sanandana uvāca
atrāpyudāharantīmamitihāsaṃ purātanam /
yathā mokṣamanuprāpto janako mithilādhipaḥ // NarP_1,45.4 //

janako janadevastu mithilāyā adhīśvaraḥ /

aurdhvadehikadharmāṇāmāsīdyukto vicintane // NarP_1,45.5 //

tasya śmaśāna mācāryā vasati satataṃ gṛhe /

darśayantaḥ pṛthagdharmānnānāpāṣañjavādinaḥ // NarP_1,45.6 //

sa teṣāṃ pretyabhāve ca pretya jātau viniścaye /

ādamasthaḥ sa bhūyiṣṭamātmatattvena tuṣaayati // NarP_1,45.7 //

tatra pañcaśikho nāma kāpileyo mahāmuniḥ /

paridhāvanmahīṃ kṛtsnāṃ jagāma mithilāmatha // NarP_1,45.8 //

sarvasaṃnyāsadharmāṇaḥ tattvajñānaviniścaye /

suparyavasitārthaśca nirdvandvo naṣṭasaṃśayaḥ // NarP_1,45.9 //

ṛṣīṇāmāhurekaṃ yaṃ kāmādavasitaṃ nṛṣu /

śāśvataṃ sukhamatyantamanvicchansa sudurlabham // NarP_1,45.10 //

yamāhuḥ kapilaṃ sāṃkhyāḥ paramarṣi prajāpatim /

sa manye tena rūpeṇa vikhyāpayati hi svayam // NarP_1,45.11 //

āsureḥ prathamaṃ śiṣyaṃ yamāhuścirajīvinam /

pañcasrotasi yaḥ satramāste varṣasahasrakam // NarP_1,45.12 //

pañcasrotasamāgamya kāpilaṃ maṇḍalaṃ mahat /

puruṣāvasthamavyaṅktaṃ paramārthaṃ nyavedayat // NarP_1,45.13 //

iṣṭimantreṇa saṃyukto bhūyaśca tapasāsuriḥ /

kṣetrakṣetrajñayorvyaktiṃ vibudhe dehadarśanaḥ // NarP_1,45.14 //

yattadekākṣaraṃ brahma nānārūpaṃ pradṛśyate /

āsurirmaṇḍale tasminpratipede tamavyayam // NarP_1,45.15 //

tasya pañcaśikhaḥ śiṣyo mānuṣyā payasā bhṛtaḥ /

brāhmaṇī kapilī nāma kācidāsītkuṭumbinī // NarP_1,45.16 //

tasyaḥ putratvamāgatya sriyāḥ sa pibagati stanau /

tataśca kāpileyatvaṃ lebhe buddhiṃ ca naiṣṭikīm // NarP_1,45.17 //

etanme bhagavānāha kāpileyasya saṃbhavam /

tasya tatkāpileyatvaṃ sarvavittvamanuttamam // NarP_1,45.18 //

sāmātyo janako jñātvā dharmajño jñāninaṃ mune /

upetya śatamācāryānmohayāmāsa hetubhiḥ // NarP_1,45.19 //

janakastvabhisaṃraktaḥ kāpi leyānudarśanam /

utsṛjya śatamācāryāmpṛṣṭato 'nujagāma tam // NarP_1,45.20 //

tasmai paramakalyāṇaṃ praṇatāya ca dharmataḥ /

abravītparamaṃ mokṣaṃ yattatsāṃkhyaṃ vidhīyate // NarP_1,45.21 //

jātinirvedamuktvā sa karmanirvedamabravīt /

karmanirvedamuktvā ca sarvanirvedamabravīt // NarP_1,45.22 //

yadarthaṃ dharmasaṃsargaḥ karmaṇāṃ ca phalo dayaḥ /

tamanāśvāsikaṃ mohaṃ vināśi calamadhruvam // NarP_1,45.23 //

dṛśyamāne vināśe ca pratyakṣe lokasākṣike /

āgamātparamastīti bruvannapi parājitaḥ // NarP_1,45.24 //

anātmā hyātmano mṛtyuḥ kleśo mṛtyurjarāmayaḥ /

ātmānaṃ manyate mohāttadasamyak paraṃ matam // NarP_1,45.25 //

atha cedevamapyasti yalloke nopapadyate /

ajaro 'yamamṛtyuśca rājāsau manyate yathā // NarP_1,45.26 //

asti nāstīti cāpyetattasminnasitalakṣaṇe /

kimadhiṣṭāya tad brūyāllokayātrāviniścayam // NarP_1,45.27 //

pratyakṣaṃ hyetayormūlaṃ kṛtānta hyetayorapi /

pratyakṣo hyāgamo bhinnaḥ kṛtānto vā na kiñcana // NarP_1,45.28 //

yatra tatrānumāne 'sminkṛtaṃ bhāvayate 'pi ca /

anyojīvaḥ śarīrasya nāstikānāṃ mate sthitaḥ // NarP_1,45.29 //

retovaṭakaṇīkāyāṃ ghṛtapākādhivāsanam /

jātismṛtirayaskāntaḥ sūryakāntoṃ'bubhakṣaṇam // NarP_1,45.30 //

pretabhūtapriyaścaiva devatā hyupayācanam /

mṛtakarmanivattiṃ ca pramāṇamiti niścayaḥ // NarP_1,45.31 //

nanvete hetavaḥ saṃti ye kecinmūrtisasthitāḥ /

amūtasya hi mūrtena sāmānyaṃ nopalabhyate // NarP_1,45.32 //

avidyā karma tṛṣṇā ca kecidāhuḥ punarbhavam /

tasminnaṣṭe ca dagdhe ca citte maraṇadharmiṇi // NarP_1,45.33 //

anyo 'smājjāyate mohastamāhuḥ sattvasaṃkṣayam /

yadā sarūpataścānyo jātitaḥ śrutator'thataḥ // NarP_1,45.34 //

kathamasminsa ityeva saṃbandhaḥ syādasaṃhitaḥ /

evaṃ sati ca kā prīhirjñānavidyātapobalaiḥ // NarP_1,45.35 //

yadasyācaritaṃ karma sāmānyātpratipadyate /

api tvayamihaivānyaiḥ prākṛtairduḥkhito bhavet // NarP_1,45.36 //

sukhito duḥkhito vāpi dṛśyādṛśyavinirṇayaḥ /

yathā hi muśalairhanyuḥ śarīraṃ tatpunarbhavet // NarP_1,45.37 //

vṛthā jñānaṃ yadanyañca yenaitannopalabhyate /

ṛmasaṃvatsarau tiṣyaḥ śītoṣṇo 'tha priyāpriye // NarP_1,45.38 //

yathā tātāni paśyati tādṛśaḥ sattvasaṃkṣayaḥ /

jarayābhiparītasya mṛtyunā ca vināśitam // NarP_1,45.39 //

durbalaṃ durbalaṃ pūrvaṃ gṛhasyeva vinaśyati /

indriyāṇi mano vāyuḥ śoṇitaṃ māṃsamasthi ca // NarP_1,45.40 //

ānupūrvyā vinaśyanti svaṃ dhātumupayāti ca /

lokayātrāvidhātaśca dānadharmaphalāgame // NarP_1,45.41 //

tadarthaṃ vedaṃśabdāśca vyavahārāśca laukikāḥ /

iti samyaṅ manasyete bahavaḥ saṃti hetavaḥ // NarP_1,45.42 //

aita dastīti nāstīti na kaścitpratidṛśyate /

teṣāṃ vimṛśatāmeva tatsamyagabhidhāvatām // NarP_1,45.43 //

kvacinnivasate buddhistatra jīryati vṛkṣavat /

evantur thairanarthaiśca duḥkhitāḥ sarvajantavaḥ // NarP_1,45.44 //

āgamairapakṛṣyante hastipairhastino yathā // NarP_1,45.45 //

arthāstathā hṝnti sukhāvahāṃśca lihata ete bahavopaśuṣkāḥ /

mahattaraṃ duḥkhamabhiprapannā hitvāmiṣaṃ mṛtyuvaśaṃ prayānti // NarP_1,45.46 //

vināśino hyadhruvajīvinaḥ kiṃ kiṃ bandhubhirmatraparigrahaiśca /

vihāya yo gacchati sarvameva kṣaṇena gatvā na nivartate ca // NarP_1,45.47 //

bhūvyomatoyānalavāyavo 'pi sadā śarīraṃ pratipālayanti /

itīdamālakṣya ratiḥ kuto bhavedvināśināpyasya na śama vidyate // NarP_1,45.48 //

idamanupadhivākyamacchalaṃ paramanirāmayamātmasākṣikam /

narapatirabhivīkṣya vismitaḥ punaranuyoktumidaṃ pracakrame // NarP_1,45.49 //

janaka uvāca
bhagavanyadi na pretya saṃjñā bhavati kasyacit /
evaṃ sati kimajñānaṃ jñānaṃ vā kiṃ kariṣyati // NarP_1,45.50 //

sarvamucchedaniṣṭasyātpaśya caitaddvijottama /

apramattaḥ pramatto vā kiṃ viśeṣaṃ kariṣyati // NarP_1,45.51 //

asaṃsargo hi bhūteṣu saṃsargo vā vināśiṣu /

kasmai kriyata kalpeta niścayaḥ ko 'tra tattvataḥ // NarP_1,45.52 //

sanandana uvāca
tamasā hi maticchatraṃ vibhrāntamiva cāturam /
punaḥ praśamayanvākyaiḥ kaviḥ pañcaśikho 'bravīt // NarP_1,45.53 //

pañcaśikha uvāca
ucchedaniṣṭā nehāsti bhāvaniṣṭā na vidyate /
ayaṃ hyapi samāhāraḥ śarīredriyacetasām // NarP_1,45.54 //

vartate pṛthaganyonyamapyupāśritya karmasu /

dhātavaḥ pañcadhā toyaṃ khe vāyurjyotiṣo dharā // NarP_1,45.55 //

teṣu bhāvena tiṣṭanti viyujyante svabhāvataḥ /

ākāśaṃ vāyurūṣmā ca sneho yaścāpi pārthivaḥ // NarP_1,45.56 //

eṣa pañcasamāhāraḥ śarīramapi naikadhā /

jñānamūṣmā ca vāyuśca trividhaḥ kāyasaṃgrahaḥ // NarP_1,45.57 //

indriyāṇīndriyārthāśca svabhāvaścetanāmanaḥ /

prāṇāpānau vikāraśca dhātavaścātra niḥsṛtāḥ // NarP_1,45.58 //

śravaṇaṃ sparśanaṃ jihvā dṛṣṭirnāsā tathaiva ca /

indriyāṇīti pañcaite cittapūrvaṅgamā guṇāḥ // NarP_1,45.59 //

tatra vijñānasaṃyuktā trividhā cetanā dhruvā /

sukhaduḥkheti yāmāhuranaduḥkhāsukheti ca // NarP_1,45.60 //

śabdaḥ sparśaśca rūpaṃ ca mūrtyarthameva te trayaḥ /

ete hyāmaraṇātpañca sadguṇā jñānasiddhaye // NarP_1,45.61 //

teṣu karmaṇi siddhiśca sarvatattvārthaniścayaḥ /

tamāhuḥ paramaṃ śuddhiṃ buddhirityavyayaṃ mahat // NarP_1,45.62 //

imaṃ guṇasamāhāramātmabhāvena paśyataḥ /

asamyagdarśanairduḥkhamanantaṃ nopaśāmyati // NarP_1,45.63 //

anātmeti ca yadṛṣṭaṃ tenāhaṃ na mametyapi /

vartate kimadhiṣṭānātprasaktā duḥkhasaṃtatiḥ // NarP_1,45.64 //

tatra samyagjano nāma tyāgaśāstramanuttamam /

śṛṇuyāttacca mokṣāya bhāṣyamāṇaṃ bhaviṣyati // NarP_1,45.65 //

tyāga eva hi sarveṣāmuktānāmapi karmaṇām /

nityaṃ mithyāvinītānāṃ kleśo duḥkhāvaho tamaḥ // NarP_1,45.66 //

dravyatyāge tu karmāṇi bhogatyāge vratāni ca /

sukhatyāgā tapo yogaṃ sarvatyāge samāpanā // NarP_1,45.67 //

tasya mārgo 'yamadvaidhaḥ sarvatyāgasya darśitaḥ /

viprahāṇāya duḥkhasya durgatirhi tathā bhavet // NarP_1,45.68 //

pañca jñānendriyāṇyuktvā manaḥ ṣaṣṭāni cetasi /

basaṣaṣṭāni vakṣyāmi pañca karmedriyāṇi tu // NarP_1,45.69 //

hastau karmedriyaṃ jñeyamatha pādau gatīndriyam /

prajanāna dayomeḍhro visargo pāyurindriyam // NarP_1,45.70 //

vākca śabdaviśeṣārthamiti pañcānvitaṃ viduḥ /

evamekādaśetāni buddhyā tvavasṛjanmanaḥ // NarP_1,45.71 //

karṇo śabdaśca cittaṃ ca trayaḥ śravaṇasaṃgrahe /

tathā sparśe tathā rūpe tathaiva rasagandhayoḥ // NarP_1,45.72 //

evaṃ pañca trikā hyete guṇastadupalabdhaye /

yenāyaṃ trividho bhāvaḥ paryāyātsamupasthitaḥ // NarP_1,45.73 //

sāttviko rājasaścāpi tāmasaścāpi te trayaḥ /

trividhā vedānā yeṣu prasṛtā sarvasādhinī // NarP_1,45.74 //

praharṣaḥ prītirānandaḥ sukhaṃ saṃśāntacittatā /

akutaścitkutaścidvā cittataḥ sāttviko guṇaḥ // NarP_1,45.75 //

atuṣṭiḥ paritāpaśca śoko lobhastathākṣamā /

liṅgāni rajasastāni dṛśyante hetvahetutaḥ // NarP_1,45.76 //

avivekastathā mohaḥ pramādaḥ svapnatandritā /

kathañcidapi vartante vividhāstāmasā guṇāḥ // NarP_1,45.77 //

imāṃ ca yo veda vimokṣabuddhimātmānamanvicchati cāpramattaḥ /

na lipyate karmapalairaniṣṭaiḥ patraṃ viṣasyeva jalena siktam // NarP_1,45.78 //

dṛḍhairhi pāśairvividhairvimuktaḥ prajānimittairapi daivataiśca /

yadā hyasau duḥkhasaukhye jahāti muktastadāgryāṃ gatimetyaliṅgaḥ // NarP_1,45.79 //

śrutipramāṇagamamaṅgalaiśca śeti jarāmṛtyubhayādatītaḥ /

kṣīṇe ca puṇye vigate ca pāpe tanornimitte ca phale vinaṣṭe // NarP_1,45.80 //

alepamākāśamaliṅgamevamāsthāya paśyanti mahatyaśaktā /

yathorṇanābhiḥ parivartamānastantukṣaye tiṣṭati yātyamānaḥ // NarP_1,45.81 //

tathā vimuktaḥ prajahāti duḥkhaṃ vidhaavaṃsate loṣṭamivādimṛcchan /

yathā ruruḥ śṛṅgamatho purāṇaṃ hitvā tvacaṃ vāpyurago yathā ca // NarP_1,45.82 //

vihāya gacchannanavekṣaghamāṇastathā vimukto vijahāti duḥkham /

matsyaṃ yathā vāpyudake patantamutsṛjya pakṣī nipatatsaśaktaḥ // NarP_1,45.83 //

tathā hyasau duḥkhasaukhye vihāya muktaḥ parārddhyā gatimetyaliṅgaḥ // NarP_1,45.84 //

idamamṛtapadaṃ niśamya rājā svayamihapañcaśikhena bhāṣyamāṇam /

nikhilamabhisamīkṣya niścitārthaḥ paramasukhī vijahāra vītaśokaḥ // NarP_1,45.85 //

api ca bhavati maithilena gītaṃ nagaramupāhitamagninābhivīkṣya /

na khalu mama hi dahyate 'tra kiñcitsvayamidamāha kila sma bhūmipālaḥ // NarP_1,45.86 //

imaṃ hi yaḥ paṭhati vimokṣaniścayaṃ mahāmune satatamavekṣate tathā /

upadravānanubhaghavate hyaduḥ khitaḥ pramucyate kapilamivaitya maithilaḥ // NarP_1,45.87 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde pañcacatvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ

sūta uvāca
tacchṛtvā nārado viprā maithilādhyātmamuttamam /
punaḥ papraccha taṃ prītyā sanandanamudāradhīḥ // NarP_1,46.1 //

nārada uvāca
ādhyātmikādatrividhaṃ tāpaṃ nānubhavedyathā /
prabrūhi tanmune mahyaṃ prapannāya dayānidhe // NarP_1,46.2 //

sanandana uvāca
tadasya trividhaṃ duḥkhamiha jātasya paṇḍita /
garbe janmajarādyeṣusthāneṣu prabhaviṣyataḥ // NarP_1,46.3 //

nirastātiśayāhlādasukhabhāvaikalakṣaṇā /

bheṣajaṃ bhagavatprāptiraikā cātyantikī matā // NarP_1,46.4 //

tasmāttatprāptaye yatnaḥ kartavyaḥ paṇḍitairnaraiḥ /

tatprāptihetujñānaṃ ca karma coktaṃ mahāmune // NarP_1,46.5 //

āgamotthaṃ vivekāñca dvidhā jñānaṃ tathocyate /

śabdabrahmāgamamayaṃ paraṃ brahmavivekajam // NarP_1,46.6 //

manurapyāha vedārthaṃ smṛtvāyaṃ munisattamamaḥ /

tadetacchrūyatāmatra subodhaṃ gadato mama // NarP_1,46.7 //

dve brahmaṇī veditavye śabdabrahma paraṃ ca yat /

śabdabrahmaṇi niṣṇātaḥ paraṃ brahmādhigacchati // NarP_1,46.8 //

dve vidye veditavye cetyāha cātharvaṇī śrutiḥ /

paramā tvakṣaraprāptirṛgvedādimayā parā // NarP_1,46.9 //

yattadavyaktamajaramanīhamajamavyayam /

anirdeśyamarūpaṃ ca pāṇipādādisaṃyutam // NarP_1,46.10 //

vibhuṃ sarvagataṃ nityaṃ bhūtayo nimakāraṇam /

vyāpyaṃ vyāptaṃ yataḥ sarvaṃ taṃ vai paśyanti sūrayaḥ // NarP_1,46.11 //

tadbūhya tatparaṃ dhāma taddhyeyaṃ mo7kāṅkṣibhiḥ /

śrutivākyoditaṃ sūkṣmaṃ tadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,46.12 //

tadeva bhagavadvācyaṃ svarūpaṃ paramātmanaḥ /

vācako bhagavacchabdastasyoddiṣṭo 'kṣayātmanaḥ // NarP_1,46.13 //

evaṃ nigaditārthasya yattatvaṃ tasya tattvataḥ /

jñāyate yena tajjñānaṃ paramanyatrayīmayam // NarP_1,46.14 //

aśabdagocarasyāpi tasya vai brahmaṇo dvijā /

pūjāyāṃ bhagavacchabdaḥ kriyate hyaupacārikaḥ // NarP_1,46.15 //

śuddhe mahāvibhūtyākhye pare brahmaṇi varttate /

bhagavanbhagavacchabdaḥ sarvakāraṇakāraṇe // NarP_1,46.16 //

jñeyaṃ jñāteti tathā bhakāror'thadvayātmakaḥ /

tenāgamapitā sraṣṭā gakāro 'yaṃ tathā mune // NarP_1,46.16 //

aiśvaryasya samagrasya vīryasya yaśasaḥ śriyaḥ /

jñānavairāgyayoścaiva ṣaṇṇāṃ bhaga itīraṇā // NarP_1,46.17 //

vasaṃti tatra bhūtāni bhūtātmanyakhilātmani /

sarvabhūteṣvaśeṣeṣu vakārārthastato 'vyayaḥ // NarP_1,46.18 //

evameva mahāśabdo bhagavāniti sattama /

paramabrahmabhūtasya vāsudevasya nānyagaḥ // NarP_1,46.19 //

tatra pūjyapadārthoktiḥ paribhāṣāsamanvitaḥ /

śabdo 'yaṃ nopacāreṇa cānyatra hyupacārataḥ // NarP_1,46.20 //

utpattiṃ pralayaṃ caiva bhūtānāmāgatiṃ gatim /

vetti vidyāmavidyāṃ ca sa vācyo bhagavāniti // NarP_1,46.21 //

jñānaśaktibalaiśvaryavīryatejāṃsyaśeṣataḥ /

bhagavacchabdavācyāni vinā heyairguṇādibhiḥ // NarP_1,46.22 //

sarvāṇi tatra bhūtāni vasaṃti paramātmani /

bhūteṣu vasanādeva vāsudevastataḥ smṛtaḥ // NarP_1,46.23 //

khāṇḍikyaṃ janakaṃ prāha pṛṣṭaḥ keśidhvajaḥ purā /

nāmavyākhyāmanantasya vāsudevasya tattvataḥ // NarP_1,46.24 //

bhūteṣu vasate soṃ'tarvasaṃtyatra ca tāni yat /

dhātā vidhātā jagatāṃ vāsudevastataḥ prabhuḥ // NarP_1,46.25 //

sa sarvabhūtaprakṛtiṃ vikāraṃ guṇādidoṣāṃśca mune vyatītaḥ /

atītasarvāvaraṇo 'khilātmā tenāstṛtaṃ yadbhuvanāntarālam // NarP_1,46.26 //

samastakalyāṇaguṇaṃ guṇātmako hitvātiduḥkhāvṛtabhūtasargaḥ /

icchāgṛhītābhimatorudehaḥ saṃsādhitāśeṣajagaddhito 'sau // NarP_1,46.27 //

tejobalaiśvaryamahāvabodhaṃ svavīryaśaktyāduguṇaikarāśiḥ /

paraḥ parāṇāṃ sakalā na yatra kleśādayaḥ saṃti parāvareśe // NarP_1,46.28 //

sa īśvaro vyaṣṭisamaṣṭirūpo 'vyaktasvarūpaḥ prakaṭasvarūpaḥ /

sarveśvaraḥ sarvanisargavettā samaskaśaktiḥ parameśvarākhyaḥ // NarP_1,46.29 //

sa jñāyate yena tadastadoṣaṃ śuddhaṃ paraṃ nirmalameva rūpam / saṃdṛśyate cāpyavagamyate ca tajjñānamato 'nyaduktam // NarP_1,46.30/.

svādhyāyasaṃyamābagyāṃ sa dṛśyate puruṣottamaḥ /

tatprāptikāraṇaṃ brahma tavetatpratipadyate // NarP_1,46.31 //

svādhyāyādyogamāsīta yogātsvādhyāyamāmanet /

svādhyāyayogasaṃpattyā paramātmā prakāśate // NarP_1,46.32 //

tadīkṣaṇāya svādhyāyaścakṣuryogastathāparam /

na māṃsacakṣuṣā draṣṭuṃ brahmabhūtaḥ sa śakyate // NarP_1,46.33 //

// nārada uvāca

bhagavaṃstamahaṃ yogaṃ jñātumicchāmi taṃ vada /

jñāte yannākhilādhāraṃ paśyeyaṃ parameśvaram // NarP_1,46.34 //

sanandana uvāca
keśidhvajo yathā prāha khāṇḍikyāya mahātmane /
janakāya purā yogaṃ tathāhaṃ kathayāmi te // NarP_1,46.35 //

nārada uvāca
khāṇḍikyaḥ ko 'bhavadbrahman ko vā keśidhvajo 'bhavat /
kathaṃ tayośca saṃvādo yogasaṃbandhavānabhūt // NarP_1,46.36 //

sanandana uvāca
dharmadhvajo vai janaka tasya puśe 'mitadhvajaḥ /
kṛtadhvajo 'sya bhrātābhūtsadādhyātmaratirnṛpaḥ // NarP_1,46.37 //

kṛtadhvajasya putro 'bhūddhanyaḥ keśidhvajo dvijaḥ /

putro 'mitavvajasyāpi khāṇḍikyajanakābhidhaḥ // NarP_1,46.38 //

karmamārge hi khāṇḍikyaḥ svarājyādavaropitaḥ /

purodhasā mantribhiśca samaveto 'lpasādhanaḥ // NarP_1,46.38 //

rājyānnirākṛtaḥ so 'tha durgāraṇyacaro 'bhavat /

iyāḍaja so 'pi subahūna yajñāñjñānavyapāśrayaḥ // NarP_1,46.39 //

brahmavidyāmadhiṣṭāya tartuṃ mṛtyumapi svayam /

ekadā vartamānasya yāge yogavidāṃ vara // NarP_1,46.40 //

tasya dhenuṃ jaghānograḥ śārdūlo vijane vane /

tato rājā hatāṃ jñātvā dhenuṃ vyāghreṇa cartvijaḥ // NarP_1,46.41 //

prāyaścittaṃ sa papraccha kimatreti vidhīyatām /

te cocurnavayaṃvidmaḥ kaśeruḥ pṛcchyatāmiti // NarP_1,46.42 //

kaśerurapi tenoktastatheti prāha nārada /

śunakaṃ pṛccha rājendra veda sa vetsyati // NarP_1,46.43 //

sa gatvā tamapṛcchañca so 'pyāha nṛpatiṃ mune /

na kaśerurnacaivāhaṃ na cānyaḥ sāṃprataṃ bhuvi // NarP_1,46.44 //

vettyeka eva tvacchatruḥ khāṇḍikyo yo jitastvayā /

sa cāha taṃ vrajāmyeṣa praṣṭumātmaripuṃ mune // NarP_1,46.45 //

prāpta eva mayā yajñe yadi māṃ sa haniṣyati /

prāyaścittaṃ sa cetpṛṣṭo vadiṣyati ripurmama // NarP_1,46.46 //

tataścāvikalo yogo muniśreṣṭha bhaviṣyati /

ityuktvā rathamāruhya kṛṣṇājinadharo nṛpaḥ // NarP_1,46.47 //

vanaṃ jagāma yatrāste khāṇḍikyaḥ sa mahīpatiḥ /

tamāyāntaṃ samālokya khāñjaḍikyo ripumātmanaḥ // NarP_1,46.48 //

provāca krodhatāmrākṣaḥ samāropitakārmukaḥ /
khāṇḍikya uvāca
kṛṣṇājinatvakkavacabhāvenāsmānhaniṣyasi // NarP_1,46.49 //

kṛṣṇājinadhare vetsi na mayi prahariṣyati /

mṛgānāṃ vada pṛṣṭeṣu mūḍha kṛṣṇājinaṃ na kim // NarP_1,46.50 //

yeṣāṃ matvā vṛthā cogrāḥ prahitāḥ śitasāyakāḥ /

sa tvāmahaṃ haniṣyāmi na me jīvanvimokṣyase // NarP_1,46.51 //

ātatāyyasi durbuddhe mama rājyaharo ripuḥ /
keśidhvaja uvāca
khāṇḍikya saṃśayaṃ praṣṭuṃ bhavantamahamāgataḥ // NarP_1,46.52 //

na tvāṃ hṝntuṃ vicāryataitkopaṃ bāṇaṃ ca muñca vā /

tataḥ sa mantribhiḥ sārddhamekānte sapurohitaḥ // NarP_1,46.53 //

mantrayāmāsa khāṇḍikyaḥ sarvaireva mahāmatiḥ /

tamūrmantriṇo vadhyo ripureṣa vaśaṅgataḥ // NarP_1,46.54 //

hate 'tra pṛthivī sarvā tava vaśyā bhaviṣyati /

khāṇḍikyaścāha tānsarvāneva meva na saṃśayaḥ // NarP_1,46.55 //

hate tu pṛthivī sarvā mama vaśyā bhaviṣyati /

paralokajayastasya pṛthivī sakalā mama // NarP_1,46.56 //

na hanmi cellokajayo mama vayatvaḥsuṃdharā /

paralokajayo 'nantaḥ svalpakālo mahījayaḥ // NarP_1,46.57 //

tasmānnainaṃ haniṣye 'haṃ yatpṛcchati vadāmi tat /

tatastamabhyupetyāha khāṇḍikyo janako ripum // NarP_1,46.58 //

praṣṭavyaṃ yattvayā sarvaṃ tatpṛccha tvaṃ vadāmyaham /

tataḥ prāha yathāvṛttaṃ homadhenuvadhaṃ mune // NarP_1,46.59 //

tataśca taṃ sa papraccha prāyaścittaṃ hi tadrūtam /

sa cācaṣṭa yathānyāyaṃ mune keśidhvajāya tat // NarP_1,46.60 //

prāyaścittamaśeṣaṃ hi yadvai tatra vidhīyate /

viditārthaḥ sa tenaivamanujñāto mahātmanā // NarP_1,46.61 //

yāgabhūmimupāgatya cakre sarvāṃ kriyāṃ kramat /

krameṇa vidhivadyāgaṃ nītvā so 'vabhṛthāplutaḥ // NarP_1,46.62 //

kṛtakṛtyastato bhūtvā cintayāmāsa pārthivaḥ /

pūjitā ṛtvijaḥ sarve sadasyā mānitā mayā // NarP_1,46.63 //

tathaivārthijano 'pyarthojito 'bhimatairmayā /

yathāhaṃ martyalokasya mayā sarvaṃ vicaṣṭitam // NarP_1,46.64 //

aniṣpannakriyaṃ cetastathā na mama kiṃ yathā /

itthaṃ tu cintayanneva saṃmāra sa mahīpatiḥ // NarP_1,46.65 //

khāṇḍikyāya na datteti mayā vaigurudakṣiṇā /

sa jagāma tato bhūyo rathamāruhya pārthivaḥ // NarP_1,46.66 //

svāyaṃbhuvaḥ sthito yatra khāṇḍikyo 'raṇyadurgamam /

khāṇḍikyo 'pi punarddaṣṭvā tamāyāntaṃ dhṛtāyudhaḥ // NarP_1,46.67 //

tasthau hṝntuṃ kṛtamatismamāha sa punarnṛpaḥ /

ahaṃ tu nāpakārāya prāptaḥ khāṇḍikya mā krudhaḥ // NarP_1,46.68 //

gurorniṣkṛtidānāya māmavehi semāgatam /

niṣpādito mayā yāgaḥ samyak tvadupadeśataḥ // NarP_1,46.69 //

so 'haṃ te dātumicchāmi vṛṇīṣva gurudakṣiṇām /

ityukto mantrayāmāsa sa bhūyo mantribhiḥ saha // NarP_1,46.70 //

gurorniṣkṛtikāmo 'ya kimayaṃ prārthyatāṃ mayā /

tamūcurmantriṇo gajyamaśeṣaṃ yācyatāmayam // NarP_1,46.71 //

kṛtābhiḥ prārthyate rājyamanāyāsitasainikaiḥ /

prāhasya tānāha nṛpaḥ sa khāṇḍikyo mahāpatiḥ // NarP_1,46.72 //

svalpakālaṃ mahīrājyaṃ mādṛśaiḥ prārthyate katham /

etametadbhaṃvato 'tra svārtha sādhanamantriṇaḥ // NarP_1,46.73 //

paramārthaḥ kathaṃ ko 'tra yūyaṃ nātra vicakṣaṇāḥ /

ityuktvā samupetyaiṃnaṃ sa tu keśidhvajaṃ nṛpam // NarP_1,46.74 //

uvāca kimavaśyaṃ tvaṃ dāsyasi gurudakṣiṇām /

bāḍhamityeva tenoktaḥ khāṇḍikyastamathābravīt // NarP_1,46.75 //

bhavānadhyātmavijñānaparamārthavicakṣaṇaḥ /

yadi ceddīyate mahyaṃ bhavatā guruniṣkrayaḥ // NarP_1,46.76 //

tatkleśapraśamāyālaṃ yatkarma tadudīraya /
keśidhvaja uvāca
na prārthitaṃ tvayā kasmānmama rājyamakaṇṭakam // NarP_1,46.77 //

rājyalābhāḥ ddhi nāstyanyatkṣatriyāṇāmatipriyam /
khāṇḍikya uvāca
keśidhvaja nibodha tvaṃ mayā na prārthitaṃ yataḥ // NarP_1,46.78 //

rājyametadaśeṣeṇa yanna gṛghranti paṇḍitāḥ /

kṣatriyāṇāmayaṃ dharmo yatprajāparipālanam // NarP_1,46.79 //

vadhaśca dharmayuddhena svarājyaparipanthinām /

yatrāśaktasya me doṣo naivāstyapakṛte tvayā // NarP_1,46.80 //

bandhāyaiva bhavatyeṣā hyavidyā cākramojjhitā /

janmoparbhāgalipsārthamiyaṃ gajyaspṛhā mama // NarP_1,46.81 //

anyeṣāṃ dopajāneva dharmamevānurudhyate /

na yācñā kṣatrabandhūnāṃ dharmāyaitatsatāṃ matam // NarP_1,46.82 //

ato na yācita rājyamavidyāntargataṃ tava /

rājyaṃ gṛdhnanti vidvāṃso mamatvākṛṣṭacetasaḥ // NarP_1,46.83 //

ahaṃmānamahya pānamadamattā na mādṛśāḥ /
keśidhvaja uvāca
ahaṃ ca vidyayā mṛtyuṃ tartukāmaḥ karomi vai // NarP_1,46.84 //

rājyaṃ yajñāṃśca vividhānbhoge puṇyakṣayaṃ tathā /

tadidaṃ te mano diṣṭyā vivekaiścaryatāṃ gatam // NarP_1,46.85 //

śrūyatāṃ cāpyavidyāyāḥ svarūpaṃ kulanandana /

anātmanyātmabuddhiryā hyasve svaviṣayā matiḥ // NarP_1,46.86 //

avidyātarusaṃnbhūtaṃ bījametaddvidhā sthitam /

pañcabhūtātmake dehe dehī mohatamovṛttaḥ // NarP_1,46.87 //

ahametaditītyuñcaiḥ kurute kumatirmatim /

ākāśavāyvagrijalapṛthivībhiḥ pṛthak sthite // NarP_1,46.88 //

ātmanyātmamayaṃ bhāvaṃ kaḥ karoti kalevare /

kalevaropabhogyaṃ hi gṛhakṣetrādikaṃ ca yat // NarP_1,46.89 //

adehe hyātmani prājño mamedamiti manyate /

itthaṃ ca putrapautreṣu taddehotpāditeṣu ca // NarP_1,46.90 //

karoti paṇḍitaḥ svāmyamanātmani kalevare /

sarvadehopabhogāya kurute karma mānavaḥ // NarP_1,46.91 //

dehaṃ cānyadyadā puṃsaḥsadā bandhāya tatparam /

mṛṇmayaṃ hi yathā gehaṃ lipyate vai mṛdaṃ bhasā // NarP_1,46.92 //

pārthivo 'yaṃ tathā deho mṛdaṃbholepanasthitiḥ /

pañcabhogātmakairbhogaiḥ pañcabhogātmakaṃ vapuḥ // NarP_1,46.93 //

āpyāyate yadi tataḥ puṃso garvo 'tra kiṅkṛtaḥ /

anekajanmasāhastraṃ sasārapadavīṃ vrajan // NarP_1,46.94 //

mohaśramaṃ prayāto 'sau vāsanāreṇuguṇṭhitaḥ /

prakṣālyate yadā saumya reṇurjñānoṣṇavāriṇā // NarP_1,46.95 //

tadā saṃsārapānthasya yāti mohaśramaḥ śamam /

mohaśrame śamaṃ yāte svacchāntaḥkaraṇaḥ pumān // NarP_1,46.96 //

ananyātiśayādhāraḥ paraṃ nirvāṇamṛcchati /

nirvāṇamaya evāyamātmā jñānamayo 'malaḥ // NarP_1,46.97 //

duḥkhājñānamayā dharmāḥ prakṛteste tunātmanaḥ /

jalasya nāgninā saṃgaḥ sthālīsaṃgāttathāpi hi // NarP_1,46.98 //

śabdodrekādikāndharmānkaroti hi yathā budhaḥ /

tathātmā prakṛteḥ saṃgādahaṃmānādidūṣitaḥ // NarP_1,46.99 //

bhajate prākṛtāndharmānnyastastaṃbho hi so 'vyayaḥ /

tadetatkathitaṃ bījamavidyāyā mayā tava // NarP_1,46.100 //

kleśānāṃ ca kṣayakaraṃ yogādanyanna vidyate // NarP_1,46.101 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde ṣaṭcatvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ

sanandana uvāca
etadadhyātmamānāḍhyaṃ vacaḥ keśidhvajasya saḥ /
khāṇḍikyo 'mṛtavacchratvā punarāha tamīrayan // NarP_1,47.1 //

khāṇḍikya uvāca
tad brūhi tvaṃ mahābhāga yogaṃ yogaviduttama /
vijñātayo gaśāstrārthastvamasyāṃ nimisaṃtatau // NarP_1,47.2 //

keśidhvaja uvāca
yogasvarūpaṃ khāṇḍikya śrūyatāṃ gadato mama /
yatra sthito na cyavate prāpya brahmalayaṃ muniḥ // NarP_1,47.3 //

mana eva manuṣyāṇāṃ kāraṇaṃ bandhamokṣayoḥ /

bandhasya viṣayāsaṃgi mukternirviṣayaṃ tathā // NarP_1,47.4 //

viṣayebhyaḥ samāhṛtya vijñānātmā budho manaḥ /

cintayenmuktaye tena brahmabhūtaṃ pareśvaram // NarP_1,47.5 //

ātmabhāvaṃ nayettena tadbrīhyadhyāpanaṃ manaḥ /

vikāryamātmanaḥ śaktyā lohamākarṣako yathā // NarP_1,47.6 //

ātmaprayatnasāpekṣā viśiṣṭā yā manogatiḥ /

tasyā brahmaṇi saṃyogo yoga ityabhidhīyate // NarP_1,47.7 //

evamatyantavaiśiṣṭyayuktadharmopalakṣaṇam /

yasya yogaḥ sa vai yogī mumukṣuramidhīyate // NarP_1,47.8 //

yogayuk prathamaṃ yogī yuñjamāno 'bhidhīyate /

viniṣyannasamādhistu parabrahmopalabdhimān // NarP_1,47.9 //

yadyantarāyadoṣeṇa dūṣyate nāsya mānasam /

janmāntarairabhyasanānmuktiḥ pūrvasya jāyate // NarP_1,47.10 //

viniṣpannasamādhistu muktistatraiva janmani /

prāpnoti yogī yogāgnidagdhakarmacayo 'cirāt // NarP_1,47.11 //

brahmacaryamahiṃsāṃ ca satyāsteyāparigrahān /

seveta yogī niṣkāmo yigitāṃ svamano nayan // NarP_1,47.12 //

svādhyāyaśaucasaṃtoṣatapāṃsi niyamānyamān /

kurvvīta brahmaṇi tathā parisminpravaṇaṃ manaḥ // NarP_1,47.13 //

ete yamāśca niyamāḥ pañca pañcaprakīrtitāḥ /

viśiṣṭaphaladāḥ kāmyā niṣkāmānāṃ vimuktidāḥ // NarP_1,47.14 //

evaṃ bhadrāsanādīnāṃ samāsthāya guṇairyutaḥ /

yamākhyairniyamākhyaiśca yuñjīta niyato yatiḥ // NarP_1,47.15 //

prāṇākhyamavalaṃbasthamabhyāsātkurute tu yat /

prāṇāyāmaḥ sa vijñeyaḥ sabījo 'bīja eva ca // NarP_1,47.16 //

paraspareṇābhibhavaṃ prāṇāpānau yadā nilau /

kurutaḥ sadvidhānena tṛtīyaḥ saṃyamāttayoḥ // NarP_1,47.17 //

tasya cāṃlabanavatsthūlaṃ rūpaṃ dviṣatpate /

ālaṃbanamanantasya yogino 'bhyasataḥ smṛtam // NarP_1,47.18 //

śabdādiṣvanuraktāni nigṛhyākṣāṇi yogavit /

kuryyāñcittānukārīṇi pratyāhāraparāyaṇaḥ // NarP_1,47.19 //

vaśyatā paramā tena jāyate niścalā tmanām /

indriyāṇāmavaśyaistairna yogī yogasādhakaḥ // NarP_1,47.20 //

prāṇāyāmena pavanaiḥ pratyāhareṇa cendriyaiḥ /

vaśīkṛtaistataḥ kuryātsthiraṃ cetaḥ śubhāśraye // NarP_1,47.21 //

khāṇḍikya uvāca
kathyatāṃ me mahābhāga cetaso yaḥ śubhāśrayaḥ /
yadādhāramaśeṣaṃ tu hṝnti doṣasamudbhavam // NarP_1,47.22 //

keśidhvaja uvāca
āśrayaścetaso jñānin dvidhā tañca svarūpataḥ /
rūpaṃ mūrtamamūrtaṃ ca paraṃ cāparameva ca // NarP_1,47.23 //

trividhā bhāvanā rūpaṃ viśvametattridhocyate /

brahmākhyā karmasaṃjñā ca tathā caivobhayātmikā // NarP_1,47.24 //

karmabhāvātmikā hyekā brahmabhāvātmikāparā /

ubhayātmikā tathaivānyā trividhā bhāvabhāvanā // NarP_1,47.25 //

sanakādyā sadā jñānin brahmabhāvanayā yutāḥ /

karmabhāvanayā cānye devādyāḥ sthāvarāścarāḥ // NarP_1,47.26 //

hiraṇyagarbhādiṣu ca brahmakarmātmikā dvidhā /

adhikārabodhayukteṣu vidyate bhāvabhāvanā // NarP_1,47.27 //

akṣīṇeṣu samasteṣu viśeṣajñānakarmasu /

viśvametatparaṃ cānyadbhedabhinnadṛśāṃ nṛpa // NarP_1,47.28 //

pratyastamitabhedaṃ yatsattāmātramagocaram /

vacasāmātmasaṃtodyaṃ tajjñānaṃ brahmasaṃjñitam // NarP_1,47.29 //

tacca viṣṇoḥ paraṃ rūpamarūpasyājanasya ca /

viśvasvarūpaṃ vairūpyalakṣaṇaṃ paramātmanaḥ // NarP_1,47.30 //

na tadyogayujā śakyaṃ nṛpa cintayituṃ yataḥ /

tataḥ sthūlaṃ hare rūpaṃ cintyaṃ yañcakṣugocaram // NarP_1,47.31 //

hiraṇyagarbho bhagavānvāsavo 'tha prajāpatiḥ /

maruto vasavo rudrā bhāskārāstārakā grahāḥ // NarP_1,47.32 //

gandharvā yakṣadaityāśca sakalā devayotayaḥ /

manuṣyāḥ paśavaḥ śailāsamudrāḥ sarito drumāḥ // NarP_1,47.33 //

bhūpa bhūtānyaśeṣāṇi bhūtānāṃ ye ca hetavaḥ /

pradhānādiviśeṣāntāścetanāñcetanātmakam // NarP_1,47.34 //

ekapādaṃ dvipādaṃ ca bahupādamapādakam /

mūrttametaddhare rūpaṃ bhāvanātritayātmakam // NarP_1,47.35 //

etatsarvamidaṃ viṃśvaṃ jagadetañcarācaram /

parabrahmasvarūpasya viṣṇoḥ śaktisamanvitam // NarP_1,47.36 //

viṣṇuśaktiḥ parā proktā kṣetrajñākhyā tathāparā /

avidyākarmasaṃjñānyā tṛtīyā śaktiriṣyate // NarP_1,47.37 //

yeyaṃ kṣetrajñaśaktiḥ sā ceṣṭitā nṛpa karmajā /

asārabhūte saṃsāre proktā tatra mahāmate // NarP_1,47.38 //

saṃsāratāpānakhilānavāpnotyanusaṃjñitān /

tayā tirohitatvāttu śaktiḥ kṣetrajña saṃjñitā // NarP_1,47.39 //

sarvabhūteṣu bhūpāla tāratamyena lakṣyate /

aprāṇavatsu khalvalpā sthāvareṣu tato 'dhikā // NarP_1,47.40 //

sarīsṛpeṣu tebhyo 'nyāpyatiśaktyā patatriśu /

patatrribhyo mṛgāstebhyaḥ svaśaktyā paśavo 'dhikāḥ // NarP_1,47.41 //

paśubhyo manujāścātiśaktyā puṃsaḥprabhāvitāḥ /

tebhyo 'pi nāgagandharvayakṣādyā devatā nṛpa // NarP_1,47.42 //

śakraḥ samastadevebhyastataścātiprajāpatiḥ /

hiraṇyagarbho 'pi tataḥ puṃsaḥ śaktyupalakṣitaḥ // NarP_1,47.43 //

etānyaśeṣarūpāṇi tasya rūpāṇi pārthiva /

yatastacchaktiyogena yuktāni nabhasā yathā // NarP_1,47.44 //

dvitīyaṃ viṣṇusaṃjñasya yogidhyeyaṃ mahāmate /

amṛrtaṃ brahmaṇo rūpaṃ yatsadityucyate budhaiḥ // NarP_1,47.45 //

samastāḥ śaktayaścaitā nṛpa yatra pratiṣṭitāḥ /

nahi svarūparūpaṃ vai rūpamanyaddharermahat // NarP_1,47.46 //

samastaśaktirūpāṇi tatkaroti janeśvara /

devatiryaṅmanuṣyādiceṣṭāvanti svalīlayā // NarP_1,47.47 //

jagatāmupakārāya tasya karmanimittajā /

ceṣṭā tasyāprameyasya vyāpinyavihitātmikā // NarP_1,47.48 //

tadrūpaṃ viśvarūpāya cintyaṃ yoga yujā nṛpa /

tasya hyātmaviśuddhyarthaṃ sarvakilbiṣanāśanam // NarP_1,47.49 //

yathāgnirūddhataśikhaḥ kakṣaṃ dahati sānilaḥ /

tathā cittasthito viṣṇuryogināṃ sarvakilbiṣam // NarP_1,47.50 //

tasmātsamastaśaktīnāmāndyānte tatra cetasaḥ /

kurvīta saṃsthitaṃ sādhu vijñeyā śuddhalakṣaṇā // NarP_1,47.51 //

śubhāṃśrayaḥ sacittasya sarvagasya tathātmanaḥ /

tribhāvabhāvanātīto muktaye yogināṃ nṛpa // NarP_1,47.52 //

anye tu puruṣavyāghra cetaso ye vyāpā8yāḥ /

aśuddhāste samastāstu devādyāḥ karmayonayaḥ // NarP_1,47.53 //

mūrttaṃ bhagavato rūpaṃ sarvāpāśrayanispṛhaḥ /

eṣā vai dhāraṇā jñeyā yañcitaṃ tatra dhāryate // NarP_1,47.54 //

tatra mūrttaṃ hare rūpaṃ yādṛk cintyaṃ narādhipa /

tacchrūyatā manādhāre dhāraṇā nopapadyate // NarP_1,47.55 //

prasannacāruvadanaṃ padmapatrāyatekṣaṇam /

sukapolaṃ suvistīrṇaṃ lalāṭaphalakojjvam // NarP_1,47.56 //

samakarṇāṃsavinya stacārukarṇopabhūṣaṇam /

kambugrīvaṃ suvistīrṇaśrīvatsāṃkitavakṣasam // NarP_1,47.57 //

balitriṃbhāginā bhugnanābhinā codareṇa vai /

pralaṃbāṣṭabhujaṃ viṣṇumatha vāpi caturbhujam // NarP_1,47.58 //

samasthitorujaghanaṃ susthirāṅghrikarāṃbujaṃm /

cintayedbūhyabhūtaṃ taṃ pītanirmalavāsasam // NarP_1,47.59 //

kirīṭacārukeyūrakaṭakādivibhūṣitam /

śārṅgaśaṅkhagadākhaḍgaprakāśavalayāñcitam // NarP_1,47.60 //

cintayettanmayo yogī samādhāyātmamānasam /

tāvadyāvad dṛḍhībhūtā tatraiva nṛpa dhāraṇā // NarP_1,47.61 //

vadatastiṣṭato yadvā svecchayā karma kurvataḥ /

nāpayāti yadā cittātsiddhāṃ manyeta tāṃ tadā // NarP_1,47.62 //

tataḥ śaṅkhagadācakraśārṅgādi rahitaṃ budhaḥ /

cintaye dbhagavadrūpaṃ praśāntaṃ sākṣasūtrakam // NarP_1,47.63 //

sā yadā dhāraṇā tadvadavasthānavatī tataḥ /

kirīṭakeyūramukhairbhūṣaṇai rahitaṃ smaret // NarP_1,47.64 //

tadekāvayavaṃ caivaṃ cetasā hi punarbudhaḥ /

kuryāttato 'vayavini prāṇidhānaparo bhavet // NarP_1,47.65 //

tadrūpapratyaye caikasaṃnatiścānyaniḥspṛhā /

taddhyānaṃ prathamairaṅgaiḥ ṣaṅbhirniṣpādyate nṛpa // NarP_1,47.66 //

tasyaivaṃ kalpanāhīnaṃ svarūpagrahaṇaṃ hi yat /

manasā dhyānaniṣpādyaṃ samādhiḥ so 'bhidhīyate // NarP_1,47.67 //

vijñānaṃ prāpakaṃ prāpye paraṃ brahmaṇi pārthiva /

prāpaṇīyastathaivātmā prakṣīṇāśeṣabhāvanaḥ // NarP_1,47.68 //

kṣetrajñakaraṇījñānaṃ karaṇaṃ tena tasya tat /

niṣpādya muktikāryaṃ vai kṛtakṛtyo nivartate // NarP_1,47.69 //

tadbhāvabhāvanāpannastato 'sau paramātmanaḥ /

bhavatyabhedī bhedaśca tasyājñānakṛto bhavet // NarP_1,47.70 //

vibhedajanake jñāne nāśa mātyantikaṃ gate /

ātmano brahmaṇābhedaṃ saṃmataṃ kaḥ kariṣyati // NarP_1,47.71 //

ityuktaste mayā yogaḥ khāṇḍikya paripṛcchataḥ /

saṃkṣepavistarābhyāṃ tu kimanyatkriyatāṃ tava // NarP_1,47.72 //

khāṇḍikya uvāca
kathito yogasadbhāvaḥ sarvameva kṛtaṃ mama /
tavopadeśātsakalo naṣṭaścittamalo mama // NarP_1,47.73 //

mameti yanmayā proktamasadetanna cānyathā /

naredraṃ gadituṃ śakyamapi vijñeyavedabhiḥ // NarP_1,47.74 //

ahaṃ mametyavidyeyaṃ vyavahārastathānayoḥ /

paramārthastva saṃlāpyo vacasāṃ gocaro na yaḥ // NarP_1,47.75 //

tadguccha śreyase sarvaṃ mamaitadbhavatā kṛtam /

yadvimuktiparo yogaḥ proktaḥ keśidvajāvyayaḥ // NarP_1,47.76 //

sanandana uvāca
yathārhapūjayā tena khāṇḍikyena sa pūjitaḥ /
ājagāma puraṃ brahmaṃstataḥ keśidhvajo nṛpaḥ // NarP_1,47.77 //

khāṇḍikyo 'pi sutaṃ kṛtvā rājānaṃ yogasiddhaye /

viśālāmagamatkṛṣṇe samāveśitamānasaḥ // NarP_1,47.78 //

sa tatraikāntiko bhūtvā yamādiguṇasaṃyutaḥ /

viṣṇvākhye nirmale brahmaṇyavāpa nṛpatirlayam // NarP_1,47.79 //

keśidhvajo 'pi muktayarthaṃ svakarmakṣapaṇonmukhaḥ /

bubhuje viṣayānkarma cakre cānabhisaṃdhitam // NarP_1,47.80 //

sa kalyāṇopabhogaiśca kṣīṇapāpo 'malastataḥ /

avāpa siddhimatyantatritāpakṣapaṇīṃ mune // NarP_1,47.81 //

etatte kathitaṃ sarvaṃ yanmāṃ tvaṃ paripṛṣṭavān /

tāpatrayacikitsārthaṃ kimanyatkathayāmi te // NarP_1,47.82 //

iti śrūbṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge dvitīyapāde saptacatvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
śrutaṃ mayā mahāmāga tāpatrayacikitsitam /
tathāpi me mano bhrāntaṃ na sthitiṃ labhateṃ'jasā // NarP_1,48.1 //

ātmavyatikramaṃ brahmandurjanācaritaṃ katham /

soḍhuṃ śakyeta manujaistanmamākhyāhi mānada // NarP_1,48.2 //

sūta uvāca
tacchrṛtvā nāradenoktaṃ brahmaputraḥ sanandanaḥ /
uvāca harṣasaṃyuktaḥ smaranbhagharataceṣṭitam // NarP_1,48.3 //

sanandana uvāca
atra te kathayiṣyāmi itihāsaṃ purātanam /
yaṃ śrutvā tvanmano bhrāntamāsthānaṃ labhate bhūśam // NarP_1,48.4 //

āsītpurā muniśreṣṭha bharato nāma bhūpatiḥ /

ārṣabho yasya nāmnedaṃ bhārataṃ khaṇḍamucyate // NarP_1,48.5 //

sa rājā prāptarājyastu pitṛpaitāmahaṃ kramāt /

pālayāmāsa dharmeṇa pitṛbadrañjayan prajāḥ // NarP_1,48.6 //

rddaje ca vividhairyajñairbhagavantamadhokṣajam /

sarvadevātmakaṃ dhyāyannānākarmasu tanmatiḥ // NarP_1,48.7 //

tataḥ samutpādya sutānvirakto viṣayeṣu saḥ /

muktvā rājyaṃ yayau vidvānpulastyapuhāśramam // NarP_1,48.8 //

śālagrāmaṃ mahākṣetraṃ mumukṣujanasevitam /

tatrāsau tāpaso tāpaso bhūtvā viṣṇorārādhanaṃ mune // NarP_1,48.9 //

cakāra bhaktibhāvena yathālabdhasaparyayā /

nityaṃ prātaḥ samāplutya nirmale 'bhali nārada // NarP_1,48.10 //

upatiṣṭedraviṃ bhaktyā gṛṇanbrahmākṣaraṃ param /

athāśrame samāgatya vāsudevaṃ jagatpatim // NarP_1,48.11 //

samāhṛtaiḥ svayaṃ dravyaiḥ samitkuśamṛdādibhiḥ /

phalaiḥ puṣpaiṃstathā patraistulasyāḥ svacchavāribhiḥ // NarP_1,48.12 //

pūjayanprayato bhūtvā bhaktiprasarasaṃplutaḥ /

sacaikadā mahābhāgaḥ snātvā prātaḥ samāhitaḥ // NarP_1,48.13 //

cakranadyāṃ japaṃstasthau muhurtatrayamaṃbuni /

athājagāma tattīraṃ jalaṃ pātuṃ pipāsitā // NarP_1,48.14 //

āsannapsavā brahmannaikaiva hiṇī vanāt /

tataḥ samabhavattatra pītaprāye jale tayā // NarP_1,48.15 //

siṃhasya nādaḥ sumahān sarvaprāṇibhayaṅkaraḥ /

tataḥ sā siṃhasannādādutplutā nimnagātaṭam // NarP_1,48.16 //

atyuñcārohaṇenāsyā nadyāṃ garbhaḥ papāta ha /

tamuhyamānaṃ vegena vīcimālāpariplutam // NarP_1,48.17 //

jagrāha bharato garbhātpatitaṃ mṛgapotakam /

garbhapracyutiduḥkhena prottuṅgākraṇena ca // NarP_1,48.18 //

munīndra sā tu hariṇī nipapāta mamāra ca /

hariṇīṃ tāṃ vilokyātha vipannāṃ nṛpatāpasaḥ // NarP_1,48.19 //

mṛgapotaṃ samāgṛhya svamāśramamupāgataḥ /

cakārānudinaṃ cāsau mṛgapotasya vai nṛpaḥ // NarP_1,48.20 //

poṣaṇaṃ puṣyamāṇaśca sa tena vavṛdhe mune /

cacārāśramaparyantaṃ tṛṇāni gahaneṣu saḥ // NarP_1,48.21 //

dūraṃ gatvā ca śārdūlatrāsādabhyāyayau punaḥ /

prātargatvādidūraṃ ca sāyamāyātyathāśramam // NarP_1,48.22 //

punaśca bharatasyābhūdāśramasyoṭajāntare /

tasyatasminmṛge dūrasamīpaparivartini // NarP_1,48.23 //

āsīñcetaḥ samāsaktaṃ na tathā hyacyute mune /

vimuktarājyatanayaḥ projjhitāśeṣabāndhavaḥ // NarP_1,48.24 //

mamatva sa cakāroñcaistasminhariṇapotake /

kiṃ vṛkaibhakṣito vyāghnaiḥ kiṃ siṃhena nipātitaḥ // NarP_1,48.25 //

cirāyamāṇe niṣkānte tasyāsīditi mānasam /

prītiprasannavadanaḥ pārśvasthe cābhavanmṛge // NarP_1,48.26 //

samādhibhaṅgastasyāsīnmamatvākṛṣṭamānasaḥ /

kālena gacchatā so 'tha kālaṃ cakre mahīpatiḥ // NarP_1,48.27 //

piteva sāstraṃ putreṇa mṛgapotena vīkṣitaḥ /

mṛgameva tadādrākṣīttyajanprāṇānasāvapi // NarP_1,48.28 //

mṛgo babhūva sa mune tādṛśīṃ bhāvanāṃ gataḥ /

jāti smaratvādudvignaḥ saṃsārasya dvijottama // NarP_1,48.29 //

vihāya mātaraṃ bhūyaḥ śālagrāmamupāyayau /

śuṣkaistṛṇaistathā parṇaiḥ sa kurvannātmapoṣaṇam // NarP_1,48.30 //

mṛgatvahetubhūtasya karmaṇo niṣkṛtiṃ yayau /

tatra cotsṛṣṭadeho 'sau jajñe jātismaro dvijaḥ // NarP_1,48.31 //

sadācāravatāṃ śuddhe yāgināṃ pravare kule /

sarvavijñāna saṃpannaḥ sarvaśāstrārthatattvavit // NarP_1,48.32 //

apaśyatsa muniśreṣṭhaḥ svātmānaṃ prakṛteḥ param /

ātmanodhigatajñānāddvevādīni mahāmune // NarP_1,48.33 //

sarvabhūtānyabhe dena dadarśa sa mahāmatiḥ /

na papāṭha guruproktaṃ kṛtopanayanaḥ śrutam // NarP_1,48.34 //

na dadarśa ca karmāṇi śāstrāṇi jagṛhe na ca /

ukto 'pi bahuśaḥ kiñcijjaṇḍa vākyamabhāṣata // NarP_1,48.35 //

tadapyasaṃskāraguṇaṃ grāmabhāṣoktisaṃyutam /

apaddhastavapuḥ so 'pi malināṃbaradhṛṅ mune // NarP_1,48.36 //

klinnadantāntaraḥ sarvaiḥ paribhūtaḥ sa nāgaraiḥ /

saṃmānena parāṃ hāniṃ yogarddheḥ kurute yataḥ // NarP_1,48.37 //

janenāvamato yogī yogasiddhiṃ ca vindati /

tasmāñcareta vai yogī satāṃ dharmamadūṣayan // NarP_1,48.38 //

janā yathāvamanyeyurgaccheyurnaiva saṃgatim /

hiraṇyagarbhavacanaṃ vicintyetthaṃ mahāmatiḥ // NarP_1,48.39 //

ātmānaṃ darśayāmāsa jaḍonmattākṛtiṃ jane /

bhuṅkte kulmāṣavaṭakān śākaṃ tranyaphalaṃ kaṇān // NarP_1,48.40 //

yadyadāpnoti sa bahūnatti vai kālasaṃbhavam /

pitaryuparate so 'tha bhrātṛbhrātṛvyabāndhavaiḥ // NarP_1,48.41 //

kāritaḥ kṣetrakarmādi kadannāhārapoṣitaḥ /

sarūkṣapīnāvayavo jaḍakārī ca karmaṇi // NarP_1,48.42 //

sarvalokopakaraṇaṃ babhūvāhāravetanaḥ /

taṃ tādṛśamasaṃskāraṃ viprākṛtiviceṣṭitam // NarP_1,48.43 //

kṣattā sauvīrarājyasya viṣṭiyogyamamanyata /

sa rājā śibikārūḍho gantuṃ kṛtamatirdvija // NarP_1,48.44 //

babhūvekṣumatītīre kapilarṣervarāśramam /

śreyaḥ kimatra saṃsāre duḥkhaprāye nṛṇāmiti // NarP_1,48.45 //

praṣṭuṃ taṃ mokṣadharmajñaṃ kapilākhyaṃ mahāmunim /

uvāha śibikāmasya kṣatturvacanacoditaḥ // NarP_1,48.46 //

nṛṇāṃ viṣṭigṛhītānāmanyeṣāṃ so 'pi madhyagaḥ /

gṛhīto viṣṭinā vipra sarvajñānaikabhājanam // NarP_1,48.47 //

jātismaro 'sau pāpasya kṣayakāma uvāha tām /

yayau jaḍagatistatra yugamātrāvalokanam // NarP_1,48.48 //

kurvanmatimatāṃ śreṣṭhaste tvanye tvaritaṃ yayuḥ /

vilokya nṛpatiḥ so 'tha viṣamaṃ śibikāgatam // NarP_1,48.49 //

kimetadityāha samaṃ gamyatāṃ śibikāvahāḥ /

punastathaiva śibikāṃ vilokya viṣamāṃ hasan // NarP_1,48.50 //

nṛpaḥ kime 'tadityāha bhavadbhirgamyate 'nyathā /
bhūpatervadatastasya śrutvetthaṃ bahuśo vacaḥ /
śibikāvāhakāḥ procurayaṃ yātītyasatvaram // NarP_1,48.51 //

rājovāca
kiṃ śrānto 'syalpamadhvānaṃ tvayoḍhā śibikā mama /
kimāyāsasaho na tvaṃ pīvā nāsi nirīkṣyase // NarP_1,48.52 //

brāhmaṇa uvāca
nāhaṃ pīvā na caivoḍhā śibikā bhavato mayā /
na śrānto 'smi na cāyāso voḍhānyo 'sti mahīpate // NarP_1,48.53 //

rājovāca
pratyakṣaṃ dṛśyate pīvātvadyāpi śibikā tvayi /
śramaśca bhāro dvahane bhavatyeva hi dehinām // NarP_1,48.54 //

brāhmaṇa uvāca
pratyakṣaṃ bhavatā bhūpa yaddṛṣṭaṃ mama tadvada /
balavānabalaśceti vācyaṃ paścādviśeṣaṇam // NarP_1,48.55 //

tvayoḍhā śibikā ceti tvayyadyāpi ca saṃsthitā /

mithyā tadapyatra bhavān śṛṇotu vacanaṃ mama // NarP_1,48.56 //

bhūmau pādayugaṃ cātha jaṅghe pādadvaye sthite /

ūru jaṅghādvayāvasthau tadādhāraṃ tathodaram // NarP_1,48.57 //

vakṣasthalaṃ tathā bāhū skandhau codarasaṃsthitau /

skandhāśritayeṃ śibikā mamādhāro 'tra kiṅkṛtaḥ // NarP_1,48.58 //

śibikāyāṃ sthitaṃ cedaṃ dehaṃ tvadupalakṣitam /

tatra tvamahamapyatretyucyate cedamanyathā // NarP_1,48.59 //

ahaṃ tvaṃ ca tathānye ca bhūtairuhyāśca pārthiva /

guṇapravāhapatito bhūtavargo 'pi yātyayam // NarP_1,48.60 //

karmavaśyā guṇaścaite sattvādyāḥ pṛthivīpate /

avidyāsaṃcitaṃ karmataścāśeṣeṣu jantuṣu // NarP_1,48.61 //

ātmā śuddho 'kṣaraḥ śānto nirguṇaḥ prakṛte paraḥ /

pravṛddhyapacayau na sta ekasyākhilajantuṣu // NarP_1,48.62 //

yadā nopacayastasya nacaivāpacayo nṛpa /

tadāpi bāliśo 'si tvaṃ kayā yuktyā tvayeritam // NarP_1,48.63/

bhūpādajaṅghākaṭyūrujaṭharādiṣu saṃsthitā /

śibikeyaṃ yadā skandhe tadā bhāraḥ samastvayā // NarP_1,48.64 //

tathānyajantubhirbhūpa śibikoḍhāna kevalam /

śailadrumagṛhottho 'pi pṛthivīsaṃbhavo 'pi ca // NarP_1,48.65 //

yathā puṃsaḥ pṛthagbhāvaḥ prākṛtaiḥ karaṇairnṛpa /

soḍhavyaḥ sumahānbhāraḥ katamo nṛpa te mayā // NarP_1,48.66 //

yaddravyo śibikā ceyaṃ taddravyo bhūtasaṃgrahaḥ /

bhavato me 'khilasyāsya samatvenopabṛṃhitaḥ // NarP_1,48.67 //

sanandana uvāca
evamuktvābhavaṃnmaunī sa vahañśibikāṃ dvijaḥ /
so 'pi rājāvatīryorvyāṃ tatpādau jagṛhe tvaran // NarP_1,48.68 //

rājovāca
bho bho visṛjya śibikāṃ prasādaṃ kuru me dvija /
kathyatāṃ ko bhavānatra jālmarupadharaḥ sthitaḥ // NarP_1,48.69 //

yo bhavānyadapatyaṃ vā yadāgamanakāraṇam /

tatsarvaṃ kathyatāṃ vidvanmahyaṃ śuśrūṣave tvayā // NarP_1,48.70 //

brāhmaṇa uvāca
śrūyatāṃ ko 'hamityetadvaktuṃ bhūpa na śakyate /
upayoganimittaṃ ca sarvatrāgamanakriyā // NarP_1,48.71 //

sukhaduḥkhopabhogau tu tau dehādyupapādakau /

dharmādharmodbhavau bhoktuṃ janturdehādimṛcchati // NarP_1,48.72 //

sarvasyaiva hi bhūpāla jantoḥ sarvatra kāraṇam /

dharmādharmauṃ yatastasmātkāraṇaṃ pṛcchyate kutaḥ // NarP_1,48.73 //

rājovāca
dharmādharmauṃ na saṃdehaḥ sarvakāryeṣu kāraṇam /
upabhoganimittaṃ ca dehāddehāntarāgamaḥ // NarP_1,48.74 //

yattvetadbhavatā proktaṃ ko 'hamityetadātmanaḥ /

vaktuṃ na śakyate śrotuṃ tanmameccā pravartate // NarP_1,48.75 //

yo 'sti yo 'hamiti brahmankathaṃ vaktuṃ na śakyate /

ātmanyeva na doṣāya śabdo 'hamiti yo dvijā // NarP_1,48.76 //

brāhmaṇa uvāca
śabdo 'hamiti doṣāya nātmanyevaṃ tathaiva tat /
anātmanyātmavijñānaṃ śabdo vā śrutilakṣaṇaḥ // NarP_1,48.77 //

jihvā bravītyahamiti dantauṣṭatāluka nṛpa /

etenāhaṃ yataḥ sarve vāṅniṣpādanahetavaḥ // NarP_1,48.78 //

kiṃ hetubhirvadūtyeṣā vāgevāhamiti svayam /

tathāpi vāgahamedvaktumitthaṃ na yujyate // NarP_1,48.79 //

piṇḍaḥ pṛthagyataḥ puṃsaḥ śiraḥpāṇyādilakṣaṇaḥ /

tato 'hamiti kutraināṃ saṃjñāṃ rājankaromyaham // NarP_1,48.80 //

yadyanyo 'sti paraḥ ko 'pi mattaḥ pārthivasattam /

na deho 'hamayaṃ cānye vaktumevamapīṣyate // NarP_1,48.81 //

yadā samastadeheṣu pumāneko vyavasthitaḥ /

tadadā hi ko bhavānko 'hamityetadviphalaṃ vacaḥ // NarP_1,48.82 //

tvaṃ rājā śibikā ceyaṃ vayaṃ vāhāḥ puraḥ sarāḥ /

ayaṃ ca bhavato loko na sadetannṛpocyate // NarP_1,48.83 //

vṛkṣāddāru tataśceyaṃ śibikā tvadadhiṣṭitā /

kva vṛkṣasaṃjñā vai tasyā dārusaṃjñāthavā nṛpa // NarP_1,48.84 //

vṛkṣārūḍho mahārājo nāyaṃ vadati te janaḥ /

na ca dāruṇi sarvastvāṃ bravīti śibikāgatam // NarP_1,48.85 //

śibikādārusaṃghāto svanāmasthitisaṃsthitaḥ /

anviṣyatāṃ nṛpaśreṣṭhānandadāśibikā tvayā // NarP_1,48.86 //

evaṃ chatraṃ śalākābhyaḥ pṛthagbhāvo vimṛśyatām /

kva jātaṃ chatramityeṣa nyāyastvayi tathā mayi // NarP_1,48.87 //

pumānstrī gaurajā bājī kuñjaro vihagastaruḥ /

deheṣu lokasaṃjñeyaṃ vijñeyā karmahetuṣu // NarP_1,48.88 //

pumānna devo na naro na paśurna ca pādapaḥ /

śarīrākṛtibhedāstu bhūpaite karmayonayaḥ // NarP_1,48.89 //

vastu rājeti yalleke yañca rājabhaṭātmakam /

tathānyaśca nṛpetthaṃ tanna satyaṃ kalpanāmayam // NarP_1,48.90 //

yastu kālāntareṇāpi nāśasaṃjñāmupaiti vai /

pariṇāmādisaṃbhūtaṃ tadvastu nṛpa tañca kim // NarP_1,48.91 //

tvaṃ rājā sarvasokasya pituḥ putro ripo ripuḥ /

patnyāḥ patiḥ pitā sūnoḥ kastvaṃ bhūpa vadāmyaham // NarP_1,48.92 //

tvaṃ kimetacciraḥ kiṃ tu śirastava tatho daram /

kimu pādādikaṃ tvetannaiva kiṃ te mahīpate // NarP_1,48.93 //

samastāvayavebhyastvaṃ pṛthagbhūto vyavasthitaḥ /

ko 'hamityatra nipuṇaṃ bhūtvā cintaya pārthiva // NarP_1,48.94 //

evaṃ vyavasthite tattve mayāhamiti bhāvitum /

pṛthakūcaraṇaniṣpādyaṃ śakyaṃ tu nṛpate katham // NarP_1,48.95 //

iti śṛbṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvi.pā.ṣṭacatvāriṃśo 'dhyāyaḥ

sanandana uvāca
niśamya tasyeti vacaḥ paramārthasamanvitam /
praśrayāvanato bhūtvā tamāha nṛpatirdvijam // NarP_1,49.1 //

rājovāca
bhagavanyattvayā prokta paramārthamayaṃ vacaḥ /
śrute tasminbhramantīva manaso mama vṛttayaḥ // NarP_1,49.2 //

etadvivekavijñānaṃ yadi śeṣeṣu jantuṣu /

bhavatā darśitaṃ vipra tatparaṃ prakṛtermahat // NarP_1,49.3 //

nāhaṃ vahāmi śibikāṃ śibikā mayi na sthitā /

śarīramanyadasmatto yeneyaṃ śibikā dhṛtā // NarP_1,49.4 //

guṇa pravṛttirbhūtānāṃ pravṛttiḥ karmacoditā /

pravartante guṇāścaite kiṃ mameti tvayoditam // NarP_1,49.5 //

etasminparamārthajña mama śrotrapathaṃ gate /

mano vihvalatāmeti paramārthārthatāṃ gatam // NarP_1,49.6 //

pūrvameva mahābhāga kapilarṣimahaṃ dvija /

praṣṭumabhyudyato gatvā śreyaḥ kintvatra saṃśaye // NarP_1,49.7 //

tadantare ca bhavatā yadidaṃ vākyamīritam /

tenaiva paramārthārthaṃ tvayi cetaḥ pradhāvati // NarP_1,49.8 //

kapilarṣirbhagavataḥ sarvabhūtasya vai kila /

viṣṇoraṃśo jaganmohanāśāya samupāgataḥ // NarP_1,49.9 //

sa eva bhagavānnūnamasmākaṃ hitakāmyayā /

pratyakṣatāmanugatastathaitadbhavatocyate // NarP_1,49.10 //

tanmahyaṃ mohanāśāya yacchreyaḥ paramaṃ dvija /

tadvadākhila vijñānajalavīcyujadhirbhavān // NarP_1,49.11 //

brāhmaṇa uvāca
bhūyaḥ pṛcchasi kiṃ śreyaḥ paramārthena pṛcchasi /
śreyāṃsi paramārthāni hyaśeṣāṇyena bhūpate // NarP_1,49.12 //

devatārādhanaṃ kṛtvā dhanasaṃpadamicchati /

putrānicchati rājyaṃ ca śreyastasyaiva tannṛpa // NarP_1,49.13 //

vivakinastu saṃyogaḥ śreyo 'sau paramātmanā /

karmayajñādikaṃ śreyaḥ svarlokapaladāyi yat // NarP_1,49.14 //

śreyaḥ pradhānaṃ ca phale tadevānabhisaṃhite /

ātmā dhyeyaḥ sadā bhūpa yogayuktaistathā paraiḥ // NarP_1,49.15 //

śreya stasyaiva saṃyogaḥ śreyo yaḥ paramātmanaḥ /

śreyāṃsyevamanekāni śataśo 'tha sahasraśaḥ // NarP_1,49.16 //

saṃtyatra paramārthāstu na tvete śrūyatāṃ ca me /

dharmo 'yaṃ tyajate kiṃ tu paramārtho dhanaṃ yadi // NarP_1,49.17 //

vyayaścakriyata kasmātkāmaprāptyupalakṣaṇaḥ /

mutraścetparamārthākhyaḥ so 'pyanyasya nareśvara // NarP_1,49.18 //

paramārthabhūtaḥ so 'nyasya paramārtho hi naḥ pitā /

evaṃ na paramārtho 'sti jagatyatra carācare // NarP_1,49.19 //

paramārtho hi kāryāṇi karaṇānāmaśeṣataḥ /

rājyādiprāptiratroktā paramārthatayā yadi // NarP_1,49.20 //

paramārthā bhavantyatra na bhavanti ca vai tataḥ /

ṛgyajuḥsāmaniṣpādyaṃ yajñakarma mataṃ tava // NarP_1,49.21 //

paramārthabhūtaṃ tatrāpi śrūyatāṃ gadato mama /

yattu niṣpādyate kāryaṃ mṛdā kāraṇabhūtayā // NarP_1,49.22 //

tatkāraṇānugamanājjāyate nṛpa mṛnmayam /

evaṃ vināśibhirdravyaiḥ samidājyakuśādibhiḥ // NarP_1,49.23 //

niṣpādyate kriyā yā tu sā bhavitrī vināśinī /

anāśī paramārthastu prājñairabhyupagamyate // NarP_1,49.24 //

yattuṃ nāśi na saṃdeho nāśidravyopapāditam /

tadevāpaladaṃ karma paramārtho mato mama // NarP_1,49.25 //

muktisādhanabhūtatvātparamārtho na sādhanam /

dhyānamevātmano bhūpaparamārthārthaśabditam // NarP_1,49.26 //

bhedakāri parebhyastu paramārtho na bhedavān /

paramārthātmanoryogaḥ paramārtha itīṣyate // NarP_1,49.27 //

mithyaitadanyaddravyaṃ hi naitaddravyamayaṃ yataḥ /

tasmācchreyāṃsyaśeṣāṇi nṛpaitāni na saṃśayaḥ // NarP_1,49.28 //

paramārthastu bhūpāla saṃkṣepācchrūyatāṃ mama /

eko vyāpī samaḥ śuddho nirguṇa prakṛteḥ paraḥ // NarP_1,49.29 //

janmavṛddhyādirahita ātmā sarvagato nṛpa /

parijñānamayo sadbhirnāmajātyādibhivibhuḥ // NarP_1,49.30 //

na yogavānna yukto 'bhūnnaiva pārthivaḥ yokṣyati /

tasyātmaparadeheṣu sato 'pyekamayaṃ hi tat // NarP_1,49.31 //

vijñānaṃ paramārtho 'sau vetti no 'tathyadarśanaḥ /

veṇuraṅghravibhedena bhedaḥ ṣaṅjādisaṃjñitaḥ // NarP_1,49.32 //

abhedo vyāpino vāyostathā tasya mahātmanaḥ /

ekatvaṃ rūpabhedaśca vāhyakarmapravṛttijaḥ // NarP_1,49.33 //

devādibhedamadhyāste nāstyevācaraṇo hi saḥ /

śṛṇvatra bhūpa prāgvṛttaṃ yadgītamṛbhuṇā bhavet // NarP_1,49.34 //

avabodhaṃ janayato nidādhasya dvijanmanaḥ /

ṛbhurnāmābavatputro brahmaṇaḥ parameṣṭinaḥ // NarP_1,49.35 //

vijñāta tattvasadbhāvo nisargādeva bhūpate /

tasya śiṣyo nidāgho 'bhūtpulastyatanayaḥ purā // NarP_1,49.36 //

prādādaśeṣavijñānaṃ sa tasmai parayā mudā /

avāptajñāna tattvasya na tasyādvaitavāsanā // NarP_1,49.37 //

sa ṛbhustarkayāmāsa nidāghasya nareśvara /

devikāyāstaṭe vīra nāgaraṃ nāma vai puram // NarP_1,49.38 //

samṛddhamatiramyaṃ ca pulastyena niveśitam /

ramyopavanaparyantaṃ sa tasminpārthavottama // NarP_1,49.39 //

nidādhanāmāyogajñastasya śiṣyo 'bhavatpurā /

divye varṣasahasre tu samatīte 'sya tatpuram // NarP_1,49.40 //

jagāma sa ṛbhuḥ śiṣyaṃ nidāghamavalokitum /

sa tasya vaiśvadevanti dvārālokanagocaraḥ // NarP_1,49.41 //

sthita stena gṛhītārtho nijaveśma praveśitaḥ /

prakṣālitāṅghripāṇiṃ ca kṛtāsanaparigraham // NarP_1,49.42 //

uvāca sa dvijaśreṣṭho bhujyatāmiti sādaram /
ṛbhuruvāca
bho vipravarya bhoktavyaṃ yadatra bhavato gṛhe // NarP_1,49.43 //

tatkathyatāṃ kadanneṣu na prītiḥ satataṃ mama /
nidāgha uvāca
saktuyāvakavrīhīnāmapūpānāṃ ca me gṛhe // NarP_1,49.44 //

yadrocate dvijaśreṣṭha tāvadbhuṅkṣva yathecchayā /
ṛbhuruvāca
kadannāni dijaitāni miṣṭamannaṃ prayaccha me // NarP_1,49.45 //

saṃyāvapāyasādīni cekṣukā rasavanti ca /
nidāgha uvāca
gṛhe śālini madgehe yatkiñcidati śobhanam // NarP_1,49.46 //

bhojyeṣu sādhanaṃ miṣṭaṃ tenāsyānnaṃ prasādhaya /

ityuktā tena sā patnī miṣṭamannaṃ dvijasya tat // NarP_1,49.47 //

prasādhitavatī tadvai bharturvacanagauravāt /

na bhuktavantamicchāto miṣṭamannaṃ mahāmunim // NarP_1,49.48 //

nidāghaḥ prāhabhūpāla praśrayāvanataḥ sthitaḥ /
nidāgha uvāca
api te paramā tṛptirutpannā puṣṭireva // NarP_1,49.49 //

api te mānasaṃ svasthamāhāreṇa kṛtaṃ dvija /

kva nivāsī bhavānvipra kva vā gantuṃ samudyataḥ // NarP_1,49.50 //

āgamyate ca bhavatā yatastaśca nivedyatām /
ṛmuruvāca
kṣudhitasya ca bhukte 'nne tṛptirbrahmanvijāyate // NarP_1,49.51 //

na me kṣudhā bhavettṝptiḥ kasmānmāṃ dvija pṛcchati /

vahninā pārthivenādau dagdhe vai kṣurāpīśvaḥ // NarP_1,49.52 //

bhavatyaṃbhasi ca kṣīṇe nṛṇāṃ tṛṣṇāsamudbhavaḥ /

kṣuttṛṣṇe dehadharmākhye na mamaite yato dvija // NarP_1,49.53 //

tataḥ kṣutsaṃbhavābhāvāttṛptirastyeva me sadā /

manasaḥ svasthatā tuṣṭiścittadharmāvimau dvija // NarP_1,49.54 //

cetaso yasya yatpṛṣṭaṃ pumānebhirna yujyate /

kva nivāsastavetyuktaṃ kva gantāsi ca yattvayā // NarP_1,49.55 //

kutaścāgamyate tvetātrritaye 'pi nibodha me /

pumānsavargato vyāpītyākāśavadayaṃ yataḥ // NarP_1,49.56 //

kutaḥ kutra kva gantāsītyetadapyarthavatkatham /

so 'haṃ gantā na cāgantā naikadeśaniketanaḥ // NarP_1,49.57 //

tvaṃ cānye ca na ca tvaṃ tvaṃ nānye naivāhamapyaham /

miṣṭanne miṣṭamityeṣā jihvā sā me kṛtā tava // NarP_1,49.58 //

kiṃ vakṣyatīti tatrāpi śrūyatāṃ dvijasattamā /

miṣṭameva yadāmiṣṭaṃ tadevodvegakāraṇam // NarP_1,49.59 //

amiṣṭaṃ jāyate miṣṭaṃ miṣṭādudvijate janaḥ /

ādimadhyāvasāneṣu kimannaṃ rucikāraṇam // NarP_1,49.60 //

mṛṇmayaṃ hi mṛdā yadvadgṛhaṃ liptaṃ sthirībhavet /

pārthivo 'yaṃ tathā dehaḥ pārthivaiḥ paramāṇubhiḥ // NarP_1,49.61 //

yavagodhūmamudgādir ghṛtaṃ tailaṃ payo dadhi /

guḍaḥ phalānīti tathā pārthivāḥ paramāṇavaḥ // NarP_1,49.62 //

tadetadbhavatā jñātvā miṣṭāmiṣṭavicāri yat /

tanmanaḥ śamanālabi kāryaṃ prāpyaṃ hi muktaye // NarP_1,49.63 //

ityākarṇya vacastasya paramārthāśritaṃ nṛpa /

praṇipatya mahābhāgo nidāgho vākyamabravīt // NarP_1,49.64 //

prasīda maddhitārthāya kathyatāṃ yastvamāgataḥ /

naṣṭo mohastavākarṇya vacāṃsyetāni me dvija // NarP_1,49.65 //

ṛbhuruvāca
ṛbhurasmi tavācāryaḥ prajñādānāya te dvija /
ihāgato 'haṃ dāsyāmi paramārthaṃ subodhitam // NarP_1,49.66 //

eka evamidaṃ viddhi na bhedi sakalaṃ jagat /

vāsudevābhidheyasya svarupaṃ parātmanaḥ // NarP_1,49.67 //

brahmaṇa uvāca
tathetyuktvā nidādhena praṇipātapuraḥ saram /
pūjitaḥ parayā bhaktyānicchitaḥ prayayau vibhuḥ // NarP_1,49.68 //

punavaṣasahasrante samāyāto nareśvara /

nidāghajñānadānāya tadeva nagaraṃ guruḥ // NarP_1,49.69 //

nagarasya bahiḥ so 'tha nidāghaṃ dṛṣṭavān munim /

mahābalaparīvāre puraṃ viśati pārthive // NarP_1,49.70 //

dūrasthitaṃ mahābhāge janasaṃmardavarjakam /

kṣutkṣāmakaṇṭhamāyāntamaraṇyātsasamitkuśam // NarP_1,49.71 //

dṛṣṭvā nidāghaṃ sa ṛbhurupāgatyābhivādya ca /

uvāca kasmādekāntaṃ sthīyata bhavatā dvija // NarP_1,49.72 //

// nidāgha uvāca

bho vipra janasaṃmarddo mahāneṣa janeśvare /

pravivakṣau pure ramye tenātra sthīyate mayā // NarP_1,49.73 //

ṛbhuruvāca
narādhipo 'tra katamaḥ katamaścetaro janaḥ /
kathyatāṃ me dvijaśreṣṭha tvamabhijño mato mama // NarP_1,49.74 //

nidāgha uvāca
yo 'yaṃ gajendramunmattamadriśṛṅgasamucchrayam /
adhiruḍho narendro 'yaṃ parito yastathetaraḥ // NarP_1,49.75 //

ṛbhuruvāca
etau hi gajarājānau dṛṣṭau hi yugapanmayā /
bhavatā nirviśeṣeṇa pṛthagvedopalakṣitau // NarP_1,49.76 //

tatkathyatāṃ mahābhāga viśeṣo bhavatānayoḥ /

jñātumicchāmyahaṃ ko 'tra gajaḥ ko vā narādhipaḥ // NarP_1,49.77 //

nidādha uvāca
gajoyo 'yamadho brahmannuparyasyaiṣa bhūpatiḥ /
vāhyavāhakasaṃbandhaṃ ko na jānāti vai dvija // NarP_1,49.78 //

ṛbhuruvāca
brahmanyathāhaṃ jānīyāṃ tathā māmavabodhaya /
adhaḥ sattvavibhāgaṃ kiṃ kiṃ corddhamabhidhīyate // NarP_1,49.79 //

brāhmaṇa uvāca
ityuktvā sahasāruhya nidāghaḥ prāha taṃ ṛbhum /
śrayatāṃ kathayāmyeṣa yanmāṃ tvaṃ paripṛcchasi // NarP_1,49.80 //

uparyahaṃ yathā rājā tvamadhaḥkuñjaro yathā /

avabodhāya te brahmandṛṣṭānto darśito mayā // NarP_1,49.81 //

ṛbhuruvāca
tvaṃ rājeva dvijaśreṣṭha sthito 'haṃ gajavadyadi /
tadevaṃ tvaṃ samācakṣva katamastvamahaṃ tathā // NarP_1,49.82 //

brāhmaṇa uvāca
ityuktaḥ satvarastasya caraṇāvabhivandya saḥ /
nidādhaḥ prāha bhagavannācāryastvamṛbhurmam // NarP_1,49.83 //

nānyasyādvai vasaṃskārasaṃskṛtaṃ mānasaṃ tathā /

yathācāryasya tena tvāṃ manye prāptamahaṃ gurum // NarP_1,49.84 //

ṛbhuruvāca
tavopadeśadānāya pūrvaśuśrūṣaṇāttava /
gurusnehādṛbhurnāmanidāghaṃ samupāgataḥ // NarP_1,49.85 //

tadetadupadiṣṭaṃ te saṃkṣepeṇa mahāmate /

paramārthasārabhūtaṃ yattadadvaitamaśeṣataḥ // NarP_1,49.86 //

brāhmaṇa uvāca
evamuktvā dadau vidyāṃ nidāghaṃ sa ṛbhurguruḥ /
nidāgho 'pyupadeśena tenādvaitaparo 'bhavat // NarP_1,49.87 //

sarvabhūtānyabhedena dadṛśe sa tadātmanaḥ /

tathā brahmatanau muktimavāca paramādvijaḥ // NarP_1,49.88 //

tathā tvamapi dharmajña tulyātmaripubāndhavaḥ /

bhava sarvagataṃ jñānamātmānamavanīpate // NarP_1,49.89 //

sitanīlādibhedena yathaikaṃ dṛśyate nabhaḥ /

bhrāntadṛṣṭibhirātmāpi tathaikaḥ sanpṛthak pṛthak // NarP_1,49.90 //

ekaḥ samastaṃ yadihāsti kiñcittadacyuto nāsti paraṃ tato 'nyat /

so 'haṃ sa ca tvaṃ sa ca sarvametadātmāṃsvayaṃ bhātyapabhedamohaḥ // NarP_1,49.91 //

sanandana uvāca
itīritastena sa rājavaryastatyāja bhedaṃ paramārthadṛṣṭiḥ /
sa cāpi jātismaraṇāvabodastatraiva janmanyapavargamāpa // NarP_1,49.92 //

paramārthādhyātmametattubhyamuktaṃ munīśvara /

brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ śrortṛāṇāṃ cāpi muktidam // NarP_1,49.93 //

yathā pṛṣṭaṃ tvayā brahmaṃstathā te gaditaṃ mayā /

brahmajñānamidaṃ śuddhaṃ kimanyatkathayāmi vai // NarP_1,49.94 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvi.pā.ekonapañcāśattamodhyāyaḥ

sūta uvāca
śrutvā sanandanasyetthaṃ vacanaṃ nārado muniḥ /
asaṃtuṣṭa iva prāha bhrātaraṃ taṃ sanandanam // NarP_1,50.1 //

nārada uvāca
bhagavansarvamākhyātaṃ yatpṛṣṭaṃ bhavato mayā /
tathāpi nātmā prīyeta śṛṇvanharikathāṃ muhuḥ // NarP_1,50.2 //

śrūyate vyāsaputrastu śukaḥ paramadharmavit /

siddhiṃ sumahatīṃ prāpto nirviṇṇo 'vāntaraṃ bahiḥ // NarP_1,50.3 //

brahmanpuṃsastu vijñānaṃ mahatāṃ sevanaṃ vinā /

na jāyate kathaṃ prāpto jñānaṃ vyāsātmajaḥ śiśuḥ // NarP_1,50.4 //

tasya janmarahasyaṃ me kamacāpyasya śṛṇvate /

samākhyāhi mahābhāga mo7śāstrārthavidbhavān // NarP_1,50.5 //

sanandana uvāca
śṛṇu viprapravakṣyāmi śukotpattiṃ samāsataḥ /
yāṃ śrutvā brahmatattvajño jāyate mānavo mune // NarP_1,50.6 //

na hāyanairna palitairna vittena na bandhubhiḥ /

ṛṣayaścakrire dharmaṃ yo 'nūcānaḥ sa no mahān // NarP_1,50.7 //

nārada uvāca
anūcānaḥ kathaṃbrahmanpumānbhavati mānada /
tanme karma samācakṣva śrotuṃ kautūhalaṃ mama // NarP_1,50.8 //

sanandana uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi hyanūcānasya lakṣaṇam /
yajjñātvā sāṅgavedānāmabhijño jāyate naraḥ // NarP_1,50.9 //

śikṣā kalpo vyākaraṇaṃ niruktaṃ jyotiṣaṃ tathā /

chandaḥśāstraṃ ṣaḍetāni vādāṅgāni vidurbudhāḥ // NarP_1,50.10 //

ṛgvedro 'tha yadurvedaḥ sāmavedo hyatharvaṇaḥ /

vedāścatvāra evaite proktā dharmanirūpaṇe // NarP_1,50.11 //

sāṃgānvedānguroryastu samadhīte dvijottamaḥ /

so 'nūcānaḥ prabhavati nānyathā granthakoṭibhiḥ // NarP_1,50.12 //

nārada uvāca
aṅgānāṃ lakṣaṇaṃ brūhi vedānāṃ cāpi vistarāt /
tvaṃmasmāsu mahāvijñaḥ sāṃgeṣveteṣu mānada // NarP_1,50.13 //

sanandana uvāca
praśnabhāro 'yamatulastvayā mama kṛto dvija /
saṃkṣepātkathayiṣyāmi sārameṣāṃ suniścitam // NarP_1,50.14 //

svaraḥ pradhānaḥ śikṣāyāṃ kīrttito munibhirdijaiḥ /

vedānāṃ vedavidbhistu tacchṛṇuṣva vadāmi te // NarP_1,50.15 //

ārcikaṃ gāthikaṃ caiva sāmikaṃ ca svarāntaram /

kṛtānte svaraśāstrāṇāṃ prayoktavya viśeṣataḥ // NarP_1,50.16 //

ekāntaraḥ svaro hyapsu gāthāsudvyantaraḥ svaraḥ /

sāmasu tryantaraṃ vidyādetāvatsvarato 'ntaram // NarP_1,50.17 //

ṛksāmayajuraṅgāni ye yajñeṣu prayuñjate /

avijñānāddhi śikṣāyāsteṣāṃ bhavati visvaraḥ // NarP_1,50.18 //

mantro hīnaḥ svarato varṇato vā mithyāprayukto na tamarthamāha /

sa vāgvajro yajamānaṃ hirnāsti yathendraśatruḥ svarato 'parādhāt // NarP_1,50.19 //

uraḥ kaṇṭhaḥ śiraścaiva sthānāni trīṇi vāṅkye /

savanānyāhuretāni sāma vāpyarddhatoṃ'taram // NarP_1,50.20 //

uraḥ saptavivāraṃ syāttathā kaṇṭhastathā śiraḥ /

na ca śakto 'si vyaktastu tathā prāvacanā vidhiḥ // NarP_1,50.21 //

kaṭhakālāpavṛtteṣu taittirāhvarakeṣu ca /

ṛgvede sāmavede ca vaktavyaḥ prathamaḥ svaraḥ // NarP_1,50.22 //

ṛgvedastu dvitīyena tṛtīyena ca vartate /

uccamadhyamasaṃghātaḥ svaro bhavati pārthivaḥ // NarP_1,50.23 //

tṛtīya prathamakruṣṭā kurvantyāhvarakān svarān /

dvitīyādyāstu madrāntāstaittirīyāścatuḥsvarān // NarP_1,50.24 //

prathamaśca dvitīyaśca tṛtīyo 'tha caturthakaḥ /

mandraḥ kruṣṭo munīśvara etānkurvanti sāmagāḥ // NarP_1,50.25 //

dvitīyaprathamāvetau nāṇḍibhāllavinau svarau /

tathā śātapathāvetau svarau vājasaneyinām // NarP_1,50.26 //

ete viśeṣataḥ proktāḥ svarā vai sārvavaidikāḥ /

ityetañcaritaṃ sarvaṃ svarāṇāṃ sārvavaidikam // NarP_1,50.27 //

sāmavede tu vakṣyāmi svarāṇāṃ caritaṃ yathā /

alpagranthaṃ prabhūtārthaṃ sāmavedāṅgamuttamam // NarP_1,50.28 //

tānarāgasvaragrāmamūrcchanānāṃ tu lakṣaṇam /

pavitraṃ pāvanaṃ puṇyaṃ yathā tubhyaṃ prakīrtitam // NarP_1,50.29 //

śikṣāmāhurdvijātīnāmṛgyajuḥ sāmalakṣaṇam /

sapta svarāsrayo grāmā mṛrchanāstvekaviṃśatiḥ // NarP_1,50.30 //

tānā ekonapañcāśadityetaḥsvaramaṇḍalam /

ṣaṅjaśca ṛṣabhaścaiva gāndhāro madhyamastathā // NarP_1,50.31 //

pañcamo dhaivataścaivaṃ niṣādaḥ saptamaḥ svaraḥ /

ṣaṅjamadhyamagāndhārāsrarayo grāmāḥ prakīrtitāḥ // NarP_1,50.32 //

bhūrllokājjāyate ṣaṅjo bhuvarlokāñca madhyamaḥ /

svargābhrāñcaiva gāndhāro grāmasthānāni trīṇi hi // NarP_1,50.33 //

svarāṇāṃ ca viśeṣeṇa grāmarāgā iti smṛtāḥ /

viṃśatirmadhyamagrāme ṣaṅjagrāme caturdaśa // NarP_1,50.34 //

tānānpaṃ cadaśecchanti gāndhāre sāmagāyinām /

nadī viśālā sumukhī citrā citravatī mukhā // NarP_1,50.35 //

balā cāpyatha vijñeyā devānāṃ sapta mūrchanāḥ /

āpyāyinī viśvabhṛtā candrā hemā kapardinī // NarP_1,50.36 //

maitrī ca bārhatī caiva pitṝṇāṃ sapta mūrchanāḥ /

ṣaṅje tūttaramandrā syādṛṣabhe cābhirūhatā // NarP_1,50.37 //

aśvakrāntā tu gāndhāre tṛtīyā mūrcchanā smṛtā /

madhyame khalu sauvīrā hṛṣikā pañcame svare // NarP_1,50.38 //

dhaivate cāpi vijñeyā mūrchanā tūttarā matā /

niṣāde rajanīṃ vidyādṛṣīṇāṃ sapta mūrchanāḥ // NarP_1,50.39 //

upajīvanti gandharvā devānāṃ sapta mūrchanāḥ /

pitṝṇāṃ mūrcchānāḥ sapta tathā yakṣā na saṃśayaḥ // NarP_1,50.40 //

ṛṣīṇāṃ mūrchanāḥ sapta yāstvimā laukikāḥ smṛtāḥ /

ṣaṅjaḥ prīṇāti vai devānṛṣīnprīṇāti carṣabhaḥ // NarP_1,50.41 //

pitṝn prīṇāti gāndhāro gandharvānmadhyamaḥ svaraḥ /

devānpitṝnṛṣīṃścaiva svaraḥ prīṇāti pañcamaḥ // NarP_1,50.42 //

yakṣānniṣādaḥ prīṇāti bhūtagrāmaṃ ca dhaivataḥ /

gānasya tu daśavidhā guṇavṛttistu tadyathā // NarP_1,50.43 //

raktaṃ pūrṇamalaṅkṛtaṃ prasannaṃ vyaktaṃ vikruṣṭaṃ ślakṣṇaṃ samaṃ sukumāraṃ madhuramiti guṇāstatra raktaṃ nāma veṇuvīṇāsvarāṇāmekībhāvaṃ raktamityucyate pūrṇaṃ nāma svaraśrutipūraṇācchandaḥ pādākṣaraṃ saṃyogātpūrṇamityucyate alaṅkṛtaṃ nāmorasi śirasi kaṇṭhayuktamityalaṅkṛtaṃ prasannaṃ nāmāpagatāgadgadanirviśaṅkaṃ prasannamityucyate vyaktaṃ nāma padapadārthaprakṛtivikārāgamanopakṛttaddhitasamāsadhātunipātopasargasvaraliṅgaṃ vṛttivārttikavibhaktyarthavacanānāṃ samyagupapādanaṃ vyaktamityucyate vikruṣṭaṃ nāmoñcairuñcāritaṃ vyaktapadākṣaraṃ vikruṣṭamityucyate ślekṣṇaṃ nāma drutamavilaṃbitamuccanīcaplutasamāhārahelatālopanayādibhirupapādanābhiḥ ślakṣṇamityucyate samaṃ nāmāvāpanirvāpapradeśe pratyantarasthānānāṃ samāsaḥ samamityucyate sukumāraṃ nāma mṛdupadavarṇasvarakuhagaraṇayuktaṃ sukumāramityucyate madhuraṃ nāma svabhāvopanītalalitapadākṣaraguṇasamṛddhaṃ madhuramityucyate evametairdaśabhirguṇairyuktaṃ gānaṃ bhavati // 1//

bavanti cātra ślokāḥ
śaṅkitaṃ bhīṣaṇaṃ bhītamuddhuṣṭamanunāsikam /
kākasvaraṃ mūrddhagataṃ tathā sthānavivarjitam // NarP_1,50.44 //

vistaraṃ virasaṃ caiva viśliṣṭaṃ viṣamāhatam /

vyākulaṃ tālahīnaṃ ca gītidoṣāścaturdaśa // NarP_1,50.45 //

ācāryāḥ samamicchanti padacchedaṃ tu paṇḍitāḥ /

sriyo madhuramicchanti vikruṣṭamitare janāḥ // NarP_1,50.46 //

padmapatraprabhaḥ ṣaṅja ṛṣabhaḥ śukapiñjaraḥ /

kanakābhastu gāndhāro madhyamaḥ kundasannibhaḥ // NarP_1,50.47 //

pañcamastu bhavetkṛṣṇaḥ pītakaṃ dhaivataṃ viduḥ /

niṣādaḥ sarvavarṇaḥ syādityetāḥ svaravarṇatāḥ // NarP_1,50.48 //

pacamo madhyamaḥ ṣaṅja ityete brāhmaṇāḥ smṛtāḥ /

ṛṣabho dhaivataścāpītyetau vai kṣatriyāvubhau // NarP_1,50.49 //

gāndhāraśca niṣādaśca vaiśyāvarddhena vai smṛto /

śūdratvaṃ vidhinārddhena patitatvānna saṃśayaḥ // NarP_1,50.50 //

ṛṣabho mūrchitavarjito dhaivatasahitaśca pañcamo yatra /

nipatati madhyamarāge sa niṣādaṃ ṣāṅjavaṃ vidyāt // NarP_1,50.51 //

yadi pañcamo viramate gāndhāraścāntarasvaro bhavati /

ṛṣabho niṣādasahitastaṃ pañcamamīdṛśaṃ vidyāt // NarP_1,50.52 //

gāndhārasyādhipatyena niṣādasya gatāgataiḥ /

dhaivatasya ca daurbalyānmadhyamagrāma ucyate // NarP_1,50.53 //

īṣatpṛṣṭo niṣādastu gāndhāraścādhiko bhavet /

dhaivataḥ kaṃpito yatra sa ṣaṅgayāma īritaḥ // NarP_1,50.54 //

antarasvarasaṃyuktaḥ kākaliryatra dṛśyate /

taṃ tu sādhāritaṃ vidyātpañcamasthaṃ tu kaiśikam // NarP_1,50.55 //

kaiśikaṃ bhāvayitvā tu svaraiḥ sarvaiḥ samantataḥ /

yasmā ttu madhyame nyāsastasmātkaiśikamadhyamaḥ // NarP_1,50.56 //

kākalirdṛśyate yatra prādhānyaṃ pañcamasya tu /

kaśyapaḥ kaiśikaṃ prāha madhyamagrāmasaṃbhavam // NarP_1,50.57 //

geti geyaṃ viduḥ prājñā dheti kārupravādanam /

veti vādyasya saṃjñeyaṃ gandharvasya prarocanam // NarP_1,50.58 //

yaḥ sāmagānāṃ prathamaḥ sa veṇormadhyamaḥ svaraḥ /

yo dvitīyaḥ sa gāndhārastṛtīyastvṛṣabhaḥ smṛtaḥ // NarP_1,50.59 //

caturthaḥ ṣaṅja ityāhuḥ pañcamo dhaivato bhavet /

ṣaṣṭho niṣādo vijñeyaḥ saptamaḥ pañcamaḥ smṛtaḥ // NarP_1,50.60 //

ṣaṅjaṃ mayūro vadati gāvo raṃbhanti carṣabham /

ajāvike tu gāndhāraṃ kraiñco vadati madhyamam // NarP_1,50.61 //

puṣpasādhāraṇe kāle kokilā vakti pañcamam /

aśvastu dhaivataṃ vakti niṣaādaṃ vakti kuñjaraḥ // NarP_1,50.62 //

kaṇṭhāduttiṣṭate ṣaṅjaḥ śirasastvṛṣabhaḥ smṛtaḥ /

gāndhārastvanunāsikya uraso madhyamaḥ svaraḥ // NarP_1,50.63 //

urasaḥ śirasaḥ kaṇṭhādutthitaḥ pañcamaḥ svaraḥ /

lalāṭāddhaivataṃ vidyānniṣādaṃ sarvasandhijam // NarP_1,50.64 //

nāsā kaṇṭhamurastālujihvādatāṃśca saṃśritaḥ /

ṣaṅbhiḥ saṃ jāyate yasmāttasmātṣaṅja iti smṛtaḥ // NarP_1,50.65 //

vāyuḥ samutthito nābheḥ kaṇṭhaśīrṣasamāhataḥ /

nardatyṛṣabhavadyasmāttasmādṛṣerbha ucyate // NarP_1,50.66 //

vāyuḥ samutthito nābheḥ kaṇṭhaśīrṣasamāhataḥ /

vāti gandhavahaḥ puṇyo gāndhārastena hetunā // NarP_1,50.67 //

vāyuḥ samutthito nābherurau hṛdi samāhataḥ /

nābhiprāpto madhyavartī madhyamatvaṃ samarśnute // NarP_1,50.68 //

vāyuḥ samutthito nābherurohṛtkaṇṭhakāhṛtaḥ /

pañcasthānotthitasyāsya pañcamatvaṃ vidhīyate // NarP_1,50.69 //

dhaivataṃ ca niṣādaṃ ca varjayitvā tu tāvubhau /

śeṣānpañca svarāṃstvanye pañcasthānotthitānviduḥ // NarP_1,50.70 //

pañcasthānasthitatvena sarvasthānāni dhāryate /

agnigītasvaraḥ ṣaṅja ṛṣabho brahmaṇocyate // NarP_1,50.71 //

somena gīto gāndhāro viṣṇunā madhyamaḥ svaraḥ /

pañcamastu svaro gītastvayaiveti nidhāraya // NarP_1,50.72 //

dhaivataśca niṣādaśca gītau tuṃburuṇā svarau /

ādyaṃsya daivataṃ brahmā ṣaṅjasyāpyucyate budhaiḥ // NarP_1,50.73 //

tīkṣṇadīptaprakāśatvādṛṣabhasya hutāśanaḥ /

gāvaḥ praṇīte tuṣyanti gāndhārastena hetunā // NarP_1,50.74 //

śrutvā caivopatiṣṭanti saurabheyā na saṃśayaḥ /

somastu pañcamasyāpi daivataṃ brahmarādrasmṛtam // NarP_1,50.75 //

nihrāso yasya vṛddhiśca grāmamāsādya somavat /

atisaṃdhīyate yasmādetānpūrvotthitānsvarān // NarP_1,50.76 //

tasmādasya svarasyāpi dhaivatatvaṃ vidhīyate /

niṣīdanti svarā yasmānniṣādastena hetunā // NarP_1,50.77 //

sarvāṃścābhibhavatyeṣa yadādityo 'sya daivatam // NarP_1,50.78 //

dāravī gātravīṇā ca dve vīṇe gānajātiṣu // NarP_1,50.79 //

sāmanī gātravīṇā tu tasyāstvaṃ śṛṇu lakṣaṇam /

gātravīṇā tu sā proktā yasyāṃ gāyanti sāmaṅgāḥ // NarP_1,50.80 //

svaravyañjanasaṃyuktā aṅgulyaṅguṣṭarañjitā /

hastau tu saṃyatau dhāryauṃ jānubhyāmuparisthitau // NarP_1,50.81 //

guroranukṛtiṃ kuryādyathānyā na matirbhavet /

praṇavaṃ prākprayuñjīta vyāhṛtīstadanantaram // NarP_1,50.82 //

sāvitrīṃ cānuvacanaṃ tato vai gānamārabhet /

prasārya cāṅgulīḥ sarvā ropayetsvaramaṇḍalam // NarP_1,50.83 //

na cāṅgulībhiraṅguṣṭamaṅguṣṭenāgulīḥ spṛśet /

viralā nāṅgulīḥ kuryānmūle caitāṃ na saṃspṛśet // NarP_1,50.84 //

aṅguṣṭhāgreṇa tā nityaṃ madhyame parvaṇi spṛśet /

mātrādvimātravṛddhānāṃ vibhāgārthe vibhāgavit // NarP_1,50.85 //

aṅgulībhirdvimātraṃ tu pāṇeḥ savyasya darśayet /

trirekhā yasya dṛśyate siddhiṃ tatra vinirdiśet // NarP_1,50.86 //

sa parva iti vijñeyaḥ śeṣamantaramantaram /

parvāntaraṃ sāmasu ca ṛkṣu kuryāttilāntaram // NarP_1,50.87 //

svarānmadhyamaparvasu suniviṣṭaṃ niveśayet /

na cātra kaṃpayetkiñcidaṅgasyāvayavaṃ budhaḥ // NarP_1,50.88 //

adhastanaṃ mṛdaṃ nyasya hastamātre yathākramam /

abhramadhye yathā vidyudṛśyate maṇisūtravat // NarP_1,50.89 //

pṛṣacchedavivṛttīnāṃ yathā bāleṣukartarī /

kūrmo 'gāni ca saṃhṛtya cetodṛṣṭiṃ diśanmanaḥ // NarP_1,50.90 //

svasthaḥ praśānto nirbhīko varṇānuñcārayedbudhaḥ /

nāsikāyāstu pūrveṇa hastaṃ gokarṇavaddharet // NarP_1,50.91 //

niveśya dṛṣṭiṃ hastāgre śāstrārthamanucintayet /

samyakpracārayedvākyaṃ hastena ca mukhena ca // NarP_1,50.92 //

yathaivoccārayedvarṇāṃstathaivaināṃ samāpayet /

nātyāhanyānna nirhaṇyānna pragāyenna kaṃpayet // NarP_1,50.93 //

samaṃ sāmāni gāyeta vyomni svena gātiryathā /

yathā sucaratāṃ mārgo mīnānāṃ nopalabhyate // NarP_1,50.94 //

ākāśe vā vihṝṅgānāṃ tadvatsvaragatā śrutiḥ /

yathā dadhini sarpiḥ syātkāṣṭastho vā yathānalaḥ // NarP_1,50.95 //

prayatnenopalabhyeta tadvatsvaragatā śrutiḥ /

svarātsvarasya saṃkrāmaṃsvarasaṃdhimanulbaṇam // NarP_1,50.96 //

avicchinnaṃ samaṃ kuryātsūkṣmacchāyātapopamam /

anāgatamatikrāntaṃ vicchinnaṃ viṣamāhatam // NarP_1,50.97 //

tanvantamasthitāntaṃ ca varjayetkarṣaṇaṃ budhaḥ /

svaraḥ sthānāccyuto yastu svaṃ sthānamativartate // NarP_1,50.98 //

vistaraṃ sāmagā brūyurviraktamiti vīṇinaḥ /

abhyāsārthe drutāṃ vṛttiṃ prayogārthe tu madhyamām // NarP_1,50.99 //

śiṣyaṇāmupadeśārthaṃ kuryādvṛttiṃ vilaṃbitām /

gṛhītagrantha evaṃ tu granthoñcāraṇaśaikṣakān // NarP_1,50.100 //

haste nādhyāpayecchiṣyān śaikṣeṇa vidhinā dvijaḥ /

kruṣṭasya mūrddhani sthānaṃ lalāṭe prathamasya tu // NarP_1,50.101 //

bhruvormadhya dvitīyasya tṛtīyasya tu karṇayoḥ /

kaṇṭhasthānaṃ caturthasya mandrasya rasanocyate // NarP_1,50.102 //

atisvarasya nīcasya hṛdi sthānaṃ vidhīyate /

aṅguṣṭasyottame vruṣṭo hyaṅguṣṭaṃ prathamaḥ svaraḥ // NarP_1,50.103 //

pradeśinyāṃ tu gāndhāra ṛṣabhastadanantaram /

anāmikāyāṃ ṣaṅgastu kaniṣṭāyāṃ tu dhaivataḥ // NarP_1,50.104 //

tasyādhastāñca yonyāstu niṣādaṃ tatra nirdiśet /

aparvatvādamadhyatvā davyayatvāñca nityaśaḥ // NarP_1,50.105 //

mandro hi mandībhūtastu parisvāra iti smṛtaḥ /

kruṣṭena devā jīvanti prathamena tu mānuṣāḥ // NarP_1,50.106 //

paśavastu dvitīyena gandharvāpsarasastvanu /

andhajāḥ pitaraścaiva caturthasvarajīvinaḥ // NarP_1,50.107 //

mandratvenopajīvanti piśācāsurarākṣasāḥ /

atisvareṇa nīcena jagatsthāvarajaṅgamāḥ // NarP_1,50.108 //

sarvāṇi khalu bhūtāni dhāryante sāmikaiḥ svaraiḥ /

dīptāyatākaruṇānāṃ mṛdumadhyamayostathā // NarP_1,50.109 //

śrutīnāṃ yo viśeṣajño na sa ācārya ucyate /

dīptā mandre dvitīya ca pracaturthe tathaiva ca // NarP_1,50.110 //

atisvare tṛtīye ca kruṣṭe tu karuṇā śrutiḥ /

śrutayo yā dvitīyasya mṛdumadhyāyatāḥ smṛtāḥ // NarP_1,50.111 //

tāsāmapi tu vakṣyāmi lakṣaṇāni pṛthak pṛthak /

āyatātvaṃ bhavennīce mṛdutā tu viparyaye // NarP_1,50.112 //

sve svare madhyamātvaṃ tu tatsamīkṣya prayojayet /

dvitīye viratā yā tu kruṣṭaśca parato bhavet // NarP_1,50.113 //

dīptāṃ tāṃ tu vijānīyātprāthamyena mṛduḥ smṛtaḥ /

atraiva viratā yā tu caturthena pravartate // NarP_1,50.114 //

tathā mandre bhaveddīptā sāmnaścaiva samāpane /

nātitāraśrutiṃ kuryātsvarayornāpi cāntare // NarP_1,50.115 //

taṃ ca hrasve ca dīrghe ca na cāpi ghuṭisajñake /

dvividhā gatiḥ padāntasthitasaṃdhiḥ sahoṣmabhiḥ // NarP_1,50.116 //

sthāneṣu pañcasveteṣu vijñeya ghuṭisaṃjñakam /

svarāntarāviratāni hrasvadīrghaghuṭāni ca // NarP_1,50.117 //

sthitisthāneṣvaśeṣāṇi śrutivatsvarato vadet /

dīptāmudātte jānīyāddīptāṃ ca svarite viduḥ // NarP_1,50.118 //

anudātte mṛdurjñeyā gandharvāḥ śrutisaṃpade /

udāttaścānudāttaśca svaritapracite tathā // NarP_1,50.119 //

nighātaśceti vijñeyaḥ svarabhedaśca pañcadhā /

ata ūrdhvaṃ pravakṣyāmi ācikasya svaratrayam // NarP_1,50.120 //

udāttaścānudāttaśca tṛtīyaḥ svaritaḥ svaraḥ /

ya evodātta ityuktaḥ sa eva svaritātparaḥ // NarP_1,50.121 //

pracayaḥ procyate tajjñairna cātrānyatsvarāntaram /

varṇasvaro 'tītasvaraḥ svarito dvividhaḥ smṛtaḥ // NarP_1,50.122 //

mātriko varṇa evaṃ tu dīrghastūñcaritādanu /

sa tu saptavidho jñeyaḥ svaraḥ pratyayadarśanāt // NarP_1,50.123 //

padena tu sa vijñeyo bhavedyo yatra yādṛśaḥ /

saptasvarānprayuñjīta dakṣiṇaṃ śravaṇaṃ prati // NarP_1,50.124 //

ācāryairvihitaṃ śāstraṃ putraśiṣyahitaiṣibhiḥ /

uccāduñcataraṃ nāsti nīcānnīcataraṃ tathā // NarP_1,50.125 //

vaisvaryasvārasaṃjñāyāṃ kiṃsthānaḥ svāra ucyate /

uccanīcasya yanmadhye sādhāraṇamiti śrutiḥ // NarP_1,50.126 //

taṃ svāraṃ svārasaṃjñāyāṃ pratijānanti śaikṣikāḥ /

udātte niṣādagāndhārāvanudātteṃ ṛṣabhadhaivato // NarP_1,50.127 //

svaritaprabhavā hyete ṣaṅjamadhyamapañcamāḥ /

yatra kakhaparā ūṣmā jihvāmūlaprayojanāḥ // NarP_1,50.128 //

tānapyājñāpayenmātrāprakṛtyaiva tu sā kalā /

jātyaḥ kṣaipro 'bhinihita stairavyañjana eva ca // NarP_1,50.129 //

tirovirāmaḥ praśliṣṭo 'pādavṛttaśca saptamaḥ /

svarāṇāmahameteṣāṃ pṛthagvakṣyāmi lakṣaṇam // NarP_1,50.130 //

uddiṣṭānāṃ tathā nyāyamudāharaṇameva ca /

sapakāraṃ savaṃ vāpi hyakṣaraṃ svaritaṃ bhavet // NarP_1,50.131 //

na codāttaṃ puro yasya jātyaḥ svāraḥ sa ucyate /

iuvarṇo yadodāttāvāpadyete pavau kvacit // NarP_1,50.132 //

anudāttaṃ pratyaye tu vidyātkṣaiprasya lakṣaṇam /

eo ābhyāmudāttābhyāmakāro nihitaśca yaḥ // NarP_1,50.133 //

akāro yatra luṃpati tamabhinihitaṃ viduḥ /

udāttapūrve yatkiñcicchandasi svaritaṃ bhavet // NarP_1,50.134 //

eṣa sarvabahusvārastairavyañjana ucyate /

avagrahātparaṃ yatra svaritaṃ syādanantaram // NarP_1,50.135 //

tirovirāmaṃ taṃ vidyādudātto yadyavagrahaḥ /

ikāraṃ yatra paśyeyurikāreṇaiva saṃyutam // NarP_1,50.136 //

udāttamanudāttena praśliṣṭaṃ taṃ vicāraya /

svare cetsvaritaṃ yatra vivṛtā yatra saṃhitā // NarP_1,50.137 //

etatpādāntavṛttasya lakṣaṇaṃ śāstranoditam /

tānyaḥ svāraḥ sa jātyena śrutyagre kṣaipra ucyate // NarP_1,50.138 //

te manvatābhinitastairavyañjana ūtaye /

tirovirāmo viṣkaṣite praśliṣṭo hīīgovarṇaḥ // NarP_1,50.139 //

pādavṛttaḥ kandavidesvarāḥ saptaivamādayaḥ /

uñcādekākṣarātpūrvātsvaraṃ yadyadihākṣaram // NarP_1,50.140 //

svārāṇāṃ jātyavarjānāmeṣā prakṛtirucyate /

catvārastvāditaḥ svārāḥ kaṃṣaṃpuṃśphutiśāstrataḥ // NarP_1,50.141 //

udātte caikanīce vā juhvo 'gnistannidarśanam /

ikārānte pade pūrva ukāre parataḥ sthite // NarP_1,50.142 //

hrasvaṃ kaṃpaṃ vijānīyānmedhāvī nātra saṃśayaḥ /

ikārānte pade caivokāradvayaṃ pare pade // NarP_1,50.143 //

dīrghaṃ kaṃpaṃ vijānīyācchāgdhūṣviti nidarśanam /

trayo dīrghāstu vijñeyā ye ca saṃdhyakṣareṣu vai // NarP_1,50.144 //

manyā yathā na indrābhyāṃ śeṣā hrasvāḥ prakīrtitāḥ /

anekānāmudāttānāmanudāttaḥ pratyayo yadi // NarP_1,50.145 //

śivakaṃpaṃ vijānīyādudāttaḥ pratyayo yadi /

yatra dviprabhṛtīni syurudāttānyakṣarāṇi tu // NarP_1,50.146 //

nīcaṃ voñcaṃ ca paratastatrodāttaṃ vidurbudhāḥ /

na rephe vā hakāre vā dvirbhāvo jāyate kvacit // NarP_1,50.147 //

na ca vargadvitīyeṣu na caturthe kadācana /

caturthaṃ tu tṛtīyena dvitīyaḥ prathamena tu // NarP_1,50.148 //

ādyamantyaṃ ca madhyaṃ ca svārākṣareṇa pīḍayet /

anantyaśca bhavetpūrvo hyantaśca parato yadi // NarP_1,50.149 //

tatra madhye yamastiṣṭhetsvavarṇaḥ pūrvavaṇayoḥ /

vargāntyān śaṣasaiḥ sārddhamantasthairvāpi saṃyutān // NarP_1,50.150 //

dṛṣṭvā yamā nivartante adeśikamivādhvagāḥ /

tṛtīyaśca caturthaśca caturthādiparaṃ padam // NarP_1,50.151 //

dvau tṛtīyau hakāraśca hakārādiparaṃ padam /

anusvāropadhāmūlā tān kvacitkramataḥ param // NarP_1,50.152 //

rahapūrvasaṃyute cāpyuttaraṃ kramate 'kṣaram /

saṃyogo yatra dṛśyeta rvyañjanaṃ virate pade // NarP_1,50.153 //

pūrvāṅgamāditaḥ kṛtvā parāṅgādau niveśayet /

saṃyoge svaritaṃ yatra udvātaḥ pratanaṃ tathā // NarP_1,50.154 //

pūrvāṅgaṃ tadvijānīyādyenāraṃbhaḥ paraṃ hi tat /

saṃyogāttu vijānīyātparaṃ saṃyoganāyakam // NarP_1,50.155 //

saṃyuktasya tu varṇasya tatparaṃ pūrvamakṣaram /

anusvāraḥ padāntaśca kramajaṃ pratyaye svake // NarP_1,50.156 //

svarabhaktistathārephaḥ pūrvapūrvāṅgamucyate /

pādādau cāpādādau saṃyogāvagraheṣu ca // NarP_1,50.157 //

yaśabda iti vijñeyo yo 'nyaḥsaya iti smṛtaḥ /

pādādāvapyavicchedesaṃyogānte ca tiṣṭatām // NarP_1,50.158 //

varjayitvā rahapāṇāmupādeśaḥ pradṛśyate /
svasaṃyukto gururjñeyaḥ sānusvārā grimaḥ sphuṭaḥ /
aṇuśeṣo hrigo vāpi yugalādiravisphuṭaḥ // NarP_1,50.159 //

yadudāttamudāttaṃ tadyatsvaritaṃ tatpade bhavati /

yannīcaṃ nīcameva tadyatpracayasthaṃ tadapi nīcam // NarP_1,50.160 //

agniḥ suto mitramidaṃ tathā vayamayāvahāḥ /

priyaṃ dūtaṃ ghṛtaṃ cittamatiśabdastu nīcataḥ // NarP_1,50.161 //

akveṣveva suteṣveva yajñeṣu kalaśeṣu ca /

śateṣu sapavitreṣu nīcāduñcāryate śrutiḥ // NarP_1,50.162 //

hārivaruṇavareṇyeṣu dhārāpuruṣeṣu svaratirephaḥ /

viśvānaronakāraśca śeṣāstusvaritā narāḥ // NarP_1,50.163 //

dvau varuṇau vasvarata uduttamantvaṃ varuṇadhāra caurudhārāmurudhāresvadohate /
mātrikaṃ vā dvimātraṃ vā svaryate yadihākṣaram /
tasyāditor'ddhamātraṃ vai śeṣaṃ tu parato bhavet /
adīrghaṃ dīrghavatkuryāddvisvaraṃ yatprayujyate // NarP_1,50.164 //

kaṃpotsvaritābhigītaṃ hrasvakarṣaṇameva ca /

nimeṣakālo mātrā syādvidyutkāleti cāpare // NarP_1,50.165 //

ṛksvarā tulyayogā vā kaiścidevamudīryate // NarP_1,50.166 //

samāse 'vagrahaṃ kuryātpadaṃ cātrānusaṃhitam /

yetīkṣarādikaraṇaṃ padāntasyeti taṃ viduḥ // NarP_1,50.167 //

(sarvatra mitraputrasakhiśabdā ahiśatakratoravagrāhyāḥ /
ādityaviprajātavedāśca satpatigopativṛtrahāsamudrāśca /
svarayupuvodevayavaścāritaṃ devatātape ) cikitiśca dhacaiva nāvagṛhṇanti paṇḍitāḥ /
vivṛtayaścatasro vai vijñeyā iti me matam // NarP_1,50.168 //

akṣarāṇāṃ niyogena tāsāṃ nāmāni me śṛṇu /

hrasvādivatsānusṛtā vatsānusāriṇī cāgre // NarP_1,50.169 //

pākavatyubhayorhrasvā dīrghā vṛddhā pipīlikāḥ /

catasṛṇāṃ vivṛtīnā mantaraṃ mātrikaṃ bhavet // NarP_1,50.170 //

arddhamātrikamanyeṣāmanyeṣāmaṇumātrikam // NarP_1,50.171 //

āpadyate makāro rephoṣmasu pratyaye 'pyanusvāram /

paveṣu parasavarṇaṃ sparśeṣu cottamāpatim // NarP_1,50.172 //

nakārānte padā pūrve svare ca parataḥ sthite /

akāraṃ raktamityāhustakāreṇa tu rajyate // NarP_1,50.173 //

nakārānte pade pūrve vyañjanaiśca yavohiṣu /

arddhamātrā tu pūrvasya rajyate tvaṇumātrayā // NarP_1,50.174 //

nakārasvarasaṃyuktaścaturyukto vidhīyate /

repho raṅgaśca lopaśca sānusvaro 'pi vā kvacit // NarP_1,50.175 //

hṛdayāduttiṣṭateraṅgaḥ kāṃsyena tu samanvitaḥ /

mṛduścaiva dvimātraśca dadhanvāṃ iti nidarśanam // NarP_1,50.176 //

yathā saurāṣṭrikā nārī arāṃ ityabhibhāṣate /

evaṃ raṅgaḥ prayoktavyo nāradaitanmataṃ mama // NarP_1,50.177 //

svarā gaḍadabāścaiva ṅaṇanamāḥ sahoṣmabhiḥ /

caturṇāṃ padajātīnāṃ padāntā daśa kīrtitāḥ // NarP_1,50.178 //

svara uccaḥ svaro nīcaḥ svaraḥ svarita eva ca /

vyañjanā na tu vartante yatra tiṣṭati sa svaraḥ // NarP_1,50.179 //

svarapradhānaṃ traisvaryamācāryāḥ pratijānate /

maṇivadvyañjanaṃ vidyātsūtra vañca svaraṃ viduḥ // NarP_1,50.180 //

durbalasya yathā rāṣṭraṃ harate balavānnṛpaḥ /

durbalaṃ vyajanaṃ tadvaddhareta balavānsvaraḥ // NarP_1,50.181 //

ubhāvaśca vivṛttiśca śaṣasārepha eva ca /

jihvāmūlamupadhmā ca gatiraṣṭavidhoṣmaṇaḥ // NarP_1,50.182 //

svarapratyayāvivṛtiḥ saṃhitāyāṃ tu yā bhavet /

visargastatra mantavyaratālavyaścātra jāyate // NarP_1,50.183 //

saṃdhyakṣare pare saṃdhau prāptasuptau yavau yadi /

vyañjanākhyā vivṛttistu svarākhyā pratisaṃhitā // NarP_1,50.184 //

ūṣmāntaṃ virate yatra saṃbhāvo bhavati kvacit /

vivṛttiryā bhavettatra svarākhyāṃ tāṃ vinirddiśet // NarP_1,50.185 //

yadyobhāvaprasaṃdhānamṛkārādiparaṃ padam /

svarāntaṃ tādṛśaṃ vidyādyadanyavdyaktamūṣmaṇaḥ // NarP_1,50.186 //

prathamā uttamāścaiva padānteṣu yadi sthitāḥ /

dvitīyaṃ sthānamāpannāḥ śaṣasapratyayā yadi // NarP_1,50.187 //

prathamānūṣmasaṃyuktān dvitīyāniva darśayet /

na caitānpratijānīyādyathā matsyaḥ kṣuropsarāḥ // NarP_1,50.188 //

chandomānaṃ ca vṛttaṃ ca pādasthānaṃ trikāraṇam /

ṛcaḥ svacchandavṛttāstu pādāstvakṣaramānataḥ // NarP_1,50.189 //

ṛgvaryyān svarabhaktiṃ ca chandomānena nirddiśet /

pratyayeta sahārephamimīte svarabhaktayā // NarP_1,50.190 //

ṛvarṇe tu pṛthagrephaḥ pratyayastu vṛthā bhaveta /

vidyāllaghumṛkāraṃ tu yadi tūṣmāṇasaṃyutaḥ // NarP_1,50.191 //

ūṣmaṇaiva hi saṃyukta ṛkāro yatra pīḍyate /

guruvarṇaḥ sa vijñeyastṛcaṃ cātra nidarśanam // NarP_1,50.192 //

ṛṣabhaṃ ca gṛhītaṃ ca bṛhaspatiṃ pṛthivyāṃ ca /

nirṛtipañcamā hyatra ṛkārā nātra saṃśayaḥ // NarP_1,50.193 //

śaṣasaha rādau rephaḥ sparabhaktirjāyate dvipadasaṃdhau /

iuvarṇābhyāṃ hīnā kvacidekapadākramaviyuktā // NarP_1,50.194 //

svarabhaktirdvidhā proktāṛkāre repha eva ca /

svarodā vyañjanodā ca vihitākṣaracintakaiḥ // NarP_1,50.195 //

śaṣaseṣu svarodayāṃ hakāre vyañjanodayām /

śaṣaseṣu vivṛtāṃ tu hakāre saṃvṛtāṃ viduḥ // NarP_1,50.196 //

svarabhaktiṃ prayuñjāna srīndoṣānparivarjayet /

ikāraṃ cāpyukāraṃ grastadoṣaṃ tathaiva ca // NarP_1,50.197 //

saṃyogaparaṃ chaparaṃ visarjanīyaṃ dvimātrakaṃ caiva /

atha sāntika ca naṅmasānusvāraṃ ghuṭataṃ ca // NarP_1,50.198 //

yasyāḥ pādaḥ prathamo dvādaśamātrastathā tṛtīyo 'pi /
aṣṭādaśo dvitīyaḥ samāpannaḥ pañcadaśamātraḥ /
yasyā lakṣaṇamuktaṃ yā tvanyā sā smṛtā vipulā // NarP_1,50.199 //

akṣarāṇāṃ laghuhrasvamasaṃyogaparaṃ yadi /

tatsaṃyogottaraṃ vidyādgurudārghākṣarāṇi tu // NarP_1,50.200 //

vivṛttir yatra dṛśyate svārasyaivāgrataḥ sthitaḥ // NarP_1,50.201 //

gurusvāraḥ savijñeyaḥ kṣaiprastatra na vidyate //a

aṣṭaprakāraṃ vijñeyaṃ padānāṃ svaralakṣaṇam // NarP_1,50.202 //

anto dāttamādyudāttamudāttamanudāttaṃ nīcasvaritam /

madhyodāttaṃ svaritaṃ dvirudāttamityetā aṣṭau padasaṃjñāḥ // NarP_1,50.203 //

agniḥ somaḥ pravo vīryaṃ haviṣā svarvanaspatiḥ /
antarmadhyamayotāmyudamanunipātya ādyātsvaritamupasarge dvirnnīcamākhyāta iti svaritātparāṇi yāni syurddhārāpakṣarāṇi tu /
sarvāṇi pracayasthānyupodāttaṃ nihanyate // NarP_1,50.204 //

pracayo yatra dṛśyeta tatra hanyātsvaraṃ budhaḥ /

svaritaḥ kevalo yatra mṛdustatra nipātayet // NarP_1,50.205 //

pañcavidhamācāryakaṃ nāma sukhaṃ nyāsaḥ karaṇaṃ pratijñoccāraṇā /

atrocyate śreyaḥ khalu vaiśyāḥ pratijñātoccāraṇā yasya kasyacidvarṇasya karaṇaṃ nopalabhyate pratijñā tatra voḍhavyākaraṇaṃ hi tadātmakam // NarP_1,50.206 //

tuṃburubhavadviśiṣṭaviśvāvasvādayaśca gandharvāḥ /

sāmasu nibhṛtaṃ karaṇaṃ svarasaukṣmyānnaiva jānīyuḥ // NarP_1,50.207 //

kaukṣeyāgniṃ sadā rakṣedaśrīpādarśanaṃ hetum /

jīrṇo hāraḥ prabuddhaḥ khalūṣasinbrahma cintayet // NarP_1,50.208 //

śaradviṣuvatotītāduṣasyutthānamiṣyate /

yāvadvāsaṃtikī rātrirmadhyamā paryupasthitā // NarP_1,50.209 //

āmrapālāśabilvānāmapāmārgaśirīṣayoḥ /

vāgyataḥ prātarutthāya bhakṣayeddvatadhāvanam // NarP_1,50.210 //

khādiraśca kadambaśca karavīrakarañjayoḥ /

sarve kaṇṭakinaḥ puṇyāḥ kṣīriṇaśca yaśasvinaḥ // NarP_1,50.211 //

tenāsya karaṇe saukṣmyaṃ mādhuryaṃ copa jāyate /

varṇāṃśca kurute samyakprācīnaudavatiryathā // NarP_1,50.212 //

triphalāṃ lavaṇākhyena bhakṣayecchiṣaayakaḥ sadā /

agnimedhājananyeṣā svaravarṇakarī tathā // NarP_1,50.213 //

kṛtvā cāvaśyakāndharmāñjāṭharaṃ paryupāsya ca /

pītvā madhuṃ ghṛtaṃ caiva śucirbhūtvā tato vadet // NarP_1,50.214 //

mandreṇopakrametpūrvaṃ sarvaśākhāsvayaṃ vidhiḥ /

saptamantrānatikramya yatheṣṭāṃ vācamutsṛjet // NarP_1,50.215 //

na tāṃ samīrayedvācaṃ na prāṇamuparodhayet /
prāṇānāmuparodhena vaisvaryaṃ copajāyate /
svaravyaṇḍajanamādhuryaṃ lupyate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,50.216 //

kutīrthādāgataṃ dagdhamapavarṇaiśca bhakṣitam // NarP_1,50.217 //

na tasya parimokṣo 'sti pāpāheriva kilbiṣāt // NarP_1,50.217 //

sutīrthādāgataṃ jagdhuṃ svāmnātaṃ supratiṣṭitam /

susvareṇa svavakreṇa prayuktaṃ brahma rājati // NarP_1,50.218 //

na takālo na laṃboṣṭo na ca sarvānunāsikaḥ // NarP_1,50.218 //

gadgado baddhajihvaśca prayogānvaktumarhati // NarP_1,50.219 //

ekacitto niruddhāntaḥ snāto gānavivarjjitaḥ /

sa tu varṇānprayuñjīta detoṣṭhaṃ yasya śobhanam // NarP_1,50.220 //

pañcavidyāṃ na gṛhṇanti caṇḍā stabdhāśca ye narāḥ /

alasāśca sarogāśca yeṣāṃ ca visṛtaṃ manaḥ // NarP_1,50.221 //

śanairvidyāṃ śanairarthānārohetparvataṃ śanaiḥ /

śanairadhvasu varteta yojanānna paraṃ vrajet // NarP_1,50.222 //

yojanānāṃ sahasraṃ tu śanairyāti pipīlikā /

agacchanvainateyo 'pi padamekaṃ na gacchati // NarP_1,50.223 //

nahi pāpahatā vāṇī prayogānvaktumarhati /

badhirasyeva jalpasya vidagdhā vāmalocanā // NarP_1,50.224 //

upāṃśucaritaṃ caiva yo 'dhīte vitrasanniva /

api rūpasahasreṣu saṃdeheṣveva vartate // NarP_1,50.225 //

pustakapratyayādhītaṃ nādhītaṃ gurusannidhau /

rājate na sabhāmadhyejāragarbheva kāminī // NarP_1,50.226 //

añjanasya kṣayaṃ dṛṣṭvā valmīkasya tu saṃcayam /

avandhyaṃ divasaṃ kuryāddānādhyayanakarmasu // NarP_1,50.227 //

yatkīṭaiḥ pāṃśubhiḥ ślakṣṇairvalmīkaḥ kriyate mahān /

na tatra balasāmarthyamudyogasgatatra kāraṇam // NarP_1,50.228 //

sahasraguṇitā vidyā śataśaḥ parikīrtitā /

āgamiṣyati jihvāgre sthalānnimnamivodakam // NarP_1,50.229 //

hayanāmiva jātyānāmarddharātrārddhaśāyinām /

nahi vādyārthināṃ nidrā ciraṃ netreṣu tiṣṭati // NarP_1,50.230 //

na bhojanabilaṃvī syānna ca nārīnivandhanaḥ /

samudramapi vidyārthī vrajedgaruḍahaṃsavat // NarP_1,50.231 //

ahiriva gaṇādbhitaḥ sāhityānnarakādiva /

rākṣasībhya iva sribhyaḥ sa vidyāmadhigacchati // NarP_1,50.232 //

na śaṭhāḥ prānpuvantyarthānna klibā na ca māninaḥ /

na ca lokaravā dīnā na ca svasvapratīkṣakāḥ // NarP_1,50.233 //

yathā khananankhanitreṇa bhūpalaṃ vāri vindati /

evaṃ gurugatāṃ vidyāṃ śūśrūṣuradhigacchati // NarP_1,50.234 //

guruśuśrūṣayā vidyā puṣkalena dhanena vā /

athavā vidyayā vidyā hyanyathā nopapadyate // NarP_1,50.235 //

śuśrūṣārahitā vidyā yadyapi medhāguṇaiḥ samupayāti /

vandhyeva yauvanavatī na tasya sāphalyavati bhavati // NarP_1,50.236 //

iti diṅmātramuddiṣṭaṃ śikṣāgranthaṃ mayā tava /

jñātvā vedāṅgamādyaṃ tu brahmabhūyāya kalpate // NarP_1,50.237 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde pañcāśattamo 'dhyāyaḥ

athātaḥ saṃpravakṣyāmi kalpagranthaṃ munīśvarara /

yasya vijñānamātreṇa syātkarmakuśalo naraḥ // NarP_1,51.1 //

nakṣatrakalpo vedānāṃ saṃhitānāṃ tathaiva ca /

caturthaḥ syādāṅgirasaḥ śāntikalpaśca pañcamaḥ // NarP_1,51.2 //

nakṣatrādhīśvarākhyānaṃ vistareṇa yathātatham /

nakṣatrakalpe nirdiṣṭaṃ jñātavyaṃ tadihāpi ca // NarP_1,51.3 //

vedakalpe vidhānaṃ tu ṛgādī nāṃ munīśvara /

dharmārthakāmamokṣāṇāṃ siddhyai proktaṃ savistaram // NarP_1,51.4 //

mantrāṇāmṛṣayaścaiva chadāṃsyatha ca devatāḥ /

nirdiṣṭāḥ saṃhitākalpe munibhistattvadarśibhiḥ // NarP_1,51.5 //

tathaivāṅgirase kalpe ṣaṭkarmāṇi savistaram /

abhicāravidhānena nirdiṣṭāni svayaṃbhuvā // NarP_1,51.6 //

śāntikalpe tu divyānāṃ bhaumānāṃ munisattama /

tathāntarikṣotpātānāṃ śāntayo hyuditāḥ pṛthak // NarP_1,51.7 //

saṃkṣepeṇaitaduddiṣṭaṃ lakṣaṇaṃ kalpalakṣaṇe /

viśeṣaḥ pṛthageteṣāṃ sthitaḥ śaṅkhāntareṣu ca // NarP_1,51.8 //

gṛhyakalpe tu sarveṣāmupayogitayādhunā /

vakṣyāmi te dvijaśreṣṭha sāvadhānatayā śṛṇu // NarP_1,51.9 //

oṅkāraścātha śabdaśca dvāvetau brahmaṇaḥ purā /

kaṇṭhaṃ bhittvā viniryātau tasmānmāṅgalyakāvimau // NarP_1,51.10 //

kṛtvā proktāni karmāṇi tadvarddhvāni karoti yaḥ /

so 'tha śabdaṃ praṃyujīta tadānantyārthamiṣyate // NarP_1,51.11 //

kuśāḥ parisamūhāya vyastaśākhāḥ prakīrtitāḥ /

nyūnādhikā niṣphalāya karmaṇo 'bhimatasya ca // NarP_1,51.12 //

kṛmikīṭapataṅgādyā bhramanti vasudhātale /

teṣāṃ saṃrakṣaṇārthāya proktaṃ parisamūhanam // NarP_1,51.13 //

rekhāḥ proktāśca yāstisraḥ kartavyāstāḥ samā dvija /

nyūnādhikā na karttavyā ityeva paribhāṣitam // NarP_1,51.14 //

medinī medasā vyāptā madhukaiṭabhadaityayoḥ /

gomayenopalepyeyaṃ tadarthamiti nārada // NarP_1,51.15 //

vandhyā duṣṭā ca dīnāṅgī mṛtavatsā ca yā bhavet /

yajñārthaṃ gomayaṃ tasyā nāharediti bhāṣitam // NarP_1,51.16 //

ye bhramanti sadā'kāśe pataṅgādyā bhayaṅkarāḥ /

taṣāṃ praharaṇārthāya mataṃ proddharaṇaṃ dvija // NarP_1,51.17 //

sruveṇa ca kuśenāpi kuryādullekhanaṃ bhuvaḥ /

asthikaṇṭakasiddhyarthaṃ brahmaṇā paribhāṣitam // NarP_1,51.18 //

āpo devagaṇāḥ sarve tathā pitṛgaṇā dvija /

tenādbhirukṣaṇaṃ proktaṃ munibhirvidhi kovidaiḥ // NarP_1,51.19 //

agneṃrānayanaṃ proktaṃ saubhāgyasrībhireva ca /

śubhade mṛṇmaye pātre prokṣyādbhistaṃ nidhāyapayet // NarP_1,51.20 //

amṛtasya kṣayaṃ dṛṣṭvā brahmādyaiḥ sarvadaivataiḥ /

vedyāṃ nidhāpitastasmātsamidgarbho hutāśanaḥ // NarP_1,51.21 //

dakṣiṇasyāṃ dānavādyāḥ sthitā yajñasya nārada /

tebhyaḥ saṃrakṣaṇārthāya brahmāṇaṃ taddiśi nyaset // NarP_1,51.22 //

uttare sarvapātrāṇi praṇītādyāni paścime /

yajamānaḥ pūrvataḥ syurdvijāḥ sarve 'pi nārada // NarP_1,51.23 //

dyūte ca vyavahāre ca yajñakarmaṇi cedbhavet /

kartodāsīna cittastatkarma naśyediti sthitiḥ // NarP_1,51.24 //

brahmācāryauṃ svaśākhau hi karttavyau yajñakarmaṇi /

ṛtvijāṃ niyamo nāsti yathālābhaṃ samarcayet // NarP_1,51.25 //

dve paritre tryaṅgule staḥ prokṣiṇī caturaṅgulā /

ājyasthālī tryaṅgulātha carusthālī ṣaḍaṅgulā // NarP_1,51.26 //

dvyaṅgulaṃ tūpayamanamekaṃ saṃmārjanāṅgulam /

sruvaṃ ṣaḍaṅgula proktaṃ srucaṃ sārddhatrayāṅgulam // NarP_1,51.27 //

prādaśamātrā samidhaḥ pūrṇapātraṃ ṣaḍaṅgulam /

prokṣiṇyā uttare bhāge praṇītāpātramaṣṭabhiḥ // NarP_1,51.28 //

yāni kāni ca tīrthāni samudrāḥ saritastathā /

praṇītāyāṃ samāsannāstasmāttāṃ pūrayejjalaiḥ // NarP_1,51.29 //

vedikā vasrahīnā ca nagrā saṃprocyate dvija /

paristīryya tato darbheḥ paridadhyādimāṃ budhaḥ // NarP_1,51.30 //

indravajraṃ viṣṇucakraṃ vāmadevatriśūlakam /

darbharūpatayā trīṇi pavitracchedanāni ca // NarP_1,51.31 //

prokṣaṇī ca prakartavyā praṇītodakasaṃyutā /

tenātipuṇyadaṃ karma pavitramiti kīrtitam // NarP_1,51.32 //

ājyasthālī prakartavyā palamātrapramāṇikā /

kulālacakraghaṭitaṃ āsuraṃ mṛṇmayaṃ smṛtam // NarP_1,51.33 //

tadeva hastaghaṭitaṃ sthālyādi daivikaṃ bhavet /

sruve ca sarvakarmāṇi śubhānyapyaśubhāni ca // NarP_1,51.34 //

tasya caiva pavitrārthaṃ vahnau tāpanamīritam /

agre dhūtena vaidhavyaṃ madhyaṃ caiva prajākṣayaḥ // NarP_1,51.35 //

mūle ca mriyate hotā tasmāddhāryaṃ vicārya tat /

agniḥ sūryaśca somaśca viriñciranilo yamaḥ // NarP_1,51.36 //

sruve ṣaḍete devāstu pratyaṅgulamupāśritāḥ /

agnirbhaghogārthanāśāya sūryo vyādhikaro bhavet // NarP_1,51.37 //

niṣphalastu smṛtaḥ somo viriñciḥ sarvakāmadaḥ /

anilo vṛddhidaḥ prokto yamo mṛtyuprado mataḥ // NarP_1,51.38 //

saṃmārjanopayamanaṃ karttavyaṃ ca kuśadvayam /

pūrvaṃ tu sarvaśākhaṃ syātpañcaśākhaṃ tathāparam // NarP_1,51.39 //

śrīparṇī ca śamī tadvatkhadiraśca vikaṅkataḥ /

palāśaścaiva vijñeyāḥ sruve caiva tathā sruci // NarP_1,51.40 //

hastonmitaṃ sruvaṃ śastaṃ trindaśāṅgulikaṃ srucam /

viprāṇāṃ caitadākhyātaṃ hyanyeṣāmaṅgulonakam // NarP_1,51.41 //

śūdrāṇāṃ patitānāṃ ca kharādīnāṃ ca nārada /

dṛṣṭidoṣavināśārthaṃ pātrāṇāṃ prokṣaṇaṃ smṛtam // NarP_1,51.42 //

akṛte pūrṇapātre tu yajñacchidraṃ samudbhavet /

tasminpūrṇīkṛte vipra yajñasaṃpūrṇatā bhavet // NarP_1,51.43 //

aṣṭamuṣṭirbhavetkiñcitpuṣkalaṃ taccatuṣṭayam /

puṣkalāni tu catvāri pūrṇapātraṃ vidurbudhāḥ // NarP_1,51.44 //

homakāle tu saṃprāpte na dadyādāsanaṃ kvacit /

datte tṛptobhavedvahniḥ śāpaṃ dadyāñca dāruṇam // NarP_1,51.45 //

ādhārau nāsike proktau ājyabhāgau ca cakṣuṣī /

prājāpatyaṃ mukhaṃ prokta kaṭirvyāhṛtibhiḥ smṛtā // NarP_1,51.46 //

śīrṣahastau ca pādau ca pañcavāruṇamīritam /

tathā sviṣṭakṛtaṃ vipra śrotre pūrṇāhutistathā // NarP_1,51.47 //

dvimukhaṃ caikahṛdayaṃ catuḥ śrotraṃ dvināsikam /

dviśīrṣakaṃ ca ṣaṇnetraṃ piṅgalaṃ saptajihvakam // NarP_1,51.48 //

savyabhāge trihistaṃ ca caturhastañca dakṣiṇe /

srukstruvau cākṣamālā ca yā śaktirdakṣiṇe kare // NarP_1,51.49 //

trimekhalaṃ tripādaṃ ca ghṛtapātraṃ dvicāmaram /

meṣārūḍhaṃ catuḥśṛṅgaṃ bālādityasamaprabham // NarP_1,51.50 //

upavītasamāyuktaṃ jaṭākuṇḍalamaṇḍimam /

jñātvaivamagnidehaṃ tu homakarmasamācaret // NarP_1,51.51 //

payo dadhi ghṛtaṃ caiva snehapakvaṃ tathaiva ca /

juhuyādyastu hastena sa vipro brahmahā bhavet // NarP_1,51.52 //

yadannaṃ puruṣo 'śrāti tadannaṃ tasya devatāḥ /

sarvakāmasamṛddhyarthaṃ tilādhikyaṃ havirmatam // NarP_1,51.53 //

home mudrātrayaṃ proktaṃ mṛgī haṃsī ca sūkarī /

abhicāre sūkarī syānmṛgī haṃsī śubhātmake // NarP_1,51.54 //

sarvāṅgulībhiḥ krauḍī syāddhaṃsī muktakaniṣṭikā /

madhyamānāmikāṅguṣṭairmṛgī sudrā prakīrtitā // NarP_1,51.55 //

pūrvapramāṇayāhutyā pañcāṅguligṛhītayā /

dadhimadhvājyasaṃyukta ṛtvigbhirjuhuyāttilaiḥ // NarP_1,51.56 //

kuśāstvanāmikāsaktāḥ kāryāḥ syuḥ puṇyakarmaṇi // NarP_1,51.57 //

vināyakaḥ karmavighnasiddhyarthaṃ viniyojitaḥ /

gaṇānāmādhipatye ca rudreṇa brahmaṇā tathā // NarP_1,51.58 //

tenopasṛṣṭo yastasya lakṣaṇāni nibodha me /

svameva gāhatetyarthaṃ jalaṃ muṇḍāṃśca paśyati // NarP_1,51.59 //

kāmāya vāsasaścaiva kravyādāṃścādhirohati /

antyajairgarddabhairuṣṭaiḥ sahaikatrāvatiṣṭate // NarP_1,51.60 //

vrajannapi tathātmānaṃ manyate 'nugataṃ paraiḥ vimanā viphalāraṃbhaḥ saṃsīdatyanimittataḥ // NarP_1,51.61 //

tenopasṛṣṭo labhate na rājyaṃ rājanandanaḥ /
kumārī na ca bhartāramapatyaṃ garbhamaṅganā /
ācāryatvaṃ śrotriyaśca na śiṣyo 'dhyayanaṃ tathā // NarP_1,51.62 //

vaṇiglābhaṃ na cānpoti kṛṣiṃ cāpi kṛṣibalaḥ /
snapana tasya kartavyaṃ puṇye 'hri vidhipūrvakam /
gaurasarṣa pakalkena svasti vācyā dvijaiḥ śubhāḥ // NarP_1,51.63 //

aśvasthānādgajasthānādvalmīkātsaṃgamāddhradāt /

mṛttikāṃ rocanāṃ gandhān gugguluṃ cāśu nikṣipet // NarP_1,51.64 //

pātryāhṛtā hyekavarṇaiścaturbhiḥ kalaśairhradāt /

carmaṇyānuḍuhe rakte sthāpyaṃ bhadrāsanaṃ tataḥ // NarP_1,51.65 //

sahasrākṣaṃ śatadhāra mṛṣibhiḥ pāvanaṃ kṛtam /

tena tvāmabhiṣiñcāmi pāvamānyāḥ puṃnatu te // NarP_1,51.66 //

bhagaṃ te varuṇo rājā bhagaṃ sūryo bṛhaspatiḥ /

bhagamindraśca vāyuśca bhagaṃ saptarṣayo daduḥ // NarP_1,51.67 //

yatte keśeṣu daurbhāgyaṃ sīmante yacca mūrddhani /

lalāṭe karṇayorakṣṇorāpastudantu sarvadā // NarP_1,51.68 //

snānasya sārṣapaṃ tailaṃ sruveṇaudumbareṇa tu /

juhuyānmūrddhani kuśānsavyana parigṛhya ca // NarP_1,51.69 //

mitaśca saṃmitaścaiva tathā śālakaṭaṅkaṭau /

kūṣmāṇḍo rājaputra ścetyante svāhāsamānvitaiḥ // NarP_1,51.70 //

nāmabhirbalimantraiśca namaskārasamanvitaiḥ /

dadyāñcatuṣpathe sūryye kuśānāstīryya sarvataḥ // NarP_1,51.71 //

kṛtā kṛtāṃstaṇḍulīśca palalaudanameva ca /

matsyānpakvāṃstathaivāmānmāṃsametāvadevatu // NarP_1,51.72 //

puṣpaṃ citraṃ sugandhaṃ ca surāñca trividhāmapi /

mūlakaṃ pūrikāpūpāṃstathaivoṭasrajo 'pi ca // NarP_1,51.73 //

dadhyannaṃ pāyasaṃ caiva gujapiṣṭa samodakam /

etānsarvānupāhṛtya bhūmau kṛtvā tataḥ śiraḥ // NarP_1,51.74 //

vināyakasya jananī mupatiṣṭettato 'mbikām /

durvāsarṣapapuṣpāṇāṃ dattvārghyaṃ pūrṇamañjalim // NarP_1,51.75 //

rūpaṃ dehi yaśo dehi bhagaṃ bhagavati dehi me /

putrāndehi dhanaṃ dehi sarvānkāmāṃśca dehi me // NarP_1,51.76 //

upasthāya śivāṃ durgāmumāpatimathāceryat /

dhūpaidarpiścai naivedyairgandhamālyānulepanaiḥ // NarP_1,51.77 //

tataḥ śuklāmbaradharaḥ śuklamālyānulepanaḥ /

brāhmaṇānbhojayetpaścādvastrayugamaṃ gurorapi // NarP_1,51.78 //

evaṃ vināyakaṃ pūjya grahāṃścaiva prapūjayet /

śrīkāmaḥ śāntikāmo vā puṣṭivṛddhyāyurvīryyavān // NarP_1,51.79 //

sīryyaḥ somo mahīputro budho jīvo bhṛguḥ śaniḥ /

rāhuketū navāpyete navāpyete sthāpanīyā grahāḥ kramāt // NarP_1,51.80 //

tāmrakādrajatādraktacandanātsvarṇakādapi /

hemno rajatādayasaḥ sīsātkāryā śubhāptaye // NarP_1,51.81 //

svavarṇairvāpaṭe lekhyā gandhairmaṇḍalakeṣu ca /

yathāvarṇaṃ pradeyāni vāsāṃsi kusumāni ca // NarP_1,51.82 //

gandhāśca balayaścaiva dhūpo deyaśca gugguluḥ /

kartavyā mantravantaśca caravaḥ pratidaivatam // NarP_1,51.83 //

ākṛṣṇena imandevā agnirmūrddhādivaḥ kakut /

udbudhaayasvāti yadaryastathaivānnātparisrutaḥ // NarP_1,51.84 //

śannodevīstathā kāṇḍātketuṃ kṛṇvannaketavaḥ // NarP_1,51.85 //

arkaḥ palāśaḥ khadirastvapāmārgo 'thapippalaḥ /

uduṃbaraḥ śamī dūrvā kuśāśca samidhaḥ kramāt // NarP_1,51.86 //

ekaikasmādaṣṭaśatamaṣṭāviṃśatireva ca /

hotavyā madhusarpirbhyāṃ dadhnā kṣīreṇa vā punaḥ // NarP_1,51.87 //

guḍaudanaṃ pāyasaṃ ca haviṣyaṃ kṣīraṣyaṃ kṣīraṣāṣṭikam /

dadhyodanaṃ haviścūrṇaṃ māṃsaṃ citrānnameva ca // NarP_1,51.88 //

dadyā dgrahakramādetaddvijebhyo bhojanaṃ budhaḥ /

śaktito 'pi yathā lābhaṃ satkṛtya vidhipūrvakam // NarP_1,51.89 //

dhenuḥ śaṅkhastathānaṅvānhimavāso hayaḥ kramāt /

kṛṣṇāgaurāyasaṃ chāga etā vai dakṣiṇāḥ smṛtāḥ // NarP_1,51.90 //

yasya yasya tu yaddravyaṃ palenārcyaḥ sa tena ca /

brahmanneṣāṃ varo dattaḥ pūjitāḥ pūjayiṣyathaḥ // NarP_1,51.91 //

grahādhīnā naredrāṇāṃ dhanajātyucchrayāstathā /

bhāvābhāvau ca jagatastasmātpūjyatamā grahāḥ // NarP_1,51.92 //

adityasya sadā pūjā tilakaṃ svāminastathā /

mahāgaṇapateścaiva kurvansiddhimavānpuyāt // NarP_1,51.93 //

karmaṇāṃ saphalatvaṃ ca śriyaṃ vāpnotyanuttamām // NarP_1,51.94 //

akṛtvā mātṛyāgaṃ tu yo grahārcāṃ samārabhet /

kupyanti mātarastasya pratyūhaṃ kurvate tathā // NarP_1,51.95 //

vasoḥ pavitramantreṇa vasorddhārāṃ prakalpya ca /

gauryādyā mātaraḥ pūjyā māṅgalyeṣu śubhārthibhiḥ // NarP_1,51.96 //

gaurī padma śacī medhā sāvitrī vijayā jayā /

devasenā svadhā svāhā mātṛkā vaidhṛtirdhṛtiḥ // NarP_1,51.97 //

puṣṭirhṛṣṭistathā tuṣṭirātmadevatayā saha /

gaṇeśenādhikā hyetā vṛddhau pūjyāstu ṣohaśa // NarP_1,51.98 //

āvāhanaṃ tathā pādyamardhyaṃ snānaṃ ca candanam /

akṣatāṃścaiva puṣpāṇi dhūpaṃ dīpaṃ phalāni ca // NarP_1,51.99 //

naivedyācamanīyaṃ ca tāṃbūlaṃ pūgameva ca /

nīrājanaṃ dakṣiṇāṃ ca kramāddadyāñca tuṣṭaye // NarP_1,51.100 //

pitṛkalpaṃ prakṣyāmi dhanasaṃtativarddhanam /

amāvasyāṣṭakā vṛddhiḥ kṛṣṇapakṣāyanadvayam // NarP_1,51.101 //

dravyaṃ brāhmaṇasaṃpattirviṣuvatsuryasaṃkramaḥ /

vyatīpāto gajacchāyā grahaṇaṃ candrasūryayoḥ // NarP_1,51.102 //

śrāddhaṃ pratiruciścaiva śrāddhakālāḥ prakīrtitāḥ /

agryāḥ sarveṣu vedeṣu śrotriyo brahmavidyuvā // NarP_1,51.103 //

vedārthavijjyeṣṭasāmā trimadhusrisuparṇakaḥ /

svasrīya ṛtvigjāmātā yājyaśvaśuramātulāḥ // NarP_1,51.104 //

triṇāciketadauhitraśiṣyasaṃbandhibāndhavāḥ /

karmaniṣṭāstaponiṣṭāḥ pañcāgnibrahmacāriṇaḥ // NarP_1,51.105 //

pitṛmātṛparāścaiva brāhmaṇāḥ śrāddhasaṃpadaḥ /

rogī nyūnātiriktāṅgaḥ kāṇaḥ paunarbhavastathā // NarP_1,51.106 //

avakīrṇī kuṇḍagolau kunakhī śyāvadaṅkaḥ /

bhṛtakādhyāpakaḥ klībaḥ kanyādūṣyabhiśastakaḥ // NarP_1,51.107 //

mitradhruk piśunaḥ somavikrayī parivindakaḥ /

mātṛpitṛgurutyāgī kuṇḍāśī vṛṣalātmajaḥ // NarP_1,51.108 //

parapūrvāpatiḥ stenaḥ karmabhraṣṭāśca ninditāḥ /

nimantrayīta pūrvedyurbrāhmaṇānātmavān śuciḥ // NarP_1,51.109 //

taiścāpi saṃyatair bhāvyaṃ manovākkāyakarmabhiḥ /

aparāhne samaghabhyarcya svāgatenāgatāṃstu tān // NarP_1,51.110 //

pavitrapāṇirācāntānāsane copaveśayet /

viprāndaive yathāśakti pitrye 'yugmāṃstathaiva ca // NarP_1,51.111 //

paraśrite śucau deśe dakṣiṇāpravaṇaṃ tathā /

dvau dvaive prāk trayaḥ pitraghye udagekaikameva ca // NarP_1,51.112 //

mātāmahānāmapyevaṃ tatra vā vaiśvadaivikam /

pāṇiprakṣālanaṃ dattvā viṣṭarārthaṃ kuśānapi // NarP_1,51.113 //

āvāhayedanujñāto viśvedevāsa ityṛcā /

yavairanvāvakīryātha bhājane sapavitrake // NarP_1,51.114 //

śanno devyā apaḥ kṣiptvā yavo 'sīti yavāṃstathā /

yādivyā iti mantreṇa haste pādyaṃ viniḥkṣipet // NarP_1,51.115 //

dattvodakaṃ gandhamālyaṃ pradāyānnaṃ sadīpakam /

apasavyaṃ tataḥ tṛtvā pitṝṇāṃ sapradakṣiṇam // NarP_1,51.116 //

dviguṇāṃstu kuśāndattvā hyuśantistvityṛcā pitṝn /

āvāhya tadanujñāto japedāyantu nastataḥ // NarP_1,51.117 //

yavārthāstu tilaiḥ kāryāḥ kuryādardhyādi pūrvavat /

dattvārdhyaṃ sayavāṃsteṣāṃ pātre kṛtvā vidhānataḥ // NarP_1,51.118 //

pitṛbhyaḥ sthānamasīti nyubjaṃ pātraṃ kagetyadhaḥ /

agnau kariṣyannādāya pṛcchatyannaṃ ghṛtaplutam // NarP_1,51.119 //

kuruṣvetyabhyanujñāto dattāvāgnau pitṛyajñavat /

hutaśeṣaṃ pradadyāttu bhājaneṣu samāhitaḥ // NarP_1,51.120 //

yathālābhopapanneṣu gaipyeṣu ca viśeṣataḥ /

dattvānnaṃ pṛthivīpātramiti pātrā bhimantraṇam // NarP_1,51.121 //

kṛtvedaṃ viṣṇurityanne dvijāṅguṣṭaṃ niveśayet /

savyāhṛtikāṃ gāyatrīṃ madhuvātā iti tyṛcam // NarP_1,51.122 //

japtvā yathāsukhaṃ vācyaṃ bhuñjīraṃste 'pi vāgyatāḥ /

agnamiṣṭaṃ havipyaṃ ca dadyādakrodhano 'tvaraḥ // NarP_1,51.123 //

ātṛptestu pavitrāṇi japtvā pūrvajapaṃ tathā /

annamādāya tṛptāḥstha śeṣaṃ caivānumānya ca // NarP_1,51.124 //

tadannaṃ vikiredbhūmau dadyāñcāpaḥ sakṛtsakṛt /

sarvamannamupādāya satilaṃ dakṣiṇāmukhaḥ // NarP_1,51.125 //

ucchiṣṭasannidhau piṇḍāndadyādvai pitṛyajñavat /

mātāmahānāmapyevaṃ dadyādācamanaṃ tataḥ // NarP_1,51.126 //

svasnivācaṃ tataḥ kuryādakṣayyodakameva hi /

dattvā ca dakṣiṇāṃ śaktyā svadhākāramudāharet // NarP_1,51.127 //

vācyatāmityanujñātaḥ prakṛtebhyaḥ svadhocyatām /

brūyurastu svadhetyukte bhūmau siṃcettato jalam // NarP_1,51.128 //

viśvedevāśvaprīyantāṃ vipraiścokta idaṃ japet /

dātārono 'bhivarddhantāṃ vedāḥ saṃtatireva ca // NarP_1,51.129 //

śraddhā cano mā vyagamadbahu deyaṃ ca no 'stviti /

ityukto ktāḥ priyā vācaḥ praṇipatya visarjayet // NarP_1,51.130 //

vājevāje iti prītaḥ pitṛpūrvaṃ visarjanam /

yasmiṃste saṃśravāḥ pūrvamardhyapātre niveśitāḥ // NarP_1,51.131 //

pitṛpātraṃ tadutthānaṃ kṛtvā viprānvisarjayet /

pradakṣiṇamanuvrajya bhuñjīta pitṛsevitam // NarP_1,51.132 //

brahmacārī bhavettāṃ tu rajanīṃ brahmaṇaiḥ saha /

evaṃ pradakṣiṇāvṛttyā vṛddhau nāndīmukhānpitṝn // NarP_1,51.133 //

yajeta dadhikarkandhumiśrānpiḍānyavaiḥ kṛtān /

ekoddiṣṭaṃ devahīnamevārdhyaikapavitrakam // NarP_1,51.134 //

āvāhanāgnaukaraṇarahitaṃ hyapasavyavat /

upatiṣaaṭatāmakṣayyasthāne vipravisarjane // NarP_1,51.135 //

abhiraṇyatāmiti vaded brūyuste 'bhiratāḥ sma ha /

gandhodakaṃ tilairyuktaṃ kuryātpātracatuṣṭayam // NarP_1,51.136 //

ardhyārthaṃ pitṛpātreṣu pretapātraṃ presecayet /

ye samānā iti dvābhyāṃ śeṣaṃ pūrvavadācaret // NarP_1,51.137 //

etansapiṃ ḍīkaraṇamekoṣṭiddaṃ sriyā api /

arvāksapiṇḍīkaraṇaṃ yasya saṃvatsarādbhavet // NarP_1,51.138 //

tasyāpyannaṃ sodakuṃbhaṃ dadyātsaṃvatsaraṃ dvije /

bhṛte 'hani tu kartavyaṃ pratimāsaṃ tu vatsaram // NarP_1,51.139 //

pratisaṃvatsaraṃ caiva māsamekādaśe 'hani /

piṇḍāṃścago 'javiprebhyo dadyādagnau jale 'pi vā // NarP_1,51.140 //

prakṣipetsatsu vipreṣu dvijocchiṣṭaṃ na mārjayet /

haviṣyānnena vai māsaṃ pāyasena tu vatsaram // NarP_1,51.141 //

mātsyahāriṇakaurabhraśākunacchāgapārṣataiḥ /

aiṇarauravavārāhaśāśairmāṃsairyathākramam // NarP_1,51.142 //

māsavṛddhyābhitṛpyanti dattairiha pitāmahāḥ /

khaḍgāmiṣaṃ mahākalpaṃ madhu munyannameva ca // NarP_1,51.143 //

lohāmiṣaṃ mahāśākaṃ māṃsaṃ vārdhrīṇasasya ca /

yo dadāti gayāsthaśca sarvamānantyamaśnute // NarP_1,51.144 //

tathā varṣātrayodaśyāṃ maghāsu ca viśeṣataḥ /

kalyāṃ kanyāvedinaśca paśūnvai satsutānapi // NarP_1,51.145 //

dyūtaṃ kṛṣiṃ ca vāṇijyaṃ dviśaphaikaśaphaāṃstathā /

brahmavarcasvinaḥ putrānsvarṇarūpye sakupyake // NarP_1,51.146 //

jñātiśreṣṭhyaṃ sarvakāmānāpnoti śrāddhadaḥ sadā /

pratipatprabhṛtiṣvekāṃ varjayitvā caturdaśīm // NarP_1,51.147 //

śastreṇa tu hatāye vai tebhyastatra pradīyate /

svargaṃ hyapatyamojaśca śauryaṃ kṣetraṃ balaṃ tathā // NarP_1,51.148 //

putrān śreṣṭhāṃśca saubhāgyaṃ samṛddhiṃ mukhyatāṃ śubham /

pravṛttaṃ cakratāṃ caiva vāṇijyaprabhṛtīni ca // NarP_1,51.149 //

arogitvaṃ yaśo vītaśokatāṃ paramāṃ gatim /

dhanaṃ vidyāṃ bhiṣak siddhiṃ kupyaṅgā apyajāvikam // NarP_1,51.150 //

aśvanāyuśca vidhivadyaḥ śrāddhaṃ saṃprayacchati /

kṛttikādi bharaṇyantaṃ sakāmānāpnuyādimān // NarP_1,51.151 //

āstikaḥ śraddadhānaśca vyapetamadamatsaraḥ /

vasurudrāditisutāḥ pitaraḥ śrāddhadevatāḥ // NarP_1,51.152 //

prīṇayanti manuṣyāṇāṃ pitṝn śrāddhena tarpitāḥ /

āyuḥ prajāṃ dhanaṃ vidyāṃ svargaṃ mokṣaṃ sukhāni ca // NarP_1,51.153 //

prayacchanti tathā rājyaṃ nṛṇāṃ prītāḥ pitāmahāḥ /

ityevaṃ kathitaṃ kiñcitkalpādhyāye viśeṣataḥ // NarP_1,51.154 //

jñātavyaṃ vaidike tantre purāṇāntarake 'pi ca /

ya imaṃ cintayedvidvānkalpādhyāyaṃ munīśvara // NarP_1,51.155 //

sa bhavetkarmakuśala ihānyatra gatiṃ śubhām /

yaḥ śṛṇoti naro bhaktyā daive pitrye ca karmaṇi // NarP_1,51.156 //

kalpādhyāyaṃ sa labhate daivapitrya kriyāphalam /

dhanaṃ vidyāṃ yaśaḥ putrānparatra ca gatiṃ parām // NarP_1,51.157 //

ataḥ paraṃ vyākaraṇaṃ tubhyaṃ vedamukhābhidham /

kathayiṣye samāsena śṛṇuṣva susamāhitaḥ // NarP_1,51.158 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde eka pañcāśattamo 'dhyāyaḥ

sanandana uvāca
atha vyākaraṇaṃ vakṣye saṃkṣepāttava nārada /
siddharūpaprabandhena mukhaṃ vedasya sāṃpratam // NarP_1,52.1 //

suptiṅaṃtaṃ padaṃ vipra supāṃ sapta vibhaktayaḥ /

svaujasaḥ prathamā proktā sā prātipadikātmikā // NarP_1,52.2 //

saṃbodhane ca liṅgādāvukte karmaṇi kartari /

arthāvatprātipadikaṃ dhātupratyayavārjitam // NarP_1,52.3 //

amausaśo dvitīyā syāttatkarma kriyate ca yat /

dvitīyā karmaṇi proktāntarāntareṇa saṃyute // NarP_1,52.4 //

ṭābhyāṃbhisastṛtīyā syātkaraṇe kartarīritā /

yena kriyate tatkaraṇaṃ saḥ kartā syātkaroti yaḥ // NarP_1,52.5 //

ṅebhyāṃbhyasaścaturtho syātsaṃ pradāne ca kārake /

yasmai ditsā dhārayedvai rocate saṃpradānakam // NarP_1,52.6 //

pañcamī syānṅasibhyāṃbhyo hyapādāne ca kārake /

yato 'paiti samādatte apadatte ca yaṃ yataḥ // NarP_1,52.7 //

ṅasosāmaśca ṣaṣṭhī syātsvāmisaṃbandhamukhyake /

ṅyoḥsupaḥ saptamī tu syātsā cādhikaraṇe bhavet // NarP_1,52.8 //

ādhāre cāpi viprendra rakṣārthānāṃ prayogataḥ /

īpsitaṃ cānīpsitaṃ yattadapādānakaṃ smṛtam // NarP_1,52.9 //

pañcamī paryaṇaṅyoge itararte 'nyadiṅmukhe /

etairyoge dvitīyā syātkarmapravacanīyakaiḥ // NarP_1,52.10 //

lakṣaṇetthaṃbhūto 'bhirabhāge cānupariprati /

antareṣu sahārthe ca hīne hyupaśca kathyate // NarP_1,52.11 //

dvitīyā ca caturthī syāñceṣṭāyāṃ gatikarmaṇi /

aprāṇiṣu vibhaktī dve manyakarmaṇyanādare // NarP_1,52.12 //

namaḥsvastisvadhāsvāhālaṃvaṣaḍyoga īritā /

caturthī caiva tādarthye tumarthādbhāvavācinaḥ // NarP_1,52.13 //

tṛtīyā sahayoge syātkutsiteṃ'ge viśeṣaṇe /

kāle bhāve saptamī syādetairyoge ca ṣaṣṭhyapi // NarP_1,52.14 //

svāmīśvarodhipatibhiḥ sākṣidāyādasūtakaiḥ /

nirdhāraṇe dve vibhaktī ṣaṣṭī hetuprayogake // NarP_1,52.15 //

smṛtyarthakarmaṇi tathā karoteḥ pratiyatnake /

hiṃsārthānāṃ prayoge ca kṛtikarmaṇi kartari // NarP_1,52.16/

na kartṛkarmaṇoḥ ṣaṣṭī niṣṭādipratipādikā /
etā vai dvividhā jñeyāḥ subādiṣu vibhaktiṣu /
bhūvādiṣu tiṅateṣu lakārā daśa vai smṛtāḥ // NarP_1,52.17 //

tipta saṃtīti prathamo madhyamaḥ sipthasthottamaḥ /

mivvasmasaḥ parasmai tu pādānāṃ cā mapanedam // NarP_1,52.18 //

ta āteṃ'te prathamo madhvaḥ se āthe dhve tathottamaḥ /

e vahe maha ādeśā jñeyā hyanye liṅādiṣu // NarP_1,52.19 //

nāmni prayujyamāne tu prathamaḥ puruṣo bhavet /

madhyamo yuṣmadi prokta uttamaḥ puruṣo 'smadi // NarP_1,52.20 //

bhūvādyā dhātavaḥ proktāḥ sanādyantāstathā tataḥ /

laḍīrito vartamāne bhūte 'nadyatane tathā // NarP_1,52.21 //

māsmayoge ca laṅ vācyo loḍāśiṣi ca dhātutaḥ /

vidhyādau syādāśiṣi ca liṅito dvividho mune // NarP_1,52.22 //

liḍatīte parokṣe syāt śvastane luṅ bhaviṣyati /

syādanadyatane ḷṭū ca bhaviṣyati tu dhātutaḥ // NarP_1,52.23 //

bhūte luṅ tipasyapau ca kriyāyāṃ ḷṅ prakīrtitaḥ /

siddhodāharaṇaṃ viddhi saṃhitādipuraḥ saram // NarP_1,52.24/

daṇḍāgraṃ ca dadhīdaṃ ca madhūdakaṃ pitrarṣabhaḥ /

hotṝkārastathā seyaṃ lāṅgalīṣā manīṣayā // NarP_1,52.25 //

gaṅgodakaṃ tavalkāra ṛṇārṇaṃ ca munīśvara //ṭha

śītārtaśca muniśreṣṭha seṃdraḥ saukāra ityapi // NarP_1,52.26 //

vadhvāsanaṃ pitrartho nāyako lavaṇastathā /

ta ādyā viṣṇave hyatra tasmā argho gurā adhaḥ // NarP_1,52.27 //

hare 'va viṣṇo 'vetyeṣādasomādapyamī adhāḥ /

śaurī etau viṣṇu imau durge amū no arjunaḥ // NarP_1,52.28 //

ā evaṃ ca prakṛtyaite tiṣṭanti munisattama /

ṣaḍatra ṣaṇmātaraśca vākchuro vāgdhasrithā // NarP_1,52.29 //

hariḥśete vibhuścintyastaccheṣo yañcarastanthā /

praśnastvatha hariḥṣaṣṭhaḥ kṛṣṇaṣṭīkata ityapi // NarP_1,52.30 //

bhavānṣaṣṭhaśca ṣaṭ santaḥ ṣaṭte tallepa eva ca /

cakriṃśchindhi bhavāñchaurirbhavāñśaurirityapi // NarP_1,52.31 //

samyaṅṅanantoṅgacchāyā kṛṣṇaṃ vande munīśvara /

tejāṃsi maṃsyate gaṅgā hariśchettā maraḥśivaḥ // NarP_1,52.32 //

rāma kāmyaḥ kṛpa pūjyo hariḥ pūjyor'cya eva hi /

romo dṛṣṭo 'balā atra suptā iṣṭā imā yataḥ // NarP_1,52.33 //

viṣṇurnabhyo ravirayaṃ gī )( phalaṃ prātaracyutaḥ /
bhaktairvadyo 'pyantarātmā bho bho eṣa haristathā /
eṣa śārṅgī saiṣa rāmaḥ saṃhitaivaṃ prakīrtitā // NarP_1,52.34 //

rāmeṇābhihitaṃ karomi satataṃ rāmaṃ bhaje sāḍharam /
rāmeṇāpahṛtaṃ samastaduritaṃ rāmāya tubhyaṃ namaḥ /
rāmānmuktimabhīpsitā mama sadā rāmasya dāso 'smyaham /
rāme rañjat me manaḥ suviśadaṃ he rāma tubhyaṃ namaḥ // NarP_1,52.35 //

sarva ityādikā gopāḥ sakhā caiva patirhariḥ // NarP_1,52.36 //

suśrīrbhānuḥ svayaṃbhūśca kartā rau gaustu nauriti /

anaṅghāngodhugliṭ ca dve trayaścatvāra eva ca // NarP_1,52.37 //

rājā panthāstathā daṇḍī brahmahā pañca cāṣṭa ca /

aṣṭau ayaṃ mune samrāṭ savibhradvapuṅmanaḥ // NarP_1,52.38 //

pratyaṅ pumānmahān dhīmān vidvānṣaṭ pipaṭhīśca doḥ /

uśanāsāviṃme puṃsi syāraktalavirāmakāḥ // NarP_1,52.39 //

rādhā sarvā gatirgopī srī śrīrdhenurvadhūḥ svasā /

gaurnauṃrupān dūdyaurgoḥ kṣut kakupsaṃvittu vā kvacit // NarP_1,52.40 //

rugviḍudbhāḥ sriyāstapaḥ kulaṃ somapamakṣi ca /

grāmaṇyaṃburavalapvevaṃ kartṛ cātiri vātinu // NarP_1,52.41 //

svanahucca vimaladyu vāśvatvārīdameva ca /

etadbrahmāhaśca daṇḍī asṛkkiñcittyadādi ca // NarP_1,52.42 //

etadve bhidgavākgavāṅ goak goṅgok goṅ /

tiryagyakṛcchakṛccaiva dadadbhavatpacattudat // NarP_1,52.43 //

dīvyaddhanuśca pipaṭhīḥ payo 'daḥsumumāṃsi ca /

guṇadravya kriyāyogāṃsriliṅgāṃśca kati bruve // NarP_1,52.44 //

śuktaḥ kīlālapāścaiva śuciśca grāmaṇīḥ sudhīḥ /

paṭuḥ svayaṃbhūḥ kartā ca mātā caiva va pitā ca nā // NarP_1,52.45 //

satyānāgyāstathā puṃso matabhramaradīrghapāt /

dhanākṛsomau cāgarhastavirgrathāsvarṇanbahū // NarP_1,52.46 //

rimapavviṣādvajātānaho tathā sarvaṃ viśvobhaye cobhau anyāntaretarāṇi ca // NarP_1,52.47 //

uttaraścottamo nemastvasamo 'tha samā iṣaḥ /

pūrvottarottarāścaiva dakṣiṇaścottarādharau // NarP_1,52.48 //

aparaścaturo 'pyetadyāvattatkimasau dvayam /

yuṣmadasmañca prathamaścaramolpastathārdhakaḥ // NarP_1,52.49 //

noraḥ katipayo dve ca trayo śuddhādayastathā /

svekābhuvirodhapari viparyayaścāvyayāstathā // NarP_1,52.50 //

taddhitāścāpyapatyārthe pāṇḍavāḥ śraidharastathā /

gārgyo nāḍāyanātreyau gāṅgeyaḥ paitṛṣvasrīyaḥ // NarP_1,52.51 //

devatārthe cedamarthe hyaidraṃ brāhmo havirbalī /

kriyāyujoḥ karmakartrordhairiyaḥ kauṅkumaṃ tathā // NarP_1,52.52 //

bhavādyarthe tu kānīnaḥ kṣatriyo vaidikaḥ svakaḥ /

svārthe caurastu tulyārthe candravanmukhamīkṣate // NarP_1,52.53 //

brāhmaṇatvaṃ brāhmaṇatā bhāve brāhmaṇyameva ca /

gomāndhanī ca dhanavānastyarthe pramitau kiyān // NarP_1,52.54 //

jātārthe tundilaḥ śraddhāluraunnattye tu danturaḥ /

sragvī tapasvī medhāvī māyāvyastyartha eva ca // NarP_1,52.55 //

vācālaścaiva vācāṭo bahukutsitabhāṣiṇi /

īṣadaparisamāptau kalpavdeśīya eva ca // NarP_1,52.56 //

kavikalpaḥ kavideśyaḥ prakāravacane tathā /

paṭujātīyaḥ kutsāyāṃ vaidyapāśaḥ praśaṃsane // NarP_1,52.57 //

vaidyarūpo bhūtapūrve mato dṛṣṭacaro mune /

prācuryādiṣvannamayo mṛṇmayaḥ srīmayastathā // NarP_1,52.58 //

jātārthe lajjito 'tyarthe śreyāñchreṣṭaśca nārada /

kṛṣṇataraḥ śuklatamaḥ kima ākhyānato 'vyayān // NarP_1,52.59 //

kintarāṃ caivātitarāmabhihyuccaistarāmapi /

parimāṇe jānudaghnaṃ jānudvayasamityapi // NarP_1,52.60 //

jānumātraṃ ca nirddhāre bahūnāṃ ca dvayoḥ kramāt /

katamaḥ kataraḥ saṃkhyeyaviśeṣāvadhāraṇe // NarP_1,52.61 //

dvitīyaśca tṛtīyaśca caturthaḥ ṣaṣṭapañcamau /

etādaśaḥ katipayaḥ katithaḥ kati nārada // NarP_1,52.62 //

viṃśaśca viṃśatitamastathā śatatamādayaḥ /

dvedhā dvaidhā dvidhā saṃkhyā prakāre 'tha munīśvara // NarP_1,52.63 //

kriyāvṛttau pañcakṛtvo dvisrirbahuśa ityapi /

dvitayaṃ tritapaṃ cāpi saṃkhyāyāṃ hi dvayaṃ trayam // NarP_1,52.64 //

kuṭīraśca śamīraśca śuṇḍāro 'lpārthake mataḥ /

traiṇaḥ pauṣṇastuṇḍibhaśca vṛndārakakṛṣīvalau // NarP_1,52.65 //

malino vikaṭo gomī bhaurikīvidhamutkaṭam /

avaṭīṭovanāṭe nibiḍaṃ cekṣuśākinam // NarP_1,52.66 //

nibirīsameṣukārī vittovidyāñcaṇastathā /

vidyāthuñcurbahutithaṃ parvataḥ śṛṅgiṇastathā // NarP_1,52.67 //

svāmī viṣamarūpyaṃ copatyakādhityakā tathā /

cillaśca cipiṭaṃ cikvaṃ vātūlaḥ kutapastathā // NarP_1,52.68 //

vallaśva himeluśca kahoḍaścopaḍastataḥ /

ūrṇāyuśca marūtaścaikākī carmaṇvatī tathā // NarP_1,52.69 //

jyotsnā tamisrāṣṭīvacca kakṣīvardṣamaṇvatī /

āsaṃdī vañca cakrīvattūṣṇīkāṃ jalpatakyapi // NarP_1,52.70 //

kaṃbhaśca kaṃyuḥ kaṃvaśca nāradaketiḥ kantuḥ kantakaṃpau śaṃvastathaiva ca /

śantaḥ śantiḥ śaṃyaśantau śaṃyohaṃyuḥ śubhaṃyuvat // NarP_1,52.71 //

bhavati bagabhūva bhavitā bhaviṣyati bhavatvabhavadbhaghaveccāpi // NarP_1,52.72 //

bhūyādabhūdabhaviṣaayallādāvetāni rūpāṇi /

atti jaghāsāttātsyatyattvādadadyāddviraghasadātsyat // NarP_1,52.73 //

juhito juhāva juhavāñcakāra hotā hoṣyati juhotu /
ajuhojjuhuyāddhūyādahauṣīdahoṣyaddīvyati /
dideva devitā deviṣyati ca adīvyaddīvyeddīvyādvai // NarP_1,52.74 //

adevīdadevīṣyatsunoti suṣāva sotā soṣyati vai /

sunotvasunotsunuyātsūyādaśāvīdasoṣyuttudati ca // NarP_1,52.75 //

tutoda tottā totsyati tudatvatudattudettudyāddhi /

atautsīdatotsyaditi ca ruṇaddhi rūrodha roddhā rotsyati vai // NarP_1,52.76 //

ruṇaddhu aruṇadrudhyādarautsīdārotsyañca /

tanoti tatāna tanitā taniṣyati tanotvatanottanuyāddhi // NarP_1,52.77 //

atanīñcātānīdataniṣyatkrīṇāti cikrāya kretā kreṣyati krīṇātviti ca /

akrīṇātkrīṇātkrīṇīyātkrīyādakraiṣīdakreṣyañcorayati corayāmāsa corayitā corayiṣyati corayatu // NarP_1,52.78 //

acorayañcorayeccoryāt acūcuradacoriṣyadityevaṃ daśa vai gaṇāḥ /
prayojake bhāvayati sanīcchāyāṃ bubhūṣati /
kriyāsamabhihāre tu paṇḍito bobhūyate mune // NarP_1,52.79 //

tathā yaṅluki bobhavīti ca paṭhyate /
putrīyatītyātmanīcchāyāṃ tathācāre 'pi nārada /
anudāttañito dhātoḥ kriyāvinimaye tathā // NarP_1,52.80 //

niviśādestathā vipra vijānīhyātmanepadam /

parasmaipadamākhyātaṃ śeṣātkartāri śābdikaiḥ // NarP_1,52.81 //

ñitsvaritetaśca ubhe yakca syādbhāvakarmaṇoḥ /

saukaryātiśayaṃ caiva yadādyotayituṃ mune // NarP_1,52.82 //

vivakṣyate na vyāpāro lakṣye kartustadāpare /

labhante kartṛte paśya pacyate hyodanaḥ svayam // NarP_1,52.83 //

sādhu vāsiśchinattyevaṃ sthālī pacati vai mune /

dhātoḥ sakarmakādbhāve karmaṇyapi lapratyayāḥ // NarP_1,52.84 //

tasmai vākarmakādvipra bhāve kartari kīrtitaḥ /

phalavyāparayorekaniṣṭatāyāmakarmakaḥ // NarP_1,52.85 //

dhātustayorddharmibhede sakarmaka udāhṛtaḥ /

gauṇe karmaṇi druhyādeḥ pradhāne nīhṛkṛṣvahām // NarP_1,52.86 //

buddhibhakṣārthayoḥ śabdakarmakāṇāṃ nijecchayā /

prayojya karmaṇyanyeṣāṃ ṇyantānāṃ lādayo matāḥ // NarP_1,52.87 //

phalavyāpārayorddhāturāśraye tu tiṅaḥ smṛtāḥ /

phale pradhānaṃ vyāpārastirṅthastu viśeṣaṇam // NarP_1,52.88 //

edhitavyamedhanīyamiti kṛtye nidarśanam /

bhāve karmaṇi kṛtyāḥ syuḥ kṛtaḥ kartari kīrtitāḥ // NarP_1,52.89 //

kartā kāraka ityādyā bhūte bhūtādi kīrtitam /

gamyādigamye nirdiṣṭaṃ śeṣamadyatane matam // NarP_1,52.90 //

adhisrītyavyayībhāve yathāśakti ca kīrtitam /

rāmāśritastatpuruṣe dhānyārtho yūpadāru ca // NarP_1,52.91 //

vyāghrabhī rājapuruṣo 'kṣaśaiṇḍo dvigurucyate /

pañcagavaṃ daśagrāmī triphaleti tu rūḍhitaḥ // NarP_1,52.92 //

nīlotpalaṃ mahāṣaṣṭī tulyārthe karmadhārayaḥ /

abrāhmaṇo na ñi proktaḥ kuṃbhakārādikaḥ kṛtā // NarP_1,52.93 //

anyārthe tu bahuvrīhau grāmaḥ prāptodako dvija /

pañcagū rūpavadbhāryo madhyāhnaḥ sasutādikaḥ // NarP_1,52.94 //

samuccaye guruṃ ceśaṃ bhajasvānvācaye tvaṭa // ca dvayoḥ kramāt /

bhikṣāmānaya gāṃ cāpi vākyamevānayorbhavet // NarP_1,52.95 //

itaretarayoge tu rāmakṛṣṇau samāhṛtau /

rāmakṛṣṇaṃ dvija dvai dvai brahma caikamupāsyate // NarP_1,52.96 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde vyākaraṇanirūpaṇaṃ nāma dvipañcāśattamo 'dhyāyaḥ

sanandana uvāca
niruktaṃ te pravakṣyāmi vedaṃ śrotrāṅgamuttamam /
tatpañcavidhamākhyātaṃ vaidikaṃ dhāturūpakam // NarP_1,53.1 //

kvacidūrṇāgamastatra kvacidvarṇaviparyayaḥ /

vikāraḥ kvāpi varṇānāṃ varṇanāśaḥ kvacinmataḥ // NarP_1,53.2 //

tathā vikāranāśābhyāṃ varṇānāṃ yatra nārada /

dhātoryogātiśayī ca saṃyogaḥ parikīrtitaḥ // NarP_1,53.3 //

siddhedvarṇāgamāddhaṃsaḥ siṃho varṇaviparyayāt /

gūḍhotmā varṇavikṛtervarṇanāṃśātpṛṣodaraḥ // NarP_1,53.4 //

bhramarāduṣu śabdeṣu jñeyo yogo hi pañcamaḥ /

bahulaṃ chandasītyuktamatra vācyaṃ punarvasū // NarP_1,53.5 //

nabhasvadvṛṣaṇaścaivāparasmaipadi cāpi hi /

paraṃ vyavahitāścāpi gatisaṃjñāstathā hi ā // NarP_1,53.6 //

vibhaktīnāṃ viparyāso yathā dadhanā juhoti hi /
abhyutsādayāmaketurdhvanayītpramukhāstathā /
niṣṭarkyāndyāstathoktāśca gṛbhāyetyādikāstathā // NarP_1,53.7 //

suptiṅupagrahaliṅganarāṇāṃ kālahalūcūsvarakartṛyaḍāṃ ca /

vyatyayamicchati śāsrakṛdeṣāṃ so 'pi ca siddhyati bāhulakena // NarP_1,53.8 //

rātrī vimbī ca kadrūścāviṣṭvau vājasaneyinaḥ // NarP_1,53.9 //

karṇebhiśca yaśobhāgya ityādyāścaturakṣaram /

devāso 'tho sarvadevatātitvāvata ityapi // NarP_1,53.10 //

ubhayāvina mādyāśca pralayādyāśca stṛcaṃ tathā /

apaspṛdhethāṃ no avyādāyo asmānmukhāstathā // NarP_1,53.11 //

sagarbhyosthāpadī ṛtvyorajiṣṭaṃ tripañcakam /

hiraṇyayena naraṃ ca parame vyomanityapi // NarP_1,53.12 //

urviyā svaprayā vāravadhvādaduhavaivadhī /

yajadhvainamemasi ca snātvī gatvā pacāsthabhauḥ // NarP_1,53.13 //

gonāñcāparihravṛttāścāturirgrasitādikā /

paśyedadhadbrabhūthāpi pramiṇāntityavīvṛdhat // NarP_1,53.14 //

mitrayuśca durasvā vā hātvā sudhitamityapi /

dadhartyādyā svavadbhiśca sasūveti ca dhiṣva ca // NarP_1,53.15 //

praprāyaṃ ca harivatekṣaṇvataḥ suparthitaraḥ /

rathītarī nasatādyā amnarbhuvaratho iti // NarP_1,53.16 //

brūhyādyādeḥ parasyāpyau śrāvayetyādike plutaḥ /

dāśvāṃśva svatavānyāpautribhiṣṭvaṃ ca nṛbhiṣṭutaḥ // NarP_1,53.17 //

abhīṣuṇa ṛtāvāhaṃ nyaṣīdannṛmaṇā api /

caturvidhādbāhulakātpravṛtterapravṛttitaḥ // NarP_1,53.18 //

vibhāṣayānyathābhāvātsarvaṃ siddhyeñca vaidikam /

bhūvādyā dhātavo jñeyāḥ parasmaipadinaḥsmṛtāḥ // NarP_1,53.19 //

edhādyā ātmanebhāṣā udāttāḥ ṣaṭtriṃśasaṃkhyakāḥ /

atādayo 'ṣṭatriṃśañca parasmaipadino mune // NarP_1,53.20 //

lokṛpūrvā dvicatvāriṃśaduktā ca hyātmane pade /

udāttetaratu pañcāśatphakkādyāḥ parikīrtitāḥ // NarP_1,53.21 //

varcādyā anudātteta ekaviṃśatirīrītāḥ /

gupādayo dvicatvāriṃśadudāttetāḥ samīritāḥ // NarP_1,53.22 //

dhiṇyādayo 'nudātteto daśa proktā hi śābdikaiḥ /

aṇādayopyudāttetaḥ saptaviṃśatidhātavaḥ // NarP_1,53.23 //

amādayaḥ samuddiṣṭāścatursriṃśaddhiśābdikaiḥ /

dvisaptatimitā mavyamukhāścodāttabandhanā // NarP_1,53.24 //

svāriteddhāvudhātustu eka eva prakīrtitaḥ /

kṣudhādayo 'nudātteto dviṣapañcāśadudāhṛtāḥ // NarP_1,53.25 //

ghuṣirādyā udāttato 'ṣṭāśītirdhātavo matāḥ /

dyutādyā anudātteto dvāviṃśatirato matāḥ // NarP_1,53.26 //

ṣitasrayodaśa ghaṭādiṣvenudatteta īritaḥ /

tato jvaladudātteto dvipañcāśanmitāstathā // NarP_1,53.27 //

svaritedrājṛsaṃprokta stanahebhrājṛtasrayaḥ /

anudātteta akhyātā bhādyutāttā itaḥ syamāt // NarP_1,53.28 //

saho 'nudāttedekastu ramaiko 'pyātmanaipadī /

sadasraya udāttetaḥ kucādvedā udātta it // NarP_1,53.29 //

svaritetaḥ pañcatriṃśaddhikkādyāśca tataḥ param /

svaritecchiñbhṛñādyāścatvāra svaritettataḥ // NarP_1,53.30 //

dheṭaḥ parasmaipadinaḥ ṣaṭcatvāriṃśadudīritāḥ /

aṣṭādaśasmiṅādyāstu āmanepadino matāḥ // NarP_1,53.31 //

tatasrayo 'nudāttetaḥ pūṅādyāḥ parikīrtitāḥ /

hṛparasmaipadī cātmanebhāṣāstu gupātrayaḥ // NarP_1,53.32 //

rabhadyabdayanudātteto ñikṣvidotātta inmataḥ /

parasmaipadinaḥ pañca daśa skaṃmbhvādayastathā // NarP_1,53.33 //

kitadhāturudātteñca dānaśānobhayātmakau /

svaritetaḥ pacādyaṅkāḥ parasmaipadino matāḥ // NarP_1,53.34 //

svaritetastrayaścaitau vadavacī paribhāṣiṇau /

bhvādyā ete ṣaḍadhikaṃ sahasraṃ dhātavo matāḥ // NarP_1,53.35 //

parasmaipadinaḥ proktā vadāścāpi haneti ca /

svariteto dviṣādyāstu catvāro dhātavo matāḥ // NarP_1,53.36 //

cakṣiṅekaḥ samākhyāto dhāturatrātmanepadī /

irādayo 'nudātteto dhātavastu trayodaśa // NarP_1,53.37 //

ātmanepadinau proktau ṣūṅśīṅdvau śābdikairmune /

parasmaipadinaḥ proktā ṣumukhāḥ sapta dhātavaḥ // NarP_1,53.38 //

svaritedurṇuñākhyāto dhātureko munīśvara /

ghumukhāstraya uddiṣṭāḥ parasmaipadinastathā // NarP_1,53.39 //

ṣṭuñekastu samā khyātaḥ smṛte nārada śābdikaiḥ // NarP_1,53.40 //

aṣṭādaśa rāprabhṛtayaḥ parasmaipadinaḥ smṛtāḥ /

iṅṅātmanepadī prokto dhāturnārada kevalaḥ // NarP_1,53.41 //

vidāda yastu catvāraḥ parasmaipadino matāḥ /

ñiṣvapśaye samuddiṣṭaḥ parasmaipadikastathā // NarP_1,53.42 //

parasmaipadinaścaiva te mayoktāḥ syamādayaḥ /

dīdhīṅveṅsmṛtau dhātū ātmanepadinau mune // NarP_1,53.43 //

prathādayasrayaścāpi udāttetaḥ prakīrtitāḥ /

carkarītaṃ ca hnuṅ prokto 'nudāttenmunisattama // NarP_1,53.44 //

trisaptati samākhyātā dhātavo 'dādike gaṇe /

dādayo dhātavo vedāḥ parasmaipadino matāḥ // NarP_1,53.45 //

svaritedvai bhṛñākhyāta udātteddhāk prakīrtitaḥ /

māṅhāṅdvāvanudāttetau svariteddānadhātuṣu // NarP_1,53.46 //

vāṇitirādyāsrayaśvāpi svariteta udāhṛtāḥ /

ghṛmukhā dvādaśa tathā parasmaipatino matāḥ // NarP_1,53.47 //

dvāviṃśatirihoddiṣṭā dhātavo hvādike gaṇe /

parasmaipadinaḥ proktā divādyāḥ pañcaviṃśatiḥ // NarP_1,53.48 //

ātmanepadinau dhātū ṣūṅdūṅdvāvapi nārada /

oditaḥ pūṅmukhāḥ sapta ātmanedapino matāḥ // NarP_1,53.49 //

ātmanepadino vipra dīṅmukhāstviha kīrtitāḥ /

syatiprabhṛtayo vedāḥ parasmaipadino matāḥ // NarP_1,53.50 //

janyādayaḥ pañcadaśa ātmanepadino mune /

mṛṣādyāḥ svaritetastu dhātavaḥ pañca kīrtitāḥ // NarP_1,53.51 //

ekādaśa padādyāstu hyātmanepadino matāḥ /

rādhoḥ karmaka evātra vṛddhau svādicurādike // NarP_1,53.52 //

udāttetastudādyāstu trayodaśa samīritāḥ /

parasmaipadino 'ṣṭātra radhādyāḥ parikīrtitāḥ // NarP_1,53.53 //

samādyāścāpyudāttetaḥ ṣaṭcatvāriṃśadudīritāḥ /

catvāriśacchataṃ cāpi divādau dhātavo matāḥ // NarP_1,53.54 //

svādayaḥ svaritettoṅkā dhātavaḥ parikīrtitāḥ /

saptākhyāto dunotistu parasmaipadino mune // NarP_1,53.55 //

aṣṭighāvanudāttetau dhātū dvau parikīrtitau /

parasmaipadinastvatra tikādyāstu caturdaśa // NarP_1,53.56 //

dvātriṃśaddhātavaḥ proktā viprendra svādike gaṇe /

svaritetaḥ ṣaṅākhyātāstudādyā munisattama // NarP_1,53.57 //

ṛṣyudāttejjuṣīpūrvā atmanepadinorṇavāḥ /

vraścādaya udāttetaḥ proktāḥ pañcādhikaṃ śatam // NarP_1,53.58 //

gūryudāttedihoddiṣṭo dhātureko munīśvara /

ṇūmukhāścaiva catvāraḥ parasmaipadino matāḥ // NarP_1,53.59 //

kuṅākhyātonudātteñca kuṭādyāḥ pūrtimāgatāḥ /

pṛṅ mṛṅ cātmanebhāṣau ṣaṭ parasmaipade ripeḥ // NarP_1,53.60 //

ātmanepadino dhātū dṛṅdhṛṅdvau cāpyudāhṛtau /

pracchādiṣoḍaśākhyātāḥ parasmaipadino mune // NarP_1,53.61 //

svaritetaḥ ṣaṭ tataśca proktā milamukhā mune /

kṛtīprabhṛtaya ścāpi parasmaipadinasrayaḥ // NarP_1,53.62 //

sapta pañcāśadadhikāstudādau dhātavaḥ śatam /

svariteto rudhonandā parasmaibhāṣitaḥ kṛtī // NarP_1,53.63 //

ñiindhīto 'nudātetasrayo dhātava īritāḥ /

udāttetaḥ śiṣapiṣarudhādyāḥ pañcaviṃśatiḥ // NarP_1,53.64 //

svaritetastanoḥ sapta dhātavaḥ parikīrtitāḥ /

manuvanvātmanebhāṣau svaritettkṛñudāhṛtaḥ // NarP_1,53.65 //

tato dvau kīrtitau vipra dhātavo daśa śābdikaiḥ /

kyādyāḥ saptobhayebhāṣāḥ sautrāḥ staṃbhvādikāstathā // NarP_1,53.66 //

parasmaipadinaḥ proktāścatvāro 'pi munīśvara /

dvāviṃśatirudāttetaḥ kudhādyā dhātavo matāḥ // NarP_1,53.67 //

vṛṅṅātmanepadī dhātuḥ śraṃthādyāścaikaviṃśatiḥ /

parasmaipadinaścātha svaritedgraha eva ca // NarP_1,53.68 //

rkyādikeṣu dvipañcāśaddhātavaḥ kīrtitā budhaiḥ /

curādyā dhātavo ñyantā ṣaṭrtriṃśadadhikaḥ śatam // NarP_1,53.69 //

cityādyaṣṭādaśākhyātā ātmanepadino mune /

carcādyā ādhṛṣīyāstu pyantā vā parikīrtitāḥ // NarP_1,53.70 //

adantā dhātavaścaiva catvāriṃśattathāṣṭaṃ ca /

padādyāstu daśa proktā dhātavo hyātmanepade // NarP_1,53.71 //

sūtrādyā aṣṭa cāpyatra ñyantā proktā manīṣibhiḥ /

dhātvarthe prātipadikādvahulaṃ ceṣṭavanmatam // NarP_1,53.72 //

tatkaroti tadācaṣṭe hetumatyapi ṇirmataḥ /

dhātvarthe kartṛkaraṇāñcitrādyāścāpi dhātavaḥ // NarP_1,53.73 //

aṣṭa saṃgrāma ākhyāto 'nudāttecchabdikairbudhaiḥ /

stomādyāḥ ṣoḍaśa tathā andatasyaṃ nidarśanam // NarP_1,53.74 //

tathā bāhulakādanye sautralaukikavaidikāḥ /

sarve sarvagaṇīyāśca tathānekārthavācinaḥ // NarP_1,53.75 //

sanādyantā dhātavaśca tathā vai nāmadhātavaḥ /
evamānantyamudbhāvyaṃ dhātūnāmiha nārada /
saṃkṣepo 'yaṃ samuddiṣṭo vistarastatra tatra ca // NarP_1,53.76 //

ūdṛdantairyaunti rukṣṇuśūṅsnunukṣuściḍīṅśribhiḥ /

vṛṅvṛñbhyāṃ ca vinaikāco 'janteṣu nihatāḥ smṛtāḥ // NarP_1,53.77 //

śaklapacmucārcvacvicsicpracchityajnijir bhajaḥ /

bhañjbhujbhrasjmatjiyajyujrujrañjavijirsvañjisañjsṛjaḥ // NarP_1,53.78 //

adkṣudkhidchidtudinudaḥ padyabhidvidyatirvinad /

śadsadī svidyatiḥskandirhadī krudhkṣudhibudhyatī // NarP_1,53.79 //

bandhiryudhirudhīrādhivyadhśudhaḥ sādhisidhyatī /

manyahannāpkṣipchupitaptipastṛpyatidṛpyatī // NarP_1,53.80 //

libluvvapūśapsvapūsṛpiyabharabhagamnamyamo rabhiḥ /

kruśirdaṃśidiśī dṛśmṛśriruśliśviśspṛśaḥ kṛṣiḥ // NarP_1,53.81 //

tviṣṭuṣduṣpuṣyapiṣviṣśiṣśuṣśliṣyatayo ghasiḥ /

vasatirdahadihiduho nahmihruhlihvahistathā // NarP_1,53.82 //

anudāttā halanteṣu dhātavo dvyadhikaṃ śatam /

cādyā nipātā gavayaḥ prādyā digdeśakālajāḥ // NarP_1,53.83 //

śabdāḥ proktā hyanekārthāḥ sarvaliṅgā api dvija /

gaṇapāṭhaḥ sūtrapāṭho dhātupāṭhastathaiva ca // NarP_1,53.84 //

pāṭhonunāsikānāṃ ca parāyaṇamihocyate /

śabdāḥ siddhā vaidikāstu laukikāścāpi nārada // NarP_1,53.85 //

śabdapārāyaṇaṃ tasmātkāraṇaṃ śabdasaṃgrahe /

laghumārgeṇa śabdānāṃ sādhūnāṃ saṃnirūpaṇam // NarP_1,53.86 //

prakṛtipratyayādeśalopāgamamukhaiḥ kṛtam // NarP_1,53.87 //

itthametatsamākhyātaṃ niruktaṃ kiñcidevate /

kātsnyerna vaktumānantyātko 'piśakto na nārada // NarP_1,53.88 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇa pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde niruktalakṣaṇanirūpaṇaṃ nāma tripañcāśattamo 'dhyāyaḥ

sanandana uvāca
jyotiṣāṅgaṃ pravakṣyāmi yaduktaṃ brahmaṇā purā /
yasya vijñāna mātreṇa dharmasiddhirbhavennṛṇām // NarP_1,54.1 //

triskandhaṃ jyautiṣāṃ śāstraṃ caturlakṣamudāhṛtam /

gaṇitaṃ jātakaṃ vipra saṃhitāskandhasaṃjñitāḥ // NarP_1,54.2 //

gaṇite parikarmādi khagamadhyasphuṭakriṃye /

anuyogaścandrasūryagrahaṇaṃ tacodasyākam // NarP_1,54.3 //

chāyā śṛṅgonnatiyutī pātasādhānamīritam /

jātake rāśibhedāśca grahayoniśca yonijam // NarP_1,54.4 //

niṣekajanmāriṣṭāni hyāyurdāyo daśākramaḥ /

karmājīvaṃ cāṣṭavargo rājayogāśca nābhasāḥ // NarP_1,54.5 //

candrayogāḥ pravrajyākhyā rāśiśīlaṃ ca dṛkphalam /

grahabhāvaphalaṃ caivāśrayayogaprakīrṇake // NarP_1,54.6 //

aniṣṭayogāḥ srījanmapalaṃ niryāṇameva ca /

naṣṭajanmavidhānaṃ ca tathā dreṣkāṇalakṣaṇam // NarP_1,54.7 //

saṃhitāśāstrarūpaṃ ca grahacāro 'bdalakṣaṇam /

tithivāsaranakṣatrayogatithyarddhasaṃjñakāḥ // NarP_1,54.8 //

muhūrtopagrahāḥ sūyasaṃkrāntirgocaraḥ kramāt /

candratā rābalaṃ caiva sarvalagrārtavāhvayaḥ // NarP_1,54.9 //

ādhānapuṃsasīmantajātanāmānnabhuktayaḥ /

caulaṅkarṇyayaṇaṃ maiñjī kṣurikābandhanaṃ tathā // NarP_1,54.10 //

samāvartinavaivāhapratiṣṭāsadmalakṣaṇam /

yātrāpraveśanaṃ sadyovṛṣṭiḥ karmavilakṣaṇam // NarP_1,54.11 //

utpattilakṣaṇaṃ caiva sarvaṃ saṃkṣepato bruve /

ekaṃ daśa śataṃ caiva sahasrāyutalakṣakam // NarP_1,54.12 //

prayutaṃ koṭisaṃjñāṃ cārbudamabjaṃ ca rarvavakam /

niravarva ca mahāpadmaṃ śaṅkurjaladhireva ca // NarP_1,54.13 //

atyaṃ madhyaṃ parārddhaṃ ca saṃjñā daśaguṇottarāḥ /

kramādutkramato vāpi yogaḥ kāryottaraṃ tathā // NarP_1,54.14 //

hanyādguṇena guṇyaṃ syāttainaivopāntimādikān /

śuddheddharoyadguṇaścabhājyāntyāttatphalaṃ mune // NarP_1,54.15 //

samāṅkato 'tho vargasyāttamevāhuḥ kṛtiṃ budhāḥ /

antyāttu viṣamāttyaktvā kṛtiṃ mūlaṃnyasetpṛthak // NarP_1,54.16 //

dviguṇenāmunā bhakte phalaṃ mūle nyasetkramāt /

tatkṛtiṃ ca tyajedvipra mūlena vibhajetpunaḥ // NarP_1,54.17 //

evaṃ muhurvargamūlaṃ jāyate ca munīśvara /

samatryaṅkahatiḥ prokto ghanastatravidhiḥ pade // NarP_1,54.18 //

procyate viṣamaṃ tvādyaṃ same dve ca tataḥ param /

viśodhyaṃ viṣamādantyāddhanaṃ tanmūlamucyate // NarP_1,54.19 //

trighnādbhajanmūlakṛtyā samaṃ mūle nyasetphalam /

tatkṛtitvena nihatānnighnīṃ cāpi viśodhayet // NarP_1,54.20 //

ghanaṃ ca viṣamādevaṃ ghanamūlaṃ murhubhavet /

anyonyahāranihatau harāṃśau tu samucchidā // NarP_1,54.21 //

lavā lavaghnāśca harā haraghnā hi savarṇanam /

bhāgaprabhāge vijñeyaṃ mune śāsrārthacintakaiḥ // NarP_1,54.22 //

anubandhe 'pavāhe caikasya cedadhikonakaḥ /

bhāgāstalasthahāreṇa haraṃ svāṃśādhikena tān // NarP_1,54.23 //

ūnena cāpi guṇayeddhanarṇaṃ cintayettathā /

kāryastulyaharāṃ śānāṃ yogaścāpyantato mune // NarP_1,54.24 //

ahārarāśau rūpyaṃ tu kalpayeddharamapyathā /

aṃśāhatiśchedaghātahṛdbhinnaguṇane phalam // NarP_1,54.25 //

chedaṃ cāpi lavaṃ vidvanparivartya harasya ca /

śeṣaḥ kāryo bhāgahāre kartavyo guṇanāvidhiḥ // NarP_1,54.26 //

hārāṃśayoḥ kṛtī varge ghanau ghanavidhau mune /

padasiddhyai pade kuryādathoravaṃ sarvataśca ravam // NarP_1,54.27 //

chedaṃ guṇaṃ guṇaṃ chedaṃ vargaṃ mūlaṃ padaṃ kṛtim /

ṛṇaṃ svaṃ svamṛṇaṃ kuryādṛśye rāśiprasiddhaye // NarP_1,54.28 //

atha svāṃśādhikone tu lavāḍhyo no haro haraḥ /

aṃśastvavikṛtastatra vilome śeṣamuktavat // NarP_1,54.29 //

uddiṣṭārāśiḥ saṃkṣiptau hṛtoṃ'śai rahito yutaḥ /

iṣṭaghnadṛṣṭenaitena bhaktarāśiranīśitaḥ // NarP_1,54.30 //

yogontareṇonayutodvitorāśītasaṃkrame /

rāśyantarahṛtaṃ vargottaraṃ yosutaśca tau // NarP_1,54.31 //

gajagrīṣṭakṛtirvyaikā dalitā ceṣṭabhājitā /

eko 'sya vargo dalitaḥ saiko rāśiḥ paro mataḥ // NarP_1,54.32 //

dviguṇeṣṭahṛtaṃ rūpaṃ śreṣṭhaṃ prāgrūpakaṃ param /

vargayogāntare vyeke rāśyorvargosta etayoḥ // NarP_1,54.33 //

iṣṭavagekṛtiśceṣṭaghanoṣṭagrau ca saukakau /

eṣīsyānāmubhe vyakte gaṇite vyaktameva ca // NarP_1,54.34 //

guṇaghnamūlonayutaḥ saguṇārddhe kṛtaṃ padam /

dṛṣṭasya ca guṇārddho na yutaṃ vargīkṛtaṃ guṇaḥ // NarP_1,54.35 //

yadā lavonapumrāśirdṛśyaṃ bhāgonayugbhuvā /

bhaktaṃ tathā mūlaguṇaṃ tābhyāṃ sādhyotha vyaktavat // NarP_1,54.36 //

pramāṇecche sajātīye ādyante madhaayagaṃ phalam /

icchaghnamādyahṛtseṣṭaṃ phalaṃ vyaste viparyayāt // NarP_1,54.37 //

pañcarāsyādike 'nyonyapakṣaṃ kṛtvā phalacchidām /

bahurāśivadhaṃ bhakte phalaṃ svalpavadhena ca // NarP_1,54.38 //

iṣṭakarmavadhemūlaṃ cyutaṃ miśrātkalāntare /

mānaghnakālaścātītakālāghnaphalasaṃhṛtāḥ // NarP_1,54.39 //

svayogabhaktānighnāḥ syuḥ saṃprayuktadalāni ca /

bahurāśipalātsvalparāśimāsaphalaṃ bahu // NarP_1,54.40 //

cedrāśivivaraṃ māsaphalāntarahṛtaṃ ca yaḥ /

kṣepā miśrahatāḥ kṣepoyogabhaktāḥ phalāni ca // NarP_1,54.41 //

bhajecchidāeṃśaistairmiśrai rūpaṃ kālaśca pūrtikṛt /

pūrṇogacchetsamedhyavyesamevargorddhitetyataḥ // NarP_1,54.42 //

vyastaṃ gacchataṃ phalaṃ yadguṇavargaṃ bhacahi tat /

vyekaṃ vyekaguṇāptaṃ ca prādhnaṃ mānaṃ guṇottare // NarP_1,54.43 //

bhujakoṭikṛtiyogamūlaṃ karṇaśca dorbhavet /

śrutikṛtyantarapada koṭirdoḥ karṇavargayoḥ // NarP_1,54.44 //

viṃvarāttatkarṇapadaṃ kṣetre tricaturasrake /

rāśyorantaravargeṇa dvighne ghāte yute tayoḥ // NarP_1,54.45 //

vargayogotha yogāntahṝntirvargāntaraṃ bhavet /

vyāsa ākṛtisaṃkṣaṇṇovyāsāsyātparidhirmune // NarP_1,54.46 //

jyāvyāsayogavivarāhatamūlonito 'rddhitaḥ /

vyāsaḥ śaraḥ śaronāñca vyāsāccharaguṇātpadam // NarP_1,54.47 //

dvighnaṃ jīvātha jīvārddhavarge śarahṛte yute /

vyāsoṣṭatebhavedevaṃ proktaṃ gaṇitakovidaiḥ // NarP_1,54.48 //

cāponanighnaḥ paridhiḥ pragaṅlaḥ paridheḥ kṛte /

turyāṃśena śaradhnenāgheninādhaṃ caturgaṇam // NarP_1,54.49 //

vyāsadhnaṃ prabhajedvipra jyā kāśaṃ jāyate sphuṭā /

jyāṅghrīṣudhnovṛttavargobagdhighnavyāsāḍhyamaurvihṛt // NarP_1,54.50 //

labdhonavṛttavargādripaderdhātpatite dhanuḥ /

sthūlamadhyāpṛvannavedho vṛttāṅkāśeṣabhāgikaḥ // NarP_1,54.51 //

vṛttāṅgāṃśakṛtirvedhaniprīyanakarāmitau /

vārivyāsahataṃ dairdhyaṃvedhāṅgulahataṃ punaḥ // NarP_1,54.52 //

kharavendurāmavihataṃ mānaṃ droṇādivāriṇaḥ /

vistārāyāmavedhānāṃmaṅgulyonyanāḍighnāḥ // NarP_1,54.53 //

rasāṃkābhrābdhibhirbhaktā dhānye droṇādikāmitiḥ /

utsedhavyāsadairdhyāṇāmaṅgulyānyasya no dvija // NarP_1,54.54 //

mithoghnāti bhajetsvākṣeśairdreṇādimitirbhavet /

vistārādyaṃ gulānyevaṃ mithoghnānyapasāṃbhavet // NarP_1,54.55 //

vāṇebhamārgaṇairlabdhaṃ droṇādyaṃ mānamādiśet /

dīpaśaṅkutalacchidraghnaḥ śaṅkurbhaivaṃbhavenmune // NarP_1,54.56 //

narona dīpakaśikhaucyabhakto hyatha bhodvane /

śaṅkaunṛdīpādhaśchidraghnairdīpauccyaṃ narānvite // NarP_1,54.57 //

viṃśakudīpauccaguṇācchāyā śaṅkūddhṛtā bhavet /

dīpaśaṅkvantaraṃ cātha cchāyāgravivaraghnabhā // NarP_1,54.58 //

mānāntaradrudbhūmiḥ syādathobhūnarāhatiḥ /

prabhāptā jāyate dīpaśikhauccyaṃ syāttrirāśikāt // NarP_1,54.59 //

etatsaṃkṣepataḥ proktaṃ gaṇite parikarmakam /

grahamadhyādikaṃ vakṣye gaṇite nātivistarān // NarP_1,54.60 //

yugamānaṃ smṛtaṃ vipra khacatuṣkaradārṇavāḥ /

taddaśāṃśāstu catvāraḥ kṛtākhyaṃ pādamucyate // NarP_1,54.61 //

trayasretā dvāparaḥ dvau kalirekaḥ prakīrtitaḥ /

manukṛtābdasahitā yugānāmekasaptatiḥ // NarP_1,54.62 //

vidherddine syurviprendra manavastu caturdaśa /

tāvatyeva niśā tasya viprendra parikīrtitā // NarP_1,54.63 //

svayaṃbhuvā śaragatānabdānsaṃpiṇḍya nārada /

khacarānayanaṃ kāryamathaveṣṭayugāditaḥ // NarP_1,54.64 //

yuge sūryajñaśukrāṇāṃ khacatuṣkaradārṇavāḥ /

pūjārkiguruśukrāṇāṃ bhagaṇāpūrvapāpinām // NarP_1,54.65 //

indorasāgnitriṣu sapta bhūdharamārgaṇāḥ /

dasratryāṣṭarasāṃkāśvilocanāni kujasya tu // NarP_1,54.66 //

budhaśīghrasya śūnyartukhādritryaṅkanagendavaḥ /

bṛhaspateḥ khadasrākṣivedasraṅhūyastathā // NarP_1,54.67 //

śitaśīghrasya yaṣṇasatriyamāśvisvabhūdharāḥ /

śanerbhujagaṣaṭpacarasavedaniśākarāḥ // NarP_1,54.68 //

candroñcasyāgniśūnyākṣivasusarpārṇavā yuge /

vāmaṃ pātasya ca svagniyamāśviśikhidasrakāḥ // NarP_1,54.69 //

udayādudayaṃ bhānorbhūmaiḥ sācena vāsarāḥ /

vasuvdyaṣṭādrirūpāṅkasaptādritithayo yuge // NarP_1,54.70 //

ṣaḍ vahitrihutāśāṅkatithayaścādhimāsakāḥ /

tithikṣayāyamārthākṣidvyaṣṭavyomaśarāśvinaḥ // NarP_1,54.71 //

ravacatuṣkā samudrāṣṭakurpacaravimāsakāḥ /

ṣaṭtryagnivedagnipañcaśubhrāṃśumāsakāḥ // NarP_1,54.72 //

prāgāteḥ sūryamandasya kalpesaptāṣṭavahnayaḥ /

kaujasya vedasvayamā baudhasyāṣṭartuvahnayaḥ // NarP_1,54.73 //

ravaravarandhrāṇi jaivasya śaukrasyārdhaguṇeṣavaḥ /

gognayaḥ śanimandasya pātānāmathavā mataḥ // NarP_1,54.74 //

manudasrāstu kaujasya baudhasyāṣṭāṣṭasāgarāḥ /

kṛtādricandrājaivasya ravaikasyāgniravanandakāḥ // NarP_1,54.75 //

śanipātasya bhagaṇāḥ kalpe yamarasartavaḥ /

vartamānayuge pānāvatsarābhagaṇābhidhāḥ // NarP_1,54.76 //

māsīkṛtāyutā māsairmadhuśuklādibhirgataiḥ /

pṛthaktthāsidhimāsagrāsūryamāsavibhājitāḥ // NarP_1,54.77 //

athādhimāsakairyuktā dinīkṛtya dinānvitāḥ /

dvisthāstitikṣayābhyastāścāndravāsarabhājitāḥ // NarP_1,54.78 //

lathonarātrirahitālaṅkāryāmarddharātrikāḥ /

sāvanodyūgasārarkādirdinamāsābdayāstataḥ // NarP_1,54.79 //

saptibhiḥ kṣapitaḥ śeṣaḥ mūryādyovāsareśvaraḥ /

māsābdadinasaṃkhyāsaṃdvitrighnaṃ rūpasaṃyutam // NarP_1,54.80 //

saptorddhanāvaśeṣau tau vijñeyau māsavarṣapau /

snehasya bhagaṇābhyasto dinarāśiḥ kuvāsaraiḥ // NarP_1,54.81 //

vibhājito madhyagatyā bhagaṇādirgraho bhavet /

evaṃ hyaśīghramandāñcaye proktāḥ pūrvapāpinaḥ // NarP_1,54.82 //

vilomagatayaḥ pātāstadvañcakrāṣviśodhitāḥ /

yojanāni śatānyaṣṭau bhūkarṇauṃ dviguṇāḥ smṛtaḥ // NarP_1,54.83 //

tadvargato daśaguṇātpada bhūparidhirbhavet /

laṃbajyāghnasvajīvāptaḥ sphuṭo bhūparidhiḥ svakaḥ // NarP_1,54.84 //

tena deśāntarābhyastā grahabhuktirvibhājitā /

kalāditatphalaṃ prārcyāḥ grahebhyaḥ pariśodhayet // NarP_1,54.85 //

rekhāpratīcisaṃsthāne prakṣipetsyuḥ svadeśataḥ /

rākṣasātapadevaukaḥ śailayormadhyasūtragāḥ // NarP_1,54.86 //

avantikārohatikaṃ tathā sannihitaṃ saraḥ /

vārapravṛttivāgdeśe kṣayārddhebhyadhiko bhavet // NarP_1,54.87 //

taddeśāntaranāḍībhiḥ paścādūne vinirdiśet /

iṣṭanāḍīguṇā bhuktiḥ ṣaṣṭyā bhaktā kalādikam // NarP_1,54.88 //

gate śoddhyaṃ tathā yojyaṃ gamye tātkāliko grahaḥ /

bhacakraliptāśītyaṃśaḥ paramaṃ dakṣiṇottaram // NarP_1,54.89 //

vikṣipyate svapātena svakrāntyantādanuṣṇaguḥ /

tatra vāsaṃ dviguṇitajīvasriguṇitaṃ kujaḥ // NarP_1,54.90 //

budhaśukrārkajāḥ pātairvikṣipyante caturguṇam /

rāśiliptāṣṭamo bhāgaḥ prathamaṃ jyārddhamucyate // NarP_1,54.91 //

tato dvibhaktalabdhonamiśritaṃ taddvitīyakam /

ādyenaiva kramātpiṇḍānbhaktāllabdhonitairyutān // NarP_1,54.92 //

khaṇḍakāḥ syuścaturviśā jyārddhapiṇḍāḥ kramādamī /

paramā pakramajyā tu saptarandhraguṇendavaḥ // NarP_1,54.93 //

tadgumajyā trijivāptā tañcāpaṃ krāntirucyate /

grahaṃ saṃśodhya mandoñcattathā śīghnādviśodhya ca // NarP_1,54.94 //

śeṣaṃ kandapadantasmādbhujajyā koṭireva ca /

gatādbhujajyāviṣame gamyātkoṭiḥ pade bhavet // NarP_1,54.95 //

sameti gamyādvāhudajyā koṭijyānugatā bhavet /

liptāstattvayamairbhaktā labdhajyāpiṇḍakaṃ gatam // NarP_1,54.96 //

gatagamyāntarābhyastaṃ vibhajettattvalocanaiḥ /

tadavāptaphalaṃ yojyaṃ jyāpiṇḍe gatasaṃjñake // NarP_1,54.97 //

syātkramajyāvidhiścaivamutkramajyāgatā bhavet /

liptāstattvayamairbhaktā labdhajyā piṇḍakaṃ gatam // NarP_1,54.98 //

gatagamyāntarābhyastaṃ vibhajettattvalocanaiḥ /

tadavāptaphalaṃ yojyaṃ jyāpiṇḍe gatasaṃjñake // NarP_1,54.99 //

syātkramajyāvidhiścaivamukramajyāsvapismṛtaḥ /

jyāṃ prohya śeṣaṃ tattvatāśvi hṝntaṃ tadvivaroddhṛm // NarP_1,54.100 //

saṃkhyātattvāśvisaṃvargyasaṃyojyaṃ dhanurucyate /

ravermandaparidhyaṃśā manavaḥ śītagoradāḥ // NarP_1,54.101 //

yugmānte viṣamānte tunakhaliptonitāstayoḥ /

yugmānterthādrayaḥ khāgnisurāḥ sūryā navārṇavāḥ // NarP_1,54.102 //

ojedvyagā ca suyamāradārudrāgajābdhayaḥ /

kujādīnāmataḥ śaughnyāyugmānterthāgnidasrakāḥ // NarP_1,54.103 //

guṇāgnicandrāḥ khanagādvirasākṣīṇi go 'grayaḥ /

ojānte dvitriyamatādviviśveyamaparvatāḥ // NarP_1,54.104 //

khartudasnāvipadvedāḥ śīghnakarmaṇi kīrtitāḥ /

ojayugmāntaraguṇābhujajyātrijyayoddhṛtāḥ // NarP_1,54.105 //

yugmavṛttedhanarṇaśyādojādūne 'dhike sphuṭam /

tadguṇe bhujakoṭijyebhagaṇāṃśavibhājite // NarP_1,54.106 //

tadbhujajyāphaladhanurmāndaṃ liptādikaṃ phalam /

śai'yakoṭiphalaṃ kendre makarādau dhanaṃ smṛtam // NarP_1,54.107 //

saṃśodhyaṃ tu trijīvāyāṃ karkādau koṭijaṃ phalam /

tadbāhuphalavargaikyānmūlakarṇaścalābhidhaḥ // NarP_1,54.108 //

trijyābhyastaṃ bhujaphalaṃ makarādau dhanaṃ smṛtam /

saṃśodhyaṃ tu trijīvāyāṃ karkādau koṭijaṃ phalam // NarP_1,54.109 //

tadbāhuphalavargaikyānmūlaṃ karṇaścalābhidhaḥ /

trijyābhaghyastaṃ bhujaphalaṃ palakarṇavibhājitam // NarP_1,54.110 //

labdhasya cāpaṃ liptādi phalaṃ śaidhryamidaṃ smṛtam /

etadādau kujādīnāṃ caturthe caiva karmaṇi // NarP_1,54.111 //

māndyaṃ karmaikamarkendvorbhaundvorbhauṃmādīnāmāthocyate /

śairdhyaṃ mādyaṃ punarmāndyaṃ śairghyaṃ catvāryanukramāt // NarP_1,54.112 //

ajā dikendre sarveṣāṃ māndye śairghye ca karmaṇi /

dhanaṃ grahāṇāṃ liptādi tulādāvṛṇameva tat // NarP_1,54.113 //

arkabāhuphalābhyastā grahabhuktivibhājitāḥ /

bhacakrakalikābhistu liptāḥ kāryā graher'kavat // NarP_1,54.114 //

grahabhaktaḥ phalaṃ kāryaṃ grahavanmandakarmaṇi /

karkādau taddhanaṃ tatra makarādāvṛṇaṃ smṛtam // NarP_1,54.115 //

dorjyottaraguṇābhuktistattvanetroddhṛtā punaḥ /

svamandaparidhikṣuṇṇā bhagaṇāṃśoddhṛtāḥkalāḥ // NarP_1,54.116 //

mandasphuṭakṛtā bhuktiḥ śīghnoccabhuktitaḥ /

taccheṣaṃ vivareṇātha hanyātrijyāṅkakarṇayoḥ // NarP_1,54.117 //

cakrakarṇahṛtaṃ bhuktau karṇe trijyādhike dhanam /

ṛṇamūne 'dhike prohya śeṣaṃ vakragatirbhavet // NarP_1,54.118 //

kṛtartucandrairvedendraiḥ śūnyatryekairguṇāṣṭabhiḥ /

śararudraiścaturyāṃśukendrāṃśerbhūsutādayaḥ // NarP_1,54.119 //

vakriṇaścakraśuddhaistairaṃśairujutivakratām /

kramajyā viṣuvadbhāghnī kṣitijyā dvādaśoddhṛtā // NarP_1,54.120 //

trijyāguṇā dinavyāsabhaktā cāpaṃ ca śatravaḥ /

tatkārmukamudakrāntau dhanahīno pṛthakkṣate // NarP_1,54.121 //

svāhorātracaturbhāgedinarātridale smṛte /

yāmyakrāntau viparyaste dviguṇaite dinakṣaye // NarP_1,54.122 //

bhabhogo 'ṣṭaśatīrliptāḥ svāśivaśailostathāttitheḥ /

grahaliptā bhagābhogābhāni bhuktyādinādikam // NarP_1,54.123 //

ravīnduyogaliptāstu yogābhabhogabhājitāḥ /

gatagamyāśca ṣaṣṭighnā bhuktiyogāptanāḍikāḥ // NarP_1,54.124 //

arkenacandraliptāstu tithayo bhogabhājitāḥ /

gatagamyāśca ṣaṣṭighnā nātobhuktataroddhṛtāḥ // NarP_1,54.125 //

tithayaḥ śuklapratipado dvighnāḥ saikā na gāhatāḥ /

śeṣaṃ bavo bālavaśca kaulavastaitilo garaḥ // NarP_1,54.126 //

vaṇijobhre bhavedviṣṭiḥ kṛṣṇabhūtāparārddhataḥ /

śakunirnāgāśca catuṣpada kiṃstughnameva ca // NarP_1,54.127 //

śilātalevasaṃśuddhe vajralepetivāsame /

tatra śakāṅgulairiṣṭaiḥ samamaṇḍalamālikhet // NarP_1,54.128 //

tanmadhye sthāpayecchaṅkuṃ kalpanā ddvādaśāṅgulam /

tacchāyāgraṃ spṛśedyatra dattaṃ pūrvāparāhnayoḥ // NarP_1,54.129 //

tatra binduṃ vidhāyobhau vṛtte pūrvāparābhidhau /

tanmadhye timinā rekhā kartavyā dakṣiṇottata // NarP_1,54.130 //

yāmyottaradiśormadhye timinā pūrvapaścimā /

digmadhyamatsyaiḥ saṃsādhyā vidiśastadvadeva hi // NarP_1,54.131 //

caturastaṃ bahiḥ kuryātsūtrairmadhyādviniḥsṛtaiḥ /

bhujasūtrāṅgulaistatra dattairiṣṭaprabhā matā // NarP_1,54.132 //

prāṅkpaścimāśritā rekhā procyate samamaṇḍalam /

bhamaṇḍalaṃ ca viṣuvanmaṇḍalaṃ parikīrtitam // NarP_1,54.133 //

rekhā prācyaparā sādhyā viṣuvadbhāgrayā tathā /

iṣṭacchāyāviṣuvatormadhyehyagrābhidhīyate // NarP_1,54.134 //

śaṅkucchāyākṛtiyutermūlaṃ karṃṇo 'ya vargataḥ /

prohya śaṅkukṛte mūlaṃ chāyā śekuviparyayāt // NarP_1,54.135 //

triṃśatkṛtyoyuge bhānāṃ cakraṃ prākparilaṃbate /

tadguṇādbhadinairbhaktyā dyugaṇādyadavāpyate // NarP_1,54.136 //

taddosrivnādaśādhnāṃśā vijñeyā ayatānidhāḥ /

tatsaṃsvakṛtāddhahātkānticchāyāvaradalādikam // NarP_1,54.137 //

śaṅkucchāyāhate trijye viṣuvatkarkabhājite /

laṃbākṣajye tayośchāye laṃbākṣau dakṣimau sadā // NarP_1,54.138 //

sākṣārkāpakramayutirddiksāmyentaramanyathā /

śeṣahyānāṃśāḥ sūryasya tadvāhujyātha koṭijāḥ // NarP_1,54.139 //

śaṅkumānāṅgulābhyaste bhujatrijye yathāṅkramam /

koṭījyayāvibhajyāpte chāyākarmābahirddale // NarP_1,54.140 //

svākṣārkanatabhāgānāṃ diksāmye 'taramanyathā /

digbhedopakramaḥ śeṣastasya jyā trijyayā hatā // NarP_1,54.141 //

paramopakramajyāpta cāpamepādigo raviḥ /

karkādau prohyacakrārddhāttulādau bhārddhasaṃyutātta // NarP_1,54.142 //

mṛgādau prohyacakrāttu madhyāhner'kaḥ sphuṭo bhavet /

tanmandamasakṛddhāmaṃphalaṃ madhyo divākaraḥ // NarP_1,54.143 //

grahodayāḥ prāṇahatāḥ khakhāṣṭaikoddhatā gatiḥ /

cakrāsavo labdhayutī svrahorātrāsavaḥ smṛtāḥ // NarP_1,54.144 //

tribhadyukarṇārddhaguṇā svāhorātrārddhabhājitāḥ /

kramādekadvitribhaghājyā taccāpāni pṛthak pṛthak // NarP_1,54.145 //

svādhodhaḥ praviśodhyātha meṣāllaṅkodayāsavaḥ /

svāgāṣṭayorthagogaikāḥ śaratryekaṃ himāṃśavaḥ // NarP_1,54.146 //

svadeśacarakhaṇḍonā bhavantīṣṭodayāsavaḥ /

vyastāvyastairyutāstaistaiḥ karkaṭādyāstatastu yaḥ // NarP_1,54.147 //

utkrameṇa ṣaḍevaite bhavantīṣṭāstulādayaḥ /

gatabhogyāsavaḥ kāryāḥ sāyanāḥsveṣṭabhāskarāḥ // NarP_1,54.148 //

svodayātsuhatā bhaktā bhaktabhogyāḥ svamānataḥ /

abhiṣṭadhaṭikāsubhyo bhogyāsūnpraviśodhayet // NarP_1,54.149 //

tadvadevaiṣyalagnāsūnevaṃ vyāptāstathā kramāt /

śeṣaṃ triṃśatkramāddhyastamaśuddhena vibhājitam // NarP_1,54.150 //

bhāgayuktaṃ ca hīnaṃ ca vyayanāṃśaṃ tanuḥ kuje /

prākpaścānnatanāḍībhyastadvallaṅkodayāsubhiḥ // NarP_1,54.151 //

bhānau kṣayadhane kṛtvā madhyalagnaṃ tadā bhavet /

bhogyāsūnūnakasyātha bhuktāsūnadhikasya ca // NarP_1,54.152 //

sapiṇḍyāntaralagnāsūnevaṃ syātkālasādhanam /

virāhvarkabhujāṃśāścedindrālpāḥ syād graho vidhoḥ // NarP_1,54.153 //

teṣāṃ śivaghnāḥ śailāptā vyāvarkājaḥ śarāeṅgulaiḥ /

arkaṃ vidhurvidhuṃ bhūbhā chādayatyathā channakam // NarP_1,54.154 //

chādyachādakamānārdhaṃ śaronaṃ grāhyavarjitam /

tatsvacchannaṃ ca mānaikyārddhāṃśaṣaṣṭaṃ daśāhatam // NarP_1,54.155 //

channaghnamasmānmūlaṃ tu khāṅgonaglauvapurhṛtam /

sthityarddhaṃ ghaṭikādisyādvyaṅgabāhvaṃśasaṃmitaiḥ // NarP_1,54.156 //

iṣṭaiḥ palaistadūnāḍhyaṃ vyagāvūner'kaṣaṅguṇaḥ /

tadanyathādhike tasminnevaṃ spaṣṭe sukhāntyage // NarP_1,54.157 //

grāsena svāhate cchādyamānāme syurviśopakāḥ /

pūrṇāntaṃ madhyamatra syāddarśānteñjaṃ tribhonakam // NarP_1,54.158 //

pṛthak tatkrāntyakṣabhāgasaṃskṛtau syurnatāṃśakāḥ /

taddighnāṃśakṛtidvyūnārddhārkayutā hariḥ // NarP_1,54.159 //

tribhānāṅgārkaviśleṣāṃśo ḥṃśonaghnāḥ /
purandarāḥ
harāptālaṃbanaṃ svarṇavitribherkādhikonake // NarP_1,54.160 //

viśvaghnalaṃbanakalāḍhyonastu tithivadyaguḥ /

śaronolaṃbanaṣaḍaghne tallavāḍhyonavitribhāt // NarP_1,54.161 //

natāṃśāstajāṃsāne prādhṛtastadvivarjita /

śabdenduliptaiḥ ṣaḍbhistu bhaktānatirnatirnatāṃśadik // NarP_1,54.162 //

tayornāṭyohabhinnaikadik śaraḥ sphuṭatāṃ vrajet /

tataśchannasthitidale sādhye sthityarddhaṣaṭtribhiḥ // NarP_1,54.163 //

aṃśastairvintribhandvisthaṃlaṃbanetayoḥ pūrvavat /

saṃskṛtestābhyāṃ sthityarddhe bhavataḥ sphuṭe // NarP_1,54.164 //

tābhyāṃ hīnayuto madhyadarśaḥ kālau mukhāntagau /

arkādyūnā viśva īśā navapañcadaśāṃśakāḥ // NarP_1,54.165 //

kālāṃśāstairūnayukte ravau hyastodayau vidhoḥ /

dṛṣṭvā hyādau kheṭabiṃbaṃ dṛgauñcye laṃbamīkṣya ca // NarP_1,54.166 //

talluṃbapāpabiṃbāntardṛṇau vyāptaravighnabhāḥ /

aste sāvayavā jñeyā gataiṣyāstithayo budhaiḥ // NarP_1,54.167 //

vyaste yuktāntibhāgaiśca dvighnatithyāhṛtā sphuṭam /

saṃskāradikalaṃbanamaṅgulādyaṃ prajāyate // NarP_1,54.168 //

seṣvaśonāḥ sitaṃ tithyo balannāśonnataṃ vidhoḥ /

śṛṅgamanyatra udvācyaṃ balanāṅgulalekhanāt // NarP_1,54.169 //

pañcatve goṅkaviśikhāḥ śeṣakarṇahatāḥ pṛthak /

vikṛjyakāṅgasiddhāgnibhaktālabdhonasaṃyutāḥ // NarP_1,54.170 //

trijyādhikone śravaṇe vapūṃṣi syurhṛtāḥ kujāt /

ṛjvoranṛjvorvivaraṃ gatyantaravibhājitam // NarP_1,54.171 //

vakrartvorgatiyogāmaṃ gamyetīte dinādikam /

khanatyāsaṃskṛtauvveṣūdaksāmyenyentaraṃ yutiḥ // NarP_1,54.172 //

yāmyodakkheṭavivaraṃ mānaukyāddholpakaṃ yadā /

yadā bhedolaṃbanādyaṃ sphuṭārthaṃ sūryaparvavat // NarP_1,54.173 //

ekāyanagatau syātāṃ sūryācandramasau yadā /

tayute maṇḍale krāntyau tulyatve vai dhṛtābhidhaḥ // NarP_1,54.174 //

vipaṭītāyanagatau candrākārai krāntiliptikāḥ /

samāstadā vyatīpāto bhagaṇārddhe tapoyutau // NarP_1,54.175 //

bhāskaredvor bhacakrānta cakrārddhāvadhisaṃsthayoḥ /

dṛkkalpasādhitāṃśādiyuktayoḥ svāvapakramau // NarP_1,54.176 //

athojapadagamyendoḥ krāntirvikṣepasaṃskṛtāḥ /

yadi syādadhikā bhānoḥ krānteḥ pāto gatastadā // NarP_1,54.177 //

nyūnā cetsyāttadā bhāvī vāmaṃ yugmapadasya ca /

yadānyatvaṃ vidhoḥ krāntiḥ kṣepāccedyadi śuddhyati // NarP_1,54.178 //

krāntyorjetrijyayābhiste paramāyakramoddhate /

taccāpāntarmarddhavāyorjyabhāvinaśītagau // NarP_1,54.179 //

śodhyaṃ candrādgate pāte tatsūyagatitāḍitam /

candrabhuktyā hṛtaṃ bhānau liptādiśaśivatphalam // NarP_1,54.180 //

tadūcchaśāṅkapātasya phalaṃ deyaṃ viparyayāt /

karmaitadasakṛttāvatkrāntī yāvatsametayoḥ // NarP_1,54.181 //

krāntyoḥ samatve pāto 'tha prakṣiptāṃśonite vidhau /

hīner'dvarātraghikāghato bhāvī tātkālike 'dhikā // NarP_1,54.182 //

sthirīkṛtārddharā trārddhau dvayorvivaraliptakāḥ /

ṣaṣṭiścācandrabhuktāptā pātakālasya nāḍikāḥ // NarP_1,54.183 //

ravīndvormānayogārddhaṃ ṣaṣṭyā saṃguṇya bhājayet /

tayorbhuktayantareṇāptaṃ sthityamarddhāṃ nāḍikādivat // NarP_1,54.184 //

pātakālaḥ sphuṭo madhyaḥ so 'pi sthityarddhavarjitaḥ /

tasya saṃbhavakālaḥ syāttatsaṃyogektasaṃjñakaḥ // NarP_1,54.185 //

ādyantakālayormadhye kālo jñeyo 'tidāruṇaḥ /

prajvalajjvalanākāraḥ sarvakarmasu garhitaḥ // NarP_1,54.186 //

ityetadgaṇito kiñcitproktaṃ saṃkṣepato dvija /

jātakaṃ vācmi samayādrāśisaṃjñāpuraḥsaram // NarP_1,54.187 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde jyotiṣavarṇanaṃ nāma catuḥpañcāśattamo 'dhyāyaḥ

sanantana uvāca
mūrddhāsyabāhuhṛtkroḍāntarbastivyañjasonakhaḥ /
jānujaṅghāṅghniyugalaṃ kālāṅgāni kriyādayaḥ // NarP_1,55.1 //

bhaumāsphujibudhenduśca ravisaumyasitāḥ kujaḥ /

gurumandārkiguravo meṣādīnāmadhīśvarāḥ // NarP_1,55.2 //

hore viṣamabherkedoḥ samaye śaśisūryayoḥ /

ādipañcanavādhīśādreṣkāṇeśāḥ prakīrtitāḥ // NarP_1,55.3 //

pañceṣṭāṣṭādripañcāṃśā kujārkījyajñaśukragāḥ /

oje viparyayādyugme triśāṃśeśāḥ samīritāḥ // NarP_1,55.4 //

kriyaṇataulikarkādyā meṣādiṣu navāṃśakāḥ /

svabhāddvādaśabhāgeśāḥ ṣarḍgaṃ rāśipūrvakam // NarP_1,55.5 //

gojāśca karkayugmena rātryākhyā pṛṣṭakodayāḥ /

śeṣā dinākhyāstūbhayaṃ timiḥ krūraḥ saumyaḥ pumān // NarP_1,55.6 //

pumān srī ca klībaścarasthiradviḥsvabhāvakāḥ /

meṣādyāḥ pūrvatodiksthāḥ svasvasthānacarāstathā // NarP_1,55.7 //

ajokṣeṇāṅganākīṭajhaṣajūkā ināditaḥ /

uccāni dvitrimanuyuktithīṣubhanakhāṃśakaiḥ // NarP_1,55.8 //

tattatsaptamanīcāni prāṅmadhyāntyāṃśakāḥ kramāt /

vargottamāścarādheṣu bhāvāddvādaśa mūrtimān // NarP_1,55.9 //

siṃhokṣāvisraścatau likubhāḥ sūryātrikoṇabham /

caturasraṃ tūryamṛtyutrikoṇaṃ navapañcamam // NarP_1,55.10 //

riḥphaāṣṭaṣaṭkaṃ trikabhaṃ kendraṃ prākturyasaptakham /

nṛpādaḥ kīṭapaśavo balāḍhyāḥ kendragāḥ kramāt // NarP_1,55.11 //

kendrātparaṃ paṇapharamāpoklimamataḥ param /

raktaḥ śvetaḥ śukanibhaḥ pāṭalo dhūmrapāṇḍurau // NarP_1,55.12 //

citraḥ kṛṣṇaḥ pītapiṅgau babhruḥ svacchaḥ prabhākriyāt /

sāmyāśākhyaplavatvaṃ syāddvitīye vaśirarkabhāt // NarP_1,55.13 //

kālātmārke manaścadraḥ kujaḥ satvaṃ vacobudhaḥ /

jīvo jñānaṃ sukhaṃ śukraḥ kāmo duḥkhaṃ dineśajaḥ // NarP_1,55.14 //

nṛpau ravīndū netāsṛk kumāro jñaḥ kavījyakau /

sacivo sūryajaḥ preṣyo mato jyotirvidāṃ varaiḥ // NarP_1,55.15 //

tāmraśuklaraktaharitpītacitrāsitā raveḥ /

varṇā va avyahaharīdrā śacīkaudhipāraveḥ // NarP_1,55.16 //

raviśukrārarāhvarkenduvidījyā digīśvarāḥ /

kṣīṇendvarkāraravijāḥ pāpā pāpayuto budhaḥ // NarP_1,55.17 //

klibau budhārkī śukrendū sriyau śeṣā narāḥ smṛtāḥ /

śikhibhūmipayovārivāsino bhūsutādayaḥ // NarP_1,55.18 //

kavījyau kujasūryauṃ ca vedo jño varṇapāḥ kramāt /

saurāeṃ'tyajādhipaḥ prokto rāhurmlecchādhipastathā // NarP_1,55.19 //

candrārkajīvājñasitau kujārkī sāttvikādikāḥ /

devatendvagniraivalābhūkosakhāyoparādhipāḥ // NarP_1,55.20 //

vasraṃ sthalaṃ navaṃ vahnikahataṃ madyadaṃ tathā /

sphuṭitaṃ ravitastāṃmraṃ tāre tāmrapunistathā // NarP_1,55.21 //

hemakāṃsyāyasī tryaṃśaiḥśiśirādyāḥ prakīrtitāḥ /

sauraśukrāracandrajñaguruṣūdyatsu ca kramāt // NarP_1,55.22 //

tryāśatrikoṇaturyāṣṭasaptamānyena vṛddhitaḥ /

saurejyārāpare pūrṇe kramātpaśyanti nārada // NarP_1,55.23 //

ayanakṣaṇaghasrartumāsārddhaśarado raveḥ /

kaṭutiktakṣāramiśramadhurāmlakaṣāyakāḥ // NarP_1,55.24 //

trikoṇātsāṃtyadhādharmāyuḥ sukhakhodyapaḥ suhṛt /

jīvo jīvajñau sitajñau vyarkā vyārāḥ kramādamī // NarP_1,55.25 //

vīndvarkā vikujendvarkāḥ suhṛdo 'nyeraverdhṛtāḥ /

mithodhanavyayāyatribandhuvyāpāragaḥ suhṛt // NarP_1,55.26 //

dhyekānubhaktā mayān jñātvā miśrīdītsahajānmune /

matkālodhisuhṛnmitrapūrvakānkalpayetpunaḥ // NarP_1,55.27 //

svoccatrikoṇagehā pranavāṃśaisthānajaṃ balam /

dikṣu saumyejyayoḥ sūryārayoḥ saure sitābjayoḥ // NarP_1,55.28 //

ravāhṛtūdaganenye tu vakri ca samāgame /

uttarasthā dīptakarāśceṣṭā vīryayutā matāḥ // NarP_1,55.29 //

niśīndukujasaurāśca sarvadā kṣohni cāpare /

krūrāḥ kṛṣṇe site saumyāḥ mataṃ kālabalaṃ budhaiḥ // NarP_1,55.30 //

saurārajñejyaśukrendusūryādhikyaṃ parasparam /

pāpāstu balinaḥ saumyā vivakṣāḥ kaṇṭakopage // NarP_1,55.31 //

klībe tadūśanādvāpi candrārkāṃśasamaṃ januḥ /

svāṃśe pāpāḥ parāṃśasthāḥ saumyālagnaṃ viyonijam // NarP_1,55.32 //

nirbalaṃ ca tadādeśyaṃ viyonerjanma paṇḍitaiḥ /

śīrṣaṃ vakragale pādāvaṃsau pṛṣṭamurastathā // NarP_1,55.33 //

pārśve kukṣī tvapānāṅghrī meḍhramuṣkau tathā sphijau /

pucchaṃ catuṣpadāṅgeṣu meṣādyā rāśayaḥ smṛtāḥ // NarP_1,55.34 //

lagnāṃśādgrahayugdṛṣṭvā varṇānbalayutādvadet /

dṛksamānapramāṇāṃśca iṣṭe rekhāṃ smarasthitaiḥ // NarP_1,55.35 //

khagatryaṃśe balāgnege caramāṃśe grahānvite /

vāṃśe sthalāṃbujaḥ saurerdvīkṣāyogabhavā dvijāḥ // NarP_1,55.36 //

vipralaistanujacandrejyārkaistarūṇāṃ janiṃ vadet /

sthalāṃbubhendośakṛtaścetareṣāmudāhṛtaḥ // NarP_1,55.37 //

sthalāṃbu ca patiḥ kheṭo lagnādyāvanmite gṛhe /

tāvanta eva takhaḥ sthalajā jalajāstathā // NarP_1,55.38 //

antaḥsārā ravau saure durbhagāḥ kṣīriṇo vidhau /

bhaume kaṇṭakino vṛkṣā ījye jñe saphalāphalau // NarP_1,55.39 //

puṣpitā bhārgave snigdhāścandre 'tha kaṭukāḥ kuje /

aśubharkṣe śubhaḥ kheṭaḥ śubhaṃ vṛkṣaṃ kubhūmijam // NarP_1,55.40 //

kuryādvilomago vāpi svāṃśoktaparagaiḥ samam /

kujenduhetukaṃ srīṇāṃ pratimāsamihārtavam // NarP_1,55.41 //

neṣṭasthejye 'nyathāste srīyuṅktāsannarekṣite /

pāpayuktekṣite dyūne ruṣā prītyā śubhagrahaiḥ // NarP_1,55.42 //

śukrārkendujaiḥ svāṃśasthairījya cāṅgatrikoṇage /

bhavedapatyaṃ viprendra puṃsāṃ sadvīryaśālinām // NarP_1,55.43 //

asrer'kendo kujārkī cetpuṃsriyorāmayapradau /

vyayakhago yuktau caikadṛṣṭyā nṛtyupradau tayoḥ // NarP_1,55.44 //

śukrārkrau mātṛpitarau divā naktaṃ śaśīnajau /

mātṛṣvasṛpitṛvyākhyau vā padmeji same śubhau // NarP_1,55.45 //

pāpadṛṣṭe śubhe kṣīṇe tuṅge vā lagnageyame /

kṣīṇendukujasaṃdṛṣṭe mṛtyumetya gatā dhruvam // NarP_1,55.46 //

yugapadvā pṛthaksasthau lagnendū pāpamadhyagau /

yadā tadā garbhayutā nārī mṛtyumavāpnuyāt // NarP_1,55.47 //

lagnāṃñcadrācca turyasthaiḥ pāpairnidhanage kuje /

naṣṭendau kujaravyośca bandhuriṣpagayormṛtiḥ // NarP_1,55.48 //

tanvastasaṃsthayorbhauṃmaravyoḥ śasrabhavaḥ kṣayaḥ /

yanmāsādhipatirnaṣṭastanmāsaṃ saṃsrave tyajet // NarP_1,55.49 //

lagnendugaiḥ śubhaiḥ kheṭaisrikoṇārthāstabhūkhagaiḥ /

pāpaisriṣaṣṭalābhasthaiḥ sukhī garbho ravīkṣitaḥ // NarP_1,55.50 //

ojabhe puruṣāṃśer'kejyendulagnairbalānvitaiḥ /

gurvakārai viṣamasthau vā yuñjanma pravadettadā // NarP_1,55.51 //

yugmabhāṃśasthitaistaistu vakrendubhṛgubhistathā /

yāmasthānagatairvācyaṃ sriyo janma manīṣibhiḥ // NarP_1,55.52 //

dvyaṅgasthā budhasaṃdṛṣṭāḥ svapakṣeya malaṅkarāḥ /

lagnaṃ vinaujabhāvasthaḥ sauraḥ puñjanmakṛttathā // NarP_1,55.53 //

mitho ravīndūrjñārkī vā paśyataḥ samagaṃ raviḥ /

vakro vāṅgavidhū oje jajñau yugmaujasaṃsthitau // NarP_1,55.54 //

kujekṣitepumāṃśeduhitā klība janmadā /

same sitendū ojasthā jñārāṅgojyā nṛvīkṣitau // NarP_1,55.55 //

lagnendusamagau yugmasthāne vā yamalaṅkarāḥ /

grahodayasthāndyaṅgāṃśānpaśyati jñe svabhāgage // NarP_1,55.56 //

tritayaṃ jñāṃśakādyugmamamiśraiḥ samamādiśet /

lagne cāpāntyabhāgasthe tadaṃśasthabaligrahaiḥ // NarP_1,55.57 //

vīryāḍhyajñārkisadṛṣṭaiḥ kośasthāvahavoginaḥ /

sitārejyārkacandrārkijñāṅgeśorkendavo 'dhipāḥ // NarP_1,55.58 //

māsānāṃ tatsamaṃ vācyaṃ garbagasthasya śubhāśubham /

trikome jñe parairnaṣṭairdvimukhāhnikapānvitaḥ // NarP_1,55.59 //

avāgāvāṭāvaśubhairbhasaṃdhisthaiḥ prajāyate /

vīrānsagīścadaṣṭedhvaṣṭārkātabhasaṃhitāḥ // NarP_1,55.60 //

ārārkī cejyabhāṃśasthau sadantogarbhakastadāḥ /
kharbheje bhuvimandāradṛṣṭe kubjastu garbhagaḥ /
pargurmīne yamedvārairdaṣṭethāṅgebhaghasaṃdhige // NarP_1,55.61 //

pāpairjaḍo vidhau garbhaḥ śubhadṛṣṭivivarjite /
mṛgāntyage vāmanakaḥ sauredrarkanirīkṣite /
dhīnayodapagaistryaṃśaiḥ pāpāstairasirohradāḥ // NarP_1,55.62 //

ravīnduyukte siṃheṅge māheyārkinirīkṣite /
netrahīnā miśrakheṭairdṛṣṭe buddhudalocanāḥ /
vyayejo vāmanayanaṃ dakṣaṃ sūryo vināśayet // NarP_1,55.63 //

neṣṭā yogāḥ śubhairdṛṣṭāḥ pāpāḥ syurnātra saṃśayaḥ /

mande 'ste mandabhāṃśeṅge niṣaikebdatraye janiḥ // NarP_1,55.64 //

dvādaśābde śaśinyevaṃ sutāvapi vicintayet // NarP_1,55.65 //

ādhānendudvādaśāṃśā pāpāstadrāśibhiḥ puraḥ // NarP_1,55.66 //

śaśāṅke janmabhāgādidvi ghnamiṣṭakalāḥ smṛtāḥ // NarP_1,55.67 //

pituḥ parokṣe janmasyādindau lagnamapaśyati // NarP_1,55.68 //

madhyādbhraṣṭerke videśasthe janane nārijanma vai /

mandeṅgasthe kujeste ca jñosphuji madhyage vidhau // NarP_1,55.69 //

pāpāṅgebje tribhāge lau svāyagaiḥ sadbhirudgataḥ /

sūryastaddṛṣṭigo vāpi jñeyo jyotirvidāṃ varaiḥ // NarP_1,55.70 //

catuṣpadarkṣage bhānau śerṣaibalayutaiḥ khagaiḥ /

kośādatau tu yamalau jāyete munisattama // NarP_1,55.71 //

sārkyārasiṃhojñājāṃse bhāṃśatutyāṅganālayuk /

lagnaminduṃ ca sārkenduṃ na paśyati yadā guruḥ // NarP_1,55.72 //

sapāpagor'ke jāyo vā paravīryaprasūtikṛt /

pāpabhasthau pāpakheṭaiḥ sūryārghānatrikoṇagau // NarP_1,55.73 //

videśagaḥ pitāvṛddhaḥ khevā rāśivaśātyaye /

pūrṇa iṇḍhau svabheśejñe śubhe muvyaṃvuje tanau // NarP_1,55.74 //

dyūnasthe vā vidhau yāteṅganā nārī prasūyate /

abdhāṅgamanbhagaḥ pūrṇe jyo vā paśyati nārada // NarP_1,55.75 //

svabaṃlagnagaḥ sūtiḥ salile nātra saṃsayaḥ /

pāpadṛṣṭe yame gudyāṃ janmāṅgājavyayasthite // NarP_1,55.76 //

karkātilagnageśaurevaṭe janmābjavīkṣite /

mande janmagate lagne budhasūryenduvīkṣite // NarP_1,55.77 //

krīḍāsthāne devagehe pyūṣare ca kramājjaniḥ /

śmaśāne lagnadṛgasṛgrāmyasthānebjabhārgavau // NarP_1,55.78 //

agnihotragṛhe jīvor'ke bhūṣābharaṇe gṛhe /

śilpālaye budho janma kuryādbalasamanvitaḥ // NarP_1,55.79 //

bhāsamāne sare mārge sthire svarkṣāṃśage gṛhe /

trikoṇagaja ārārkyoraste vā sṛjyate 'mbayā // NarP_1,55.80 //

gurudṛṣṭe tu dīrghāyuḥ paraṃ ca prāpyate punaḥ /

pāpadṛṣṭe vidhaulagne 'stekuje tu vinaśyati // NarP_1,55.81 //

bhave kujārkyoḥ saṃdṛṣṭe parahastagataḥ sukhī /

pāpedyatāyurbhavati māsaḥ sārthaiḥ parairapi // NarP_1,55.82 //

pitṛmātṛgehe janma tadadhīśabalānmune /

tarugehe śubhe nīce naikasthadṛṣṭau lagnenduḥ // NarP_1,55.83 //

etallakṣaṇasaṃpannā prasītirvijane tadā /

mandarkṣāṃśe vidhau turye mandadṛṣṭe 'bjage 'pi vā // NarP_1,55.84 //

mandārcane vā tamasi śayanaṃ nīcagebhuvi /

śīrṣe pṛṣṭodaye janma tadvadeva vinirdiśet // NarP_1,55.85 //

candrāstasukhagaḥ pāpairmātuḥ pīḍāṃ samādiśet /

jīrṇoddhṛtaṃ gṛhaṃ mande sṛji dagdhaṃ na vā vidhau // NarP_1,55.86 //

kāṣṭāḍhyamadṛḍhaṃ sūya bahuśilpayutaṃ budhe /

citrayuktaṃ navaṃ śukre dṛḍhe ramye gurau gṛham // NarP_1,55.87 //

dhaṭājakarkyalighaṭe pūrve jñejyagṛhe hyudak /

vṛṣe paścānmṛge siṃhe dakṣiṇe vasatirbhavet // NarP_1,55.88 //

gṛhaprācyādigau dvau dvau vdyaṅgāḥ koṇeṣvajādayaḥ /

parthaṅke vāstuvatpādāsriṣadaṅkāntyarāśayaḥ // NarP_1,55.89 //

candrāgāntaragaiḥ kheṭaiḥ sūtikāḥ samudāhṛtāḥ /

cakrāddhi bahirantaśca dṛśyādṛśyopare 'nyathā // NarP_1,55.90 //

lagrāśayasamānāṅgobālikheṭaṃsamopi vā /

candranandāṃśavadvarṇaḥ śīrṣādyaṅgavibhāga yuk // NarP_1,55.91 //

śīrṣakaṃ dakśrave nāsā kapolahanavo mukham /

kaṇṭhāṃsapārśvahṛddvoṣaḥ kroḍaṃnābhiśca bāstikāḥ // NarP_1,55.92 //

śiṃśnāpāte ca vṛṣaṇau jaghane jānunī tathā /

jaṅghepādau cobhaghayatra tryaṃśaiḥ samuditairvadet // NarP_1,55.93 //

pāpayukte vraṇastasminnaṅge lakṣma ca tadyute /

svarkṣāṃśe sthirayukte tu naija āgantuko 'nyathā // NarP_1,55.94 //

mande 'nilāśmajo bhaume viṣaśasrāgnijo budhe /

bhujer'ke kāṣṭapaśujo jetuḥ śṛṅgyajayonijaḥ // NarP_1,55.95 //

yasminsaṃjñāsrayaḥ kheṭā aṅgesyustatra niścitam /

vraṇośubhakṛtaḥ pṛṣṭetanau rāśisamāśrite // NarP_1,55.96 //

tilakṛnmasakṛdaṣṭasaumyairyuktaśca lakṣmavān /

caturasraḥ piṅgadṛk ca paittiko 'lpakaco raviḥ // NarP_1,55.97 //

vṛto vātakaphī prājño mandavāk śubhadṛk śaśī /

krṛradṛktaruṇo bhaumaḥ paittikaścapalastathā // NarP_1,55.98 //

tridhānupavṛtirhāsyarucijñaḥ śliṣṭavāktathā /

piṅgake ślakṣaṇo dīrghaḥ kaphīdhīmāngururmataḥ // NarP_1,55.99 //

suvapurlocanaḥ kṛṣṇavakrakeśo bhṛguḥ sukhī /

dīrghaḥ kapiladṛḍbhando nilīkharakacolasaḥ // NarP_1,55.100 //

snāyvasthiraktatvakśukravasāmajjāstu dhātavaḥ /

mandārkacandrasomyāspujijjīvakubhuvaḥ kramāt // NarP_1,55.101 //

candrāṅgapāpairbhāntyasthaiḥ seṃvupāpacatuṣṭayaiḥ /

cakrapūrvāpare pāpasaumyaiḥ kīṭatanau mṛtiḥ // NarP_1,55.102 //

udayāstagatau pāpau candraḥ krūrayutaiḥ śubhaiḥ /

na ceddṛṣṭastadā mṛtyurjātasya bhavati dhruvam // NarP_1,55.103 //

kṣīṇe 'bje vyayage pāpairlagnāṣṭasthaiḥ śubhā na cet /

kendreṣu vābjosaṃyuktaḥ smarāntyamṛtilagnagaḥ // NarP_1,55.104 //

kendrādyā hasta sankheṭairadṛṣṭo mṛtyudastathā /

ṣaṣṭemebje 'sadṛṣṭesadyo mṛtyuḥ śubhekṣite // NarP_1,55.105 //

samāṣṭake miśrakheṭairdṛṣṭe mṛtiḥ śiśoḥ /

kṣīṇebjeṅge randhrakende pāpe pāpāntarasthite // NarP_1,55.106 //

bhūdyūnanidhane vābje lagne 'pyevaṃ śiśormṛtiḥ /

pāpaiścandrāstagairmātrā sārddhaṃ sadṛṣṭimantarā // NarP_1,55.107 //

śubhādṛṣṭe bhāntyagebje trikoṇoparataiḥ khalaiḥ /

sagnasthe vā vidhaupāpairastasthairmṛtimāpnuyāt // NarP_1,55.108 //

graste 'bje 'sadbhiraṣṭasthai sṛjyavātmajayormṛtiḥ /

lagne ravau tu śasreṇa savīryāsadbhiraṣṭagaiḥ // NarP_1,55.109 //

karkendvījyayute lagne kendre saumye ca bhārgave /

śaṣaistryarīśagairāyuramitaṃ bhavati dhruvam // NarP_1,55.110 //

varṅgottame mīnalagne vṛṣe 'bje tattvalipsike /

svatuṅgastheṣvaśeṣeṣu paramāyuḥ prakīrtitam // NarP_1,55.111 //

śubhairdṛṣṭaḥ savīryoge kendrasthe cāyurarthadaḥ /

svaccobje svarkṣagaiḥ saumyaiḥ savīryeṅgādhipe tanau // NarP_1,55.112 //

ṣaṣṭyabdakendrasaumyebheṣṭaśuddhe saptatirgurau /

mūlatrikoṇagaiḥ saumyairguro svoccasamanvite // NarP_1,55.113 //

lagnādhipe balayutaśītyabdaṃ tvāyurīritam /

savīrye satsu kendreṣu triṃśacchuddhiyute 'ṣṭame // NarP_1,55.114 //

layeśe dharmagejīveṣṭasthe krūrakṣite jitāḥ /

lagnāṣṭameśāvaṣṭasthau bhābdamāyuḥ karau matau // NarP_1,55.115 //

lagne 'śubhejyau glaudṛṣṭau mṛtyau kaścana cākṛtiḥ /

dharmāṅgastheśanau śukre kendre 'bje vyayadharmage // NarP_1,55.116 //

śatābdaṃ gīṣpatau karke kaṭakasthasitejyayoḥ /

layeśeṅge śubhairhīne 'ṣṭame ravābdhimitaṃ vayaḥ // NarP_1,55.117 //

lagne śeṣṭamageṣṭeśe tanusthe pañcavatsaram /

kavījyayoge saumyābjau lagne mṛtyau ca sveṣavaḥ // NarP_1,55.118 //

etadyogajamāyuḥ syādatha spaṣṭamudīyate /

sūryādhika bale paiṇḍaṃ nisargāñca vidhorbale // NarP_1,55.119 //

aṃśāyuḥ sabale lagne tatsādhanamatho śṛṇu /

gobjāstattvatithī sūryāstithiḥ svargā nakhāḥ kramāt // NarP_1,55.120 //

nakhā vidhurdvāvaṅkāśca dhṛtiḥ svākṣikhamārgaṇāḥ // NarP_1,55.121 //

piṇḍe nisarge ravocce no grahaḥ ṣaṭbhālpako yadā /

cakraśuddhastadā grāhyesyāṃśā āyuṣisaṃmatāḥ // NarP_1,55.122 //

aṃśonāḥ śantrubhe kāryā grahaṃ vakragatiṃ vinā /

mandaśuktau vinārddhonā grahasyāstaṅgatasya ca // NarP_1,55.123 //

hānidvaye 'dhikāḥ kāryā yadā krūrastanau tadā /

vihāyārīnaṃśādyairhanyādāyurlavān bhajet // NarP_1,55.124 //

bhagaṇāṃśairlabdhahīnāsteṣāṃ kāryā vicakṣaṇaiḥ /

pāpasyāṃśāḥ samagronā saumyasyārddhavivarjitāḥ // NarP_1,55.125 //

spaṣṭāsteṃśāḥ khaṣaṭtryāsā guṇayitvā svakairgaṇaiḥ /

varṣāṇi śeṣamarkadhnaṃ hārātsaṃmāsakāḥ smṛtāḥ // NarP_1,55.126 //

taccheṣaśca triguṇitaḥ tenaivāptaṃ dināni ca /

śeṣe ṣaṣṭyā hate bhakte hāreṇa ghaṭikādikam // NarP_1,55.127 //

hitvā bhājyaṅgabhāgādīnkalīkṛtya khakhākṣibhiḥ /

bhajedvarṣāṇi śeṣe tu guṇite dvādaśādibhiḥ // NarP_1,55.128 //

dvisaptāṃśe ca māsādilagrāyurjāyate sphuṭam /

aśāyuṣī salagnānāṃ kheṭānāmaṃśakā hṛtāḥ // NarP_1,55.129 //

khayugairāyuraṃśāḥ syustatsaṃskāraṃ vadāmi te /

grahanalagnaṃ ṣaḍrātyaṃ cetsaṃskāro 'nyathā nahi // NarP_1,55.130 //

tadaṃśaḥ svāgnayo bhaktā labdhonobhūrguṇo bhavet /

yadaikālyaṃ tadāstāṃśāḥ svāgryāptonā ca bhūrguṇaḥ // NarP_1,55.131 //

saumayasyārddhena pāpasya samagreṇeti niścayaḥ /

gumakadhnāścāyuraṃśāḥ saṃskāro 'yamudāhṛtaḥ // NarP_1,55.132 //

āyuraṃśakalābhaktādviṃśatyābdā ināhatam /

śeṣaṃ dviśatabhaktaṃ syurmāsāḥ śeṣā dinādikam // NarP_1,55.133 //

lagnāyuraṃśāstriguṇā digbhiktā syuḥ samāstataḥ /

śeṣer'kādiguṇe bhakte digbharmāsādikaṃ bhavet // NarP_1,55.134 //

sabaleṅgebhatulyābdairyutamāyurbhavetsphuṭam /

aṃśadvidhnamakṣāṃśaṃ māsāḥ khatryādisaṃguṇāt // NarP_1,55.135 //

śeṣā dinādikaṃ yojyaṃ naitatpiṇḍanisargayoḥ /

lagnārkacandramadhye tu yo balī taddaśā purā // NarP_1,55.136 //

tataḥ kendrādigānāṃ tu dvitryādau sabalasya ca /

bahvāyuryo vīryasāmyerkādyutasya prāk yācakaḥ // NarP_1,55.137 //

ṣaḍvargārddhasya triṃśasya trikoṇagaśca smaragaḥ /

saptamāsasya tūryasya caturasragatasya ca // NarP_1,55.138 //

kramaḥ kendrādiko 'trāpi dvitryādau sabalasya ca /

pākapasyābdhināgāśca hyarṇavā sahagasya ca // NarP_1,55.139 //

trikoṇasthasya cāṣṭākṣisūryā dyūnagatasya ca /

turyāṣṭagasya tu svargā guṇakāḥ parikīrtitāḥ // NarP_1,55.140 //

daśāguṇairhatā bhaktyā guṇaikyena samāgatāḥ /

śeṣer'kādihate bhakte māsādyaikyena nārada // NarP_1,55.141 //

antardaśāsu vidaśāstāsu copadaśāstathā /

daśeśamitrasvoccakṣaṅgobjobdhyekādrivṛddhigaḥ // NarP_1,55.142 //

śubhago yadbhagastadbhisnvādisthena taddhikṛt /

proktetarasthānagatastattadbhāvakṣayaṃ karaḥ // NarP_1,55.143 //

khagasya yadbhaveddravyaṃ bhāvabhe kṣaṇayogajam /

jīvikādiphalaṃ sarvaṃ daśāyāṃ tasya yojayet // NarP_1,55.144 //

viśanyāpadaśāyāṃ yo vairidṛṣṭo vipattikṛt /

śubhamatrekṣitaśceṣṭasadvargasthaśca yo grahaḥ // NarP_1,55.145 //

tatkāle balavānāpannāśakṛtsamudāhṛtaḥ /

yasyāṣṭavargajaṃ cāpi phalaṃ pūrṇaśubhaṃ bhavet // NarP_1,55.146 //

yaśca mūrtitanuglāvo vṛddhigaḥ svoccabhasthitaḥ /

svatrikoṇasuhṛdbhasthastasya madhyamasatphalam // NarP_1,55.147 //

śreṣṭhaṃ śubhataraṃ vācyaṃ viparītagatasya tu /

neṣṭamutkaṭamiṣṭaṃ tu svalpaṃ jñātvā balaṃ vadet // NarP_1,55.148 //

care sanmadhyaduṣṭābhyāmaṅgabhaṅge viparyayāt /

sthire neṣṭaṣṭamadhyā ca horāyāstryaṃ śakaiḥ phalam // NarP_1,55.149 //

svāmījyajñayutā horā dṛṣṭā vā satpalāvahā /

vināśa dṛṣṭayuktā ca pāpāntaragatānyathā // NarP_1,55.150 //

prāgdhvāṅkṣā bandhu mṛtyāya tayordyūne raviḥ svabhāt /

vakrātsvādivasāñcārke śukrādyūnāṃ tu ṣaḍrataḥ // NarP_1,55.151 //

dharmadhyāyārigo jīvādikatryārigo vidhoḥ /

pṛdhyantyadhītapāḥ sujñā tatovṛddhyantyabandhurāḥ // NarP_1,55.152 //

vṛddhigoṅgātsadhanaghītapaḥ svārācchaśī śubhaḥ /

svadūvṛdhyastādiṣu pṛdhātsasāṣṭau pañcayopagaḥ // NarP_1,55.153 //

ṣaṭtryāyadhīstho mandāñca jñāddvitryāyāṣṭakendragaḥ /

kendrāṣṭāyāntya ijyādvā jñajyāyāstatra sve kaveḥ // NarP_1,55.154 //

vṛddhāvinātsādidhiyā maṅgā māyārigo vidhoḥ /

kendrāṣṭāpārthagaḥ svarkṣānmandādgoṣṭāyakendragaḥ // NarP_1,55.155 //

ṣaṭ tridhī bhavataḥ saumyātṣaḍvāṃśāṣṭago bhṛgoḥ /

karmāyavyayaṣaṣṭastho jīvādbhaumaḥ śubhaḥ smṛtaḥ // NarP_1,55.156 //

kaverddhyāṣaṣṭamodhyāye sanjñomandānsadhītraye /

sākṣāste bhūmijājjīvādyayāribhavamṛtyugaḥ // NarP_1,55.157 //

dharmāyārisatāntyerkātsādyatrisvagatā svabhāt /

ṣaṭkhāyāṣṭābdhikhoṣvijyātsahādyeṣu vilagnataḥ // NarP_1,55.158 //

dikvāṣṭādyastabandhyāye kujātkhātsatrike guruḥ /

sātryaṅke san raveḥ śukrāddhīkhago digbhavārigaḥ // NarP_1,55.159 //

candrādvīśārthagosteṣu mandāddhītriṣaḍantyagaḥ /

gobdhidhīṣaṭkhakhādyā ye jñātsadyūne vilagnataḥ // NarP_1,55.160 //

āśu teśāṣṭagoṣvaṅgaḥtsāṃteṣvabjātsitaḥ śubhaḥ /

svātsajñeṣu tridhīgobdhī dikchidrāsigatorkajāt // NarP_1,55.161 //

randhrāyavyacagaḥ sūryādoṣṭadhīkhe sagorguro /

jñābdhitryāyārigorātriṣaṭdhyadhyāntyagoṣu ca // NarP_1,55.162 //

tridhīśāriṣu mandaḥ khātsākṣāntyeṣu śubho sṛjaḥ /

kendrāyāṣṭadhaneṣvarkā lagnādvṛddhyādyabandhuṣu // NarP_1,55.163 //

godhvaṣṭāpārikhāntyejñāccandrāllābhatriṣadbhataḥ /

ṣaḍaṣṭāntyagataḥ śukrādgurīrdvīśāntyaśatruṣu // NarP_1,55.164 //

uktasthāneṣu rekhādo hyanukteṣu tu bindudāḥ /

janmabhādvadvimitroccasvabhedhiṣṭaṃ pareṣvasat // NarP_1,55.165 //

kaṣṭamarthakṣayaḥ kleśaḥ samatārthasukhāgamaḥ /

dhanāptiḥ sukhamiṣṭāptiriti rekhāphalaṃ kramāt // NarP_1,55.166 //

pitṛmātṛdviṣanmitrabhrātṛstrībhṛtakādraveḥ /

svāmilagrājayoḥ svasthādbhedarkasvayaśośayāt // NarP_1,55.167 //

tṛṇasvarṇāśvadhoraṇādyairarkāṃśe vṛttimādiśet /

kṛṣyaṃbujasrībhyobjāṃśe kauje dhātvasrasāhasaiḥ // NarP_1,55.168 //

kāvyaśilpādibhirbodhe jave devadvijākaraiḥ /

śaukre rajatagoratnairmānde hiṃsaśramādhamaiḥ // NarP_1,55.169 //

svoñceṣvārkī tathā jyārairuktaikāṅge nṛ pādhipāḥ /

lagre vargottame 'bje vā caturādigrahekṣite // NarP_1,55.170 //

dvāviṃśabhūpāstuṅgesṛkcāperkendūyamastanau /

bhūpakṛttuṅgagorkegestesājārkekhabhe gurau // NarP_1,55.171 //

yamendutuṅgagau lagne ṣaṣṭer'kajñau tulājagau /

sitāsṛjo gurau karke sārāje lagnage nṛpāḥ // NarP_1,55.172 //

vṛṣegebjerkejyasauraiḥ suhṛjjāyākhagairnṛpaḥ /

mande mṛgāṅgetryaryakāṃśasthairajādibhirnṛpa // NarP_1,55.173 //

sejyājeśve mṛgamukhe kuje tuṅgerkṣabhāgevau /

lagne 'tha sejyakarkeṅge jñājaśukrairbhavopagaiḥ // NarP_1,55.174 //

meṣe 'rke bhūmipāseṃdau eṣe ṣāṅgrerkapapāsṛjaḥ /

siṃhakuṃbhamṛgasthāścedbhūpaḥ sāretanāvaje // NarP_1,55.175 //

ārkejīve tanau vāpi nṛpo 'thoḥ kujabhāskarau /

dhīsthau gurvidukavayo bhūmau ratryage budhairnṛpaḥ // NarP_1,55.176 //

mṛgāsyalagnagaiḥ saurejābjarkṣaharayaḥ sayāḥ /

kavikṣau tulayuramasthau vai bhūpaḥ kīrtimānbhavent // NarP_1,55.177 //

yasya kasyāpi tanayaḥ proktairyogairnṛpo bhavet /

vakṣyamāṇairnṛpasuto jñeyo bhūyo munīśvara // NarP_1,55.178 //

svocce trikoṇabhagatestryādyairbalayutairnṛpaḥ /

siṃher'ke meṣalagne 'je mṛge bhaume ghaṭe 'ṣṭame // NarP_1,55.179 //

cāpe dharānāthaḥsyādatha svarkṣage bhṛgau /

pātālage dharmage 'bje śubhadṛṣṭe yute mune // NarP_1,55.180 //

trilagnabhavagaiḥśeṣairdharādhīśaḥ prajāyate /

saumye vīryayuteṃ'gasthe balāḍhyeśubhage śubhe // NarP_1,55.181 //

dharmārthopacayasthaiścaśeṣairdharmayutonṛpaḥ /

meṣūraṇāyatanugāḥ śaśisūryajasūrayaḥ // NarP_1,55.182 //

jñārau dhaneśitaravā hibuke bhūpatistadā /

vṛṣeṃ'ge 'bjodhanāristho jīvārkī lāṃbhagāḥ pare // NarP_1,55.183 //

sukhe guruḥ kheravīndūyamo lagne bhave karai /

lagne vakrāsitau candrejyasitārkabudhāḥ kramāt // NarP_1,55.184 //

sukhāstu śubhakhāptisthānareśaṃ janayantyapi /

karmalagnagaraveṭasya daśāyāṃ rājyasaṃgatiḥ // NarP_1,55.185 //

prabalasya daśāyāṃ vā śatrunīcā digārtidāḥ /

āsannakendradvayagairvargadākhyaḥ sakalagrahaiḥ // NarP_1,55.186 //

tanvastagaiśca sakaṭaṃ vihago rājyabandhugaiḥ /

śṛṅgāṭakaṃ dhigaugasthairlagnāyasthairhalaṃ matam // NarP_1,55.187 //

varjjoṅgesthe satsvasatsu turyakhasthairyavonyathā /

vimiśraiḥ kamalaṃ prāhurvāyākaṇṭakabāhyagaiḥ // NarP_1,55.188 //

lagnāccaturbhugairyūpaḥśarastūryāccaturbhugaiḥ /

dyūnādvedakṣagaiḥ śaktirṃ da'khādicaturbhagaiḥ // NarP_1,55.189 //

lagnātkramātsaptabhagairnokākūṭastu nuryataḥ /

chatramastātsvabhādyāyonyasmādarddhendunāmakaḥ // NarP_1,55.190 //

lagnādekāntaragataiścakramarthātsaritpatiḥ /

ṣahyusthāneṣu vīṇādyāḥ samasaptarkṣagaiḥ // NarP_1,55.191 //

vīṇādāmapāśakedārabhūśūlayugagolakāḥ /

grahaiḥścarabhagai rājayogaḥ prakīrtitaḥ // NarP_1,55.192 //

sthirasthairyamusalaṃ nāma dviśarīṇatairnalaḥ /

bhālā kendrasthitaiḥ saumyaiḥ pāpaiḥsarpa udāhṛtaḥ // NarP_1,55.193 //

īryyuradhvarucī rajjvāṃ musale dhanamānayuk /

vyaṅgā sthirā lonalajo monīsragjohijordditaḥ // NarP_1,55.194 //

vīṇodbhavotinipuṇāgītanṛtyarucirbhṛśam /

dātā samṛddho dāmāsthaḥ pāśajo dhanaśīlayuk // NarP_1,55.195 //

kedārotthaḥ kṛṣikaraḥ śūle śūrokṣato dhanaḥ /

yugaṃ pāṣaṇḍayurgole vidhano malinastathā // NarP_1,55.196 //

bhūpavandyapadaścakre samudre nṛpabhogayuk /

subhagāṅgorddhacaṃpātsukhīśūraśca cāmaraḥ // NarP_1,55.197 //

mitro pakārakṛcchatre kūṭe cānṛtabandharāṭ /

taujaḥ sakīrtiḥ sukhabhāk mānavo bhavati dhruvam // NarP_1,55.198 //

tyāgī yajvātmavān yūthe hiṃsro guhyādhipaḥ śaraiḥ /

śaktau nīco 'laso niḥsvo daṇḍe priyaviyogabhāk // NarP_1,55.199 //

vyarkaiḥ svāntyobhayagataiḥ kheṭaiḥ syātsunaphaānaphaā /

durudharā caiva vidhau jñeyaḥ kemudrumo 'nyathā // NarP_1,55.200 //

svopārjitārthabhugdātā sunaphaāyāṃ dhanī sukhī /

nīrogaḥ śīlavān khyātaḥ suveṣaścānaphaābhavaḥ // NarP_1,55.201 //

bhogī sukhī dhanīdānītyāgī durudhurodbhavaḥ /

kemudrume 'timalino duḥkhī nīco 'tha nirdhanaḥ // NarP_1,55.202 //

yantryāśmakāraṃśājoko bhaumapuṣkarurte dhvagaḥ sujñaḥ /

sukīrtirnipuṇaṃ vidvāṃsaṃ dhaninaṃ tathā // NarP_1,55.203 //

senyonyakāryanirataṃ sāsphujicchasrajīvinam /

samando dhātukuśalaṃ tathā bhāḍaṃvidaṃ mune // NarP_1,55.204 //

kūṭasnyāśavapaṇyāṭhaṃ nasāsṛgindgaḥ prasūdviṣam /

kuryātsajñorthanipuṇaṃ namraṃ satkīrtisaṃyutam // NarP_1,55.205 //

sajyo 'sthiravayaṃ vaṃśyaṃ vikrāntaṃ ca samarthinam /

sasitosukavettāraṃ sārkiponabhavaṃ mune // NarP_1,55.206 //

āre sajñe vāhuyodhī purādhyakṣaḥ sagīṣpatau /

saśukre dyūtakrarheyo nṛtī dyūti samandake // NarP_1,55.207 //

sejyejñe nṛtyagītāḍhyo māyādakṣaḥ /

sabhārgavesamande lubdhakaḥ krūro naro bhavati nārada // NarP_1,55.208 //

saśukre vākpatau vidvānsāsite 'nnaghaṭaṅkaraḥ /

kavau sa mandamandākṣā va vaniśrayavittavān // NarP_1,55.209 //

ekasthaiścaturādyaistu khavārthaiḥ khacaraiḥ pṛthak /

kujajñejyājaśukrārkisūryaḥ parivrajennaraḥ // NarP_1,55.210 //

śākyājīvakavṛddhārthica rakākhaphalāśanaḥ /

tatsvāmibhiḥ paridajitaiḥ pravrajyāpracyutirbhavet // NarP_1,55.211 //

adīkṣitālpastagataiḥ sabalaistatsthabhaktayaḥ /

janmaponyairyadyadṛṣṭo mandaṃ paśyati nārada // NarP_1,55.212 //

mando vā janmapaṃ naṣṭaṃ tathā ca mandakāgaṇe /

bhaumārkāṃśe sauradṛṣṭe candre vā dīkṣito bhavet // NarP_1,55.213 //

surūpo bhūṣitago 'śinyāṃ dakṣaḥ satyavacā yame /

bahūbhugpadāragnau sthiradhīḥ priyavāktathā // NarP_1,55.214 //

brāhmo dhanīmṛge bhogī raudre hiṃstraḥ śaṭho 'ghakṛt /

dānto rogī śubho 'dityāṃ puṣyaryajanmā kaviḥ sukhī // NarP_1,55.215 //

dhūrtaḥ śaṭhaḥ kṛtaghno 'hau pāpaḥ sarvāśano bhavet /

patre bhogī dhanī bhakto dātā priyavacā bhage // NarP_1,55.216 //

dhanī bhogīnaroryamarkṣe steno dhṛṣṭo ghṛṇī kare /

citrāṃbaraḥ sudṛktvāṣṭre na ca dharmadayāparaḥ // NarP_1,55.217 //

dvīśe lubdhaḥ paṭuḥ krodhī maḍhaiyo āṭhanovideśagaḥ /

śākre dharmaparastuṣṭo mūle mānī dhanī sukhī // NarP_1,55.218 //

āpye mānī dṛṣṭo vaiśve namraśca dhārmikaḥ /

karṇe dhanī sukhī khyāto dātā śūro dhanī vasau // NarP_1,55.219 //

śeta'rihṝntā vyasanī srījito jāhibhedinī /

budhne vaktā sukhī kāntaḥ pauṣṇe śūro dhanī śuciḥ // NarP_1,55.220 //

kāmī śūraḥ kṛtajño 'je kāntastyāgī kṣamī vṛṣe /

yugme srīdyūtaśāsrajñaḥ sraiṇo hrasvaḥ svabhe vidhau // NarP_1,55.221 //

srīdviṭ krodhī harau mānī vikrāntaḥ sthiradhīḥ sukhī /

dharmī ślakṣṇaḥ sudhīḥ ṣaṣṭe prājñaḥ prāṃśurdhanī ghaṭe // NarP_1,55.222 //

rogī pūjyaḥ kṣatī kārairpye kaviḥ śilpījyabhe dhanī /

mṛge 'laso 'ṭanaḥ svakṣaḥ paradārārthahṛddhaṭe // NarP_1,55.223 //

sabalebhaibhayevāpisa valejeśilaphalam /
anyathā viparītaṃ tatpalaṃmevaṃ pare 'pi na /
khyātaḥ srīdviṭ dhanī tīkṣṇojñaḥ kaviḥ śaiṇḍiko dhanī /
pūjyo lubdho 'dhanasakho meṣādau bhāskare janau // NarP_1,55.224 //

niḥsvor'kabhe bhūmiputre bhūmiputre dhanī cāndre svabhedanaḥ /

baudhe kṛtajño jaive tu khyātaḥ śaukre 'nyadārikaḥ // NarP_1,55.225 //

mṛge bahvātmajadhanaḥ kuṃbhe duḥkhyanṛtī khalaḥ /

srīdveṣyaḥ svajanadveṣīniyaratyaḥ sadhīyanaḥ // NarP_1,55.226 //

samānārthaḥ saputrasrīsarṇaḥ sūryādibhe budhe /

senānīḥ stryarthaputrāḍhyaḥ dakṣamaiśyaḥ paricchadī // NarP_1,55.227 //

maṇḍaleśaḥ sārthasukhaḥ sarṇasvāmyarkabhādgurau /

stryāptārtho mandaśokāḍhyo bandhudveṣī dhanāghavān // NarP_1,55.228 //

sārthaḥ prājñaḥ samaḥ khyātiḥ srīji'torkādibhe mṛgau /

vyaṅgajārtho khaprasūko vidhimitro sukhatrayaḥ // NarP_1,55.229 //

satputrastrīdhano rājā grāme śokādibherkaje /

bhūpajñaguṇipaurāsvādṛṣṭebjejesṛgādibhiḥ // NarP_1,55.230 //

niḥ svastena nṛpāḥ prajñapreṣyāmavinṛyugmage /

dhātvājīvī nṛpajñābhītantuvāyādhanāḥ svabhe // NarP_1,55.231 //

yuyutsukavisūrījyadhātujīvidṛgāmayāḥ /

jyotirjñāḍhyejyanu khalu nṛpejñādikarharau // NarP_1,55.232 //

ṣaṣṭe śubhairnṛpacamūpanaipuṇyavatitāśayāḥ /

jūke bhūpasvarṇakāravaṇijaḥ śeṣadṛgyute // NarP_1,55.233 //

dvipaitṛkābdhidhvajino vyaṅgā svakṣitipā alau /

jñātikṣmājanayāścāye sadbhirdarmī śaṭhastathā // NarP_1,55.234 //

bhūpamaṇḍitasakhejyāmṛge bhūyānyadārikau /

kuṃbhe śeṣaiśca hāsyajñanṛpajñāḥ sadbhirantyabhe // NarP_1,55.235 //

hāreśarkṣadalasthaistu dṛṣṭo yuktaḥ śaśī śubhaḥ /

tryaṃśe tatpatimitrarkṣagateryuktekṣitastathā // NarP_1,55.236 //

dvādaśāṃśe phalaṃ proktaṃ navāṃśe 'pyatha kīrtyate /

ārakṣeko vadharucirniyuddhakuśalor'thavān // NarP_1,55.237 //

kalahaḥ kṣitijāṃsthe śaukre mūrkho 'nyadāradaḥ /

kaviḥ sukhī budhāṃśe tu naṭacaurajñaśilpinaḥ // NarP_1,55.238 //

svāṃśe tvalpatanuḥ sakhastapasvī lobhatatparaḥ /

krodhī nidhīśo mātyo vā nṛpo hiṃsro suto hareḥ // NarP_1,55.239 //

jīvāṃśe hāsyavidyodhā balī mantrī ca dhārmikaḥ /

alpāpatyo duḥkhito kho duṣṭastrīsauribhāgage // NarP_1,55.240 //

bhānārvidvādidṛṣṭe nu tadvadeva phalaṃ vadet /

vargottame khe parabhe pala muktaṃ śubhaṃ kramāt // NarP_1,55.241 //

puṣṭaṃ madhyaṃ laghu jñeyaṃ yadi cāṃśapatirbalī /

rāśīkṣaṇaphalaṃ ruddhvā dadātyaṃśapalaṃ spuṭam // NarP_1,55.242 //

śūrastabdho vikaladṛgnighṛṇor'ke tanusthite /

meṣe dhanī taimirakaḥ siṃhe rātryandha eva ca // NarP_1,55.243 //

nīcodhosvaḥ karkager'ke udbudākṣastanusthite /

dvitīyer'ke bahudhano nṛpadaṇḍyo mukhāmayī // NarP_1,55.244 //

trige budho vikramī ca vimukhaḥ pīḍito bhuvi /

dhanāpatyoktito dhīsthe balī śatrujitorige // NarP_1,55.245 //

strī jito dyūnasaṃsthe ca nidhanelpātmajolpadṛk /

sutārthasukhabhā bhāraye daśame śrutaśauryavāt // NarP_1,55.246 //

lābhe bahudhano mānī patito kho 'vyaye ravau /.

mūkodho badhiraḥ preṣyo jege khāñcājage dhanī // NarP_1,55.247 //

buṭurvā dhanavānadhe hiṃsro vikramage bhavet /

sādhubhāvaḥ sukhagate dhīsthe kanyāprajolasaḥ // NarP_1,55.248 //

alpāgnikāmastīkṣṇorauīṣyustatrimadojñarave /

vyādhipūḍānvito mṛtyau bhānurddhanage mitradhanānvitaḥ // NarP_1,55.249 //

dharmadhīdhanayugrājye khyātadhīdhanayugbhavet /

kṣudrāeṃ'gahīno vyayage candre proktaṃ phalaṃ budhaiḥ // NarP_1,55.250 //

lagne kuje kṣatatanurddhanage tu kadannabhuk /

dharmapāpasamācāro 'nyatra sūryasamo mataḥ // NarP_1,55.251 //

vidvān dhanī ca pravaraḥ paṇḍitaḥ sacivoriyuk /

dharmajño vistṛtaguṇo gādhojñeyarator'kavat // NarP_1,55.252 //

vidvānsa vācyaḥ kṛpaṇī sukhākṣo ripugṛddhimān /

nīcastapasvī caṣṇavanī lobhīduṣṭastanorguro // NarP_1,55.253 //

smarī mukhī vilagnasthe kalahī suratotsukaḥ /

sukhitastanapasye ca bhṛgau jīvavadanyataḥ // NarP_1,55.254 //

niḥśvo rogī kāmavaśo malinaḥ śaiśavārtiyuk /

alaso lagnage mande dharmātsvoñcagate nṛpaḥ // NarP_1,55.255 //

grāmādhipaḥ sa vidvāṃśca cārvaṅgo 'nyatra sūryavat /

pūrṇamuccetha pādonaphalaṃ mūlatrikoṇage // NarP_1,55.256 //

śubhagrahedalaṃ svarkṣe mitrabheṃ'ghrimitaṃ phalam /

śatrubhe 'lpaṃ tathā nīcāstaṅgate phalaśūnyatā // NarP_1,55.257 //

khabharākādike kheṭe kulatulyaḥ kulādhikaḥ /

bandhupūjyo 'thadhanavānsukhī bhogī nṛpaḥ kramāt // NarP_1,55.258 //

parivittasuhṛdvandhupoṣyāgaṇabalādhipau /

nṛpaśca mitrabhāstheṣu kheṭe vrekādiṣu kramāt // NarP_1,55.259 //

viṣamarkṣer'kahorāyāṃ sasthite śubhabheṣu ca /

khyāto mahodyamī cātitejā dhīmāndhanī balī // NarP_1,55.260 //

śubheṣu candrahorāyāṃ sthiteṣu samarāśiṣu /

kāntimārddavasaubhāgyabhogadhīmānbhavennaraḥ // NarP_1,55.261 //

sūryahorāgataḥ pāpaḥ samabheṣu tu madhyamāḥ /

viṣamarkṣeṣu bhāskaryā saumyā noktaphalapradāḥ // NarP_1,55.262 //

svamitratryaṃśagaścandraḥ surūpaṃ guṇinaṃ naram /

karotyannagatastadvattattulyaguṇarūpiṇam // NarP_1,55.263 //

vyālāyudhe catuṣpādāṃ'jeṣu ca tryaṃśake ca /

tīkṣṇe 'tihiṃsraśca bhavedgurutalpagatoṭanaḥ // NarP_1,55.264 //

steno bhoktā sadhanadhīrnṛpaḥ klībaśca śatruhā /

viṣṭikṛddāsavṛttiśca pāpo hiṃsno 'matirbhavet // NarP_1,55.265 //

meṣādikottamāṃśeṣu dvādaśāṃśeṣu rāśivat /

jāyābalavibhūṣāḍhyaḥ sattvayukto 'tisāhasī // NarP_1,55.266 //

tejasvī ca naraḥ khāye triṃśāṃse sṛjisaṃsthite /

āmayī vā svabhāryāyāṃ viṣamaḥ pāradārikaḥ // NarP_1,55.267 //

duḥkhī paricchadayuto malinaścārkaje svake /

sukhadhīdhanakīrtyālastejasvī lokapūjitaḥ // NarP_1,55.268 //

nīraguhyabhavānbhogī jīve khatriṃśabhāgage /

medhākalākāvyaśilpavivādakapaṭāñcitaḥ // NarP_1,55.269 //

śāstrārthasāhasayuto budhe svatriṃśabhāgage /

bahvapatsukhāraugyarogarūpārthasaṃyutaḥ // NarP_1,55.270 //

lalitāṅgo viprakīṇandriyaḥ syādbhārgave svake /

śūrastabdhau ca viṣamavadhakau sadguṇānvitau // NarP_1,55.271 //

sukhejño cāru ceṣṭāṅgau candrārkkaucetkujādigau mūlatrikoṇasvarkṣocce kaṇṭhasthāstu ca ye grahāḥ // NarP_1,55.272 //

anyonyakārakāste syuḥ karmagastu viśeṣataḥ /

śubhaṃ vargottame janma vesisthāne vasadgṛhaiḥ // NarP_1,55.273 //

aśūnyeṣu ca kendreṣu kārakākhyagṛheṣu ca /

gurujanmeśalagneśāḥ kendrasthā madhyasaukhyādāḥ // NarP_1,55.274 //

pṛṣṭobhavakodaparkṣasthitāstvantyāntarāduṣu /

praveśe bhāskarakujau bhṛgvījyo madhyagau tathā // NarP_1,55.275 //

candrārkī phala dāvantye sadā jñaḥ phaladāyakaḥ /

lagnātputre kalatre vābjācchubheśayutekṣite // NarP_1,55.276 //

syāttayoḥ saṃpadaḥ svatvamanyathāthāṅgatodayaḥ /

ravau bhīner'kajaḥ srīghnaḥ putrasthastu tathā kujaḥ // NarP_1,55.277 //

simāturyāṣṭagaiḥ krūrairyadvā krūrāntare sitaḥ /

sadgrahāyutadṛṣṭaścedagnipātānmṛtiḥ striyāḥ // NarP_1,55.278 //

lagnadya pāṇigatayoḥ śaśiravyoḥ saha striyā /

ekena yasya janmāhuratha saptamasaṃsthayoḥ // NarP_1,55.279 //

navadhīgatayorvāpi vikalasrīsitārkayoḥ /

koṇodaye 'stāṃ tyasandhau bhṛgau bandhyāpaterjaniḥ // NarP_1,55.280 //

sutabhaṃ cenna saumyāḍhyamathāntyāstodayarkṣagaiḥ /

pāpe dhīsthe vidhau kṣīṇajanmā sutakalatriṇaḥ // NarP_1,55.281 //

śanau khage 'ste saśukre tadṛṣṭe pāradārikaḥ /

tau cetseṃdusriyā sārddhaṃ puṃścalo jāyate naraḥ // NarP_1,55.282 //

bhūgvabjayorastagayornaro bhāryā suto 'pi vā /

nṛsriyo stu śubhairdṛṣṭau tau dvau pariṇatāṅgakau // NarP_1,55.283 //

ravāstāṃbugairinduśukrapāpairvaṃśavināśakaḥ /

śilpī tryeśe budhayute kendrasaṃsthārkivīkṣite // NarP_1,55.284 //

dāsyāṃ jātaḥ sauribhāge riḥphage bhṛgunandane /

nīcer'kendorastagayordṛṣṭayoḥ sūryajena vā // NarP_1,55.285 //

pāpadṛṣṭau śanikujāvastagau vātarukpradau /

karkālyaṃ śagate kendre pāpayukte tu guhyaruk // NarP_1,55.286 //

pāpātaragateṃ'gebje ravau dyūne tu kuṣṭayuk /

candre khe 'stāṅgate bhaume vikalo veśiger'kaje // NarP_1,55.287 //

mitho bhāṃśagayoḥ śūlī ravīndvoryutayoḥ kṛśaḥ /

nidhanāridhanāntyasthā ravīndvārayamā yadā // NarP_1,55.288 //

caladgraheṇa doṣeṇa kurvantyanayanaṃ naram /

saumyā dṛṣṭā na vāyatridhīgatāḥ pāpakhecarāḥ // NarP_1,55.289 //

karṇopaghātakā dyūne radavaikṛtyakārakāḥ /

lagne gurau dyune mande vātarogādito bhavet // NarP_1,55.290 //

sukhe 'ste vā kuje jīve lagne vārkiyutodaye /

kujena vātmaje dyūne saṃjñeṃ'tye 'bje ca sonmadaḥ // NarP_1,55.291 //

dhīdharmārthāntyagaiḥ pāpairbhasamasyānnibandhanam /

sarpaśṛṅkhalayā śāṭhyairdṛkkairbalyaśubhekṣitaiḥ // NarP_1,55.292 //

samande 'bje vakradṛṣṭe pasmārī durvacāḥ kṣayī /

ravimandakujaiḥ ravasthaiḥ saumyadṛṣṭaiḥ samaṇḍalaiḥ // NarP_1,55.293 //

bhṛtakāḥ pūrvamuditairvaramadhyādhamā narāḥ /

puñjanau tu phalaṃ puṇyasrīṇāṃ yogyaṃ vadecca tat // NarP_1,55.294 //

tatsvāmiṣvakhilaṃ kāryaṃ tadbhartṛmaraṇaṃ mṛtau /

lagnendugaṃ vapuścaiva yādayūpapītadyune // NarP_1,55.295 //

yugmeṣu lagnaśaśinorvanitā prakṛtisthitā /

sacchīlabhūṣaṇayutā śubhasaṃdṛṣṭayostayoḥ // NarP_1,55.296 //

puruṣākṛti śīlāḍhyā tayorojasthayormatā /

atha pāpā guṇonāśca pāpavīkṣitathostayoḥ // NarP_1,55.297 //

kujārkījyajñaśukrāṇāṃ kujarkṣe kramaśo 'ṅganā /

bālyaduṣṭā tathā dāsī sādhvī māyāvatī tvarā // NarP_1,55.298 //

dṛṣṭā vākṛtiśīlā syāttayorojasthayormatā /

atha pāpā guṇonāśca pāpavīkṣitayostayoḥ // NarP_1,55.299 //

duṣṇavāk punarbhūḥ saguṇā vijñā khyātā sphujidgrṛhe /

baudhe samā yā klīvā ca satī guṇavatī calā // NarP_1,55.300 //

dvandvabhe svairiṇīśadhnī guṇāḍhyā śilpikādhamā /

vācāṭā kulaṭā siṃhe rāgī pundhīragamyatā // NarP_1,55.301 //

jaive guṇāḍhyālparatirguṇajñā jñāninī satī /

dāsī nīcaratā sādhvī mānde duṣṭā napatyakā // NarP_1,55.302 //

lagnenduyuktaisriṃśāṃśaiḥ phalametadvalānugam /

dṛggaiḥ mithoṃśe śukrārkī śaukre cedvā ghaṭāṃśake // NarP_1,55.303 //

strībhiḥ strī maithunaṃ yāti madanānaladīpitā /

śūnye kāpuruṣo dyūne bale klīvo na sadṛśi // NarP_1,55.304 //

budhārkyoścarabhe nityaṃ paradeśaparāyaṇaḥ /

tatsṛṣṭā madage sūrye strībālavidhavā kuje // NarP_1,55.305 //

pāpadṛṣṭe śanau dyūne kanyaivāpadyate jarām /

āgneyairvidhavāstasthaiḥ punarbhūmiśrakairbhaghavet // NarP_1,55.306 //

krūre hīnabale 'stasthe patityaktā na sadṛśi /

mithoṃśagaiḥ sitārau tu kuruto 'nyaratāṃ striyam // NarP_1,55.307 //

śītaraśmiryadā dyūne tadā bharturanusayā /

saurārarkṣe lagnagate seṃduśukre tu vandhakī // NarP_1,55.308 //

mātrā sārddhamasaddṛṣṭe tathā kaujeṃśake 'stage /

mandadṛṣṭe vyādhiyoniḥ sadgrahāṃśe patipriyā // NarP_1,55.309 //

mandarkṣe vāṃśake dyūne vṛddhau mūrkhaḥ patiḥ striyāḥ /

strīlolaḥ krodhanaḥ kauje baudhe vidvāṃśca naipuṇaḥ // NarP_1,55.310 //

jitendriyo gṛṇījaive cāndre kāmī mṛdustathā /

śaukre saubhāgyayukkāntaḥ saureti mṛdukarmakṛt // NarP_1,55.311 //

śukrābjayorlagnagayoḥ sukhinīrṣyāsamanvitā /

jñedvoḥ kalāsu nipuṇā sukhitā ca guṇānvitā // NarP_1,55.312 //

śukrajñayostu śubhagā kalājñā rucirāṅganā /

anekasaukhyārthaguṇālagne saumyatraye sthite // NarP_1,55.213 //

krūre 'ṣṭame 'ṣṭameśāṃśe yasya syāttadvayaḥ same /

vaidhavyaṃ ca mṛtistasyā svayaṃsatsvarthageṣu tu // NarP_1,55.314 //

alpāpatyatvamabje 'syāḥ kanyāliharigoṣu tu /

saure madhyabale candraśukrajñairbalavarjitaiḥ // NarP_1,55.315 //

śeṣaiḥ savīryairojarkṣe lagne kurūpiṇī bhavet /

jīvārakaviśaumyeṣu baliṣu samabhe tanau // NarP_1,55.316 //

vikhyātānaikaśāstrajñā vanitā brahmavādinī /

pāpe 'ste navamasthasya pravrajyāmeti bhāminī // NarP_1,55.317 //

udvāhe varaṇe praśne sarvametadvicintayet /

mṛtyusthānaṃ paśyatāṃ syādvalinā dhātukopataḥ // NarP_1,55.318 //

nṛṇāṃ mṛtyuhitaṃ yuktaṃ bhagātrosthopathabhūribhiḥ /

savīryairbahujo 'gnyakṣatajvararugudbhavaḥ // NarP_1,55.319 //

tṛṭkṣudbhavaścāṣṭamasthaiḥ sūryādyaiśca varādiṣu /

parasvādhvapradeśeṣu mṛtyuḥ sūryamahījayoḥ // NarP_1,55.320 //

svabandhusthitayoḥ puṃsaḥ śailāgnābhirutasya ca /

bandhvastakarmagairmandabhūjaiḥ prahau mṛtiḥ // NarP_1,55.321 //

striyāṃ himoṣaaṇakarayoḥ svajanātpāpadṛktayoḥ /

toyamṛto ravīdṛtusyātāṃyā dyubhayodaye // NarP_1,55.322 //

śastrāgnijośubhāntasthe candre bhaumagṛhagasthite /

mṛtyuścātha mṛge candre karke mande jalodarāt // NarP_1,55.323 //

striyāmindau raktaśauthātsaure vājvagnipātajaḥ /

putradharmasthasyorvandhātpāpayoḥ sadadṛṣṭayoḥ // NarP_1,55.324 //

sathāsaśaṃyanigaḍairdṛkairmṛtyau tu bandhanaiḥ /

striyāṃ sapāpe 'bje dyūne site meṣe ravau tanau // NarP_1,55.325 //

maraṇaṃ strīkṛte gehe hyatha turye kuje ravau /

yame kheṃ'gatrikoṇarstheḥ kṣīṇacandrāṃśubhaiḥ sakṛt // NarP_1,55.326 //

turyer'ke khe kujekṣīṇa candradṛṣṭe samiddhataḥ /

randhrakhāṅgajalaiḥ kṣīṇendvārārkiravisaṃyutaiḥ // NarP_1,55.327 //

lakuṭenātha taireva khāṅkāṅgatanayasthitaiḥ /

dhūmānibandhanaiḥ kāryaḥ kudanairmaraṇaṃ bhavet // NarP_1,55.328 //

bandhvastakhasthairbhauṃmārkarmadaiḥ śastrāgniṃrājabhiḥ /

sauredvāraiḥ svāṃburavasthaiḥ kṣatakremyaṅgayā tataḥ // NarP_1,55.329 //

sver'ke turye kuje yānapātādatha kuje 'stage /

yantrosīdunataḥ kṣīṇacandrayukte mṛtirbhavet // NarP_1,55.330 //

bhaumārkiśītakiraṇairjūkājaśanibhasthiteḥ /

kṣīṇendvarkakujaiḥ khāstāṃbusthairvārakare mṛtiḥ // NarP_1,55.331 //

balyāradṛṣṭe kṣīṇendau mande nidhaṃnasaṃsthite /

guhyarukkṛmiśastrāgnidārujo mṛtyuraṅgirāḥ // NarP_1,55.332 //

saurer'ke 'ste mṛto mande kṣīṇendau bhuvyasaṃyute /

lagnadhyāyāsta paḥkhārkabhaumacandraniśākaraiḥ // NarP_1,55.333 //

śailaśṛṅgasvarugrapātaunurnidhanaṃ bhavet /

dṛkkonttare turddhāviṃśastatpatirmṛtyupopi vā // NarP_1,55.334 //

svaguṇairnidha na kuryādbalavānyo dvayorbhavet /

lagnāṃśeśasadṛksthāne mṛtyuryogekṣaṇādibhiḥ // NarP_1,55.335 //

modāentenuditāṃśasya tulyo dvighnaḥ svapekṣite /

śubhekṣite tu triguṇaḥ kalpyamanyatsvabuddhitaḥ // NarP_1,55.336 //

vahnyaṃpabubhasmasakledaśoṣavyālairmṛtisthitaiḥ /

bindutaścintanīyaśca yathokto matyuraṅginaḥ // NarP_1,55.337 //

guruḥ śaśāṅkaśukrau ca sūryabhaumau yamendujau /

devapitratiraktotha nārakānkuryuraṣṭame // NarP_1,55.338 //

ravīndubalavaśraṃśanāthācchreṣṭasamādhamāḥ /

tuṅgagaḥ sāṃdanūkenugatiḥ ṣaḍrandhradṛkkapaḥ // NarP_1,55.339 //

dyūnasthito gururvāpi ripukendravināśagaḥ /

svoccasthoṃ'ge vyaye saumyabhāge mokṣo balānyataḥ // NarP_1,55.340 //

ādhāne janmā jñāne tu vṛkṣatāṃ lagnato vadet /

pūrvāparārddhairlagnasya saumye vācyapanejaniḥ // NarP_1,55.341 //

lagnatrikoṇe dhījyatryaṃśairvikalpāvayavāḥ samāḥ /

grīṣmoger'ke parai ramyāpanatāṃpṛturarkabhāt // NarP_1,55.342 //

candrajñajīvāvṛtyasyāḥ śukrārārkibhiranyathā /

dṛkkairādyaiḥ pūrvamāsastithistatrānupātataḥ // NarP_1,55.343 //

vilomajanma bhāgaiśca velā rātridyusaṃjñake /

trikoṇottamavārthantilagnaṃ vā labhanābhane // NarP_1,55.344 //

yāvadūno vidhurlagnāttāvaccandrācca janmabhe /

goharī yugmavasubhe kriyajuke mṛgāṅgane // NarP_1,55.345 //

daśāṣṭasaptaviṣaye guṇyāḥ śeṣāḥ khasaṃkhyayā /

jīvabhaumakavijñāḥ syu rāghavādyāyarejñavat // NarP_1,55.346 //

bhānāṃ nityo vidhiḥ kheṭavaśāvaddhargaṇāstathā /

saptarghnaṃ bhahṛtaṃ śeṣamṛkṣaṃ navadhanarṇataḥ // NarP_1,55.347 //

dvighne samartumāsāḥ syuḥ pakṣatithyau gajāhate /

saptaghnaṃ honiśārkṣāṇīṣughneṅgāṃśeṣṭahorikā // NarP_1,55.348 //

pumānparaśudhṛkkṛṣṇo raktadṛgrakṣituṃ kṣamaḥ /

dṛṣṭartikapadāśvāsyā raktavastrā ghaṭākṛtiḥ // NarP_1,55.349 //

kapilo hyandhadṛkrūro raktavastraḥ kṣatavrataḥ /

kṣuttṛṣārtodugdhapaṭo lūnakuñcitamūrdhajaḥ // NarP_1,55.350 //

malinaḥ kṣutparojāsyo dakṣaḥ kṛṣyādikarmaṇi /

dvipakāyaḥ sarabhayātpiṃpagalo vyākulāntaraḥ // NarP_1,55.351 //

śaucikīrūpiṇī sādhvī hyaprajocchritapāṇikā /

udyāne kavacī dhanvī krīḍecchargaruḍānanaḥ // NarP_1,55.352 //

nṛtyādividvaruṇavadbahuratnodhanurdharaḥ /

dvipāsyakaṇṭhaḥ kroḍāsyaḥ kānaneśaramāhikaḥ // NarP_1,55.353 //

ātavyaśākhāṃ pālāśī rauti mūrddhāhikarkaśā /

cipiṭāsyo hi saṃvīto nausthaḥ ratryarthaṃvrajañjale // NarP_1,55.354 //

śvā naro jaṃbukaṃ gṛdhraṃ gṛhītvā rauti śālmalau /

dhanvī kṛṣṇājinī siṃhavāśvonnatamāturaḥ // NarP_1,55.355 //

phalāmiṣaghnaḥ kūrjīnā bhallāsyaḥ kapiceṣṭitaḥ /

puṣpapūrṇacchaṭākanyāvidyellā malināṃvarā // NarP_1,55.356 //

dhanvī vyayāpakṛcchyāmo lipikṛdrāmaśonaraḥ /

gaurīdhautāṃśukātsuccākuṃbhadṛstāsurālaye // NarP_1,55.357 //

mānonmānpāpasotaulībhāṇḍamutpavicintakaḥ /

kṣuttṛṅyuto naraḥ kuṃbhīgṛdhnasya strīsutopagaḥ // NarP_1,55.358 //

dhanvīkintaraceṣṭastuhaimavarmāmṛgānugaḥ /

siṃdhekūjaṃvrajantīstrīnānāsarpasita hikā // NarP_1,55.359 //

saukhyaspṛhāhyāvṛttāṅgībhatrarthakacchapākṛtiḥ /

kūrmāsyo malaye siṃhaḥ śvakroṇḍamṛgabhīṣakaḥ // NarP_1,55.360 //

vāsyaḥ śvakāyo dhānuṣko raṅkṣastāpasayajñiye /

caṃpakābhāsane madhyā siṃdhuratravivarddhinī // NarP_1,55.361 //

kūrmāsane caṃpakābho daṇḍī kauśeyakāninī /

paramo 'tho gṛdhramukhaḥ snehamadyāśanaspṛhaḥ // NarP_1,55.362 //

dagdhānasthā lohadharā sabhūṣābhāñjakaccarā /

bhāṇḍī romaścavāḥ śyāmaḥ kirīṭī phalayantradhṛk // NarP_1,55.363 //

nausthodhvosaṃvibhūṣārntha nānāratnakarāeñcitaḥ /

nausthabdheḥ kūlamāyāntī sayūthāṃ campakānanā // NarP_1,55.364 //

garte sarpāvṛto nagno rudaṃścaurānalārditaḥ /

etādṛśāṅkriyāṃśāḥ stu ṣatriṃśadudītāḥ kramāt // NarP_1,55.365 //

etatsaṃkṣepataḥ proktaṃ jātakaṃ munisattama /

nibodha saṃhitāskandhaṃ lokakṛtyupayoginam // NarP_1,55.366 //

iti śrīnāradīyapurāṇe pūrvabhāge dvitīyapāde bṛhadupākhyāne jātakanirūpaṇannāma pañcapañcāśattamo 'dhyāyaḥ

sanandana uvāca
kramāñcaitrādimāseṣu meṣādyāḥ saṃkramā matāḥ /
caitraśuklapratipadi yo vāraḥ sa nṛpaḥ smṛtaḥ // NarP_1,56.1 //

meṣapraveśe senānīḥ karkaṭe sasyayo bhavet /

samodyadhīśvaraḥ sūryo madhyamaścottamovidhuḥ // NarP_1,56.2 //

neṣṭaḥ kujo budho jīvo bhṛgustvatiśubhaṅkaraḥ /

adhamo ravijo vācyo jñātvā caiṣāṃ balābalam // NarP_1,56.3 //

daṇḍākāre kabandhe vā dhvāṅkṣākāre 'tha kīlake /

dṛṣṭer'kamaṇḍale vyādhirbhrāntiścorārthanāśanam // NarP_1,56.4 //

chatradhvajapatākādyasannibhastimitairdhvanaiḥ /

varimaṇḍalagairdhūmraiḥ sasphuliṅgairjagatkṣayaḥ // NarP_1,56.5 //

sitaraktaiḥ pītakṛṣṇairvaṇairviprādipīḍanam /

ghnanti dvitricaturvarṇairbhuvi rājajanānmune // NarP_1,56.6 //

ūrddhairbhānukaraistāmrairnāśa yāti camūpatiḥ /

pītairnṛpasutaḥ śvetaiḥ purodhāścitritairjanāḥ // NarP_1,56.7 //

dhūmrairnṛpapiśaṅgaistu jaladādhomukhairjagat /

śubhor'kaḥ śiśire tāmraḥ kuṅkumābhā vasaṃtike // NarP_1,56.8 //

grīṣmaścāpāṇḍuraścaiva vicitro jaladāgame /

padmodarābhaḥ śaradi hemante lohitacchaviḥ // NarP_1,56.9 //

pītaḥ śīte vṛṣṭau grīṣme lohitabhāraviḥ /

rogānāvṛṣṭibhayakṛt kramādukto munīśvara // NarP_1,56.10 //

indracāpārddhamūrtistu bhānurbhūpavirodhakṛt /

śaśaraktanibhe bhānau saṃgrāmo na cirādbhuvi // NarP_1,56.11 //

mayūrapatra saṃkāśo dvādaśābdaṃ na varṣati /

candramāsadṛśo bhānuḥ kuryādbhūpāntaraṃ kṣitau // NarP_1,56.12 //

arke śyāme kīṭabhayaṃ bhasmābhe rāṣṭrajaṃ tathā /

chidrer'kamaṇḍale dṛṣṭaṃ mahārājavināśanam // NarP_1,56.13 //

ghaṭākṛtiḥ kṣudbhayakṛtpurahā toraṇākṛtiḥ /

chatrākṛte deśahatiḥ khaṇḍabhānunṛpāntakṛt // NarP_1,56.14 //

udayāstamaye kāle vidyudulkāśaniryadi /

tadā nṛpavadho jñeyastvathavā rājavigrahaḥ // NarP_1,56.15 //

pakṣaṃ pakṣārddhamarkendupariviṣṭāvaharniśam /

rājānamanyaṃ kuruto lohitāmbudayāstagau // NarP_1,56.16 //

udayāstamaye bhānurācchinnaḥ śastrasannibheḥ /

ghanairyuddhaṃ kharoṣṭrādyaiḥ pāparūpairbhayapradam // NarP_1,56.17 //

yāmyaśṛṅgonnattaścandraḥ śubhadī mīnameṣayoḥ /

saumyaśṛṅgonnataḥ śreṣṭho nṛyuṅmakarayostathā // NarP_1,56.18 //

ghaṭokṣṇastu samaḥ karkacāpayoḥ śarasannibhaḥ /

cāpavatkaurmahṝrṃyośca śūlabattulakarkayoḥ // NarP_1,56.19 //

viparītoditaścandro durbhikṣakalahapradaḥ /

āṣāḍhadvayamūlendradhiṣṇyānāṃ yāmyagaḥ śaśī // NarP_1,56.20 //

agnipradasteyacaravanasarpavināśakṛt /

viśākhā mitrayoryāmyapārśvagaḥ pāpagaḥ śaśī // NarP_1,56.21 //

madhyamaḥ pitṛdaivatye dvidaive saimyagaḥ śaśī /

aprāpyapauṣṇabhādrāmadukṣāviśaśī śubhaḥ // NarP_1,56.22 //

madhyagodvāradakṣāṇi atītya navavāsavāt /

yamendrāhīśanoyeśamarutaścārddhatārakāḥ // NarP_1,56.23 //

dhruvāditidvidaivāḥ syuradhyarddhāṃścāparāḥ samāḥ /

yāmyaśṛṅgonnato neṣṭaḥ śubhaḥ śukle pipīlikā // NarP_1,56.24 //

kāryahāniḥ kāryavṛddhirhānirvṛddhiryathākramam /

subhikṣakṛdviśālenduraviśāloghanāśanaḥ // NarP_1,56.25 //

adhomukhe śastrabhayaṅkalahodaṇḍasannibhe /

kujādyairnihate śṛṅge maṇḍale vā yathākramam // NarP_1,56.26 //

kṣemādyaṃ vṛṣṭibhūpālajananāśaḥ prajāyate /

satyāṣṭanavamarkṣeṣu sodayādvikrime kuje // NarP_1,56.27 //

tadvakramuṣṇaṃsaṃjñaṃ syātprajāpīḍāgnisaṃbhavaḥ /

daśamaikādaśe ṛkṣe dvādaśarvāgratīpayaḥ // NarP_1,56.28 //

kūkraṃ vakramukhaṃ jñeyaṃ sasyavṛṣṭivināśakṛt /

kuje trayodaśe ṛkṣe vakrite vā caturdaśe // NarP_1,56.29 //

bālāsyacakraṃ tattasminsasyavṛṣṭivināśanam /

pañcadaśe ṣoḍaśarkṣe vakre syādrudhirānanam // NarP_1,56.30 //

durbhikṣaṃ kṣudbhayaṃ rogānkaroti kṣitinandanaḥ /

aṣṭādaśe saptadaśe tadvakraṃ muśalāhvayam // NarP_1,56.31 //

durbhikṣaṃ dhanadhānyādināśane bhayakṛtsadā /

phaālgunyorudito bhaumo vaiśvadeve pratīpagaḥ // NarP_1,56.32 //

astagaścaturāsyārkṣe lokatrayavināśakṛt /

uditaḥ śravaṇe puṣye vaktṛgośvanahānidaḥ // NarP_1,56.33 //

yaddiggo 'bhyudito bhaumastaddigbhūpabhayapradaḥ /

madhāmadhyagato bhaumastatra caiva pratīpagaḥ // NarP_1,56.34 //

avṛṣṭiśastrabhayadaḥ pīḍyaṃ devā nṛpantakṛt /

pitṛdvidaivadhātṝṇāṃ bhidyante gaṇḍatārakāḥ // NarP_1,56.35 //

durbhikṣaṃ maraṇaṃ rogaṃ karoti kṣitijastadā /

triṣūttarāsu rohiṇyāṃ nairṛte śravaṇe mṛge // NarP_1,56.36 //

avṛṣaaṭidaścaranbhaumo dakṣiṇerohiṇīsthitaḥ /

bhūmijaḥ sarvadhiṣṇyānāmudagāmī śubhaghapradaḥ // NarP_1,56.37 //

yāmyago 'niṣṭaphalado bhavedbhedakaro nṛṇām /

vinotpātena śaśinaḥ kadācinnodayaṃ vrajet // NarP_1,56.38 //

anāvṛṣṭāgnibhayakṛdanarthanṛpavigrahaṛ /

vasuvaiṣṇavaviśvendudhātṛbheṣu caranbudhaḥ // NarP_1,56.39 //

bhinatti yadi tattārāṃ bādhāvṛṣṭibhayaṅkaraḥ /

ārdrādipitṛbhānteṣu dṛśyate yadi candrajaḥ // NarP_1,56.40 //

tadā durbhikṣakalaharogānāvṛṣṭibhītikṛt /

hastādiṣaṭsu tārāsu vicarannindunandanaḥ // NarP_1,56.41 //

kṣemaṃ subhikṣamārogyaṃ kurute roganāśanam /

ahirbudhnyāryamāgneyayāmyabheṣu caranbudhaḥ // NarP_1,56.42 //

bhiṣaktaraṅgavāṇijyavṛttīnāṃ nāśakṛttādā /

pūrvātrayecaransaumyo yogatārāṃ bhinatti cet // NarP_1,56.43 //

kṣucchastrānalacaurebhyo bhayadaḥ prāṇināṃ tadā /

yāmyāgnidhātṛvāyavyadhiṣṇayeṣu prākṛtā gatiḥ // NarP_1,56.44 //

raudrendusārpapitryeṣu jñeyā miśrāhvayā gatiḥ /

bhāgyāryamejyāditiṣu saṃkṣiptā gatirucyate // NarP_1,56.45 //

gatitīkṣṇājacaraṇāhirbudhyabhāśribheṣuyā /

yomātikātiviśvābumūlamatsyainyajasya ca // NarP_1,56.46 //

ghorā gatirharitvāṣṭravasuvāruṇabheṣu ca /

indrāgnimitramārtaṇḍabheṣu pāpāhvayāgatiḥ // NarP_1,56.47 //

prākṛtādyāsu gati hyudito 'stamitopivā /

yāvantyeva dinānyeṣa dṛśyastāvatyadṛśyagaḥ // NarP_1,56.48 //

catvāriṃśatkramātriṃśadravīndra bhūsuto nava /

pañcadaśaikādaśabhirdivasaiḥ śaśinandanaḥ // NarP_1,56.49 //

prākṛtāyāṃ gataḥ saumyaḥ kṣemārogyasubhikṣakṛt /

miśrasakṣiptayormadhye phalado 'nyāsu vṛṣṭidaḥ // NarP_1,56.50 //

vaiśākha śrāvaṇe pauṣe āṣāḍhe 'bhyudito budhaḥ /

jagatāṃ pāpaphaladastvitareṣu śubhapradaḥ // NarP_1,56.51 //

iṣorjamāsayoḥ śastradurbhikṣāgnibhayapradaḥ /

uditaścandrajaḥ śreṣṭho rajatasphaṭikopayaḥ // NarP_1,56.52 //

dvibhāṭajodimāstasya pañcamaikādaśāstrimādhavaḥ śubhado jyeṣṭo nṛṇāṃ madhyaphalapradaḥ /

śucirmadhyo nabhaḥ śreṣṭho bhādraḥ śreṣṭhaḥ kvacinnaraḥ // NarP_1,56.53 //

kārtiko mārgaśīrṣaśca nṛṇāṃ duṣṭaphalapradaḥ /

śubhapradau pauṣamādhau madhyamau phaālguno madhuḥ // NarP_1,56.54 //

mādhavaḥ śubhado jyeṣṭo nṛṇāṃ madhyaphalapradaḥ /

śucirmadhyo nabhaḥ śreṣṭho bhādraḥ śreṣṭhaḥ kvacinnara // NarP_1,56.55 //

atiśreṣṭha iṣaḥ prokto māsānāṃ phalamīdṛśam /

saumye bhāge caranbhānāṃ kṣemārogyasubhikṣakṛt // NarP_1,56.56 //

viparīto gururyāmye madhye carati madhyamam /

pītāgniśyāmaharitaraktavarṇogirāḥ kramāt // NarP_1,56.57 //

vyādhyagnicauraśastrāstrabhayadaḥ prāṇināṃ bhavet /

anāvṛṣṭiṃ bhūmnanibhaḥ karoti surapūjitaḥ // NarP_1,56.58 //

divādṛṣṭo nṛpavadhyāmayaṃvārāṣṭranāśanam /

saṃvatsaraśarīraṃ syātkṛttikā rohiṇī tathā // NarP_1,56.59 //

nābhistvāpāṭhayugalamādrī hṛtkusumaṃ maghā /

durbhikṣāgnimarudbhītiḥ śarīraṃ krūrapīḍite // NarP_1,56.60 //

nābhyāṃ kṣuttṛṅbhayaṃ puṣye samyaṅmūlaphalakṣayaḥ /

hṛdayeśasya nidhanaṃ śubhaṃ syātsaṃyutaiḥ śubhaiḥ // NarP_1,56.61 //

śasyavṛddhiḥ prajārogyaṃ yuddhaṃ jīvātyavarṣaṇam /

iti dvijātimadhyāṃ tu gonṛpastrīsukhaṃ mahat // NarP_1,56.62 //

niḥsvanāvṛṣṭiphaṇi bhirvṛṣṭiḥ svāsthyaṃ mahotsavaḥ /

mahārghamapi saṃpattirdeśanāśo 'tivarṣaṇam // NarP_1,56.63 //

avairaṃ rogamabhayaṃ rogabhīḥ sasyavarṣaṇe /

rogo dhānyaṃ nabho 'dṛṣṭimaghādyṛkṣagate gurau // NarP_1,56.64 //

saumyamadhyamayāmyeṣu mārgeṣu vīthikātrayam /

śukrasya dastrabhājjñeyaṃ paryāyaiśca tribhistribhiḥ // NarP_1,56.65 //

nāgebhairāvatāścaiva vṛṣabhoṣṭrakharāhvayāḥ /

mṛgāñjadahanākhyāḥ syuryāmayāntā vīthayo nava // NarP_1,56.66 //

saumya mārge ca tisṛṣu caranvīthiṣu bhārgavaḥ /

dhānyārthavṛṣṭisasyānāṃ paripūrti karoti hi // NarP_1,56.67 //

madhyamārge ca tisṛṣu sarvamapyadhamaṃ phalam /

pūrvasyāṃ diśi meghastu śubhadaḥ pitṛpañcake // NarP_1,56.68 //

svātitraye paścimāyāṃ tasyāṃ śukrastathāvidhaḥ /

viparīte tvanāvṛṣṭidṛdbudhasaṃyutaḥ // NarP_1,56.69 //

kṛṣṇāṣṭamyāṃ caturdaśyāmamāyāṃ ca yadā sitaḥ /

undayāstamanaṃ yāti tadā jalamayī mahī // NarP_1,56.70 //

mithaḥ saptamarāśisthau paścātprāgvīthisaṃsthitau /

guruśukrāvanāvṛṣṭidurbhikṣasamarapradau // NarP_1,56.71 //

kujajñajīvaravijāḥ śukrasyāgresarā yadi /

yuddhāntivāyurdurbhikṣajalanāśakarā matāḥ // NarP_1,56.72 //

jalamitrāryamāhīndranakṣatreṣu subhikṣakṛt /

sacchastrāvṛṣṭido mūle 'hirbudhnyabhayorbhayam // NarP_1,56.73 //

śravaṇānilahtārdrābharaṇībhāgyameṣu ca /

caratrchaiścaro nṝṇāṃ subhikṣārogyasyakṛt // NarP_1,56.74 //

mukhe caikaṃ gude dve ca trīṇi ke nayane dvayam /

hṛdaye pañca ṛkṣāṇi vāmahaste catuṣṭayam // NarP_1,56.75 //

vāmapāde tathā trīṇi dakṣiṇe trīṇe bhāni ca /

catvāri dakṣiṇe haste janmabhādravijasthitiḥ // NarP_1,56.76 //

rogo lābhastathā hānirlābhaḥ saukhyaṃ ca bandhanam /

āyāsaḥ śreṣṭhayātrā ca dhanalābhaḥ kramātphalam // NarP_1,56.77 //

bahudhāravijastvetadvakragaḥ phalamīdṛśam /

karotyeva samaḥ sāmyaṃ śīghrageṣūtkramātphalam // NarP_1,56.78 //

viṣṇucakrotkṛttaśirāḥ haṅguḥ pūyūṣapānataḥ /

amṛtyutāṃ gatastatra kheṭastatra kheṭatve parikalpitaḥ // NarP_1,56.79 //

varaṇadhāturarkendū tudateḥ sarvaparvaṇi /

vikṣepāvanatervaṅgādgāhurdūragatastayoḥ // NarP_1,56.80 //

ṣaṇmāsavṛddhyā grahaṇaṃ śodhayendravicandrayoḥ /

parveśāstu tathā satyadevā khyāditaḥ kramāt // NarP_1,56.81 //

brahmendrvindradhanādhīśavaruṇāgniyamāhvayoḥ /

paśusasyadvijātīnāṃ vṛddhirbrahme tu parvaṇi // NarP_1,56.82 //

tadvadeva phalaṃ saumye śleṣmapīḍā ca parvaṇi /

virodho bhūbhujāṃ duḥkhamaindre sasyavināśanam // NarP_1,56.83 //

dhanināṃ dhanahāniḥ syātkauberaṃ dhānyavardhanam /

nṛpāṇāmaśivaṃ kṣemamitareṣāṃ ca vāruṇe // NarP_1,56.84 //

pravarṣaṇaṃ sasyavṛddhiḥ kṣemaṃ hautāśaparvaṇi /

anāvṛṣṭiḥ sasyahānirdurbhikṣaṃ yāmyaparvaṇi // NarP_1,56.85 //

velāhīne syahānirnṛpāṇāṃ dāruṇaṃ raṇam /

ativele puṣpahānirbhayaṃ sasyavināśanam // NarP_1,56.86 //

ekasminneva māse tu candrārkagrahaṇaṃ yadā /

virodho dharaṇīśānāmarthavṛṣṭivināśanam // NarP_1,56.87 //

grastoditāvastamitau nṛpadhānyavināśadau /

sarvagrastāvinendūtu kṣudvyādhyagnibhayapradau // NarP_1,56.88 //

saumyāyane kṣatraviprānitarāṃhanti dakṣiṇe /

dvijātīṃścakramāddhanti rāhudṛṣṭoragāditaḥ // NarP_1,56.89 //

tathaiva grāmabhedāḥ syurmokṣabhe dāstathā daśa /

no śaktā lakṣituṃ devāḥ kiṃ punaḥ prākṛtā janāḥ // NarP_1,56.90 //

ānīya kheṭāngaṇitāṃsteṣāṃ vāraṃ vicintayet /

śubhāśubhānyaiḥ kālasya grāhayāmo hi lakṣaṇam // NarP_1,56.91 //

tasmādanveṣaṇīyaṃ tatkālajñānāya dhīmatā /

utpātarūpāḥ ketūnāmudayāstamayā nṛṇām // NarP_1,56.92 //

divyāntarikṣā bhaumāste śubhāśubhaphalapradāḥ /

yajñadhvajāstrabhavanarakṣavṛddhiṅgajopamāḥ // NarP_1,56.93 //

stambhaśūlāṅkuśākārā āntarikṣāḥ prakīrtitāḥ /

nakṣatrasaṃsthitā divyā bhaumā ye bhūmisaṃsthitāḥ // NarP_1,56.94 //

eko 'pi bhinnarūpaḥ syājjanturnāma śubhāya vai /

yāvanto divasānketurdṛśyate vividhātmakaḥ // NarP_1,56.95 //

tāvanmāsaiḥ phalaṃ yacchatyaṣṭau sāravyavatsaraiḥ /

ye divyāḥ ketavaste 'pi śaśvajjīvaphalapradāḥ // NarP_1,56.96 //

hrasvaḥ snigdhaḥ suprasannaḥ śvetaketuḥ suvṛṣṭikṛt /

kṣiprādastamayaṃ yāti dīrghaketu ravṛṣṭikṛt // NarP_1,56.97 //

aniṣṭado dhūmaketuḥ śakracāpasamaprabhaḥ /

dvitricatuḥśūlarūpaḥ sa ca rājyāntakṛnmataḥ // NarP_1,56.98 //

maṇihārastuvarṇābhā dīptimanto 'rkasūnavaḥ /

ketavaścoditāḥ pūrvāparayornṛpahānidāḥ // NarP_1,56.99 //

vaṃsukabiṃbakṣitijacchukatuṇḍādisannibhāḥ /

hutāśanoditāste 'pi ketavaḥ phaladāḥ smṛtāḥ // NarP_1,56.100 //

bhūsutā jalatailābhā vartulāḥ kṣudbhayapradāḥ /

subhikṣakṣemadāḥ śvetaketavaḥ somasūnavaḥ // NarP_1,56.101 //

pitāmahātmajaḥ ketustrivarṇastridaśānvitaḥ /

brahmadaṇḍāddhūmaketuḥ prajānāmantakṛnmataḥ // NarP_1,56.102 //

aiśānyāṃ bhārgavasutāḥ śvetarūpāstvaniṣṭadāḥ /

aniṣṭadāḥ paṅgusutā viśikhāḥ kamakāhvayāḥ // NarP_1,56.103 //

vikacākhyā gurusutā veṣṭā yāmye sthitā api /

sūkṣmāḥ śuklā budhasutāścaurarogabhayapradāḥ // NarP_1,56.104 //

kujātmajāḥ kuṅkumākhyā raktāḥ śūlāstvaniṣṭadāḥ /

agnijā viśvarūpākhyā agnivarṇāḥ sukhapradāḥ // NarP_1,56.105 //

aruṇāḥ śyāmalākārā arkaputrāśca pāpadāḥ /

śukrajā ṛkṣasadṛśāḥ ke tavaḥ śubhadāyakāḥ // NarP_1,56.106 //

kṛttikāsu bhavo dhūmaketurnūnaṃ prajākṣayaḥ /

prāsādavṛkṣaśaileṣu jāto rājñāṃ vināśakṛt // NarP_1,56.107 //

subhikṣakṛtkaumudākhyaḥ ketuḥ kumudasannibhaḥ /

āvartaketusaṃdhyāyāṃ śaśiro neṣṭadāyakaḥ // NarP_1,56.108 //

brahmadevamanormāna pitryaṃ sauraṃ ca sāvanam /

cāndramārkṣaṃ gurormānamiti mānāni vai navaḥ // NarP_1,56.109 //

eteṣāṃ navamānānāṃ vyavahāro 'tra pañcabhiḥ /

teṣāṃ pṛthakpṛthakkāryaṃ vakṣyate vyavahārataḥ // NarP_1,56.110 //

grahāṇāṃ nikhilaścāro gṛhyate saura mānataḥ /

vṛṣṭervidhānaṃ strīgarbhaḥ sāvanenaiva gṛhyate // NarP_1,56.111 //

pravarṣaṇāṃ same garbhauṃ nākṣatreṇa pragṛhyate /

yātrodvāhavratakṣaure tithivarṣeśanirṇayaḥ // NarP_1,56.112 //

parvavāstūpavāsādi kṛtsnaṃ cāndreṇa gṛhyate /

gṛhyate gurumānena prabhavādyabdalakṣaṇam // NarP_1,56.113 //

tattanmāsairdvādaśabhistattadaṣṭau bhavettataḥ /

gurumadhyamacāreṇaṣaṣṭyabdāḥ prabhāvādayaḥ // NarP_1,56.114 //

prabhavo vibhavaḥ śuklaḥ pramodo 'tha prajāpatiḥ /

aṅgirāḥ śrīmukho bhāvo yuvā dhātā tathaiva ca // NarP_1,56.115 //

īśvaro bahudhānyaśca pramāthī vikramo vṛṣaḥ /

citrabhānuḥsubhānuśca tāraṇaḥ pārthivo 'vyayaḥ // NarP_1,56.116 //

sarvajitsarvadhārī ca virodhī vikṛtaḥ kharaḥ /

nandano vijayaścaiva jayo manmathadurmukhau // NarP_1,56.117 //

hemalaṃbo vilaṃbaśca vikārī śārvarī lavaḥ /

śubhakṛcchobhanaḥ krodhī viśvāvasuparābhavau // NarP_1,56.118 //

plavaṅgaḥ kīlakaḥ saumyaḥ sāmāptaśca virodhakṛt /

paribhāvī pramādī ca ānando rākṣaso 'nalaḥ // NarP_1,56.119 //

piṅgalaḥ kālayuktaśca siddhārtho raudradurmatīḥ /

dundubhīrudhirodgarī raktākṣaḥ krodhanaḥ kṣayaḥ // NarP_1,56.120 //

nāmatulyaphalāḥ sarve vijñeyāḥ ṣaṣṭivatsarāḥ /

yugaṃ syātpañcabhirvarṣairyugānyevaṃ tu dvādaśa // NarP_1,56.121 //

teṣāmīśāḥ kramājjñeyā viṣṇurdevapurohitaḥ /

purandaro lohitaśca tvaṣṭāhirbudhnyasaṃjñakaḥ // NarP_1,56.122 //

pitaraśca tato viśve śaśīndrādgnayaśino bhagaḥ /

tathā yugasya varṣe śāstvagninenduvidhīśvarāḥ // NarP_1,56.123 //

athādveśacamūnāthasasyapānāṃ balābalam /

tatkālaṃ grahacāraṃ ca samyak jñātvā phalaṃ padet // NarP_1,56.124 //

saumyā yanaṃ māsaṣaṭkaṃ mṛgādyaṃ bhānubhuktitaḥ /

ahaḥ surāṇāṃ tadrātriḥ karkādyaṃ dakṣiṇāyanam // NarP_1,56.125 //

gṛhapraveśavaivāhapratiṣṭāmaiñjibandhanam /

madhādau maṅgalaṃ karma vidheyaṃ cottarāyaṇe // NarP_1,56.126 //

yāmyāyane garhitaṃ ca karma yatnātpraśasyate /

mādhādi māsau dvau dvau ca ṛtavaḥ śiśirādayaḥ // NarP_1,56.127 //

mṛgācchiśiravasaṃtaśca grīṣmāḥ syuścottarāyaṇe /

varṣā śaraśca hemantaḥ karkādvai dakṣiṇāyane // NarP_1,56.128 //

cāndro darśīvadhiḥ sauraḥ saṃkrātyā sāvano dineḥ /

triṃśadbhiścandrabhagaṇo māso nākṣatrasaṃjñakaḥ // NarP_1,56.129 //

madhuśca mādhavaḥ śukraḥ śuciścātha nabhastataḥ /

nabhasya iṣa ūrjaśca sahāścaiva sahasyakaḥ // NarP_1,56.130 //

tapāstapasya kramaśaścaitrādīnāṃ samāhvayā /

yasminmāse paurṇamāsī yena dhiṣṇena saṃyutā // NarP_1,56.131 //

tannakṣatrāhvayo māsaḥ paurṇamāsī tadāhvayā /

tatpakṣau daiva pitrākhyau śuklakṛṣṇau tathāpare // NarP_1,56.132 //

śubhāśubhe karmaṇi ca praśastau bhavataḥ sadā /

kramāttithīnāṃ brahmāgnī viriñciviṣṇuśailajāḥ // NarP_1,56.133 //

vināyakayamau nāgacandrau skandor'kavāsavau /

mahendravāsavau nāgadurgādaṇḍadharāhvayaḥ // NarP_1,56.134 //

śivaviṣṇūhariravīkāmaḥ sarvaḥ kalītataḥ /

candraviśvedarśasaṃjñatithīśāḥ pitaraḥ smṛtāḥ // NarP_1,56.135 //

nandābhadrājayāriktā pūrṇāḥ syutithayaḥ punaḥ /

trirāvṛttyā kramājjñeyā neṣṭamadhyeṣṭadāḥ site // NarP_1,56.136 //

kṛṣṇapakṣe tviṣṭamadhyāniṣṭadāḥ kramaśastadā /

aṣṭamī dvādaśī ṣaṣṭī caturthī ca caturdaśī // NarP_1,56.137 //

tithayaḥ pakṣarandhrākhyā hyatirūkṣā prakīrtitāḥ /

samudramanurandhrāṅkatattvasaṃkhyāstu nāḍikāḥ // NarP_1,56.138 //

tyājyāḥ syustāsu tithiṣu kramātpañca ca sarvadā /

amāvāsyā ca navamī hitvā viṣamasaṃjñikā // NarP_1,56.139 //

tithayastupraśastāsyurmadhyamā pratipatsitā /

ṣaṣaaṭyāṃ tailaṃ tathāṣṭamyāṃ māsaṃ kṣauraṃ kalestithau // NarP_1,56.140 //

pūrṇimādarśayornārīsevanaṃ parivarjayet /

derśe ṣaṣṭyāṃ pratipadi dvādaśyāṃ pratiparvasu // NarP_1,56.141 //

navamyāṃ ca na kurvīta kadāciddantadhāvanam /

vyatīpāte ca saṃkrāntāvekādaśyāṃ ca parvasu // NarP_1,56.142 //

arkabhaumadine ṣaṣṭyāṃ nābhyaṅgo vaidhṛtau tathā /

yaḥ karoti daśamyāṃ ca snānamāmalakairnaraḥ // NarP_1,56.143 //

putrahānirbhavettasya traṃyodaśyāṃ dhanakṣayaḥ /

arthaputrakṣayastasya dvitīyāyāṃ na saṃśayaḥ // NarP_1,56.144 //

amāyāṃ ca navamyāṃ ca saptamyāṃ ca kulakṣayaḥ /

yā paurṇimā divā candramatī sānumatī smṛtā // NarP_1,56.145 //

rātrau candravatī rākāpyamāvāsyā tathā dvidhā /

sinīvālī cendumatī kuhūrnendumatī matā // NarP_1,56.146 //

kārtike śuklanavamī tvādiḥ kṛtayugasya ca /

tretādirmādhave śukle tṛtīyā puṇyasaṃjñitā // NarP_1,56.147 //

kṛṣṇā pañcadaśī māghe dvāparādimudīritā /

kalpādiḥ syātkṛṣṇapakṣe nabhastasya trayodaśī // NarP_1,56.148 //

dvādaśyūrje śuklapakṣe navamyaccheśvayujyapi /

caitre bhādrapade caiva tṛtīyā śuklasaṃjñitā // NarP_1,56.149 //

ekādaśī sitā pauṣe hyāṣāḍherdeśamīsitā /

māghe ca saptamī śuklā nabhasye tvasitāṣṭamī // NarP_1,56.150 //

śrāvaṇe māsyamāvāsyā phaālgune māsi paurṇimā /

āṣāḍhe kārtike māsi jyaṣṭe caitre ca paurṇimā // NarP_1,56.151 //

manvādayo mānavānāṃ śrāddheṣvatyantapuṇyadā /

bhādre kṛṣṇatrayodaśyāṃ maghāminduḥ kare raviḥ // NarP_1,56.152 //

gajacchāyā tadā jñeyā śrāddhe hyatyantapuṇyadā /

ekasminvāsare tisrastithayaḥ syāttithikṣayaḥ // NarP_1,56.153 //

tithirvāratraye tvekā hyadhikā dve ca nindite /

sūryāstamanaparyantaṃ yasminvāre tu yā tithiḥ // NarP_1,56.154 //

vidyate sā tvakhaṇḍā syānnyūnā cetkhañjasaṃjñitā /

titheḥ pañcadaśo bhāgaḥ kramātpratipadādayaḥ // NarP_1,56.155 //

kṣaṇasaṃjñāstadarddhāni tāsāmarddhapramāṇataḥ /

raviḥ sthiraścaraścandraḥ krūro vakrokhilo budhaḥ // NarP_1,56.156 //

laghurījyo mṛduḥ śukrastrīkṣṇo dinakarātmajaḥ /

abhyakto bhānuvāre yaḥ sa naraḥ kleśavānbhavet // NarP_1,56.157 //

ṛkṣeśe kāntibhāgbhaume vyādhi saubhāgyaminduje /

jīve naivaṃ site hānirmande sarvasamṛddhayaḥ // NarP_1,56.158 //

laṅkodayātsyādvārādista smādūrdhvamadho 'pivā /

deśāntarasvacarārddhanāḍībhirapare bhavet // NarP_1,56.159 //

balapradasya kheṭasya karma siddhyati yatkṛtam /

tatkarma balahīnasya duḥkhenāpi na siddhyāti // NarP_1,56.160 //

indujñajīvaśukrāṇāṃ vāsarāḥ sarvakarmasu /

phaladāstvitare krūre karmasvabhimatapradāḥ // NarP_1,56.161 //

raktavarṇauṃ raviścandrau gauro bhaumastulohitaḥ /

dūrvāvarṇo vudho jīvaḥ pītaśvetastu bhārgavaḥ // NarP_1,56.162 //

kṛṣṇaḥ sauriḥ svavāreṣu svasvavarṇakriyā hitāḥ /

adrivāṇāśca yastarkapātālavasudhādharāḥ // NarP_1,56.163 //

bāṇāgnilocanānihyavedabāhuśilīmukhāḥ /

tryekāhayo netragotrarāmāśvadrarasartavaḥ // NarP_1,56.164 //

kulikāścopakulikā vāravelā stathā kramāt /

praharārddhapramāṇāste vijñeyāḥ sūryavāsarāt // NarP_1,56.165 //

yasminvāre kṣaṇo vāradṛṣṭastadvāsarādhipaḥ /

ādyaḥ ṣaṣṭo dvitīyo 'smattatṣaṣṭhastutṛtīyakaḥ // NarP_1,56.166 //

ṣaṣṭaḥ ṣaṣṭaścetareṣāṃ kālahorādhipāḥ smṛtāḥ /

sārddhanāḍīdvayenaiva divā rātrau yathākramāt // NarP_1,56.167 //

vāraprokte karmakārye tadgrahasya kṣaṇe 'pi san /

nakṣatreśāḥ kramāddasrayamavahnipitāmahāḥ // NarP_1,56.168 //

candreśāditijīvāhipitaro bhagasaṃjñakaḥ /

aryamārkatvaṣṭṛmarucchakrāgnimitravāsavaḥ // NarP_1,56.169 //

nairṛtyudakaviśvejagovindavasutoyapāḥ /

ajaikapādahirbudhnyā pūṣā ceti prakīrtitāḥ // NarP_1,56.170 //

pūrvātrayaṃ madhāhyagniviśākhāya mamūlabham /

adhomukhaṃ tu navakaṃ bhānau tatra vidhīyate // NarP_1,56.171 //

bilapraveśagaṇitabhūtasādhanalekhanam /

śilpakarmakalākūpanikṣepoddharaṇādi yat // NarP_1,56.172 //

mitrendutvāṣṭrahastendrāditibhāntyāśvivāyubham /

tiryaṅmukhākhyaṃ navakaṃ bhānau tatra vidhīyate // NarP_1,56.173 //

halapravāhagamanaṃ gantrīpatragajoṣṭrakam /

kharagorathanauyānalulāyahayakarma ca // NarP_1,56.174 //

brahmaviṣṇumaheśāryaśatatārāvasūttarāḥ /

ūrddhāsyaṃ navakaṃ bhānāṃ proktamatra vidhīyate // NarP_1,56.175 //

nṛpābhiṣekamāṅgalyavāraṇadhvajakarmaca /

prāsādatoraṇārāmaprākārādyaṃ ca siddhyati // NarP_1,56.176 //

sthiraṃ rohiṇyuttarākhyaṃ kṣipraṃ sūrayāśvipuṣyabham /

sādhāraṇaṃ dvidaivatyaṃ vahnibhaṃ ca prakīrtitam // NarP_1,56.177//

vasvadityaṃvupuṣyāṇi viṣṇubhaṃ carasaṃjñitam /

mṛdvindumitracitrāntyamugraṃ pūrvāmaghātrikam // NarP_1,56.178 //

mūlārdrāhīndrabhaṃ tīkṣṇaṃ svanāmasadṛśaṃ phalam /

citrādityaṃbuviṣṇvaṃbāntyādhimitravasūḍuṣu // NarP_1,56.179 //

samṛgejyeṣu bālānāṃ karṇavedhaṅkriyā hitā /

dasrendvadititiṣyeṣu karāditritaye tathā // NarP_1,56.180 //

gajakarmākhilaṃ yattadvidheyaṃ sthirabheṣu ca /

vājikarmākhilaṃ kāryaṃ sūryavāre viśeṣataḥ // NarP_1,56.181 //

citrāvaruṇavairiñcatryuttarāsu gamāgamam /

darśāṣṭabhyāṃ caturdaśyāṃ paśūnāṃ na kadācana // NarP_1,56.182 //

mṛdudhruvakṣipracaraviśākhāpitṛbheṣu ca /

halapravāhaṃ prathamaṃ vidadhyānmūlabhe vṛṣaiḥ // NarP_1,56.183 //

halādau vṛṣānāśāya bhatrayaṃ sūryamuktabhāt /

agre vṛddhyai trayaṃ lakṣmye saumyapārśve ca pañcakam // NarP_1,56.184 //

śūlatrayepi navakaṃ maraṇāya ca pañcakam /

śriyai puṣṭyai trayaṃ śreṣṭhaṃ syāccakre lāṅgalāhvaye // NarP_1,56.185 //

mṛdudhruvakṣiprabheṣu pitṛvāyuvasūṅṣu /

samūlabheṣu bījoptiratyuntkṛṣṭaṃ phalapradā // NarP_1,56.186 //

bhavedbhatritayaṃ mūrghni dhānyanāśāya rāhubhāt /

gale trayaṃ kajjalāya vṛddhyai ca dvādaśodare // NarP_1,56.187 //

nistaṃhulatvaṃ lāṅgūle bhacatuṣṭayabhītidam /

nābhau vahniḥ pañcakaṃ yadvījoptāviti cintayet // NarP_1,56.188 //

sthireṣvaditisārpāntyapitṛmārutabheṣu ca /

na kuryādrogamuktasya snānamāhīṃ duśukrayoḥ // NarP_1,56.189 //

uttarātrayamaitrendravasuvāruṇabheṣu ca /

puṣyārkapauṣṇadhiṣṇyeṣu nṛtyāraṃbhaḥ praśasyate // NarP_1,56.190 //

pūrvārddhayuñji ṣaṅbhani pauṣṇabhādudabhāttataḥ /

madhyayuñji dvādaśarkṣāṇīndrabhānnavabhāni ca // NarP_1,56.191 //

parārddhayuñji kramaśaḥ saṃprītirdampatermathaḥ /

jaghanyāstoyapārdrāhipavanāntakanākapāḥ // NarP_1,56.192 //

kramāditidvidaivatyā bṛhattārāḥ parāḥ samāḥ /

tāsāṃ pramāṇaghaṭikāstriṃśannavatidyaṣṭayaḥ // NarP_1,56.193 //

kramādabhyudite candre nayatyarghasamāni ca /

aśvagrīndvījyanairṛtyatvāṣṭrajattyuttarābhavāḥ // NarP_1,56.194 //

pitṛdvidaivavasvākhyāstārāḥ syuḥ kulasaṃjñikāḥ /

dhātṛjyeṣṭāditisvātīpauṣṇārkaharidevatāḥ // NarP_1,56.195 //

ajāhyantyakabhaujaṅgatārāścaivākulāhvayāḥ /

śeṣāḥ kulākulāstārāstāsāṃ madhye kuloḍuṣu // NarP_1,56.196 //

prayāti yadi bhūpālastadāpnoti parājayam /

bheṣūpakulasaṃjñeṣu jayamāpnoti niścitam // NarP_1,56.197 //

saṃdhirvāpi tayoḥ sāmyaṃ kulākulagaṇoḍuṣu /

arkārkibhaumavāre cedbhadrāyā viṣamāṅghribham // NarP_1,56.198 //

tripuṣkaraṃ triguṇadaṃ dviguṇaṃ yamalāhibham /

tadyāttaddoṣanāśāya gotrayaṃ mūlyameva vā // NarP_1,56.199 //

dvipuṣkare dvayaṃ dadyānna doṣastvṛkṣabho 'pi vā /

krūraviddho yuto vāpipuṣyo yadi balānvitaḥ // NarP_1,56.200 //

vinā pāṇigrahaṃ sarvamaṅgaleṣviṣṭadaḥ sadā /

rāmāgniṛtubāṇāgnibhūvedāgniśareṣu ca // NarP_1,56.201 //

netrabāhuśaredvindubāhuvedāgnisaṃkarāḥ /

vedanetrābdhyagniśatabāhunetraradāḥ kramāt // NarP_1,56.202 //

tārāsaṃkhyāśca vijñeyā dasrādīnāṃ pṛthak pṛthak /

yā dṛśyante dīptatārāḥ svagaṇe yogatārakāḥ // NarP_1,56.203 //

vṛṣo vṛkṣoścabhāyāmyadhiṣṇyeyamakarastaruḥ /

uḍuṃbaraścāgnidhiṣṇye rohiṇyāṃ jaṃbukastaruḥ // NarP_1,56.204 //

indubhātkhadiro jātaḥ kṛṣṇaplakṣaśca raudrabhāt /

saṃbhūto 'ditibhādvaṃśaḥ pippalaḥ puṣyasaṃbhavaḥ // NarP_1,56.205 //

sarvadhiṣṇyānnāgavṛkṣo vaṭaḥ pitṛbhasaṃbhavaḥ /

pālāśo bhāgyabhājjātaḥ akṣaścāryamasaṃbhavaḥ // NarP_1,56.206 //

ariṣṭavṛkṣo ravibhācchrīvṛkṣastvāṣṭrasaṃbhavaḥ /

svātyukṣajor'juno vṛkṣo dvidaivatyādvikaṅkataḥ // NarP_1,56.207 //

mitrabhādbakulojāto viṣṭiḥ paurandararkṣajaḥ /

sarjjavṛkṣo mūlabhāñca vañjulo vāridhiṣṇyajaḥ // NarP_1,56.208 //

panaso vaiśvabhājjātaścārkavṛkṣaśca viṣṇubhāt /

vasudhiṣṇyācchamīvṛkṣaḥ kadaṃbo vāruṇarkṣajaḥ // NarP_1,56.209 //

ajāheścūtavṛkṣobhūdbudhnyajaḥ picumandakaḥ /

madhuvṛkṣaḥ pauṣṇadhiṣṇyāddhiṣṇyavṛkṣāḥ prakīrtitāḥ // NarP_1,56.210 //

yasmiñchaṃnaiśvaro dhiṣṇye tadrṛkṣo 'rcyaḥ prayatnataḥ /

yogeśā yamaviśvendudhātṛjīvaniśākarāḥ // NarP_1,56.211 //

indratoyāhivahnyarkabhūmirudrakatoyapāḥ /

gaṇeśarudradhanadatvaṣṭṭamitraṣaḍānanāḥ // NarP_1,56.212 //

sāvatrī kamalā gaurī nāsatyau pitaro 'ditiḥ /

vaidhṛtiśca vyatīpāto mahāpātāvubhau sadā // NarP_1,56.213 //

parighasya ca pūrvārddhaṃ sarvakāryeṣu garhitam /

viṣkaṃbhavajrayostisraḥ ṣaḍvā gaṇḍātigaṇḍayāĪḥ // NarP_1,56.214 //

vyāgaghāte nava śūle tu pañca nāḍyo hi garhitāḥ /

aditīndumadhāhyaśvamūlamaitrejyabhāni ca // NarP_1,56.215 //

jñeyāni sahacitrāṇi mūrddhabhāni yathākramam /

likhedūrdhvagatāmekāṃ tiryagrekhāstrayodaśa // NarP_1,56.216 //

tatra ravārjūrike cakre kathitaṃ mūrdhni bhaṃ nyaset /

bhājyaikareravāgatayoḥ sūryācandramasormithaḥ // NarP_1,56.217 //

ekārgalo dṛṣṭipātaścābhijidvarjitāni vai /

vināḍībhirdvādaśabhī rahitaṃ ghaṭikādvayam // NarP_1,56.218 //

yogaṃ prakaraṇaṃ yogāḥ kramāttu saptaviṃśatiḥ /

indraḥ prajāpatirmitrastvaṣṭābhūharitipriyā // NarP_1,56.219 //

kīnāśaḥ kalirudrākhyo tithyarddheśāstvahirmarut /

bavādivaṇijāntāni śubhāni karaṇāni ṣaṭ // NarP_1,56.220 //

parītā viparītā vā viṣyirneṣṭā tu maṅgale /

mukhe pañcagale caikā vakṣasyekādaśa smṛtaḥ // NarP_1,56.221 //

nābhau catasraḥ ṣaṭ kaṭyāṃ tisraḥ pucchākhyanājikāḥ /

kāryahānirmukhe mṛtyurgale vakṣasi niḥsvatā // NarP_1,56.222 //

kaṭyāmunmattatā nābhau cyutiḥ pucche dhruvaṃ jayaḥ /

sthirāṇi madhyamānyeṣāṃ madhyanāgacatuṣpadau // NarP_1,56.223 //

divāmuhūrtā rudrāhimitrapitṛvasūdakam /

viśvevidhātṛbrahmendrarudrāgnivasutoyapāḥ // NarP_1,56.224 //

aryamā bhagasaṃjñaśca vijñeyā daśa pañca ca /

īśājapādāhirbudhnyapūṣāśviyamavahnayaḥ // NarP_1,56.225 //

dhātṛ indrāditījyākhyā viṣṇvarkatvaṣṭṛvāyavaḥ /

ahnaḥ pañcadaśo bhāgastathā rātripramāṇataḥ // NarP_1,56.226 //

muhūrtamānaṃ dvarāvakṣaṇarkṣāṇi sameśvaram /

aryamā rākṣasabrāhnau pitryāgneyau tathābhijit // NarP_1,56.227 //

rākṣasākhyau brāhmapitryau bhargājāṃśāvalinādiṣu /

vāreṣu varjanīyāste muhūrtāḥ śubhakarmasu // NarP_1,56.228 //

yeṣu ṛkṣeṣu yatkarma kathitaṃ nikhilaṃ ca tat /

taddaivatye muhūrte 'pi kāryaṃ yātrādikaṃ sadā // NarP_1,56.229 //

bhūkaṃpaḥ sūryabhātsaptamarkṣe vidyuñca pañcame /

śūlo 'ṣṭame ca daśame śāniraṣṭādaśe tataḥ // NarP_1,56.230 //

ketuḥ pañcadaśe daṇḍa ulkā ekonaviṃśatau /

nirghātapātasaṃjñaśca jñeyaḥ sa navapañcame // NarP_1,56.231 //

mohanirghātakaṃ pāśca kuliśaṃ pariveṣaṇam /

vijñeyā ekaviṃśarkṣādārabhya ca yathākramam // NarP_1,56.232 //

candrayukteṣu bheṣveṣu śubhakarma na kārayet /

sūryabhātsarvapitryarkṣaṃ tvāṣṭramitraptabheṣu ca // NarP_1,56.233 //

saviṣaaṇubheṣu kramaśo hastabhāñcandrasaṃyutaḥ /

dhiṣṇye tāvati satyatra duṣṭayogaḥ patatyasau // NarP_1,56.234 //

caṇḍīśacaṇḍāyudhākhyastasminnaivācarecchubham /

trayodaśa syurmilanasaṃkhyayā tithivārayoḥ // NarP_1,56.235 //

krakaco nāma yogo 'yaṃ maṅgaleṣvatigardditaḥ /

saptamyāmarkavāraścetpratipatsaumyabāsare // NarP_1,56.236 //

saṃvatayogo vijñeyaḥ śubhakarmavināśakṛt /

ānandaḥ kāladaṇḍākhyo dhūmradhātṛsudhākarāḥ // NarP_1,56.237 //

dhvāṅkṣadhvajākhyaśrīvatsavajramudgarachatrakāḥ /

mitramānasapadmākhyalumbakotpātamṛtyavaḥ // NarP_1,56.238 //

kāṇasiddhiśubhā mṛtyumuśalāntakarkujarāḥ /

rākṣasākhyavarasthairyavarddhamānāḥ kramādamī // NarP_1,56.239 //

yogāḥ svasaṃjñāphaladā aṣṭāviṃśatirīritāḥ /

ravivāre kramādeva dasrabhārdidubhādvidhau // NarP_1,56.240 //

sārpāddhaume pudhe hastānmaitrabhātsuramantriṇi /

vaiśvadevādbhagusute vāruṇādbhāskarātmaje // NarP_1,56.241 //

hastarkṣaṃ ca khārvidau candrabhaṃ dasrabhaṃ kuje /

saumye mitrabhamācāryaṃ tiṣyaḥ pauṣṇaṃ bhṛgoḥ sute // NarP_1,56.242/

rohiṇī mandavāre ca siddhiyogāhvayā amī /

ādityabhaumayornandā bhadrā śukraśaśāṅkayoḥ // NarP_1,56.243 //

jayāsaumye gurau riktā śanaupūrṇeti no śubhāḥ /

nandā tithiḥ śukravāre saumye bhadrā kuje jayā // NarP_1,56.244 //

riktā mande gurorvāre pūrṇā siddhāhvayā amī /

ekādaśyāminduvāro dvādaśyāmarkavāsaraḥ // NarP_1,56.245 //

ṣaṣṭī gurau tṛtīyā jñe 'ṣṭamī śukre śanaiścare /

navamī pañcamī bhaume dagdhayogāḥ prakīrtitāḥ // NarP_1,56.246 //

bharaṇyarkadine candre citrābhaumetu viśvabham /

budhe śraviṣṭāryamabhe gurau jyeṣṭā bhṛgordine // NarP_1,56.247 //

revatī mandavāre tu grahajanmarkṣanāśanam /

viśākhādicaturvargamarkamarkavārādiṣu kramāt // NarP_1,56.248 //

utpātamṛtyukāraṇākhyasiddhiyogāḥ prakīrtitāḥ /

tithivārodbhavā neṣṭā yogā vārarkṣasaṃbhavāḥ // NarP_1,56.249 //

hūṇavaṅgakhaseṣvanyadeśeṣvatiśubhapradāḥ /

ghorāṣṭākṣīmahodaryo mandā mandākinī tathā // NarP_1,56.250 //

miśrā rākṣasikā sūryavārādiṣu yathākramam /

śūdrataskaravaiśyakṣmādevabhūpagavāṃ kramāt // NarP_1,56.251 //

anuktānāṃ ca sarveṣāṃ ghorādyāḥ sukhadāḥ smṛtāḥ /

pūrvāhne nṛpatīnhanti viprānmadhyandine viśaḥ // NarP_1,56.252 //

aparāhne 'stage śūdrānpradoṣe ca piśācakān /

niśi rātricarānnāṭyakārānapararātrike // NarP_1,56.253 //

gopānuṣasi saṃdhyāyāṃ liṅgino ravisaṃkramaḥ /

divā cenmeṣasaṃkrāntiranarthakalahapradā // NarP_1,56.254 //

rātrau subhikṣamatulaṃ saṃdhyayorvṛṣṭināśanam /
hariśārdūlavārāhakharakuñjaramāhiṣāḥ /
aśvaśpavājavṛṣāḥ pādāyudhāḥ karaṇavāhanāḥ // NarP_1,56.255 //

bhuśuḍī ca gadākhaḍgau daṇḍa iṣaavāsatomarau // NarP_1,56.256 //

kuntapāśāṅkuśāstreṣūnbibharti karayostvinaḥ /

annaṃ ca pāyasaṃ bhaikṣyaṃ sayūṣaṃ ca payo dadhi // NarP_1,56.257 //

miṣṭānnaṃ guḍamadhvājyaśarkarā vavato haviḥ /

vavovīvaṇijeviśvāṃ bālave gocarasthitau // NarP_1,56.258 //

kaulave śakunau bhānuḥ kiṃstughne corddhasaṃsthitathaḥ /

catuḥ pāde tilenāge suptaḥ krāntiṃ karoti hi // NarP_1,56.259 //

dharmāyurvṛṣṭiṣu samaṃ śreṣṭhaṃ naṣṭaṃ phalaṃ kramāt /

āyudhaṃ vāhanāhārau yajjātīyaṃ janasya ca // NarP_1,56.260 //

svāpopaviṣṭāstiṣṭhantaste lokāḥ kṣemamāpnuyuḥ /

andhakaṃ mandasaṃjñaṃ ca madhyasaṃjñaṃ sulocanam // NarP_1,56.261 //

papīyādgaṇayodbhāni rohiṇyādicaturvidham /

sthirabheṣvarkasaṃkrāntirjñeyā viṣṇupadāhvayā // NarP_1,56.262 //

ṣaḍaśītimukhā jñeyā dvisvabhāveṣu rāśiṣu /

tulāghaṭājayorjñeyo viṣuvatsūryasaṃkramaḥ // NarP_1,56.263 //

yāmyāyane sthire tvādyāḥ parāḥ saumyendumūrtibhaiḥ /

medhyā viṣuvati proktāḥ puṇyanāḍyastu ṣoḍaśa // NarP_1,56.264 //

saṃdhyā trināḍī pramitārkabiṃborddhodayāstataḥ /

prākpaścādyāmyasaumye cetpuṇyaṃ pūrvāṃpare 'hani // NarP_1,56.265 //

yādṛśenendunā bhānoḥ saṃkrāntistādṛśaṃ phalam /

naraḥ prāpnoti tadrāśau śītāṃśoḥ sādhvasādhu ca // NarP_1,56.266 //

saṃkrānteḥ parato bhānurbhuktvā yāvadbhiraṃśakaiḥ /

raverayanasaṃkrāntistadā tadrāśisaṃkramāt // NarP_1,56.267 //

sakrāntigrahagarkṣaṃvā janmanyubhayapārśvayoḥ /

vratodvāhādikeṣveva dvayaṃ neṣṭaṃ tu tatkramāt // NarP_1,56.268 //

tiloparilikheccakraṃ tritriśūlaṃ trikoṇakam /

tatra hema vinikṣipya dadyāddoṣāpavṛttayeḥ // NarP_1,56.269 //

tārābalena śītāṃśurbalavāṃstadvaśādraviḥ /

balī saṃkramamāṇastu tadvatkheṭā balādhikāḥ // NarP_1,56.270 //

śubhor'ke janmatastryāyadaśaṣaṭsu munīśvara /

navapañcāṃburiṣphasthairvyarkibhirvidhyate na cet // NarP_1,56.271 //

śubho janmarkṣataścandro dyūnāṅgāyārisvatriṣu /

yatheṣṭāntyāṃbudharmasthaivibudhairvidhyate na cet // NarP_1,56.272 //

tryāyāriṣu kujaḥ śreṣṭho janmanā cenna vidhyate /

vyayeṣvaṅkasthitaiḥ saurisaumyasūryaiḥ śubhauṣadhāt // NarP_1,56.273 //

jñaḥ svāyāryaṣṭaravayiṣu janmataścenna vidhaayate /

dhītryakādigajāntasthaiḥ śaśāṅkarahitaiḥ śubhaiḥ // NarP_1,56.274 //

janmarāśerguruḥ śreṣṭhaḥ svāyago 'dhyastago na cet /

vidhyatentyāṣṭaravāṃbutrigataiḥ ravaiṭairmunīśvarā // NarP_1,56.275 //

janmabhādāsutāṣṭāṅkāntyāyeṣviṣṭo bhṛgoḥsutaḥ /

cenna viddho 'ṣṭasaptāṅgam ravāṅkādyāyārirāmagaiḥ // NarP_1,56.276 //

na dadāti śubhaṃ kiñcidgocare vedhasaṃyute /

tasmādvedhaṃ vicāryātha kathanīyaṃ śubhāśubham // NarP_1,56.277 //

vāmabhedavidhānena duṣṭo 'pi syācchubhaṅkaraḥ /

saumyekṣito 'niṣṭaphalaḥ śubhadaḥ pāpavīkṣitaḥ // NarP_1,56.278 //

niṣphalau tau grahau svena śatruṇā ca vilokitau /

nīcarāśigataḥ svasya śatroḥ kṣetragato 'pi vā // NarP_1,56.279 //

śubhāśubhaphalaṃ naiva dadyādastamitopi vā /

graheṣu viṣamastheṣu śāntiṃ kuryātprayatnataḥ // NarP_1,56.280 //

hānirvṛddhirgrahādhīnā tasmātpūjyatamā grahāḥ /

maṇirmuktāphalaṃ vidrumākhyaṃ maraka taṃ tathā // NarP_1,56.281 //

puṣparāgaṃ tathā vajraṃ nīlaṃ gomedasaṃjñitam /

dūryyaṃ bhāskarādīnāṃ tuṣṭya dhāryaṃ yathākramam // NarP_1,56.282 //

śuklapakṣādidivase candro yasya śubhapradaḥ /

sa pakṣastasya śubhadaḥ kṛṣṇapakṣonyathāśubhaḥ // NarP_1,56.283 //

śuklapakṣe śubhaścandro dvitīyanavapañcame /

riḥpharandhrāṃbusaṃsthaiścainna viddho gagane caraiḥ // NarP_1,56.284 //

janma saṃpadvipat kṣema pratyariḥ sādhako vadhaḥ /

mitraṃ paramamitraṃ ca janmabhāttu punaḥ puna // NarP_1,56.285 //

janmatripañcasaptākhyāstārā neṣṭa phalapradāḥ /

śākaṃ guḍaṃ ca lavaṇaṃ satilaṃ kāñcanaṃ kramāt // NarP_1,56.286 //

aniṣṭaphalanāśāya dadyādetaddvijātaye /
kṛṣṇe balavatī tārā śuklapakṣe balū śaśī /
candrasya dvādaśāvasthā rāśaurāśau yathākramam // NarP_1,56.287 //

yātrodvāhādikāryeṣu nāmatulyaphalapradāḥ /
ṣaṣṭighnaṃ gatacandrarkṣaṃ tatkālaghaṭikānvitam /
vedaghnamiṣuvedāntyamavasthā bhānubhāgataḥ // NarP_1,56.288 //

pravāsanaṣṭākhyamṛtā jayo hāsyaṃ ratimudā /

śinibhuktirjvaraḥ kaṃpaḥ susthitirnāmasannibhāḥṛ // NarP_1,56.289 //

paṭṭabandhanayānograsaṃdhivigrahabhūṣaṇam /

dhātvākaraṃ yuddhakarma meṣalagne prasiddhyati // NarP_1,56.290 //

maṅgalāni sthirāṇyaṃvuveśmakarmapravartanam /

kṛṣivāṇijyapaśvādiduṣṭalagne prasiddhyati // NarP_1,56.291 //

kalāvijñānaśilpāni bhūṣaṇāhavasaṃśravam /

gajodvāhābhiṣekādyaṃ karttavyaṃ mithunodaye // NarP_1,56.292 //

vāpīkūpataḍāgādi vāribandhanamokṣaṇam /

pauṣṭikaṃ lipilekhādi kartavyaṃ karkaṭodaye // NarP_1,56.293 //

ikṣudhānyavaṇikpaṇyakṛṣisevādayaḥsthire /

sāhasāhavabhūpādyaṃ siṃhalagne prasiddhyati // NarP_1,56.294 //

vidyāśilpauṣadhaṃ kṛtyaṃ bhūṣaṇaṃ ca carasthiram /

kanyā lagne vidheyaṃ ca pauṣṭikākhilamaṅgalam // NarP_1,56.295 //

kṛṣivāṇijyayānaṃ ca paśūdvāhavratādikam /

tulāyāmakhilaṃ karma tulābhārāśrite ca yat // NarP_1,56.296 //

sthirakarmākhilaṃ kāryaṃ rājasevābhiṣecanam /

cauryakarmasthirāraṃbhāḥ kartavyā vṛścikodaye // NarP_1,56.297 //

vratodvāhaprayāṇāśvagajaśilpakalādikam /

carasthiravimiśraṃ ca kartavyaṃ kārmukodaye // NarP_1,56.298 //

cāpabandhanamokṣāstrakṛṣigośvādikam yat /

prasthānaṃ paśudāsādi kartavyaṃ makarodaye // NarP_1,56.299 //

kṛṣivāṇijyapaśvaṃbuśilpaṅkarmakalādikam /

jalapātrāstrāśastrādi kartavyaṃ kalaśodaye // NarP_1,56.300 //

vratodvāhābhiṣekāṃbusthāpanaṃ sanniveśanam /

bhūṣaṇaṃ jalapātrāśvakarma mīnodaye śubham // NarP_1,56.301 //

meṣādiṣu kligneṣu śuddheṣvevaṃ prasiddhyati /

krūragrahekṣiteṣūgrasaṃyuteṣūgrameva hi // NarP_1,56.302 //

goyugmakarkakanyāntyatulācāpadharāḥ śubhāḥ /

śubharkṣatvāśubhāsatya itarā pāparāśayaḥ // NarP_1,56.303 //

grahayogāvalokābhyāṃ rāśirdhatte grahodbhavam /

phalaṃ tābhyāṃ vihīno 'sau svabhāvamupasarpati // NarP_1,56.304 //

ādau saṃpūrṇaphaladaṃ madhye madhyaphalapradam /

ante tucchaphale lagne sarvasminnevameva hi // NarP_1,56.305 //

sarvatra prathamaṃ lagnaṃ kartuścandrabalaṃ tataḥ /

kalpyāmadindau balini saptame balino grahāḥ // NarP_1,56.306 //

candrasya valimādhāramādheya cānyakheṭakam /

ādhārabhūtenādheyaṃ dhīyate paridhiṣṭinam // NarP_1,56.307 //

cendinduḥ śubhadaḥ sarve grahāḥ śubhaphalapradāḥ /

aśubhaścedaśubhadā varjayitvā dhanādhipam // NarP_1,56.308 //

lagnasyābhyuditā yeṃśāsteṣvaṃśeṣu sthito grahaḥ /

lagnodbhavaṃ phalaṃ dhatte dhanātīto dvitīyakam // NarP_1,56.309 //

evaṃ sthāneṣu śeṣeṣu caivamevaṃ prakalpayet /

lagnaṃ sarvaguṇopetaṃ labhyate 'lpairdinairno // NarP_1,56.310 //

doṣālpatvaṃ guṇādhikyaṃ bahu saṃtatamiṣyate /

doṣādduṣṭo hi kālastamapi mārṣṭuṃ pitāmahaḥ // NarP_1,56.311 //

apyaśaucatuṇādhikyaṃ doṣānyatte tato hi te /

amāriktāṣṭamīṣaṣṭīdvādaśīpratipatsvapi // NarP_1,56.312 //

parighasya ca pūrvārddhaṃ vyatīpāte savaidhṛtau /

saṃdhyāsūpaplave viṣṭyāmaśubhaṃ prathamārttavam // NarP_1,56.313 //

rugṇā patipriyā duḥkhī putriṇī bhogamī tathā /

pativratā keśayuktā sūryavārādiṣu kramāt // NarP_1,56.314 //

yāmāgniraudrabhāgyayāhidvīśendrādihyupadviṣāḥ /

tārakā na hitā māsā madhūrjaśucipauṣakāḥ // NarP_1,56.315 //

bhadrā ca saṃkramonidrā rātriścandrārkayorgrahaḥ /

kulaṭā pāpabhogeṣu nindyarkṣe nindyavāsare // NarP_1,56.316 //

tilājyadūrvā juhuyādgāyatryāṣṭaśataṃ budhaḥ /

suvarṇagotilāndadyātsarvadoṣāpanuttaye // NarP_1,56.317 //

ādyā niśaścatasrastu tyājyā hyapi samāḥ paraiḥ /

ojarāśyaṃśage candre lagne puṅgrahavīkṣite // NarP_1,56.318 //

upavītī yugmatithāvanagnaḥ kāmayetstriyam /

putrārthī puruṣaśastyaktvā pauṣṇamūlāhipitryabham // NarP_1,56.319 //

prasiddhe prathame garbhe tṛtīye vā dvitīyake /

māse puṃsavanaṃ kāryaṃ sīmantaṃ ca yathā tathā // NarP_1,56.320 //

caturthe māsi ṣaṣṭe vāpyaṣṭame vā tadīśvare /

balopapanne daṃpatyoścandratārābalānvite // NarP_1,56.321 //

ariktāparvadivase kujajīvārkavāsare /

tīkṣṇamiśrārkavarjyeṣu puṃbhāṃśerātrināyake // NarP_1,56.322 //

śuddhe 'ṣṭame janmalagnāttayorlagne na naidhane /

śubhagrahayute dṛṣṭe pāpadṛṣṭivivarjite // NarP_1,56.323 //

śubhagraheṣu dhīdharmakendreṣvaribhave triṣu /

pāpeṣu satsu candretyanidhanādyarivarjite // NarP_1,56.324 //

krūragrahāṇāmekopi lagnādantyātmajāṣṭagaḥ /

sīmantinīṃ vā tadgarbhaṃ balī hṝnti na saṃśayaḥ // NarP_1,56.325 //

tasmiñjanmamuhūrte 'pi sūtakāntepi vā śiśoḥ /

jātakarma prakartavyaṃ pitṛpūjanapūrvakam // NarP_1,56.326 //

sūtakānte nāmakarma vidheyaṃ tatkulocitam /

nāmapūrvaṃ praśastaṃ syānmaṅgalaiḥ susamīkṣitaiḥ // NarP_1,56.327 //

deśakālopaghātādyaiḥ kālātikramaṇaṃ yadā /

anastage bhṛgāvījye tatkārye cottarāyaṇe // NarP_1,56.328 //

carasthiramṛdukṣipranakṣatre śubhavāsare /

candrātārābalopete divase ca śiśoḥ pituḥ // NarP_1,56.329 //

śubhalagne śubhāṃśe ca nidhane śuddhisaṃyute /

ṣaṣṭe māsyaṣṭame vāpi puṃsāṃ strīṇāṃ tu pañcame // NarP_1,56.330 //

saptame māsi vā kāryaṃ navānnapraśanaṃ śubham /

riktāṃ dinakṣayaṃ nandāṃ dvādaśīmaṣṭamīmatha // NarP_1,56.331 //

tyaktvānyatithiṣu proktaṃ praśanaṃ śubhavāsare /

carasthiramṛdukṣipranakṣatre śubhanaidhane // NarP_1,56.332 //

daśame śuddhisaṃyukte śubhalagne śubhāṃśake /

pūrvārddhe saumyakheṭena saṃyukte vīkṣitepi vā // NarP_1,56.333 //

triṣaṣṭalābhagaiḥ krūraiḥ kendradhīdharmagaiḥ śubhaiḥ /

vyayārinidhanasthe ca candre 'nnaprāśanaṃ śubham // NarP_1,56.334 //

tṛtīye pañcame cābde svakulācārato 'pi vā /

bālānāṃ janmataścaulaṃ svagṛhyoktavidhānataḥ // NarP_1,56.335 //

saumyāyane nāstagayoḥ surārisuramantriṇoḥ /

aparvariktātithiṣu śukrejyajñenduvāsare // NarP_1,56.336 //

dasrāditījyacandrendrapūṣabhāni śubhāni ca /

caulakarmaṇi hastakṣārrtrīṇitrīṇi ca viṣṇubhāt // NarP_1,56.337 //

paṭṭabandhanacaulānnaprāśane copanāyane /

śubhadaṃ janmanakṣatramaśubhaṃ tvanyakarmaṇi // NarP_1,56.338 //

aṣṭame śuddhisaṃyukteṃ śubhalagne śubhāṃśake /

janmāṣṭame na śītāṃśau ṣaṣṭāṣṭāntyavivarjite // NarP_1,56.339 //

dhanatrikoṇakendrasthaiḥ śubhaistryāyārigaiḥ paraiḥ /

abhyakte sandhyayornāre niśi bhuktvā na vāhave // NarP_1,56.340 //

notkaṭe bhūṣite naiva yāne na navame 'hni ca /

kṣaurakarma mahīpānāṃ pañcamepañcame 'hani // NarP_1,56.341 //

kartavyaṃ kṣoranakṣatre 'pyatha vāsyodaye śubham /

nṛpaviprājñayā yajñe maraṇe bandhamokṣaṇeṃ // NarP_1,56.342 //

udvāhe 'khilavārarkṣatithiṣu kṣauramiṣṭadam /

kartavyaṃ maṅgaleṣvādau maṅgalāya kṣurārpaṇam // NarP_1,56.343 //

navame saptame vāpi pañcame divase 'pi vā /

tṛtīye bījanakṣatre śubhavāre śubhodaye // NarP_1,56.344 //

samyaggṛhāṇyalaṅkṛtya vitānadhvajatoraṇaiḥ /

āśiṣo vācanaṃ kāryaṃ puṇyaṃ puṇyāṅganādibhiḥ // NarP_1,56.345 //

sahavāditranṛtyādyairgatvā prāguttarāṃ diśam /

tatra mṛdatatastīkṣṇā gṛhītvā punarāgataḥ // NarP_1,56.346 //

mṛṇyaye 'pyathavā vaiṇave 'pi pātre prapūrayet /

anekabījasaṃyuktaṃ toyaṃ puṣpābhiśobhitam // NarP_1,56.347 //

ādhānādaṣṭame varṣe janmato vāgrajanmanām /

rājñā mekādaśe maiñjībandhanaṃ dvādaśe viśām // NarP_1,56.348 //

janmataḥ pañcame varṣe vedaśāstrariṃśāradaḥ /

upavītī yataḥ śrīmānkāryaṃ tatropanāyanam // NarP_1,56.349 //

bālasya balahīno 'pari sito jīvaḥ śubhapradaḥ /

yathoktavatsare kāryamanukte nopanāyanam // NarP_1,56.350 //

dṛśyamānagurau śukre śākheśe cottarāyaṇe /

vedānāmadhipā jīvaśukrabhaumabudhāḥ kramāt // NarP_1,56.351 //

śaradgrīṣmavasaṃteṣu vyutkramāttu dvijanmanām /

mukhyaṃ sādhāraṇaṃ teṣāṃ tapomāsādipañcasu // NarP_1,56.352 //

svakulācāradharmajño mādhamāse tu phalgune /

vidhijñaścārthavāṃścaitre vedavedāṅgapāragaḥ // NarP_1,56.353 //

vaiśāṣe dhanavānvendaśāstravidyāviśāradaḥ /

upanīto balāḍhyaśca jyeṣṭhe vidhividāṃ varaḥ // NarP_1,56.354 //

śuklapakṣe dvitīyā ca tṛtīyā pañcamī tathā /

trayodaśī ca daśamī saptamī vratabandhane // NarP_1,56.355 //

śreṣṭhā tvekādaśī ṣaṣṭī dvādaśyanyāstu madhyamāḥ /

kṛthaṣṇe dvitrīṣusaṃkhyāśca tithyo 'nyā hyatininditāḥ // NarP_1,56.356 //

dhiṣṇānyarkatrayāntejyarudrādityuttarāṇi ca /

viṣṇutrayāṃśvimitrābjayonibhānyupanāyane // NarP_1,56.357 //

janmabhāddaśamaṃ karma saṃghātarkṣaṃ tu ṣoḍaśam /

aṣṭādaśaṃ samudayaṃ trayoviṃśaṃ vināśanam // NarP_1,56.358 //

mānasaṃ mānasaṃ pañcaviṃśarkṣaṃ nācarecchubhameṣu tu /

ācāryasaumyakāvyānāṃ vārāḥ śastāḥ śaśīnayoḥ // NarP_1,56.359 //

vārau tu madhyamau caiva vrate 'nyau ninditau matau /

tridhā vibhajya divasaṃ tatrādau karma daivikam // NarP_1,56.360 //

dvitīye mānuṣaṃ kāryaṃ tṛtīye ḥṃśe ca paitṛkam /

svanīcage tadaṃśe vā svāribhe vā tadaṃśake // NarP_1,56.361 //

guruśikhinośca śākheśe kalāśīlavivarjitaḥ /

svādhiśatrugṛhasthe vā tadaṃśasthe 'tha vā vratī // NarP_1,56.362 //

śākheśe vā gurau śukre mahāpātakakṛdbhavet /

svoccasaṃsthe tadaṃśe vā svarāśau rāśige gaṇe // NarP_1,56.363 //

śākheśe vā gurau śukre kendrage vā trikoṇage /

atīva dhanavāṃścaiva vedavedāṅgapāragaḥ // NarP_1,56.364 //

paramoccagate jīve śākheśe vātha vā sate /

vratī viśuddhe nidhane vedaśāstraviśāradaḥ // NarP_1,56.365 //

svādhimitragṛhasthe vā tasyoñcasthe tadaṃśage /

gurau bhṛgau vā śākheśe vidyādhanasamanvitaḥ // NarP_1,56.366 //

śākhādhipativāraśca śākhādhipabalaṃ śiśoḥ /

śaākhādhipatilagnaṃ ca durlabhaṃ tritayaṃ vrate // NarP_1,56.367 //

tasmādvedvāṃśage candre vratī vidyāviśāradaḥ /

pāpāṃśage vā daridro nityaduḥkhitaḥ // NarP_1,56.368 //

śravaṇādini nakṣatre karkāṃśasthe niśākare /

tadā vratī vedaśāstradhanadhānyasamṛddhimān // NarP_1,56.369 //

śubhalagne śubhāṃśe ca naidhane śuddhisaṃyute /

lagne tu nidhane saumyaiḥ saṃyute vā nirīkṣite // NarP_1,56.370 //

iṣṭairjīvārkacandrādyaiḥ pañcabhirbalibhirgrahai /

sthānādibalasaṃpūrṇaiścaturbhirvā śubhānvitaiḥ // NarP_1,56.371 //

īkṣannaivātraikaviṃśamahādoṣavivarjite /

rāśayaḥ sakalāḥ śreṣṭhāḥ śubhagrahayutekṣitāḥ // NarP_1,56.372 //

śubhanavāṃśakagatā grāhyāste śubharāśayaḥ /

na kadācitkarkaṭāṃśaśubhekṣitayuto 'pi vā // NarP_1,56.373 //

tasmādgomithunāṃśāśca tulākanyāṃśakāḥ śubhāḥ /

evaṃvidhe lagnagate navāṃśe vratamīritam // NarP_1,56.374 //

triṣaḍāyagataiḥ pāpaiḥ ṣaḍaṣṭāntyavivarjitaiḥ /

śubhaiḥ ṣaṣṭāṣṭalagnāntyavarjitena himāṃśunā // NarP_1,56.375 //

svoñcasaṃstho 'pi śītāṃśurvratino yadi lagnagaḥ /

na karoti śiśuṃ niḥsvaṃ sarvataḥ kṣayarogiṇam // NarP_1,56.376 //

sphūrjite kendrage bhānau vratināṃ pitṛnāśanam /

pañcadoṣonitaṃ lagnaṃ śubhadaṃ copanāyane // NarP_1,56.377 //

vinā vasaṃtaṛtunā kṛṣṇapakṣe galagrahe /

anadhyāye viṣṭiṣaṣṭyorna tu saskāramarhati // NarP_1,56.378 //

trayodaśyādicatvāri saptamyādidinatrayam /

caturthī vā śubhāḥ proktā aṣṭāvete galagrahāḥ // NarP_1,56.379 //

kṣurikābandhaṃ vakṣye nṛpāṇāṃ prākkaragrahāt /

vivāhokteṣu māseṣu śuklapakṣe 'pyanastage // NarP_1,56.380 //

jīve śukre ca bhūputre candratārābalānvite /

maiñjībandhoktatithiṣu kujavarjitavāsare // NarP_1,56.381 //

nacennavāṃśake karturaṣṭamodayavarjite /

śuddhe 'ṣṭame vidhau lagne ṣaṣṭāṣṭāntyavivarjite // NarP_1,56.382 //

dhanatrikoṇakendrasthaiḥ śubhaistryāyārigaiḥ paraiḥ /

kṣurikābandhanaṃ kāryamarcayitvāmarānpitṝn // NarP_1,56.383 //

arcayetkṣurikāṃ samyagdevatānāṃ ca sannidhau /

tataḥ sulagne badhnīyātkaṭyāṃ lakṣaṇasaṃyutām // NarP_1,56.384 //

āyāmārddhāgravistārapramāṇenaivacchedayat /

tacchedakhaṇḍānyāyāḥ syurdhvajāye ripunāśanam // NarP_1,56.385 //

ghūmrāye maraṇaṃ siṃhe jayaḥ śuni ca rogitā /

dhanalābho vṛṣe 'tyantaṃ duḥkhī bhavati gardabhe // NarP_1,56.386 //

gajāye 'tyantasaṃprītirdhvāṅkṣe vittavināśanam /

khaḍgaputrikayormānaṃ gaṇayetsvāṅgulena tu // NarP_1,56.387 //

mānāṅguleṣu paryāyāmekādaśamitāṃ tyajet /

śeṣāṇāmagulīnāṃ ca phalāni syuryathākramam // NarP_1,56.388 //

putralābhaḥ śatruvadhaḥ strīlābho gamana śubham /

arthahāniścārthavṛddhiḥ prīti siddhijayaḥ stutiḥ // NarP_1,56.389 //

sthito dhvaje vṛṣāye vā naṣṭācetpūrvato vraṇam /

siṃhegaje madhyabhāge tvantabhāge śvakākayoḥ // NarP_1,56.390 //

dhṛmragarddabhayornaiva vraṇaṃ śrayontyabhāgagam /

athottarāyaṇe śukrajīvayorddaśyamānayoḥ // NarP_1,56.391 //

dvijātīnāṃ gurorgehānnivṛttānāṃ yatātmanām /

citrottarāditījyāntyaharimitravidhātṛṣu // NarP_1,56.392 //

bheṣvarkendujñejyaśukravāralagnāṃśakeṣu ca /

pratipatparvariktā mā cāṣṭamī ca dinatrayam // NarP_1,56.393 //

hitvānyadivase kāryaṃ samāvartanamuṇḍanam /

sarvāśramāṇāṃ viprendra hyuttamo 'yaṃ gṛhāśramaḥ // NarP_1,56.394 //

sukhaṃ tatrāpi bhāminyāṃ śīlavatyāṃ sthitaṃ tataḥ /

tasyāḥ sacchīlarlā dhastu sulagnavaśataḥ khalu // NarP_1,56.395 //

pitāmahoktaṃ saṃvīkṣya lagnaśuddhiṃ pravacmyaham /

puṇye 'hnilakṣaṇopetaṃ sukhāsīnaṃ sucetasam // NarP_1,56.396 //

praṇamya devavatpṛccherddaivajñaṃ bhaktipūrvakam /

tāṃbūlaphalapuṣpādyaiḥ pūrṇāñjalirupāgataḥ // NarP_1,56.397 //

tatra cellagnagaḥ krūrastasmātsaptamagaḥ kujaḥ /

daṃpatyormaraṇa vācya varṣāṇāmaṣṭakātpurā // NarP_1,56.398 //

yadi lagnagataścandrastasmātsaptamagaḥ kujaḥ /

vijñeyaṃ bhartṛmaraṇamaṣṭavarṣānttare budhaiḥjha // NarP_1,56.399 //

lagnātpañcamagaḥ pāpaḥ śatrudṛṣṭaśca nīcagaḥ /

mṛtaputrātha vā kanyā kulaṭā vā na saṃśayaḥ // NarP_1,56.400 //

tṛtīyapañcasaptāyakarmago vā niśākaraḥ /

lagnātkaroti saṃbandhaṃ daṃpatyorguruvīkṣitaḥ // NarP_1,56.401 //

tulāgokarkaṭā lagnasaṃsthaḥ śukrendusaṃyutāḥ /

vīkṣitāḥ pṛcchatāṃ nṝṇāṃ kanyālābho bhavettadā // NarP_1,56.402 //

strīdreṣkāṇaḥ strīnavāṃśe yugmalagnaṃ samāgatam /

vīkṣitaṃ candraśukrābhyāṃ kanyālābho bhavettadā // NarP_1,56.403 //

evaṃ strīṇāṃ bhartṛlabdhiḥ puṃlagne puṃnavāṃśake /

pṛcchakasya bhavellagnaṃ puṅgrahairavalokitam // NarP_1,56.404 //

kṛṣṇapakṣe praśnalagnādyasya rāśī yadā /

pāpadṛṣṭo 'tha vā randhre na saṃbandho bhavettadā // NarP_1,56.405 //

puṇyairnimittaśakunaiḥ praśnakāle tu maṅgalam /

daṃpatyoraśubhairetairaśubhaṃ sarvato bhavet // NarP_1,56.406 //

pañcāṅgaśuddhidivase candratārābalānvite /

vivāhabhasyodaye vā kanyāvaraṇamanvayaiḥ // NarP_1,56.407 //

bhūṣaṇaiḥ puṣpatāṃbūlaphalairgandhākṣatādibhiḥ /

śuklāṃbarairgītavādyaiṃrvighnāśīrvacanaiḥ saha // NarP_1,56.408 //

kārayetkanyakāgehe varaḥ praṇavapūrvakam /

tadā kuryātpitā tasyāḥ pradānaṃ prītipūrvakam // NarP_1,56.409 //

kulaśīlavayorūpavittavidyāyutāya ca /

varāya ca rūpavatīṃ kanyāṃ dadyādyavīyasīm // NarP_1,56.410 //

saṃpūjya prārthayitvā ca śacīṃ devīṃ guṇāśrayām /

trailokyasundarīṃ divyagandhamālyāṃbarāvṛtām // NarP_1,56.411 //

sarvalakṣaṇasaṃyuktāṃ sarvābharaṇabhūṣitām /

anarghamaṇimālābhirbhāsayantīṃ digantarān // NarP_1,56.412 //

vilāsinīsahasrādyaiḥ sevamānāmaharniśam /

evaṃvidhāṃ kumārīṃ tāṃ pūjānte prārthayediti // NarP_1,56.413 //

devīndrāṇi namastubhyāṃ devendrapriyabhāmini /

vivāhe bhāgyamārogyaṃ putralābhaṃ ca dehi me // NarP_1,56.414 //

yugme 'bde janmataḥ strīṇāṃ pītidaṃ pāṇipīḍanam /

etatpuṃsāmayugme 'bde vyatyayenāśanaṃ tayoḥ // NarP_1,56.415 //

māghaphaālgunavaiśākhajyeṣṭamāsāḥ śubhapradāḥ /

madhyamā kārtiko mārgaśīrṣo vai ninditāḥ pare // NarP_1,56.416 //

na kadācidvaśarkṣeṣu bhānorārdrāpraveśanāt /

vivāho devatānāṃ ca pratiṣṭāṃ copanāyanam // NarP_1,56.417 //

nāstaṅgate site jīve na tayorbālavṛddhayoḥ /

na gurau siṃharāśisthe siṃhāṃśakagatepi vā // NarP_1,56.418 //

paścātprāguditaḥ śukro daśatridivasaṃ śiśuḥ /

buddhaḥ pañcadinaṃ pakṣaṃ guruḥ pakṣaṃ ca sarvataḥ // NarP_1,56.419 //

aprabuddho hṛṣīkeśo yāvattāvanna maṅgalam /

utsave vāsudevasya divase nānyamaṅgalam // NarP_1,56.420 //

na janmamāse janmarkṣe na janmadivase 'pi ca /

ādya garbhasutasyātha duhiturvā karagrahaḥ // NarP_1,56.421 //

naivodvāho jyeṣṭhaputrīputrayośca parasparam /

jyeṣṭamāse tayorekajyeṣṭhe śreṣṭhaśca nānyathā // NarP_1,56.422 //

utpātagrahaṇādūrddhaṃ saptāhamakhilagrahe /

nākhile tridinaṃ neṣṭaṃ tridyuspṛk ca kṣayaṃ tathā // NarP_1,56.423 //

grastāste tridinaṃ pūrvaṃ paścādgrastodaye 'thavā /

saṃdhyāyāṃ tridinaṃ tadvanniśīthe sapta eva ca // NarP_1,56.424 //

māsānte pañca divasāṃstyajedriktāṃ tathāṣṭamīm /

vyatīpātaṃ vaidhṛtiṃ ca saṃpūrṇaṃ parighārddhakam // NarP_1,56.425 //

pauṣṇabhatryuttarāmaitramaruñcandrārkapitryabhaiḥ /

samūlabhairaviddhaistaiḥ strīkaragraha iṣyate // NarP_1,56.426 //

vivāhe balamāvaśyaṃ daṃpatyorgurusūryayoḥ /

cetpūjā yatnataḥ kāryā durbala grahayostayoḥ // NarP_1,56.427 //

gocaraṃ vedhajaṃ cāṣṭavargajaṃ rūpajaṃ balam /

yathottaraṃ balādhikyaṃ sthūlaṃ gocaramārgajam // NarP_1,56.428 //

candratārābalaṃ vīkṣya tataḥ pañcāṅgajaṃ balam /

tithirekaguṇā vāro dviguṇastriguṇaṃ ca bham // NarP_1,56.429 //

yogaścaturguṇaḥ pañcaguṇaṃ tithyarddhasaṃjñitam /

tato manahūrto balavāṃstato lagnaṃ balādhikam // NarP_1,56.430 //

tato balavatī horā dreṣkāṇo balavāṃstataḥ /

tato navāṃśo balavāndvādaśāṃśo balī tataḥ // NarP_1,56.431 //

triṃśāṃśo balavāṃstasmādvīkṣyametadbalābalam /

śubhekṣitayutāḥ śastā udvāhe 'khilarāśayaḥ // NarP_1,56.432 //

candrārkejyādayaḥ paca yasya rāśestukhecarāḥ /

iṣṭāstacchubhadaṃ lagnaṃ catvāro 'pi balānvitāḥ // NarP_1,56.433 //

jāmitraśuddhyaikaviṃśanmahādoṣavivarjitam /

ekaviṃśatidoṣāṇāṃ nāmarūpaphalāni ca // NarP_1,56.434 //

vakṣyante 'tra samāsena śṛṇu nārada sāṃpratam /

pañcāṅgaśuddhirāhityaṃ doṣastvādyaḥ prakīrtitaḥ // NarP_1,56.435 //

udayāstaśuddhirhānirdvitīyaḥ sūryasaṃkramaḥ /

tṛtīyaḥ pāpaṣaḍvargo bhṛguḥ ṣaṣṭaḥ kujo 'ṣṭamaḥ // NarP_1,56.436 //

gaṇḍāntaṃ kartarī riṣaaphaṣaḍaṣṭendugato grahaḥ /

daṃpatyoraṣṭamaṃ lagnaṃ rāśirviṣaghaṭī tathā // NarP_1,56.437 //

durmuhīrto vāradoṣaḥ khārjūrikasamāṅghribham /

grahaṇotpātabhaṃ krūraviddharkṣaṃ krūrasaṃyutam // NarP_1,56.438 //

kunavāṃśo mahāpāto vaidhṛtiścaikaviṃśatiḥ /

tithivārarkṣayogānāṃ karaṇasya ca melanam // NarP_1,56.439 //

pañcāṅgamasya śuddhistu pañcāṅgaśuddhirīritā /

yasminpañcāṅgadoṣo 'sti tasmiṃllagne nirarthakam // NarP_1,56.440 //

tyajetpañcaiṣṭikaṃ cāpi viṣasaṃyuktadugdhavat /

lagnalagnāṃśakau svasvapatinā vīkṣitau yutau // NarP_1,56.441 //

na cedvānyonyapatinā śubhaghamitreṇa vā tathā /

varasya mṛtyuḥ syāttābhyāṃ saptasaptodayāṃśakau // NarP_1,56.442 //

evaṃ tau na yutau dṛṣṭau mutyurvadhvāḥ karagrahe /

tyājyāḥ sūryasya saṃkrānteḥ pūrvataḥ paratastathā // NarP_1,56.443 //

vivāhādiṣu kāryeṣu nāḍyaḥ ṣoḍaśaṣoḍaśā / /

ṣaḍvargaḥ śubhadaḥ śreṣṭho vivāhasathāpanādiṣu // NarP_1,56.444 //

bhṛguṣaṣṭhāhvayo doṣo lagnātṣaṣṭhagate site /

uccage śubhasaṃyukte tallagnaṃ sarvadā tyajet // NarP_1,56.445 //

kujo 'ṣṭamo mahādoṣo lagnādaṣṭamage kuje /

śubhatrayayutaṃ lagnaṃ na tyajettuṅgago yadi // NarP_1,56.446 //

pūrṇānandāṅkhyayostithyoḥ saṃdhirnāḍīdvayaṃ yadā /

gaṇḍāntaṃ mṛtyudaṃ janmayātrodvāhavratādiṣu // NarP_1,56.447 //

kulīrasiṃhayoḥ kīṭacāpayorminameṣayoḥ /

gaṇḍātaṃmantarālaṃ syāddhaṭikārddhaṃ mṛtipradam // NarP_1,56.448 //

sārpaindrapauṣṇobheṣvantyaṣoḍaśeśā bhasaṃdhayaḥ /

tadagnimeṣvādyapādā bhānāṃ gaṇḍātasaṃjñakāḥ // NarP_1,56.449 //

ugraṃ ca saṃdhitritayaṃ gaṇḍātaṃ trividhaṃ mahat /

lagnābhimukhayoḥ pāpagrahayorṛjuvakrayoḥ // NarP_1,56.450 //

sā kartarīti vijñeyā daṃpatyorgalakartarī /

kartarīyogaduṣṭaṃ yallagnaṃ tatparivarjayet // NarP_1,56.451 //

api saumyagrahairyukta guṇaiḥ sarvaiḥ samanvitam /

ṣaḍaṣṭariṣphage candre lagnadoṣaḥ svasaṃjñakaḥ // NarP_1,56.452 //

tallagnaṃ varjayedyatrājjīvaśukrasamanvitam /

uccage nīcage vāpi mitrabhe śatrurāśige // NarP_1,56.453 //

api sarvaguṇopetaṃ daṃpatyornidhanapradam /

śaśāṅke grahasaṃyukte doṣaḥ saṃgrahasaṃjñakaḥ // NarP_1,56.454 //

tasminsaṃgrahadoṣe tu vivāhaṃ naiva kārayet /

sūryeṇa saṃyute candre dāridyaṃ bhavati sphuṭam // NarP_1,56.455 //

kujena maraṇaṃ vyādhiḥ saumyena tvanapatyatā /

daurbhāgyaṃ guruṇā yukte sāpatyaṃ bhārgaveṇa tu // NarP_1,56.456 //

pravrajyā sūryaputreṇa rāhuṇā mūlasaṃkṣayaḥ /

ketunā saṃyute candre nityaṃ kaṣṭaṃ daridratā // NarP_1,56.457 //

pāpagrahayute candre daṃpatyormaraṇaṃ bhavet /

śubhagrahayute candre svoccasthe mitrarāśige // NarP_1,56.458 //

doṣāyanaṃ bhavellagnaṃ daṃpatyoḥ śreyase sadā /

svoccago vā svarkṣago vā mitra kṣetragatopi vā // NarP_1,56.459 //

pāpagnahayutaścandraḥ karoti maraṇaṃ tayoḥ /

daṃpatyoraṣṭamaṃ lagnamaṣṭamo rāśireva ca // NarP_1,56.460 //

yadi lagnagataḥ sopi daṃpatyormaraṇapradaḥ /

sa rāśiḥ śubhasaṃyukto lagnaṃ vā śubhasaṃyutam // NarP_1,56.461 //

lagnaṃ vivarjayedyatnāttadaṃśāṃśatadīśvarām /

daṃpatyordvādaśaṃ lagnaṃ rāśirvā yadi lagnagaḥ // NarP_1,56.462 //

arthahānistayorasmāttadaṃśasvāminaṃ tyajet /

janmarāśyudayaścaiva janmalagnodayaḥ śubhaḥ // NarP_1,56.463 //

tayorupacayasthānaṃ lagnetyantaśubhapradam /

khamārgaṇā vedapakṣāḥ kharāmā vedamārgaṇāḥ // NarP_1,56.464 //

vahnicandrā rūpadasrāḥ kharāmā vyomabāhavaḥ /

dvirāmāḥ svāgnaṃyaḥ śūnyadasrāḥ kuñjarabhūmayaḥ // NarP_1,56.465 //

rūpapakṣā vyomadasrā vedacandrāścaturddaśa /

śūnyacandrā vedacandrā ṣaḍṛkṣā vedabāhavaḥ // NarP_1,56.466 //

śūnyadasrāḥ śūnyacandrāḥ pūrṇacandrā gatendravaḥ /

tarkacandrā vedapakṣāḥ kharāmāścāśvibhātkramāt // NarP_1,56.467 //

ābhyāḥ parāstu ghaṭikāścatasro viṣasaṃjñitāḥ /

vivāhādiṣu kāryeṣu viṣanāḍīṃ vivarjayet // NarP_1,56.468 //

bhāskarādiṣu vāreṣu ye muhūrtāśca ninditāḥ /

vivāhādiṣu te varjyā apilakṣaguṇairyutāḥ // NarP_1,56.469 //

nihitāvāradoṣā ye sūryavārādiṣu kramāt /

api sarvaguṇopetāste varjyāḥ sarvamaṅgale // NarP_1,56.470 //

ekārgalāṅghritulyaṃ yattallagnaṃ ca vivarjayet /

apiśukrejyasaṃyuktaṃ viṣasaṃyuktadugdhavat // NarP_1,56.471 //

grahaṇotpātabhaṃ tyājyaṃ maṅgaleṣu ṛtutrayam /

yāvacca śaśinā bhuktvā muktabhaṃ dagdhakāṣṭavat // NarP_1,56.472 //

maṅgaleṣu tyajetśeṭairviddhaṃ ca krūrasaṃyutam /

akhilarkṣaṃ pañcagavyaṃ surābinduyutaṃ tathā // NarP_1,56.473 //

pāda eva śubhairviddhamaśubhaṃ naiva kṛtstrabham /

krūraviddhaṃ yutaṃ dhiṣṇyaṃ nikhilaṃ naiva maṅgalam // NarP_1,56.474 //

tulāmithunakanyāṃśā dhanurantyārddhasaṃyutāḥ /

ete navāṃśāḥ śubhadā vṛṣabhasyāṃśakāḥ khalu // NarP_1,56.475 //

antyāṃśāstepi śubhadā yadi vargottamāhvayāḥ /

anye navāṃśā na grāhyā yataste kunavāṃśakāḥ // NarP_1,56.476 //

kunavāṃśakalagnaṃ yattyājyaṃ sarvaguṇānvitam /

yasmindine mahāpātastaddinaṃ varjayecchubhe // NarP_1,56.477 //

api sarvaguṇopetaṃ dampatyormṛtyudaṃ yataḥ /

anuktāḥ svalpadoṣāḥ syurvidyunnīhāravṛṣṭayaḥ // NarP_1,56.478 //

pratyarkapariveṣendracāpāṃbudharagarjanāḥ /

lattopagrahapātākhyā māsadagdhāhvayā tithiḥ // NarP_1,56.479 //

dagdhalagnāndhabadhirapaṅgusaṃjñāśca rāśayaḥ /

evamādyāstatasteṣāṃ vyavasthā kriyate 'dhunā // NarP_1,56.480 //

akālajā bhavantyete vidyunnīhāravṛṣṭayaḥ /

doṣāya maṅgale nūnamadoṣāyaiva kālataḥ // NarP_1,56.481 //

bṛhaspatiḥ kendragataḥ śukro vā yadi vā budhaḥ /

eko 'pi doṣanicayaṃ haratyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,56.482 //

tiryakpañcorddhūgāḥ pañca rekhā dve dve ca koṇayoḥ /

dvitīye śaṃbhukoṇe 'gnidhiṣṇyaṃ cakre pravinyaset // NarP_1,56.483 //

bhānyatra sābhijityekarekhākheṭena viddhabham /

purataḥ pṛṣṭator'kādyā dinarkṣaṃ lattayanti yat // NarP_1,56.484 //

arkākṛtiguṇādynaṅgabāṇāṣṭanavasaṃkhyabham /

sūryabhātsārppapitryāntyatvāṣṭramitroḍuviṣṇubham // NarP_1,56.485 //

saṃkhyāyā dinabhetāvadaśvibhātpātaduṣṭabham /

saurāṣṭre sālvadeśe tu lattitaṃ bhaṃ vivarjayet // NarP_1,56.486 //

kaliṅgavaṅgadeśeṣu pātitaṃ na śubhapradam /

bāhlike kurudeśe cānyasmindeśe na dūṣaṇam // NarP_1,56.487 //

tithayo māsadagdhāśca dagdhalagnāni yānyapi /

madhyadeśe vivarjyāni na dṛṣṭānītareṣu ca // NarP_1,56.488 //

ṣaṅgvaṃ dhakāṇalagnāni māsaśūnyāśca rāśayaḥ /

gauḍamālavayostyājyā anyadeśe na garhitāḥ // NarP_1,56.489 //

doṣaduṣṭaṃ sadā kālaṃ sannimārṣṭuṃ na śakyate /

api dhāturato grāhyaṃ doṣālpatvaṃ guṇādhikam // NarP_1,56.490 //

evaṃ sulagne daṃpatyoḥ kārayetsamyagīkṣaṇam /

hastocchritāṃ caturhastaiścaturasrāṃ samantataḥ // NarP_1,56.491 //

staṃbhaścaturbhiḥ suślakṣṇairvāmabhāge tu sannatām /

samaṇḍapāṃ caturdikṣu sopānairatiśobhitām // NarP_1,56.492 //

prāgudakpravaṇāṃ raṃbhāstaṃbhairhaṃsaśukādibhiḥ /

vicitritāṃ citrakuṃbhairvividhaistoraṇāṅkuraiḥ // NarP_1,56.493 //

śṛṅgārapuṣpanicayairvarṇakaiḥ samalaṅkṛtām /

viprāśīrvacanaiḥ puṇyasrībhirdivyairmanoramām // NarP_1,56.494 //

vāditranṛtyagītādyairhṛdayānandinīṃ śubhām /

evaṃ vidhāṃ samārohenmithunaṃ svāgnivedikām // NarP_1,56.495 //

aṣṭadhā rāśikūṭaṃ ca svādūḍugaṇarāśayaḥ /

rāśīśayonirvarṇākhyaṛtavaḥ putrapautradāḥ // NarP_1,56.496 //

ekarāśau pṛthagdiṣṇye daṃpatyoḥ pāṇipījanam /

uttamaṃ madhyamaṃ bhinnaṃ rāśyaikatvaṃ yayostayoḥ // NarP_1,56.497 //

ekarkṣe tvekarāśau hi vivāhaḥ prāṇahānidaḥ /

strīdhiṣṇyādādyanavake strīdūramatininditam // NarP_1,56.498 //

dvitīye madhyamaṃ śreṣṭhaṃ tṛtīye navake nṛbham /

tisraḥ pūrvottarā dhātṛyāmyamāheśatārakāḥ // NarP_1,56.499 //

iti martyagaṇe jñeyaḥ syādamartyagaṇaḥ paraḥ /

haryādityārkavāyvantyamitrāśvījyendutārakāḥ // NarP_1,56.500 //

rakṣogaṇaḥ pitṛtvāṣṭradvidaivāgnīndratārakāḥ /

vasuvārīśamūlāhitārakābhiryutāstataḥ // NarP_1,56.501 //

daṃpatyorjanmabhe caikagaṇe prītiranekadhā /

madhyamā devamartyānāṃ rākṣasānāṃ tayormṛtiḥ // NarP_1,56.502 //

mṛtyuḥ ṣaṣṭāṣṭake pañcanavame tvanapatyatā /

naiḥsvya dvirdvādaśe 'nyeṣu daṃpatyoḥ prītiruttamā // NarP_1,56.503 //

ekādhipe mitrabhāve śubhadaṃ pāṇipīḍanam /

dvirdādaśe trikoṇe ca na kadācitṣaḍaṣṭake // NarP_1,56.504 //

aśvebhameṣasarpāhihyotumeṣotumūṣakāḥ /

ākhugomahiṣavyāghrakālīvyāghramṛgadvayam // NarP_1,56.505 //

śvānaḥ kaparirbabhruyuge kapisiṃhaturaṅgamāḥ /

siṃhagodantino bhānāṃ yonayaḥ syuryathāśvibhāt // NarP_1,56.506 //

śvaiṇaṃ babhraragaṃ meṣavānarau siṃhavāraṇam /

govyāghramākhumārjāraṃ mahiṣāścaṃ ca śātravam // NarP_1,56.507 //

jhaṣālikarkaṭā viprāsta dūrdhvāḥ kṣatriyādayaḥ /

puṃvarṇarāśeḥ strīrāśau satihīne yathāśubham // NarP_1,56.508 //

catustrivdyaṅghribhotthāyāḥ kanyāyāścāśvibhātkramāt /

vahnibhādindubhānnāḍītricatuḥpañcaparvasu // NarP_1,56.509 //

gaṇayetsaṃkhyayā caikanāḍyāṃ mṛtyurna pārśvayoḥ /

prājāpatyabrāhmadaivā vivāhāścārṣasaṃyutāḥ // NarP_1,56.510 //

uktakāle tu kartavyāścatvāraḥ phaladāyakāḥ /

gandharvāsurapaiśācarākṣasākhyāstu sarvadā // NarP_1,56.511 //

caturthamabhijillagnamudayarkṣāñca saptamam /

godhūlikaṃ tadubhayaṃ vivāhe putrapautradam // NarP_1,56.512 //

prācyā na ca kaliṅgānāṃ mukhyaṃ godhūlikaṃ smṛtam /

abhijitsarvadeśeṣu mukhyo doṣavināśakṛt // NarP_1,56.513 //

madhyandinagate bhānau muhūrto 'bhijidāhvayaḥ /

nāśayatyakhilāndoṣānpinākī tripuraṃ yathā // NarP_1,56.514 //

putrodvāhātparaṃ putrīvivāho na ṛtutraye /

na tayorvratamudvāhānmaṅgale nānyamaṅgalam // NarP_1,56.515 //

vivāhaścaikajanyānāṃ ṣaṇmāsābhyantare yadi /

asaṃśayaṃ tribhirvarṣaistatraikā vidhavā bhavet // NarP_1,56.516 //

pratyudvāho naiva kāryo naikasmai duhitṛdvayam /

na caikajanyayoḥ puṃsorekajanye tu kanyake // NarP_1,56.517 //

naivaṃ kadācidudvāho naikadā muṇḍanadvayam /

divājātastu pitaraṃ rātrau tu jananīṃ tathā // NarP_1,56.518 //

ātmānaṃ saṃdhyayorhanti nāsti gaṇḍe viparyayaḥ /

sutaḥ sutā vā niyataṃ śvasuraṃ hṝnti mūlajaḥ // NarP_1,56.519 //

tadantyapādajo naiva tathāśleṣādyapādajaḥ /

jyeṣṭāntyapādajau jyeṣṭaṃ bālo hṝnti na bālikā // NarP_1,56.520 //

na bālikāṃbumūlarkṣe mātaraṃ pitaraṃ tathā /

saindrī dhavāgrajaṃ hṝnti devaraṃ tu dvidaivajā // NarP_1,56.521 //

ārabhyodvāhadivasāt ṣaṣṭe vāpyaṣṭame dine /

vadhūpraveśa saṃpattyaidaśame saptame dine // NarP_1,56.522 //

hāyanadvitayaṃ janmabhalagnadivasānapi /

saṃtyajya hyatiśukre 'pi yātrā vaivāhikī śubhā // NarP_1,56.523 //

śrīpradaṃ sarvagīrvāṇasthāpanaṃ cottarāyaṇe /

gīrvāṇapūrvagīrvāṇamatriṇordṛśyamānayoḥ // NarP_1,56.524 //

vicaitreṣveva māseṣu māghādiṣu ca pañcasu /

śuklapakṣeṣu kṛṣṇeṣu tadādiṣvaṣṭasu śubham // NarP_1,56.525 //

dineṣu yasya devasya yā titistatra tasya ca /

dvatīyādidvaye pañcamyāditastisṛṣu kramāt // NarP_1,56.526 //

daśamyādeṣcatasṛṣu paurṇamāsyāṃ viśeṣataḥ /

tryuttarāditicandrāntyahastatrayagurūḍuṣu // NarP_1,56.527 //

sāśvidhātṛjalādhīśaharimitravasuṣvapi /

kujavarjitavāreṣu kartuḥ sūrye balaprade // NarP_1,56.528 //

candratārābalopete pūrvāhne śobhane dine /

śubhalagne śubhāṃśe ca kartturna nidhanodaye // NarP_1,56.529 //

rāśayaḥ sakalāḥ śreṣṭhāḥ śubhagrahayutekṣitāḥ /

pañcāṣṭake śubhe lagne naidhane śuddhisaṃyute // NarP_1,56.530 //

lagnasthāścandrasūryārarāhuketvarkasūnavaḥ /

kartturmṛtyupradāścānye dhanadhānyasukhapradāḥ // NarP_1,56.531 //

dvitīye neṣṭadāḥ pāpāḥ saumyāścandraścaḥ vittadāḥ /

tṛtīye nikhilāḥ kheṭāḥ putrapautrasukhapradāḥ // NarP_1,56.532 //

caturthe sukhadāḥ saumyāḥ krūrāḥ kheṭāśca duḥkhadāḥ /

glānidāḥ pañcame krūrāḥ saumyāḥ putrasukhapradāḥ // NarP_1,56.533 //

ṣaṣṭe śubhāḥ śatrudāḥ syuḥ pāpāḥ śabrukṣayaṅkarāḥ /

vyādhidāḥ saptame pāpāḥ saumyāḥ śubhaphalapradāḥ // NarP_1,56.534 //

aṣṭamasthāḥ khagāḥ sarvekarturmṛtyupradāyakāḥ /

dharme pāpā ghnanti saumyāḥ śubhadā maṅgalapradāḥ // NarP_1,56.535 //

karmagā duḥkhadāḥ pāpā saumyāścandraśca kīrtidāḥ /

lābhasthānagatāḥ sarve bhūrilābhapradā grahāḥ // NarP_1,56.536 //

vyayasthānagatāḥ śaśvadbahūvyayakarā grahāḥ /

hṝntyarthahīnāḥ kartāraṃ mantrahīnāstu ṛtvijam // NarP_1,56.537 //

sriyaṃ lakṣaṇahīnāstu na pratiṣṭāsamo ripuḥ //

guṇādhikatare lagne doṣaḥ svalpataro yadi // NarP_1,56.538 //

surāṇāṃ sthāpanaṃ tatra karturiṣṭārthasiddhidam /

nirmāṇāyatanagrāmagṛhādīnāṃ samāsataḥ // NarP_1,56.539 //

kṣetramādau parīkṣeta gandhavarṇarasāṃśakaiḥ /

madhupuṣpāmlapiśitagandhaṃ viprānupūrvakam // NarP_1,56.540 //

sitaṃ raktaṃ ca haritaṃ kṛṣṇavarṇaṃ yathākramam /

madhuraṃ kaṭukaṃ tiktaṃ kaṣāyakarasaṃ kramāt // NarP_1,56.541 //

atyantavṛddhidaṃ nṝṇāmīśānaprāgudagplavam /

anyadikṣu plave teṣāṃ śaśvadatyantahānidam // NarP_1,56.542 //

samagartāratnimātraṃ khanitvā tatra pūrayet /

atyantavṛddhiradhike hīne hāniḥ same samam // NarP_1,56.543 //

tathā niśādau tatkṛtvā pānīyena prapūrayet /

prātardṛṣṭe jale vṛddhiḥ samaṃ paṅke kṣayaḥ kṣaye // NarP_1,56.544 //

evaṃ lakṣaṇasaṃyuktaṃ samyak kṣetraṃ samīkṣyate /

diksādhanāya tanmadhye samaṃ maṇḍalamālikhet // NarP_1,56.545 //

dvādaśāṅgulakaṃ śaṅkuṃ sthāpyekṣettatra diktramam /

caturasrīkṛte kṣetre ṣaḍvargapariśodhite // NarP_1,56.546 //

rekhāmārge ca karttavyaṃ prākāraṃ sumanoharam /

āyāmeṣu caturdikṣu prāgādiṣu ca satsvapi // NarP_1,56.547 //

aṣṭāvaṣṭau pratidiśaṃ dvārāṇi syuryathākramam /

pradakṣiṇakramātteṣāmamūni ca phalāni vai // NarP_1,56.548 //

hānirnaiḥ khyandhanaprāptirnṛpapūjā mahadvanam /

aticauryamatikrodho bhītirdiśi śacīpateḥ // NarP_1,56.549 //

nidhanaṃ bandhanaṃ bhītirarthāptirddhanavarddhanam /

anāntakaṃ vyādhibhayaṃ niḥsattvaṃ dakṣiṇādiśi // NarP_1,56.550 //

putrahāniḥ śatruvṛddhirlakṣmīprāptirddhanāgamaḥ /

saubhāgyamatidaurbhāgyaṃ duḥkhaṃ śokaśca paścime // NarP_1,56.551 //

kalatrahānirniḥ sattvaṃ hānirddhānyadhanāgamaḥ /

saṃpadvṛddhirmāsabhītirāmayaṃ diśi śītagoḥ // NarP_1,56.552 //

evaṃ gṛhādiṣu dvāravistārāddviguṇocchritam /

paścime dakṣiṇe vāpi kapāṭaṃ sthāpayedgṛhe // NarP_1,56.553 //

prākārāntaḥ kṣitiṃ kuryādekāśītipadaṃ yathā /

madhye navapade brahmasthānaṃ tadatininditam // NarP_1,56.554 //

dvātriṃśadaṃśāḥ prākārasamīyāṃśāḥ samantataḥ /

piśācāṃśe gṛhāraṃbhe duḥkhaśokabhayapradaḥ // NarP_1,56.555 //

śeṣāśāḥ syuśca nirmāṇe putrapautradhanapradāḥ /

śirāḥ syurvāstunorekhā digvidigmadhyasaṃbhavāḥ // NarP_1,56.556 //

brahmabhāgāḥ piśācāṃśāḥ śirāṇāṃ yatra saṃhatiḥ /

tatra tatra vijānīyādvāstuno marmasaṃdhayaḥ // NarP_1,56.557 //

marmāṇi saṃdhayo neṣṭāḥ svasthe 'pyevaṃ niveśane /

saumyaphaālgunavaiśākhamāghaśrāvaṇakārtikāḥ // NarP_1,56.558 //

māsāḥ syurgṛhanirmāṇe putrārogyadhanapradāḥ /

akārādiṣu bhāgṣu dikṣu prāgādiṣu kramāt // NarP_1,56.559 //

kharośvotha hariḥ śvākhyaḥ sapokhugajaśāśakāḥ /

digvargāṇāmiyaṃ yoniḥ svavargātpañcamo ripuḥ // NarP_1,56.560 //

sādhyavargaḥ puraḥ sthāpya pṛṣṭataḥ sādhakaṃ nyaset /

vyatyaye nāśanaṃ tasya ṛṇamadhyaṃ dhanācchubham // NarP_1,56.561 //

ārabhya sādhakaṃ ghiṣṇyaṃ sādhyaṃ yāvaccaturguṇam /

vibhejetsaptabhiḥ śeṣaṃ sādhakasya dhanaṃ tadā // NarP_1,56.562 //

vistāra āyāmaguṇo gṛhasya padamucyate /

tasmāddhanādhanāyarkṣavārāṃśāḥ saṃkhyayā kramāt // NarP_1,56.563 //

dhanādhikaṃ gṛhaṃ vṛddhyai ṛṇādhikamaśobhanam /

viṣamāyaḥ śubhaghāyaiva samāyo nirdhanāya ca // NarP_1,56.564 //

ghanakṣayastṛtīyarkṣe pañcamarkṣe paraḥ kṣayaḥ /

ātmakṣayaḥ saptamarkṣe bhavatyeva hi bhartṛbhāt // NarP_1,56.565 //

dvirdvādaśo nirdhanāya trikoṇamasutāya ca /

ṣaṭkāṣṭakaṃ mṛtyave syācchubhadārāśayaḥ pare // NarP_1,56.566 //

sūryāṅgārakavārāṃśā vaiśvānarabhayapradāḥ /

itare grahavārāṃśāḥ sarvakāmārthasiddhidāḥ // NarP_1,56.567 //

nabhasyādiṣu māseṣu triṣu triṣu yathākramam /

pūrvādikaśirovāmapārśveśāyāpradakṣiṇam // NarP_1,56.568 //

carāhvayo vāstupumān caratyevaṃ mahodaraḥ /

yaddiṅmukho vāstupumān kuryāttaddiṅmukhaṃ gṛham // NarP_1,56.569 //

pratikūlamukhaṃ gehaṃ rogaśokabhayapradam /

sabalo mukhagehānāmeṣa doṣo na vidyate // NarP_1,56.570 //

vṛtyeṭikāṃ svarṇareṇudhānyaśaivalasaṃyutam /

gṛhamadhye hastamātre garte nyāsāya vinyaset // NarP_1,56.571 //

vastvāyāmadalaṃ nābhistasmādadhyaṅgulatrayam /

kukṣistasminnyasecchaṅkuṃ putrapautravivardhanam // NarP_1,56.572 //

caturviśatrayorviṃśatṣoḍaśadvādaśāṅgulaiḥ /

viprādīnāṃ kukṣimānaṃ svarṇavastrādyalaṅkṛtam // NarP_1,56.573 //

khadirārjunaśālotthaṃ yugayantraṃ tarūdbhaghavam /

raktacandanapālāśaraktaśānaviśālajam // NarP_1,56.574 //

śakuṃ tridhā vibhajyāndyaṃ caturasraṃ tataḥ param /

aṣṭāsraṃ ca tṛtīyāsau manvasraṃ mṛdumavraṇam // NarP_1,56.575 //

evaṃ lakṣaṇasaṃyuktaṃ parikalpya śubhe dine /

ṣaḍvargaśuddhisūtreṇa sūtrite dharaṇītale // NarP_1,56.576 //

mṛdudhruvakṣiprabheṣu riktāmāvarjite dine /

vyarkāracaralagneṣu pāpe cāṣṭamavarjite // NarP_1,56.577 //

naidhane śuddhisaṃyukte śubhaghalagne śubhāṃśake /

śubhekṣite 'tha vā yukte lagne śaṅkuṃ vinikṣipet // NarP_1,56.578 //

puṇyāhaghoṣairvāditraiḥ puṇyapuṇyāṅganādibhiḥ /

svatrikendratrikoṇasthaiḥ śubhaistryāyārigaiḥ paraiḥ // NarP_1,56.579 //

lagnāṃśāṣṭāricandreṇa daivajñārcanapūrvakam /

ekadvitricatuḥśālāḥ sapta śālā daśāhvayāḥ // NarP_1,56.580 //

tāḥ punaḥ ṣaḍvidhāḥ śālāḥ pratyekaṃ daśaṣaḍvidhāḥ /

dhruvaṃ dhānyaṃ jayaṃ nandaṃ kharaḥ kāntaṃ manoramam // NarP_1,56.581 //

sumukhaṃ durmukhaṃ krūraṃ śatruṃ svarṇapradaṃ kṣayam /

ākrandaṃ vipulākhya ca vijayaṃ ṣoḍaśaṃ gṛham // NarP_1,56.582 //

gṛhāṇi gaṇayedevaṃ teṣāṃ prastārabhedataḥ /

guroragho laghuḥ sthāpyaḥ purastādūrdhvavannyaset // NarP_1,56.583 //

gurubhiḥ pūrayetpaścātsarvaladhvavadhīrvidhiḥ /

kuryāllaghupade 'lindaṃ gṛhadvārātpradakṣiṇam // NarP_1,56.584 //

pūrvādigeṣvalindeṣu gṛhabhedāstu ṣoḍaśa /

snānāgāraṃ diśi prācyāmāgneyyāṃ pākamandiram // NarP_1,56.585 //

yāmyāṃ ca śayanāgāraṃ nairṛtyāṃ śāsramandiram /

pratīcyāṃ bhojanagṛhaṃ vā yavyāṃ dhānyamadiram // NarP_1,56.586 //

kauberyāṃ devatāgāramīśānyāṃ kṣiramandiram /

śayyāmūtrāstratadvicca bhojanaṃ maṅgalāśrayam // NarP_1,56.587 //

dhānyastrībhogavittaṃ ca śṛṅgārāyatanāni ca ///

īśānyādikramasteṣāṃ gṛhanirmāṇakaṃ śubham // NarP_1,56.588 //

eteṣvetāni śastrāṇi svaṃ sthāpyāni svadikṣvapi /

dhvajo dhūmrotha siṃhaḥ śvā saurameyaḥ kharo gajāḥ // NarP_1,56.589 //

dhvāṅkṣaścaiva bhavantyaṣṭau pūrvādipāḥ kramādamī /

plakṣoduṃbaracūtākhyā niṃbastu hi vibhītakāḥ // NarP_1,56.590 //

ya kaṭakā dugdhavṛkṣā vṛkṣāśvatthakapitthakāḥ /

agastisiṃdhuvālākhyatintiḍīkāśca ninditāḥ // NarP_1,56.591 //

pittavāgrajadehasyātpaścime dakṣiṇe tathā /

gṛhapādāgṛhastabhāḥ samāḥ śastāśca nāsamāḥ // NarP_1,56.592 //

nātyucchritaṃ nātinīcaṃ kuḍyotsedhaṃ yathāruci /

gṛhopari gṛhādīnāmevaṃ sarvatra cintayet // NarP_1,56.593 //

gṛhādīnāṃ gṛhaśrāvaṃ kramaśo 'ṣṭavidhaṃ smṛtam /

pāñcālamānaṃ vaidehaṃ kauravaṃ ca kujanyakam // NarP_1,56.594 //

māgadhaṃ śūrasenaṃ ca gāndhārāvatikā smṛtam /

sacaturbhāgavistāramutsedhaṃ yattaducyate // NarP_1,56.595 //

pāñcālamātulānāṃ ca hyuttarottaravṛddhitaḥ /

vaidehādīnyaśeṣāṇi mānāni syuryathākramam // NarP_1,56.596 //

pāñcālamānaṃ sarveṣāṃ sādhāraṇamataḥ param /

avantimānaṃ viprāṇāṃ gāndhāraṃ kṣatriyasya ca // NarP_1,56.597 //

kaujanyamānaṃ vaiśyānāṃ viprādīnāṃ yathottaram /

yathoditaṃ jalastrāvyaṃ dvitribhūmikaveśmanām // NarP_1,56.598 //

uṣṭrakuñjaraśālānāṃ dhvajāyepyathā vā gaje /

paśuśālāśca śālānāṃ dhvajāyepyatha vā gaje // NarP_1,56.599 //

dvāraśayyāśanāmatradhvajāḥ siṃhavṛṣadhvajāḥ /

vāstupūjāvidhiṃ vakṣye navaveśmapraveśane // NarP_1,56.600 //

hastamātrā likhedrekhā daśa pūrvā daśottarāḥ /

gṛhamadhye taṇḍuloparyekāśītipadaṃ bhavet // NarP_1,56.601 //

pañcottarānvakṣyamāṇāṃścatvariṃśatsurān likhet /

dvātrindvāhyataḥ pūjyāstatrāntaḥsthāsrayodaśa // NarP_1,56.602 //

teṣāṃ sthānāni nāmāni vakṣyāmi kramaśodhunā /

īśānakoṇato bāhyo dvātriṃśatrridaśā amī // NarP_1,56.603 //

kṛpīṭayoniḥ parjanyo jayantaḥ pākaśāsanaḥ /

sūryaḥ śaśī mṛgākāśau vāyuḥ pūṣā ca nairṛtiḥ // NarP_1,56.604 //

gṛhākṣato daṇḍadharo gāndharvo bhṛgurājakaḥ /

mṛgaḥ pitṛgaṇādhiśastato dauvāri kāhvayaḥ // NarP_1,56.605 //

sāmaḥ sūryo 'ditiditī dvātriṃśatrridaśā amī /

atheśānādikoṇasthāścātvārastatsamīpagāḥ // NarP_1,56.606 //

āpaḥ sāvitraghasaṃjñaśca jayo rudraḥ kramādamī /

ekāntarā syuḥ prāgādyāḥ parito brahmaṇaḥ smṛtāḥ // NarP_1,56.607 //

aryamā savitā biṃbavivattkānvaktudhādhipaḥ /

mitrotha rājayakṣmā ca tathā pṛthvīdharāhvayaḥ // NarP_1,56.608 //

āpavatso 'ṣṭamaḥ pañcacatvāriṃśatsurā amī /

āpaścaivāpavatsaśca parjanyo 'gnirditiḥ kramāt // NarP_1,56.609 //

yaddikkānāṃ ca vargo 'yamevaṃ koṇeṣvaśeṣataḥ /

tanmadhye viṃśatirbāhyā dvipadāste tu sarvadā // NarP_1,56.610 //

aryamā ca vivasvāṃśca mitraḥ pṛthvī dharāhvayaḥ /

brahmaṇaḥ pārito dikṣu catvārastripadāḥ smṛtāḥ // NarP_1,56.611 //

brahmāṇaṃ ca tathaikadvitripadānarcayetsurān /

vāstumantreṇa vāstujño dūrvādadhyakṣatādibhiḥ // NarP_1,56.612 //

brahmamantreṇa vā śvetavastrayugmaṃ pradāpayet /

āvāhanādisarvopacārāṃśca kramaśastathā // NarP_1,56.613 //

naivedyaṃ trividhānnena vādyaiḥ sahasamarpayet /

tāmbūlaṃ ca tataḥ kartā prārthayedvāstupūruṣam // NarP_1,56.614 //

vāstupuruṣa namaste 'stu bhūśayyānirata prabho //

madgṛhe dhanadhānyādisamṛddhaṃ kuru sarvadā // NarP_1,56.615 //

iti prārthya yathāśaktyā dakṣiṇāmarcakāya ca /

dadyāttadagre viprebhyo bhojanaṃ ca svaśaktitaḥ // NarP_1,56.616 //

anena vidhinā samyagvāstupūjāṃ karoti yaḥ /

ārogyaṃ putralābhaṃ ca dhanaṃ dhānyaṃ labhennaraḥ // NarP_1,56.617 //

akṛtvā vāstupūjāṃ yaḥ praviśennavamandiram /

rogānnānāvidhānkleśānaśnute sarvasaṃkaṭam // NarP_1,56.618 //

akapāṭamanācchannamadattabalibhojanam /

gṛhaṃ na praviśedevaṃ vipadāmākaraṃ hi tat // NarP_1,56.619 //

atho yātrā nṛpādīnāmabhīṣṭaphalasiddhaye /

syāttathā tāṃ pravakṣyāmi samyagvijñātajanmanām // NarP_1,56.620 //

ajñātajanmanāṃ nṝṇāṃ phalāptirghuṇavarṇavat /

praśnodayanimittādyaisteṣāmapi phalodayaḥ // NarP_1,56.621 //

ṣaṣṭyaṣṭamīdvādaśīṣu riktāmāpūrṇimāsu ca /

yātrā śuklapratipadi nirddhanāya kṣayāya ca // NarP_1,56.622 //

maitrāditīndvārkāntyāśvihāgitiṣyavasūḍuṣu /

asaptapañcatryādyeṣu yātrābhīṣṭaphalapradāḥ // NarP_1,56.623 //

na mandendudine prācīṃ na vrajeddakṣiṇaṃ gurau /

sitārkayerna pratīcīṃ nodīcīṃ jñārayorddine // NarP_1,56.624 //

indrājapādacaturāsyāryamarkṣāṇi pūrvataḥ /

śūlāni sarvadvārāṇi mitrārkejyāśvabhāni ca // NarP_1,56.625 //

kramāddigdvārabhāni syuḥ saptasaptāgnidhiṣṇyataḥ /

parighaṃ laṅghayeddaṇḍaṃ nāgniśvasanardiggamam // NarP_1,56.626 //

āgneyaṃ pūrvadigdhiṣṇyairvidiśaścaivameva hi /

digrāśayastu kramaśo meṣādyāśca punaḥ punaḥ // NarP_1,56.627 //

digīśvare lalāṭasthe yāturna punarāgamaḥ /

lagnastho bhāskaraḥ prācyāṃ diśi yāturlalāṭagaḥ // NarP_1,56.628 //

dvādaśaikādaśaḥ śukro 'pyāgneyyāntu lalāṭagaḥ /

daśamasthaḥ kujo lagnādyābhyāṃ yāturlalāṭagaḥ // NarP_1,56.629 //

navamāṣṭamago rāhurnaiṛtyāṃ tu lalāṭagaḥ /

lagnātsaptamagaḥ sauriḥ pratīcyāṃ tu lalāṭagaḥ // NarP_1,56.630 //

ṣaṣṭaḥ pañcamagaścandro vāyavyāṃ ca lalāṭagaḥ /

caturthasthānagaḥ saumyaścottarasyāṃ lalāṭagaḥ // NarP_1,56.631 //

dvitristhānagato jīva īśānyāṃ vai lalāṭagaḥ /

lalāṭaṃ tu parityajya jīvitecchurvrajennaraḥ // NarP_1,56.632 //

vilomago graho yasya yātrālagropago yadi /

tasya bhaṅgaprado rājñasta dvargo 'pi vilagnagaḥ // NarP_1,56.633 //

ravīndvayanayoryātamanukūlaṃ śubhapradam /

tadabhāve divārātrau yāyādyāturvadho 'nyathā // NarP_1,56.634 //

mūḍhe śukre kāryahāniḥ pratiśukre parājayaḥ /

pratiśukrakṛtaṃ doṣaṃ hṝntuṃ śaktā grahā na hi // NarP_1,56.635 //

vāsiṣṭakāśyapeyātribhāradvājāḥ sagautamāḥ /

eteṣāṃ pañcagotrāṇāṃ pratiśukro na vidyate // NarP_1,56.636 //

ekagrāme vivāhe ca durbhikṣe rājavigrahe /

dvijakṣobhe nṛpakṣobhe pratiśukro na vidyate // NarP_1,56.637 //

nīcago 'rigṛhastho vā vakrago vā parājitaḥ /

yāturbhaṅgapradaḥ śukraḥ svoñcasthaścejjayapradaḥ // NarP_1,56.638 //

svāṣṭalagneṣṭarāśau vā śatrubhāttvaṣṭamepi vā /

teṣāmīśastharāśau vā yāturmṛtyurna saṃśayaḥ // NarP_1,56.639 //

janmeṣāṣṭamalagneśau mitho mitre vyavasthitau /

janmarāśyaṣṭamarkṣotthadoṣā naśyantiṃ bhāktaḥ // NarP_1,56.640 //

krūragrahekṣito yukto dviḥsvabhāvo 'pi bhaṅgadaḥ /

yāne sthirodaye neṣṭo bhavyayuktekṣitaḥ svayam // NarP_1,56.641 //

vasvantyārddhādipañcarkṣe saṃgrahaṃ tṛṇakāṣṭayoḥ /

yāmyadiggamanaṃ śayyā na kuryādgehagopanam // NarP_1,56.642 //

janmodaye janmabhe vā tayorīśasyabhepi vā /

tābhyāṃ tayorikendreṣu yātuḥ śatrukṣayo bhavet // NarP_1,56.643 //

śīrṣodaye lagnagate diglagne lagnagopi vā /

śubhavārgotha vā lagne yātuḥ śatrukṣayastadā // NarP_1,56.644 //

śatrujanmodaye janmarāśervā nidhanodaye /

tayorīśasthite rāśau yātuḥ śatrukṣayo bhavet // NarP_1,56.645 //

vakraḥ panthā mīnalagne yāturmīnāṃśakepi vā /

nindyo nikhilayātrāsu ghaṭalagno ghaṭāṃśakaḥ // NarP_1,56.646 //

jalalagno jalāṃśo vā jalayoneḥ śubhāvahaḥ /

mūrtiḥ kośo dhanvinaśca vāhanaṃ mantrasaṃjñakam // NarP_1,56.647 //

śatrumārgastathāyuśca manovyāpārasaṃjñikam /

prāptiraprāptirudayādbhāvāḥ syurdvādaśaiva te // NarP_1,56.648 //

ghnanti krūrāstryāptivargaṃ bhāvānsūryamahīsutau /

na nighnato hi vyāpāraṃ saumyāḥḍha puṣṇantyariṃ vinā // NarP_1,56.649 //

śukro 'staṃ ca na puṣṇāti mūrtiṃ mṛtyuṃ ca candramāḥ /

yāmyadiggamanaṃ tyaktvā sarvakāṣṭhāsu yāyinām // NarP_1,56.650 //

abhijitkṣaṇayogo 'yamabhīṣṭaphalasiddhidaḥ /

pañcāṅgaśuddhirahite divase 'pi phalapradaḥ // NarP_1,56.651 //

yātrāyogā vicitrāstānyogānvakṣye yatastataḥ /

phalasiddhiryāgalagnādrājñāṃ vipraśya dhiṣṇyataḥ // NarP_1,56.652 //

muhūrtaśaktito 'nyeṣāṃ śakunaistaskarasya ca /

kendratrikoṇe hyekena yogaḥ śukrajñasūriṇām // NarP_1,56.653 //

adhiyego bhaveddvābhyāṃ tribhiryogādhiyogakaḥ /

yoge 'pi yāyināṃ kṣemamadhiyoge jayo bhavet // NarP_1,56.654 //

yogādhiyoge kṣemaṃ ca vijayārthavibhūtayaḥ /

vyāpāraśatrumūrtisthaiścandramandadivākaraiḥ // NarP_1,56.655 //

raṇe gatasya bhūpasya jayalakṣmīḥ pramāṇikā /

śukrārkajñārkibhaumeṣu lagnādhvastatriśatruṣu // NarP_1,56.656 //

gatasyāgre vairicamṛrvahnau lākṣve līyate /

lagnasthe tridaśācārye dhanāyasthaiḥ paragrahaiḥ // NarP_1,56.657 //

gatasya rājño 'risenā nīyate yamamandiram /

lagne śukre ravau lābhe candre bandhusthite yadā // NarP_1,56.658 //

gato nṛpo ripūnhṝnti kesarīvebhasaṃhatim /

svoccasaṃsthe site lagne svocce candre ca lābhage // NarP_1,56.659 //

hṝnti yāto 'riṣṭatanāṃ keśavaḥpūtanāmiva /

trikoṇe kendragāḥ saumyāḥ krūrāstryāyārigā yadi // NarP_1,56.660 //

yasya yāteralakṣmīstamupaitīvābhisārikā /

jīvārkacandrā lagnārirandhragā yadi gacchataḥ // NarP_1,56.661 //

tasyāgre khalamaitrīva na sthirā ripuvāhinī /

trikhaḍāyeṣu mandārau balavantaḥ śubhā yadi // NarP_1,56.662 //

yātrāyāṃ nṛpatastasya hastasthā śatrumedinī /

svoñcasthe lagnage jīve candre lābhagate yadi // NarP_1,56.663 //

gato rājā ripūnhati pinākī tripuraṃ yathā /

mastakodayageśukra lagnasthe lābhage gurau // NarP_1,56.664 //

gato rājā ripūnhṝnti kumārastārakaṃ yathā /

jīvaṃ lagnagate śukre kendre vāpi trikoṇage // NarP_1,56.665 //

gato dahatyarīvrājā kṛṣṇavartmā yathā vanam /

lagnage jñe śubhe kendre dhiṣṇye copakule gataḥ // NarP_1,56.666 //

nṛpāḥ śuṣyantyarīn grīṣme hradinīṃ vārkaraśmayaḥ /

śubhi trikoṇe kendrasthe lābhe candre 'thavā ravī // NarP_1,56.667 //

śatrūnhanti gato rājā hyandhakāraṃ yathā raviḥ /

svakṣetrage śubhe kadre trikoṇoyagate gataḥ // NarP_1,56.668 //

vināśayatyarītrājā tṛlarāśimivānalaḥ /

indau svasthe gurau kendre mantraḥ sapraṇavo gataḥ // NarP_1,56.669 //

nṝpo hṝnti ripūnsarvānpāpānpañcākṣaro yathā /

vargottamagate śukre 'pyevasminneva lagnage // NarP_1,56.670 //

harismṛtiryathāghaughānhṝnti śatrūn gato nṛpaḥ /

śubhe kendre trikoṇasthe candre vargottame gataḥ // NarP_1,56.671 //

sagotrārīnnṛpān hṝnti yathā gotrāṃścagotrabhit /

mitrabhe 'tha gurau kendre trikoṇasthe 'tha vā site // NarP_1,56.672 //

śatrūnhṝnti gato rājā bhujaṅgān garuḍo yathā /

śubhakadratrikoṇasthe vargottamagate gataḥ // NarP_1,56.673 //

vināśayatyarīnrājā pāpānbhāgīrathī yathā /

ye nṛpā yāntyarīñjetuṃ teṣāṃ yogairnṛpāhvayaiḥ // NarP_1,56.674 //

upaiti śāntiṃ kopāgniḥ śatruyoṣāśrubindubhiḥ /

balakṣayapakṣadaśamīmāsīṣe vijayābhidhā // NarP_1,56.675 //

vijayastatra yātṝṇāṃ sadhirvā na parājayaḥ /

nimittaśakunādibhyaḥ pradhānaṃ hi manodayaḥ // NarP_1,56.676 //

tasmānmanasvināṃ yatnātphalaheturmanodayaḥ /

utsavopanayodvāhapratiṣṭāśaucasūtake // NarP_1,56.677 //

asamāpte na kurvīta yātrāṃ martyo jijīviṣuḥ /

mahiṣondurayoryuddhe kalatrakalahārttave // NarP_1,56.678 //

vastrādeḥ skhalite krodhe durukte na vrajennṛpaḥ /

ghṛtānnaṃ tilapiṣṭānnaṃ matsyānnaṃ ghṛtapāyasam // NarP_1,56.679 //

prāgādikramaśo bhuktvā yāti rājā jayatyarīn /

sajjikā paramānnaṃ ca kāñjika ca payo dadhi // NarP_1,56.680 //

kṣīraṃ tilodanaṃ bhuktvā bhānuvārādiṣu kramāt /

kulmāṣāṃśca tilānnaṃ ca dadhi kṣaudraṃ ghṛtaṃ payaḥ // NarP_1,56.681 //

mṛgamāṃsaṃ ca tatsāraṃ pāyasaṃ ca khagaṃ mṛgam /

śaśamāṃsaṃ ca ṣāṣṭikyaṃ priyaguṅkamapūpakam // NarP_1,56.682 //

citrāṇḍajapalaṃ kūrmaśvāvidgodhāṃśca śāsvakam /

haviṣyaṃ kṛśarānnaṃ ca mudgānnaṃ yavapiṣṭikam // NarP_1,56.683 //

matsyānnaṃ ca vicitrānnaṃ dadhyannaṃ dasrabhātkramāt /

bhuktvā rājebhāśvarathanarairyāti jayatyarīn // NarP_1,56.684 //

hutāśanaṃ tilairhutvā pūjayeta digīśvaram /

praṇamya devabhūdevānāśīrvādairnṛpo vrajet // NarP_1,56.685 //

yadvarṇavasragandhādyaistanmantreṇa vidhānataḥ /

indramairāvatārūḍhaṃ śacyā saha virājitam // NarP_1,56.686 //

vajrapāṇiṃ svarṇavarṇaṃ divyābharaṇabhūṣitam /

saptahastaṃ saptajihvaṃ ṣaṇmukhaṃ meṣavāhanam // NarP_1,56.687 //

svāhāpriye raktavarṇaṃ srukūsruvāyudhadhāriṇam /

daṇḍāyudhaṃ lohitārkṣaṃ yamaṃ mahiṣavāhanam // NarP_1,56.688 //

śyāmalaṃ sahitaṃ raktavarṇairūrddhvamukhaṃ śubham /

khaḍgacarmadharaṃ nīlaṃ nirṛtiṃ nakhāhanam // NarP_1,56.689 //

urddhvakeśaṃ virūpākṣaṃ dīrghagrīvāyutaṃ vibhum /

nāgapāśadharaṃ pītavarṇaṃ makaravāhanam // NarP_1,56.690 //

varuṇaṃ kālikānāthaṃ ratnābharaṇabhūṣitam /

prāṇināṃ prāṇarūpaṃ taṃ dvibāhuṃ daṇḍapāṇikam // NarP_1,56.691 //

vāyuṃ kṛṣṇamṛgārūḍhaṃ pūjayedañjanīpatim /

aśvārūḍhaṃ kuṃbhapāṇiṃ dvibāhuṃ svarṇasannibham // NarP_1,56.692 //

kuberaṃ citralekheśaṃ yakṣagandharvanāyakam /

pinākinaṃ vṛṣārūḍhaṃ gaurīpatimanuttam // NarP_1,56.693 //

śvetavarṇaṃ candramauliṃ nāgayajñopavītinam /

aprayāṇe svayaṃ kāryā prekṣayā bhūbhujastathā // NarP_1,56.694 //

kāryaṃ nigamanaṃ chatraṃ dhvajaśastrāstravāhanaiḥ /

svasthānānnirgamasthānaṃ daḍānāṃ ca śatandvayam // NarP_1,56.695 //

catvāriṃśaddvādaśaiva prasthitaḥ sa svayaṃ gataḥ /

dinānyekatra na vasetsaptaṣṭ vā paro janaḥ // NarP_1,56.696 //

pañcarātraṃ ca purataḥ punarlagnāntare vrajet /

akālajeṣu nṛpatirvidyudgarjitavṛṣṭiṣu // NarP_1,56.697 //

utpāteṣu trividheṣu saptarātraṃ tu na vrajet /

sntākuḍyaśivākākakapotānāṃ girastathā // NarP_1,56.698 //

jhajhebhukhemavakṣīrasvarāṇāṃ vāmato gatiḥ /

pītakārabharadvājapabhiṇāṃ dakṣiṇā gatiḥ // NarP_1,56.699 //

cāṣaṃ tyaktvā catuṣpāttu śubhadāvāmato matāḥ /

kṛṣṇaṃ tyaktvā prayāṇe tu kṛkalāsena vīkṣitaḥ // NarP_1,56.700 //

vārāhaśaśagodhāstu sarpāṇāṃ kīrtanaṃ śubham /

hṛtekṣaṇaṃ neṣṭamevāvyapatyayaṃ kapiṛkṣayoḥ // NarP_1,56.701 //

mayūracchāganakulacāṣapārāvatāḥ śubhāḥ /

dṛṣṭamātreṇa yātrāyāṃ vyastaṃ sarvaṃ praveśane // NarP_1,56.702 //

yātrāsiddhirbhaveddṛṣṭe śaverādanavajite /

praveśe rodanayutaḥ śavaḥ śavapradastathā // NarP_1,56.703 //

patitaklībajaṭilamattavāntauṣadhādibhiḥ /

abhyaktavasāsthicarmāṅgāradāruṇarogibhiḥ // NarP_1,56.704 //

guḍakārpāsalavaṇaripupraśnatṛṇoragaiḥ /

vandhyākuñjakakāṣāyamuktakeśabubhukṣitaiḥ // NarP_1,56.705 //

prayāṇasamaye nagnairddṛṣṭaiḥ siddhirna jāyate /

prajvalāgnīnsuturaganṛpāsanapurāṅganāḥ // NarP_1,56.706 //

gandhapuṣaapākṣatacchatracāmarāndolikaṃ nṛpaḥ /

bhakṣyekṣuphalamṛtsnānnamadhvājyadadhigodayāḥ // NarP_1,56.707 //

madyamāṃsasudhādhautavastraśaṅkhavṛṣadhvajāḥ /

puṇyastrīpuṇyakalaśaratnabhṛṅgāragodvijāḥ // NarP_1,56.708 //

bherīmṛdaṅgapaṭahaghaṇṭāvīṇādiniḥsvanāḥ /

vedamaṅgalaghoṣāḥ syuḥ yā yināṃ kāryasiddhidāḥ // NarP_1,56.709 //

ādau viruddhaśakunaṃ dṛṣṭvā yāyīṣṭadevatām /

smṛtvā dvitīye viprāṇāṃ kṛtvā pūjāṃ nivartayet // NarP_1,56.710 //

sarvadikṣukṣutaṃ neṣṭaṃ gokṣutaṃ nidhanapradam /

aphalaṃ yadbālavṛddharogipainasikaiḥ kṛtam // NarP_1,56.711 //

parastrī dvijadevasvaṃ tatrapṛśeddiggajāśvakān /

hanyātparapuraprāpto na strīrnityaṃ nirāyudhān // NarP_1,56.712 //

ādau saumyāyane kāryaṃnavavāstupraveśanam /

vidhāya pūrvadivase vāstupūjābalikriyām // NarP_1,56.713 //

māghaphaālgunavaiśākhajyeṣṭamāseṣu śobhanam /

praveśo madhyamo jñeyaḥ saumyakārtikamāsayoḥ // NarP_1,56.714 //

śaśījyānteṣu varuṇatvāṣṭramitrasthiroḍuṣu /

śubhaḥ prevaśo devejyaśukrayorddṛśyamānayoḥ // NarP_1,56.715 //

vyarkāravāre tithiṣu riktāmāvarjiteṣu ca /

divā vā yadi vā rātrau praveśo maṅgalapradaḥ // NarP_1,56.716 //

candratārābalopete pūrvāhne śobhane dine /

sthiralagne sthirāṃśe ca naidhane śuddhisaṃyute // NarP_1,56.717 //

trikoṇakendrasaṃsthaiś saumyaistryāyārigaiḥ paraiḥ /

lagrāntyāṣṭamaṣaṣṭasthavarjitena dviyāṃśunā // NarP_1,56.718 //

karturṣā janmabhe lagne tābhyāmupacaye 'pi vā /

praveśalgne syāmṛddhiranyabheśokaniḥsvatā // NarP_1,56.719 //

darśanīya gṛhaṃ ramyaṃ vidhidhairmaṅgalasvanaiḥ /

kṛtvārkaṃ vāmato vidvānbhṛṅgāraṃ cāgrato viśet // NarP_1,56.720 //

varṣāpraveśe śaśini jalarāśigatepi vā /

kendrage vā śuklapakṣe cātivṛṣṭiḥ śubhekṣite // NarP_1,56.721 //

alpavṛṣṭiḥ pāpadṛṣṭe prāvṛṭkāle 'cirādbhavet /

candraśceddhārgave sarvamevaṃvidha guṇānvite // NarP_1,56.722 //

prāvṛṣīnduḥ sitātsaptarāśigaḥ śubhavīkṣitaḥ /

mandātrrikoṇasaptastho yadi vā vṛddhikṛdbhavet // NarP_1,56.723 //

sadyo vṛṣṭikaraḥ śukro yadā budhasamīpagaḥ /

tayorṃmadhyagate bhānau bhavedṣṭivināśanam // NarP_1,56.724 //

maghādipañcadhiṣṇyasthaḥ pūrve svātitraye pare /

pravarṣaṇaṃ bhṛguḥ kuryādviparīte na varṣaṇam // NarP_1,56.725 //

purataḥ pṛṣṭato bhānorgrahā yadi samīpagāḥ /

tadā vṛṣṭiṃ prakurvanti na te cetpratilomagāḥ // NarP_1,56.726 //

vāmabhāgasthitaḥ śukro vṛṣṭikṛccettu yāmyagaḥ /

udayāsteṣu vṛṣṭiḥ syādbhānorārdrāpraveśane // NarP_1,56.727 //

saṃdhyayoḥ sasyavṛddhiḥ syātsarvasaṃpannṛṇānniśi /

stokavṛṣṭiranarghaḥ syādavṛṣṭiḥ sasyasaṃpadaḥ // NarP_1,56.728 //

ādrodayegrabhinnā cadbhavediti na saṃśayaḥ /

candrejye jñetha vā śukre kendrenbītirvinaśyati // NarP_1,56.729 //

pūrvāṣāḍhā gato bhānurjīmūtaiḥ pariveṣṭitaḥ /

varṣatyārdrādimṛlāntaṃ pratyakṣaṃ pratyahaṃ tathā // NarP_1,56.730 //

vṛṣṭiścetpauṣṇabheṃ tasmāddaśarkṣeṣu na varṣati /

siṃhe bhinne kujo vṛṣṭirabhinne karkaṭe tathā // NarP_1,56.731 //

kanyodaye prabhinne cetsarvadā vṛṣṭiruttama /

ahirbudhnyaṃ pūrvaśasyaṃ paraśasyā ca revatī // NarP_1,56.732 //

bharaṇī sarvasasyā ca sarvanāśāya cāśvinī /

guroḥ saptamarā tisthaḥ pratyaggo bhṛgujo yadā // NarP_1,56.733 //

tadātivarṣaṇaṃ bhūri prāvṛṭkāle balojjhite /

āsaptamarkṣaṃśaśinaḥ pariveśagatottarā // NarP_1,56.734 //

vidyutprapūrṇamaṇḍūkāsvanāvṛṣṭirbhavettadā /

yadāpratyaṅnatā maghāḥ khasaptopari saṃsthitāḥ // NarP_1,56.735 //

patanti dakṣiṇasthā yebhavedvṛṣṭistadācirāt /

nakhairlikhantomārjārāścāvaniṃ lohasaṃyute // NarP_1,56.736 //

rathyāyāṃ setubandhāḥ syurbālānāṃ vṛṣṭihetavaḥ /

pipīlikāśreṇayaśchinnāḥ khadyotā bahavastadā // NarP_1,56.737 //

drumādirohaḥ sarpāṇāṃ prītirdurvṛṣṭisūcakāḥ /

udayāstamaye kāle vivarṇor'ketha vā śaśī // NarP_1,56.738 //

madhuvarṇo 'tivāyuścedativṛṣṭirbhavettadā /

prāṅmukhasya tu kūrmasya navāṅgeṣu dharāmimām // NarP_1,56.739 //

vibhajya navadhā khaṇḍe maṇḍalāni pradakṣiṇam /

antarvedāśca ṣāñcālastasyedaṃ nābhimaṇḍalam // NarP_1,56.740 //

prācyā māgadhalāṭotthā deśāstanmukhamaṇḍalam /

strīkaliṅgakirātākhyā deśāstadbāhumaṇḍalam // NarP_1,56.741 //

avantī draviḍā bhillā deśāstatpārśvamaṇḍalam /

gauḍakaiṅkaṇaśālvāndhrapauḍrastatpādamaṇḍalam // NarP_1,56.742 //

siṃdhukāśimahārāṣṭrasaurāṣṭrāḥ pucchamaṇḍalam /

pulindacīnayavanagurjarāḥ pādamaṇḍalam // NarP_1,56.743 //

kurukāśmīramādreyamatsyāstatpārśvamaṇḍalam /

khasāṃgavaṅgabāhlīkaṃ kāṃbojāḥ pāṇimaṇḍalam // NarP_1,56.744 //

kṛttikādīni dhiṣṇyāni trīṇi triṇi kramānnyaset /

nābhyādiṣu navāṅgeṣu pāpairduṣṭaṃ śubhaiḥ śubham // NarP_1,56.745 //

devatā yatra nṛtyanti patanti prajvalanti ca /

muhū rudanti gāyanti prasvidyanti hasaṃti ca // NarP_1,56.746 //

vamantyagniṃ tathā dhūmaṃ snehaṃ raktaṃ payo jalam /

adhomukhādhitiṣṭanti sthānātsthānaṃ vrajanti ca // NarP_1,56.747 //

evamādyā hi dṛśyante vikārāḥ pratimāsu ca /

gandharvanagaraṃ caiva divā nakṣatradarśanam // NarP_1,56.748 //

mahotkāpatanaṃ kāṣṭatṛṇaraktapravarṣaṇam /

gāndharvaṃ dehadigdhūmaṃ bhūmikaṃpaṃ divā niśi // NarP_1,56.749 //

anagnau ca sphuliṅgāśca jvalanaṃ ca vinendhanam /

niśīndracāpamaṇḍūkaṃ śikhare śvetavāyasaḥ // NarP_1,56.750 //

dṛśyante visphuliṅgāśca gogajāśvoṣṭragātrataḥ /

jantavo dvitriśiraso jāyante vāpi yoniṣu // NarP_1,56.751 //

prātaḥ sūryāścatasṛṣu hyarditāyugapadraveḥ /

jambūkagrāmasaṃvāsaḥ ketūnāṃ ca pradarśanam // NarP_1,56.752 //

kākānāmākulaṃ rātrau kapotānāṃ divā yadi /

akāle puṣpitā vṛkṣā dṛśyante phalitā yadi // NarP_1,56.753 //

kāryaṃ tacchedanaṃ tatra tataḥ śāntirmanīṣibhiḥ /

evamādyā mahotpātā bahavaḥ sthānanāśadā // NarP_1,56.754 //

kecinmṛtyupradāḥ kecicchatrubhyaśca bhayapradāḥ /

madhyādbhayaṃ yaśo mṛtyuḥ kṣayaḥ kīrtiḥ sukhāsukham // NarP_1,56.755 //

aisvaryaṃ dhanahāniṃ ca madhucchannaṃ ca vālmikam /

ityādiṣu ca sarveṣūtpāteṣu dvijasattama // NarP_1,56.756 //

śāntiṃ kuryātprayatnena kalpoktavidhinā śubham /

ityetatkathitaṃ vipra jyautiṣaṃ te samāsataḥ // NarP_1,56.757 //

ataḥ paraṃ pravakṣyāmi cchandaḥ śāstramanuttamam // NarP_1,56.758 //

iti śrībṛhanna.pūrva.bṛhadupākhyāne dvitīyapāde ṣaṭpañcāśattamo 'dhyāyaḥ

sanandana uvāca
vaidikaṃ laukikaṃ cāpi chando dvividhamucyate /
mātrāvarṇavibhedena taccāpi dvividhaṃ punaḥ // NarP_1,57.1 //

mayau rasau tajau bhanau gururlaghurapidvija /

kāraṇaṃ chandasi proktāśchandaḥśāstraviśāradaiḥ // NarP_1,57.2 //

sarvago magaṇaḥ prokto mukhalo yagaṇaḥ smṛtaḥ /

madhyalo ragaṇaśvaiva prāntyagaḥ sagaṇo mataḥ // NarP_1,57.3 //

tagaṇoṃ'talaghuḥ khyāto madhyago jo bhaādigaḥ /

trilaghurnagaṇaḥ proktastrikā varṇagaṇā mune // NarP_1,57.4 //

caturlāstu gaṇāḥ pañca proktā āryādisaṃmatāḥ /

saṃyogaśca visargaścānusvāro laghutaḥ paraḥ // NarP_1,57.5 //

laghordīrghatvamākhyāti dīrgho go lo laghurmataḥ /

pādaścaturthabhāgaḥ syādvicchedoyatirucyate // NarP_1,57.6 //

samamarddhasamaṃ vṛttaṃ viṣamaṃ cāpi nārada /

tulyalakṣaṇataḥ pādacatuṣke samamucyate // NarP_1,57.7 //

āditrike dvicaturthe samamarddhasamaṃ tatam /

lakṣma bhinnaṃ yasya pādacatuṣke viṣamaṃ hi tat // NarP_1,57.8 //

ekākṣarātsamārabhya varṇaikaikasya vṛddhitaḥ /

ṣaḍviṃśatyakṣaraṃ yāvatpādastāvatpṛthak pṛthak // NarP_1,57.9 //

tatparaṃ caṇḍavṛṣṭyādidaṇḍakāḥ parikalpitāḥ /

tribhiḥ ṣaḍbhiḥ padairgāthāḥ śṛṇu saṃjñā yathottaram // NarP_1,57.10 //

uktātyuktā tathā madhyā pratiṣṭānyā supūrvikā /

gāyatryuṣṇiganuṣṭaṣṭapca bṛhatī paṅktireva ca // NarP_1,57.11 //

triṣṭupca jagatī caiva tathātijagatī matā /

śakkarī sātipūrvā ca aṣṭyatyaṣṭī tataḥ smṛte // NarP_1,57.12 //

dhṛtiśca vidhṛtiścaiva kṛtiḥ prakṛtirākṛtiḥ /

vikṛtiḥ saṃkṛtiścaiva tathātikṛtirutkṛtiḥ // NarP_1,57.13 //

ityetāśchandasāṃ saṃjñāḥ prastārādbhedabhāgikāḥ /

pāde sarvagurau pūrvīllaghuṃ sthāpya guroradhaḥ // NarP_1,57.14 //

yathopari tathā śeṣamagre prāravannyasedapi /

eṣa prastāra udito yāvatsarvalaghurbhavet // NarP_1,57.15 //

naṣṭāṅkārddhe same laḥ syādvipam saiva sorddhagaḥ /

uddiṣṭe dviguṇānādyādaṅgānsaṃmolya lasthitān // NarP_1,57.16 //

kṛtvā sekānvadaitsaṃkhyāmiti prāhuḥ purāvidaḥ /

vaṇānsekānvṛttabhavānuttarādharataḥ sthitān // NarP_1,57.17 //

ekādikramataścaikānuparyyupari vinyaset /

upāntyato nivarteta tyajannekaikamūrddhataḥ // NarP_1,57.18 //

uparyādyādgurorevamekadvyādilagakriyā /

lagakriyāṅkasaṃdohe bhavetsaṃkhyāvimiśrite // NarP_1,57.19 //

uddiṣṭāṅkasamāhāraḥ saiko vā janayedimām /

saṃkhyaiva dviguṇaikonā sadbhiradhvā prakīrtitaḥ // NarP_1,57.20 //

ityetatkiñcidākhyātaṃ lakṣaṇaṃ chandasāṃ nune /

prastāroktaprabhedānāṃ nāmānāṃstyaṃ pragāhate // NarP_1,57.21 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde saṅkṣiptacchandovarṇanaṃ nāma saptapañcāśattamo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
anūcānaprasaṃgena vedāṅgānyakhilāni ca /
śrutāni tvanmukhāṃbhojātsamāsavyāsayogataḥ // NarP_1,58.1 //

śukotpattiṃ samācakṣva vistareṇa mahāmate /
sanandana uvāca
meruśṛṅge kila purā karṇikāravanāyate // NarP_1,58.2 //

vijahāra mahodevo bhaumaibhūtagaṇaivṛtaḥ /

śailarājasutā caiva devī tatrābhavatpurā // NarP_1,58.3 //

tatra divyaṃ tapastepe kṛṣṇadvaipāyanaḥ prabhuḥ /

yogenātmānamāviśya yogadharmaparāyaṇaḥ // NarP_1,58.4 //

dhārayansa tapastepe putrārthaṃ sunisaṃttamaḥ /

agnerbhūmestathā vāyorantarikṣasya cābhitaḥ // NarP_1,58.5 //

vīryeṇa saṃmataḥ putro mama bhūyāditi sma ha /

saṃkalpenātha so 'nena duṣprāpamakagṛtātmabhiḥ // NarP_1,58.6 //

varayāmāsa deveśamāsthitastapa uttamam /

atiṣṭanmārutāhāraḥ śataṃ kila samāḥ prabhuḥ // NarP_1,58.7 //

ārādhayanmahādevaṃ bahurūpamumāpatim /

tatra brahmarṣayaścaiva sarve devarṣayastathā // NarP_1,58.8 //

lokapālāśca sādhyāśca vasubhiścāṣṭabhiḥ saha /

ādityāścaiva rudrāśca divākaraniśākarau // NarP_1,58.9 //

viśvā vasuśca gandharvaḥ siddhāścāpsarāsāṃgaṇāḥ /

tatra rudro mahādevaḥ karṇikāramayīṃ śubhām // NarP_1,58.10 //

dhārayānaḥ srajaṃ bhāti śāradīva niśākaraḥ /

tasnin divye vane ramye devadevarṣisaṃkule // NarP_1,58.11 //

āsthitaḥ paramaṃ yogaṃ vyāsaḥ putrārthamudyataḥ /

na cāsya hīyate varṇo na glānirupajāyate // NarP_1,58.12 //

trayāṇāmapilokānāṃ tadadbhutamivābhavat /

jaṭāśca tejasā tasya vaiśvānaraśikhopamāḥ // NarP_1,58.13 //

prajvalantyaḥ sma dṛśyante yuktasyāmitatejasaḥ /

evaṃ vidhena tapasā tasya bhaktyā ca nārada // NarP_1,58.14 //

maheśvaraḥ prasannātmā cakāra manasā matim /

uvāca cainaṃ bhagavāṃstryaṃbakaḥ prahasanniva // NarP_1,58.15 //

yathā hyagniyathā vāyuryathā bhūmiryathā jalam /

yathā khe ca tathā śuddho bhaviṣyati sutastaṃva // NarP_1,58.16 //

tadbhāvabhāgī tadbuddhistadātmā tadupāśrayaḥ /

tejasā tasya lokāṃstrīnyaśaḥ prāpsyati kevalam // NarP_1,58.17 //

evaṃ labdhvā varaṃ devo vyāsaḥ satyavatīsutaḥ /

araṇiṃ tvatha saṃgṛhya mamanthāgnicikīrṣayā // NarP_1,58.18 //

atha rūpaṃ paraṃ vipra bibhratīṃ svena tejasā /

ghṛtācīṃ nāmāpsarasaṃ dadarśa bhagavānnṛṣiḥ // NarP_1,58.19 //

sa tāmapsarasaṃ dṛṣṭvā sahasā kāmamohitaḥ /

abhavadbhagavānvyāso vane tasminmunīśvara // NarP_1,58.20 //

sā tu kṛtvā tadā vyāsaṃ kāmasaṃvignamānasam /

śukībhūyā mahāramyā ghṛtācī samupāgamat // NarP_1,58.21 //

sa tāmapsarasaṃ dṛṣṭvā rūpeṇānyenasaṃvṛtām /

smararājenānugataḥ sarvagātrātigena ha // NarP_1,58.22 //

sa tu mahatā nigṛhṇan hṛcchayaṃ muniḥ /

na śaśāka niyantuṃ taṃ vyāsaḥ pravisṛtaṃ manaḥ // NarP_1,58.23 //

bhāvitvāñcaiva bhāvyasya ghṛtācyā vapuṣā /

hṛtam yatnānniyacchataścāpi mune etañcikīrṣayā // NarP_1,58.24 //

araṇyāmeva sahasā tasya śukramavāpatat /

śukre nirmathyamāne 'syāṃ śuko jajñe mahātapāḥ // NarP_1,58.25 //

paramarṣirmahāyogī araṇīgarbhasaṃbhavaḥ /

yathaiva hi samiddho 'gnirbhāti havyamupāttavān // NarP_1,58.26 //

tathā rūpaḥ śuko jajñe prajvalanniva tejasā /

bibhrañcitraṃ ca viprendra rūpavarṇamanuttamam // NarP_1,58.27 //

taṃ gaṅgāṃ saritāṃ śreṣṭhāṃ merupṛṣṭhe svarūpiṇīm /

abhyetya snāpayāmāsa vāriṇā svena nārada // NarP_1,58.28 //

kṛṣṇājinaṃ cāntarikṣācchukārthe bhuvyavāpatat /

jagīyanta ca gandharvā nanṛtuñcāpsarogaṇāḥ // NarP_1,58.29 //

devadundubhayaścaiva prāvādyanta mahāsvanāḥ /

viśvāvasuśca gandharvastathā tuṃburunāradau // NarP_1,58.30 //

hāhāhūhūśca gandharvauṃ tuṣṭuvuḥ śukasaṃbhavam /

tatra śakrapurogāśca lokapālāḥ samāgatāḥ // NarP_1,58.31 //

devā devarṣathayaścaṭaiva tathā brahmarṣayo 'pi ca /

divyāni sarvapuṣpāṇi pravavarṣa ca mārutaḥ // NarP_1,58.32 //

jaṅgamaṃ sthāvaraṃ caiva prahṛṣṭamabhavajjagat /

taṃ mahātmā svayaṃ prītyā devyā saha mahādyutiḥ // NarP_1,58.33 //

jātamātraṃ muneḥ putraṃ vidhinopānayattadā /

tasya deveśvaraḥ śakto divyamadbhutadarśanam // NarP_1,58.34 //

dadau kamaṇḍaluṃ prītyā devā vāsāṃsi cābhitaḥ /

haṃsāśca śatapatrāśca sārasāśca sahasraśaḥ // NarP_1,58.35 //

pradakṣiṇamavartanta śukāścāṣāśca nārada /

āraṇe yastadā divyaṃ prāpya janma mahāmuniḥ // NarP_1,58.36 //

tatraivovāsa medhāvī vratacārī samāhitaḥ /

utpannamātraṃ taṃ vedāḥ sarahasyāḥ sasaṃgrahāḥ // NarP_1,58.37 //

upatasthurmuniśreṣṭhaṃ yathāsya pitaraṃ tathā /

bṛhaspatiṃ sa vavre ca vedavedāṅgabhāṣyavit // NarP_1,58.38 //

upādhyāyaṃ dvijaśreṣṭha dharmamevānucintayan /

so 'dhītya vedānakhilānsarahasyānsasaṃgrahān // NarP_1,58.39 //

itihāsaṃ ca kārtsnyena vedaśāstrāṇi cābhitaḥ /

gurave dakṣiṇāṃ dattvā samāvṛtto mahāmuniḥ // NarP_1,58.40 //

ugraṃ tapaḥ samārebhe brahmacārī samāhitāḥ /

devatānāmṛṣīṇāṃ ca bālye 'pi sumahātapāḥ // NarP_1,58.41 //

saṃmatraṇīyo janyaśca jñānena tapasā tathā /

na tvasya ramate buddhi rāśrameṣu munīśvara // NarP_1,58.42 //

triṣu gārhasthyamūleṣu mokṣadharmānudarśinaḥ /

sa mokṣamanucintyaiva śukaḥ pitaramabhyagāt // NarP_1,58.43 //

prāhābhivādya ca tadā śreyor'thī vinayānvitaḥ /

mokṣadharmeṣu kuśalo bhagavān prabravītu me // NarP_1,58.44 //

yathaiva manasaḥ śāntiḥ paramā saṃbhavenmune /

śṛtvā putrasya vacanaṃ paramarṣiruvāca tam // NarP_1,58.45 //

adhīṣva mokṣaśāstraṃ vai dharmāṃśca vividhānapi /

piturnideśājjagrāha śuko brahmavidāṃ varaḥ // NarP_1,58.46 //

yogaśāstraṃ ca nikhilaṃ kāpilaṃ caiva nārada /

śataṃ brāhmyā śriyā yuktaṃ brahmatulyaparākramam // NarP_1,58.47 //

mene putraṃ yathā vyāso mokṣaśāstraviśāradam /

uvāca gaccheti tadā janakaṃ mithileśvaram // NarP_1,58.48 //

sa te vakṣyati mokṣārthaṃ nikhilena narādhipaḥ /

piturniyogādagamajjanakaṃ methakhilaṃ nṛpam // NarP_1,58.49 //

praṣṭuṃ dharmasya niṣṭāṃ vai mokṣasya ca parāyaṇam /

uktaśca mānuṣeṇa tvaṃ tathā gacchetyavismitaḥ // NarP_1,58.50 //

na prabhāveṇa gantavyamantarikṣacareṇa vai /

ārjavenaiva gantavyaṃ na sukhāya kṣaṇāttvayā // NarP_1,58.51 //

na draṣṭavyā viśeṣā hi viśeṣā hi prasaṃginaḥ /

ahṝṅkāro na kartavyo yājye tasminnarādhipe // NarP_1,58.52 //

sthātavyaṃ vasathe tasya sa te chetsyati saṃśayam /

sa dharmakuśalo rājā mokṣaśāstraviśāradaḥ // NarP_1,58.53 //

yathā yathā ca te brūyāttatkāryamaviśaṅkayā /

evamuktaḥ sa dharmātmā jagāma mithilāṃ muniḥ // NarP_1,58.54 //

pabhdyāṃ śaktontarikṣeṇa krāntuṃ bhūmiṃ sasāgarām /

sagirīṃ ścāpyatikramya bhārataṃ varṣamāsadat // NarP_1,58.55 //

sa deśānvividhānsphītānatikramya mahāmuniḥ /

videhānvai samāsādya janakena samāgamat // NarP_1,58.56 //

rājadvāraṃ samāsādya dvārapālairnivāritaḥ //ṭa

tasthau tatra mahāyogī kṣutpipāsādivarjitaḥ // NarP_1,58.57 //

ātape glānirahito dhyānayuktaśca nārada /

teṣāṃ tu dvārapālānāmekastatra vyavasthitaḥ // NarP_1,58.58 //

madhyaṅgatamivādityaṃ dṛṣṭvā śukamavasthitam /

jūjayitvā yathānyāyamabhivādya kṛtāñjaliḥ // NarP_1,58.59 //

prāveśayattataḥ kakṣaāṃ dvitīyāṃ rājaveśmanaḥ /

tatrāntaḥpurasaṃbaddhaṃ mahaccaitragthopamam // NarP_1,58.60 //

suvibhaktajalākrīḍaṃ ramyaṃ puṣpitapādapam /

darśayitvāsane sthāpya rājānaṃ ca vyajijñapat // NarP_1,58.61 //

śrutvā rājā śukaṃ prāptaṃ vārastrīḥ sa nyayuṅkta ca /

sevāyai tasya bhāvasya jñānāya munisatama // NarP_1,58.62 //

taṃ cārukeśyaḥ śuśreṇyastaruṇyaḥ priyadarśanāḥ /

sūkṣmaraktāṃbaradharāstaptakāñcanabhūṣaṇāḥ // NarP_1,58.63 //

saṃlāpālāpakuśālā bhāvajñāḥ sarvakovidāḥ /

paraṃ pañcāśatastasya pādyādīni vyakalpayan // NarP_1,58.64 //

deśa kālopapannena sādhvannenāpyatarpayan /

tasya bhuktavatastāta tāstataḥ purakānanam // NarP_1,58.65 //

suramyaṃ darśayāmāsurekaikatvena nārada /

krīḍantyaśca hasaṃtyaśca gāyantyaścaiva tāḥ śukam // NarP_1,58.66 //

udārasatvaṃ satvajñāḥsarvāḥ paryyacaraṃstadā /

āraṇeyastu śuddhātmā jitakrodho jitendriyaḥ // NarP_1,58.67 //

dhyānastha eva satataṃ na hṛṣyati na kupyati /

pādaśaucaṃ tu kṛtvā vai śukaḥ saṃdhyāmupāsya ca // NarP_1,58.68 //

niṣasādāsane puṇye tamevārthaṃ vyacintayat /

pūrvarātre tu tatrāsau bhūtvā dhyānaparāyaṇaḥ // NarP_1,58.69 //

madhyarātre yathānyāyyaṃ nidrāmāhārayatprabhuḥ /

tataḥ prātaḥ samutthāya kṛtvā śaucamanantaram // NarP_1,58.70 //

strībhiḥ parivṛtto dhīmāndhyānamevānvapadyata /

anena vidhinā tatra tadahaḥśeṣamapyuta // NarP_1,58.71 //

tāṃ ca rātriṃ nṛpakule vartayāmāsa nārada // NarP_1,58.72 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyabhāge śukapralobhanaṃ nāmāṣṭañcāśattamo 'dhyāyaḥ

sanandana uvāca
tataḥ sa rājā sahito mantribhirdvijasattama /
puraḥ purohitaṃ kṛtvā sarvāṇyantaḥ purāṇi ca // NarP_1,59.1 //

śirasā cārdhyamādāya guruputraṃ samabhyagāt /

mahadāsanamādāya sarvaratnavibhūṣitam // NarP_1,59.2 //

pradadau guruputrāya śukāya paramocitam /

tatropaviṣṭaṃ taṃ kārṣṇiśāstradṛṣṭena karmaṇā // NarP_1,59.3 //

pādyaṃ nivedya prathamaṃ sārghyaṃ gāṃ ca nyavedayat /

sa ca tāṃmantrataḥ pūjāṃ pratigṛhya dvijottamaḥ // NarP_1,59.4 //

paryapṛcchanmahātejārājñaḥ kuśalamavyayam /

udārasattvābhijano rājāpi gurusūnave // NarP_1,59.5 //

āvedya kuśalaṃ bhūmau niṣasāda tadājñayā /
so 'pi vaiyāsakiṃ bhūyaḥ pṛṣṭvā kuśalamavyayam /
kimāgamanimityeva paryapṛcchadvidhānavit // NarP_1,59.6 //

śuka uvāca
pitrāhamukto bhadraṃ te mokṣadharmārthakovidaḥ /
videharājohyādyome janako nāma viśrutaḥ // NarP_1,59.7 //

tatra tvaṃ gaccha tūrṇaṃ vai sa te hṛdayasaṃśayam /

pravṛttau ca nivṛttau ca sarvaṃ chetsyatyasaṃśayam // NarP_1,59.8 //

so 'haṃ piturniyogāttvā mupapraṣṭumihāgataḥ /

tanme dharmabhṛtāṃ śreṣṭha yathāvadvaktumarhasi // NarP_1,59.9 //

kiṃ kāryaṃ brāhmaṇeneha mokṣārthaśca kimātmakaḥ /

kathaṃ ca mokṣaḥ kartavyo jñānena tapasāpi vā // NarP_1,59.10 //

janaka uvāca
yatkāryaṃ brāhmaṇeneha janmaprabhṛti tacchuṇu /
kṛtopanayanastāta bhavedvedaparāyaṇaḥ // NarP_1,59.11 //

tapasā guruvṛttyā ca brahmacaryeṇa cānvitaḥ /

devatānāṃ pitṝṇāṃ ca hyatṛṣṇaścānasūyakaḥ // NarP_1,59.12 //

vedānadhītya niyato dakṣiṇāmapavartya ca /

abhyanujñāmanuprāpya samāvarteta vai dvijaḥ // NarP_1,59.13 //

samāvṛttastu gārhasthye sadāro niyato vaset /

anasūyuryathānyāyamāhitāgniranādṛte // NarP_1,59.14 //

utpādya putrapautrāṃśca vanyāśramapade vaset /

tānevāgnīnyathānyāyaṃ pūjayannatithipriyaḥ // NarP_1,59.15 //

sarvānagnīnyathānyāyamātmanyāropya dharmavit /

nirdvandvo vītarāgātmā brahmāśramapade vaset // NarP_1,59.16 //

śuka uvāca
utpanne jñānavijñāne pratyakṣe hṛdi śaśvate /
na vinā gurusaṃvāsājjñānasyādhigamaḥ smṛtaḥ // NarP_1,59.17 //

kimavaśyaṃ tu vastavyamāśrameṣu na vā nṛpa /

etadbhavantaṃ pṛcchāmi tadbhavānvaktumarhati // NarP_1,59.18 //

janaka uvāca na vinā jñānavijñāne mokṣasyādhigamo bhavet /.

na vinā gurusaṃbadhājjñānasyādhigamastathā // NarP_1,59.19 //

ācāryaḥ plāvitā tasya jñānaṃ plava ihocyate /

vijñāya kṛtakṛtyastu tīrṇastatrobhayaṃ tyajet // NarP_1,59.20 //

anucchedāya lokānāmanucchedāya karmaṇām /

kṛtvā śubhāśubhaṃ karma mokṣo nāmeha labhyate // NarP_1,59.21 //

bhāvitaiḥ kāraṇaiścāryaṃ bahusaṃsārayoniṣu /

āsādayati śuddhātmā mokṣaṃ hi prathamāśrame // NarP_1,59.22 //

tamāsādya tu muktasya dṛṣṭārthasya vipaścitaḥ /

tridhāśrameṣu konvartho bhavetparamabhīpsataḥ // NarP_1,59.23 //

rājasāṃstāmasāṃścaiva nityaṃ doṣānvisarjayeta /

sāttvikaṃ mārgamāsthāya paśyedātmānamātmanā // NarP_1,59.24 //

sarvabhūteṣu cātmānaṃ sarvabhūtāni cātmani /

saṃpaśyannaiva lipyeta jale vāricarago yathā // NarP_1,59.25 //

pakṣīvatpavanādvardhvamamutrānuntyaśnute /

vihāya dehaṃ nirmukto nirdvandvaḥ śubhasaṃgataḥ // NarP_1,59.26 //

atra gāthāḥ purā gītāḥ śṛṇu rājñā yayātinā /

dhāryate yā dvijaistāta mokṣaśāstraviśāradaiḥ // NarP_1,59.27 //

jyotiścātmani nānyatra ratnaṃ tatraiva caiva tat /

svayaṃ ca śakyaṃ taddraṣṭuṃ susamāhitarcatasā // NarP_1,59.28 //

na bibheti paro yasmānna bibheti parācca yaḥ /

yaśca necchati na dveṣṭi brahma saṃpadyate sa tu // NarP_1,59.29 //

yadā bhāvaṃ na kurute sarvabhūteṣu pāpakam /

pūrvairācarito dharmaścaturāśramasaṃjñakaḥ // NarP_1,59.30 //

anena kramayogena bahujātisukarmaṇām /

karmaṇā manasā vācā brahma saṃpadyate tadā // NarP_1,59.31 //

rsuyojya tapasātmānamīrṣyāmutsṛjya mohinīm /

tyaktva kāmaṃ ca lobhaṃ ca tato brahmatvamaśnute // NarP_1,59.32 //

yadā śrāvye ca dṛśye ca sarvabhūteṣu cāvyayam /

samo bhavati nirdvudvo brahma saṃpadyate tadā // NarP_1,59.33 //

yadā stuti ca rnidāṃ ca samatvena ca paśyati /

kāñcanaṃ cāyasaṃ caiva sukhaduḥkhe tathaiva ca // NarP_1,59.34 //

śītamuṣṇaṃ tathaivārthamanarnthaṃ priyamapriyam /

jīvitaṃ maraṇaṃ caiva brahma saṃpadyate tadā // NarP_1,59.35 //

prasāryeha yathāṅgāni kūrmaḥ saṃharate punaḥ /

tarthedriyāṇi manasā saṃyantavyāni bhikṣuṇā // NarP_1,59.36 //

tamaḥ parigataṃ veśya yathā dīpena dṛśyate /

tathā buddhipradīpena śakya ātmā nirīkṣitum // NarP_1,59.37 //

etatsarvaṃ prapaśyāmi tvayi buddhimatāṃvara /

yañcānyadapi vettavyaṃ tattvato vetti tadbhavān // NarP_1,59.38 //

brahmarṣe viditaśvāsi viṣayāntamupāgataḥ /

guroścaiva prasādena tava caivopaśikṣayā // NarP_1,59.39 //

tasya caiva prasādena prādurbhūtaṃ mahāmuneḥ /

jñānaṃ divyaṃ samādīptaṃ tenāsi vidito vidito mama // NarP_1,59.40 //

ardhikaṃ tava vijñānamadhi kāvagatistava /

adhikaṃ ca tavaiśvaryaṃ tañca tvaṃ nāvabudhyase // NarP_1,59.41 //

bālyādvā saṃśayādvāpi bhayādvāpi vimeṣajāt /

utpanne cāpi vijñā ne nādhigacchanti tāṅgatim // NarP_1,59.42 //

vyavasāyena śuddhena madvidhaiśchinnasaṃśayāḥ /

vimucya hṛdayagranthīnārtimāsādayanti tām // NarP_1,59.43 //

mavāṃścotpannavijñānaḥ sthirabaguddhiralolupaḥ /

vyavasāyādṛte brahmannāsādayati tatpadam // NarP_1,59.44 //

nāsti te sukhaduḥkheṣu viśeṣo nāsti vastuṣu /

nautsukyaṃ nṛtyagīteṣu na rāga upajāyate // NarP_1,59.45 //

na bandhuṣu nibandhaste na bhayeṣvasti te bhayam /

paśyāmitvāṃ mahābhāga tulyanindātmasaṃstutim // NarP_1,59.46 //

ahaṃ ca tvānupaśyāmi ye cānye 'pi manīṣiṇaḥ /

āsthitaṃ paramaṃ mārge akṣayaṃ cāpyanāmayam // NarP_1,59.47 //

yatphalaṃ brāhmaṇasyeha mokṣārthaścāpadātmakaḥ /

tasminvai vartase viprakimanyatparipṛcchasi // NarP_1,59.48 //

sanandana uvāca
etacchutvā tu vacanaṃ katātmā kṛtaniścayaḥ /
ātmanātmānamāsthāya dṛṣṭvā cātmānamātmanā // NarP_1,59.49 //

kṛtakāryaḥ sukhī śāntastūṣṇīṃ prāyādudaṅmukhaḥ /

śaiśiraṃ girimāsādya pārāśaryaṃ dadarśa ca // NarP_1,59.50 //

śiṣyānadhyāpayantaṃ ca pailādīnvedasaṃhitāḥ /

ārarṇeyo viśuddhātmā divākarasamaprabhaḥ // NarP_1,59.51 //

piturjagrāha pādau caja sādaraṃ hṛṣṭamānasaḥ /

tato nivedayāmāsa pituḥ sarvamudāradhīḥ // NarP_1,59.52 //

śuko janakarājena saṃvādaṃ mokṣasādhanam /

tacchatvā vedakartāsau prahṛṣṭenāntarātmanā // NarP_1,59.53 //

samāliṅgya sutaṃ vyāsaḥ svapārśvasthaṃ cakāra ca // NarP_1,59.54 //

tataḥ pailādayo viprā vedān vyāsādadhītya ca /

śailaśṛṅgādbhuvaṃ prāptā yājanādhyāpane ratāḥ // NarP_1,59.55 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne ekonaṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ

sanadana uvāca
avatīrṇeṣu vipreṣu yāsaḥ putrasahāyavān /
tūrṣṇīṃ dhyānaparo dhīmānekānte samupāviśat // NarP_1,60.1 //

tamuvācāśarī rī vāk vyāsaṃ putrasamanvitam /

bho bho maharṣe bāsiṣṭha brahmaghoṣo na vartate // NarP_1,60.2 //

eko dhyānaparastūṣṇī kimāḥse cintayanniva /

brahmaghoṣairvirahitaḥ parvato 'yaṃ na śobhate // NarP_1,60.3 //

tasmādadhīṣva bhagavansārddha putreṇa dhīmatā /

vedānvedavidā caiva suprasannamanāḥ sadā // NarP_1,60.4 //

tacchutvā vacanaṃ vyāso nabhovāṇīsamīritam /

śukena saha putreṇa vedābhyāsamathākarot // NarP_1,60.5 //

tayorabhyasatorevaṃ bahukālaṃ dvijottama /

vāto 'timātraṃ pravavau samudrānilavījitaḥ // NarP_1,60.6 //

tato 'nadhyāya iti taṃ vyāsaḥ putramavārayat /

śuko vāritamātrastu kautūhalasamanvitaḥ // NarP_1,60.7 //

apṛcchatpitaraṃ tatra kuto vāyurabhūdayam /

ākhyātumarhati bhavānsarvaṃ vāyorvicaiṣṭitam // NarP_1,60.8 //

śukasyaitadvacaḥ śrutvā vyāsaḥ paramavismitaḥ /

anadhyāyanimitta'sminnidaṃ vacanaṃ mabravīt // NarP_1,60.9 //

divyaṃ te cakṣurutpannaṃ svasthaṃ te niścalaṃ manaḥ /

tamasā rajasā cāpi tyaktaḥ satye vyavasthitaḥ // NarP_1,60.10 //

tasyātmani svayaṃ vedānbuddhvā samanucintaya /

devayānacaro viṣṇoḥ pitṛyānaśca tāmasaḥ // NarP_1,60.11 //

dvāvetau pratyayaṃ yātau divaṃ cādhaśca gacchataḥ /

pithivyāmantarikṣe ca yataḥ saṃyānti vāyavaḥ // NarP_1,60.12 //

sapta te vāyumārgā vai tānnibodhānupūrvaśaḥ /

tatra devagaṇāḥ sādhyāḥ samabhūvanmahābalāḥ // NarP_1,60.13 //

teṣāmapyabhavatputraḥ samāno nāma durjayaḥ /

udānastasya putro 'bhūvdyānastasyābhavatsutaḥ // NarP_1,60.14 //

apānaśca tato jajñe prāṇaścāpi tataḥ param /

anapatyo 'bhavatprāṇo durddharṣaḥ śatrumardanaḥ // NarP_1,60.15 //

pṛtharkkṃmāṇi teṣāṃ tu pravakṣyāmi yathā tathā /

prāṇināṃ sarvato vāyuśceṣṭā vartayate pṛthak // NarP_1,60.16 //

prīṇanāñcaiva sarveṣāṃ prāṇa ityabhidhīyate /

preṣayatyabhrasaṃghātāndhūmajāṃścoṣmajāṃstathā // NarP_1,60.17 //

prathamaḥ prathame mārge pravaho nāma so 'nilaḥ /

aṃbare snehamātrebhyastaḍidbhyaścottamadyutiḥ // NarP_1,60.18 //

āvaho nāma so 'bhyeti dvitīyaḥ śvasano nadan /

udayaṃ jyotiṣāṃ śaśvatsomādīnāṃ karoti yaḥ // NarP_1,60.19 //

antardeheṣu codānaṃ yaṃ vadanti manīṣiṇaḥ /

yaścaturbhyaḥ samudrebhyo vāyurddhārayate jalam // NarP_1,60.20 //

uddhṛtya dadate cāpo jīmūtebhyo vane 'nilaḥ /

yo 'ddhiḥ saṃyojya jīmūtānparjanyāya prayacchatī // NarP_1,60.21 //

udvaho nāma baṃhiṣṭhastṛtīyaḥ sa sadāgatiḥ /

saṃnīyamānā bahudhā yena nīlā mahāghanāḥ // NarP_1,60.22 //

varṣamokṣakṛtāraṃbhāste bhavanti ghanāghanāḥ /

yo 'sau vahati devānāṃ vimānāni vihāyasā // NarP_1,60.23 //

caturthaḥ saṃvaho nāma vāyuḥ sa girimardanaḥ /

yena vegavatā rugṇāḥ kriyante tarujā rasāḥ // NarP_1,60.24 //

pañcamaḥ sa mahāvego vivaho nāma mārutaḥ /

yasminpariplave divyā vahṝntyāpo vihāyasā // NarP_1,60.25 //

puṇyaṃ cākāśagaṅgāyāstoyaṃ tiṣṭati tiṣṭati /

dūrātpratihato yasminnekaraśmirdivākaraḥ // NarP_1,60.26 //

yoniraṃśusahasrasya yena yāti vasuṃdharām /

yasmādāpyāyate somo nidhirdivyo 'mṛtasya ca // NarP_1,60.27 //

ṣaṣṭhaḥ parivaho nāma sa vāyurjīvatāṃ varaḥ /

sarvaprāṇabhṛtāṃ prāṇārnyo 'takāle nirasyati // NarP_1,60.28 //

yasya dharme 'nuvartete mṛtyuvevasvatāvubhau /

samyaganvīkṣatā buddhyā śāntayādhyātmanityayā // NarP_1,60.29 //

dhyānābhyāsābhirāmāṇāṃ yo 'mṛtatvāya kalpate /

yaṃ samāsādya vegena diśāmantaṃ prapedire // NarP_1,60.30 //

dakṣasya daśa putrāṇāṃ sahasrāṇi prajāpateḥ /

yena vṛṣṭyā parābhūtastoyānyena nivartate // NarP_1,60.31 //

parīvaho nāma varo vāyuḥ sa duratikramaḥ /

evamete diteḥ putrā marutaḥ paramādbhutāḥ // NarP_1,60.32 //

anāramantaḥ sarvāṅgāḥ sarvacāriṇaḥ /

etattu mahadāścaryaṃ yadayaṃ parvatottamaḥ // NarP_1,60.33 //

kaṃpitaḥ sahasā tena pavamānena vāyunā /

viṣṇorniḥśvāsavāto 'yaṃ yadā vegasamīritaḥ // NarP_1,60.34 //

sahasodīryate tāta jagatpravyathate tadā /

tasmādbrahmavido brahma na paṭhantyativāyutaḥ // NarP_1,60.35 //

vāyorvāyubhayaṃ hyuktaṃ brahma tatpīḍitaṃ bhavet /

etāvaduktvā vacanaṃ parāśarasutaḥ prabhuḥ // NarP_1,60.36 //

uktvā putramadhīṣveti vyomagaṅgāmagāttadā /

tato vyāse gate snātuṃ śuko brahmavidāṃ varaḥ // NarP_1,60.37 //

svādhyāyamakarodbrahmanvedavedāṅgapāragaḥ /

tatra svādhyāyasaṃsaktaṃ śukaṃ vyāsasutaṃ mune // NarP_1,60.38 //

sanatkumāro bhagavānekānte samupāgataḥ /

utthāya satkṛtastena brahmaputro hi kārṣṇinā // NarP_1,60.39 //

tataḥ provāca viprendra śukaṃ vidāṃ varaḥ /

kiṃ karoṣi mahābhāga vyāsaputra mahādyute // NarP_1,60.40 //

śuka uvāca
svādhyāye saṃpravṛtto 'haṃ brahmaputrādhunā sthitaḥ /
tvaddarśanamanuprāptaḥ kenāpi sukṛtena ca // NarP_1,60.41 //

kiñcittvāṃ praṣṭumicchāmi tattvaṃ mokṣārthasādhanam /

tadvadasva mahābhāga yathā ta jjñānamāpnuyām // NarP_1,60.42 //

sanatkumāra uvāca
nāsti vidyāsamaṃ cakṣurnāsti vidyāsamaṃ tapaḥ /
nāsti rāgasamaṃ duḥkhaṃ nāsti tyāgasamaṃ sukham // NarP_1,60.43 //

nivṛttiḥ karmaṇaḥ pāpātsatataṃ puṇyaśīlatā /

sadvṛttiḥ samudācāraḥ śreya etadanuttamam // NarP_1,60.44 //

mānuṣyamasukhaṃ prāpya yaḥ sajjati sa muhyati /

nālaṃ sa duḥkhamokṣāya saṃgo vai duḥkhalakṣaṇaḥ // NarP_1,60.45 //

saktasya buddharbhavati mohajālavivarddhinī /

mohajālāvṛto duḥkhamihāmutra tathāśnute // NarP_1,60.46 //

sarvopāyena kāmasya krodhasya ca vinigrahaḥ /

kāryaḥ śreyorthinā tau hi śreyoghātārthamudyatau // NarP_1,60.47 //

nityaṃ krodhāttapo rakṣecchriyaṃ rakṣeñca matsarāt /

vidyāṃ mānāvamānābhyāmātmānaṃ tu pramādataḥ // NarP_1,60.48 //

ānṛśaṃsyaṃ paro dharmaḥ kṣamā ca paramaṃ balam /

ātmajñānaṃ paraṃ jñānaṃ satyaṃ hi paramaṃ hitam // NarP_1,60.49 //

yena sarvaṃ parityaktaṃ sa vidvānsa ca paṇḍitaḥ /

indriyairindriyārthebhyaścaratyātmavaśairiha // NarP_1,60.50 //

asajjamānaḥ śāntātmā nirvikāraḥ samāhitaḥ /

ātmabhūtairatadbhūtaḥ saha caiva vinaiva ca // NarP_1,60.51 //

sa vimuktaḥ paraṃ śreyo na cireṇādhigacchati /

adarśanamasaṃsparśastathaivābhāṣāṇaṃ sadā // NarP_1,60.52 //

yasya bhūtaiḥ saha mune sa śreyo vindate mahat /

na hiṃsyātsarvabhūtāni bhūtairmaitrāyaṇaścaret // NarP_1,60.53 //

nedaṃ janma samāsādya vairaṃ kurvīta kena cit /

ākiñcanyaṃ susaṃtoṣo nirāśiṣṭvamacāpalam // NarP_1,60.54 //

etadāhuḥ paraṃ śreya ātmajñasya jitātmanaḥ /

parigrahaṃ parityajya bhava tātajitendriyaḥ // NarP_1,60.55 //

aśokaṃ sthānamātiṣṭa iha cāmutra cābhayam /

nirāśiṣo na śocanti tyajedāśiṣamātmanaḥ // NarP_1,60.56 //

parityajyāśiṣaṃ saumya duḥkhagrāmādvimokṣyase /

taparonityena dāntena muninā saṃyatātmanā // NarP_1,60.57 //

ajitaṃ jetukāmena bhāvyaṃ saṃgeṣvasaṃginā /

guṇasaṃgeṣveṣvanāsakta ekacaryā rataḥ sadā // NarP_1,60.58 //

brāhmaṇo na cirādeva sukhamāyātyanuttamam /

dvandvārāmeṣu bhūteṣu varāko ramate muniḥ // NarP_1,60.59 //

kiñcinprajñānatṛpto 'sau jñānatṛpto na śocati /

śubhairlabheta devatvaṃ vyāmiśrairjanma mānuṣam // NarP_1,60.60 //

aśubhaiścāpyadho janma karmabhirlabhate 'vaśaḥ /

tatra mṛtyujarāduḥkhaiḥ satataṃ samabhidrutam // NarP_1,60.61 //

saṃsāraṃ paśyate jantustatkathaṃ nāvabudhse /

ahite hitasaṃjñastvamadhruve dhruvasaṃjñakaḥ // NarP_1,60.62 //

anarthe vārthasaṃjñastvaṃ kimarthaṃ nāvabudhyase /

saṃveṣṭyamānaṃ bahubhirmohatantubhirātmajaiḥ // NarP_1,60.63 //

kośakāravadātmānaṃ veṣṭito nāvabudhyase /

alaṃ parigraheṇeha doṣavān hi parigrahaḥ // NarP_1,60.64 //

kṛmirhi kośakārastu badhyate svaparigrahāt /

putradārakuṭuṃbeṣu saktāḥ sīdanti jantavaḥ // NarP_1,60.65 //

saraḥpaṅkārṇave magnā jīrṇā vanagajā iva /

mohajālasamākṛṣṭānpaśyajantūnsuduḥkhitān // NarP_1,60.66 //

kuṭuṃbaṃ putradāraṃ ca śarīraṃ dravyasaṃcayam /

pārakyamadhruvaṃ sarvaṃ kiṃ svaṃ sukṛtaduṣkṛte // NarP_1,60.67 //

yadā sarvaṃ parityajya gantavyamavaśena vai /

anarthe kiṃ prasaktastvaṃ svamarthaṃ nānutiṣṭasi // NarP_1,60.68 //

aviśrāntamanālaṃbamapātheyamadaiśikam /

tamaḥ karttāramadhvānaṃ kathameko gamiṣyasi // NarP_1,60.69 //

nahi tvāṃ prasthitaṃ kaścitpṛṣṭato 'nugamiṣyati /

sukṛtaṃ duṣkṛtaṃ ca tvāṃ gacchantamanuyāsyataḥ // NarP_1,60.70 //

vidyā karma ca śauryaṃ ca jñānaṃ ca bahuvistaram /

arthārthamanuśīryante siddhārthastu vimucyate // NarP_1,60.71 //

nibandhinī rajjureṣā yā grāme vasato ratiḥ /

chitvaināṃ sukṛto yānti naināṃ chindanti duṣkṛtaḥ // NarP_1,60.72 //

tulyajātivayorūpān hṛtānpasyasi mṛtyunā /

na ca nāmāsti nirvedo lohaṃ hi hṛdayaṃ tava // NarP_1,60.73 //

rūpakūlāṃ manaḥ srotāṃ sparśadvīpāṃ rasāvahām /

gandhapaṅkāṃ śabdajalāṃ svargamārgadurāruhām // NarP_1,60.74 //

kṣamāritrāṃ satyamayīṃ dharmasthairyakarākarām /

tyāgavātādhvagāṃ śīghrāṃ buddhināvaṃ nadīṃ taret // NarP_1,60.75 //

tyaktvā dharmamadharmaṃ ca hyubhe satyānṛte tyaja /

tyaja dharmamasaṃkalpādadharmaṃ cāpyahiṃsayā // NarP_1,60.76 //

ubhe satyānṛte buddhiṃ paramaniścayāt /

asthisthūṇaṃ snāyuyutaṃ māṃsaśoṇitalepanam // NarP_1,60.77 //

dharmāvanaddhaṃ durgandhiṃ pūrṇaṃ mūtrapurīṣayoḥ /

jarāśokasamāviṣṭaṃ rogāyatanamasthiram // NarP_1,60.78 //

rajasvalamanityaṃ ca bhūtāvāsaṃ samutsṛja /

idaṃ viśvaṃ jagatsarvamajagañcāpi yadbhavet // NarP_1,60.79 //

mahābhūtātmakaṃ sarvamasmādyatparamāṇumat /

indriyāṇi ca pañcaiva tamaḥ sattvaṃ rajastathā // NarP_1,60.80 //

ityeṣa saptadaśako rāśikhyaktasaṃjñakaḥ /

sarvairihendriyārthaiśca vyaktāvyaktairhi hitam // NarP_1,60.81 //

pañcaviṃśaka ityeṣa vyaktāvyaktamayo gaṇaḥ /

etaiḥ sarvaiḥ samāyuktamanityamabhidhīyate // NarP_1,60.82 //

trivargo 'tra sukhaṃ duḥkha jīvitaṃ maraṇaṃ tathā /

ya idaṃ veda tattvena sasa veda prabhavāpyayau // NarP_1,60.83 //

indriyairgṛhyate yadyattadvyaktamabhidhīyate /

avyaktamatha tajjñeyaṃ liṅgagrāhyamatīndriyam // NarP_1,60.84 //

indriyairniyatairdehī dhārābhiriva tarpyate /

loke vihitamātmānaṃ lokaṃ cātmani paśyati // NarP_1,60.85 //

parāvaradṛśaḥ śaktirjñānavelāṃ na paśyati /

paśyataḥ sarvabhūtāni sarvāvasthāsu sarvadā // NarP_1,60.86 //

brahmabhūtasya saṃyogo nāśubhenopapadyate /

jñānena vividhātkleśānna nivṛttiśca dehajāt // NarP_1,60.87 //

lokabuddhiprakāśena lokamārgo na riṣyati /

anādinidhanaṃ jantumātmani sthitamavyayam // NarP_1,60.88 //

akartāramamūḍhaṃ ca bhagavānāha tīrtavit /

yo jantuḥ svakṛtaistaistaiḥ karmabhirnityaduḥkhitaḥ // NarP_1,60.89 //

svaduḥkhapratighātārthaṃ hṝnti janturanekadhā /

tataḥ karma samādatte punaranyannavaṃ bahu // NarP_1,60.90 //

tapyate 'tha punastena bhuktvāpathyamivāturaḥ /

ajasrameva mohānto duḥkheṣu sukhasaṃjñitaḥ // NarP_1,60.91 //

vadhyate tapyate caiva bhayavatyarmabhiḥ sadā /

tato nivṛtto bandhātsvātkarmaṇāmudayādiha // NarP_1,60.92 //

paribhramati saṃsāre cakravadbāhuvarjitaḥ /

saṃyamena ca saṃbandhānnivṛttyā tapaso balāt // NarP_1,60.93 //

samprāptā bahavaḥ siddhiṃ avyābādhāṃ sukhodayām // NarP_1,60.94 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge dvitīyapāde bṛhadupākhyāne ṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
aśokaṃ śokanāśārthaṃ śāstraṃ śāntikaraṃ śivam /
niśamya labhyate buddhirlabdhāyāṃ sukhamedhate // NarP_1,61.1 //

harṣasthānasahasrāṇi śokasthānaśatāni ca /

divase divase mūḍhamāviśanti na paṇḍitam // NarP_1,61.2 //

aniṣṭasaṃpraṃyogāśca viprayogātpriyasya ca /

manuṣyā mānasairduḥkhairyujyante ye 'lpabuddhayaḥ // NarP_1,61.3 //

dravyeṣu samatīteṣu ye guṇāstenna cindayet /

tānanādriyamāṇaśca snehabandhādvimucyate // NarP_1,61.4 //

doṣadarśī bhavettatra yatra rāgaḥ pravarttate /

aniṣṭabuddhitāṃ yacchettataḥ kṣipraṃ virājate // NarP_1,61.5 //

nārtho na dharmo na yaśo yo 'tītamanuśocati /

asyābhāvena yujyetaṃ tañcāsya tu nivartate // NarP_1,61.6 //

guṇairbhūtāni yujyante tathaiva ca na yujyate /

sarvāṇi naitadekasya śokasthānaṃ hi vidyate // NarP_1,61.7 //

mṛtaṃ vā yadi vā naṣṭaṃ yo 'tītamanuśocati /

duḥkhena labhate duḥkhaṃ mahānarthe prapadyate // NarP_1,61.8 //

duḥkhopaghāte śārīre mānase cāpyupasthite /

yasminna śakyate kartuṃ yatnastannānurcitayet // NarP_1,61.9 //

bhaiṣajyametaddaḥkhasya yadetannānucintayet /

cintyamānaṃ hi na vyeti bhūyaścābhipravarddhate // NarP_1,61.10 //

prajñayā mānasaṃ duḥkhaṃ hanyācchārīramauṣadhaiḥ /

etadvijñāya sāmarthyaṃ na vānyaiḥ samatāmiyāt // NarP_1,61.11 //

anityaṃ jīvitaṃ rūpaṃ yauvanaṃ dravyasañcayaḥ /

ārogyaṃ priyasaṃvāsaṃ na mṛdhyetpaṇḍitaḥ kvacit // NarP_1,61.12 //

nājñānaprabhavaṃ duḥkhamekaṃ śocitumarhati /

aśocanpratikurvīta yadi paśyedupakramam // NarP_1,61.13 //

sukhātpriyataraṃ duḥkhaṃ jīvite nātra saṃśayaḥ /

jarāmaraṇaduḥkhebhyaḥ priyamātmānamuddharet // NarP_1,61.14 //

bhajanti hi śārīrāṇi rogāḥ śarīramānasāḥ /

sāyakā iva tīkṣṇāgrāḥ prayuktā dṛḍhadhanvibhiḥ // NarP_1,61.15 //

vyādhitasya cikitsābhistrasyato jīvitaiṣiṇaḥ /

āmayasya vināśāya śarīramanukṛṣyate // NarP_1,61.16 //

sraṃsaṃti na nivartante srotāṃsi saritāmiva /

āyurādāya martyānāṃ rātryahāni punaḥpunaḥ // NarP_1,61.17 //

apayantyayamatyantaṃ pakṣayoḥ śuklakṛṣṇayoḥ /

jātaṃ martyaṃ jarayati nimiṣaṃ nāvatiṣṭate // NarP_1,61.18 //

sukhaduḥkhābhibhūtānāmajaro jarayatyasūn /

ādityo hyastamabhyeti punaḥ punarudeti ca // NarP_1,61.19 //

adṛṣṭapūrvānādāya bhāvānapariśaṅkitān /

iṣṭāniṣṭā manuṣyāṇāṃ mataṃ gacchanti rātrayaḥ // NarP_1,61.20 //

yo yadicchedyathākāmaṃ kāmānāṃ tattadāpnuyāt /

yadi syānna parādhīnaṃ puruṣasya kriyāphalam // NarP_1,61.21 //

saṃyatāścaiva takṣāśca matimantaśca mānavāḥ /

dṛśyante niṣphalāḥ saṃtaḥ prahīnāśca svakarmabhiḥ // NarP_1,61.22 //

apare niṣphalāḥ santo nirguṇāḥ puruṣādhamāḥ /

āśābhiraṇyasaṃyuktā dṛśyante sarvakāminaḥ // NarP_1,61.23 //

bhūtānāmaparaḥ kaściddhiṃsāyāṃ satatotthitaḥ /

vañcanāyāṃ ca lokeṣu sasukheṣveva jīyate // NarP_1,61.24 //

aceṣṭamānamāsīnaṃ śrīḥ kañcidupatiṣṭati /

kaścitkarmāṇi kurute na prāpyamadhigacchati // NarP_1,61.25 //

aparādhānsamācṣṭuṃ puruṣasya svabhāvataḥ /

śukramanyatra saṃbhūtaṃ punaranyatra gacchati // NarP_1,61.26 //

tasya yonau prasaktasya garbho bhavati mānavaḥ /

āmrapuṣpopamā yasya nivṛttirupalabhyate // NarP_1,61.27 //

keṣāñcitputrakāmānāmanusantānamicchatām /

siddhau prayatamānānāṃ naivāṇḍamupajāyate // NarP_1,61.28 //

garbhādudvijamānānāṃ kruddhādaśīviṣādiva /

āyuṣmān jāyate putraḥ kathaṃ pretaḥ piteva saḥ // NarP_1,61.29 //

devāniṣṭvā tapastaptvā kṛpaṇaiḥ putrahetubhiḥ /

daśamāsānparidhṛtā jāyate kulapāṃsanāḥ // NarP_1,61.30 //

apare dhanadhānyāni bhogāṃśca pitṛsaṃcitān /

vimalānabhijāyante labdhvā taireva maṅgalaiḥ // NarP_1,61.31 //

anyonya samabhipretya maithunasya samāgame /

upadravaivādṛṣṭo yonau garbhaḥ prapadyate // NarP_1,61.32 //

snigdhatvādindriyārtheṣu mohānmaraṇamapriyam /

parityajati yo duḥkhaṃ sukhamapyubhayaṃ naraḥ // NarP_1,61.33 //

atyeti brahma so 'tyantaṃ sukhamapyaśnute param /

duḥkhamarthā hi tyajyante pālane ca na te sukhāḥ // NarP_1,61.34 //

śrutvaiva nādhigamanaṃ nāśameṣāṃ na cintayet /

anyāmanyāṃ dhanāvasthāṃ prāpya vaiśeṣikā narāḥ // NarP_1,61.35 //

atṛptā yānti vidhvaṃsaṃ santoṣaṃ yānti paṇḍitāḥ /

sarve kṣayāntā nicayāḥ patanāntāḥ samucchrayāḥ // NarP_1,61.36 //

saṃyogā viprayogāntā maraṇāntaṃ hi jīvitam /

anto nāsti pipāsāyāstuṣṭistu paramaṃ sukham // NarP_1,61.37 //

tasmātsaṃtoṣameveha dhanaṃ śaṃsanti paṇḍitāḥ /

nimeṣamātramapi hi yo 'dhigacchanna tiṣṭati // NarP_1,61.38 //

saśarīreṣvanityeṣu nityaṃ kimanucintayet /

bhūteṣu bhāvaṃ saṃcintya ye buddhyā tamasaḥ param // NarP_1,61.39 //

na śocanti gatādhvānaḥ paśyanti paramāṃ gatim /

saṃcinvannekamevainaṃ kāmānāvitṛptakam // NarP_1,61.40 //

vyāghra paśumivāsādya mṛtyurādāya gacchati /

athāpyupāyaṃ saṃpaśyedduḥkhasyāsya vimokṣaṇe // NarP_1,61.41 //

aśocannārabhennaiva yuktaścāvyasanī bhavet /

śabde sparśe rase rūpe gandhe ca paramaṃ tathā // NarP_1,61.42 //

nopabhogātparaṃ kiñciddhanino vādhanasya vā /

vāksaṃprayogādbhṛtānāṃ nāsti duḥkhamanāmayam // NarP_1,61.43 //

viprayogaśca sarvasya na vācā na ca vidyayā /

praṇayaṃ parisaṃhṛtya saṃstuteṣvitareṣu ca // NarP_1,61.44 //

vicaredasamunnaddhaḥ sa sukhī sa ca paṇḍitaḥ /

adhyātmagatamālīno nirapekṣo nirāmiṣaḥ // NarP_1,61.45 //

ātmanaiva sahāyena caścaretsa sukhī bhavet /

sukhaduḥkhaviparyāso yadā samupapadyate // NarP_1,61.46 //

nainaṃ prajñā suniyataṃ trāyate nāpi pauruṣam /

svabhāvādyatnamātiṣṭhedyatnavānnāvasīdati // NarP_1,61.47 //

upadrava ivāniṣṭo yoniṃ garbhaḥ prapadyate /

tāni pūrvaśarīrāṇi nityamekaṃ śarīriṇam // NarP_1,61.48 //

prāṇināṃ prāṇasaṃrodhe māṃsaśleṣmaviceṣṭitam /

nirdagdhaṃ paradehena paradeṃhaṃ balābalam // NarP_1,61.49 //

vinaśyati vināśānte nāvi nāvamivācalām /

saṃgatyā jaṭhare nyastaṃ retobindumacetanam // NarP_1,61.50 //

kena yatnena jīvantaṃ garbhaṃ tvamiha paśyasi /

annapānāni jīryante yatra bhakṣyāśca bhakṣitāḥ // NarP_1,61.51 //

tasminnevodare garbhaḥ kiṃ nānnamiva jīryati /

garbhe mūtrapurīṣāṇāṃ svabhāvaniyatā gatiḥ // NarP_1,61.52 //

dhāraṇe vā visarge ca na kartuṃ vidyate 'vaśaḥ /

prabhavantyudare garbhā jāyamānāstathāpare // NarP_1,61.53 //

āgamena mahānyeṣāṃ vināśa upapadyate /

etasmādyonisaṃbandhādyo jīvanparimucyate // NarP_1,61.54 //

pūjāṃ na labhate kāñcitpunarddhandveṣu majjati /

garbhasya saha jātasya saptamīmīdṛśīṃ daśām // NarP_1,61.55 //

prāpnuvanti tataḥ pañca na bhavanti śatāyuṣaḥ /

nābhyutthāne manuṣyāṇāṃ yogāḥ syurnātra saṃśayaḥ // NarP_1,61.56 //

vyādhibhiśca vivadhyante vyāghraiḥ kṣudramṛgā iva /

vyādhibhirbhakṣyamāṇānāṃ tyajatāṃ vipulandhanam // NarP_1,61.57 //

vedanā nāpakarṣanti yatamānāścikitsakāḥ // NarP_1,61.58 //

te cāpi vividhā vaidyāḥ kuśalā saṃmatauṣadhāḥ /

vyādhibhiḥ parikṛṣyante mṛgā jyāghrairivārditāḥ // NarP_1,61.59 //

te pibanti kaṣāyāṃśca sarpīṣi vividhāni ca /

dṛśyante jarayā bhagnā nāgairnāgā ivottamāḥ // NarP_1,61.60 //

kairvā bhuvi cikitsyenta rogārttā mṛgapakṣiṇaḥ /

śvāpadāśca daridrāśca prāyo nārtā bhavanti te // NarP_1,61.61 //

ghorānapi durādharṣānnṛpatīnugratejasa /

ākramya roga ādatte paśūnpaśupaco yathā // NarP_1,61.62 //

iti lokamanākrandaṃ mohaśokapariplutam /

srotasā mahasā kṣipraṃ hriyamāṇaṃ balīyasā // NarP_1,61.63 //

na dhanena na rājyena nogreṇa tapasā tathā /

svabhāvā hyativartante ye nirmuktāḥ śarīriṣu // NarP_1,61.64 //

uparyapari lokasya sarvo bhavitumicchati /

yatate ca yathāśakti na ca tadvartate tathā // NarP_1,61.65 //

na mriyerannajīryeransarve syuḥ sārvakāmikāḥ /

nāpriyaṃ pratipadyerannutthānasya phalaṃ prati // NarP_1,61.66 //

aiśvaryamadamattāśca mānānmayamadena ca /

apramattāḥ śaṭhāḥ krūrā vikrāntāḥ paryupāsate // NarP_1,61.67 //

śokāḥ pratinivartante keṣāñcidasamīkṣatām /

svaṃ svaṃ ca punaranyeṣāṃ na kañcidatigacchati // NarP_1,61.68 //

mahañca phalavaiṣamyaṃ dṛśyate karmasaṃdhiṣu /

vahṝnti śibikāmanye yāntyanye śibikāruhaḥ // NarP_1,61.69 //

sarveṣāmṛddhikāmānāmanye rathapuraḥ sarāḥ /

manujāśca gataśrīkāḥ śataśo vividhāḥ striyāḥ // NarP_1,61.70 //

dvandvārāmeṣu bhūteṣu gacchantyekaikaśo narāḥ /

idamanyatparaṃ paśya nātra mohaṃ kariṣyasi // NarP_1,61.71 //

dharmaṃ cāpi tyajā dharmaṃ tyaja satyānṛtāṃ dhiyam /

sarvaṃ tyaktvā svarūpasthaḥ sukhī bhava nirāmayaḥ // NarP_1,61.72 //

etatte paramaṃ guhyamākhyātamṛṣisattama /

yena devāḥ parityajya bhartyalokaṃ divaṃ gatāḥ // NarP_1,61.73 //

sanandana uvāca
ityuktvā vyāsatanayaṃ samāpṛcchya mahāmuniḥ /
sanatkumāraḥ prayayau pūjitastena sādaram // NarP_1,61.74 //

śuko 'pi yogināṃ śreṣṭhaḥ samyagjñātvā hyavasthitam /

brahmaṇaḥ padamanveṣṭumutsukaḥ pitaraṃ yayau // NarP_1,61.75 //

tataḥ pitrā samāgamya praṇamya ca mahāmuniḥ /

śukaḥ pradakṣiṇīkṛtya yayau kailāsaparvatam // NarP_1,61.76 //

vyāsastadvirahāddūnaḥ putrasnehasamāvṛtaḥ /

kṣaṇaikaṃ sthīyatāṃ putra iti ca krośa durmanāḥ // NarP_1,61.77 //

nirapekṣaḥ śuko bhūtvā niḥsneho muktabandhanaḥ /

mokṣamevānusaṃcitya gata eva paraṃ padam // NarP_1,61.78 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvitīyapāde ekaṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ

sūta uvāca
etacchrṛtvā tu vacanaṃ nārado bhagavānṛṣiḥ /
punaḥ papraccha taṃ vipra śukābhipatanaṃ munim // NarP_1,62.1 //

nārada uvāca
bhagavansarvamākhyātaṃ tvayātikaruṇātmanā /
yacchrṛtvā mānasaṃ me 'dya śāntimagryāmupāgatam // NarP_1,62.2 //

punaśca mokṣaśāstraṃ me tvamādiśa mahāmune /

nahi sampūrṇatāmeti tṛṣṇā kṛṣṇaguṇārṇave // NarP_1,62.3 //

ye tu saṃsāranirmuktā mokṣa śāstraparāyaṇāḥ /

kutra te nivasaṃtīha saṃśayo me mahānayam // NarP_1,62.4 //

taṃ chindhi sumahābhāgatvatto nānyo vidāṃvaraḥ /
sanaṃ.u
dhārayāmāsa cātmānaṃ yathāśāstraṃ mahāmuniḥ // NarP_1,62.5 //

pādātprabhṛti gātreṣu krameṇa kramayogavit /

tataḥ sa prāṅmukho vidvānādityena virocite // NarP_1,62.6 //

pāṇipādaṃ samādhāya vinītavadupāviśat /

na tatra pakṣisaṃghāto na śabdo na ca darśanam // NarP_1,62.7 //

yatra vaiyāsakirddhāmni yoktuṃ samupacakrame /

sa dadarśa tadātmānaṃ sarvasaṃgaviniḥsṛtaḥ // NarP_1,62.8 //

prajahāsa tato hāsaṃ śukaḥ samprekṣya bhāskaram /

sa punaryogamāsthāya mokṣamārgopalabdhaye // NarP_1,62.9 //

mahāyogīśvaro bhūtvā so 'tyakrāmadvihāyasam /

antarīkṣacaraḥ śrīmānvyāsaputraḥ suniścitaḥ // NarP_1,62.10 //

tamundyantaṃ dvijaśreṣṭhaṃ vainateyasamadyutim /

dadṛśuḥ sarvabhūtāni manomārutaraṃhasam // NarP_1,62.11 //

yathāśakti yathānyāyaṃ pūjayāñcakrire tathā /

puṣpa varṣaiśca divyaistamavacakrurdivaukasaḥ // NarP_1,62.12 //

taṃ dṛṣṭvā vismitāḥ sarve gandharvāpsarasāṃ gaṇāḥ /

ṛṣayaścaiva saṃsiddhāḥ ko 'yaṃ siddhimupāgataḥ // NarP_1,62.13 //

tato 'sau svāhrayaṃ tebhyaḥ kathayāmāsa nārada /

uvāca ca mahātejāstānṛṣīnsaṃpraharṣitaḥ // NarP_1,62.14 //

pitā yadyanugacchenmāṃ krośamānaḥ śuketi vai /

tasmai prativacodeyaṃ bhavadbhistu samāhitaiḥ // NarP_1,62.15 //

bāḍhamuktastatastaistu lokānhitvā caturvidhān /

tamo hyaṣṭavidhaṃ tyaktvā jahau pañcavidhaṃ rajaḥ // NarP_1,62.16 //

tataḥ satvaṃ jahau dhīmāṃstadadbhutamivābhavat /

tatastasminpade nitye nirguṇe liṅgapūjite // NarP_1,62.17 //

tataḥ sa śṛṅge 'pratime himavanmerusannibhe /

saṃśliṣṭe śvetapīte ca rukmarūpyamaye śubhe // NarP_1,62.18 //

śatayojanavistāre tiryāgūrddhca nārada /

so 'viśaṅkena manasā tathaivābhyapatacchukaḥ // NarP_1,62.19 //

te śṛṅge 'tyantasaṃśliṣṭe sahasaiva dvidhākṛte /

adṛśyetāṃ dvijaśreṣṭha tadadbhutamivābhavat // NarP_1,62.20 //

tataḥ parvataśṛṅgābhyāṃ sahasaiva viniḥsṛtaḥ /

na ca pratijaghānāsya sa gatiṃ parvatottamaḥ // NarP_1,62.21 //

tato mandākinīṃ divyā mupariṣṭādabhivrajan /

śuko dadarśa dharmātmā puṣpitadrumakānanam // NarP_1,62.22 //

tasyāṃ krīḍāsu niratāḥ snānti caivāpsarogaṇāḥ /

nirākāraṃ tu sākārādadṛśustaṃ vivāsasaḥ // NarP_1,62.23 //

taṃ prakramantamājñāya pitā snehasamanvitaḥ /

uttamāṃ gatimāsthāya pṛṣṭato 'nusasāra ha // NarP_1,62.24 //

śukastu mārutādūrddhvaṃ gatiṃ kṛtvāṃ tarikṣagām /

darśayitvā prabhāvaṃ svaṃ sarvabhūto 'bhavattadā // NarP_1,62.25 //

atha yogagatiṃ vyāsaḥ samāsthāya mahātapāḥ /

nimeṣāntaramātreṇa śukābhipatanaṃ yayau // NarP_1,62.26 //

sa dadarśa dvidhā kṛtvā parvatāgraṃ gataṃ śukam /

śaśaṃsurmunayaḥ siddhā gatiṃ tasmai sutasya tām // NarP_1,62.27 //

tataḥ śuketiśabdena dīrgheṇa kranditaṃ tadāḥ /

svayaṃ pitrā svareṇoñcaistrīṃllokānanunādya vai // NarP_1,62.28 //

śukaḥ sarvagatirbhūtvā sarvātmā sarvatomukhaḥ /

pratyabhāṣata dharmātmā bhoḥ śabdenānunādayan // NarP_1,62.29 //

tata ekākṣaraṃ nādaṃ bhorityevamudīrayan /

pratyāharajjagatsarvamuñcaiḥ sthāvarajaṅgamam // NarP_1,62.30 //

tataḥ prabhṛti vādyāpi śabdānuñcāritānpṛthak /

girigahvarapṛṣṭeṣu vyājahāra śukaṃ prati // NarP_1,62.31 //

antarhitaprabhāvaṃ taṃ darśayitvā śukastadā /

guṇānsaṃtyajya sattvādīnpadamadhyagamatparam // NarP_1,62.32 //

mahimānaṃ tu taṃ dṛṣṭvā putrasyāmitatejasaḥ /

so 'nunīto bhagavatā vyāso rudreṇa nārada // NarP_1,62.33 //

kimu tvaṃ tāmyasi mune putraṃ prati samākulaḥ /

paśyasi vipra nāyāntaṃ brahmabhūtaṃ nijāntire // NarP_1,62.34 //

ityevamanunīto 'sau vyāsaḥ punaruprāvrajat /

śvāśramaṃ sa śuko brahmabhūto lokāṃścacāra ha // NarP_1,62.35 //

tata kālāntare brahmanvyāsaḥ satyavatīsutaḥ /

naranārāyaṇau draṣṭuṃ yayau badarikāśramam // NarP_1,62.36 //

tatra dṛṣṭvā tu tau devau tapyamāno mahattapaḥ /

svayaṃ ca tatra tapasi sthitaḥ śukamanusmaran // NarP_1,62.37 //

yāvattatra sthito vyāsaḥ śukaḥ paramayogavit /

śvetadvīpaṃ gatastāta yatra tvamagamaḥ purā // NarP_1,62.38 //

tatra dṛṣṭaprabhāvastu śrīmānnārāyaṇaḥ prabhuḥ /

dṛṣṭaḥ śrutivimṛgyo hi devadevo janārdanaḥ // NarP_1,62.39 //

stutaśca śukadevena prasannaḥ prāha nārada /
śrībhagavānuvāca
tvayā dṛṣṭo 'smi yogīndra sarvadevarahaḥsthitaḥ // NarP_1,62.40 //

sanatkumārādiṣṭena siddho yogena vāḍava /

tvaṃ sadāgatimārgastho lokānpaśya yathecchayā // NarP_1,62.41 //

ityukto vāsudevena taṃ natvāraṇisaṃbhavaḥ /

vaikuṇṭhaṃ prayayau vipra sarvalokanamaskṛtam // NarP_1,62.42 //

vaimānikaiḥ surairjuṣṭaṃ virajāpariceṣṭitam /

yaṃ bhāntamanubhāntyete lokāḥ sarve 'pi nārada // NarP_1,62.43 //

yatra vidumasopānāḥ svarṇaratnavicitritāḥ /

vāpya utpalaṃsaṃchannāḥ surastrīkrīḍanākulāḥ // NarP_1,62.44 //

divyairhaṃsakulairghuṣṭāḥ svacchāṃbunibhṛtāḥ sadā /

tatra dvāḥsthaiścaturhastenārnābharaṇabhūṣitaiḥ // NarP_1,62.45 //

viṣvaksenānugaiḥ siddhaiḥ kumudādyairavā ritaḥ /

praviśyābhyāntaraṃ tatra devadevaṃ caturbhujam // NarP_1,62.46 //

śāntaṃ prasannavadanaṃ pītakauśeyavāsasam /

śaṅkhacakragadāpadmairmūrtimadbhirupāsitam // NarP_1,62.47 //

vakṣasthalasthayā lakṣmyā kaustubhena virājitam /

kaṭīsūtrabrahmasūtrakaṭakāṅgadabhūṣitam // NarP_1,62.48 //

bhrājatkirīṭavalayaṃ maṇinūpuraśobhitam /

dadarśa siddhani karaiḥ sevyamānamaharniśam // NarP_1,62.49 //

taṃ dṛṣṭvā bhaktibhāvena tuṣṭāva madhusūdanam /
śuka uvāca
namaste vāsudevāya sarvalokaikasākṣiṇe // NarP_1,62.50 //

jagadbījasvarūpāya pūrṇāya nibhṛtātmane /

haraye vāsukisthāya śvetadvīpanivāsine // NarP_1,62.51 //

haṃsāya matsyarūpāya vārāhatanudhāriṇe /

nṛsiṃhāya dhruvejyāya sāṃkhyayogeśvarāya ca // NarP_1,62.52 //

catuḥsanāya kūrmāya pṛthave svasuravātmane /

nābheyāya jagaddhātre vidhātreṃ'takāraya ca // NarP_1,62.53 //

bhārgavendrāya rāmāya rāghavāya parāya ca /

kṛṣṇāya vedakartre ca buddhakalkisvarūpiṇe // NarP_1,62.54 //

caturvyuhāya vedyāya dhyeyāya paramātmane /

naranārāyaṇākhyāya śiṣiviṣṭāya viṣṇave // NarP_1,62.55 //

ṛtadhāmne vidhāmne ca suparṇāya svarociṣe /

ṛbhave suvratākhyāya sudhāmne cājitāya ca // NarP_1,62.56 //

viśvarūpāya viśvāya sṛṣṭisthityantakāriṇe /

yajñāya yajñabhokte ca sthaviṣṭhāyāṇave 'rthine // NarP_1,62.57 //

ādityasomanetrāya sahaojobalāya ca /

ījyāya sākṣiṇe 'jāyabahuśīrṣāṅghribāhave // NarP_1,62.58 //

śrīśāya śrīnivāsāya bhaktavaśyāya śārṅgiṇe /

aṣṭaprakṛtyadhīśāya brahmaṇe 'nantasaktaye // NarP_1,62.59 //

bṛhadāraṇyavedyāya hṛṣīkeśāya vedhase /

puṇḍarīkanibhākṣāya kṣetrajñāya vibhāsine // NarP_1,62.60 //

govindāya jagatkartre jagannāthāya yogine /

satyāya satyasaṃdhāya vaikuṇṭhāyācyutāya ca // NarP_1,62.61 //

adhokṣajāya dharmāya vāmanāya tridhātave /

ghṛtārciṣe viṣṇave te 'nantāya kapilāyaya ca // NarP_1,62.62 //

viriñcaye trikakude ṛgyajuḥsāmarūpiṇe /

ekaśṛṅgāya ca śuciśravase śāstrayonaye // NarP_1,62.63 //

vṛṣākapaya ṛddhāya prabhave viśvakarmaṇe /

bhūrbhuvuḥsvaḥsvarūpāya daityaghne nirguṇāya ca // NarP_1,62.64 //

nirañjanāya nityāya hyavyayāyākṣarāya ca /

namaste pāhi māmīśa śaraṇāgatavatsala // NarP_1,62.65 //

iti stutaḥ sa bhagavāñcchaṅkhacakragadādharaḥ /

āraṇeyamuvācedaṃ bhṛśaṃ praṇatavatsalaḥ // NarP_1,62.66 //

śrībhagavānuvāca
vyāsaputra mahābhāga prīto 'smi tava suvrata /
vidyāmāpnuhi bhaktiṃ ca jñānī tvaṃ mama rūpadhṛk // NarP_1,62.67 //

yadrūpaṃ mama dṛṣṭaṃ prāk śvetadvīpe tvayā dvija /

so 'hamevāvatārārthaṃ sthito viśvaṃbharātmakaḥ // NarP_1,62.68 //

siddho 'si tvaṃ mahābhāga mokṣadharmānunucintayā /

varalokānyathā vāyuryathā ravaṃ savitā tathā // NarP_1,62.69 //

nityamuktasvarūpastvaṃ pūjyamānaḥ surairnaraiḥ /

bhaktirhi durlabhā loke mayi sarvaparāyaṇe // NarP_1,62.70 //

tāṃ labdhvā nāparaṃ kiñcillabdhavyamavaśiṣyate /

ākalpāntaḥ tapaḥ saṃsthau naranārāyaṇāvṛṣī // NarP_1,62.71 //

tayornideśato vyāso janaka stava suvrataḥ /

kartā bhāgavataṃ śāstraṃ tadadhīṣva bhuvaṃ vraja // NarP_1,62.72 //

sa tapyati tapastvadya parvate gandhamādane /

tvadviyogena khinnātmā taṃ prasādaya matpriyam // NarP_1,62.73 //

evamuktaḥ śuko vipra namaskṛtya caturbhujam /

yathāgataṃ nivṛtto 'sau piturantikamāgamat // NarP_1,62.74 //

atha taṃ svantike dṛṣṭvā pārāśaryyaḥ pratāpavān /

putraṃ prāpya prahṛṣṭātmā tapaso nivavarta ha // NarP_1,62.75 //

nārāyaṇaṃ namaskṛtya naraṃ caiva narottamam /

āraṇeyasamāyuktaḥ svāśramaṃ samupāgamat // NarP_1,62.76 //

nārāyaṇaniyogāttu tvanmukhena munīśvara /

cakāra saṃhitāṃ divyāṃ nānākhyānasamanvitām // NarP_1,62.77 //

vedatulyāṃ bhāgavatīṃ haribhaktivivarddhinīm /

nivṛttinirataṃ putraṃ śukamadhyāpayañca tām // NarP_1,62.78 //

ātmārāmo 'pi bhagavānpārāśaryātmajaḥ śukaḥ /

adhītavānsaṃhitāṃ vai nityaṃ viṣṇujanapriyām // NarP_1,62.79 //

evamete samākhyātā mokṣadharmāstavānadha /

paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ cāpi haribhaktivivarddhanāḥ // NarP_1,62.80 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge dvitīyapāde bṛhadupākhyāne mokṣadharṃmanirūpaṇaṃ nāma dviṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ

samāptaścāyaṃ dvitīyaḥ pādaḥ /

śaunaka uvāca
sūta sādho ciraṃ jīva sarvaśāstraviśāradaḥ /
yattvayā pāyitā vidvanvayaṃ kṛṣṇakathāmṛtam // NarP_1,63.1 //

śrutvā tu mokṣadharmānvai nārado bhagavatpriyaḥ /

sanandanamukhodgītānkiṃ papracchaṃ tataḥ param // NarP_1,63.2 //

mānasā brahmaṇaḥ putrāḥ sanakādyā munīśvarāḥ /

caranti lokānantasiddhā lokoddharaṇatatparāḥ // NarP_1,63.3 //

nārado 'pi mahābhāga nityaṃ kṛṣṇaparāyaṇaḥ /

teṣāṃ samāgame bhadrā kā kathā lokapāvanī // NarP_1,63.4 //

sūta uvāca
sādhu pṛṣṭaṃ mahābhāga tvayā lokopakāriṇā /
kathayiṣyāmi tatsarvaṃ yatpṛṣṭa nāradarṣiṇā // NarP_1,63.5 //

śrutvā sanandanaproktānmokṣadharmānsanātanān /

nārado bhārgavaśreṣṭha punaḥ papraccha tānmunīn // NarP_1,63.6 //

nārada uvāca
sarvadeveśvaro viṣṇurvede tantre ca kīrtitaḥ /
samārādhyaḥ sa evātra sarvaiḥ sarvārthakāṅkṣibhiḥ // NarP_1,63.7 //

kairmantrairbhagavānviṣṇuḥ samārādhyo munīśvarāḥ /

ke devāḥ pūjanīyāśca viṣṇupādaparāyaṇaiḥ // NarP_1,63.8 //

tantraṃ bhāgavataṃ viprā guruśiṣyaprayojakam /

dīkṣaṇaṃ prātarādyaṃ ca kṛtyaṃ syādyattaducyatām // NarP_1,63.9 //

yairmāsaiḥ karmabhiryairvā japyairhemādibhistathā /

prīyeta paramātmā vai tadbrūta mama mānadāḥ // NarP_1,63.10 //

sūta uvāca
etacchrutvā vacastasya nāradasya mahātmanaḥ /
sanatkumāro bhagavānuvācārkasamadyutiḥ // NarP_1,63.11 //

sanatkumāra uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi tantraṃ bhāgavataṃ tava /
yajjñātvāmalayā bhaktyā sādhayedviṣṇumavyayam // NarP_1,63.12 //

tripadārthaṃ catuṣpādaṃ mahātantraṃ pracakṣate /

bhogamokṣakriyācaryāhvayā pādāḥ prakīrtitāḥ // NarP_1,63.13 //

pādārthāstu paśupatiḥ paśupāśāstraya eva hi /

patistatra śivohyeko jīvāstu paśavaḥ smṛtāḥ // NarP_1,63.14 //

yāvanmohādisaṃyogāḥ svarūpābodhalakṣaṇāḥ /

tāvatpaśutvameteṣāṃ dvaitavatpaśya nārada // NarP_1,63.15 //

pāśāḥ pañcavidhāstveṣāṃ pratyekaṃ teṣu lakṣaṇam /

paśavastrividhāścāpi vijñātāḥ kalasaṃjñikāḥ // NarP_1,63.16 //

talapākalasaṃjñaśca sakalaśceti nāmataḥ /

tatrādyo malasaṃyukto malakarmayutaḥ paraḥ // NarP_1,63.17 //

malamāyākarmayutastṛtīyaḥ parikīrtitaḥ /

ādyastu dvividhastatra samāsakaluṣastathā // NarP_1,63.18 //

asamāsamalaśceti dvitīyo 'pi punastathā /

pakvāpakvamalenaiva dvividhaḥ parikīrtitaḥ // NarP_1,63.19 //

śuddhe 'dhvani gatāvetau vijñānapralayākalau /

kalāditattvaniyataḥ sakalaḥ paryaṭatyayam // NarP_1,63.20 //

karmānugaśarīreṣu tattadbhuvanageṣu ca /

pāśāḥ pañca tathā tatra prathamau malakarmajau // NarP_1,63.21 //

māyeyaśca tirodhānaśaktijo bindujaḥ paraḥ /

eko 'pyanekaśaktirdṛkkriyācchādanakomalaḥ // NarP_1,63.22 //

tuṣakañcukavaddehanimittaṃ cātmanāmiha /

dharmādharmātmakaṃ karma vicitraphalabhogadam // NarP_1,63.23 //

pravāhanityaṃ tadbījāṅkuranyāyena saṃsthitam /

ityetau prathamau cātha māyeyādyān śṛṇudvija // NarP_1,63.24 //

sañcidānandavibhavaḥ paramātmā sanātanaḥ /

patirjayati sarveṣāmeko bījaṃ vibhuḥ param // NarP_1,63.25 //

manasyati na codeti nivṛttiṃ ca prayacchati /

varvarti dṛkkriyārūpaṃ tattejaḥ śāṃbhavaṃ param // NarP_1,63.26 //

śakto mayā harau bhukto paśugaṇasya hi /

tacchaktimādyāmekāntāṃ vidrūpākhyāṃ vadanti hi // NarP_1,63.27 //

tayā cojjṛṃbhito bindurdikkriyātmā śivābhidhaḥ /

aśeṣatattvajātasya kāraṇaṃ vibhuravyayam // NarP_1,63.28 //

asminnilīnā nikhilā icchāyāḥ śaktayaḥ svakam /

kṛtyaṃ kurvanti tenedaṃ sarvānugrāhakaṃ mune // NarP_1,63.29 //

cijjaḍānugrahārthāya yasya viśvaṃ sisṛkṣataḥ /

ādyonmeṣo 'sya nādātmā śāntyādibhuvanātmakaḥ // NarP_1,63.30 //

tacchaktitattvaṃ viprendra proktaṃ sāvayavaṃ param /

tato jñānakriyāśaktyostathotkarṣāpakarṣayoḥ // NarP_1,63.31 //

prasaraścāpyabhāvena tattvaṃ caitatsadāśivam /

dṛkśaktiryatra nyagbhūtā kriyāśaktirviśiṣyate // NarP_1,63.32 //

īśvarākhyaṃ tu tattattvaṃ proktaṃ sarvārthakartṛkam /

yatra kriyā hi nyagbhūtā jñānākhyodrekamaśnute // NarP_1,63.33 //

tattattvaṃ caiva vidyākhyaṃ jñānarūpaṃ prakāśakam /

nādo binduśca sakalaḥ sadākhyaṃ tattvamāśritau // NarP_1,63.34 //

vidyeśāḥ punaraiśaṃ tu mantrā vidyābhidhaṃ punaḥ /

imāni caiva tattvāni śuddhādhveti prakīrtitam // NarP_1,63.35 //

sākṣānnimittamīśo 'tretyupādānasabindurāṭ /

pañcānāṃ kālarāhityākramo nāstīti niścitam // NarP_1,63.36 //

vyāpāravasato hyeṣāṃ vihitā khalu kalpanā /

tattvaṃ vastuta ekaṃ tu śivākhyaṃ citraśaktikam // NarP_1,63.37 //

śaktaṃ yāṃ vṛttibhedāttuvihitāḥ khalu kalpanāḥ /

cijjaḍānugrahārthāya kṛtvā rūpāṇi vai prabhuḥ // NarP_1,63.38 //

anādimalaruddhānāṃ kurute 'nugrahaṃ citām /

muktiṃ ca viśveṣāṃ svavyāpāre samarthetām // NarP_1,63.39 //

vidhatte jaḍavargasya sarvānugrāhakaḥ śivaḥ /

śivasāmānyarūpo hi mokṣastu cidanugrahaḥ // NarP_1,63.40 //

so 'nāditvātkarmaṇo hi tattadbhogaṃ vinā bhavet /

tenānugrāhakaḥ śambhustadbhuktyai prabhurvyayaḥ // NarP_1,63.41 //

kurute sūkṣmakaraṇabhuvanotpattimañjasā /

karttopādānakaraṇairvinā kārye na dṛśyate // NarP_1,63.42 //

śaktayaḥ karaṇaṃ cātra māyopādānamiṣyate /

nityaikā ca śivā śaktyā hyanādinidhanā satī // NarP_1,63.43 //

sādhāraṇī narāṇāṃ vai bhuvanānāṃ ca kāraṇam /

svabhāvānmohajananī svacitājanakarmabhiḥ // NarP_1,63.44 //

viśvī sūkṣmā parā māyā vikṛtaiḥ parattu sā /

karmāṇyāvekṣya vidyeśo māyāṃ vikṣobhya śaktibhiḥ // NarP_1,63.45 //

vidhatte jīvabhogārthaṃ vapūṃṣi karaṇāni ca /

sṛjatyādo kālatattvaṃ nānāśaktimayī ca sā // NarP_1,63.46 //

bhāvi bhūtaṃ mavañcedaṃ jagatkalayate layam /

sūte hyanantaraṃ māyā śaktiṃ niyamanātmikām // NarP_1,63.47 //

sarvaṃ niyamayatyeṣā teneyaṃ niyatiḥ smṛtā /

anantaraṃ ca sā māyā nityā viśvavimohinī // NarP_1,63.48 //

anādinidhanā tattvaṃ kalākhyaṃ janayatyapi /

ekatastu nṛṇāṃ yena kalayitvā malaṃ tataḥ // NarP_1,63.49 //

kartṛśaktiṃ vyañjayati tenedaṃ tu kalābhidham /

kālena ca niyatyopasargatāṃ samupetayā // NarP_1,63.50 //

vyāpāraṃ vidadhātyeṣā bhūparyantaṃ svakīyakam /

pradarśanātha vai puṃso viṣayāṇāṃ ca sā punaḥ // NarP_1,63.51 //

prakāśarūpaṃ vidyākhyaṃ tattvaṃ sūte kalaiva hi /

vidyā tvāvaraṇaṃ bhitvā jñānaśakteḥ svakarmaṇā // NarP_1,63.52 //

viṣayāndarśayatyeṣātmanāṃśākāraṇaṃ hyataḥ /

karoti bhogyaṃ yānāsau karaṇena pareṇa vai // NarP_1,63.53 //

udbuddhaśaktiḥ puruṣaḥ pracodya mahadādikān /

bhogye bhogaṃ ca bhoktāraṃ tatparaṃ karaṇaṃ tu sā // NarP_1,63.54 //

bhogyesya bhogyatirmāsāñcidvyaktirbhoga ucyate /

sukhādirūpo viṣayākārā buddhiḥ samāsataḥ // NarP_1,63.55 //

bhogyaṃ bhoktuśca svenaiva vidyākhyaṃ karaṇaṃ tu tat /

yadyarkavatprakāśā dhīḥ karmatvāñca tathāpi hi // NarP_1,63.56 //

karaṇāntarasāpekṣā śaktā grāhayituṃ ca tam /

saṃbandhātkāraṇādyaistadbhogautsukyena codanāt // NarP_1,63.57 //

tañcaṣṭāphalayogāñca saṃsiddhā kartṛtāsya tu /

akartṛtvābhyupagame bhoktṛtvākhyā vṛthāsya tu // NarP_1,63.58 //

kiṃ ca pradhānacaritaṃ vyarthaṃ sarvaṃ bhavettataḥ /

kartṛtvarahite puṃsi karaṇādyaprayojake // NarP_1,63.59 //

bhogasyāsaṃbhavastasmātsa evātra pravartakaḥ /

karaṇādiprayoktṛātvaṃ vidyayaivāsya saṃmatam // NarP_1,63.60 //

anantaraṃ kalārāgaṃ sūte bhidyaṅgarūpakam /

yena bhogyāya janitā bhidyaṅge puruṣe punaḥ // NarP_1,63.61 //

kriyāpravṛttirbhavati tenedaṃ rāgasaṃjñikam /

ebhistattvaiśca bhoktṛtvadaśāyāṃ kalito yadā // NarP_1,63.62 //

nityastadāyamātmā tu labhate puruṣābhidhām /

kalaiva praścādavyaktaṃ sūte bhogyāya cāsya tu // NarP_1,63.63 //

saptagranthividhānasya yattadgauṇasyakāraṇam /

guṇānāmavibhāgo 'tra hyādhāre kṣmādibhāgavat // NarP_1,63.64 //

ādhāro 'pi ca yasteṣāṃ tadavyaktaṃ ca gīyate /

traya eva guṇā hyaṣāmavyaktādeva saṃbhavaḥ // NarP_1,63.65 //

sattvaṃ rajastamaḥprakhyā vyāpāraniyamātmikā /

guṇato dhīśca viṣayādhyavasāyasvarūpiṇī // NarP_1,63.66 //

guṇatastrividhā sāpi proktā karmānusārataḥ /

mahattattavādahṝṅkāro jātaḥ saṃraṃbhavṛttimān // NarP_1,63.67 //

saṃbhodādasya viṣayaḥ prāpnoti vyavahāryatām /

sattvā dviguṇabhedena sa punastrividho bhavet // NarP_1,63.68 //

taijaso rājasaścaiva tāmasaśceti nāmataḥ /

tatra taijasato jñānendriyāṇi manasā saha // NarP_1,63.69 //

prakāśānva yatastasmādvodhakāni bhavanti hi /

rājasāñca kriyāhetostathā karmendriyāṇi tu // NarP_1,63.70 //

tāmasāñcaiva jāyante tanmātrā bhūtayonayaḥ /

icchārūpaṃ ca saṃkalpavyāpāraṃ tatra vai manaḥ // NarP_1,63.71 //

dvidhādhikāri tañcittaṃ bhoktṛbhogopapādakam /

bahiḥ karaṇabhāvena svocitena yataḥ sadā // NarP_1,63.72 //

indriyāṇāñca sāmarthyaṃ saṃkalpenātmavṛttinā /

karotyantaḥsthitaṃ bhūyastato 'ntaḥ karaṇaṃ manaḥ // NarP_1,63.73 //

mano 'hṝṅkārabuddhyākhyamastyantaḥ kāraṇaṃ tridhā /

icchāsaṃraṃbhabodhākhyā vṛttayaḥ kramato 'sya tu // NarP_1,63.74 //

jñānendriyāṇi śrotraṃ tvak cakṣurjihvā ca nāsikā /

grāhyāśca viṣayā hyeṣāṃ jñeyāḥ śabdādayo mune // NarP_1,63.75 //

śabdasparśarūparasagandhāḥ śabdādayo matāḥ /

vākpāṇipādapāyūpasthāstu karmendriyāṇyapi // NarP_1,63.76 //

vacanādānagamanotsargānandeṣu karmasu /

karaṇāni ca siddhinā na kṛtiḥ karaṇairvinā // NarP_1,63.77 //

daśadhā karaṇaiśceṣṭāṃ kāryamāviśya kāryate /

ceṣṭante kāryamālaṃbya vibhutvātkaraṇāni tu // NarP_1,63.78 //

tanmātrāṇi tu khavāyustejo 'mbhaḥ kṣmeti pañca vai /

tebhyo bhūtānyekaguṇānyākhyātāni bhavanti hi // NarP_1,63.79 //

iti pañcasu śabdo 'yaṃ sparśo bhūtacatuṣṭaye /

rūpaṃ triṣu rasaścaiva dvayorgandhaḥ kṣitau tathā // NarP_1,63.80 //

kāryāṇyeṣāṃ krameṇaivāvakāśo vyūhakalpanam /

pākaśca saṃgrahaścaiva dhāraṇaṃ ceti kathyate // NarP_1,63.81 //

āśītoṣṇau mahā vādyau śītoṣṇau vāritejasoḥ /

bhāsvadagnau jale śuklaṃ kṣitau śuklādyanekadhā // NarP_1,63.82 //

rūpaṃ triṣu rasoṃ'bhaḥ su madhuraḥ ṣaḍidhaḥ kṣitau /

gandhaḥ kṣitāvasurabhiḥ surabhiśca prakīrtitaḥ // NarP_1,63.83 //

tanmātraṃ tadbhūtaguṇaṃ karaṇaṃ poṣaṇaṃ tathā /

bhūtasya tu viśeṣo 'yaṃ viśeṣarahitaṃ tu tat // NarP_1,63.84 //

imāni pañcabhūtāni saṃniviṣṭāni sarvataḥ /

pañcabhūtātmakaṃ sarvaṃ jagatsthāvarajaṅgamam // NarP_1,63.85 //

śarīrasaṃniviṣṭatvameṣāṃ tāvannirūpyate /

dehe 'sthimāṃsakeśatvaṅnakhadantāśca pārthivāḥ // NarP_1,63.86 //

mūtraraktakaphasvedaśukrādiṣu jalasthitiḥ /

hṛdi paṅktau dṛśoḥ pitte tejastaddharmadarśanāt // NarP_1,63.87 //

prāṇādivṛttibhedena vāyuścaivātra saṃsthitaḥ /

viyatsarvāsu nāḍīṣu garbhavṛtyanuṣaṅgataḥ // NarP_1,63.88 //

prayoktyādimahīprāntametadaṇḍārthasādhanam /

pratyātmaniyataṃ bhogabhedato vyavasīyate // NarP_1,63.89 //

tattvānyevaṃ kalādyāni pratipuṃniyatāni hi /

deheṣu karmavaśataḥ sarveṣu vicaranti hi // NarP_1,63.90 //

māyeyaścaiva pāśo 'yaṃ yenāvṛtamidaṃ jagat /

aśuddhādhvāmato hyeṣa dharaṇyādikalāvadhiḥ // NarP_1,63.91 //

tatra bhūmaṇḍalastho 'sau sthāvaro jaṅgamātmakaḥ /

sthāvarā girivṛkṣādyā jaṅgamastrividhaḥ punaḥ // NarP_1,63.92 //

svedajāścāṇḍajāścaiva tathaiva ca jarāyujāḥ /

carācareṣu lakṣāṇāṃ caturāśītiyonayaḥ // NarP_1,63.93 //

bhramamāṇasteṣu jīvaḥ kadācinmānuṣaṃ vapuḥ /

prāpnoti karmavaśataḥ paraṃ sarvārthasādhakam // NarP_1,63.94 //

tatrāpi bhārate khaṇḍe brāhmaṇādikuleṣu ca /

mahāpuṇyavaśenaiva janirbhavati durlabhā // NarP_1,63.95 //

janiśca puṃstriyoryogaḥ śukraśoṇitayogataḥ /

bindurekaḥ praviśati yadā garbhe dvayātmakaḥ // NarP_1,63.96 //

tadā rajo 'dhike nārī bhavedreto 'dhike pumān /

malakarmādipāśena kaścidātmā niyantritaḥ // NarP_1,63.97 //

jīvabhāvaṃ tadā tasminsakalaḥ pratipadyate /

atha tatrāhṛtairmātrā pānānnādyaiśca poṣitaḥ // NarP_1,63.98 //

pakṣamāsādikālena vardhate vapuratra hi /

duḥkhādyaḥ pīḍitaścaivācchannadeho jarāyuṇā // NarP_1,63.99 //

evaṃ tatra sthito garbhe prāgjanmotthaṃ śubhāśubham /

smaraṃstiṣṭati duḥkhātmāpīḍyamāno muhurmuhuḥ // NarP_1,63.100 //

kālakrameṇa bālo 'sau mātaraṃ pīḍayannapi /

saṃpīḍito niḥsarati yoniyantrādavāṅmukhaḥ // NarP_1,63.101 //

kṣaṇaṃ tiṣṭati niśceṣṭastato roditumicchati /

tataḥ krameṇa sa śiśurvardhamāno dinedine // NarP_1,63.102 //

bālapaugaṇḍabhedena yuvatvaṃ pratipadyate /

evaṃ krameṇa loke 'smindehināṃ dehasaṃbhavaḥ // NarP_1,63.103 //

mānuṣaṃ durlabhaṃ prāpya sarvalokopakārakam /

yastārayati nātmānaṃ tasmātpāpataro 'tra kaḥ // NarP_1,63.104 //

āhāraścaiva nidrā ca bhayaṃ maithunameva ca /

paśvādīnāṃ ca sarveṣāṃ ca sarveṣāṃ sādhāraṇamitīritam // NarP_1,63.105 //

caturṣvevānurakto yaḥ sa mūrkho hyātmadhātakaḥ /

manuṣyāṇāmayaṃ dharmaḥ ravabandhacchedanātmakaḥ // NarP_1,63.106 //

pāśabandhanavicchedo dīkṣayaiva prajāyate /

ato bandhanavicchittyai mantradīkṣāṃ samācaret // NarP_1,63.107 //

dīkṣājñānākhyayā śaktyā hyapadhvaṃsitabandhanaḥ /

śuddhātmatattvanāmāsau nirvāṇapadamaśnute // NarP_1,63.108 //

svaśaktyātmikayā dṛṣṭyā śivaṃ dhyāyati paśyati /

yajate śivaṃ mantraiśca ravapareṣāṃ hitāya saḥ // NarP_1,63.109 //

śivārkaśaktidīdhityā samarthīkṛtacidṛśā /

śivaśaktyādibhiḥ sārddhaṃ paśyatyātmagatāvṛttiḥ // NarP_1,63.110 //

antaḥkaraṇavṛttiryā bodhākhyā sā maheśvaram /

na prakāśayituṃ śaktā pāśatvānnigaḍādivat // NarP_1,63.111 //

dīkṣaiva paramo hetuḥ pāśavicchedane punaḥ /

ataḥ śāstroktavidhinā matradīkṣāṃ samācaret // NarP_1,63.112 //

dīkṣitastantravidhinā svavarṇācāratatparaḥ /

anuṣṭānaṃ prakurvīta nityanamittikātmakam // NarP_1,63.113 //

nijavarṇāśramācārānmanasāpi na laṅghayet /

yo yasminnāśrame tiṣṭandīkṣāṃ prāpnoti mānavaḥ // NarP_1,63.114 //

sa tasminnāśrame tiṣṭhettaddharmānanupālayet /

kṛtānyapi na karmāṇi bandhanāya bhavanti hi // NarP_1,63.115 //

ekaṃ tu phaladaṃ karma mantrānuṣṭhānasaṃbhavam /

dīkṣito 'bhilaṣedbhogānyadyallokagatānasau // NarP_1,63.116 //

mantrārādhanasāmarthyāttadbhuktvā mokṣamaśnute /

nityaṃ naimittikaṃ dīkṣāṃ prāpya yo nācarennaraḥ // NarP_1,63.117 //

kañcitkālaṃ piśācatvaṃ prāpyānte mokṣamaśnute /

tasmāttu dīkṣitaḥ kuryyānnityanaimittikādikam // NarP_1,63.118 //

anuṣṭhānaṃ ca tenāsya dīkṣāṃ prāpyānumīyate /

nityanaimittikācāra pālakasya narasya tu // NarP_1,63.119 //

dīkṣāvaikalyavirahātsadyo muktistu jāyate /

tatrāpi gurubhaktasya gatirbhavati nānyathā // NarP_1,63.120 //

dīkṣayā gurumūrtisthaḥ sarvānugrāhakaḥ śivaḥ /

dṛṣṭādyarthatayā yasya gurubhaktistu kṛtrimā // NarP_1,63.121 //

kṛte 'pi viphalaṃ tasya prāyaścittaṃ pade pade /

kāyena manasā vācā gurubhaktiparasya ca // NarP_1,63.122 //

prāyaścittaṃ bhavennaiva siddhistasya pade pade /

gurubhaktiyute śiṣye sarvasvavinivedake // NarP_1,63.123 //

mithyāprayuktamantrastu prāyāścittī bhavedguruḥ // NarP_1,63.124 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde triṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
atha jīvasya pāśaughacchedanāyeṣṭasiddhidam /
dīkṣāvidhiṃ pravakṣyāmi mantrasāmarthyadāyakam // NarP_1,64.1 //

divyaṃ bhāvaṃ yato dadyātkṣiṇuyā dduritāni ca /

ato dīkṣeti sā proktā sarvāgamaviśāradaiḥ // NarP_1,64.2 //

mananaṃ sarvaveditvaṃ trāṇaṃ saṃkhāryanugrahaḥ /

mananātrāṇadharmattvānmantra ityabhidhīyate // NarP_1,64.3 //

strīpuṃnapuṃsakātmānaste mantrāstu tridhā matāḥ /

strīmantrāstu dviṭhāntāḥ syuḥ puṃmantrā huṃphaḍantakāḥ // NarP_1,64.4 //

klībāścaiva narmo 'tāḥ smurmantrāṇāṃ jātayaḥ smṛtāḥ /

pundaivatāstu mantrā syurvidyāḥ strīdaivatā matāḥ // NarP_1,64.5 //

ṣaṭ kramasu praśastāste manavastrividhāḥ punaḥ /

tārāntyarephaḥ svāhāstu tatrāgneyāḥ samīritāḥ // NarP_1,64.6 //

saumyāstu bhṛgupīyūṣabījaḍhyāḥ kathitā mune /

agnīṣomātmakā hyevaṃ mantrā jñeyā manīṣibhiḥ // NarP_1,64.7 //

bodhamāyānti cāgneyāḥ śvasane piṅgalāśrite /

saumayāścaiva prabudhyante vāme vahati māruteḥ // NarP_1,64.8 //

sarve mantrāḥ prabudhyante vāyau nāḍidvayāśrite /

svāpakāle tu mantrasya japo 'narthaphalapradaḥ // NarP_1,64.9 //

pratyekaṃ mantramuñcārya nāvyānāṃ tānsamuñcaret /

anulobhe binduyuktānvilobhe sargasaṃyutān // NarP_1,64.10 //

japto yadi sa vai devaṃ prabuddhaḥ kṣiprasiddhidaḥ /

anayā mālayā japto duṣṭamantro 'pi siddhyati // NarP_1,64.11 //

krūre karmāṇi cāgneyāḥ saumyāḥ saumya phalapradāḥ /

śāntajñānetiraudreyaśāntijāti samanvitaḥ // NarP_1,64.12 //

śānto 'pi raudratāmeti huṃphaṭīpallavayojanāt /

chinnādidoṣayuktāste naiva rakṣanti sādhakam // NarP_1,64.13 //

chinno ruddhaḥ śaktihīnastataścaiva parāṅmukhaḥ /

karmahīno netrahīnaḥ kīlitaḥ staṃbhitastathā // NarP_1,64.14 //

dagdhaḥ srastaśca bhītaśca malinaśca tiraskṛtaḥ /

bheditaśca suṣuptaśca madonmattaśca mūrcchitaḥ // NarP_1,64.15 //

hatavīryo bhrāntasaṃjñaḥ pradhvasto bālakastathā /

kumāro 'tha yuvā prauḍho vṛddho nistriṃśakastathā // NarP_1,64.16 //

nirbījaḥ sidvihīnaśca mandaḥ kūṭo niraṃśakaḥ /

sattvahīnaḥ kekaraśca bījahīnaśca dhṛmitaḥ // NarP_1,64.17 //

āliṅgito mohitaśca kṣudhārtaścātidīptakaḥ /

aṅgahīno 'tikruddhaścātikrūre vrīḍitastathā // NarP_1,64.18 //

praśāntamānasaḥ sthānabhraṣṭaśca vikalastathā /

ativṛddho 'tiniḥsnehaḥ pīḍitaśca tathā punaḥ // NarP_1,64.19 //

doṣā hyete samākhyātā vakṣyāmyeṣāṃ ca lakṣaṇam /

saṃyuktaṃ vā viyuktaṃ vā tridhā vā svarasaṃyutam // NarP_1,64.20 //

manoryasyādimadhyanti vahnibījaṃ tathocyate /

caturddhā pañcadhā vāpi sa mantraśchinnasaṃjñakaḥ // NarP_1,64.21 //

manoryasyādimadhyānte bhūbījadvayamucyate /

sa tu ruddho manujñeyo hyatiklaśena siddhidaḥ // NarP_1,64.22 //

tāravarmatrayā lakṣmīrevaṃ hīnastu yo manuḥ /

śaktihīnaḥ sa vijñeyaścirakālaphavapradhaḥ // NarP_1,64.23 //

kāmabījaṃ mukhe māyāhyante caivāṅkuśaṃ tathā /

asau parāṅmukho jñeyo bhajatāṃ cirasiddhidaḥ // NarP_1,64.24 //

ādimadhyāvasāneṣu sakāro dṛśyate yadi /

sa mantro badhiraḥ proktaḥ kaṣṭenālpaphalapradaḥ // NarP_1,64.25 //

pañcārṇo yadi repharkabinduvarjitavigrahaḥ /

netrahīnastu vijñeyaḥ kleśenāpi na siddhidaḥ // NarP_1,64.26 //

ādimadhyāvasāneṣu haṃsaḥ prāsādavāgbhavau /

haṃseṃdurvā sakāro vā phakāro varma vā puna // NarP_1,64.27 //

māprā namāmi ca padaṃ nāsti yasminsa kīlitaḥ /

evaṃ madhye dvayaṃ mūrghni yasminnasralakārakau // NarP_1,64.28 //

na vidyete sa mantrastu staṃbhitaḥ siddhirodhakṛt /

agniḥ pavanasaṃyukto manoryasya tu mūrddhani // NarP_1,64.29 //

sa sārṇo dṛśyate yastu sa mantro dagdhasaṃjñakaḥ /

asraṃ dvābhyāṃ tribhiḥ ṣaḍbhiraṣṭābhirdṛśyate 'kṣareḥ // NarP_1,64.30 //

trastaḥ sa mantro vijñeyo mukhe tāravivarjitaḥ /

hakāraḥ śaktirathavā bhīto mantraḥ sa eva hi // NarP_1,64.31 //

manoryasyādimadhyānte syānmakāracatuṣṭayam /

malinastu sa vijñeyo hyatikleśena siddhidaḥ // NarP_1,64.32 //

dārṇo yasya manormadhye mūrdhni krodhayugaṃ tathā /

asraṃ cāsti sa mantrastu tiraskṛta udīritaḥ // NarP_1,64.33 //

myodvayaṃ hṛdayaṃ śīrṣe vaṣaḍvauṣaṭkamadhyamaḥ /

yasya syādbhedito mantrastyājyaḥ kliṣṭaphalapradaḥ // NarP_1,64.34 //

tryakṣaro haṃsahīno yaḥ suṣuptaḥ kīrtitastu saḥ /

vidyā vāpyathavā mantro bhavetsaptadaśākṣaraḥ // NarP_1,64.35 //

ṣaṭkārapañcakādiryo madonmattastu sa smṛtaḥ /

yasya madhye sthitaṃ cāsraṃ sa mantro mūrcchitaḥ smṛtaḥ // NarP_1,64.36 //

virāmasthānagaṃ cāsraṃ hatavīryaḥ sa ucyate /

mantrasyādau ca madhye ca mūrdhni cāsracatuṣṭayam // NarP_1,64.37 //

jñātavyo bhrānta ityeṣa yaḥ syādaṣṭā daśākṣaraḥ /

punarviśativarṇo vā yo mantraḥ smarasaṃyutaḥ // NarP_1,64.38 //

hṛllekhākuṃśabījāḍhyaḥ pradhvastaḥ sa kathyate /

saptārṇo bālamantrastu kumāro vasuvarṇavān // NarP_1,64.39 //

ṣoḍaśārṇo yuvā prauḍhaścatvāriṃśativarṇakaḥ /

triṃśadvarṇaścatuḥṣaṣṭivarṇaścāpi śatākṣaraḥ // NarP_1,64.40 //

catuḥśatākṣaro mantro vṛddha ityabhidhīyate /

navārṇastārasaṃyukto mantro nistriṃśa ucyate // NarP_1,64.41 //

yasyānte hṛdayaṃ proktaṃ śiromantro 'tha madhyagaḥ /

śikhā varma ca yasyānte netramasraṃ ca dṛśyate // NarP_1,64.42 //

śiva śaktyārṇahīno vā nirbījaḥ sa manuḥ smṛtaḥ /

ādyantamadhye phaṭkāraḥ ṣoḍhā yasminpradṛśyate // NarP_1,64.43 //

sa manuḥ siddhihīnaḥ syānmandaḥ paṅktyakṣaro manuḥ /

kūṭa ekākṣaro mantraḥ sa evokto niraṃśakaḥ // NarP_1,64.44 //

dvivarṇaḥ sattvahīnaḥ syātkekaraścaturakṣaraḥ /

ṣaḍvarṇo bījahīno vā sārddhasaptākṣaro 'pi vā // NarP_1,64.45 //

sārddhadvādaśavarṇo vā dhūmito rniditastu saḥ /

sārddhabījatrayayuto mantro viṃśativarṇavān // NarP_1,64.46 //

triṃśadvarṇaścaikaviṃśadvarṇaścārliṅgitastu saḥ /

yo mantro dantavarṇastu mohitaḥ sa tu kīrtitaḥ // NarP_1,64.47 //

caturviśativarṇo vā saptaviṃśativarṇavān /

kṣudhārtaḥ sa tu vijñeyo mantrasiddhivivarjitaḥ // NarP_1,64.48 //

ekādaśākṣaro vāpi pañcaviṃśativarṇakaḥ /

trayorviṃśativarṇo vā sa manurdṛptasaṃjñakaḥ // NarP_1,64.49 //

ṣaḍviṃśatyakṣaro vāpi ṣaṭtriṃśadvarṇaṅko 'pi vā /

ekona triṃśadarṇo vā mantro hīnāṅgakaḥ smṛtaḥ // NarP_1,64.50 //

aṣṭāviṃśativarṇo vā tathaikatriṃśadarṇakaḥ /

atikrūraḥ sa vijñeyo 'khilakarmasu garhitaḥ // NarP_1,64.51 //

catvāriṃśatsamārabhya triṣaṣṭyantastu yo manuḥ /

vrīḍitaḥ sa tu vijñeyaḥ sarvakarmasu na kṣamaḥ // NarP_1,64.52 //

pañcaṣaṣṭyakṣarā mantrā jñeyā vai śāntamānasāḥ /

pañcaṣaṣaaṭyarṇamārabhya navanandākṣarāvadhi // NarP_1,64.53 //

ye mantrāste tu vijñeyāḥ sthānabhraṣṭā munīśvara /

trayodaśārṇā ye mantrāstithyarṇāśca tathā punaḥ // NarP_1,64.54 //

vikasāsteṃ samākhyātāḥ sarvatantraviśāradaiḥ /

śataṃ sārddhaśataṃ vāpi śatadvayamathāpi vā // NarP_1,64.55 //

dvinavatyekahīno vā śatatrayamathāpi vā /

ye mantrā varṇasaṃkhyākā niḥsnehāste prakīrtitāḥ // NarP_1,64.56 //

catuḥśataṃ samārabhya sahasrārṇāvadhi dvija /

ativṛddhāḥ prayogeṣu śithilāste samīritāḥ // NarP_1,64.57 //

sahasravarṇadadhikā mantrāste pīḍitāhvayāḥ /

tadvarddhvaṃ caiva ye mantrāḥ stotrarūpāstu te smṛtāḥ // NarP_1,64.58 //

evaṃ vidhāḥ samākhyātā manavo doṣa saṃyutāḥ /

doṣānetānavijñāya mantrānetāñjapanti ye // NarP_1,64.59 //

siddhirna jāyate teṣāṃ kalpakoṭiśatairapi /

chinnādidoṣaduṣṭānāṃ mantrāṇāṃ sādhanaṃ bruve // NarP_1,64.60 //

yonimudrāsane sthitvā prajapedyaḥ samāhitaḥ /

yaṃ kañcidapi vā mantraṃ tasya syuḥ sarvasiddhayaḥ // NarP_1,64.61 //

savyapāṣṇi gude sthāpya dakṣiṇaṃ ca dhvajopari /

yonimudrābandha evaṃ bhavedāsanamuttamam // NarP_1,64.62 //

anyo 'pyatra prakāro 'sti yonimudrānibandhane /

tadagre sarahasyaṃ te kathayiṣyāmi nārada // NarP_1,64.63 //

pāraṃparyakramaprāpto nityānuṣṭānatatparaḥ /

gurvanujñārataḥ śrīmānabhiṣekasamanvitaḥ // NarP_1,64.64 //

suṃdaraḥ sumukhaḥ śāntaḥ kulīnaḥ sulabho vaśī /

mantratantrārthatattvajño nigrahānugrahakṣamaḥ // NarP_1,64.65 //

nirapekṣo munirdānto hitavādī vicakṣaṇaḥ /

tattvaniṣkāsane dakṣo vinayī ca suveṣavān // NarP_1,64.66 //

āśramī dhyānanirataḥ saṃśayacchitsuvuddhimān /

nityānuṣṭānasaṃyuktastvācāryaḥ parikīrtitaḥ // NarP_1,64.67 //

śānto vinītaḥ śuddhātmā sarvalakṣaṇasaṃyutaḥ /

śamādisādhanopetaḥ śraddhāvān susthirāśayaḥ // NarP_1,64.68 //

śuddhadeho 'nnapānadyairddhārmikaḥ śuddhamānasaḥ /

dṛḍhavratasamācāraḥ kṛtajñaḥ pāpabhīrukaḥ // NarP_1,64.69 //

gurudhyānastutikathāsevanāsaktamānasaḥ /

evaṃvidho bhavecchiṣyastvanyathā guruduḥkhadaḥ // NarP_1,64.70 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde catuḥṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
parīkṣya śiṣyaṃ tu gururmantraśodhanamācaret /
prākpratyagdakṣiṇodakcapañcasūtrāṇi pātayet // NarP_1,65.1 //

catuṣṭayaṃ catuṣkānāṃ syādevaṃ nṛpakoṣṭake /

tatrādyaprathame tvādyaṃ dvitīyādye dvitīyakam // NarP_1,65.2 //

tṛtīyādye tṛtīyaṃ syāñca turthādye turīyakam /

tattadāgneyakoṣṭeṣu tattatpañcamamakṣaram // NarP_1,65.3 //

vilikhya kramato dhīmānmanuṃ saṃśodhayettataḥ /

nāmādyakṣaramārabhya yāvanmantrādi varṇakam // NarP_1,65.4 //

catuṣke yatra nāmārṇastatsyātsiddhicatuṣkakam /

prādakṣiṇyāttaddvitīyaṃ sādhyākhyaṃ parikīrtitam // NarP_1,65.5 //

tṛtīyaṃ puṃsi siddhākhyaṃ turīyamarisaṃjñakam /

dvayorvarṇāvekakoṣṭe siddhasiddheti tanmatam // NarP_1,65.6 //

taddvitīye tu mantrārṇe siddhasādhyaḥ prakīrtitaḥ /

tṛtīye tatsusiddhaḥ syātsiddhāristañcaturthake // NarP_1,65.7 //

nāmārṇānyacatuṣkāttu dvitīye mantravarṇake /

catuṣke cettadā pūrvaṃ yatra nāmākṣaraṃ sthitam // NarP_1,65.8 //

tatra tatkoṣṭamārabhya gaṇayetpūrvavatkramāt /

sādhyasiddhaḥ sādhyasādhyastatsusiddhaśca tadripruḥ // NarP_1,65.9 //

tṛtīye ceñcatuṣke tu yadi syānmantravarṇakaḥ /

tadā pūrvoktarītyā tu kramāddveyaṃ manīṣibhiḥ // NarP_1,65.10 //

susiddhasiddhastatsādhyastatsusiddhaśca tadṛṣiḥ /

turīye ceñcatuṣke tu tadaivaṃ gaṇayetsudhīḥ // NarP_1,65.11 //

arisiddho 'risādhyaśca tatsusiddhaśca tadripuḥ /

riddhasiddho yathoktena dviguṇātsiddhisādhyakaḥ // NarP_1,65.12 //

siddhaḥ susiddhorddhatayātsiddhārirhati gotrajān /

dviguṇātsādhyasiddhastu sādhyasādhyo vilaṃbataḥ // NarP_1,65.13 //

sādhyaḥ susiddho dviguṇātsādhyārirhanti bāndhavān /

susiddhasiddhorddhatayā tatsādhyo dviguṇājjapāt // NarP_1,65.14 //

tatsusiddhaprāptimātrātsusiddhāriḥ kuṭuṃbahṛt /

arisiddhastu putradhno 'riśādhyaḥ kanyakāpahaḥ // NarP_1,65.15 //

tatsusiddhaḥ kalatradhnaḥ sādhakadhnore 'pyariḥ smṛtaḥ /

anye 'pyatra prakārā hi saṃti vai bahavoṃ mune // NarP_1,65.16 //

sarveṣu mukhyo 'yaṃ te 'tra kathito kathahābhidhaḥ /

evaṃ saṃśodhya mantraṃ tu śuddhe kāle sthale tathā // NarP_1,65.17 //

dīkṣayeñca guruḥ śiṣyaṃ tadvidhānamudīryate /

nityakṛtyaṃ vidhāyātha praṇamyagurupādukām // NarP_1,65.18 //

prārthayetsadguruṃ bhaktyābhīṣaaṭārthamādṛtaḥ /

saṃpūjya vastrālaṅkāragohiraṇyadharādibhiḥ // NarP_1,65.19 //

kṛtvā svasti vidhānaṃ tu maṇḍalādi ca tuṣṭimān /

guruḥ śiṣyeṇa sahitaḥ śuciryāgagṛhaṃ viśet // NarP_1,65.20 //

sāmānyārghodakenātha saṃprokṣya dvāramastrataḥ /

divyānutsārayedvighnānnabhasthānarcya vāriṇā // NarP_1,65.21 //

pārṣṇighātaistribhirbhauṃmāṃstataḥ karma samācaret /

varṇakaiḥ sarvatobhadre yathoktaparikalpite // NarP_1,65.22 //

vahnimaṇḍalamabhyarcya tatkalāḥ paripūjya ca /

astraprakṣālitaṃ kuṃbhaṃ yathāśakti vinirmitam // NarP_1,65.23 //

tatra saṃsthāpya vidhivattatra bhānoḥ kalāṃ yajet /

vilomamātṛkāmūlamuñcaran śuddhavāriṇā // NarP_1,65.24 //

āpūrya kuṃbhaṃ tatrārcetsomasya vidhivatkalāḥ /

dhūmrārcirūṣmā jvalinī jvālinī visphuliṅginī // NarP_1,65.25 //

suśrīḥ surūpā kapilā havyakavyavahā tathā /

vahnerdaśa kalāḥ proktāḥ procyante 'tha raveḥ kalāḥ // NarP_1,65.26 //

tapinī tāpinī dhūmrā marīcijvālinī ruciḥ /

suṣumṇā bhogadā viśvā bodhinī dhāriṇī kṣamā // NarP_1,65.27 //

athendrośca kalā jñeyā hyamṛtā mānadā punaḥ /

pūṣā tuṣṭiśca puṣṭiśca ratiśca dhṛtisaṃjñikāḥ // NarP_1,65.28 //

śaśinī candrikā kātirjyotsnā śrīḥ prītiraṅgadā /

pūrṇāpūrṇāmṛtā ceti proktāścandramasaḥ kalāḥ // NarP_1,65.29 //

vasrayugmena saṃveṣṭya tasminsarvaiṣadhīḥ kṣipet /

navaratnāni nikṣipya vinyasetpañcapallavān // NarP_1,65.30 //

panasāmravaṭāśvatthavakuleti ca tān viduḥ /

muktāmāṇikyavaiḍūryagomedānvajravidrumau // NarP_1,65.31 //

padmarāgaṃ marakataṃ nīlaṃ ceti yathākram /

evaṃ ratnāni nikṣipya tatrāvāhyeṣṭadevatām // NarP_1,65.32 //

saṃpūjya vidhivanmantrī tataḥ śiṣyaṃ svalaṅkṛtam /

vedyāṃ saṃveśya saṃprokṣya prokṣaṇīsthena vāriṇā // NarP_1,65.33 //

bhūtaśuddhyādikaṃ katvā taccharīre vidhānataḥ /

nyāsajālena saṃśodhya mūrdhni vinyasya pallavān // NarP_1,65.34 //

aṣṭottaraśatenātha mūlamantreṇa mantritaiḥ /

abhiṣiñcetpriyaṃ śiṣyaṃ japanmūlamanuṃ hṛdi // NarP_1,65.35 //

śiṣṭodakena vācamya paridhāyāṃbaraṃ śiśuḥ /

guruṃ praṇamya vidhivatsaṃviśetpurataḥ śuciḥ // NarP_1,65.36 //

atha śiṣyasya śirasi hastaṃ datvā gurustataḥ /

japedaṣṭottaraśataṃ deyamantraṃ vidhānataḥ // NarP_1,65.37 //

samo 'stvityakṣarāndadyāttataṛ śiṣyor'cayedgurum /

tataḥ sacandanaṃ hastaṃ datvā śiṣyasya mastake // NarP_1,65.38 //

tatkarṇe pravadedvidyāmaṣṭavāraṃ samāhitaḥ /

saṃprāptavidyaḥ śiṣyo 'pi nipatedgurupādayoḥ // NarP_1,65.39 //

uttiṣṭha vatsa mukte 'si samyagācāravānbhava /

kīrtiśrīkāntiputrāyurbalārogya sadāstu te // NarP_1,65.40 //

tataḥ śiṣyaḥ samutthāya gandhādyairgurumarcayet /

dadyāñca dakṣiṇāṃ tasmai vittaśāṭhyavivarjitaḥ // NarP_1,65.41 //

saṃprāpyaivaṃ gurormantraṃ tadārabhya dhanādibhiḥ /

dehaputrakalatraiśca gurusevāparo bhavet // NarP_1,65.42 //

svaṣṭadevaṃ yajenmadhye datvā puṣpāñjaliṃ tataḥ /

agninairṛtivāgīśān krameṇa paripījayet // NarP_1,65.43 //

yadā madhye yajedviṣṇuṃ bāhyādiṣu vināyakam /

raviṃ śivāṃ śivaṃ caiva yadā madhye tu śaṅkaram // NarP_1,65.44 //

raviṃ gaṇeśamaṃbāṃ ca hariṃ cātha yadā śivām /

īśaṃ vighnārkagovindānmadhye cedgaṇanāyakam // NarP_1,65.45 //

śivaṃ śivāṃ raviṃ viṣṇuṃ ravau madhyagate punaḥ /

gaṇeṣaṃ viṣṇumaṃbāṃ ca śivaṃ ceti yathākramam // NarP_1,65.46 //

evaṃ nitya samabhyarcya devapañcakamādṛtaḥ /

brāhme muhūrtte hyutthāya kṛtvācā vaśyakaṃ budhaḥ // NarP_1,65.47 //

aśaṅkito vā śayyāyāṃ svakīyaśirasi smaret /

sahasradalaśuklābjakārṃṇakāsthadumaṇḍale // NarP_1,65.48 //

akathāditrikoṇasthaṃ varābhayakaraṃ gurum /

dvinetraṃ dvibhujaṃ śuklagandhamālyānuṃlepanam // NarP_1,65.49 //

vāme śaktyā yutaṃ dhyātvā mānasairupacārakaiḥ /

ārādhya pādukāmantraṃ daśadhāprajapetsudhīḥ // NarP_1,65.50 //

vā māyā śrīrbhagendvāḍhyā viyaddhaṃsakhakāgnayaḥ /

hasakṣamalavāryagnivāmakarṇaiduyugmarut // NarP_1,65.51 //

tato bhṛgvākāśaravāgnibhagendvāḍhyāḥ parantimaḥ /

sahakṣamalatoyāgnicandraśāntiyuto marut // NarP_1,65.52 //

tataḥ śrīścāmukānte tu nandanāthāmukī punaḥ /

devyaṃbānte śrīpāndukāṃ pūjayāmi hṛdantime // NarP_1,65.53 //

ayaṃ śrīpādukāmantraḥ sarvasiddhiprado nṛṇām /

guhyeti ca samarpyātha mantrairetairnametsudhīḥ // NarP_1,65.54 //

akhaṇḍamaṇḍalākāraṃ vyāptaṃ yena carācaram /

tatpadaṃ darśitaṃ yena tasmai śrīgurave namaḥ // NarP_1,65.55 //

ajñānatimirāndhasya jñānāñjanaśalākayā /

cakṣurunmīlitaṃ yena tasmai śrīgurave namaḥ // NarP_1,65.56 //

namo 'stu gurave tasmā iṣṭadevasvarūpiṇe /

yasya vāgamṛtaṃ hṝnti viṣaṃ saṃsārasaṃjñakam // NarP_1,65.57 //

iti natvā paṭhetstotraṃ sadyaḥ pratyayakārakam /

oṃ namaste nātha bhagavān śivāya gururūpiṇe // NarP_1,65.58 //

vidyāvatārasaṃsiddhyai svīkṛtānekavigraha /

navāya tanarūpāya paramārthaikarūpiṇe // NarP_1,65.59 //

sarvājñānatamobhedabhānave ciddhanāya te /

statantrāya dayākḷptavigrahāya śivātmane // NarP_1,65.60 //

paratra trāya bhaktānāṃ bhavyānāṃ bhāvarūpiṇe /

vivekināṃ vivekāya vimarśāya vimarśinām // NarP_1,65.61 //

prakāśānāṃ prakāśāya jñānināṃ jñānarūpiṇe /

purastātpārśvayoḥ pṛṣṭe namastubhyamuparyadhaḥ // NarP_1,65.62 //

sadā sañcitsvarūpeṇa vidhehi bhavadāsanam /

tvatprasādādahaṃ deva kṛtākṛtyo 'smi sarvataḥ // NarP_1,65.63 //

māyāmṛtyumahāpāśādvimukto 'smi śivo 'smi vaḥ /

iti stutvā tataḥ sarva gurave vinivedayet // NarP_1,65.64 //

prātaḥ prabhṛti sāyāntaṃ sāṃyādiprātarantataḥ /

yatkaromi jagannātha tadastu tava pūjanam // NarP_1,65.65 //

tataśca gurupādābjagalitāmṛtadhārayā /

kṣālitaṃ nijamātmānaṃ lirmalaṃ bhāvayetsudhīḥ // NarP_1,65.66 //

mūlādibrahmarandhrāntaṃ mūlavidyāṃ vibhāvayet /

mūlādhārādadho bhāge vartulaṃ vāyumaṇḍalam // NarP_1,65.67 //

tatrasthavāyubījotthavāyunā ca tadrūrddhvakam /

trikoṇaṃ maṇḍalaṃ vahnestatrasthavahnibījataḥ // NarP_1,65.68 //

utpannenāgninā mūlādhārāvasthitavigrahām /

prasuptabhujagākārāṃ svayaṃbhūliṅgaveṣṭinīm // NarP_1,65.69 //

visatantunibhāṃ koṭividyudābhāṃ tanīyasīm /

kulakuṇḍalinīṃ dhyātvā kūrcenotthāpayeñca tām // NarP_1,65.70 //

suṣumṇāvartmanātāṃ ca ṣaṭcakrakramabhedinīm /

gurupadiṣṭavidhinā brahmarandhraṃ nayetsudhīḥ // NarP_1,65.71 //

tatrasthāmṛtasaṃmagnīkṛtyātmānaṃ vibhāvayet /

tatprabhāpaṭalavyāptaivimalaṃ cinmayaṃ param // NarP_1,65.72 //

punastāṃ svasthalaṃ nītvā hṛdidevaṃ vicintayan /

dṛṣṭvā ca mānasairdravyaiḥ prārthayenmanunāmunā // NarP_1,65.73 //

trailokyacaita nyamayādideva śrīnātha viṣṇo bhavadājñayaiva /

prātaḥ samutthāya tava priyārthaṃ saṃsārayātrāṃ tvanuvartayiṣye // NarP_1,65.74 //

viṣṇoriti sthale vipra kārya ūho 'nyadaivate /

tatataḥ kuryātsarvasiddhyai tvajapāyā nivedanam // NarP_1,65.75 //

ṣaṭśatāni divā rātrau sahasrāṇyekaviṃśatiḥ /

ajapākhyāṃ tu gāyatrīṃ jīvojapati sarvadā // NarP_1,65.76 //

ṛṣirhaṃsastathāvyaktagātrīchanda īritam /

devatā paramohaṃsaścādyante bījaśaktikam // NarP_1,65.77 //

tataḥ ṣaḍaṅgaṃ kurvīta sūryaḥ somonirañjanaḥ /

nirābhāsaśca dharmaśca jñānaṃ ceti tathā punaḥ // NarP_1,65.78 //

kramādetānhaṃsapūrvānātmanepadapaścimān /

jātayuktānsādhakendra ṣaḍaṅgeṣu niyojayet // NarP_1,65.79 //

hakāraḥ sūryasaṃkāśatejāḥ saṃgacchate bahiḥ /

sakārastādṛśaścaiva praveśe dhyānamīritam // NarP_1,65.80 //

evaṃ dhyātvārpayeddhīmānvahnyarkeṣu vibhāgaśaḥ /

mūlādhāre vādisāṃtabījayukte caturdale // NarP_1,65.81 //

bandhūkābhe svaśaktyā tu sahitāpāsvagāya ca /

pāśāṅkuśasudhāpātramodakollāsapāṇaye // NarP_1,65.82 //

ṣaṭśataṃ tu gaṇeśāya vāgadhīśāya cārpayet /

svādhiṣṭāne vidrumābhe vādilāntārṇasaṃyute // NarP_1,65.83 //

vāmāṅgaśaktiyuktāya vidyādhipataye tathā /

sruvākṣamālālasitabāhave padmajanmane // NarP_1,65.84 //

brahmaṇe ṣaṭsahasraṃ tu haṃsārūḍhāya cārpayet /

vidyullasitameghābhe ḍādiphaāntārṇapatrake // NarP_1,65.85 //

maṇipūre śaṅkhacakragadāpaṅkadhāriṇe /

saśriye ṣaṭsahasraṃ ca viṣṇave vinivedayet // NarP_1,65.86 //

anāhater'kapatre ca kādiṭhāntārṇasaṃyute /

śukle śūlābhayavarasadhākalaśadhāriṇe // NarP_1,65.87 //

vāmāṅge śaktiyuktāya vidyādhipataye sudhīḥ /

vṛṣārūḍhāya rudrāya ṣaṭsahasraṃ nivedayet // NarP_1,65.88 //

viśudde ṣoḍaśadale svarāḍhye śuknatraṇake /

mahājyotiprakāśāyendriyādhipataye tataḥ // NarP_1,65.89 //

sahasramarpayetprāṇaśaktyā yukteścarāya ca /

ājñācakre hakṣayukte dvidile 'bje sahasrakam // NarP_1,65.90 //

sadāśivāya gurave parāśaktiyutāya vai /

sahasrāre mahāpadme nādabindudvayānvite // NarP_1,65.91 //

vilasanmātṛkāvarṇe varāmayakarāya ca /

praramādye ca gurave sahasraṃ vinivedayet // NarP_1,65.92 //

culukeṃ'bu punarddhṛtvā svabhāvādeva sidhyataḥ /

ekaviṃśatisāhasrapramitasya japasya ca // NarP_1,65.93 //

ṣaṭśatādhikasaṃkhyāsyā dajapāyā vibhāgaśaḥ /

saṃkalpena mokṣadātā viṣṇurme prīyatāmiti // NarP_1,65.94 //

asyāḥ saṃkalpamātreṇa mahāpāpaiḥ pramucyate /

brahmaivāhaṃ na saṃsārī nityamukto na śokabhāk // NarP_1,65.95 //

sañcidānandarūpo 'hamātmānamiti bhāvayet /

tataḥ samācareddehakṛtyaṃ devārcanaṃ tathā // NarP_1,65.96 //

taddhidhānaṃ pravakṣyāmi sadācārasya lakṣaṇam // NarP_1,65.97 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde pañcaṣaṣṭimo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
tataḥ śvāsānusāreṇa datvā pādaṃ mahītale /
samudramekhale devi parvatastanamaṇḍale // NarP_1,66.1 //

viṣṇuvatni namastubhyaṃ pādasparśaṃ kṣamasva me /

iti bhūmiṃ tu saṃprārthya vihareñca yathāvidhi // NarP_1,66.2 //

rakṣaḥ koṇe tato grāmādgatvā mantramudīrayet /

gacchantu ṛṣayo devāḥ piśācā ye ca guhyakāḥ // NarP_1,66.3 //

pitṛbhūtagaṇāḥ sarve kariṣye malamocanam /

iti tālatrayaṃ datvā śiraḥ prāvṛtya vāsasā // NarP_1,66.4 //

dakṣiṇābhimukhaṃ rātrau divā sthitvā hyudaṅmukhaḥ /

malaṃ visṛjya saucaṃ tu mṛdādbhiḥ samupācaret // NarP_1,66.5 //

ekā liṅge gude tisro daśa vāmakare mṛdaḥ /

karayoḥ sapta vai dadyātritrivaraṃ ca pādayoḥ // NarP_1,66.6 //

evaṃ śaucaṃ vidhāyātha gaṇḍūṣāndvādaśaiva tu /

kṛtvā vanaspatiṃ cātha prārthayenmanunāmunā // NarP_1,66.7 //

āyurbalaṃ yaśo varcaḥ prajāḥ paśuvasūni ca /

śriyaṃ prajñāṃ ca medhāṃ ca tvaṃ no dehi vanaspate // NarP_1,66.8 //

saṃprārthyaivaṃ dantakāṣṭaṃ dvādaśāṅgulasaṃmitam /

gṛhītvā kāmamantreṇa kuryānmantrī samāhitaḥ // NarP_1,66.9 //

kāmadevapadaṃ ṅentaṃ tathā sarvajanapriyam /

hṛdantaḥ kāmabījāḍhyaṃ dantāṃścānena śodhayet // NarP_1,66.10 //

jihvollekho vāgbhavena mūlena kṣālayenmukham /

devāgāraṃ tato gatvā nirmālyamapasārya ca // NarP_1,66.11 //

paridhāyāṃbaraṃ śuddhaṃ maṅgalārārtikaṃ caret /

asreṇa pātraṃ saṃprokṣya mūlena jvālayeñca tam // NarP_1,66.12 //

saṃpūjya pātramādāyotthāya ghaṇṭāṃ ca vādayet /

sugoghṛtapradīpena bhrāmitena samantataḥ // NarP_1,66.13 //

vādyairgītairmanojñaiśca devasyārārtikaṃ bhavet /

iti nīrājanaṃ kṛtvā prārthayitvā nijeśvaram // NarP_1,66.14 //

snātuṃ yāyānnimragādau kīrtayandevatāguṇān /

gatvā tīrthaṃ namaskṛtya snānīyaṃ ca nidhāya vai // NarP_1,66.15 //

mūlābhimantritamṛdamādāya kaṭideśataḥ /

vilipyapādaparyantaṃ kṣālayettīrthavāriṇā // NarP_1,66.16 //

tataśca pañcabhiḥ pādau prakṣālyāntarjale punaḥ /

praviśya nābhimātre tu mṛdaṃ vāmakarasya ca // NarP_1,66.17 //

maṇibandhe hastatale tadagre ca tathā punaḥ /

kṛtvāṅgulyā gāṅgamṛgamādāyāstreṇa tatpunaḥ // NarP_1,66.18 //

nijopari ca mantrajño bhrāmayitvā tyajetsudhī /

talasthāṃ ca ṣaḍaṅgeṣu tanmantraiḥ pravilepayet // NarP_1,66.19 //

nimajya kṣālayetsamyag malasnānamitīritam /

vibhāvyeṣṭamayaṃ sarvamāntaraṃ snānamācaret // NarP_1,66.20 //

anantā dityasaṃkāśaṃ nijabhūṣāyudhairyutam /

mantramūrtiṃ prabhuṃ smṛtvā tatpādodakasaṃbhavām // NarP_1,66.21 //

dhārāṃ ca brahmarandhreṇa praviśantīṃ nijāṃ tanum /

tayā saṃkṣālayetsarvamantarddehagataṃ malam // NarP_1,66.22 //

tatkṣaṇādvirajā mantrī jāyate sphaṭikopamaḥ /

tataḥ śrautoktavidhinā snātvā mantrī samāhitaḥ // NarP_1,66.23 //

mantrasnānaṃ tataḥ kuryāttadvidhānamathocyate /

deśakālau ca saṃkīrtya prāṇāyāmaṣaḍaṅgakaiḥ // NarP_1,66.24 //

kṛtvārkamaṇḍalāttīrthānyāhvayenmuṣṭimudrayā /

brahmāṇḍodaratīrthāni karaiḥ spṛṣṭāni te raveḥ // NarP_1,66.25 //

tena satyena me deva dehi tīrthaṃ divākara // NarP_1,66.26 //

gaṅge ca yamune caiva godāvari sarasvati /

narmade siṃdhukāveri jale 'sminsaṃnidhiṃ kuru // NarP_1,66.27 //

ityāvāhya jale tāni sudhābījena yojayet /

gomudrayāmṛtīkṛtya kavacenāvaguṇṭhya ca // NarP_1,66.28 //

saṃrakṣyāstreṇa tatpaścāccakramudrāṃ pradarśayet /

vahnyarkendumaṇḍalāni tatra saṃcitayedrudhaḥ // NarP_1,66.29 //

mantrayedarkamantreṇa sudhābījena tajjalam /

mūlena caikādaśadhā tatra saṃmantrya bhāvayet // NarP_1,66.30 //

pūjāyantraṃ ca tanmadhye svāntādāvāhya devatām /

snāpayitvārcayettāṃ ca mānasairupacārakaiḥ // NarP_1,66.31 //

siṃhāsanasthāṃ tāṃ natvā tajjalaṃ praṇametsudhīḥ /

ādhāraḥ sarvabhātānāṃ viṣṇoratulatejasaḥ // NarP_1,66.32 //

tadrūpāśca tato jātā āpastāḥ praṇamāmyaham /

iti natvā samārundhya saptacchidrāṇi sādhakaḥ // NarP_1,66.33 //

nimajya salile tasminmūlaṃ devākṛtiṃ smaret /

nimajjyonmajjya triścaivaṃ siṃcetkaṃ kuṃbhamudrayā // NarP_1,66.34 //

trirmūlena caturmantrairabhiṣiñcennijāṃ tanum /

catvāro manavaste 'tra kathyante tāntrikā mune // NarP_1,66.35 //

sisṛkṣornikhilaṃ viśvaṃ muhuḥ śukraṃ prajāpateḥ /

mātaraḥ sarvabhūtānāmāpo devyaḥ punantu mām // NarP_1,66.36 //

alakṣmīrmalarūpā yā sarvabhūteṣu saṃsthitā /

kṣālayanti ca tāṃ sparśādāpo devyaḥ punantu mām // NarP_1,66.37 //

yanme keśeṣu daurbhāgyaṃ sīmante yañca mūrddhani /

lalāṭe karṇayorakṣṇorāpastaddhantu vo namaḥ // NarP_1,66.38 //

āyurārogyamaiśvaryamaripakṣakṣayaṃ śubham /

santoṣaḥ kṣāntirāstikyaṃ vidyā bhavatu vo namaḥ // NarP_1,66.39 //

viprapādodakaṃ pītvā śālagrāmaśilājalam /

pibeddhiruddhaṃ no kuryādeṣāṃ tu niyato vidhiḥ // NarP_1,66.40 //

pṛthivyāṃ yāni tīrthāni dakṣāṅghrau tāni bhūsure /

sveṣṭadevaṃ samudvāsya mantrī mārtaṇḍamaṇḍale // NarP_1,66.41 //

tatastīraṃ samāgatyaṃ vastraṃ saṃkṣālya yatnataḥ /

vāsasī paridhāyātha kuryātsandhyādikaṃ sudhīḥ // NarP_1,66.42 //

rogādyaśakto manujaḥ kuryāttatrāgharmaṣaṇam /

athavā bhasmanā snāto rajobhiścaiva vākṣamaḥ // NarP_1,66.43 //

atha sandhyādikaṃ kuryān sthitvā caivāsane śubhe /

keśavena tathā nārāyaṇena mādhavena ca // NarP_1,66.44 //

saṃprāśya toyaṃ govindaviṣṇubhyāṃ kṣālayetkarau /

madhusūdanatrivikramābhyāmoṣṭhau ca mārjayet // NarP_1,66.45 //

vāmanaśrīdharābhyāṃ ca mukhaṃ hastau spṛśettataḥ /

hṛṣīkeśapadmanābhābhyāṃ spṛśeñcaraṇau tataḥ // NarP_1,66.46 //

dāmodareṇa mūrddhānaṃ mukhaṃ saṃkarṣaṇena ca /

vāsudevena pradyumnena spṛśennāsike tataḥ // NarP_1,66.47 //

aniruddhapuruṣottamābhyāṃ netre spṛśettataḥ /

adhokṣajanṛsiṃhābhyāṃ śravaṇe saṃspṛśettathā // NarP_1,66.48 //

nābhiṃ spṛśedacyutena janārdanena vakṣasi /

hariṇā viṣṇunāṃsau ca vaiṣṇavācamanaṃ tvidam // NarP_1,66.49 //

praṇavādyairṅentasvāhāntaiḥ keśavādikanāmabhiḥ /

mukhe nasoḥ pradeśinyānāmayā netrakarṇayoḥ // NarP_1,66.50 //

kaniṣṭhayā nābhideśaṃ sarvatrāṅguṣṭyojanam /

ātmavidyāśivaistattvaiḥ svāhāntaiḥ śaivamīritam // NarP_1,66.51 //

dīrghatrayenduyugvyomapūrvakaiśca pibejjalam /

ātmavidyāsivaireva śaivaṃ svāhāvasānikaiḥ // NarP_1,66.52 //

vāglajjāśrī mukhaiḥ proktaṃ śāktaṃ svāhāvasānikaiḥ /

vāglajjāśrīmukhaiḥ proktaṃ dvijācamanamarthadam // NarP_1,66.53 //

tilakaṃ ca tataḥ kuryādbhāle suṣṭhu gadākṛti /

nandakaṃ hṛdaye śaṅkhacakre caiva bhujadvaye // NarP_1,66.54 //

śārṅgabāṇaṃ mastake ca vinyasetkramaśaḥ sudhīḥ /

karṇamūle pārśvayośca pṛṣṭe nābhau kakudyapi // NarP_1,66.55 //

evaṃ tu vaiṣṇavaḥ kuryānmṛdbhistīrthodbhavādibhiḥ /

agnihotrodbhavaṃ bhasma gṛhītvā tryaṃbakeṇa tu // NarP_1,66.56 //

kiṃvāgniriti mantreṇābhimantrya pañcamantrakaiḥ /

kramāttatpuruṣāghorasadyojātādināmabhiḥ // NarP_1,66.57 //

pañca kuryātripuṇḍrāṇi bhālāṃsodarahṛtsu ca /

śaivaṃ śāktastrikoṇā bhaṃ nārīvadvā samācaret // NarP_1,66.58 //

kṛtvā tu vaidikīṃ saṃdhyāṃ tāntrikīṃ ca samācaret /

ācamya vidhivanmantrī tīrthānyāvāhya pūrvavat // NarP_1,66.59 //

tatastrivāraṃ darbheṇa bhūmau toyaṃ viniḥbhipet /

saptadhā tajjalenātha mūrddhānamabhiṣecayet // NarP_1,66.60 //

tataśca prāṇānāyamya kṛtvā nyāsaṃ ṣaḍaṅgakam /

ādāya vāmahasteṃ'bu dakṣeṇācchādya pāṇinā // NarP_1,66.61 //

viyadvāyvagnitoyakṣmābījaiḥ saṃmantrya mantravit /

mūlena tasmāt ścotadbhirbindubhistattvamudrayā // NarP_1,66.62 //

svaśiraḥ saptadhā prokṣyāvaśiṣṭaṃ tatpunarjalam /

kṛtvā tadakṣaraṃ mantrī nāsikāntikamānayet // NarP_1,66.63 //

jalaṃ tejomayaṃ tañcākṛṣyāntaśceḍayā punaḥ /

prakṣālyāntargataṃ tena kalmaṣaṃ tajjalaṃ punaḥ // NarP_1,66.64 //

kṛṣṇavarṇaṃ piṅgalayā recayetsvāgratastathā /

kṣipedastreṇa tatpaścātkalpite kuliśopale // NarP_1,66.65 //

etaddhvi sarvapāpaghnaṃ proktaṃ caivāghamarṣaṇam /

tataśca hastau prakṣālya prāgvadācamya mantravit // NarP_1,66.66 //

samutthāya ca mantrajñastāmrapātre sumādikam /

prakṣipyārghaṃ pradadyādvai mūlāntairmantramuccaran // NarP_1,66.67 //

ravimaṇḍalasaṃsthāya devāyārghyaṃ prakalpayet /

dattvārghaṃ triranenātha devaṃ ravigataṃ smaret // NarP_1,66.68 //

svakalpoktāṃ ca gāyatrīṃ japedaṣṭottaraṃ śatam /

aṣṭāṃviṃśativāraṃ vā guhyetimanunārpayet // NarP_1,66.69 //

udyadādityasaṃkāśāṃ pustakākṣakarāṃbujām /

kṛṣṇājināṃbarāṃ brāhmīṃ dhyāyettārāṅkite 'mbare // NarP_1,66.70 //

madhyāhne varadāṃ devīṃ pārvatīṃ saṃsmaretparām /

śuklāṃbarāṃ vṛṣārūḍhāṃ trinetrāṃ ravibiṃbagām // NarP_1,66.71 //

varaṃ pāśaṃ ca śūlaṃ ca dadhānāṃ nṛkaroṭikām /

sāyāhne ratnabhūṣāḍhyāṃ pītakauśeyavāsasām // NarP_1,66.72 //

śyāmaraṅgāṃ caturhastāṃ śaṅkhacakralasatkarām /

gadāpadmadharāṃ devīṃ sūryāsanakṛtāśrayām // NarP_1,66.73 //

tato devānṛṣīṃścaiva pitṝṃścāpi vidhānavit /

tarpayitvā sveṣṭadevaṃ tarpayetkalpamārgataḥ // NarP_1,66.74 //

gurupaṅktiṃ ca saṃtarpyaṃ sāṃgaṃ sāvaraṇaṃ tathā /

sāyudhaṃ vainateyaṃ saṃtarpayāmīti tarpayet // NarP_1,66.75 //

nāradaṃ parvataṃ jiṣṇuṃ niśaṭhoddhavadārukān /

viṣvaksena ca śaileyaṃ vaiṣṇavaḥ paritarpayet // NarP_1,66.76 //

evaṃ saṃtarpya viprendra dattvārdhyaṃ ca vivasvate /

pūjāgāraṃ samāgatya prakṣālyāṅghrī upaspṛśet // NarP_1,66.77 //

agnihotrasthitānagnīn hutvopasthāya yatnataḥ /

pūjāsthalaṃ samāgatya dvārapūjāṃ samācaret // NarP_1,66.78 //

gaṇeśaṃ corddhvaśākhāyāṃ mahālakṣmīṃ ca dakṣiṇe /

sarasvatīṃ vāmabhāge dakṣe vighneśvaraṃ punaḥ // NarP_1,66.79 //

kṣetrapālaṃ tathā vāme dakṣe gaṅgāṃ prapūjayet /

vāme ca yamunāṃ dakṣe dhātāraṃ vāmatastathā // NarP_1,66.80 //

vidhātāraṃ śaṅkhapadmanidhīṃśca vāmadakṣayoḥ /

dvārapālāṃstato 'bhyarcettattatkalpoditānsudhīḥ // NarP_1,66.81 //

nandaḥ sunandaścaṇḍaśca pracaṇḍaḥ pracalobalaḥ /

bhadraḥ subhadraścetyādyā vaiṣṇavā dvārapālakāḥ // NarP_1,66.82 //

nandī bhṛṅgī riṭī skando gaṇeśomāmaheśvarāḥ /

vṛṣabhaśca mahākālaḥ śaivā vai dvārapālakāḥ // NarP_1,66.83 //

brāhmayādyā mātaro 'ṣṭau tu śaktyo dvāḥsthitāḥ svayam /

seṃduḥ svanāmāgharṇādyā ṅenamoṃtā ime smṛtāḥ // NarP_1,66.84 //

tataḥ sthitvāsane dhīmānācamya prayataḥ śuciḥ /

divyāntarikṣabhaumāṃśca vighnānutsārya yatnataḥ // NarP_1,66.85 //

keśavādyāṃ mātṛkāntu nyasedvaiṣṇavasattamaḥ /

keśavaḥ kīrtisaṃyuktaḥ kāntyā nārāyaṇastathā // NarP_1,66.86 //

mādhavastuṣṭisahito govindaḥ puṣṭisaṃyutaḥ /

viṣṇustu dhṛtisaṃyuktaḥ śāntiyuṅmadhusūdanaḥ // NarP_1,66.87 //

trivikramaḥ kriyāyukto vāmano dayitāyutaḥ /

śrīdharo medhayā yukto hṛṣīkiśaśca harṣayā // NarP_1,66.88 //

padmanābhayutā śraddhā lajjā dāmodarānvitā /

vāsudevaśca lakṣmīyuk saṃkarṣaṇasarasvatī // NarP_1,66.89 //

pradyumnaḥ prītisaṃyukto 'niruddho ratisaṃyutaḥ /

cakrī jayāyutaḥ paścādgadī durgāsamanvitaḥ // NarP_1,66.90 //

śārṅgī tu prabhayā yuktaḥ khaḍgī yuktastu satyayā /

śaṅkhī caṇḍāsamāyukto halī vāṇīsamāyutaḥ // NarP_1,66.91 //

musalī ca bilāsinyā śūlī vijayayānvitaḥ /

pāśī virajayā yukto kuśī viśvāsamanvitaḥ // NarP_1,66.92 //

mukundo vinatāyukto nandajaśca sunandayā /

nindī smṛtyā samāyukto naro vṛddhyā samanvitaḥ // NarP_1,66.93 //

samṛddhiyuṅnarakajicchuddhiyukca hariḥ smṛtaḥ /

kṛṣṇo buddhyā yutaḥ satyo bhuktyā muktyātha sātvataḥ // NarP_1,66.94 //

saurikṣame sūrarame umāyukto janārdanaḥ /

bhūdharaḥ kledinīyukto viśvamūrtiśca klinnayā // NarP_1,66.95 //

vaikuṇṭho vasudhāyukto vasudaḥpuruṣottamaḥ /

balī tu parayā yukto balānujaparāyaṇe // NarP_1,66.96 //

bālasūkṣme vṛṣaghnastu saṃdhyāyuk prajñayā vṛṣaḥ /

haṃsaḥ prabhāsamāyukto varāho niśayā yutaḥ // NarP_1,66.97 //

vimalo dhārayā yukto nṛsiṃho vidyutā yutaḥ /

keśavādimātṛkāyā munirnārāyaṇo mataḥ // NarP_1,66.98 //

amṛtādyā ca gāyatrī chando viṣṇuśca devatā /

cakrādyāyudhasaṃyuktaṃ kuṃbhādarśadharaṃ harim // NarP_1,66.99 //

lakṣmīyutaṃ vidyudābhaṃ bahubhūṣāyutaṃ bhajet /

evaṃ dhyātvā nyasecchaktiṃ śrīkāmapuṭitākṣaram // NarP_1,66.100 //

vadettadviṣṇuśaktibhyāṃ hṛdayaṃ praṇavādikam /

tvagaṃsṛṅmāṃsamedo 'sthimajjāśukrāṇyasūnvadet // NarP_1,66.101 //

prāṇaṃ krodhaṃ tathā mabhyāmantānyādidaśasvapi /

eka maulau mukhe caika dvika netre dvikaṃ śrutau // NarP_1,66.102 //

nasordvayaṃ kapole ca dvayaṃ dve dviradacchade /

ekaṃ tu rasanāmūle grīvāyāmekameva ca // NarP_1,66.103 //

kavargaṃ dakṣiṇe bāhau cavargaṃ vāmabāhuke /

ṭatavargauṃ pādayostu paphau kuṅkṣidvaye nyaset // NarP_1,66.104 //

pṛṣṭhavaṃśe vamityuktaṃ nābhau bhaṃ hṛdaye tu mam /

yādisaptāpi dhātusthā haṃ prāṇe laṃ tathātmani // NarP_1,66.105 //

kṣaṃ krodhe kramato nyasya viṣṇu pūjākṣamo bhavet /

pūrṇodaryā tu śrīkaṇṭho hyananto vijarānvitaḥ // NarP_1,66.106 //

sūkṣmeśaḥ śālmalīyukto lolākṣīyuktrimātakaḥ /

maheśvaro vartulākṣyādhīṃśo vai dīrghaghoṇayā // NarP_1,66.107 //

dirghamukhyā bhārabhūtistithīśo gomukhīyutaḥ /

sthāvareśo dirghajihvāyugdharaḥ kuḍodarīyutaḥ // NarP_1,66.108 //

urddhakeśyā tu jhiṇṭīśo bhautiko vikṛtāsyayā /

sadyo jvālāmukhīyuktolkāmukhyānugraho yutaḥ // NarP_1,66.109 //

akrūra āsyayā yukto mahāseno vidyayā yutaḥ /

krodhīśaścamahākālyā caṇḍeśena sarasvatī // NarP_1,66.110 //

pañcāntakaḥ siddhagauryā yuktaścātha śirottamaḥ /

trailokyavidyayā yukto mantraśaktyaikarudrakaḥ // NarP_1,66.111 //

krūrmeśaḥ kamaṭhīyukto bhūtamātraikanetrakaḥ /

lambodaryā caturvakro hyajeśo drāviṇīyutaḥ // NarP_1,66.112 //

sarveśo nāgarīyuktaḥ someśaḥ khecarīyutaḥ /

maryādayā lāṅgalīśo dārukeśena rūpiṇī // NarP_1,66.113 //

vāruṇyā tvarddhanārīśo umākānto gunīśvaraḥ /

kākodaryā tathāṣāḍhī pūtanāsaṃyukto mataḥ // NarP_1,66.114 //

daṇḍīśo bhadrakālīyutrīśo yoginīyutaḥ /

mīneśaḥ śaṅkhinīyukto meṣeśastarjayanīyutaḥ // NarP_1,66.115 //

lohitaḥ kālarātryā ca śikhīśaḥ kujanīyutaḥ /

chalagaṇḍaḥ kapardinyā dviraṇḍeśaśca vajrayā // NarP_1,66.116 //

mahābalo jayāyukto balīśaḥ sumukheśvarī /

bhujaṅgo revatīyuktaḥ pinākī mādhavīyutaḥ // NarP_1,66.117 //

khaḍgīśo vāruṇīyukto bakeśo vāyavīyutaḥ /

śvetorasko vidāriṇyā bhṛguḥ sahajayā yutaḥ // NarP_1,66.118 //

lakulīśaśca lakṣmīyuk śiveśo vyāpinīyutaḥ /

saṃvartake mahāmāyā proktā śrīkaṇṭhamātṛkā // NarP_1,66.119 //

yatra svīśapadaṃ noktaṃ tatra sarvatra yojayet /

muniḥsyāddakṣiṇāmūrtirgāyatrīchanda īritam // NarP_1,66.120 //

devatā cārddhanārīśo viniyogo 'khilāptaye /

halo bījāni coktāni svarāḥ śaktaya īritāḥ // NarP_1,66.121 //

kuryādbhṛgusthākāśena ṣaḍdīrghāḍhyena cāṅgakam /

bandhūkasvarṇavarṇāgaṃ varākṣāṅkuśapāśinam // NarP_1,66.122 //

arddhenduśekharaṃ tryakṣaṃ devavandyaṃ vicintayet /

dhyātvaivaṃ śivaśaktīśca caturthī hṛdayāntim // NarP_1,66.123 //

saubījamātṛkāpūrve vinyasenmātṛkā sthale /

vighneśaśca hriyā yukto vighnarājaḥ śriyā yutaḥ // NarP_1,66.124 //

vināyakastathā puṣṭyā śāntiyuktaḥ śivottamaḥ /

vighnakṛtsvastisaṃyukto vighnahartā sarasvatī // NarP_1,66.125 //

svāhayā gaṇanāthaśca ekadantaḥ sumedhayā /

kāntyā yukto dvidantastu kāminyā gajavakrakaḥ // NarP_1,66.126 //

nirañjano mohinīyukkaparddītunaṭīyutaḥ /

dīrghajihvaḥ pārvatīyugjvālinyā śaṅkukarṇakaḥ // NarP_1,66.127 //

vṛṣadhvajo nandayā ca sureśyā gaṇanāyakaḥ /

gajendaḥ kāmarūpiṇyā śūrpakarṇastathomayā // NarP_1,66.128 //

virocanastejovatyā satyā lambodareṇa ca /

mahānandaśca vighneśyā caturmūrtisvarūpiṇī // NarP_1,66.129 //

sadāśivaḥ kāmadayā hyāmodo madajihvayā /

dumukho bhūtisaṃyuktaḥ sumukho bhautikīyutaḥ // NarP_1,66.130 //

pramodadhaḥ sitayā yukta ekapādo ramāyutaḥ /

dvijihvo mahiṣīyukto jabhinyā śūranāmakaḥ // NarP_1,66.131 //

vīro vikarṇayā yuktaḥ ṣaṇmukho bhṛkuṭīyutaḥ /

varado lajjayā vāmadevaṃśo dīrghaghoṇayā // NarP_1,66.132 //

dhanurddharyā vakratuḍo dviṃraṇḍo yāminīyutaḥ /

senānī rātrisaṃyuktaḥ kāmāndho grāmaṇīyutaḥ // NarP_1,66.133 //

mattaḥ śaśiprabhāyukto vimatto lolanetrayā /

mattavāhaścañcalayā jaṭī dīptisamanvitaḥ // NarP_1,66.134 //

muṃhī subhagayā yuktaḥ khaḍgī durbhagayā yutaḥ /

vareṇyaśca śivāyukto bhagayā vṛṣaketanaḥ // NarP_1,66.135 //

bhakṣyapriyo bhaginyā ca gaṇeśo bhaginīyutaḥ /

meghanādaḥ subhagayā vyāpī syātkālarātriyuk // NarP_1,66.136 //

gaṇeśvaraḥ kāliṅkayā proktā vighneśamātṛkāḥ /

gaṇeśamātṛkāyāstu gaṇo munibhirīritaḥ // NarP_1,66.137 //

trivṛdgāyatrikāchando devaḥ śaktigaṇeśvaraḥ /

ṣaḍdīrghāḍhyena bījena kṛtvāṅgāni tataḥ smaret // NarP_1,66.138 //

pāṃśāṅkuśābhayavarāndadhānaṃ kañjahastayā /

patnyāśliṣṭaṃ raktatanuṃ trinetraṃ gaṇape bhavet // NarP_1,66.139 //

evaṃ dhyātvā nyasetsvīyabījapūrvākṣarānvitam /

nivṛttiśca pratiṣṭhā ca vidyā śāntistatedhikāḥ // NarP_1,66.140 //

dīpikā recikā cāpi mocikā ca parābhidhā /

sūkṣmāsūkṣmāmṛtā jñānāmṛtā cāpyāyinī tathā // NarP_1,66.141 //

vyāpinī vyomarūpā cānantā sṛṣṭiḥ samṛddhikā /

smṛtirmedhā tataḥ kāntirlakṣmīrddhṛtiḥ sthirā sthitiḥ // NarP_1,66.142 //

siddhirjarā pālinī ca kṣāntirīśvarīkā ratiḥ /

kāmiko varadā vātha hlādinī prītisaṃyutā // NarP_1,66.143 //

dīrghā tīkṣṇā tathā raudrā proktā nidrā ca tandrikā /

kṣudhā ca krodhinī paścākriyākārī samṛtyukā // NarP_1,66.144 //

pītā śretāruṇā paścādasitānantayā yutā /

uktā kalāmātṛkaivaṃ tattadbhaktaḥ samācaret // NarP_1,66.145 //

kalāyuṅmātṛkāyāstu muniḥ proktaḥ prajāpatiḥ /

gāyatrīchanda ākhyātaṃ devatā śāradābhidhā // NarP_1,66.146 //

hrasvadīrghāntarasthaiśca tāraiḥ kuryātṣaḍaṅgakam /

padmacakraguṇaiṇāṃśca dadhatīṃ ca trilocanām // NarP_1,66.147 //

pañcavakrāṃ bhāratīṃ tāṃ muktābhūṣāṃ bhajetsudhīḥ /

dhyātvaivaṃ tārapūrvāṃ tāṃ nyasenṅantakalānvitām // NarP_1,66.148 //

tataśca mūlamantrasya ṣaḍaṅgāni samācaret /

hṛdayādicaturthyante jātīḥ saṃyojya vinyaset // NarP_1,66.149 //

namaḥ svāhā vaṣaṭ huṃ vauṣaṭ phaṭ jātaya īritāḥ /

tato dhyātveṣṭadevaṃ taṃ bhūṣāyudhasamanvitam // NarP_1,66.150 //

nyasyāṅgaṣaṭkaṃ tanmūrtauṃ tataḥ pūjanamārabhet // NarP_1,66.151 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge buhadupākhyāne tṛtīyapāde saṃdhyādinirūpaṇaṃ nāma ṣaṭṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
atha vakṣye devapūjāṃ sādhakābhīṣṭasiddhidām /
trikoṇaṃ caturasraṃ vā vāmabhāge prakalpya ca // NarP_1,67.1 //

sampūjyā sreṇa saṃkṣālya hṛdādhāraṃ nidhāya ca /

tatrāgnimaṇḍalaṃ cedvā pātraṃ saṃkṣālya cāsrataḥ // NarP_1,67.2 //

ādhāre nāmasaṃ sthāpya tatra cedravimaṇḍalam /

klimamātṛkā pūlamuñcaranpūrapejjalaiḥ // NarP_1,67.3 //

catreñjumaṇḍalaṃ prārcya tīrthānyāvāhya pūrvavat /

gomudrayāmṛtīkṛtya kavacenāvaguṇṭhayet // NarP_1,67.4 //

saṃkṣālyāsreṇa praṇavaṃ taduparyaṣṭadhā japet /

sāmānyārghamidaṃ proktaṃ sarvasiddhikaraṃ nṛṇām // NarP_1,67.5 //

tajjalaṃ rkicidudūdhṛtya prokṣiṇyā sādhakottamaḥ /

ātmānaṃ yāgavastūni tena saṃprokṣayetputhak // NarP_1,67.6 //

ātmavāmāgrataḥ kuryātṣaṭṭkoṇāntasrikoṇakam /

caturasreṇa saṃveṣṭya saṃkṣālyārghodakena ca // NarP_1,67.7 //

tatastu sādhakaśreṣṭhaḥ staṃbhayecchaṅkhamudrayā /

āgneyādiṣu koṇeṣu hṛdādyaṅgacatuṣṭayam // NarP_1,67.8 //

netraṃ madhye dikṣu cāsraṃ trikoṇe pūjayettataḥ /

mūlakhaṇḍatrayenāthādhāraśaktiṃ tu madhyagām // NarP_1,67.9 //

evaṃ saṃpūjya vidhivadasraṃsaṃkṣālitaṃ hṛdā /

pratiṣṭāpya tripadikāṃ pūjayenmanunāmunā // NarP_1,67.10 //

maṃ vahnimaṇḍalā yeti tato deśakalātmane /

amukārdhyeti pātrānte sanāpahṛdayoṃ'time // NarP_1,67.11 //

caturviṃśativarṇo 'yamādhārasyārcane manuḥ /

svamantrakṣālitaṃ śaraṃvaṃ saṃsyāpyāya samarcayet // NarP_1,67.12 //

tāraḥ kārṃmamahāṃste tu tato jalacarāya ca /

varma phaṭ hṛdayaṃ pāñcajanyāya hṛdayaṃ maneḥ // NarP_1,67.13 //

tatrārkamaṇḍalāyeti dvādaśānte kalāramane /

amukārdhyeti pātrānte namontastryakṣivarṇavān // NarP_1,67.14 //

sampūjya tena tatrārceddvādaśārkakalāḥ kramāt /

tataḥ śuddhajalairmūlaṃ vilomamātṛkāṃ paṭhan // NarP_1,67.15 //

śaṅkhamāpūrayettasminpūjayenmanunāmunā /

oṃ somamaṇḍalāyeti ṣoḍaśānte kalātmane // NarP_1,67.16 //

amukārdhyāmṛtāyeti hṛnmanuścārdhyapūjane /

tatra ṣoḍaśasaṃkhyākā yajeñcandramasaḥ kalāḥ // NarP_1,67.17 //

tatastu tīrthānyāvāhya gaṅge cetyādipūrvavat /

gomudrayāmṛtīkṛtyācchādayenmatsmamudrayā // NarP_1,67.18 //

kavacenāvaguṇṭhyātha rakṣedastreṇa tatpunaḥ /

cintayitveṣṭadevaṃ ca tato mudrāḥ pradarśayet // NarP_1,67.19 //

śaṅkhamauśalacakākhyāḥ paramīkaraṇaṃ tataḥ /

mahāmudrāṃ yonimudrāṃ darśayetkramataḥ sudhīḥ // NarP_1,67.20 //

gāruḍī gālinī caiva mukhye mudre prakīrtite /

gandhapuṣpādibhistatra pūjayeddevatāṃ smaranaṭ // NarP_1,67.21 //

aṣṭakṛtvo japenmūlaṃ praṇavaṃ cāṣṭadhā tathā /

śaṅkhāddakṣiṇadigbhāge prokṣaṇīpātramādiśet // NarP_1,67.22 //

prokṣaṇyāṃ tajjalaṃ kiñcitkṛtvātmānaṃ tridhā tataḥ /

ātmatattvātmane hṛñca vidyātattvātmane namaḥ // NarP_1,67.23 //

śivatattvātmane hṛñca ityetairmanubhistribhiḥ /

prokṣetpuṣpākṣataiścāpi maṇḍalaṃ vidhivatsudhīḥ // NarP_1,67.24 //

athavā mūlagāyatryā pūjādravyāṇi prokṣayet /

pādyārdhyācamanūyārthaṃ madhuparkārthamapyuta // NarP_1,67.25 //

pātrāṇyādhārayuktāni sthāpayedvidhinā puraḥ /

pādyaṃ śyāmākadūrvābjaviṣṇukrāntajalaiḥ smṛtam // NarP_1,67.26 //

ardhyaṃ puṣpākṣatayavaiḥ kuśāgratilasarṣapaiḥ /

gandhadūrvādalaiḥ proktaṃ tataścācamanīyakam // NarP_1,67.27 //

jātīphalaṃ ca kaṅkolaṃ lavaṅgaṃ ca jalānvitam /

kṣaudrājyadadhisaṃmiśraṃ madhuparkasamīritam // NarP_1,67.28 //

ekasminnathavā pātre pādyādīni prakalpayet /

śaṅkarārkārcane śaṅkhamayenaiva praśasyate // NarP_1,67.29 //

śvetākṛṣṇāruṇāpītāśyāmāraktāsitāsitāḥ /

raktāṃbarābhayakarādhyeyāḥspuḥ pīṭhaśaktayaḥ // NarP_1,67.30 //

svarṇādilikhite yantre śālagrāme maṇau tathā /

vidhinā sthāpitāyāṃ vā pratimāyāṃ prapūjayet // NarP_1,67.31 //

aṅguṣṭādivitastyantamānā svarṇādidhātubhiḥ /

nirmitā śubhadā gehe pūjanāya dine dine // NarP_1,67.32 //

vakrāṃ dagdhāṃ khaṇḍitāṃ ca bhinnamūrddhadṛśaṃ punanaḥ /

spaṣṭāṃ vāpya ntyajādyaiśca pratimāṃ naiva pūjayet // NarP_1,67.33 //

bāṇādiliṅge vābhyarcetsarvalakṣaṇalakṣite /

mūlena mūrtiṃ saṃkalpya dhyātvā devaṃ yathoditam // NarP_1,67.34 //

āvāhā pūjayetasyāṃ parivāragaṇaiḥ saha /

śālagrāme sthāpitāyāṃ nāvāhanavisarjane // NarP_1,67.35 //

puṣpāñjaliṃ samādāya dhyātvā mantramudīrayet // NarP_1,67.36 //

ātmasaṃsthamajaṃ śuddhaṃ tvāmahaṃ parameśvara /

araṇyāmiva havyāśaṃ mūrtāvāvāhayāmyaham // NarP_1,67.37 //

taveyaṃ hi mahāmūrtistasyāṃ tvāṃ sarvagaṃ prabho /

bhaktirevahasamākṛṣṭaṃ dīpavatsthāpayāmyaham // NarP_1,67.38 //

sarvāntaryāmiṇe devaṃ sarvabījamaya śubham /

ravātmasthaāya paraṃ śuddhamāsanaṃ kalpayāvyaham // NarP_1,67.39 //

ananyā tava deveśa mūrtiśaktiriyaṃ prabho /

sāṃnidhyaṃ kuru tasyāṃ tvaṃ bhaktānugrāhakāraka // NarP_1,67.40 //

ajñānājuca mattattvādvaikalyātsādhanasya ca /

yadyapūrṇaṃ bhavetkalpaṃ katathāpyabhimukho bhava // NarP_1,67.41 //

dṛśā pūyūṣavarṣiṇyā pūrayanyajñaviṣṭare /

mūrtauṃ vā yajñasaṃpūrtyai sthito bhava maheśvara // NarP_1,67.42 //

abhaktavāṅmanaścakṣuḥ śrotradūrāyitadyute /

svatejaḥ pañjareṇāśu veṣṭito bhava sarvataḥ // NarP_1,67.43 //

yasya darśanāmicchanti devāḥ svābhīṣṭasiddhaye /

tasmai te parameśāya svāgataṃ svāgataṃ ca me // NarP_1,67.44 //

kṛtārtho 'nugṛhīto 'smi saphalaṃ jīvitaṃ mama /

āgato devadeveśaḥ sukhāgatamidaṃ punaḥ // NarP_1,67.45 //

yadbhaktileptasaṃparkātparamānandasaṃbhavaḥ /

tasmai me paraṇābjāya pādyaṃ śuddhāya kalpyate // NarP_1,67.46 //

vedānāmapi vedāya devānāṃ devatātmane /

ācāmaṃ kalpayāmīśa śuddhānāṃ śuddhihetave // NarP_1,67.47 //

tāpatrayahara divyaṃ paramānandalakṣaṇam /

tāpatrayavinirmuktyai tavārghyaṃ kalpayāmyaham // NarP_1,67.48 //

sarvakāluṣyahīnāya paripūrṇasukhātmane /

madhuparkamidaṃ deva kalpayāmi prasīda me // NarP_1,67.49 //

avacchiṣṭo 'pyaśucirvāpi yasya smaraṇamātrataḥ /

śuddhimāpnoti tasmai te punarācamanīyakam // NarP_1,67.50 //

snehaṃ gṛhāṇa snehena lokanātha mahāśaya /

sarvalokeṣu śuddhātmandadāmi snehamuttamam // NarP_1,67.51 //

paramānandabodhābdhinimagnanijamūrtaye /
sāṃgopāṅgamidaṃ snānaṃ kalpayāmyahamīśa te /
sahasraṃ vā śataṃ vāpi yathāśaktyādareṇa ca // NarP_1,67.52 //

gandhapuṣpādikairīśa manunāṃ cābhiṣiñcet // NarP_1,67.53 //

māyāci trapaṭacchannanijaguhyorutejase /

nirāvaraṇavijñāna vāsaste kalpayāmyaham // NarP_1,67.54 //

yamāśritya ma hāmāyā jagatsaṃmohinī sadā /

tasmai te parameśāya kalpayāmyuttarīyakam // NarP_1,67.55 //

raktaṃ śaktyarkavighneṣu pītaṃviṣṇau sitaṃ śive /

tailādidūṣitaṃ jīrṇaṃ sacchidraṃ malinaṃ tyajet // NarP_1,67.56 //

yasya śaktitrayeṇadaṃ saṃprītamakhilaṃ jagat /

yajñasūtrāya tasmai te yajñasūtraṃ prakalpaye // NarP_1,67.57 //

svabhāvasundarāṅgāya nānāśaktyāśrayāya te /

bhūṣaṇāni vicitrāṇi kalpayāmyamarārcita // NarP_1,67.58 //

paramānandasaurabhyaparipūrṇadigantaram /

gṛhāṇa parama gandha kṛpayā parameśvara // NarP_1,67.59 //

turīyavanasaṃbhūtaṃ nānāguṇamanoharam /
amandasaurabhapuṣpaṃ gṛhyatāmidamuttamam /
japākṣatārkadhattūrānviṣṇau naivārpayetkvacit // NarP_1,67.60 //

ketakīṃ kuṭajaṃ kundaṃ bandhūkaṃ kesaraṃ japām /

mālatīpuṣpaka caiva nārpayettu maheśvare // NarP_1,67.61 //

mātuliṅgaṃ ca tagaraṃ ravau naivārpayetkvacit /

śaktau dūrvārkamandārān gaṇeśe tulasīṃ tyajet // NarP_1,67.62 //

sarojinīdamanakau tathā marubakaḥ kuśaḥ /

viṣṇukrāntā nāgavallī dūrvāpāmārgadāḍimau // NarP_1,67.63 //

dhātrī muniyutānāṃ ca patrairdevārcanaṃ caret /

kadalī badarī dhātrī tintiṇī bījapūrakam // NarP_1,67.64 //

āmradāḍimajaṃbīrajaṃbūpanasabhūruhāḥ /

eteṣāṃ tu phalaiḥ kuryāddevatāpūjanaṃ budhaḥ // NarP_1,67.65 //

śuṣkaistu nārcayeddevaṃ patraiḥ puṣpaiḥ phalairapi // NarP_1,67.66 //

dhātrī khadirabitvānāṃ tamālasya dalāni ca /

chinnabhinnānyapi mune na dūṣyāṇi jagurbudhāḥ // NarP_1,67.67 //

padmamāmalakaṃ tiṣṭecchuddhaṃ caiva dinatrayam /

sarvadā tulasī śuddhā bilvapatrāṇi vai tathā // NarP_1,67.68 //

palāśakāśakusumaistamālatulasīdalaiḥ /

chātrīdalaiśca dūrvābhirnārcayejjagadaṃbikām // NarP_1,67.69 //

nārpayetkusumaṃ patraṃ phalaṃ deve hyadhomukham /

puṣpapatrādikaṃ vipra yathotpannaṃ tathārpayet // NarP_1,67.70 //

vanaspatirasaṃ divyaṃ gandhāḍhyaṃ sumanoharam /

āghreyaṃ devadeveśa dhūpaṃ bhaktyā gṛhāma me // NarP_1,67.71 //

suprakāśaṃ mahādīpaṃ sarvadā timirāpaham /

ghṛtavartisamāyuktaṃ gṛhāṇa mama satkṛtam // NarP_1,67.72 //

annaṃ caturvidhaṃ svādu rasaiḥ ṣaḍbhiḥ samanvitam /

bhaktyā gṛhāṇa me deva naivedyantuṣṭidaṃsadā // NarP_1,67.73 //

nāgavallīdalaṃ śreṣṭhaṃ pūgakhadiracūrṇayuk /

karpūrādisugandhāḍhyaṃ yaddattaṃ tadgṛhāṇa me // NarP_1,67.74 //

dadyātpuṣpāñjaliṃ paścātkuryādāvaraṇārcanam // NarP_1,67.75 //

yadāśābhimukho bhūtvā pūjanaṃ tu samācaret /

saiva prācī tu vijñeyā tato 'nyā vidiśo daśa // NarP_1,67.76 //

keśareṣvagnikoṇādi hṛdayādīni pūjayet /

netramagre dikṣu cāstraṃ aṅgamantrairyathākramam // NarP_1,67.77 //

śuklaśvetasitaśyāmakṛṣṇaraktārciṣaḥ kramāt /

varābhayakarā dhyeyāḥ svasvadikṣvaṃ gaśaktayaḥ // NarP_1,67.78 //

amukāvaraṇānte tu devatā iti saṃvadet /

sālaṅkārāstataḥ paścātsāṃgāḥ saparicārikāḥ // NarP_1,67.79 //

savāhanāḥ sāyudhāśca tataḥ sarvo pacārakaiḥ /

saṃpūjitāstarpitāśca varadāḥ saṃtvidaṃ paṭhet // NarP_1,67.80 //

mūlānte ca samuñcārya divatāyai nivedayet /

abhīṣṭasiddhiṃ me dehi śaraṇāgatavatsala // NarP_1,67.81 //

bhaktayā samarpaye tubhyamamukāvaraṇārcanam /

ityuñcārya kṣipetpuṣpāñjaliṃ devasya mastake // NarP_1,67.82 //

tatastvabhyarcyanīyāḥ syuḥ kalpoktāścāvṛtīḥ kramāt /

sāyudhāṃstata indrādyānsvasvadikṣu prapūjayet // NarP_1,67.83 //

idro vahniryamo rakṣo varuṇaḥ pavano vidhuḥ /

īśāno 'tha vidhiścaivamadhastātpanna gādhipaḥ // NarP_1,67.84 //

airāvatastathā meṣo mahiṣaḥ pretastimirmṛgaḥ /

vājī vṛṣo haṃsakūrmauṃ vāhanāni vidurbudhāḥ // NarP_1,67.85 //

vajraṃ śaktiṃ daṇḍakhaḍgau pāśāṃ kuśagadā api /

triśūlaṃ padmacakre ca kramādindrādihetayaḥ // NarP_1,67.86 //

samāpyāvaraṇārcāṃ tu devatārārtikaṃ caret /

śaṅkhatoyaṃ parikṣipyodvāhurnṛtyan patetkṣitau // NarP_1,67.87 //

daṇḍavañcāpyathotthāya prārthayitvā nije śvaram /

dakṣiṇe sthaṇḍilaṃ kṛtvā tatra saṃskāramācaret // NarP_1,67.88 //

mūlenekṣaṇamastreṇa prokṣaṇaṃ tāḍanaṃ punaḥ /

kuśaistadvarmaṇābhyukṣya pūjya tatra nyasedvasum // NarP_1,67.89 //

pradāpya tatra juhuyāddhyātvā caiveṣṭadevatām /

mahāvyāhṛtibhiryastu samastābhiścatuṣṭayam // NarP_1,67.90 //

juhuyātsarpiṣā bhaktaistilairvā pāyasena vā /

saghṛtaiḥ sādhakaśreṣṭhaḥ pañcaviṃśatisaṃkhyayā // NarP_1,67.91 //

punarvyāhṛtibhaghirhutvā gandhādyaiḥ punararcayet /

devaṃ saṃyojayenmūrtauṃ tato vahniṃ visarjayet // NarP_1,67.92 //

bho bho vahne mahāśakte sarvakarmaprasādhaka /

karmāntare 'pi saṃprāpte sānnidhyaṃ kuru sādaram // NarP_1,67.93 //

visṛjyāgnidevatāyai dadyādācamanīyakam /

avaśiṣṭena haviṣā gandhapuṣpākṣatānvitam // NarP_1,67.94 //

devatāpārṣadebhyo 'pi pūrvoktebhyo baliṃ dadet /

ye raudrā raudrakarmāṇo raudrasthānanivāsinaḥ // NarP_1,67.95 //

yoginyo hyugrarūpāśca gaṇānāmadhipāśca ye /

vighnabhūtāstathā cānye digvidikṣu samāśritāḥga // NarP_1,67.96 //

sarve te prītamanasaḥ pratigṛhṇantvimaṃ balim /

ityaṣṭadikṣu datvā ca punarbhūtabaliṃ caret // NarP_1,67.97 //

pānīyamamṛtīkṛtya mudrayā dhenusaṃjñayā /

devatāyāḥ kare dadyātpunaścācamanīyakam // NarP_1,67.98 //

devamudvāsya mūrtisthaṃ punastatraiva yojayet /

naivedyaṃ ca tato dadyāttattaducchiṣṭabhojine // NarP_1,67.99 //

maheśvarasya caṇḍeśo viṣvaksenastathā hareḥ /
caṇḍāṃśustaraṇervaktatuṇḍaścāpi gaṇeśituḥ /
śakterucchiṣṭacāṇḍālī proktā ucchiṣṭabhojinaḥ // NarP_1,67.100 //

tato ṛṣyādikaṃ smṛtvā kṛtvā mūlaṣaḍaṅgakam /

japtvā mantraṃ yathāśakti devatāyai nivedayet // NarP_1,67.101 //

guhyātiguhyagoptā tvaṃ gṛhāṇāsmatkṛtaṃ japam /

siddhirbhavatu me deva tvatprasādāttvayi sthitā // NarP_1,67.102 //

tataḥ parāṅmukhaṃ cārghaṃ kṛtvā puṣpaiḥ prapūjayet /
dorbhyāṃ pabhdyāṃ ca jānubhyāmurasā śirasādṛśā /
manasā vacasā ceti praṇāmo 'ṣṭāṅga īritaḥ // NarP_1,67.103 //

bāhubhyāṃ ca sajānubhyāṃ śirasā vacasāpi vā /

pañcāṅgakaḥ praṇāmaḥ syātpūjāyāṃ pravarāvubhau // NarP_1,67.104 //

natvā ca daṇḍavanmantrī tataḥ kuryātpradakṣiṇāḥ /

viṣmusomārkavighnānāṃ vedārdhendvadrivahnayaḥ // NarP_1,67.105 //

tataḥ stotrādikaṃ mantrī prapaṭhe dbhaktipūrvakam /

itaḥ pūrṇaṃ prāṇabuddhidehadharmādhikārataḥ // NarP_1,67.106 //

jāgratsvapnasuṣuptyante 'vasthāsu manasā vadet /

vācā hastābhyāṃ ca padbhyā mudareṇa tataḥ param // NarP_1,67.107 //

śiṣṇānte yatsmṛtaṃ paścādyaduktaṃ yatkṛtaṃ tataḥ /

tatsarvaṃ ca tato brahmarpaṇaṃ bhavatu ṭhadvayam // NarP_1,67.108 //

māṃ madīyaṃ ca sakalaṃ viṣṇave ca samarpaye /

tāraṃ tatsadato brahmarpaṇamastu manurmataḥ // NarP_1,67.109 //

praṇavādyo 'ṣṭavasvarṇo hyanenātmānamarpayet /

ajñānādvā pramādādvā vaikalyātsādhanasya ca // NarP_1,67.110 //

yannyūnamatiriktaṃ vā tatsarvaṃ kṣantumarhasi /

dravyahīnaṃ kriyāhīnaṃ mantrahīnaṃ mayānyathā // NarP_1,67.111 //

kṛtaṃ yattatkṣamasveśa kṛpayā tvaṃ dayānidhe /

yanmayā kriyate karma jāgratsvaprasuṣuptiṣu // NarP_1,67.112 //

tatsarvaṃ tāvakī pūjā bhūyādbhūtyai ca me prabho /

bhūmau skhalitapādānāṃ bhūmirevāvalaṃbanam // NarP_1,67.113 //

tvayi jātāparādhānāṃ tvameva śaraṇaṃ prabho /

anyathā śaraṇaṃ nāsti tvameva śaraṇaṃ mama // NarP_1,67.114 //

tasmātkāruṇyabhāvena kṣamasva parameśvara /

aparādhasahasrāṇi kriyante 'harnniśaṃ mayā // NarP_1,67.115 //

dāso 'yamiti māṃ matvā kṣamasva jagatāṃ pate /

āvāhanaṃ na jānāmi na jānāmi visarjanam // NarP_1,67.116 //

pūjāṃ caiva na jānāmi tvaṃ gatiḥ parameśvara /

saṃprārthyaivaṃ tato mantrī mūlānte ślokamuñcaret // NarP_1,67.117 //

gaccha gaccha paraṃ sthānaṃ jagadīśa jaganmaya /

yanna brahmādayo devā jānanti ca sadāśivaḥ // NarP_1,67.118 //

iti puṣpāñjaliṃ datvā tataḥ saṃhāramudrayā /

nidhāya devaṃ sāṃgaṃ ca svīyadṛtsarasīruhe // NarP_1,67.119 //

suṣumṇāvartmanā puṣpamāghrāyodvāsayed budhaḥ /

śaṅkhacakraśilāliṅgavighnasūryadvayaṃ tathā // NarP_1,67.120 //

śaktitrayaṃ na caikatra pūjayedduḥkhakāraṇam /

akālamṛtyuharaṇaṃ sarvavyādhivināśan // NarP_1,67.121 //

sarvapāpakṣayakaraṃ viṣṇupādodakaṃ śubham // NarP_1,67.122 //

tattadbhaktairgṛhī tavyaṃ tannaivedyaniveditam /

agrāhyaṃ śivanirmālyaṃ patraṃ puṣpaṃ phalaṃ jalam // NarP_1,67.123 //

śālagrāmaśilāsparśātsarvaṃ yāti pavitratām /

pūjā pañcavidhā tatra kathitā nāradākhilaiḥ // NarP_1,67.124 //

āturī sautikī trāsī sādhanā bhāvinī tathā /

daurbodhī ca kramādāsāṃ lakṣaṇāni śṛṇuṣaava me // NarP_1,67.125 //

rogādiyukto na srāyānna japenna ca pūjayet /

vilokya pūjāṃ devasya mūrtiṃ vā sūryyamaṇḍalam // NarP_1,67.126 //

praṇamyātha smaranmantramarpayetkumāñjalim /

roge nivṛtte snātvātha natvā saṃpūñcedgurum // NarP_1,67.127 //

tvatprasādājjagannātha jagatpūjya dayānidhe /

pūjāvicchedadoṣo me māstviti prārthayecca tam // NarP_1,67.128 //

dvijānapi ca saṃpūjya yathāśaktyā pratoṣya ca /

tebhyaścāśiṣamādāya devaṃ prāgvattator'cayet // NarP_1,67.129 //

āturī kathitā hyeṣā sotikyatha nigadyate /

sūtakaṃ dvividhaṃ proktaṃ jātākhyaṃ mṛtasaṃjñakam // NarP_1,67.130 //

tatra snātvā mānasīṃ tu kṛtvā saṃdhyāṃ samāhitaḥ /

manasaiva yajeddevaṃ manasaiva japenmanum // NarP_1,67.131 //

nivṛtte sūtake prāgvatsaṃpūjya ca guruṃ dvijān /

tebhyaścāśiṣamādāya tato nityakramaṃ caret // NarP_1,67.132 //

eṣā tu sautikī proktā trāsī cātha nigadyate /

duṣṭebhyastrāsamāpanno yathālabdhopacāraṅkaiḥ // NarP_1,67.133 //

mānasairvai yajeddevaṃ trāsī sā parikīrtitā /

pūjāsādhanavastūnāma sāmarthye tu sarvataḥ // NarP_1,67.134 //

puṣpaiḥ patraiḥ phalairvāpi manasā vā yajedvibhum /

sādhanābhāvinī hyeṣā daurbodhīṃ śṛṇu nārada // NarP_1,67.135 //

striyo vṛddhā stathā bālā mūrkhāstaistu yathākramam /

yathājñānakṛtā sā tu daurbodhīti prakīrtitā // NarP_1,67.136 //

evaṃ yathākathañcittu pūjāṃ kuryāddhi sādhakaḥ /

devapūjāvihīno yaḥ sa gacchennarakaṃ dhruvam // NarP_1,67.137 //

vaiśvadevādikaṃ kṛtvā bhojayeddvijasattamān /

deve niveditaṃ paścādbhuñjīta svagaṇaiḥ svayam // NarP_1,67.138 //

ācamyānanaśuddhiṃ ca kṛtvā tiṣṭet kiyatkṣaṇam /

purāṇamitihāsaṃ ca śṛṇuyātsvajanaiḥ saha // NarP_1,67.139 //

samarthaḥ sarvakalpeṣu yo 'nukalpaṃ samācaret /

na sāṃgaśayikaṃ tasya durmaterjāyate phalam // NarP_1,67.140 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde devapūjānirūpaṇaṃ nāma saptaṣaṣṭittamo 'dhyāyaḥ

śrīsanatkumāra uvāca /
atha vakṣye gaṇeśasya mantrānsarveṣṭadāyakān /
yānsamārādhya viprendra sādhako bhuktimuktimān // NarP_1,68.1 //

avyayo viṣṇuvanitā śaṃbhustrī mīnaketanaḥ /

smṛtirmāṃseṃdumanvāḍhyā sā punaścandraśekharā // NarP_1,68.2 //

ṅeṃto gaṇapatistoyaṃ bhujaṅgo varadeti ca /

sarvānte janamuñcārya tato me vaśamānaya // NarP_1,68.3 //

vahniḥ priyānto mantro 'yaṣṭāviṃśativarṇavān /

gaṇako 'sya muniśchando gāyatrī viyudādikā // NarP_1,68.4 //

gaṇeśo devatā bījaṃ ṣaṣṭaśaktistadādikā /

śrīmanmahāgaṇapatiprītaye viniyogakaḥ // NarP_1,68.5 //

ṛṣiṃ śirasi vakre tu chandaśca hṛdi devatām /

guhye bījaṃ padoḥ śaktiṃ nyasetsādhakasattamaḥ // NarP_1,68.6 //

ṣaḍdīrghāḍhyena bījena yaṃ ca bījādinā punaḥ /

ṣaḍaṅgāni nyasedasya jātiyuktāni mantravit // NarP_1,68.7 //

śaivī ṣaḍaṅgamudrāya nyastavyā hi ṣaḍaṅgake /

gāmādyaṃ caiva bhūrlokaṃ nābhyantaṃ pādayornyaset // NarP_1,68.8 //

gīmādyaṃ ca bhuvarlokaṃ kaṇṭhāntaṃ nābhito nyaset /

svarlokaṃ caiva gūmādyaṃ kaṇṭhadimastakāvadhi // NarP_1,68.9 //

vyāpakaṃ mūlamantreṇa nyāso 'yaṃ bhuvanābhidhaḥ /

mūlamantraṃ samuñcārya mātṛkāvarṇamīrayet // NarP_1,68.10 //

tadante 'pi ca mūlaṃ syānnamoṃ'taṃ mātṛkāsthale /

kṣāntaṃ vinyasya mūlena vyāpakaṃ racayetsudhīḥ // NarP_1,68.11 //

varṇanyā so 'yamākhyātaḥ padanyāsastathocyate /

pañcatribāṇavahnīnducandrākṣinigamaiḥ kramāt // NarP_1,68.12 //

vibhaktairmūlagāyatryā hṛdantairaṣṭabhiḥ padaiḥ /

bhāladeśe mukhe kaṇṭhe hṛdi nābhyūrujānuṣu // NarP_1,68.13 //

pādayoścaiva vinyasya mūlane vyāpakaṃ caret /

vadettatpuruṣāyānte vidmaheti padaṃ tataḥ // NarP_1,68.14 //

vakratuṇḍāya śabdānte dhīmahīti samīrayet /

tanno dantiḥ pracovarṇā dayāditi vadetpunaḥ // NarP_1,68.15 //

eṣoktā mūlagāyatrī sarvasiddhipradāyinī /

evaṃ nyāsavidhiṃ kṛtvā dhyāyedevaṃ hṛdaṃbuje // NarP_1,68.16 //

udyanmārtaṇḍasadṛśaṃ lokasthityantakāraṇam /

saśaktikaṃ bhūṣitāṅgaṃ danta cakrādyudāyudham // NarP_1,68.17 //

evaṃ dhyātvā catuścatvāriṃśatsāhasrasaṃyutam /

caturlakṣaṃ japenmantraṃ aṣṭadravyairdaśāṃśataḥ // NarP_1,68.18 //

juhuyādvidhivanmantrī saṃskṛte havyavāhane /

ikṣavaḥ saktavo mocāphalāni cipiṭāstilāḥ // NarP_1,68.19 //

modakā nārikelāni lājā dravyāṣṭakaṃ smṛtam /

pīṭhamādhāraśaktyādiparatatvāntamarcayet // NarP_1,68.20 //

ṣaṭkoṇāntastrikoṇaṃ ca bahiraṣṭadalaṃ likhet /

bhūpuraṃ tadbahiḥ kṛtvā gameśaṃ tatra pūjayet // NarP_1,68.21 //

tīvrākhyā jvālinī nandā bhogadā kāmarūpāṇī /

agrā tejovatī satyā navamī vidhnanāśinī // NarP_1,68.22 //

sarvādiśaktikamalāsanāya hṛdayāntikaḥ /

pīṭhamantro 'yametena dadyādāsanamuttamam // NarP_1,68.23 //

tatrāvāhya gaṇādhīśaṃ madhye sampūjya yatnataḥ /

vikoṇabāhye pūrvādicaturdikṣaavarcayetkramāt // NarP_1,68.24 //

śriyaṃ śriyaḥ patiṃ caiva gaurīṃ gaurī patiṃ tathā /

ratiṃ ratipatiṃ pāścānmahīpūrva ca potriṇam // NarP_1,68.25 //

kramādilvavaṭāśvatthapriyagūnāmadhor'cayet /

ramā padmadvayakarā śaṅkhacakradharo hariḥ // NarP_1,68.26 //

gaurī pāśāṅkuśadharā ṭaṅkaśūladharo haraḥ /

ratiḥ padmakarā puṣpabāṇacāpadharaḥ smaraḥ // NarP_1,68.27 //

śūkavrīhyagrahastā bhūḥ potrī cakragadādharaḥ /

devāgre pūjayellakṣmīsahitaṃ tu vināyakam // NarP_1,68.28 //

pūjayetṣaṭsu koṇeṣu hyāmodādyānpriyāyutān /

āmodaṃ siddhisaṃyuktamagrataḥ paripījayet // NarP_1,68.29 //

pramodaṃ cāgnikoṇe tu samṛddhisahitaṃ yajet /

īśakoṇe yajetkīrtisaṃyutaṃ sumukhaṃ tathā // NarP_1,68.30 //

vāruṇe madanāvatyā saṃyutaṃ durmukhaṃ yajet /

yajennairṛtyakoṇe tu vighnaṃ madadravāyutam // NarP_1,68.31 //

drāviṇyā vighnakartāraṃ vāyukoṇe samarcayet /

pāśāṅkuśābhayakarāṃstaruṇārkasamaprabhān // NarP_1,68.32 //

kapolavigaladdānagandhalubdhā liśobhitān /

ṣaṭkoṇobhayapārśve tu śaṅkhapadmanibhau kramāt // NarP_1,68.33 //

sahitau nijaśaktibhyāṃ dhyātvā pūrvavadarcayet /

keśareṣu ṣaḍaṅgāni patreṣvaṣṭau tu mātaraḥ // NarP_1,68.34 //

indrādyānapi vajjrādīnpūjayeddharaṇīgṛhe /

evamārādhya vighneśaṃ sādhayetsvamanorathān // NarP_1,68.35 //

catuścatvāriṃśatāḍhyaṃ catuḥ śatamatandritaḥ /

tarpayedaṃbubhiḥ śuddhairgajāsyaṃ dinaśaḥ sudhīḥ // NarP_1,68.36 //

padmaistu vaśayedbhūpāṃstatpatnīścotpalaistathā /

kumudairmantriṇo 'śvatthasamidbhirvāḍavāñśubhaiḥ // NarP_1,68.37 //

uduṃmbarotthairnṛpatīnvaiśyānplakṣasamudbhavaiḥ /

vaṭodbhavaiḥ samidbhiśca vaśayedantimānbudhaḥ // NarP_1,68.38 //

ājyena śriyamāpnoti svarṇāptirmadhunā bhavet /

godugdhena gavāṃ lābho dadhnā sarvasamṛddhimān // NarP_1,68.39 //

annāptirannahomena samidbhirvetasāṃ jalam /

vāsāṃsi labhate hutvā kusuṃbhakusumaiḥ śubhaiḥ // NarP_1,68.40 //

atha sarveṣṭadaṃ vakṣye caturāvṛttitarpaṇam /

mūlenādau caturvāraṃ pratyekaṃ ca pratarpayet // NarP_1,68.41 //

pūrvamantrākṣarairmantraiḥ svāhāntaiśca catuścatuḥ /

mūlamantraiścaturvārapūrvakaṃ saṃpratarpya ca // NarP_1,68.42 //

mithunādīṃstataḥ paścātpūrvavatsaṃpratarpayet /

devena sahitāṃ śaktiṃ śaktyā ca sahitaṃ tu tam // NarP_1,68.43 //

evañca ṣaḍviṃśatidhā mithunāni bhavanti hi /

svanāmādyarṇabījāni tāni santarpayetkramāt // NarP_1,68.44 //

bhavetsaṃbhūya sacatuścatvāriṃśañcatuḥ śatam /

evaṃ saṃtapya tatpaścātpūrvavatsopacārakaiḥ // NarP_1,68.45 //

sarvābhīṣṭaṃ ca saṃprārthya praṇamyodvāsayetsudhīḥ /

bhādrakṛṣṇacaturthyādipratimāsamatandritaḥ // NarP_1,68.46 //

ārabhyārke dayaṃ mantrī yāvaccandrodayo bhavet /

tāvannopaviśedbhūmau jitavākkriyāmānasaḥ // NarP_1,68.47 //

tataścandrodaye mantrī pūjayedgaṇanāyakam /

pūrvoktavidhinā samyaṅnānāpuṣpopahārakaiḥ // NarP_1,68.48 //

ekaviṃśatisaṃkhyākānmodakāṃśca nivedayet /

tadagre prajapenmantramaṣṭottarasahasrakam // NarP_1,68.49 //

tataḥ karpūrakāśmīraraktapuṣpaiḥ sacandanaiḥ /

ardhyaṃ dadyāttu mūlānte ṅeṃte gaṇapatiṃ tataḥ // NarP_1,68.50 //

idamardhyaṃ kalpayāmi hṛdantor'dhyamanurmataḥ /

stutvā natvā visṛjyātha yajeccandramasaṃ punaḥ // NarP_1,68.51 //

ardhyaṃ dadyāñcaturvāraṃ pūjayitvā guruṃ tataḥ /

nivediteṣu viprāya dadyādardhāṃśca modakān // NarP_1,68.52 //

svayamarddhānprabhuñjīta brahmacārī jitendriyaḥ /

evaṃ vrataṃ yaḥ kurute samyaksaṃvatsarāvadhi // NarP_1,68.53 //

putrānpautrānsukhaṃ vittamārogyaṃ labhate naraḥ /

sūryodayādaśaktaścedastamārabhya mantravit // NarP_1,68.54 //

candrodayāntaṃ pūrvoktavidhinā vratamācaret /

evaṃ kṛte 'pi pūrvoktaṃ phalamāpnoti niścitam // NarP_1,68.55 //

gaṇiśapratimāṃ dantidantena kapināpi vā /

gajabhagrena niṃbena sitārkeṃṇāthavā punaḥ // NarP_1,68.56 //

kṛtvā tasyāṃ samāvāhya prāṇasthāpanapūrvakam /

abhyarcya vidhivanmantrī rāhugraste niśākare // NarP_1,68.57 //

spṛṣṭrā caiva nirahārastāṃ śikhāyāṃ samudvahan /

dyūte vivāde samare vyavahāre jayaṃ labhet // NarP_1,68.58 //

bījaṃ varāho binddhāḍhyau manvindvānnau kalau tataḥ /

smṛtirmāṃseṃdumanvāgrā karṇocchiṣṭagaṇe vadet // NarP_1,68.59 //

bakaḥ sadīrghapavano mahāyakṣāya yaṃ baliḥ /

balimantro 'yamākhyāto na cedvarṇo 'khileṣṭadaḥ // NarP_1,68.60 //

praṇavo bhuvaneśānīsvabījānte navārṇakaḥ /

hastīti ca piśācīti likheñcaivāgriṃsuṃdarī // NarP_1,68.61 //

navārṇo 'yaṃ samuddiṣṭo bhajatāṃ sarvasiddhidaḥ /

padaiḥ sarvaṇa mantreṇa pañcāṅgāni prakalpayet // NarP_1,68.62 //

anyatsarvaṃ samānaṃ syātpūrvamantreṇa nārada /

athābhidhāsye vidhivadvakratuṇḍamanuttamam // NarP_1,68.63 //

toyaṃ vidhirvahniyuktakarṇendvāḍhyo haristathā /

sadīrgho dārako vāyurvarmānto 'yaṃ rasārṇakaḥ // NarP_1,68.64 //

bhārgavo 'sya muniśchando 'nuṣṭubdevo gaṇādhipaḥ /

vakratuṇḍābhidho bījaṃ vaṃ śaktiḥ kavacaṃ punaḥ // NarP_1,68.65 //

tāradṛnmadhyagairmantravarṇaiścandravibhūṣitaiḥ /

kṛtvā ṣaḍaṅgamantrārṇānbhrūmadhye ca gale hṛdi // NarP_1,68.66 //

nāmau liṅge pade nyasyākhilena vyāpakaṃ caret /

udyadarkadyutiṃ hastaiḥ pāśāṅkuśavarābhayān // NarP_1,68.67 //

dadhataṃ gajavaktraṃ ca raktabhūṣāṃbaraṃ bhajet /

dhyātvaivaṃ prajapettarkalakṣaṃ dravyairdaśāṃśataḥ // NarP_1,68.68 //

aṣṭabhirjuhuyātpīṭhe tīvrādisahiter'cayet /

mūrtiṃ mūrtena saṃkalpya tasyāmāvāhya pūjayet // NarP_1,68.69 //

ṣaṭkoṇeṣu ṣaḍaṅgāni patreṣvaṣṭau tu śaktayaḥ /

yajedvidyāṃ vidhātrīṃ ca bhogadāṃ vipraghātinīm // NarP_1,68.70 //

nidhipradīpāṃ pāpaghnīṃ puṇyāṃ paścācchaśiprabhām /

dalāgreṣu vakratuṇḍa ekadaṃṣṭramahodarau // NarP_1,68.71 //

gajāsyalaṃbodarakau vikaṭau vidhnarāṭ tathā /

dhūmravarṇastato bāhye lokeśānhetisaṃyutān // NarP_1,68.72 //

evamāvaraṇairiṣṭvā pañcabhirgaṇanāyakam /

sādhaṃyedakhilānkāmānvakratuṇḍa praṃsādataḥ // NarP_1,68.73 //

labdhvā gurumukhānmantraṃ dīkṣāsaṃskārapūrvakam /

brahmacārī haviṣyāśī satyavāk ca jitendriyaḥ // NarP_1,68.74 //

japedarkasahasraṃ tu ṣaṇmāsaṃ homasaṃyutam /

dāridṣaṃ tu parābhūya jāyate dhanadopamaḥ // NarP_1,68.75 //

caturthyādi caturthyantaṃ japedayutamādarāt /

aṣṭottaraśataṃ nityaṃ hutvā prāgvatphalaṃ labhet // NarP_1,68.76/

pakṣayorubhayormantrī caturthyāṃ juhuyācchatam /

apūpairvatsare sa syātsamṛddheḥ paramaṃ padam // NarP_1,68.77 //

aṅgārakacaturthyāṃ tu devamiṣṭvā vidhānataḥ /

haviṣā pā yasānnena naivedyaṃ parikalpayet // NarP_1,68.78 //

tato guruṃ samabhyarntya bhojayedvidhivatsudhīḥ /

niveditena juhuyātsaharasraṃ vidhivadvasau // NarP_1,68.79 //

evaṃ saṃvatsaraṃ kṛtvā mahatīṃ śriyamāpnuyāt /

athānyatsādhanaṃ vakṣye lokānāṃ hitakāmyayā // NarP_1,68.80 //

iṣṭvā gaṇeśaṃ pṛthukaiḥ pāyasāpūpamodakaḥ /

nānāphalaistatomantrī haridrāmatha saindhavam // NarP_1,68.81 //

vacāṃ niṣkārddhabhāgaṃ ca tadarddhaṃ vā manuṃ japet /

viśodhya cūrṇaṃ prasṛtau gavāṃ mūtre vinikṣipet // NarP_1,68.82 //

sahasrakṛtvo manunā mantrayitvā prayatnataḥ /

snātāmṛtudine śuddhāṃ śuklāṃbaradharāṃ śubhām // NarP_1,68.83 //

devasya purataḥ sthāpya pāyayedauṣadhaṃ sudhīḥ /

sarvalakṣaṇasaṃpannaṃ vandhyāpi labhate sutam // NarP_1,68.84 //

athānyatsaṃpravakṣyāmi rahasyaṃ paramādbhutam /

gocarmamātrāṃ dharaṇīmupalipya prayatnataḥ // NarP_1,68.85 //

vikīrya dhānyaprakaraistatra saṃsthāpayeddhaṭam /

śuddhodakena saṃpūrya tasyopari nidhāpayet // NarP_1,68.86 //

kapilājyena saṃpūrṇaṃ śarāvaṃ nūtanaṃ śubham /

ṣaḍaṣṭākṣaramantrābhyāṃ dīpamāropayecchubham // NarP_1,68.87 //

dīpe devaṃ samāvāhya gandhapuṣpādibhiryajet /

snātāṃ kumārīmathavā kumāraṃ pūjayetsudhīḥ // NarP_1,68.88 //

dīpasya purataḥ sthāpyadhyātvā devaṃ japenmanum /

pradīpe sthāpite paśyeddvijarūpaṃ gaṇeśvaram // NarP_1,68.89 //

pṛṣṭastataḥ saṃpadi vā naṣṭaṃ caivāpyanāgatam /

sakalaṃ pravadedevaṃ kumārī vā kumārakaḥ // NarP_1,68.90 //

ṣaḍakṣaro hṛdantaścedbhavedaṣṭākṣaro manuḥ /

anye 'pi mantrā devarṣe santi tantre gaṇeśituḥ // NarP_1,68.91 //

kintvatra yanna sādhyaṃ syātrriṣu lokeṣu sādhakaiḥ /

aṣṭaviṃśarasārṇābhyāṃ tanna paśyedapi kvacit // NarP_1,68.92 //

etadgaṇeśamantrāṇāṃ vidhānaṃ te mayoditam /

śaṭhebhyaḥ paraśiṣyebhyo vañcakebhyo 'pi mā vada // NarP_1,68.93 //

evaṃ yo bhajate devaṃ gaṇeśaṃsarvasiddhidam /

prāpyeha sakalānbhoganinte muktipadaṃ vrajet // NarP_1,68.94 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde gaṇeśamantravidhānanirūpaṇaṃ nāmāṣṭaṣaṣṭitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
atha vakṣye trayīmūrtervidhānaṃ tvabjinīpateḥ /
mantrāṇāṃ yatsamārādhya sarveṣṭaṃ prāmuyāhṛvi // NarP_1,69.1 //

tāro recikayā yukto medhānetrayutā ratiḥ /

sasargā bāmakarṇoḍhyo bhṛgurvaḍhyāsano marut // NarP_1,69.2 //

śeṣoditya iti prokto vasvarṇo bhuktimuktidaḥ /

devabhāgo muniśchando gāyatrī devatā raviḥ // NarP_1,69.3 //

māyā vījaṃ ramā śaktirdṛṣṭādṛṣṭe niyogakaḥ /

satyāya hṛdayaṃ paścādbrahmaṇe śira īritam // NarP_1,69.4 //

viṣṇave tu śikhāvarma rudrāya parikīrtitam /

netraṃ syādagraye paścātśarvāyāsramudāhṛtam // NarP_1,69.5 //

netro jvālā mano huṃ phaṭsvāhāntā manavo gaṇāḥ /

punaḥ ṣaḍarṇairhrī lakṣmyāḥ kṛtvāntaḥ sthaiḥ ṣaḍaṅgakam // NarP_1,69.6 //

śiṣṭāraujaṭhare pṛṣṭe tayorṅeṃtākhyayā nyaset /

ādityaṃ ca raviṃ paścādbhānuṃ bhāskarameva ca // NarP_1,69.7 //

sūryaṃ ca mūrdhni vadane hṛdi guhye ca pādayoḥ /

sadyādipañca hrasvādyān nyasenṅeṃ hṛdayoṃ'timān // NarP_1,69.8 //

hrīṃ ramāmadhyagāmaṣṭau varṇāṃstārādikānnyaset /

mūrddhāsyakaṇṭhahṛtkukṣinābhiliṅgagudeṣu ca // NarP_1,69.9 //

sacandrasvarapūrvaṃ tu ṅetaṃ śītāṃśumaṇḍalam /

mūrddhādikaṇṭhaparyantaṃ nyaseñcāndrimanuspraran // NarP_1,69.10 //

sparśānseṃdūnsamuñcārya ṅeṃtaṃ bhāskaramaṇḍalam /

nyasetkaṇṭhādinābhyantaṃ dhyāyanpradyotanaṃ hṛdi // NarP_1,69.11 //

yādīnsacandrānuñcārya ṅetaṃ ca vahnimaṇḍalam /

nābhyādipādaparyantaṃ nyasedvahnimanusmaran // NarP_1,69.12 //

prokto 'yaṃ maṇḍalanyāso mahātejovidhāyakaḥ /

ādiṭhāntārṇapūrvaṃ ṅeṃnamontaṃ somamaṇḍalam // NarP_1,69.13 //

mūrddhādihṛdayāntaṃ tu vinyasetsādhakottamaḥ /

ḍakārādikṣakārāntavarṇādyaṃ pahnimaṇḍalam // NarP_1,69.14 //

ṅeṃtaṃ hṛdādipādāntaṃ vinyasetsusamāhitaḥ /

agrīṣomātmako nyāsaḥ kathitaḥ sarvasiddhidaḥ // NarP_1,69.15 //

nyasetseṃdūnmātṛkārṇāñjayāntapuruṣātmane /

namonte vyāpakaṃ mantrī haṃsnayāso 'yamīritaḥ // NarP_1,69.16 //

aṣṭāvaṣṭau svarāñśeṣānpañcapañca mitānpunaḥ /

uktādityamukhānetānvinyaseñca navagrahān // NarP_1,69.17 //

ādhāraliṅgayornābhau hṛdi kaṇṭhe mukhāntare /

bhrūmadhye ca tathā bhāle brahmaraṅghre nyasetkramāt // NarP_1,69.18 //

haṃsākhyamagnīṣomākhyaṃ maṇḍalatrayameva ca /

punarnyāsatrayaṃ kuryānmūlena vyāpakaṃ caret // NarP_1,69.19 //

evaṃ nyāsavidhiṃ kṛtvā dhyāyetsūryaṃ hṛdabuje /

dānābhayābjayugalaṃ dhārayantaṃ karai ravim // NarP_1,69.20 //

kuṇḍalāṃ gadakeyūrahāriṇaṃ ca trayītanum /

dhyātvaivaṃ prajapenmantrī vasulakṣaṃ daśāṃśataḥ // NarP_1,69.21 //

raktāṃbhojaistilairvāpi juhuyādvidhivadvasau /

prathamaṃ pīṭhayajane dharmādīnāṃ sthale yajet // NarP_1,69.22 //

prabhūtaṃ vimalaṃ śāraṃ samārādhyamanantaram /

paramādimukhaṃ madhye khabiṃbāntaṃ prapūjayet // NarP_1,69.23 //

somāgnimaṇḍalaṃ pūjyaravimaṇḍalamarcayet /

dīptā sūkṣmā jayā bhadrā vibhūtirvimalā tathā // NarP_1,69.24 //

amoghā vidyutā sarvatomukhī pīṭhaśaktayaḥ /

hrasvatrayoktijāḥ klībahī nā vahnīndusaṃyutāḥ // NarP_1,69.25 //

svarā bījāni śaktīnāṃ tadādyāḥ pūjayettuḥ tāḥ /

brahmaviṣṇuśivātmā te sṛṣṭiḥ śeṣānvitāpyasau // NarP_1,69.26 //

evaṃ cānte yoga pīṭhātmane hṛdayamīrayet /

tārādyo 'yaṃ pīṭhamantrastvanenāsanamādiśet // NarP_1,69.27 //

dhruvo viyadbinduyutaṃ khaṃ khakholkāya dṛnmanuḥ /

navārṇāya ca manave mūrtiṃ saṃkalpayetsudhīḥ // NarP_1,69.28 //

sākṣiṇaṃ jagatāṃ tasyāmāvāhya vidhivadyajet /

tataḥ ṣaḍaṅgāmārādhya dvikṣvaṣṭāṅgaṃ prapūjayet // NarP_1,69.29 //

saṃpūjya madhye vādityaṃ raviṃ bhānuṃ ca bhāskaram /

sūryaṃ diśāsu sadyādipañca hrasvādikānimān // NarP_1,69.30 //

svasvanāmādivarṇādyāḥ śaktayor'cyā vidikṣu ca /

uṣāṃ prajñāṃ prabhāṃ saṃdhyāṃ tato brahmādikānyajet // NarP_1,69.31 //

purato 'ruṇamabhyarcya somaṃ jñaṃ ca guruṃ bhṛgum /

dikṣvaryamādikāniṣṭvā bhūmijaṃ ca śanaiścaram // NarP_1,69.32 //

rāhuṃ ketuṃ ca koṇeṣu pūrvavatparipūjayet /

indrādyānapi vajrādyānpūjayetpūrvavatsudhīḥ // NarP_1,69.33 //

itthaṃ saṃpūjya vidhivadbhāskaraṃ bhaktavatsalam /

samāhito dineśāya dadyādardhyaṃ dine dine // NarP_1,69.34 //

prāṇānāyamya sadbhūmau nyāsānkṛtvā puroditān /

vidhāya maṇḍalaṃ bhānoḥ pīṭhaṃ pūrvavadarcayet // NarP_1,69.35 //

dhyātvārkaṃ prayajeddvivyairmānasairupacārakaiḥ /

pātraṃ tāmramayaṃ prasthatoyagrāhi suśobhanam // NarP_1,69.36 //

nidhāya maṇḍale raktacandanādivinirmite /

vilomamātṛkāmūlamuñcaranpūrayejjalaiḥ // NarP_1,69.37 //

sūryabiṃbavinirgacchatsudhāṃbudhivibhāvitaiḥ /

kuṅkumaṃ rojanāṃ rājīṃ candanaṃ raktacandanam // NarP_1,69.38 //

karavīraṃ japāśālikuśaśyāmākataṇḍulān /

tilaveṇuyavāṃścaiva nikṣipetsalile śubhe // NarP_1,69.39 //

sāṃgaṃ sāvaraṇaṃ tatrāvāhyārkaṃ pūrvavadyajet /

gandhapuṣpadhūpadīpanaivedyādyai rvidhānataḥ // NarP_1,69.40 //

prāṇāyāmatrayaṃ kṛtvā kuryādaṅgāni pūrvavat /

sudhābījaṃ candanena dakṣe karatale likhet // NarP_1,69.41 //

tenācchādyārdhyapātraṃ ca japenmanumananyadhīḥ /

aṣṭottaraśatāvṛttyā punaḥ saṃpūjya bhāskaram // NarP_1,69.42 //

hastābhyāṃ pātramādāya jānubhyāmavanīṃ gataḥ /

āmūrdhni pātramuddhṛtyāṃbareṇa varaṇe raveḥ // NarP_1,69.43 //

dṛṣṭiṃ cādhāya manasā pūjayitvā raviṃ punaḥ /

sādhakena svakaikyena mūlamantraṃ dhiyā japan // NarP_1,69.44 //

ardhyaṃ dadyādraviṃ dhyāyavraktacandanamaṇḍale /

dattvā puṣpāñjaliṃ bhūyo japedaṣṭottaraṃ śatam // NarP_1,69.45 //

nityaṃ vā tadvine 'pyevamardhyaṃ dadyādvivasvate /

tena tuṣṭo dineśo 'smai dadyādvittaṃ yaśaḥ sukham // NarP_1,69.46 //

putrānpautrānabhīṣṭaṃ ca yadyatsarvaṃ prayacchati /

ardhyadānamidaṃ proktamāyurārogyavarddhanam // NarP_1,69.47 //

dhanadhānyapaśukṣemakṣetramitrakalatradam /

tejovīryayaśaḥkīrtividyāvibhavabhogadam // NarP_1,69.48 //

gāyatryārādhanāsaktaḥ saṃdhyāvandanatatparaḥ /

evaṃ manuṃ japanvipro duḥkhaṃ naivāpnuyātkvacit // NarP_1,69.49 //

vikartanāya nirmālyamevaṃ saṃpūjya dāpayet /

viyadvahnimarutsādyāntārvīseṃdusamanvitam // NarP_1,69.50 //

mārtaṇḍabhairavākhyaṃ hi bījaṃ trailokyamohanam /

biṃbabījena puṭitaṃ sarvakāmaphalapradam // NarP_1,69.51 //

pūrvavatsakalaṃ cānyadatra jñeyaṃ manīṣibhiḥ /

bhṛgurjalendumanvāḍhyaḥ somāya hṛdayāntimaḥ // NarP_1,69.52 //

ṣaḍakṣaro mantrarājo munirasya bhṛgurmataḥ /

chandaḥ paṅktistu somo 'sya devatā parikīrtitā // NarP_1,69.53 //

ādyaṃ bījaṃ namaḥ śaktirviniyogo 'khilāptaye /

ṣaḍdīrgheṇa svabījena ṣaḍaṅgāni samācaret // NarP_1,69.54 //

pūrṇedvāsyaṃ sphaṭikabhaṃ nīlālakalasanmukham /

vibhrāṇamiṣṭaṃ kumudaṃ dhyāyenmuktāsrajaṃ vidhum // NarP_1,69.55 //

ṛtulakṣaṃ japenmantraṃ pāyasena sasarpiṣā /

juhuyāttaddaśāṃśena pīṭhe somāntapūjite // NarP_1,69.56 //

mūrtimūlena saṃkalpya pūjayedvidhivadvidhum /

kesareṣvaṅgapūjā syātpatreṣvetāśca śaktayaḥ // NarP_1,69.57 //

rohiṇī kṛttikā caiva revatī bharaṇī puraḥ /

rātrirārdrā tato jyetsnā kalā hārasamaprabhā // NarP_1,69.58 //

suśuklamālyavasanāmuktāhāravibhūṣitāḥ /

sarvāḥstanabharākrāntā racitāñjalayaḥ śubhāḥ // NarP_1,69.59 //

svapriyāsaktamanaso madavibhramamantharāḥ /

samabhyarcyāḥ sarojākṣyaḥ pūrṇendusadṛśānanāḥ // NarP_1,69.60 //

dalāgreṣu samabhyarcyāstvaṣṭau sūryādikā grahāḥ /

ādityabhūsutabudhamandadevejyarāhavaḥ // NarP_1,69.61 //

śukraketuyutā hyete pūjyāḥ patragragāgrahāḥ /

raktāruṇaśvetanīlapītadhūmrasitāsitāḥ // NarP_1,69.62 //

vāmorunyastataddhastā dakṣiṇena dhṛtābhayāḥ /

sokapālāṃstadastrāṇi tadvāhye pūjayetsudhīḥ // NarP_1,69.63 //

eva saṃsādhito mantraḥ prayacchediṣṭamātmanaḥ /

paurṇamāsyāṃ jitāhāro dadyādardhyaṃ vidhūdaye // NarP_1,69.64 //

maṇḍalatritaryaṃ kuryātprākpratyagāyataṃ bhuvi /

paścime maṇḍale sthitvā pūjādravyaṃ ca madhyame // NarP_1,69.65 //

saṃsthāpya somamanyasminmaṇḍale 'bjasamanvite /

samabhyarcyaṃ vidhānena pīṭhapūjanapūrvakam // NarP_1,69.66 //

sthāpayedrājataṃ pātraṃ puratastatra mantravit /

surabhīpayasāpūryya taṃ spṛśanprajapenmanum // NarP_1,69.67 //

aṣṭottaraśataṃ paścādvidyā mantreṇa mantravit /

dadyānniśākarāyārdhyaṃ sarvābhīṣṭārthasiddhaye // NarP_1,69.68 //

kuryādanena vidhinā pratimāsamatandritaḥ /

vaṣāntareṇa savaṣṭaṃ prāpnoti bhuvimānavaḥ // NarP_1,69.69 //

vidye vidyāmālini syādanta candriṇi katavadet /

candramukhi dviṭhānto 'yaṃ vidyāmantra udāhṛtaḥ // NarP_1,69.70 //

evaṃ kumudinīnāthamantraṃ yo japati dhruvam /

dhanaṃ dhānyaṃ sutānpautrānsaubhāgyaṃ labhate 'cirāt // NarP_1,69.71 //

athāṅgārakamantraṃ tu vakṣye dhanasutapradam /

tāro dīrghenduyugvyoma tadevenduyutaḥ punaḥ // NarP_1,69.72 //

ṣāntaḥ sargī ca caṇḍīśau kramārdiduvisargiṇai /

ṣaḍarṇo 'yaṃ mahāmantro maṅgalasyākhileṣṭadaḥ // NarP_1,69.73 //

virūpākṣo muniśchandogāyatraṃ devatā kujaḥ /

mantrārṇaiḥ ṣaḍbhiraṅgāni krurvandhyāyeddharātmajam // NarP_1,69.74 //

meṣasthaṃ raktavasrāṅgaṃ śūlaśaktigadāvarān /

karairbibhrāṇamīśānasvedajaṃ bhūṃsutaṃ smaret // NarP_1,69.75 //

rasalakṣaṃ japenmantraṃ daśāṃśaṃ khadirodbhavaiḥ /

samidbhirjuhuyādagnau śaive pīṭhe yajetkujam // NarP_1,69.76 //

prāgaṅgāni samārādhya hyekaviṃśatikoṣṭakam /

maṅgalobhūmiputraśca ṛṇahartā dhanapradaḥ // NarP_1,69.77 //

sthirāsano mahākāyaḥ sarvakarmāvarodhakaḥ /

lohito lohitākṣaśca sāmagānāṃ kṛpākaraḥ // NarP_1,69.78 //

dharātmajaḥ kujo bhaumo bhūmido bhūminandanaḥ /

aṅgārako mahīsūnuḥ sarvarogāpahārakaḥ // NarP_1,69.79 //

vṛṣṭikartā vṛṣṭihartā sarvakāryārthasiddhidaḥ /

ityeka rviśatiḥ proktā mūrtayo bhūsutasya vai // NarP_1,69.80 //

maṅgalādīnyajenmantrī svasvasthānasthitānkramāt /

indrādyānapi vajrādīnevaṃ siddho bhavenmanuḥ // NarP_1,69.81 //

sutakāmā kuraṅgākṣī bhaumavratamupācaret /

mārgaśīrṣe 'tha vaiśākhe vratāraṃbhaḥ praśasyate // NarP_1,69.82 //

aruṇodayavelāyāmutthāyāvaśyakaṃ punaḥ /

vinirvartya radāndhāvedapāmārgeṇa vāgyatā // NarP_1,69.83 //

snātvā raktāṃbaradharā raktamālyavilepanā /

naivedyādīṃśca saṃbhārānraktānsarvānprakalpayet // NarP_1,69.84 //

yogyaṃ vipraṃ samāhūya kujamarcettadājñayā /

raktagogomayāliptabhūmau raktāsane viśet // NarP_1,69.85 //

ācamya deśakālau ca smṛtvā kāmya samuccaran /

maṅgalādīni nāmāni svakīyāṅgeṣu vinyaset // NarP_1,69.86 //

mukhe pravinyasetsādhvī sāmagānāṃ kṛpākaram /

dharātmajaṃ nasorakṣṇoḥ kujaṃ bhaumaṃ lalāṭake // NarP_1,69.87 //

bhūmidaṃ tu bhruvormadhye mastake bhūminandanam /

aṅgārakaṃ śikhāyāṃ ca sarvāṅge ca mahīsutam // NarP_1,69.88 //

bāhudvaye nyasetpaścātsarvarogāpahārakam /

mūrddhādi vṛṣṭikartāramāpādāntaṃ nyasetsudhīḥ // NarP_1,69.89 //

vinyasedrṛṣṭihartāraṃ mūrddhāntaṃ caraṇāditaḥ /

nyasedante tato dikṣu sarvakāryārthasiddhidam // NarP_1,69.90 //

nābhau hṛdi śirasyāraṃ vakre bhūmijameva ca /

vinyasyaivaṃ nije dehe dhyāyetprāgvaddharātmajam // NarP_1,69.91 //

mānasairupacāraiśca saṃpūjyārdhyaṃ nidhāpayet /

ekaviṃśatikoṣṭhāḍhye trikoṇe tāmrapatrage // NarP_1,69.92 //

āvāhyāṅgārakaṃ tatra raktapuṣpādibhiryajet /

aṅgāni pūrvamārādhya maṅgalādīnprapūjayet // NarP_1,69.93 //

ekaviṃśatikoṣṭheṣu cakramāraṃ ca bhūmijam /

trikoṇeṣu ca sampūjya bahiraṣṭau ca mātṛkāḥ // NarP_1,69.94 //

indrādīnatha vajrādīnbāhye saṃpūjayetpunaḥ /

dhūpadīpau samarpyātha godhūmānnaṃ nivedayet // NarP_1,69.95 //

tāmrapātre śuddhatoyapūrite raktacandanam /
raktapuṣpākṣataphalānyākṣipyārdhyaṃ samarpayet /
maṅgalāya tato mantrī idaṃ mantradvayaṃ paṭhet // NarP_1,69.96 //

bhūmiputra mahātejaḥ svedodbhavapinākinaḥ /

sutārthinī prapannā tvāṃ gṛhāṇārdhyaṃ namo 'stu te // NarP_1,69.97 //

raktapravālasaṃkāśa japākusumasannibha /

mahīsuta mahābhāga gṛhāṇārdhyaṃ namo 'stu te // NarP_1,69.98 //

ekaviṃśatipūrvoktairṅenamontaiṃśca nāmabhiḥ /

tārādyaiḥ praṇametpaścāttāvatyaśca pradakṣiṇāḥ // NarP_1,69.99 //

dharaṇīgarbhasaṃbhūtaṃ vidyuttejaḥ samaprabham /

kumāraṃ śaktihastaṃ ca maṅgalaṃ praṇamāmyaham // NarP_1,69.100 //

tato rekhātrayaṃ kuryātkhadirāṅgārakeṇa ca /

mārjayedvāmapādena mantrābhyāṃ ca samāhitā // NarP_1,69.101 //

duḥkhadaurbhāgyanāśāya putrasaṃtānahetave /

kṛtarekhātrayaṃ vāmapādenaitatpramārjmyaham // NarP_1,69.102 //

ṛṇaduḥ khavināśāya manobhīṣṭārthasiddhiye /

mārjayāmyasitā rekhāstisro janmatrayodbhavāḥ // NarP_1,69.103 //

stuvīta dharaṇīputraṃ puṣpāñjalikarā tataḥ /

dhyāyantī tatpadāṃbhojaṃ pūjāsāṃgatvasiddhaye // NarP_1,69.104 //

ṛṇahartre namastubhyaṃ duḥkhadāridrayanāśine /

saubhāgyasukhado nityaṃ bhava me dharaṇīsuta // NarP_1,69.105 //

taptakāñcanasaṃkāśa taruṇārkasamaprabha /

sukhasaubhāgyadhanada ṛṇadāridṣanāśaka // NarP_1,69.106 //

graharāja namaste 'stu sarvakalyāṇakāraka /

prasādaṃ kuru deveśa sarvakalyāṇabhājana // NarP_1,69.107 //

devadānavagandharvayakṣarākṣasapannagāḥ /

āpnuvanti śivaṃ sarve sadā pūrṇamanorathāḥ // NarP_1,69.108 //

ācirādeva loke 'sminyasyārādhanato janāḥ /

prāpnuvanti sukhaṃ tasmai namo dharaṇisūnave // NarP_1,69.109 //

yo vakragatimāpanno nṛṇāṃ duḥkhaṃ prayacchati /

pūjitaḥ sukhasaubhāgyaṃ tasmai kṣmāsūnave namaḥ // NarP_1,69.110 //

nabhasi dyotamānāya sarvakalyāṇahetave /

maṅgalāya namastubhyaṃ dhanasaṃtānahetave // NarP_1,69.111 //

prasādaṃ kuru me bhaumamaṅgalaprada maṅgala /

meṣavāhana rudrātmandehi putrāndhanaṃ yaśaḥ // NarP_1,69.112 //

evaṃ stutvā praṇamyātha visṛjya dharaṇīsutam /

yathāśaktyā pradāya svaṃ gṛhṇīyādbraṇāśiṣaḥ // NarP_1,69.113 //

gurave dakṣiṇāṃ dattvā bhuñjīyāttanniveditam // NarP_1,69.114 //

evamāvatsaraṃ kuryātpratimaṅgalavāsaram /

tilairhemaṃ vidhāyātha śatārddhaṃ bhojayoddvijān // NarP_1,69.115 //

bhaumamūrtiṃ svarṇamayīmācāryāya samarpayet /

maṇḍalasthe ghaṭe 'bhyarcyetsutasaubhāgyasiddhaye // NarP_1,69.116 //

evaṃ vrataparā nārī prāpnuyātsubhagānsutān /

ṛṇanāśāya vittārthaṃ vrataṃ kuryātpumānapi // NarP_1,69.117 //

brāhmaṇaḥ prajapenmantraṃmagnirmūrddheti vaidikam /

aṅgārakasya gāyatrīṃ vakṣye yajanasiddhaye // NarP_1,69.118 //

aṅgārakāya śabdānte vidmahe padamīrayet /

śaktihastāya varṇānte dhīmahīti samuñcaret // NarP_1,69.119 //

tanno bhaumaḥ pracovarṇāndayānditi ca saṃvadet /

bhaumasyaiṣā tu gāyatrī japtuḥ sarveṣṭasiddhidā // NarP_1,69.120 //

bhaumopāsanametaddhi budhamantramathocyate /

phaāntaḥ karṇendusaṃyukto budho ṅeṃte hadantimaḥ // NarP_1,69.121 //

rasāṇoṃ budhamantro 'yaṃ munibrahmāsya kīrtitaḥ /

paṅktiśchaido devatā tu budhaḥ sarveṣṭado nṛṇām // NarP_1,69.122 //

ādyaṃ bījaṃ namaḥ śaktirviniyogo 'khilāptaye /

vande budhaṃ sadā bhaktyā pītāmbaravibhūṣaṇam // NarP_1,69.123 //

jānusthavāmahastāḍhyaṃ sābhayetarapāṇikam /

dhyātvevaṃ prajapesahasraṃ vijitendriyaḥ // NarP_1,69.124 //

daśāṃśaṃ juhuyādājyaiḥ pīṭhe pūrvoditer'cayet /

aṅgamātṛdiśāpālahetibhirbudhamarcayet // NarP_1,69.125 //

evaṃ siddhe manau mantrī sādhayetsvamanorathān /

sahasraṃ prajapenmantraṃ nityaṃ daśadināvadhi // NarP_1,69.126 //

tasyāśu grahajā pīḍā naśyatyeva na saṃśayaḥ /

budhasyārādhanaṃ proktaṃ gurorārādhanaṃ śṛṇu // NarP_1,69.127 //

bṛṃhaspatipadaṃ ṅeṃtaṃ seṃdvādyarṇāghamaṇḍitam /

namonto vasuvarṇo 'yaṃ munirbrahmāsya saṃmataḥ // NarP_1,69.128 //

chando 'nuṣṭupsurācāryo devatā bījamādimam /

hṛcchaktirdīrghavahnīnduyugalenāṅgakalpanā // NarP_1,69.129 //

nyastavāmakaraṃ rāśau ratnānāṃ dakṣiṇātkarāt /

kirantaṃ pītapuṣpālaṅkārālepāṃśukārcitam // NarP_1,69.130 //

sarvavidyānidhiṃ devaguruṃ svarṇadyutiṃ smaret /

lakṣaṃ japo daśāṃśena ghṛtenānnena vā hunet // NarP_1,69.131 //

dharmādipīṭhe prayajedaṅgadikpālahetibhiḥ /

evaṃ siddhe manau mantrī sādhayediṣṭamātmanaḥ // NarP_1,69.132 //

viparogādipīḍāsu kalahe svajanodbhave /

pippalotthasamidbhiśca juhuyāttannivṛttaye // NarP_1,69.133 //

hutvā dinatrayaṃ mantrī niśāpuṣpairghṛtaplutaiḥ /

sa viṃśatiśataṃ śīghraṃ vāsāṃsi labhate mahīm // NarP_1,69.134 //

gurorārādhanaṃ proktaṃ śṛṇu śukrasya sāṃpratam /

vasraṃ me dehi śukrāya ṭhadvayānto dhruvādikaḥ // NarP_1,69.135 //

rudrārṇo 'yaṃ manurbrahmā muniśchando virāhuta /

daityejyo devatā bījaṃ dhruvaḥ śaktirvasupriyā // NarP_1,69.136 //

bhūnetra candranetrāgninetrārṇaiḥ syātṣaḍaṅgakam /

śuklāṃbarālepabhūṣaṃ kareṇa dadataṃ dhanam // NarP_1,69.137 //

vāmena śukraṃ vyākhyānamudrādoṣaṃ smaretsudhīḥ /

ayutaṃ prajapenmantraṃ daśāṃśaṃ juhuyād ghṛtaiḥ // NarP_1,69.138 //

dharmādipīṭhe prayajedaṅgendrāditadāyudhaiḥ /

śvetapuṣpaiḥ sugandhaiśca juhuyād bhṛguvāsare // NarP_1,69.139 //

ekaviṃśativāraṃ yo labhatesoṃ'śukaṃ maṇīn /

manavo 'mo sadā gopyā na deyā yasya kasyacit // NarP_1,69.140 //

bhaktiyuktāya śiṣyāya deyā vā nijasūnave // NarP_1,69.141 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde mantravidhānanirūpaṇaṃ nāmaikonasaptatitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
atha vakṣye mahāviṣṇormantrānlokeṣu durlabhān /
yānprāpya mānavāstūrṇaṃ prāpnuvanti nijepsitam // NarP_1,70.1 //

yeṣāmuñcāraṇeneva pāpasaṃghaḥ pralīyate /

brahmādayo 'pi yāñjñātvā samarthāḥ syurjagatkṛtau // NarP_1,70.2 //

tārahṛtpūrvakaṃ ṅeṃtaṃ nārāyaṇapadaṃ bhavet /

aṣṭākṣaro manuścāsya sādhyo nārāyaṇo muniḥ // NarP_1,70.3 //

chandaḥ proktaṃ ca gāyatrī devatā viṣṇukhyayaḥ /

oṃ bījaṃ yaṃ ca tathā śaktirviniyogo 'khilāptaye // NarP_1,70.4 //

kruddholkāya hṛdākhyātaṃ maholkāya śiraḥ smṛtam /

vīrolkāya śikhā proktā dyulkāya kavacaṃ matam // NarP_1,70.5 //

maholkāyeti cāsraṃ syāditthaṃ pañcāṅgakalpanā /

punaḥ ṣaḍaṅgamantrotthaiḥ ṣaḍvarṇaiśca samācaret // NarP_1,70.6 //

avaśiṣṭau nyasetkukṣipṛṣṭayormantravarṇakau /

sudarśanasya mantreṇa kuryāddigbandhanaṃ tataḥ // NarP_1,70.7 //

tāro namaścaturthyantaṃ sudarśanapadaṃ vadet /

astrāyaphaḍiti prokto mantro dvādaśavarṇavān // NarP_1,70.8 //

daśāvṛttimaya nyāsaṃ vakṣye vibhūtipañcaram /

mūlārṇānsvatanau nyasyedādhāre hṛdaye mukhe // NarP_1,70.9 //

doḥpanmūleṣu nāsāyāṃ prathamāvṛttirīritā /

gale nābhau hṛdi kucapārśvapṛṣṭeṣu tatparāḥ // NarP_1,70.10 //

mūrddhāsyanetraśravaṇaghrāṇeṣu ca tṛtīyakāḥ /

doḥpādasaṃdhyaṅguliṣu vedāvṛttyā ca vinyaset // NarP_1,70.11 //

dhātuprāṇeṣu hṛdaye vinyasettadanantaram /

śironetrā syahṛtkukṣisorujaṅghāpadadvaye // NarP_1,70.12 //

ekaikaśo nyasedvarṇānmantrasya kramataḥ sudhīḥ /

nyaseddhṛdaṃsorupadeṣvarṇānvedamitānmanoḥ // NarP_1,70.13 //

cakraśaṃ khagadāṃbhojapadeṣu svasvamudrayā /

śeṣāṃśca nyāsavaryo 'yaṃ vibhūtipañjarābhidhaḥ // NarP_1,70.14 //

nyasenmūlārṇamekaikaṃ sacandraṃ tārasampuṭam /

athavā vai namontena nyasedityapare jaguḥ // NarP_1,70.15 //

tattvanyāsaṃ tataḥ kuryāddhiṣṇubhāvaprasiddhaye /

aṣṭārṇo 'ṣṭaprakṛtyātmā gaditaḥ pūrvasūribhiḥ // NarP_1,70.16 //

pṛthivyādīni bhūtāni tato 'hṝṅkārameva ca /

mahāṃśca prakṛtiścaivetyaṣṭau prakṛtayo matāḥ // NarP_1,70.17 //

pāde liṅge hṛdi mukhe mūrdhni vakṣasi hṛtsthale /

sarvāṅge vyāpakaṃ kuryādekena sādhakottamaḥ // NarP_1,70.18 //

mantrārṇahṛtparāyādyamātmane hṛdayāntimam /

tattannāma samuñcāryya nyasettattatsthale budhaḥ // NarP_1,70.19 //

ayaṃ tattvābhidho nyāsaḥ sarvanyāsottamottamaḥ /

mūrtīnyaṃseddvādaśa vai dvādaśādityasaṃyutāḥ // NarP_1,70.20 //

dvādaśākṣaravarṇādyā dvādaśādityasaṃyutāḥ /

aṣṭārṇo 'yaṃ manuścāṣṭaprakṛtyātmā samīritaḥ // NarP_1,70.21 //

tāsāmātmacatuṣkasya yogādarkākṣaro bhavet /

lalāṭakukṣihṛtkaṇṭhadakṣapārśvāṃsakeṣu ca // NarP_1,70.22 //

gale ca vāmapārśvāṃ sagalapṛṣṭeṣvanantaram /

kakudyapi nyasenmantrī mūrtīrdvādaśa vai kramāt // NarP_1,70.23 //

dhātrā tu keśavaṃ nyasyāryamṇa nārāyaṇaṃ punaḥ /

mitreṇa mādhavaṃ nyasya govindaṃ varuṇena ca // NarP_1,70.24 //

viṣṇuṃ caivāṃśunā yuktaṃ bhagena madhusūdanam /

nyasedvivasvatā yuktaṃ trivikramamataḥ param // NarP_1,70.25 //

vāmanaṃ ca tathādraṇa pūṣṇā śrīdharameva ca /

hṛṣīkeśaṃ nyasetpaścātparjanyena samanvitam // NarP_1,70.26 //

tvaṣṭrā yutaṃ padmanābhaṃ dāmodaraṃ ca viṣṇunā /

dvādasārṇaṃ tato mantraṃ samaste śirasi nyaset // NarP_1,70.27 //

vyāpakaṃ vinyasetpaścātkirīṭamanunā sudhīḥ /

dhruvaḥkirīṭakeyūrahārānte makaretica // NarP_1,70.28 //

kuṇḍalānte cakraśaṅkhagadānteṃ'bhojahastataḥ /

pītāṃbarānte śrīvatsāṃ kitavakṣaḥ sthaleti ca // NarP_1,70.29 //

śrībhūmisahitasvātmajyotirdvayamataḥ param /

vadeddīptikarāyānti sahasrādityatejase // NarP_1,70.30 //

namonto bāṇaṣaṅvarṇaiḥ kirīṭamanurīritaḥ /

evaṃ nyāsavidhiṃ kṛtvā dhyāyennārāyaṇaṃ vibhum // NarP_1,70.31 //

udyatkoṭyarkasadṛśaṃ śaṅkhaṃ cakraṃ gadāṃbujam /

dadhataṃ ca karairbhūmiśrībhyāṃ pārśvadvayāñcitam // NarP_1,70.32 //

śrīvatsavakṣasaṃ bhrājatkaustubhāmuktakandharam /

hārakeyūravalayāṅgadaṃ pītāṃbaraṃ smaret // NarP_1,70.33 //

varṇalakṣaṃ japenmantraṃ vidhivanniyatendriyaḥ /

prathamena tu lakṣeṇa svātmaśuddhirbhaved dhruvam // NarP_1,70.34 //

lakṣadvayajapenātha mantraśuddhimavāpnuyāt /

lakṣatrayeṇa japtena svarlokamadhigacchati // NarP_1,70.35 //

viṣṇoḥ samīpamāpnoti vedalakṣajapānnaraḥ /

tathā ca nirmalaṃ jñānaṃ pañcalakṣajapādbhavet // NarP_1,70.36 //

lakṣaṣaṣṭena cāpnoti mantrī viṣṇau1sthirā matim /

saptalakṣajapānmantrī viṣṇoḥ sārūpyamāpnuyāt // NarP_1,70.37 //

aṣṭalakṣaṃ japenmantrī nirvāṇamadhigacchati /

evaṃ japtvā tataḥ prājño daśāṃśaṃ sarasīruhaiḥ // NarP_1,70.38 //

madhurāktaiḥ prajuhuyātsaṃskṛte havyavāhane /

maṇḍūkātparatatvāntaṃ pīṭhe saṃpūjya yatnataḥ // NarP_1,70.39 //

vimalotkarṣiṇī jñānā kriyā yogā tataḥ parā /

prahvī satyā tatheśānanugrahā navamī matā // NarP_1,70.40 //

tāro namano bhagavate viṣṇave sarvabhū tataḥ /

tātmane vāsudevāya sarvātmeti padaṃ vadet // NarP_1,70.41 //

saṃyogayogapadmānte pīṭhāya hṛdayāntimaḥ /

ṣaḍviṃśadakṣaraḥ pīṭhamantro 'nenāsanaṃ diśet // NarP_1,70.42 //

mūrtiṃ saṃkalpya mūlena tasyāmāvāhya pūjayet /

ādau cāṅgāni saṃpūjya mantrāṇāṃ keśareṣu ca // NarP_1,70.43 //

prāgādidigdale vāsudevaṃ saṃkarṣaṇaṃ tathā /

pradyumnamaniruddhaṃ ca śaktīḥ koṇeṣvathārcayet // NarP_1,70.44 //

śāntiṃ śriyaṃ sarasvatyā ratiṃ saṃpūjayetkramāt /

hemapītatamālendranīlābhāḥ pītavāsasaḥ // NarP_1,70.45 //

caturbhujāḥ śaṅkhacakragadāṃbhaghojadharā ime /

sitakāñcanagodugdhadūrvāvarṇāśca śaktayaḥ // NarP_1,70.46 //

dalāgreṣu cakraśaṅkhagadāpaṅkajakaustubhān /

pūjayenmusalaṃ khaḍgaṃ vanamālāṃ yathākramāt // NarP_1,70.47 //

raktājapītakanakaśyāmakṛṣṇāsitārjunān /

kuṅkumābhaṃ samabhyarcyedvahiragre khageśvaram // NarP_1,70.48 //

pārśvayoḥ pūjayetpaścāṅkhapadmanidhī kramāt /

muktāmāṇikyasaṃkāśau paścime dhvajamaparcayet // NarP_1,70.49 //

raktaṃ vighnaṃ tathāgneye śyāmamāryaṃ ca rākṣase /

durgāṃ śyāmāṃ vāyukoṇe senānyaṃ pītamaiśvare // NarP_1,70.50 //

lokeśā nāyudhairyuktānbahiḥ saṃpūjayetsudhīḥ /

evamāvaraṇairyuktaṃ yor'cajayedviṣṇumavyayam // NarP_1,70.51 //

bhuktvehasakalānbhogānante viṣṇupadaṃ vrajet /

kṣetradhānyasuvarṇānāṃ ppāptaye dhāraṇīṃ smaret // NarP_1,70.52 //

devīṃ dūrvādalaśyāmāṃ dadhānāṃ śālimañjarīm /

cintayedbhāratīṃ devīṃ vīṇāpustakadhāriṇīm // NarP_1,70.53 //

dakṣiṇe devadevasya pūrṇacandranibhānanām /

kṣīrābdhiphenapuñjābhe vasānāṃ śvetavāsasī // NarP_1,70.54 //

bhāratyā sahitaṃ yo vai dhyāyeddvevaṃ parātparam /

vedavedārthatattvajño jāyate sarvavittamaḥ // NarP_1,70.55 //

nārasiṃhamivātmānaṃ devaṃ dhyātvātibhairavam /

śaśtraṃ saṃmantrya mantreṇa śabrūnhatvā nivartate // NarP_1,70.56 //

nārasiṃhena bījena mantraṃ saṃyojya sādhakaḥ /

śatamaṣṭottaraṃ jaṇtvā vāmahastābhimantritāḥ // NarP_1,70.57 //

punaḥ punarapaḥ siṃcetsarpadaṣṭo 'pi jīvati /

gāruḍena ca saṃyojya pañcārṇena japettadā // NarP_1,70.58 //

nirviṣīkaraṇe dhyāyedviṣṇuṃ garuḍavāhanam /

aśokaphalake tārkṣyamālikhyāśokasaṃhatau // NarP_1,70.59 //

aśokapuṣpaiḥ saṃpūjya bhagavantaṃ tadagrataḥ /

juhuyāttāni puṣpāṇi trisaṃdhyaṃ saptapatrakam // NarP_1,70.60 //

pratyakṣo jāyate pakṣī varamiṣṭaṃ prayacchati /

gāṇapatyena saṃyojya japellakṣaṃ payovrataḥ // NarP_1,70.61 //

mahāgaṇapatiṃ devaṃ pratyakṣamiha paśyati /

vāṇibījena saṃyuktaṃ ṣaṇmāsaṃ yojayennaraḥ // NarP_1,70.62 //

mahākavivaro bhūtvā mohayetsakalaṃ jagat /

hutvā guṅcīśakalānyarddhāgulamitāni ca // NarP_1,70.63 //

dadhimadhvājyayuktāni mṛtyuṃ jayati sādhakaḥ /

śanaiśvara dine samyak spṛṣṭvā śvatthaṃ ca pāṇinā // NarP_1,70.64 //

japtvā cāṣṭaśataṃ yuddhe hyapamṛtyuṃ jayatyasau /

pañcaviṃśatidhā japtvā nityaṃ prātaḥ pibejjalam // NarP_1,70.65 //

sarvapāpavinirmukto jñānavān rogavarjitaḥ /

kuṃbhaṃ saṃsthāpya vidhivadāpūrya śuddhavāriṇā // NarP_1,70.66 //

japtvāyutaṃ tatastenābhiṣekaḥ sarvaroganut /

candrasūryoparāge tu hyupoṣyāṣṭasahasrakam // NarP_1,70.67 //

spṛṣṭvā brāhmīdhṛtaṃ japtvā pibetsādhakasattamaḥ /

medhāṃ kavitvaṃ vāksiddhiṃ labhate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,70.68 //

juhuyādayutaṃ vilvairmahādhanapatirbhavet /

nārāyaṇasya mantro 'yaṃ sarvamantrottamottamaḥ // NarP_1,70.69 //

ālayaḥ sarvasiddhīnāṃ kathitastava nārada /

nārāyaṇāya śabdānte vidmahe padamīrayet // NarP_1,70.70 //

vāsudevapadaṃ ṅeṃtaṃ dhīmahīti tato vadet /

tanno viṣṇuḥ pracovarṇānsaṃvadeñcodayāditi // NarP_1,70.71 //

eṣoktā viṣṇugāyatrī sarvapāpapraṇāśinī /

tāro hṛdbhagavān ṅeṃto vāsudevāya kīrtitaḥ // NarP_1,70.72 //

dvādaśārṇo mahāmantro bhuktimuktipradāyakaḥ /

strīśūdrāṇāṃ vitāro 'yaṃ satārastu dvijanmanām // NarP_1,70.73 //

prajāpatirmuniścāsya gāyatrī chanda īritaḥ /

devatā vāsudevastu bījaṃ śaktirdhruvaśca hṛt // NarP_1,70.74 //

candrākṣivedapañcarṇaiḥ samastenāṅgakalpanam /

mūrdhni bhāle dṛśorāsye gale dorhṛdaye punaḥ // NarP_1,70.75 //

kukṣau nābhau dhvaje jānudvaye pādadvaye tathā /

nyāsetkramān mantravarṇānsṛṣṭinyāso 'yamīritaḥ // NarP_1,70.76 //

hṛdādimastakāntaṃ tu sthitinyāsaṃ pracakṣate /

pādādārabhya mūrddhānaṃ nyāsaṃ saṃhārakaṃ viduḥ // NarP_1,70.77 //

tattvanyāsaṃ tataḥ kuryātsarvatantreṣu gopitam /

bīvaṃ prāṇaṃ tathā cittaṃ hṛtpadmaṃ sūryamaṇḍalam // NarP_1,70.78 //

candrāgnimaṇḍale caiva vāsudevaṃ tataḥ param /

saṃkarṣaṇaṃ ca pradyumnamaniruddhaṃ tataḥ param // NarP_1,70.79 //

nārāyaṇaṃ cakramatastattvāni dvādaśaiva tu /

mūlārṇahṛtparāyādyamātmane hṛdayāntimam // NarP_1,70.80 //

tattve nāma samuñcaryya nyasenmūrddhādiṣu kramāt /

pūrvoktaṃ dhyānamatrāpi bhānulakṣajapo manoḥ // NarP_1,70.81 //

tadṛśāṃśaṃ tilairājyalolitairhavanaṃ caret /

pīṭhe pūrvodite mantrī mūrti saṃkalpya mūlataḥ // NarP_1,70.82 //

tasyāmāvāhya deveśaṃ vāsudevaṃ prapūjayet /

aṅgāni pūrvamabhyarcya vāsudevādikāstataḥ // NarP_1,70.83 //

śāntyādiśaktayaḥ pūjyāḥ prāgvaddikṣu vidikṣu ca /

tṛtīyāvaraṇe pūjyāḥ proktā dvādaśa mūrtayaḥ // NarP_1,70.84 //

indrādyānāyudhairyuktān pūjayeddharaṇīgṛhe /

evamāvaraṇairiṣṭvā pañcabhirviṣṇumavyayam // NarP_1,70.85 //

prāpnuyātsakalānarthānante viṣṇupade vrajet /

puruṣottamasaṃjñasya viṣṇorbhedacatuṣṭayam // NarP_1,70.86 //

trailokyamohanasteṣāṃ prathamaḥ parikīrtitaḥ /

śrīkaraśca hṛṣīkeśaḥ kṛṣaaṇaścātra caturthakaḥ // NarP_1,70.87 //

tāraḥ kāmo ramā paścān ṅeṃtaḥ syātpuruṣottamaḥ /

varmāstrāṇyagnipriyānto mantro vahnīnduvarṇavān // NarP_1,70.88 //

brahmā muniḥ syādgāyatrī chandaḥ prokto 'tha devatā /

puruṣottamasaṃjño 'tra bījaśaktīsmarandire // NarP_1,70.89 //

bhūcandraikarasākṣyakṣimantravarṇorvibhāgataḥ /

kṛtvāṅgāni tato dhyāyedvidhivatpuruṣottamam // NarP_1,70.90 //

samudyadādityanibhaṃ śaṅkhacakragadāṃbujaiḥ /

lasatkaraṃ pītavasraṃ smarecchrīpuruṣottamam // NarP_1,70.91 //

mahāratnaughakhacitasphurattoraṇamaṇḍape /

mauktikaughaśamadamavirājitavitānake // NarP_1,70.92 //

nṛtyaddevāṅganāvṛndakvaṇātkiṅkiṇinūpure /

lasanmāṇikyavedyāṃ tu dītpārkāyutatejasi // NarP_1,70.93 //

vṛndārakavrātakirīṭāgraratnābhicarcite /

navalakṣaṃ japenmantraṃ juhuyāttaddaśāṃśataḥ // NarP_1,70.94 //

utphullaiḥ kamalaiḥ pīṭhe pūrvokte vaiṣṇaver'cayet /

evamārādhya deveśaṃ prāpnoti mahatīṃ śriyam // NarP_1,70.95 //

putrānpautrānyaśaḥ kāntiṃ bhuktiṃ muktiṃ ca vindati /

uttiṣṭeti padaṃ paścācchrīkarāgnipriyāntimaḥ // NarP_1,70.96 //

aṣṭārṇo 'sya munirvyāsaḥ paṅktiśchanda udāhṛtam /

śrīkārākhyo hariḥ prokto devatā sakaleṣṭadaḥ // NarP_1,70.97 //

bhīṣayadvitayaṃ hṛtsyāt trāsayadvitayaṃ śiraḥ /

śikhā pramarddayadvandvaṃ varma pradhvaṃsayadvayam // NarP_1,70.98 //

asraṃ rakṣadvayaṃ sarve humantāḥ samudīritāḥ /

mastake netrayoḥ kaṇṭhahṛdaye nābhideśake // NarP_1,70.99 //

ūrūjaṅghāṃyugmeṣu mantravarṇānkramānnyataset /

tataḥ puruṣasūktoktamantrairnyāsaṃ samācaret // NarP_1,70.100 //

mukhe nyasedbrāhmaṇo 'sya mukhamāsīdimaṃ manum /

bāhuyugme tathā bāhūṃrājanya iti vinyaset // NarP_1,70.101 //

ūrū tadasya yadvaiśya imamūrudvaye nyaset /

nyasetpādadvaye mantrī padbhyāṃ śūdro ajāyata // NarP_1,70.102 //

cakraṃ śaṅkhaṃ gadāṃ padmaṃ karāgreṣvatha vinyaset /

evaṃ nyāsavidhiṃ kṛtvā dhyāyetpūrvoktamaṇḍape // NarP_1,70.103 //

aruṇābjāsanasthasya tārkṣyasyopari saṃsthitam /

pūrvoktarūpiṇaṃ devaṃ śrīkaraṃ lokamohanam // NarP_1,70.104 //

dhyātvaivaṃ pūjayedaṣṭalakṣaṃ mantrī daśāṃśataḥ /

raktāṃbujaiḥ samidbhiśca vilvakṣīridrumodbhavaiḥ // NarP_1,70.105 //

payo 'nnaiḥ sarpiṣā hutvā pratyekaṃ susamāhitaḥ /

aśvatthoduṃbaraplakṣavaṭāḥ kṣīridrumāḥ smṛtā // NarP_1,70.106 //

pūjayedvaiṣṇave pīṭhe mūrtiṃ saṃkalpya mūlataḥ /

aṅgāvaraṇadikpālahetibhiḥ sahitaṃ vibhum // NarP_1,70.107 //

itthaṃ siddhe manau matrī prayogānpūrvavañcaret /

tāro hṛdbhagavān ṅeṃto varāheti tataḥ param // NarP_1,70.108 //

rūpāya bhūrbhuvaḥ svaḥ syāllohitakāmikā ca ye /

bhūpatitvaṃ ca me dehi dadāpaya śucipriyā // NarP_1,70.109 //

rāmāgnivarṇo mantro 'yaṃ bhārgavo 'sya munirmataḥ /

chando 'nuṣṭubdevatādivarāhaḥ samudīritaḥ // NarP_1,70.110 //

ekadaṃṣṭrāya hṛdayaṃ vyomolkāyaga śiraḥ smṛtam /

śikhā tejo 'dhipataye viśvarūpāya varma ca // NarP_1,70.111 //

mahādaṃṣṭrāya cāstraṃ syātpañcāṅgamiti kalpayet /

athavā giriṣaṭsaptabāṇairvasubhirakṣaraiḥ // NarP_1,70.112 //

vibhaktairmantravaryasya pañcāgāṃni prakalpayet /

tatau dhyāyedanekārkanibhamādivarāhakam // NarP_1,70.113 //

āṃ hrīṃ svarṇanibhaṃ jānvoradho nābheḥ sitaprabham /

iṣṭābhītigadāśaṅkhacakraśaktyasikheṭakān // NarP_1,70.114 //

dadhataṃ ca karairdaṃṣṭrāgralasaddharaṇiṃ smaret /

evaṃ dhyātvā japellakṣaṃ daśāṃśaṃ sarasīruhaiḥ // NarP_1,70.115 //

madhvaktairjuhayātpīṭhe pūrvokte vaiṣṇave yajet /

mūlena mūrtiṃ saṅkalpya tasyāṃ sampūjayedvibhum // NarP_1,70.116 //

aṅgāvaraṇadikpālahetiyantraprasiddhaye /

japādevāvarni dadyāddhanaṃ dhānyaṃ mahīṃ śriyam // NarP_1,70.117 //

siṃhārke sitapakṣasyāṣṭamyāṃ gavyeṣu pañcasu /

śilāṃ śuddhāṃ vinikṣipya spṛṣṭvā tāmayutaṃ japet // NarP_1,70.118 //

udaṅmukhasvato mantrī tāṃ śilāṃ likhanedbhuvi /

bhūtapretāhicaurādikṛtāṃ bādhāṃ nivārayet // NarP_1,70.119 //

prātarbhṛgudine sādhyabhūtalānmṛdamāharet /

mantritāṃ mūlamantreṇa vibhajettāṃ tridhā punaḥ // NarP_1,70.120 //

cullyāmekaṃ samālipyāpyaparaṃ pākabhājane /

godugdhe paramāloḍya śodhitāṃstandulān kṣipet // NarP_1,70.121 //

samyak śuddhe śuciḥ keśe japanmantraṃ paceñcarum /

avatārya caruṃ paścādvahnau deyaṃ yathāvidhi // NarP_1,70.122 //

sampūjya dhūpadīpādyaiḥ paścādājyaplutaṃ carum /

juhuyātsaṃskṛte vahnau aṣṭottaraśataṃ sudhīḥ // NarP_1,70.123 //

evaṃ prajuhuyānmantrī kavivāreṣu saptasu /

virodho naśyati kṣetre śatrucaurādyupadravāḥ // NarP_1,70.124 //

bhānūdayepyāravāre sādhyakṣetrānmṛdaṃ punaḥ /

ādāya pūrvavidhinā havirāpādya pūrvavat // NarP_1,70.125 //

juhuyādedhite vahnau pūrvasaṃkhyākamādarāt /

evaṃ sa saptāravāreṣu juhuyātkṣetrasiddhaye // NarP_1,70.126 //

juhuyāllakṣasaṃkhyākaṃ gavyai ścaiva sapāyasaiḥ /

abhīṣṭabhūmyādhipatyaṃ labhate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,70.127 //

udyaddoḥ paridhaṃ divyaṃ sitadaṃṣṭrāgrabhūdharam /

svarṇābhaṃ pārthive pīte maṇḍale susamāhitaḥ // NarP_1,70.128 //

dhyātvāpnoti mahīṃ ramyāṃ varāhasya prasādataḥ /

vāruṇe maṇḍale dhyāyedvārāhaṃ himasannibhagham // NarP_1,70.129 //

mahopadravaśāntiḥ syātsādhakasya na saṃśayaḥ /

vaśyārthaṃ ca sadā dhyāyedvarhyābhaṃ vahnimaṇḍe // NarP_1,70.130 //

dhyāyedevaṃ ripūñcāṭe kṛṣṇābhaṃ vāyumaṇḍale /

hyamaṇḍalagataṃ svacchaṃ vārāhaṃ sarvasiddhidam // NarP_1,70.131 //

śatrubhūtagrahakṣveḍāmayapīḍādiśāntaye /

bhagvardhīśayutaṃ vyomabindubhūṣitamastakam // NarP_1,70.132 //

ekākṣaro varāhasya mantraḥ kalpadrumo 'paraḥ /

pūjādyārdhyādikaṃ sarvamasyāṃ pūrvoktavañcaret // NarP_1,70.133 //

savāmakarṇānidrāsyādvarāhāya hṛdantimaḥ /

tārādyo vasuvarṇo 'yaṃ sarvaiśvaryapradāyakaḥ // NarP_1,70.134 //

brahmā muniḥ syādgāyatrī chando vārāhasaṃjñakaḥ /

devaścandredvabdhinetraiḥ saveṇāṅgakriyā matā // NarP_1,70.135 //

dhyānapūjāprayogādi prāgvadasyāpi kalpayet /
praṇavādau ca ṅentaṃ ca bhagavatīti padaṃ tataḥ /
dharaṇidvitayaṃ paścāddharerdvayamudīrayet // NarP_1,70.136 //

ekonaviṃśatyarṇāḍhyo mantro vahnipriyāntimaḥ /

varāho 'sya muniśchando gāyatrī nivṛdādikā // NarP_1,70.137 //

devatā dharaṇī bījaṃ tāraḥśaktirvasupriyā /

rāmavedāgnibāṇākṣinetrārṇairaṅgarakalpanam // NarP_1,70.138 //

śyāmāṃ citravibhūṣāḍhyāṃ padmasthāṃ tuṅgasustanīm /

nīlāṃbujadvayaṃ śālimañjarīṃ ca śukraṃ karaiḥ // NarP_1,70.139 //

dadhatīṃ citravasanāṃ dharāṃ bhagavatīṃ smaret /

evaṃ dhyātvā japellakṣaṃ daśāṃśaṃ pāyasena tu // NarP_1,70.140 //

sājyena juhuyānmantrī viṣṇoḥ pīṭhṭhe samarcayet /

mūrtiṃ saṃkalpya mūlena tasyāṃ vasumatīṃ yajet // NarP_1,70.141 //

aṅgāni pūrvamārādhya bhūvahnijalamārutān /

dikpātreṣu ca sampūjya koṇapatreṣu tatkalāḥ // NarP_1,70.142 //

nivṛttiśca pratiṣṭā ca vidyānāṃ taiśca tatkalāḥ /

indrādyānapi vañcādīnpūjayettadanantaram // NarP_1,70.143 //

evaṃ siddhe manau mantrī sādhayediṣṭamātmanaḥ /

dharaṇī prabhajannevaṃ paśuratnāṃbarādibhiḥ // NarP_1,70.144 //

dharamyā vallabhaḥ sa syātsukhī jīvecchataṃ samā /

trailokyamohano mantro jagannāthasya kīrtyate // NarP_1,70.145 //

tāraḥ kāmo ramā bījaṃ hṛdante puruṣottamaḥ /

śrīkaṇṭhaḥ pratirūpānte lakṣmīti ca nivāsi ca // NarP_1,70.146 //

sakalānte jagatpaścātkṣobhaṇeti padaṃ vadet /

sarvastrīhṛdayānte tu vidāraṇapadaṃ vadet // NarP_1,70.147 //

tatastribhuvanāntaṃ tu madonmādakareti ca /

surāsurānte manujasuṃdarījanavarṇataḥ // NarP_1,70.148 //

manāṃsi tāpayadvandvaṃ dīpayadvitayaṃ tataḥ /

śoṣayadvitayaṃ paścānmārayadvitayaṃ tataḥ // NarP_1,70.149 //

staṃbhayadvitayaṃ bhūyo mohayadvitaya tataḥ /

drāvayadvitayaṃ tāvadākarṣayayugaṃ tataḥ // NarP_1,70.150 //

dhyānapūjāprayogādi prāgvadasyāpi kalpayet /
praṇavādau ca ṅentaṃ ca bhagavatīti padaṃ tataḥ /
dharaṇidvitayaṃ paścāddharerdvayamudīrayet // NarP_1,70.136 //

ekonaviṃśatyarṇāḍhyo mantro vahnipriyāntimaḥ /

varāho 'sya muniśchando gāyatrī nivṛdādikā // NarP_1,70.137 //

devatā dharaṇī bījaṃ tāraḥśaktirvasupriyā /

rāmavedāgnibāṇākṣinevārṇairaṅgakalpanam // NarP_1,70.138 //

śyāmāṃ citravibhūṣāḍhyāṃ padmasthāṃ tuṅgasustanīm /

nīlāṃbujadvayaṃ śālimañjarīñca śukaṃ karaiḥ // NarP_1,70.139 //

dadhatīṃ citravasanāṃ dharāṃ bhagavatīṃ smaret /

evaṃ dhyātvā japellakṣaṃ daśāṃśaṃ pāyasena tu // NarP_1,70.140 //

sājyena juhuyānmantrī viṣṇoḥ pīṭhe samarcayet /

mūrtiṃ saṃkalpya gūlena tasyāṃ vasumatīṃ yajet // NarP_1,70.141 //

aṅgāni pūrvamārādhya bhūvahnijalamārutān /

dikpātreṣu ca sampūjya koṇapatreṣu tatkalāḥ // NarP_1,70.142 //

nivṛttiśca pratiṣṭā ca vidyānāṃ taiśca tatkalāḥ /

indrādyānapi vajrādīnpūjayettadanantaram // NarP_1,70.143 //

pūrnaṃ siddhe manau mantrī sādhayediṣṭamātmanaḥ /

dharaṇīṃ prabhajannevaṃ paśuratnāṃbarādibhiḥ // NarP_1,70.144 //

dharaṇyā vallabhaḥ sa syātsukhī jīvecchataṃ samā /

trailokyamohano mantro jagannāthasya kīrtyate // NarP_1,70.145 //

tāraḥ kāmo ramā bījaṃ hṛdante puruṣottamaḥ /

śrīkaṇṭhaḥ pratirūpānte lakṣmīti ca nivāsiṃ ca // NarP_1,70.146 //

sakalānte jagatpaścātkṣobhaṇeti padaṃ vadet /

sarvastrīhṛdayānte tu vidāraṇapadaṃ vadet // NarP_1,70.147 //

tatastribhuvanāntaṃ tu madonmādakareti ca /

surāsurānte manujasuṃdarījanavarṇataḥ // NarP_1,70.148 //

manāṃsi tāpayadvandvaṃ dīpayadvitayaṃ tataḥ /

śoṣayadvitayaṃ paścānmārayadvitayaṃ tataḥ // NarP_1,70.149 //

staṃbhayadvitayaṃ bhūyo mohayadvitaya tataḥ /

drāvayadvitayaṃ tāvadākarṣayayugaṃ tataḥ // NarP_1,70.150 //

samastaparamo yena subhagena ca saṃyutam /

sarvasaubhāgyaśabdānte karasarvapadaṃ vadet // NarP_1,70.151 //

kāmapradādamunbrahmāseṃdurhanuyugaṃ tataḥ /

cakreṇa gadayā paścātkhaḍgena tadanantaram // NarP_1,70.152 //

sarvabāṇairbhediyugaṃ pāśenānte kaṭadvayam /

aṅkuśeneti saṃprocya tāḍayadvitayaṃ punaḥ // NarP_1,70.153 //

kuruśabdadvayamatho kiṃ tiṣṭasi padaṃ vadet /
tāvadyāvatpadasyānte samāhitamanantaram /
tato me siddhirābhāsya bhavamante ca varma phaṭ // NarP_1,70.154 //

hṛdanto 'yaṃ mahāmantro dviśatārṇaḥ samīritaḥ /

jaiminirmunirasyoktaśchandaścāmitamīritam // NarP_1,70.155 //

devatā jagatāṃ mohe jagannāthaḥ prakīrtitaḥ /

kāmo bījaṃ ramā śaktirviniyogo 'khilāptaye // NarP_1,70.156 //

puruṣottamatribhuvanonmādakānte 'gnivarma ca /

hṛdayaṃ kīrtitaṃ paścājjagatkṣobhaṇaśabdataḥ // NarP_1,70.157 //

lakṣmīdayitavarmāntaḥ śiraḥ proktaṃ śikhā punaḥ /

manmatho tamaśabdānte maṅgaje padamīrayet // NarP_1,70.158 //

kāmadāyeti huṃ procya nyasedvama tataḥ param /

paramānte bhṛgukarṇābhyāṃ ca sarvapadaṃ tataḥ // NarP_1,70.159 //

saubhāgyakaravarmānte kavacaṃ pārikīrtitam /

surāsurānte manujasuṃdarīti padaṃ vadet // NarP_1,70.160 //

hṛdayānte vidā paścādraṇasarvapadaṃ vadet /

tataḥ praharaṇadharasarvakāmukatatpadam // NarP_1,70.161 //

hanayugmaṃ ca hṛdayaṃ bandhanāni tato vadet /

ākarṣayadvayaṃ paścānmahābalapadaṃ tataḥ // NarP_1,70.162 //

varma cāstraṃ samākhyātaṃ netraṃ syāttadanantaram /

vadetribhuvanaṃ paścāccara sarvajaneti ca // NarP_1,70.163 //

manāṃsi harayugmānte dārayadvitayaṃ ca me /

vaśamānaya varmānte netramantraḥ samīritaḥ // NarP_1,70.164 //

ṣaḍaṅgamantrāstārādyāḥ phaṭnamontāḥ prakīrtitāḥ /

tārastrailokyaśabdānte mohaneti padaṃ vadet // NarP_1,70.165 //

hṛṣīkeśeti saṃprocyāpratirūpādiśabdataḥ /

mamnathānantaraṃ sarvastrīṇāṃ hṛdayamīrayet // NarP_1,70.166 //

ākarṣaṇapadā gacchadāgacchahṛdayāntimaḥ /

anena vyāpakaṃ kṛtvā jagannāthaṃ smaret sudhīḥ // NarP_1,70.167 //

kṣīrābdhestu taṭe ramyaṃ suradrumalatāñcitam /

udyadarkābhujālābhaṃ svadhāmnojvāladiṅmukham // NarP_1,70.168 //

prasūnāvalisaurabhyamādyanmadhukarāravam /

divyavātoñcalatkañjaparāgoddhūlitāṃbaram // NarP_1,70.169 //

svarvadhūgītamādhuryābhirāma cintayedvanam /

tadantarmaṇisampattisphurattoraṇamaṇḍape // NarP_1,70.170 //

vilasanmauktikoddāmadāmarājadvitānake /

maṇivedyādi viyatkirīṭāgrasamarcite // NarP_1,70.171 //

divyasiṃhāsane vipra samāsīnaṃ smaredvibhum /

śaṅkhapāśeṣu cāpāni musalaṃ nandakaṃ gadām // NarP_1,70.172 //

aṅkuśaṃ dadhataṃ dorbhiḥ śliṣṭe kamalayorasi /

paśyatyaṅkasthayāṃbhojaśriyā rāgollasadṛśā // NarP_1,70.173 //

dhyātvaivaṃ prajapellakṣacatuṣkaṃ taddaśāṃśataḥ /

kuṇḍer'ddhacandre padmairvā jātīpuṣpaiśca homayet // NarP_1,70.174 //

yāgabhūmiṃ tathātmānaṃ yāgopakaraṇaṃ tathā /

pūjayiṣyan jagannāthaṃ gāyatryā prokṣayedvudhaḥ // NarP_1,70.175 //

trailokyamohanāyānte vidmahe padamīrayet /

smarāya dhīmahītyuktvā tanno viṣṇuḥ pracodayāt // NarP_1,70.176 //

gāyatryeṣā samākhyātā sarvaśuddhikarī parā /

kalpayedāsanaṃ pīṭhe pūrvokte vaiṣṇave sudhīḥ // NarP_1,70.177 //

pakṣirājāya ṭhadvandvaṃ pīṭhamantro 'yamīritaḥ /

mūrtiṃ saṃkalpamūlena tasyāmāvāhayedataḥ // NarP_1,70.178 //

vyāpakanyāsamantreṇa tataḥ sampūjya bhaktitaḥ /

śrīvatsahṛdayaṃ tena śrīvatsaṃ stanayoryajet // NarP_1,70.179 //

kaustubhāya hṛdantena yajedvakṣasi kaustubham /

pūjayedvanamālāyai hṛdantena gale ca tām // NarP_1,70.180 //

karṇikāyāṃ tato 'bhyarcayedvidhivañcāṅgadevatāḥ /

daleṣu pūjayetpaścāllakṣmyādyāvṛttacāmarāḥ // NarP_1,70.181 //

bandhūkakusumābhāsāḥmuktāhāralasatkucāḥ /

utphullāṃbhaghojanayanā madavibhramamantharāḥ // NarP_1,70.182 //

lakṣmī sarasvatī caiva dhṛtiḥ prītistataḥ param /

kāntiḥ śāntistuṣṭipuṣṭibījādyā ṅenamontikāḥ // NarP_1,70.183 //

bhṛguḥ khaḍrāśacandrāḍhyo devyā bījamudāhṛtam /

hrasvatrayaklībasarvarahitasvarasaṃyutam // NarP_1,70.184 //

devyā bījaṃ kramādāsāmādau ca viniyojayet /

dalāgreṣu yajecchaṅkhaṃ śārṅgaṃ cakramasiṃ gadām // NarP_1,70.185 //

aṅkuśaṃ musalaṃ pāśaṃ svamudrāmanubhiḥ pṛthak /

mahājalacarā yānte varmāstraṃ vahnivallabhā // NarP_1,70.186 //

pāñcajanyā pratārādyo namontaḥ śaṅkhapūjane /

śārṅgāya saśayānte ca varmāstraṃ vahnivallabhā // NarP_1,70.187 //

śārṅgāya hṛdayaṃ mantro mahādyaḥ śārṅgapūjane /

sudarśanamahānte tu cakrarājapadaṃ vadet // NarP_1,70.188 //

hayayugmaṃ sarvaduṣṭabhayamante kurudvayam /

chindhidvayaṃ tataḥ paścādvidārayayugaṃ tataḥ // NarP_1,70.189 //

paramantrān grasadvandvaṃ bhakṣayadvitayaṃ punaḥ /

bhūkāni trāsayadvandvaṃ varmaphaḍvahnisuṃdarī // NarP_1,70.190 //

sudarśanāya hṛdayaṃ proktaścakrarcane manuḥ /

mahākhaḍgatīkṣṇapadācchiviyugmaṃ samīrayet // NarP_1,70.191 //

huṃ phaṭ svāhā ca khaḍgāya namaḥ khaḍgārcane manuḥ /

mahākaumodakītyante vadeñcaiva mahābale // NarP_1,70.192 //

sarvāsurāntake paścātprasīdayugaleti ca /

varmāstravahnijāyāntakaumodaki hṛkṣatimaḥ // NarP_1,70.193 //

kaumodakyarcane prokto mantraḥ sarvārthasādhakaḥ /

mahāṅkuśapadātkuṭcayugmaṃ huṃphaṭvasupriyā // NarP_1,70.194 //

aṅkuśāya namaḥ prokto mantragrauvākuśarcane /

saṃvartakamahānte tu musaleti padaṃ vadet // NarP_1,70.195 //

yodhayadvitayaṃ varma phaḍante vahnisuṃdarī /

musalāya namaḥ prokto mantro susalapūjane // NarP_1,70.196 //

mahāpāśa hadādaghaṭayamākarṣayadvayam /

huṃ phaṭe svāhā ca pāśāya namaḥ pāśārcane manuḥ // NarP_1,70.197 //

tārādyā manavo hyete tataḥ śakrādikānyajet // NarP_1,70.198 //

vajrādyānapi saṃpūjya sarvasiddhīśvaro bhavet /

māsamātraṃ tu kusumaiḥ pūjayitvā hayārijaiḥ // NarP_1,70.199 //

kumudairvā prajuhuyādaṣṭottarasahasrakam /

māsamātreṇa vaśyāḥsyustasya sarve nṛpottamāḥ // NarP_1,70.200 //

yasya nāma yutaṃ mantraṃ japedayutasaṃkhyayā /

sa bhaveddāsavatsadyo mantrasyāsya prabhāvataḥ // NarP_1,70.201 //

bahunā kimihoktena manunānena sādhakaḥ /

sādhayetsakalānkāmānviṣṇutulyo na saṃśayaḥ // NarP_1,70.202 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde saptatitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi divyānnaraharermanūn /
yānsamārādhya brahmādyāścakruḥ sṛṣṭyādi karma vai // NarP_1,71.1 //

saṃvartakaścandramaulirmanurvahnivibhūṣitaḥ /

ekākṣaraḥ smṛto mantro bhajatāṃ surapādapaḥ // NarP_1,71.2 //

muniratriśca jagatīṃ chando buddhimatāṃ vara /

devatā nṛhariḥ prokto viniyogo 'khilāptaye // NarP_1,71.3 //

kṣaṃ bījaṃ śaktirī proktā ṣaḍdīrgheṇa ṣaḍaṅgakam /

arkenduvahninayanaṃ śaradindurucaṃ karaiḥ // NarP_1,71.4 //

dhanuścakrābhayavalarāndadhataṃ nṛhariṃ smaret /

lakṣaṃ japastaddaśāṃśahomaśca ghṛtapāyasaiḥ // NarP_1,71.5 //

yajetpīṭhe vaiṣṇave tu kesareṣvaṅgapūjanam /

khageśaṃ śaṅkaraṃ śeṣaṃ śatānandaṃ digāliṣu // NarP_1,71.6 //

śriyaṃ hriyaṃ dhṛtiṃ puṣṭiṃ koṇapatreṣu pūjayet /

dantacchadeṣu nṛharīṃstāvataḥ pūjayetkramātma // NarP_1,71.7 //

kṛṣṇo rudro mahāghoro bhīmo bhīṣaṇa ujjvalaḥṛ /

karālo vikarālaśca daityānto madhusūdanaḥ // NarP_1,71.8 //

raktākṣaḥ piṅgalākṣaścāñjano dīptarucistathā /

sughorakaśca suhanurviśvako rākṣasāṃtakaḥ // NarP_1,71.9 //

viśālako dhūmrakeśo hayagrīvo ghanasvanaḥ /

meghavarṇaḥ kubhaghakarṇaḥ kṛtāntatīvratejasau // NarP_1,71.10 //

agnivarṇo mahograśca tato viśvavibhūṣaṇaḥ /

vighnakṣamo mahāsenaḥ siṃhā dvātriṃśadīritāḥ // NarP_1,71.11 //

tadbrahiḥ prārcayedvidvāṃllokapālānsahetikān /

evaṃ siddhe manau mantrī sādheyedakhilepsitān // NarP_1,71.12 //

viṣṇaḥ pradyumnayuk śārṅgī mahāṃstataḥ /

viṣṇuṃ jvalantaṃ bhṛgvīśo jalaṃ padmāsanaṃ tataḥ // NarP_1,71.13 //

haristu vāsudevāya vaikuṇṭho viṣṇusaṃyutaḥ /

gadī seṃdunṛsiṃhaṃ ca bhīṣaṇaṃ bhadvameva ca // NarP_1,71.14 //

mṛtyumṛtyuṃ tataḥ śaurirbhānornārāyaṇānvitaḥ /

nṛharerdvāviṃśadarṇo 'yaṃ mantraḥ sāmrājyadāyakaḥ // NarP_1,71.15 //

brahmā munistu gāyatrī chando 'nuṣṭubudāhṛtam /

devatā nṛhariścāsya sarveṣṭuphaladāyakaḥ // NarP_1,71.16 //

haṃ bījaṃ iṃ tathā śaktirviniyogo 'khilāptaye /

vedaiścaturbhirvasubhiḥ ṣaḍbhiḥ ṣaḍbhiryugākṣaraiḥ // NarP_1,71.17 //

ṣaḍaṅgāni vidhāyātha mūrdhni bhāle ca netrayoḥ /

mukhabāhvaṅghrisaṃdhyagreṣvatha kukṣau tathā hṛdi // NarP_1,71.18 //

gale pārśvadvaye pṛṣṭe kakudyarṇānmanūdbhavān /

praṇavāntaritān kṛtvā nyasetsādhakasattamaḥ // NarP_1,71.19 //

nṛsiṃhasāṃnidhyakaro nyāso daśavidho yathā /

karāṅghṣaṣṭādyaṅgulīṣu pṛthagādyantaparvaṇoḥ // NarP_1,71.20 //

sarvāṅgulīṣu vinyasyāvaśiṣṭaṃ talayornyaset /

śirolalāṭe bhrumadhye netrayoḥ karṇayostathā // NarP_1,71.21 //

kapolakarṇamūle ca cibukorddhādharoṣṭake /

kaṇṭhe ghoṇe ca bhujayorddattanau nābhimaṇḍale // NarP_1,71.22 //

dakṣānpadostale kaṭyāṃ meḍhrorvojānujaghayacoḥ /

gulphe pādakarāṅgulyoḥ sarvasandhiṣu romasu // NarP_1,71.23 //

raktāsthimajjāsu tanau nyasedvarṇānvi cakṣaṇaḥ /

varṇānpade gulphajānukaṭinābhihṛdi sthale // NarP_1,71.24 //

bāhvoḥ kaṇṭhe ca cibuke cauṣṭau gaṇḍe pravinyaset /

karṇayorvadane nāsāpuṭe netre ca mūrddhani // NarP_1,71.25 //

padāni tu mukhe mūrdhri nasi cakṣuṣi karṇayoḥ /

āsye ca hṛdaya nābhau pādānsarvāṅgakenyaset // NarP_1,71.26 //

arddhadvayaṃ nyasenmūrdhni āhṛtpādāttadaṅgakam /

ugrādīni padānī ha mṛtyumṛtyuṃ namāmyaham // NarP_1,71.27 //

ityantānyāsyakaghnāṇacakṣuḥśrotreṣupakṣmasu /

hṛdi nābhau ca kaṭyādipādāntaṃ navasu nyaset // NarP_1,71.28 //

vīrādyānapi tānyeva yathāpūrvaṃ pravinyaset /

nṛsiṃhādyāni tānyeva pūrvavadvinyasetsudhīḥ // NarP_1,71.29 //

candrāgnivedaṣaḍrāmanetradigbāhubhūmitān /

vibhaktā pantravarṇāṃśca kramātsthāneṣu vinyaset // NarP_1,71.30 //

mūle mūlācca nābhyantaṃ nābhyādihṛdayāvadhi /

hṛdayādbhrūyugāntaṃ tu netratraye ca mastake // NarP_1,71.31 //

bāhvoraṅguliṣu prāṇemūrddhādi caraṇāvadhi /

vinyasennāmato dhīmānharinyāso 'yamīritaḥ // NarP_1,71.32 //

nyāsasyāsya tu māhātmyaṃ jānātyeko hariḥ svayam /

evaṃ nyāsavidhiṃ kṛtvā dhyāyecca nṛhariṃ hṛdi // NarP_1,71.33 //

galāsaktalasadbāhuspṛṣṭakeśo 'bjacakradhṛk /

nakhāgrabhinnadaityeśo jvālāmālāsamanvitaḥ // NarP_1,71.34 //

dīptajihvastrinayano daṃṣṭrograṃ vadanaṃ vahan /

nṛsiṃho 'smānsadā pātusthalāṃbugaganopagaḥ // NarP_1,71.35 //

dhyātvaivaṃ darśayenmudrāṃ nṛsiṃhasya mahātmanaḥ /

jānumadhyagatau kṛtvā cibukoṣṭau samāvubhau // NarP_1,71.36 //

hastau ca bhūmisaṃlagnau kaṃpamānaḥ punaḥ punaḥ /

mukhaṃ vijṛṃbhitaṃ kṛtvā lelihānāṃ ca jihvikām // NarP_1,71.37 //

eṣā mudrā nārasiṃhī pradhāneti prakīrtitā /

vāmasyāṅguṣṭato baddhvākaniṣṭāmaṅgalītrayam // NarP_1,71.38 //

triśūlavat saṃmukhorddhve kuryānmudrāṃ nṛsiṃhagām /

aṅguṣṭābhyāṃ ca karayostathā'kramya kaniṣṭake // NarP_1,71.39 //

adhomukhābhiḥ śiṣṭābhiḥ śeṣābhirnṛharau tataḥ /

hastāvadhomukhau kṛtvā nābhideśe prasārya ca // NarP_1,71.40 //

tarjaṃnībhyāṃ nayetskandhau proktā cāntraṇamudrikā /

hastāvūrddhvamukhau kṛtvā tale saṃyojya madhyame // NarP_1,71.41 //

anāmāyāṃ tu vāmāyāṃ tuvāmāyāṃ dakṣiṇāṃ tu vinikṣipet /

tarjanyau pṛṣṭato lagnau aṅguṣṭau tarjanīśritau // NarP_1,71.42 //

cakramudrābhavedeṣā nṛhareḥ saṃnidhau matā /

cakramudrā tathā kṛtvā tarjanībhyāṃ tu madhyame // NarP_1,71.43 //

pīḍayedvaṃṣṭramudraiṣā sarvapāpapraṇāśinī /

etā mudrā nṛsiṃhasya sarvamantreṣu saṃmatāḥ // NarP_1,71.44 //

varṇalakṣaṃ japenmantraṃ taddaśāṃśaṃ ca pāyasaiḥ /

ghaṛtāktarjuhuyādvahnau pīṭhe pūrvoditer'cayet // NarP_1,71.45 //

aṅgānyādau samārādhya dikpatreṣu yajetpunaḥṛ /

garaḍādīn śrīmukhāṃśca vidikṣu lokapānbahiḥ // NarP_1,71.46 //

evaṃ saṃsādhito mantraḥ sarvānkāmānprapūrayet /

saumye kārye smaretsaumyaṃ krūraṃ krūre smaredbudhaḥ // NarP_1,71.47 //

pūrvamṛtyupade śatrornāma kṛtvā svayaṃ hariḥ /

niśitairnakhadaṃṣṭrāgraiḥ khādyamānaṃ ca saṃsmaret // NarP_1,71.48 //

aṣṭottaraśataṃ nityaṃ japenmantramatandritaḥ /

jāyate maṇḍalādarvāk śatrurvai śamanātithiḥ // NarP_1,71.49 //

dhyānabhedānatho vakṣye sarvasiddhipradāyakān /

śrīkāmaḥ satataṃ dhyāyetpūrvoktaṃ nṛhariṃ sitam // NarP_1,71.50 //

vāmāṅkasthitayā lakṣmyāliṅgataṃ padmahastayā /

viṣamṛtyūparogādisarvopadravanāśanam // NarP_1,71.51 //

narasiṃhaṃ mahābhīmaṃ kālānala samaprabham /

āntramālādharaṃ raudraṃ kaṇṭhahāreṇa bhūṣitam // NarP_1,71.52 //

nāgayajñopavītaṃ ca pañcānanasuśobhitam /

candramauliṃ nīlakaṇṭhaṃ prativaktraṃ trinetrakam // NarP_1,71.53 //

bhujaiḥ parighasaṃkāśairddaśabhiścopaśobhitam /

akṣasūtraṃ gadāpadmaṃ śaṅkhaṃ gokṣīrasannibham // NarP_1,71.54 //

dhanuśca muśalaṃ caiva bibhrāṇaṃ cakrasuttamam /

khaḍgaṃ śūlaṃ ca bāṇaṃ ca nṛhariṃ rudrarūpiṇam // NarP_1,71.55 //

indragopābhanīlābhaṃ candrābhaṃ svarṇasannibham /

pūrvādi cottaraṃ yāvadūddhvārsyaṃ sarvavarṇakam // NarP_1,71.56 //

evaṃ dhyātvā japenmantrī sarvavyādhivimuktaye /

sarvamṛtyuharaṃ divya smaraṇātsarvasiddhidam // NarP_1,71.57 //

dhyāyedyadā mahātkarma tadā ṣoḍaśahastavān /

nṛsiṃhaḥ sarvalokeśaḥ sarvābharaṇabhūṣitaḥ // NarP_1,71.58 //

dvau vidāraṇakarmāptau dvau cāntroddharaṇānvitau /

śaṅkhacacakradharau dvau tu dvau ca bāṇaghanurddharau // NarP_1,71.59 //

khaḍgakheṭadharau dvau ca dvau gadāpadmadhāriṇau /

pāśāṅkuśadharau dvau ca dvau ripormukuṭārpitau // NarP_1,71.60 //

iti ṣoḍaśadordaṇḍamaṇḍitaṃ nṛhariṃ vibhum /

dhyāyennārada nīlābhamugrakarmamaṇyananyadhīḥ // NarP_1,71.61 //

dhyeyo mahatame kārye dvātriṃśaddhastavānbudhaiḥ /

nṛsiṃhaḥ sarvabhūteśaḥ sarvasiddhikaraḥ paraḥ // NarP_1,71.62 //

dakṣiṇe cakrapadme ca paraśuṃpāśameva ca /

halaṃ ca muśalaṃ caiva abhayaṃ cāṅkuśaṃ tathā // NarP_1,71.63 //

paṭṭiśaṃ bhindipālaṃ ca khaḍgamudgaratomarān /

vāmabhāge karaiḥ śaṃṅkhaṃ kheṭaṃ pāśaṃ ca śūlakam // NarP_1,71.64 //

agniṃ ca varadaṃ śaktiṃ kuṇḍikāṃ ca tataḥ param /

kārmukaṃ tarjanīmudrāṃ gadāṃ ḍamaruśūrpakau // NarP_1,71.65 //

dvābhyāṃ karābhyāṃ ca riporjānumastakapīḍanam /

ūrddhvīkṛtābhyāṃ bāhubhyāṃ āntramālādharaṃ vibhum // NarP_1,71.66 //

adhaḥ sthitābhyāṃ bāhubhyāṃ hiraṇyakavidāraṇam /

priyaṅkaraṃ ca bhaktānāṃ daityānāṃ ca bhayaṅkaram // NarP_1,71.67 //

nṛsihaṃ taṃ smareditthaṃ mahāmṛtyubhayāpaham /

evaṃ dhyātvā japenmantrī sarvakāryārthasiddhaye // NarP_1,71.68 //

athocyate dhyānamanyanmukharogaharaṃ śubham /

svarṇavarṇasuparṇasthaṃ vidyunmālāsaṭānvitam // NarP_1,71.69 //

koṭipūrṇenduvarṇaṃ ca sumukhaṃ tryakṣivīkṣaṇam /
pītavastrorubhūṣāḍhyaṃ nṛsiṃhaṃ śāntavigraham /
cakraśaṅkhābhayavarāndadhataṃ karapallavaiḥ // NarP_1,71.70 //

kṣveḍarogādiśamanaṃ svairdhyānaiḥ sukhanditam /

śatroḥ senānirodhena yatnaṃ kuryāñca sādhakam // NarP_1,71.71 //

akṣakāṣṭairedhite 'gnau vicintya ripumardanam /

devaṃ nṛsiṃhaṃ saṃpūjya kusumādyupacārakaiḥ // NarP_1,71.72 //

samūlamūlairjuṃhuyāccarairdaśaśataṃ pṛthak /

ripuṃ khādanniva japennirdahanniva taṃ kṣipet // NarP_1,71.73 //

hutvā saptadinaṃ mantrī senāmiṣṭāṃ mahīpateḥ /

prasthāpayecchubhe lagne pararāṣṭrajayecchayā // NarP_1,71.74 //

tasyāḥ purastānnṛhariṃ nighnantaṃ ripumaṇḍalam /

smṛtvā japaṃ praklarvīta yāvadāyāti sā punaḥ // NarP_1,71.75 //

nirjatya nikhilāñchatrūnsaha vīraśriyāsukhāt /

prīṇayenmantriṇaṃ rājā vibhavaiḥ prītamānasaḥ // NarP_1,71.76 //

gajāśvaratharatnaiśca grāmakṣetradhanādibhiḥ /

yadi mantrī na tuṣyeta tadānartho mahīpateḥ // NarP_1,71.77 //

jāyate tasya rāṣṭreṣu prāṇebhyo 'pi mahābhayam /

aṣṭottaraśatamūlamantramantritabhasmanā // NarP_1,71.78 //

nāśayenmūṣikālūtāvṛścikādyutthitaṃ viṣam /

liptāṅgaḥ sarvarogaiśca mucyate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,71.79 //

sevantīkusumairhutvā mahatīṃ śriyamāpnuyāt /

audumbarasamidbhistu bhaveddhānyasamṛddhimān // NarP_1,71.80 //

apūpalakṣahome tu bhavedvaiśravaṇopamaḥ /

kruddhasya sannidhau rājño japedaṣṭottaraṃ śatam // NarP_1,71.81 //

sadyo nairmalyamāpnoti prasādaṃ cādhigacchati /

kundaprasūnairudayaṃ mocābhirvighnanāśanam // NarP_1,71.82 //

tulasīpatrahomena mahatīṃ kīrtimāpnuyāt /

śālyutthasaktuhomena vaśayedakhilaṃ jagat // NarP_1,71.83 //

madhūkapuṣpairiṣṭaṃ syātstaṃbhanaṃ dhātrikhaṇḍakaiḥ /

dadhimadhvājyamiśrāṃ tu guḍūcīṃ caturaṅgulām // NarP_1,71.84 //

juhuyā dayutaṃ yo 'sau śataṃ jīvati rogajit /

śanaiścaradine 'śvatthaṃ spṛṣṭvā cāṣṭottaraṃ śatam // NarP_1,71.85 //

japejjitvāso 'pamṛtyuṃ śatavarṣāṇi jīvati /

atha te saṃpravakṣyāmi yantraṃ trailokyamohanam // NarP_1,71.86 //

yasya saṃdhāraṇādeva bhaveyuḥsarvasaṃpadaḥ /

śvetabhūrjje likhetpadmaṃ dvātriṃśatsiṃhasaṃyutam // NarP_1,71.87 //

madhye siṃhe svabījaṃ ca likhetpūrvavadeva tu /

śrībījena tu tusaṃvedya valayatrayasaṃyutam // NarP_1,71.88 //

pāśāṅkuśaiśca saṃveṣṭya pūjayedyantramuttamam /

trailokyamohanaṃ nāma sarvakāmārthasādhanam // NarP_1,71.89 //

cakrarājaṃ mahārājaṃ sarvacarkeśvareśvaram /

dhāraṇājjayamāpnoti satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ // NarP_1,71.90 //

atha yantrāntaraṃ vakṣye śṛṇu nārada siddhidam /

aṣṭāraṃ vilikhedyantraṃ ślakṣṇaṃ karṇikayā yutam // NarP_1,71.91 //

mūlamantraṃ likhettatra praṇavena samanvitam /

ekākṣaraṃ nārasiṃhaṃ madhye caiva sasādhyakam // NarP_1,71.92 //

japedaṣṭasahasraṃ tu sūtreṇāveṣṭya tadbahiḥ /

svarṇaraupyasutāmraiśca veṣṭayetkramataḥ sudhīḥ // NarP_1,71.93 //

lākṣayā veṣṭitaṃ kṛtvā punarmantreṇa mantrayet /

kaṇṭhe bhuje śikhāyāṃ vā dhārayedyantramuttamam // NarP_1,71.94 //

naranārīnaredrāśca sarve syurvaśagā bhuvi /

duṣṭāstaṃ naiva bādhante piśācoragarākṣasāḥ // NarP_1,71.95 //

yantrarājaprasādena sarvatra jayamāpnuyāt /

athānyatsaṃpravakṣyāmi yantraṃ sarvavaśaṅkaram // NarP_1,71.96 //

dvādaśāraṃ mahācakraṃ pūrvavadvilikhetsudhīḥ /

mātrādvādaśasaṃbhinnadalena vilikhedrudhaḥ // NarP_1,71.97 //

madhye mantraṃ śaktiyuktaṃ śrībījena tu veṣṭayeta /

kālāntakaṃ nāma cakraṃ surāsukhaśaṅkaram // NarP_1,71.98 //

cakramullekhayedbhūrje sarvaśatrunivāraṇam /

yasya dhāraṇamātreṇa sarvatra vijayī bhavet // NarP_1,71.99 //

atha sarveṣṭadaṃ jvālāmālisaṃjñaṃ vadāmyaham /

bījaṃ hṛdbhagavānṅeṃto narasiṃhāya tatparam // NarP_1,71.100 //

jvāline māline dīptadaṃṣṭrāya agnine padam /

trāya sarvādirakṣoghnāya ca naḥ sarvabhūpadam // NarP_1,71.101 //

harirvināśanāyānte sarvajvaravināśanaḥ /

nāmānte dahayugmaṃ ca pacadvayamudīrayet // NarP_1,71.102 //

rakṣayugmaṃ ca varmāstraṭhadūyānto dhruvādikaḥ /

aṣṭaṣaṣṭyakṣaraiḥ prokto jvālāmālī manūttamaḥ // NarP_1,71.103 //

puṇyādikaṃ tu pūrvoktaṃ trayodaśabhirakṣaraiḥ /

paṅktibhī rudrāsaṃkhyākairaṣṭādaśabhirakṣaraiḥ // NarP_1,71.104 //

bhānubhiḥ karaṇairmantrī varairaṅgāni kalpayet /

pūrvoktarūpiṇaṃ jvālāmālina nṛhariṃ smaret // NarP_1,71.105 //

lakṣaṃ japo daśāṃśaṃ ca juhuyātkapilāghṛtaiḥ /

raudrāpasmārabhūtādināśako 'yaṃ manūttamaḥ // NarP_1,71.106 //

prāṇo māyā nṛsiṃhaśca sṛṣṭirbrahmāstramīritaḥ /

ṣaḍakṣaro mahāmantraḥ sarvābhīṣṭapradāyakaḥ // NarP_1,71.107 //

munirbrahmā tathā chandaḥ paṅktirdevo nṛkesarī /

ṣaḍdīrghabhājā bījena ṣaḍaṅgāni samācaret // NarP_1,71.108 //

pūrvoktenaiva vidhinā dhyānaṃ pūjāṃ samācaret /

siddhena manunānena sarvasiddhirbhavennṛṇām // NarP_1,71.109 //

ramābījādiko 'nuṣṭuptrayastriṃśārṇavānmanuḥ /

prajāpatirmuniścchando 'nuṣṭup lakṣmīnṛkesarī // NarP_1,71.110 //

devatā caja padaiḥ sarveṇāṅgakalpanamīritam /

vinyasyaivaṃ tu pañcāṅgaṃ svātmarakṣāṃ samācaret // NarP_1,71.111 //

saṃspṛśan dakṣiṇaṃ bāhuṃ śarabhasya manuṃ japet /

praṇavo hṛcchivāryanti mahate śarabhāya ca // NarP_1,71.112 //

vahnipriyānto mantrastu rakṣārthe samudāhṛtaḥ /

athavā rāmamantrānte paraṃ kṣadvitayaṃ paṭhet // NarP_1,71.113 //

athavā keśavādyaistu rakṣāṃ kuryātprayatnataḥ /

keśavaḥ pātu pādau me jaṅghe nārāyaṇo 'vatu // NarP_1,71.114 //

mādhavo me kaṭiṃ pātu govindo guhyameva ca /

nābhiṃ viṣṇuśca me pātu jaṭharaṃ madhusūdanaḥ // NarP_1,71.115 //

ūrū trivikramaḥ pātu hṛdayaṃ pātu me naraḥ /

śrīdharaḥ pātu kaṇṭhaṃ ca hṛṣīkeśo mukhaṃ mama // NarP_1,71.116 //

padmanābhaḥ stanau pātu śīrṣaṃ dāmodaro 'vatu /

evaṃ vinyasya cāṅgeṣu japakāle tu sādhakaḥ // NarP_1,71.117 //

nirbhayo jāyate bhūtavetālagraharākṣasāt /

punarnyasetprayatnena dhyānaṃ kurvansamāhitaḥ // NarP_1,71.118 //

purastātkeśavaḥ pātuḥ cakrī jāṃbūnadaprabhaḥ /

paścānnārāyaṇaḥ śaṅkhī nīlajīmūtasannibhaḥ // NarP_1,71.119 //

urddhvamindīvaraśyāmo mādhavastu gadādharaḥ /

givindo dakṣiṇe pārśve dhanvī candraprabho mahān // NarP_1,71.120 //

uttare haladhṛgviṣṇuḥ padmakiñjalkasannibhaḥ /

āgneyyāmaravindākṣo musalīmadhusūdanaḥ // NarP_1,71.121 //

trivikramaḥ khaḍgapāṇirnairṛtyāṃ jvalanaprabhaḥ /

vāyavyāṃ mādhavo vajrī taruṇādityasannibhaḥ // NarP_1,71.122 //

aiśānyāṃ puṇḍarīkākṣaḥ śrīdharaḥ paṭṭiśāyudhaḥ /

vidyutprabho hṛṣīkeśa urddhū pātu samudgaraḥ // NarP_1,71.123 //

adhaśca padmanābho me sahasrāṃśusamaprabheḥ /

sarvāyudhaḥ sarvaśaktiḥ sarvādyaḥ sarvatomukhaḥ // NarP_1,71.124 //

indragopaprabhaḥ pāyātpāśahasto 'parājitaḥ /

sa bāhyābhyantare dehamavyāddāmo daro hariḥ // NarP_1,71.125 //

evaṃ sarvatra niśchidraṃ nāma dvādaśapañjaram /

praviṣṭo 'haṃ na me kiñcidbhayamasti kadācana // NarP_1,71.126 //

evaṃ rakṣāṃ vidhāyātha durddharṣo jāyate naraḥ /

sarveṣu nṛharermantravargeṣvevaṃ vidhirmataḥ // NarP_1,71.127 //

pūrvoktavidhinā sarvaṃ dhyānapūjādikaṃ caret /

jitaṃ te puṇḍarīkākṣa namaste viśvabhāvana // NarP_1,71.128 //

namaste 'stu hṛṣīkeśa mahāpuruṣa te namaḥ /

itthaṃ saṃprārthya japtvā ca paṭitvā visṛjedvibhum // NarP_1,71.129 //

evaṃ siddhe manau mantrī jāyate sampadāṃ padam /

jayadvayaṃ śrīnṛsiṃhetyaṣṭārṇo 'yaṃ manūttamaḥ // NarP_1,71.130 //

munirbrahmātha gāyatrī chandaḥ prokto 'sya devatā /

śrīmāñjayanṛsiṃhastu sarvābhīṣṭapradāyakaḥ // NarP_1,71.131 //

seṃdugorvidapūrveṇa viyatā sendunā punaḥ /

ṣaḍvīrghāḍhye na kurvīta ṣaḍaṅgāni viśāladhīḥ // NarP_1,71.132 //

tato dhyāyeddhṛdi vibhuṃ nṛsiṃhaṃ candraśekharam // NarP_1,71.133 //

śrīmannṛkesaritano jagadekabaṃndho śrīnīlakaṇṭha karuṇārṇave sāmarāja /

vahnīndutīvrakaranetra pinākapāṇe śītāṃśuśekhara rameśvara pāhi viṣṇo // NarP_1,71.134 //

dhyātvaivaṃ prapellakṣāṣṭakaṃ mantrī daśāṃśataḥ /

sājyena pāyasānnena juhuyātprāgvadarcanam // NarP_1,71.135 //

tāro māyā svabījānte karṇograṃ vīramīrayet /

mahāviṣṇu tato brūyājjvalantaṃ sarvatomukham // NarP_1,71.136 //

sphuraddvayaṃ prasphureti dvayaṃ ghorapadaṃ tataḥ /

vadeddhorataraṃ te tu tanurūpaṃ ca ṭhadvayam // NarP_1,71.137 //

pracaṭadvayamābhāṣya kahayugma ca madvayam /

bandhadvayaṃ ghātayeti dvayaṃ varmāstramīrayet // NarP_1,71.138 //

nṛsiṃhaṃ bhīṣaṇaṃ bhadraṃ mṛtyumṛtyuṃ namāmyaham /

pañcāśītyakṣaro mantro bhajatāmiṣṭadāyakaḥ // NarP_1,71.139 //

ṛṣī hyaghorabrahmaṇau tathā triṣṭubanuṣṭubhau /

chandasī ca tathā ghoranṛsiṃho devatā mataḥ // NarP_1,71.140 //

dhyānārcanādikaṃ cāsya kuryādānuṣṭubhaṃ sudhīḥ /

viśeṣānmantravaryo 'yaṃ sarvarakṣākaro mataḥ // NarP_1,71.141 //

bījaṃ jayayugaṃ paścānnṛsiṃhetyaṣṭavarṇavān /

ṛṣiḥ prajāpatiścāsyānuṣṭupchanda udāhṛtam // NarP_1,71.142 //

vidāraṇanṛsiṃho 'sya devatā parikīrtitaḥ /

jaṃ bījaṃ haṃ tathā śaktirviniyogo 'khilāptaye // NarP_1,71.143 //

dīrghāḍhyena nṛsiṃhena ṣaḍaṅganyāsamācaret /

raudraṃ dhyāyennṛsiṃhaṃ tu śatruvakṣo vidāraṇam // NarP_1,71.144 //

nakhadaṃṣṭrāyudhaṃ bhaktābhayada śrīniketanam /

taptahāṭakakeśāntajvalaptāvakalocanam // NarP_1,71.145 //

vajrādhikanakhasparśa divyasiṃha namo 'stu te /.

munirbrahmā samākhyāto 'nuṣṭupchandaḥ samīritaḥ // NarP_1,71.146 //

devatāsya ragadārṇasya divyapūrvo nṛkesarī /

pādaiścaturbhiḥ sarveṇa pañcāṅgāni samācaret // NarP_1,71.147 //

dhyānapūjādikaṃ sarvaṃ prāgvatproktaṃ munīśvara /

pūrvoktāni ca sarvāṇi kāryāṇyāyānti siddhatām // NarP_1,71.148 //

tāro namo bhagavate narasiṃhāya hṛñca te /

jastejase āvirāvirbhava vajranakhāntataḥ // NarP_1,71.149 //

vrajadaṃṣṭreti karmānte tvāsayākrandayadvayam /

tamo grasadvayaṃ paścātsvāhānte cābhayaṃ tataḥ // NarP_1,71.150 //

ātmanyante ca bhūyiṣṭā dhruvo bījāntimo manuḥ /

dviṣaṣṭyarmo 'sya munyādi sarvaṃ pūrvavadīritam // NarP_1,71.151 //

tāro nṛsiṃhabījaṃ ca namo bhagavate tataḥ /

narasiṃhāya tāraśca bījamasya yadā tataḥ // NarP_1,71.152 //

rūpāya tāraḥ svarbījaṃ kūrmarūpāya tārakam /

bījaṃ varāharūpāya tāro bīja nṛsiṃhataḥ // NarP_1,71.153 //

rūpāya tāra svaṃ bījaṃ vāmanānte ca rūpataḥ /

pāpadhruvatrayaṃ bījaṃ rāmāya nigamāditaḥ // NarP_1,71.154 //

bījaṃ kṛṣṇāya tārānte bījaṃ ca kalkine tataḥ /

jayadvayaṃ tataḥ śālagrāmānte ca nivāsine // NarP_1,71.155 //

divyasiṃhāya ṅentaḥ syātsvayaṃbhūḥ puruṣāya hṛt /

tāraḥ svaṃ bījamityeṣa mahāsāmrājyadāyakaḥ // NarP_1,71.156 //

nṛsiṃhamantraḥ khāṅkārṇo muniratriḥ prakīrtitaḥ /

chando 'tijagatī proktaṃ devatā kathitā manoḥ // NarP_1,71.157 //

daśāvatāro nṛhariṃ bījaṃ khaṃ śaktiravyayaḥ /

ṣaḍūdīrghāḍhyena bījena kṛtvāṅgāni ca bhāvayet // NarP_1,71.158 //

anekacandrapratimo lakṣmīmukhakṛtekṣaṇaḥ /

daśāvatāraiḥ sahitastanotu nṛhariḥ sukham // NarP_1,71.159 //

japo 'yutaṃ daśāṃśena homaḥ syātpāyasena tu /

prāgukte pūjayetpīṭhe mūrtisaṃkalpya mūlataḥ // NarP_1,71.160 //

aṅgānyādau ca matsyādyāndigdaleṣu tator'cayet /

indrādyānapi vajrādyānsampūjyeṣṭamavāpnuyāt // NarP_1,71.161 //

sahasrārṇaṃ mahāmantraṃ vakṣye tantreṣu gopitam /

tāro māyā ramā kāmo bījaṃ krodhapadaṃ tataḥ // NarP_1,71.162 //

mūrte nṛsiṃha śabdānte mahāpuruṣa īrayet /

pradhānadharmādharmānte nigaḍetipadaṃ vadet // NarP_1,71.163 //

nirmocanānte kāleti tatataḥ puruṣa īrayet /

kālāntakasadṛktoyaṃ sveśvarānte sadṛgjalam // NarP_1,71.164 //

śrāntānte tu niviṣṭeti caitanyacitsadā tataḥ /

bhāsakānte tu kālādyatītanityoditeti ca // NarP_1,71.165 //

udayāstamayākrāntamahākāruṇiketi ca /

hṛdayābjacatuścoktā dalānte tu niviṣṭitaḥ // NarP_1,71.166 //

caitanyātmaṃścaturāmandvādaśātmaṃstataḥ param /

caturviṃśātmannante tu pañcaviṃśātmannityapi // NarP_1,71.167 //

bako hariḥ sahasrānte mūrte ehyehi śabdataḥ /

bhagavannṛsiṃhapuruṣa krodheśvara rasā saha // NarP_1,71.168 //

sravanditānte pādeti kalpāntāgnisahasra ca /

koṭyābhānte mahādeva nikāyadaśaśabdataḥ // NarP_1,71.169 //

śatayajñātalaṃ jñeyaṃ tataścāmalayugmakam /

piṅgalekṣaṇasaṭādaṣṭrā daṃṣṭrāyudha nakhāyudha // NarP_1,71.170 //

dānavendrāntakāvahniṇaśoṇitapadaṃ tataḥ /

saṃ saktivigrahānte tu bhūtāpasmārayātudhān // NarP_1,71.171 //

surāsuravandyamānapādapaṅkajaśabdataḥ /

bhagavanvyomacakreśvarānte tu prabhavāpyaya // NarP_1,71.172 //

rūpeṇottiṣṭa cottiṣṭa avidyānicayaṃ daha /

daha jñānaiśvaryamante prakāśayayugaṃ tataḥ // NarP_1,71.173 //

oṃ sarvajña aroṣānte jaṃbhājṛṃbhyavatārakam /

satyapuruṣa śabdānte sadasanmadhya īrayet // NarP_1,71.174 //

niviṣṭaṃ mama duḥsvapnabhayaṃ nigaḍaśabdataḥ /

bhayaṃ kāntāraśabdānte bhayaṃ viṣapadāttataḥ // NarP_1,71.175 //

jvarānte ḍākinī kṛtyādhvarevatībhayaṃ tataḥ /

aśanyante bhayaṃ durbhikṣabhayaṃ mārīśabdataḥ // NarP_1,71.176 //

bhayaṃ mārīcaśabdānte bhayaṃ chāyāpadaṃ tataḥ /

skandāpasmāraśabdānte bhayaṃ caurabhayaṃ tataḥ // NarP_1,71.177 //

jalasvapnāgnibhayaṃ gajasiṃhabhujaṅgagataḥ /

bhayaṃ janmajarānte maraṇādiśabdamīrayet // NarP_1,71.178 //

bhayaṃ nirmocayayugaṃ praśamayayugaṃ tataḥ /

jñeyarūpadhāraṇānte nṛsiṃhabṛhatsāmataḥ // NarP_1,71.179 //

puruṣānte sarvabhayanivāraṇapadaṃ tataḥ /

aṣṭāṣṭakaṃ catuḥṣaṣṭi ceṭikābhayamīrayet // NarP_1,71.180 //

vidyāvṛtastrayastriṃśaddevatākoṭiśabdataḥ /

namitānte padapadātpaṅkajānvita īrayet // NarP_1,71.181 //

saha sravadanānte tu sahasrodara saṃvadet /

sahasrekṣaṇaśabdānte sahasrapādamīrayet // NarP_1,71.182 //

sahasrabhuja saṃprocya sahasrajihva saṃvadet /

sahastānte lalāṭeti sahasrāyudhato dharāt // NarP_1,71.183 //

tamaḥprakāśaka puramathanānte tu sarva ca /

mantrerājeśvarapadādvihāyasagatiprada // NarP_1,71.184 //

pātālagatipradānte yantramarddana īrayet /

ghorāṭṭahāsahasitaviśvāvāsapadaṃ tataḥ // NarP_1,71.185 //

vāsudeva tato 'krūra tato hayamukheti ca /

paramahaṃsa viśveśa viśvānte tu viḍaṃbana // NarP_1,71.186 //

niviṣṭānte tataḥpradurbhāvakāraka īrayet /

hṛṣīkeśa ca svacchanda niḥśeṣajīva vinyaset // NarP_1,71.187 //

grāsakānte mahā paścātpiśitāsṛgitīrayet /

laṃpaṭānte khecarīti siddhyateṃ tu pradāyaka // NarP_1,71.188 //

ajeyāvyaya avyakta brahmāṇḍodara ityapi /

tato brahmasahasrānte koṭisragruṇḍaśabdataḥ // NarP_1,71.189 //

māla paṇḍitamuṇḍeti matsya kūrmaṃ tataḥ param /

varāhānte nṛsiṃheti vāmanānte samīrayet // NarP_1,71.190 //

trailokyākramaṇānte tu pādaśālika īrayet /

rāmatraya tato viṣṇurūpānte dhara eva ca // NarP_1,71.191 //

tattvatrayānte praṇavādhāratastacchikhāṃ padam /

niviṣṭavahnijāyānte svadhā caiva tato vaṣaṭ // NarP_1,71.192 //

netra varmāstramuñcāryya prāṇādhāra itariyet /

ādidevapadātprāṇāpānapaścānniviṣṭitaḥ // NarP_1,71.193 //

pāñcarātrika ditija vinidhanānte kareti ca /

mahāmāyā amoghānte daryaṃ daityandraśabdataḥ // NarP_1,71.194 //

daryānte dalanetyuktā tejorāśin dhruvaṃ smaraḥ /

tejasvarānte puruṣapaṃṅeṃte satyapūruṣa // NarP_1,71.195 //

astratāro 'cyutāstraṃ ca tāro vācā sudeva phaṭ /

tāramāyāmūrteḥ phaṭ vaḥ kāmaḥ svarādimaḥ // NarP_1,71.196 //

mūrtestramavyayobījaṃ viśvamūrtestrimavyayaḥ /

māyāviśvātmane ṣaṭ ca tāraḥ saucaṃ turātmane // NarP_1,71.197 //

phaṭ tārohaṃ viśvarūpinnastraṃ ca tadanantaram /

tārauhnaiparamānte tu hraṃsaphaṭpraṇavastataḥ // NarP_1,71.198 //

hraḥ hiraṇaayagarbharūpa dhāraṇānte ca phaṭ dhruvaḥ /

hraiṃ anaupamyarūpadhāriṇāstraṃ dhruvastataḥ // NarP_1,71.199 //

kṣaiṃ nṛsiṃharūpadhārin oṃ klaṃ ślaśca svarādikaḥ /

ṣṭāṅgavinyāsavinya stamūrtidhāriṃstataśca phaṭ // NarP_1,71.200 //

hrau nisargasiddhyaikarūpadhāriṃstataśca phaṭ /

tāro varmatrayaṃ saṃkaraṃ vaṃ cāmukamastakam // NarP_1,71.201 //

khaṇḍadvayaṃ khāda yetidvayaṃ klīṃ sādhyamānaya /

dvayaṃ tato mahātmansyānsamyagdarśayayugmakam // NarP_1,71.202 //

ṣaḍdīrghāḍyāṃ svabījaṃ ca kṣapitānte tu kalmaṣa /

uttarāyaṃ dvayaṃ pañcabāṇabījāni voñcaret // NarP_1,71.203 //

nṛsiṃhānte tato jvālātmane svāhā samīrayet /

nṛsiṃhānte tataḥ kālātmane svāhā dhruvastataḥ // NarP_1,71.204 //

khabījaṃ kāmabījaṃ ca lakṣmībījadvayaṃ tataḥ /

māyātārāntimo mantraḥ sahasrākṣarasaṃmitaḥ // NarP_1,71.205 //

kapilo 'sya muniśchando jagatī devatā punaḥ /

śrīlakṣmīrnṛharirbījaṃ kṣaiṃ śaktirvahnivallabhā // NarP_1,71.206 //

śveto varṇa udāttaśca svaraḥ prokto manīṣibhiḥ /

kṣetraṃ ca paramātmā tu viniyogo 'khilātpaye // NarP_1,71.207 //

kṣaḥ sahasrabāhavente sahasrāyudhadharāya ca /

nṛsiṃhāntaṃ vahnijāyāstrāyaphaṭū mantra īritaḥ // NarP_1,71.208 //

anena karaśuddhiṃ ca kṛtvāṅgāni samācaret /

tāraḥ kṣāṃ ca sahasrānte kṣaraśabdādvijṛṃbhitam // NarP_1,71.209 //

nṛsiṃhāyāgnijāyānto hṛdaye manurīritaḥ /

māraḥ kṣīṃ ca mahātenuṃ prabhānte vikareti ca // NarP_1,71.210 //

nṛsiṃhāyāgnijāyānte śiromantraḥ prakīrtitaḥ /

tāraḥ kṣūṃ taptayaṃhāyaścādṛkkeśānta īrayet // NarP_1,71.211 //

jvalatyāvakalo mūrmo dīrghā vajrādhiketi ca /

nakha sparśāddivyasiṃha namo 'stu bhagavan hariḥ // NarP_1,71.212 //

mahādhvasta jagadrūpa nṛsiṃhāya dvayandvayam /

anena ca śikhā proktā kavacaṃ tadanantaram // NarP_1,71.213 //

tāraḥ kṣaiṃ ca suvarṇaṃ te madamattapadaṃ tataḥ /

vihvalitanṛsiṃhāya svāhāntaṃ kavacaṃ smṛtam // NarP_1,71.214 //

tāraḥ rkṣau ca sahasrākṣa viśvasrākṣa viśvarūpapadaṃ vadet /

dhāraṇegni priyānto 'yaṃ netramantraḥ prakīrtitaḥ // NarP_1,71.215 //

tāro kṣaśca sahasrānte vārāvepadamīrayet /

sahasrānte yudhāyāthaṃ nṛsiṃhāyāgnisuṃdarī // NarP_1,71.216 //

astramantraḥ samākhyātastato dhyāyennṛkesarī /

udyadarkasahasrābhaṃ trīkṣaṇaṃ bhīsabhūṣaṇam // NarP_1,71.217 //

sutīkṣṇāgrabhujo daṇḍairdaityadāraṇakaṃ smaret /

evaṃ dhyātvā japenmantrī sahasraṃ pāyena caga // NarP_1,71.218 //

ājyaplutena juhuyātsamyaksiddho bhavenmanuḥ /

prāgukte vaiṣṇave pīṭhe mūrtiṃ saṃkalpya mūlataḥ // NarP_1,71.219 //

saṃpūjya nṛhariṃ paścādādāvaṅgāni pūjayet /

cakra śaṅkhaṃ ca pāśaṃ vāṅkuśaṃ kuliśameva ca // NarP_1,71.220 //

gadākṛpāṇikṣveḍāni daleṣu paripūjayet /

lokeśānapi vajrādyānpūjayettadanantaram // NarP_1,71.221 //

evaṃ siddhe manau mantrī prayogānkartumarhati /

bhasmābhimantritaṃ kṛtvā grahagrastaṃ vilepayet // NarP_1,71.222 //

bhasmasaṃlepanādeva sarvagrahavināśanam /

anenaiva vidhānena yakṣarākṣasakinnaraḥ // NarP_1,71.223 //

bhūtapretapiśācāśca naśyantyeva na saṃśayaḥ /

parābhicārakṛtyāni manunānena mantritam // NarP_1,71.224 //

bhasma saṃlepayetsadyo durādharṣo bhavennaraḥ /

sudine sthāpayetkumbhe sarvatobhadramaṇḍale // NarP_1,71.225 //

tīrthatoyena saṃpūrya japedaṣṭottaraṃ śatam /

tenābhiṣikto manujaḥ sarvāpattiṃ tared dhruvam // NarP_1,71.226 //

kiṃ bahūktena sarveṣṭadāyako 'yaṃ manūttamaḥ /
vajranakhāya vidmahe tīkṣṇadaṃṣṭrāya dhīmahi /
tanno nṛsiṃhaḥ śabdānte vadeṃścaiva pracodayāt // NarP_1,71.227 //

eṣā nṛsiṃhagāyatrī sarvābhīṣṭapradāyinī /

etasyāḥ smaraṇādeva sarvapāpakṣayo bhavet // NarP_1,71.228 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde nṛsiṃhopāsanāmantragāyatryādinirūpaṇaṃ nāmaikasaptatitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
praṇavo hṛdayaṃ viṣṇurnentaḥ surapatistathā /
mahābalāya svāhānto mantro vasudharākṣaraḥ // NarP_1,72.1 //

munirindurvirāṭ chando devatā dadhivāmanaḥ /

tāro bījaṃ tathā śaktirvahnijāyā prakīrtitā // NarP_1,72.2 //

candrākṣirāmabāṇeṃṣu netrasaṃkhyairmanūdbhavaiḥ /

varṇaiḥ ṣaḍaṅgaṃ kṛtvā ca mūrdhni bhāle ca netrayoḥ // NarP_1,72.3 //

karṇayorghrāṇayoroṣṭatālukaṇṭhabhujeṣu ca /

pṛṣṭe hṛdyudare nābhau guhye corusthale punaḥ // NarP_1,72.4 //

jānudvayaṃ jaṅghayośca pādayorvinyasetkramāt /

aṣṭādaśaiva mantrotthāstato devaṃ vicintayet // NarP_1,72.5 //

muktāgauraṃ ratnabhūṣaṃ candrasthaṃ bhṛṅgasannibhaiḥ /

alakairvilasadvaktraṃ kumbhaṃ śuddhāṃbupūritam // NarP_1,72.6 //

dadhyannapūrṇacaṣakaṃ dorbhyāṃ saṃdadhanaṃ bhajet /

lakṣatrayaṃ japenmantraṃ taddaśāṃśaṃ ghṛtaplutaiḥ // NarP_1,72.7 //

pāyasānnaiḥ prajuhuyāddadhyannena yathāvidhi /

candrānte kalpite pīṭhe pūrvokteṃ pūjayeñca tam // NarP_1,72.8 //

saṃkalpamūrtimūlena saṃpūjya ca vidhānataḥ /

kesareṣu ṣaḍaṅgāni saṃpūjya digdaleṣu ca // NarP_1,72.9 //

vāsudevaṃ saṃkarṣaṇaṃ pradyumnamaniruddhakam /

koṇapatreṣu śāntiṃ ca śriyaṃ sarasvatīṃ ratim // NarP_1,72.10 //

dhvajaṃ ca vainateyaṃ ca kaustubhaṃ vanamālikam /

śaṅkhaṃ cakraṃ gadāṃ śārṅgaṃ daleṣvaṣṭasu pūjayet // NarP_1,72.11 //

dalāgreṣu keśavādīndikpālāṃstadanantaram /

tadastrāṇi ca sampūjya gajānaṣṭau samarcayet // NarP_1,72.12 //

airāvataḥ puṇḍarīko vāmanaḥ kumudāeṃ'janaḥ /

puṣpadantaḥ sārvabhaumaḥ supratīkaśca diggajāḥ // NarP_1,72.13 //

kariṇyo 'bhramukapilopiṅgalānupamāḥ kramāt /

tāmrakarṇī śubhradantī cāṅganā hyañjanā vatī // NarP_1,72.14 //

evamārādhito mantrī dadyādiṣṭāni mantriṇe /

śrīkāmaḥ pāyasājyena sahasraṃ juhuyātsudhīḥ // NarP_1,72.15 //

mahatīṃ śriyamāpnoti dhānyāptirdhānya homataḥ /

śatapuṣpāsamutthaiśca bījairhutvā sahasrataḥ // NarP_1,72.16 //

mahābhayaṃ nāśayeddhi nātra kāryā vicāraṇā /

daddhyodanena śuddhena hutvā mucyate durgateḥ // NarP_1,72.17 //

dhyātvā traivikramaṃ rūpaṃ japenmantraṃ samāhitaḥ /

kārāgṛhādbhavanmukto baddho mantraprabhāvataḥ // NarP_1,72.18 //

bhittau saṃpādya deveśaṃ phalake vā prapūjayet /

nityaṃ sugandhakusumairmahatīṃ śriyamāpnuyāt // NarP_1,72.19 //

hutvā raktotpalairmantrī vaśayetsakalaṃ jagat /

annājyairjuhuyānnityamaṣṭāviṃśatisaṃkhyayā // NarP_1,72.20 //

sitājyānnaṃ ca vidhivatprāpnuyādannamakṣayam /

apūpaiḥ ṣaḍrasopetairhunedvasusahasrakam // NarP_1,72.21 //

alakṣmīṃ ca parābhūya mahatīṃ śriyamāpnuyāt /

juhuyādayutaṃ mantrī dadhyannaṃ ca sitānvitam // NarP_1,72.22 //

yatra yatra vasetso 'pi tatrānnagirimāpnuyāt /

padmākṣarairyutaṃ bilvāntikastho juhuyānnaraḥ // NarP_1,72.23 //

mahālakṣmīṃ sa labhate tatra tatra na saṃśayaḥ /

juhuyātpāyasairlakṣaṃ vācaspatisamo bhavet // NarP_1,72.24 //

lakṣaṃ japtvā taddaśāṃśaṃ putrajīvaphalairhunet /

tatkāṣṭairedhite vahnau śreṣṭhaṃ putramavāpnuyāt // NarP_1,72.25 //

sasādhyatāraṃ vilasatkarṇikaṃ ca suvarṇakaiḥ /

vilasatkesaraṃ mantrākṣaradvandvāṣṭapatrakam // NarP_1,72.26 //

śeṣayugmārṇāntyapatraṃ dvādaśākṣaraveṣṭitam /

tadbahirmātṛkāvarṇairyantraṃ sampatpradaṃ nṛṇām // NarP_1,72.27 //

raktaṃ trivikramaṃ dhyātvā prasūnai raktavarṇakaiḥ /

juhuyādayutaṃ mantrī sarvatra vijayī bhavet // NarP_1,72.28 //

dhyāyeñcandrāsanagataṃ padmānāmayutaṃ hunet /

labhedakaṇṭakaṃ rājyaṃ sarvalakṣaṇasaṃyutam // NarP_1,72.29 //

hutvā lavaṅgairmadhvāktairapāmārgadalaistu vā /

ayutaṃ sādhyanāmāḍhyaṃ sa vaśyo jāyate dhruvam // NarP_1,72.30 //

aṣṭottaraśataṃ hutvā hyapāmārgadalaiḥ śubhaiḥ /

tāvajjaptvā ca saptāhānmahārogātpramucyate // NarP_1,72.31 //

uhiratpadamābhāṣya praṇavohīya śabdataḥ /

sarvavārgīśvaretyante pravadedīśvaretyatha // NarP_1,72.32 //

sarvavedamayācintyapadānte sarvamīrayet /

bodhayadvitavānto 'yaṃ mantrastārādirīritaḥ // NarP_1,72.33 //

ṛṣirbrahmāsya nirdiṣṭaśchando 'nuṣṭubudāhṛtam /

devatā syāddhayagrīvo vāgaiśvaryaprado vibhuḥ // NarP_1,72.34 //

tāreṇa pādairmantrasya pañcāṅgāni prakalpayet /

tuṣārādrisamacchāyaṃ tulasīdāmabhūṣitam // NarP_1,72.35 //

turaṅgavadanaṃ vande tuṅgasārasvataḥ padam /

dhyātvaivaṃ prajapenmantramayutaṃ taddaśāṃśataḥ // NarP_1,72.36 //

madhvaktaiḥ pāyasairhutvā vimalādisamanvite /

pūjayedveṣṇave pīṭhe mūrtiṃ saṃkalpya mūlataḥ // NarP_1,72.37 //

karṇikāyāṃ caturdikṣu yajetpūrvāditaḥ kramāt /

sanandanaṃ ca sanakaṃ śriyaṃ ca pṛthivīṃ tathā // NarP_1,72.38 //

tadvahirdikṣu vedāśca ṣaṭkoṇeṣu tator'cayet /

niruktaṃ jyotiṣaṃ paścādyajedvyākaraṇaṃ tataḥ // NarP_1,72.39 //

kalpaṃ śikṣāṃ ca chandāṃsi vedāṅgāni tvimāni vai /

tato 'ṣṭadalamūle tu mātaro 'ṣṭau samarcayet // NarP_1,72.40 //

vakratuṇḍādikānaṣṭo dalamadhye prapūjayet /

dalāgreṣyarcayetpaścātsādhakaścāṣṭabhairavān // NarP_1,72.41 //

asitāṅgaṃ ruruṃ caiva bhīṣaṇaṃ raktakanetrakam /

baṭukaṃ kāladamanaṃ danturaṃ vikaṭaṃ tathā // NarP_1,72.42 //

tadbahiḥ ṣoḍaśadaleṣvavatārānharerdaśa /

śaṅkhaṃ cakraṃ gadāṃ padmaṃ nandakaṃ śārṅgameva ca // NarP_1,72.43 //

tadbahirbhūgṛhe śakramukhāndaśa digīśvarān /

vajrādyāṃstadbahiśceṣṭvādvāreṣu ca tataḥ kramāt // NarP_1,72.44 //

mahāgaṇapatiṃ durgāṃ kṣetreśaṃ baṭukaṃ tathā /

samastaprakaṭādyāśca yoginyastadbahirbhavet // NarP_1,72.45 //

tadbahiḥ sapta nadyaśca tadbāhye tu grahānnava /

tadbāhye parvatānaṣṭau nakṣatrāṇi ca tadbahiḥ // NarP_1,72.46 //

evaṃ pañcadaśāvṛttyā saṃpūjya turagānanam /

vāgīśvarasamo vāci dhanairdhanapatirbhavet // NarP_1,72.47 //

evaṃ siddhe manau mantrī prayogānkartumarhati /

aṣṭottarasahasraṃ tu śuddhaṃ vāryabhimantritam // NarP_1,72.48 //

bījena māsamātraṃ yaḥ pibeddhīmān jitandriyaḥ /

janmamūko 'pi sa naro vāksiddhiṃ labhate dhruvam // NarP_1,72.49 //

viyadbhugusthamardhīrābindumadbījamīritam /

candrasūryoparāge tu pātre rukmamaye kṣipet // NarP_1,72.50 //

dugdhaṃ vacāṃ tato mantrī kaṇṭhamātrodake sthitaḥ /

sparśādvimokṣaparyantaṃ prajapenmantramādarāt // NarP_1,72.51 //

pibettatsarvamacirāttasya sārasvataṃ bhavet /

jyotiṣmatīlatābījaṃ dineṣvekaikavarddhitam // NarP_1,72.52 //

aṣṭottaraśataṃ yāvadbhakṣayedabhimantritam /

sarasvatyavatāro 'sau satyaṃ syādbhuvi mānavaḥ // NarP_1,72.53 //

kirṃ bahūktena viprendra manorasya prasādataḥ /

sarvavedāgamādīnāṃ vyākhyātā jñānavān bhavet // NarP_1,72.54 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne sanatkumāravibhāge tṛtīyapāde hayagrīvopāsanānirūpaṇaṃ nāma dvisaptatitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
atha rāmasya manavo vakṣyante siddhidāyākāḥ /
yeṣāmārādhanānmartyāstaranti bhavasāgaram // NarP_1,73.1 //

sarveṣu mantravaryeṣu śreṣṭhaṃ vaiṣṇavamucyate /

gāṇapatyeṣu saureṣu śāktaśaiveṣvabhīṣṭadam // NarP_1,73.2 //

vaiṣṇaveṣvapi mantreṣu rāmamantrāḥ phalādhikāḥ /

gāṇapatyādimantrebhyaḥ koṭikoṭiguṇādhikāḥ // NarP_1,73.3 //

viṣṇuśayyāsthito vahnirindubhūṣitamastakaḥ /

rāmāya hṛdayānto 'yaṃ mahāghaudhavināśanaḥ // NarP_1,73.4 //

sarveṣu rāmamantraṣu hyatiśreṣṭhaḥ ṣaḍakṣaraḥ /

brahmahatyāsahasrāṇi jñātājñātakṛtāni ca // NarP_1,73.5 //

svarṇasteya surāpānagurutalpāyutāni ca /

koṭikoṭisahasrāṇi hyupapāpāni yāni vai // NarP_1,73.6 //

mantrasyoñcāraṇātsadyo layaṃ yānti na saṃśayaḥ /

brahmā muniḥ syādgāyatrī chando rāmaśca devatā // NarP_1,73.7 //

ādyaṃ bījaṃ ca hṛcchaktirviniyogo 'khilāptaye /

ṣaḍdīrghabhājā bījena ṣaḍaṅgāni samācaret // NarP_1,73.8 //

brahmarandhre bhruvormadhye hṛnnābhyorguhyapādayoḥ /

mantravarṇānkramānnyasya keśavādīnpravinyaset // NarP_1,73.9 //

pīṭhanyāsādikaṃ kṛtvā dhyāyeddhṛdi raghūttamam /

kālāṃbhodharakāntaṃ ca vīrā sanasamāsthitam // NarP_1,73.10 //

jñānamudrāṃ dakṣahaste dadhataṃ jānunītaram /

saroruhakarāṃ sītāṃ vidyudābhāṃ ca pārśvagām // NarP_1,73.11 //

paśyantīṃ rāmavakrābjaṃ vividhākalpabhūṣitām /

dhyātvaivaṃ prajapedvarṇalakṣaṃ mantrī daśāṃśataḥ // NarP_1,73.12 //

kamalairjuhuyādvahnau brāhmaṇānbhojayettataḥ /

pūjayedvaiṣṇave pīṭhe vimalādisamanvite // NarP_1,73.13 //

mūrtiṃ mūlena saṃkalpya tasyāmāvāhya sādhakaḥ /

sītāṃ vāme samāsīnāṃ tanmantreṇa prapūjayet // NarP_1,73.14 //

ramāsītāpadaṃ ṅeṃtaṃ dviṭhānto jānakīmanuḥ /

agreḥ śārṅgaṃ ca sampūjya śarānpārśvadvayer'cayet // NarP_1,73.15 //

keśareṣu ṣaḍaṅgāni patreṣvetānsamarcayet /

hanumantaṃ ca sugrīvaṃ bharataṃ sabibhīṣaṇam // NarP_1,73.16 //

lakṣmaṇāṅgadaśatrughnān jāṃbavantaṃ kramātpunaḥ /

vācayantaṃ hanūmantagrato dhṛtapustakam // NarP_1,73.17 //

yajedbharataśatrughnau pārśvayordhṛtacāmarau /

dhṛtātapatraṃ hastābhyāṃ lakṣmaṇaṃ pṛṣṭator'cayet // NarP_1,73.18 //

tato 'ṣṭapatre sṛṣṭiṃ ca japantaṃ vijayaṃ tathā /

surāṣṭraṃ rāṣṭrapālaṃ ca akopaṃ dharmapālakam // NarP_1,73.19 //

sumantaṃ ceti sampūjya loke śānāyudhairyutān /

evaṃ rāmaṃ samārādhya jīvanmuktaḥ prajāyate // NarP_1,73.20 //

candanāktaiḥ prajuhuyājjātīpuṣpaiḥ samāhitaḥ /

rājavaśyāya kamalairdhanadhānyādisiddhaye // NarP_1,73.21 //

lakṣmīkāmaḥ prajuhuyātprasūnairvilvasaṃbhavaiḥ /

ājyāktairnīlakamalairvaśayedakhilaṃ jagat // NarP_1,73.22 //

ghṛtāktaśatavarvībhirdīrghāyuśca nirāmayaḥ /

raktotpalānāṃ homena dhanaṃ prāpnoti vāñchitam // NarP_1,73.23 //

pālāśakusumairhutvā medhāvī jāyate naraḥ /

tajjaptāṃbhaḥ pibetprātarvatsarātkavirāḍ bhavet // NarP_1,73.24 //

tanmantritānnaṃ bhuñjītamahārogapraśāntaye /

rogoktauṣadhahomena tadrogānmucyate kṣaṇām // NarP_1,73.25 //

nadītīre ca goṣṭhe vā japellakṣaṃ payobrataḥ /

pāyasenājyayuktena hutvā vidyānidhirbhavet // NarP_1,73.26 //

parikṣīṇādhipatyo yaḥ śākāhāro jalāntare /

japellakṣaṃ ca juhuyādvilvapuṣpairdaśāṃśataḥ // NarP_1,73.27 //

tadaiva punarāpnoti svādhipatyaṃ na saṃśayaḥ /

upoṣya gaṅgātīrānte sthitvā lakṣaṃ japennaraḥ // NarP_1,73.28 //

daśāṃśaṃ kamalairhutvā vilvotthairvā prasūnakaiḥ /

madhuratrayasaṃyuktairādajyaśriyamavāpnuyāt // NarP_1,73.29 //

mārgamāse jale sthitvā kandamūlaphalāśanaḥ /

lakṣaṃ japtvā daśāṃśena pāyasairjuhuyādvasau // NarP_1,73.30 //

śrīrāmacandrasadṛśaḥ putraḥ pautro 'pi jāyate /

anye 'pi bahavaḥ saṃti prayogāmantrarājake // NarP_1,73.31 //

kintu prayogakartṛāṇāṃ paraloko na vidyate /

ṣaṭkoṇaṃ vasupatraṃ ca tadbāhyārkadalaṃ likhet // NarP_1,73.32 //

ṣaṭkoṇeṣu ṣaḍarṇāni mantrasya vilikhed budhaḥ /

aṣṭapatre tathāṣṭārṇāṃllikhetpraṇavagarbhitān // NarP_1,73.33 //

kāmabījaṃ ravidale madhye mantrāvṛtābhidhām /

sudarśanāvṛtaṃ bāhye dikṣu yugmāvṛtaṃ tathā // NarP_1,73.34 //

vajrollasadbhūmigehaṃ kandarpāṅkuśapāśakaiḥ /

bhūmyā ca vilasatkoṇaṃ yantrarājamidaṃ smṛtam // NarP_1,73.35 //

bhūrje 'ṣṭagandhaiḥ saṃlikhya pūjayeduktavartmanā /

ṣaṭkoṇeṣu dalārkābjānyāveṣṭavṛttayugmataḥ // NarP_1,73.36 //

keśareṣvaṣṭapatrasya svaradvandvaṃ likhed budhaḥ /

bahistu mātṛkāṃ caiva mantraṃ prāṇanidhayanama // NarP_1,73.37 //

yantrametacchubhe ghasre kaṇṭhe vā dakṣiṇe bhuje /

mūrdhni vā dhārayenmantrī sarvapāpaiḥ pramucyate // NarP_1,73.38 //

sudine śubhanakṣatre sudeśe śalyavarjite /

vaśyākarṣaṇavidveṣadrāvaṇoccāṭanādikam // NarP_1,73.39 //

puṣyadvayaṃ tathādityārdrāmaghāsu yathākramam /

dūrvotthā lekhanī vaśye tathākṛṣṭau karañjajā // NarP_1,73.40 //

narāsthijā māraṇe tu staṃbhane rājavṛkṣajā /

śāntipuṣṭaṣṭyāyuṣāṃ siddhayai sarvāpacchamanāya ca // NarP_1,73.41 //

vibhramotpādane caiva śilāyāṃ vilikhed budhaḥ /

kharacarmaṇi vidveṣe dhvaje tūñcāṭanāya ca // NarP_1,73.42 //

śatrūṇāṃ jvarasantāpaśokamāraṇakarmaṇi /

pītavasraṃ likhitvā tu sādhayetsādhakottamaḥ // NarP_1,73.43 //

vaśyākṛṣṭau cāṣṭagandhaiḥ sampūjya ca yathāvidhi /

citāṅgārādinā caiva tāḍanoccāṭanādikam // NarP_1,73.44 //

viṣārkakṣīrayogena māraṇaṃ bhavati dhruvam /

likhitvaivaṃ yantrarājaṃ gandhapuṣpādibhiryajet // NarP_1,73.45 //

trilohaveṣṭitaṃ kṛtvā dhārayetsādhakottamaḥ /

bījaṃ rāmāya ṭhadvandvaṃ mantro 'yaṃ rasavarṇakaḥ // NarP_1,73.46 //

mahāsudarśanamanuḥ kathyate siddhidāyakaḥ /

sudarśanamahāśabdāccakrarājeśvareti ca // NarP_1,73.47 //

duṣṭāntakaduṣṭabhayānakaduṣṭabhayaṅkaram /

chindhidvayaṃ bhindhiyugmaṃ vidārayayugaṃ tataḥ // NarP_1,73.48 //

paramantrān grasadvandvaṃ bhakṣayadvitayaṃ tataḥ /

trāsayadvitayaṃ varmāstrāgnijāyāntimo manuḥ // NarP_1,73.49 //

aṣṭaṣaṣṭyakṣaraḥ prokto yantrasaṃveṣṭane tvayam /

tāro hṛdbhagavān ṅeṃto ṅeṃto hi raghunandanaḥ // NarP_1,73.50 //

rakṣoghnaviśadāyānte madhurādiprasanna ca /

varadānāyāmitānte nutejasepadamīrayet // NarP_1,73.51 //

bālāyānte tu rāmāya viṣṇave hṛdayāntimaḥ /

saptacatvāriṃśadarṇo mālāmantro 'yamīritaḥ // NarP_1,73.52 //

viśvāmitro muniścāsya gāyatrī chanda īritam /

śrīrāmo devatā bījaṃ dhruvaḥ śaktiśca ṭhadvayam // NarP_1,73.53 //

ṣaḍdīrghasvarayugmāyābījenāṅgāni kalpayet /

dhyānapūjādikaṃ sarvamasya pūrvavadācaret // NarP_1,73.54 //

ayamārādhito mantraḥ sarvānkāmānprayacchati /

svakāmasatyavāglakṣmītārāḍhyaḥ pañcavarṇakaḥ // NarP_1,73.55 //

ṣaḍakṣaraḥ ṣaḍvidhaḥ syāñcaturvargaphalapradaḥ /

brahmā saṃmohanaḥ śaktirdakṣiṇāmūrtisaṃjñakaḥ // NarP_1,73.56 //

agastyaḥ śrīśivaḥ proktāste teṣāṃ munayaḥ kramāt /

athavā kāmabījāderviśvāmitro muniḥ smṛtaḥ // NarP_1,73.57 //

chandaḥ proktaṃ ca gāyatrī śrīrāmo devatā punaḥ /

bījaśaktirādhamāntyaṃ mantrārṇaiḥ syātṣaḍaṅgakam // NarP_1,73.58 //

bījaiḥ ṣaḍdīrghayuktairvā mantrārṇānpūrvavannyaset /

dhyāyetkalpatarormūle suvarṇamayamaṇḍape // NarP_1,73.59 //

puṣpakākhyavimānāntaḥ siṃhāsanaparicchade /

padme vasudaledevamindranīlasamaprabham // NarP_1,73.60 //

vīrāsanasamāsīnaṃ jñānamudropaśobhitam /

vāmorunyastataddhastasītālakṣmaṇasevitam // NarP_1,73.61 //

ratnākalpaṃ vibhundhyātvā varṇalakṣaṃ japenmanum /

yadvā smārādimantrāṇāṃ jayābhaṃ ca hariṃ smaret // NarP_1,73.62 //

yejanaṃ kāmyakarmāṇi sarvaṃ kuryātṣaḍarṇavat /

rāmaśca candrabha drānto ṅenamonto dhruvādikaḥ // NarP_1,73.63 //

mantrāvaṣṭākṣarau hyetau tārāntyau cennavākṣarau /

eteṣāṃ yajanaṃ sarvaṃ kuryānmantrī ṣaḍarṇavat // NarP_1,73.64 //

jānakīvallabho ṅeṃto dviṭhāntaḥ kavacādikaḥ /

daśārṇo 'yaṃ mahāmantro viśiṣṭo 'sya muniḥ svarāṭ // NarP_1,73.65 //

chandaśca devatā sītā patirbījaṃ tathādimam /

svāhā śaktiśca kāmena kuryādaṅgāni ṣaṭ kramāt // NarP_1,73.66 //

śirolalāṭabhrūmadhyatālukaṇṭheṣu hṛdyapi /

nābhyaṅghrijānupādeṣu daśārṇānvinyasenmanoḥ // NarP_1,73.67 //

ayodhyānagare ratnacitrasauvarṇamaṇḍape /

mandārapuṣpairābaddhavitāne toraṇānvite // NarP_1,73.68 //

siṃhāsanasamāsīna puṣpakopari rāghavam /

rakṣobhirharibhirdevaiḥ suvimānagataiḥ śubhaiḥ // NarP_1,73.69 //

saṃstūyamānaṃ munibhiḥ prahvaiśca parisevitam /

sītālaṅkṛtavāmāṅgaṃ lakṣmaṇenopaśobhitam // NarP_1,73.70 //

śyāmaṃ prasannavadanaṃ sarvābharaṇabhūṣitam /

evaṃ dhyātvā japenmantrī varṇalakṣaṃ samāhitaḥ // NarP_1,73.71 //

daśāṃśaḥ kamalairhemo yajanaṃ ca ṣaḍarṇavat /

rāmo ṅeṃnto dhanuṣpāṇirṅaitoṃ'te vahnisuṃdarī // NarP_1,73.72 //

daśākṣaro 'yaṃ mantro 'sya munirbrahmā virāṭ punaḥ /

chandastu devatā prokto rāmo rākṣasamardanaḥ // NarP_1,73.73 //

ādyaṃ bījaṃ dviṭhaḥ śaktibīñjenāṅgāni kalpayet /

varṇanyāsaṃ tathā dhyānaṃ puraścaryārcanādikaman // NarP_1,73.74 //

daśākṣaroktavatkuryāccāpabāṇadharaṃ smaret /

tāro namo bhagavate rāmānte candrabhadrakau // NarP_1,73.75 //

ṅeṃtāvarkākṣarau mantrau ṛṣidhyānādi pūrvavat /

śrīpūrvaṃ jayapūrvaṃ ca taddvidhā rāmanāma ca // NarP_1,73.76 //

trayodaśākṣaro mantro munirbrahmā virāṭ smṛtam /

chandastu devatā prokto rāmaḥ pāpaughanāśanaḥṛ // NarP_1,73.77 //

ṣaḍaṅgāni prakurvīta dvirāvṛttyā padatrayaiḥ /

dhyānārcanādikaṃ sava hyasya kuryāddaśārṇavat // NarP_1,73.78 //

tāro namo bhagavate rāmāyānte mahāpadam /

puruṣāya hṛdanto 'yaṃ manuraṣṭādaśākṣaraḥ // NarP_1,73.79 //

viśvāmitro muniśchado dhṛtī rāmo 'sya devatā /

tāro bījaṃ namaḥ śaktiścandrākṣyabdhyagniṣaḍbhujaiḥ // NarP_1,73.80 //

varṇaimantrotthitaiḥ kuryātṣaḍaṅgāni samāhitaḥ /

niḥśāṇabherīpaṭahaśaṅkhaturyādiniḥsvanaiḥ // NarP_1,73.81 //

pravṛttanṛtye parito jayamaṅgalabhāṣite /

candanāgarukastūrīkarpūrādisuvāsite // NarP_1,73.82 //

nānākusumasaurabhyavāhigandhavahānvite /

devagandharvanārībhirgāyantībhiralakṛte // NarP_1,73.83 //

siṃhāsane samāsīnaṃ puṣpakopari rāghavam /

saumitrisītāsahitaṃ jaṭāmukuṭaśobhitam // NarP_1,73.84 //

cāpabāṇadharaṃ śyāmaṃ sasugrīvavibhīṣaṇam /

hatvā rāvaṇamāyāntaṃ kṛtatrailokyarakṣaṇam // NarP_1,73.85 //

evaṃ dhyātvā japedvarṇaṃ lakṣaṃ matrī daśāṃśataḥ /

ghṛtāktaiḥ pāyasairhutvā yajanaṃ pūrvavañcaret // NarP_1,73.86 //

praṇavo hṛdayaṃ sītāpataye tadanantaram /

rāmāya hanayugmānte varmāstrāgnipriyāntimaḥ // NarP_1,73.87 //

ekonaviṃśadvarṇo 'yaṃ mantraḥ sarvārthasādhakaḥ /

viśvāmitro muniścāsyānuṣṭupchanda udāhṛtam // NarP_1,73.88 //

devatā rāmabhadro jaṃ bījaṃ śaktirnama iti /

mantrotthitaiḥ kramādvarṇaistato dhyāyeñca pūrvavat // NarP_1,73.89 //

pūjanaṃ kāmyakarmādi sarvamasya ṣaḍarṇavat /

tāraḥ svabījaṃ kamalā rāmabhadreti saṃpaṭhet // NarP_1,73.90 //

maheṣvāsapadānte tu raghuvīra nṛpottama /

daśāsyāntakaśabdānte māṃ rakṣa dehi saṃpaṭhet // NarP_1,73.91 //

paramānte me śriyaṃ syānmantro bāṇaguṇākṣaraḥ /

bījairviyukto dvātriṃśadarṇo 'yaṃ phaladāyakaḥ // NarP_1,73.92 //

viśvāmitro muniścāsyānuṣṭupchanda udāhṛtam /

devatā rāmabhadro 'tra bījaṃ svaṃ śaktirindirā // NarP_1,73.93 //

bījatrayādyaiḥ kurvīta padaiḥ sarveṇa mantravit /

pañcāṅgāni ca vinyasya mantravarṇānkramānnyaset // NarP_1,73.94 //

mūrdhni bhāle dṛśoḥ śrotre gaṇḍayugme sanāsike /

āsye doḥsaṃdhiyugale stanahṛnnābhiṣu kramāt // NarP_1,73.95 //

kaṭau meḍhre pāyupādasaṃdhiṣvarṇānnyasenmanoḥ /

dhyānārcanādikaṃ cāsya pūrvavatsamupācaret // NarP_1,73.96 //

lakṣatrayaṃ puraścaryāṃ pāyasairhavanaṃ matam /

dhyātvā rāmaṃ pītavarṇaṃ japellakṣaṃ samāhitaḥ // NarP_1,73.97 //

daśāṃśaṃ kamalairhutvā dhanairdhanapatirbhavet /

tāro māyā ramādvandvaṃ dāśarathāya hṛñca vai // NarP_1,73.98 //

ekādaśākṣaro mantro munyādyarcāsya pūrvavat /

trailokyānte tu nāthāya hṛdanto vasuvarṇavān // NarP_1,73.99 //

asyāpi pūrvavatsarvaṃ nyāsadhyānārcanādikam /

āñjaneyapadānte tu gurave hṛdayāntimaḥ // NarP_1,73.100 //

mantro navākṣaro 'syāpi yajanaṃ pūrvavanmatam /

ṅetaṃ rāmapada paścāddhṛdayaṃ pañcavaṇavat // NarP_1,73.101 //

munidhyānārcanaṃ cāsya proktaṃ sarvaṃ ṣaḍarṇavat /

rāmānte candrabhadrau ca ṅeṃtau pāvakavallabhā // NarP_1,73.102 //

mantro dvau ca samākhyātau munyādyarcādi pūrvavat /

vahniḥ śeṣānvitaścaiva candrabhūṣitamastakaḥ // NarP_1,73.103 //

ekākṣaro raghupatermantraḥ kalpadrumo 'paraḥ /

brahmā muniḥ syādgāyatrī chando rāmo 'sya devatā // NarP_1,73.104 //

ṣaḍdīrghāḍhyena mantreṇa ṣaḍaṅgāni samācaret /

sarayūtīramandāravedikāpaṅkajāsane // NarP_1,73.105 //

śyāmaṃ vīrāsanāsīnaṃ jñānamudropaśobhitam /

vāmorunyastaṃ taddhastaṃ sītālakṣmaṇasaṃyutam // NarP_1,73.106 //

avekṣaṇāṇamātmānaṃ manmathāmitatejasam /

śuddhasphaṭikasaṃkāśaṃ kevalaṃ mokṣakāṅkṣayā // NarP_1,73.107 //

cintayetparamātmānamṛtulakṣaṃ japenmanum /

sarvvaṃ ṣaḍarṇavañcāsya homanityārcanādikam // NarP_1,73.108 //

vahniḥ śeṣāsano bhāntaḥ kevalo dvyakṣaro manuḥ /

ekākṣarokta vatsarvaṃ munidhyānārcanādikam // NarP_1,73.109 //

tāramānāramānaṅgacāstrabījairdvivarṇakaḥ /

tryakṣaro mantrarājaḥ syātṣaḍvidhaḥ sakaleṣṭadaḥ // NarP_1,73.110 //

vdyakṣaraścandrabhadrānto dvividhaścaturakṣaraḥ /

ekārṇoktavadeteṣāṃ munidhyānārcanādikam // NarP_1,73.111 //

tāro rāmaścaturthyanto varmāstraṃ vahnivallabhā /

aṣṭārṇo 'yaṃ mahāmantro munyādyarcā ṣaḍarṇavat // NarP_1,73.112 //

tāro mayā hṛdante syādrāmāya praṇavāntimaḥ /

śivomārāmamantro 'yamaṣṭārṇaḥ sarvasiddhidaḥ // NarP_1,73.113 //

ṛṣiḥ sadāśivaḥ prokto gāyatrī chanda īritam /

śivomārāmacandro 'tra devatā parikīrtitaḥ // NarP_1,73.114 //

ṣaḍvīryayāmāya yātu dhruvapañcārṇayuktayā /

ṣaḍaṅgāni vidhāyātha dhyāyeddhṛdi surārcitam // NarP_1,73.115 //

rāmaṃ trinetraṃ somārddhadhāriṇaṃ śūlinaṃ varam /

bhasmoddhūlitasarvāṅgaṃ kaparddinamupāsmahe // NarP_1,73.116 //

rāmābhirāmaṃ saindaryasīmāṃ somāvataṃsinīm /

pāśāṅkuśadhanurbāṇadharāṃ dhyāyetrilocanām // NarP_1,73.117 //

evaṃ dhyātvā japedvarṇalakṣaṃ trimadhurānvitaiḥ /

bilpapatraiḥ phalaiḥ puṣpaistilairvā paṅkajairhunet // NarP_1,73.118 //

svayamāyānti nidhayaḥ siddhayaśca surepsitāḥ /

tāro māyā ca bharatāgrajarāmamanobhavaḥ // NarP_1,73.119 //

vahnijāyādvādaśārṇo mantraḥ kalpadrumo 'paraḥ /

aṅgirāśca muniśchando gāyatrī devatā punaḥ // NarP_1,73.120 //

śrīrāmo bhuvanābījaṃ svāhāśaktiḥ samīritaḥ /

candraikamunibhūnetrairmantrārṇairaṅgakalpanam // NarP_1,73.121 //

dhyānapūjādikaṃ cāśca sarvaṃ kuryātṣaḍarṇavat /

praṇavo hṛdayaṃ sītāpate rāmaśca ṅeṃtimaḥ // NarP_1,73.122 //

hanadvayānte varmāstraṃ mantraḥ ṣoḍaśavarṇavān /

agastyo 'sya muniśchando bṛhatī devatā punaḥ // NarP_1,73.123 //

śrīrāmo 'haṃ tathā bījaṃ rāṃ śaktiḥ samudīritā /

rāmābdhivahnivedākṣivarṇaiḥ pañcāṅgakalpanā // NarP_1,73.124 //

dhyānapūjādikaṃ sarvamasya kuryātṣaḍarṇavat /

tāro hṛñcaiva brahmaṇyasevyāya padamīrayet // NarP_1,73.125 //

rāmāyākuṇṭhaśabdāntaṃ tejase ca samīrayet /

uttamaślokadhuryāya svaṃ bhṛguḥ kāmikānvitaḥ // NarP_1,73.126 //

daṇḍārpitāṃ priye mantro rāmarāmākṣaro mataḥ /

ṛṣiḥ śukrastathānuṣṭupchando rāmo 'sya devatā // NarP_1,73.127 //

pādaiḥ sarveṇa pañcāṅgaṃ kuryāccheṣaṃ ṣaḍarṇavat /

lakṣaṃ japo daśāṃśena juhuyātpāyasaiḥ sudhīḥ // NarP_1,73.128 //

siddhamantrasya bhuktiḥ syānmuktiḥ pātakanāśanam /

ādau dāśarathāyānte vidmahe padamuccaret // NarP_1,73.129 //

tataḥ sītāvallabhāya dhīmahīti samuccaret /

tanno rāmaḥ proco varṇo dayāditi ca saṃvadet // NarP_1,73.130 //

eṣoktārā magāyatrī sarvābhīṣṭaphalapradā /

padmāsītāpadaṃ ṅetaṃ ṭhadvayāntaḥ ṣaḍakṣaraḥ // NarP_1,73.131 //

vālmīkiśca muniśchando gāyatrī devatā punaḥ /

sītā bhagavatī proktā śrīṃ bījaṃ vahnisundarī // NarP_1,73.132 //

śaktiḥ ṣaḍdīrghayuktena bījenāṅgāni kalpayet /

tato dhyāyanmahādevīṃ sītāṃ trailokyapūjitām // NarP_1,73.133 //

taptahāṭakavarṇābhāṃ padmayugmaṃ karadvaye /

sadratnabhūṣaṇasphūrjaddivyadehāṃ śubhātmikām // NarP_1,73.134 //

nānāvastrāṃ śaśimukhīṃ padmākṣīṃ muditāntarām /

paśyantīṃ rāghavaṃ puṇyaṃ śayyārdhyāṃ ṣaḍguṇeśvarīm // NarP_1,73.135 //

evaṃ dhyātvā japedvarṇalakṣaṃ mantrī daśāṃśataḥ /

juhuyātkamalaiḥ phullaiḥ pīṭhe pūrvodite yajet // NarP_1,73.136 //

mūrtiṃ saṃkalpya mūlena tasyāmāvāhya jānakīm /

saṃpūjya dakṣiṇe rāmamabhyarcyāgre 'nilātmajam // NarP_1,73.137 //

pṛṣaṭe lakṣmaṇamabhyarcya ṣaṭkoṇeṣvaṅgapūjanam /

patreṣu mantrimukhyaṃśca bāhye lokeśvarānpunaḥ // NarP_1,73.138 //

vajrādyānapi saṃpūjya sarvasiddhīśvaro bhavet /

jātīpuṣpaiścandanāktai rājavaśyāya homayet // NarP_1,73.139 //

kamalairdhanadhānyāptirnīlābjairvaśayan jagat /

bilvapatraiḥ śriyaḥ prāptyai dūrvābhīrorāśāntaye // NarP_1,73.140 //

kiṃ bahūktuna saubhāgyaṃ putrānpautrānparaṃ sukham /

dhanaṃ dhānyaṃ ca mokṣaṃ ca sītārādhanato labhet // NarP_1,73.141 //

śakraṛ seṃdurlakṣmaṇāya hṛdayaṃ saptavarṇavān /

agastyo 'sya muniśchando gāyatrī devatā punaḥ // NarP_1,73.142 //

lakṣmaṇākhyo mahāvīraścāḍhyaṃ hṛdvījaśaktike /

ṣaḍdīrghāḍhyena bījena ṣaḍaṅgāni samācaret // NarP_1,73.143 //

dvibhujaṃ svarṇarucuratanuṃ padmanibhekṣaṇam /

dhanurbāṇakaraṃ rāmasevāsaṃsaktamānasam // NarP_1,73.144 //

dhyātvaivaṃ prajapedvarṇalakṣaṃ mantrī daśāṃśataḥ //ṭha

madhvāktaiḥ pāyasairhutvā rāmapīṭhe prapūjayeta // NarP_1,73.145 //

rāmavadyajanaṃ cāsya sarvasiddhiprado hyayam /

sākalyaṃ rāmapūjāyā yadīcchenniyataṃ naraḥ // NarP_1,73.146 //

tena yatnena karttavyaṃ lakṣmaṇārcanamādarāt /

śrīrāmacandrabhedāstu bahavaḥ saṃti siddhidāḥ // NarP_1,73.147 //

tatsādhakaiḥ sadā kāryaṃ lakṣmaṇārādhanaṃ śubham /

aṣṭottarasahasraṃ vā śataṃ vā susamāhitaiḥ // NarP_1,73.148 //

lakṣmaṇasya manurjapyo mumukṣubhiratandritaiḥ /

ajaptvā lakṣmaṇamanuṃ rāmamantrān japanti ye // NarP_1,73.149 //

na teṣāṃ jāyate siddhirhānireva pade pade /

yo japellakṣmaṇamanuṃ nityamekāntamāsthitaḥ // NarP_1,73.150 //

mucyate sarvapāpebhyaḥ sarvānkāmānavāpnuyāt /

jayapradhāno mantro 'yaṃ rājyaprāptyaikasādhanam // NarP_1,73.151 //

naṣṭarājyāptaye mantraṃ japellakṣaṃ samāhitaḥ /

so 'cirānnaṣṭarājyaṃ svaṃ prāpnotyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,73.152 //

dhyāyanrāmamayodhyāyāmabhiṣikta mananyadhīḥ /

pañcāyutaṃ manuṃ japtvā naṣṭarājyamavāpnuyāt // NarP_1,73.153 //

nāgapāśavinirmuktaṃ dhyātvā lakṣmaṇamādarāt /

ayutaṃ prajapenmantraṃ nigaḍānmucyate dhruvam // NarP_1,73.154 //

vātātmajenānītābhiroṣadhībhirgatavyatham /

dhyātvā lakṣaṃ japanmantramalpamṛtyuṃ jayeddhuvam // NarP_1,73.155 //

ghātayantaṃ meghanādaṃ dhyātvā lakṣaṃ japenmanum /

durjayaṃ vāpi vegena jayedripukulaṃ mahat // NarP_1,73.156 //

dhyātvā śūrpaṇakhānāsāchedanodyuktamānasam /

sahasraṃ prajapenmantraṃ puruhūtādikān jayet // NarP_1,73.157 //

rāmapādābjasevārthaṃ kṛtodyogamatho smaran /

prajapallaṅkṣamekānte mahārogātpramucyate // NarP_1,73.158 //

trimāsaṃ vijitāhāro nityaṃ saptasahasrakam /

aṣṭottaraśataiḥ puṣpairniśchedraiḥ śātapatrakaiḥ // NarP_1,73.159 //

pūjayitvā vidhānena pāyasaṃ ca saśarkaram /

nivedya prajapenmantraṃ kuṣṭarogātpranucyate // NarP_1,73.160 //

vijane vijitāhāraḥ ṣaṇmāsaṃ vidhināmunā /

kṣayarogātpramucyeta satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ // NarP_1,73.161 //

abhimantrya jalaṃ prātarmantreṇa triḥ samāhitaḥ /

trisaṃdhyaṃ vā pibennityaṃ mucyate sarvarogataḥ // NarP_1,73.162 //

dāridrayaṃ ca parābhūtaṃ jāyate dhanadopamaḥ /

viṣādidoṣasaṃsparśo na bhavettu kadācana // NarP_1,73.163 //

manunā mantritaistoyaiḥ pratyehaṃ kṣālayenmukham /

mukhanetrādisaṃbhūtāñjayeddvrogāṃśca dāruṇān // NarP_1,73.164 //

pītvābhimantritaṃ tvaṃbhaḥ kukṣirogān jayeddhruvam /

lakṣmaṇapratimāṃ kṛtvā dadyādbhaktyā vidhānataḥ // NarP_1,73.165 //

sa sarvebhyo 'tha rogebhyo mucyate nātra saṃśayaḥ /

kanyārthī vimalāpāṇigrahaṇāsaktamānasaḥ // NarP_1,73.166 //

dhyāyan lakṣaṃ japenmantrī abjairhutvā daśāṃśataḥ /

īpsitāṃ labhate kanyāṃ śīgrameva na saṃśayaḥ // NarP_1,73.167 //

dīkṣitaṃ juṃbhaṇāstrāṇāṃ mantreṣu niyatavratam /

dhyātvā ca vidhivannityaṃ japenmāsatrayaṃ manum // NarP_1,73.168 //

pūjāpuraḥsaraṃ saptasahasraṃ vijitendriyaḥ /

sarvāsāmapi vidyānāṃ tattvajño jāyate naraḥ // NarP_1,73.169 //

viśvāmitrakratuvare kṛtādbhutaparākramam /

dhyāyaṃllakṣaṃ japenmantraṃ mucyate mahato bhayāt // NarP_1,73.170 //

kṛtanityakriyaḥ śuddhastrikālaṃ prajapenmanum /

sarvapāpavinirmukto yāti viṣṇoḥ paraṃ padam // NarP_1,73.171 //

dīkṣito vidhivanmantrī guṇairvigatakalmaṣaḥ /

svācāraniyato dānto gṛhastho vijitendriyaḥ // NarP_1,73.172 //

aihikānanapekṣyaiva niṣkāmo yor'cayedvibhum /

sa sarvānpuṇyapāpaudhāndagdhvā nirmalamānasaḥ // NarP_1,73.173 //

punarāvṛttirahitaḥ śāśvataṃ padamaśvataṃ padamaśnute /

sakāmo vāñchitān labdhvā bhuktvā bhogān manogatān // NarP_1,73.174 //

jātiramaraściraṃ bhūtvā yāti viṣṇoḥ paraṃ padam /

nidrācandrānvitā paścādbharatāya hṛdantimaḥ // NarP_1,73.175 //

saptākṣaro manuścāsya munyādyarcādi pūrvavat /

bakaḥ seṃduśca śatrudhnaparaṃ ṅetaṃ hṛdantimaḥ // NarP_1,73.176 //

saptākṣaro 'yaṃ śatrudhnamantraḥ sarveṣṭasiddhidaḥ // NarP_1,73.177 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge buhadupākhyāne sanatkumāravibhāge tṛtīyapāde rāmādyupāsanāvarṇanaṃ nāma trisaptatitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
athocyante hanumato mantrāḥ sarveṣṭadāyakāḥ /
yānsamārādhya viprendra tattulyācaraṇā narāḥ // NarP_1,74.1 //

manuḥ svaredusaṃyuktaṃ gaganaṃ ca bhagānvitāḥ /

hasaphaāgniniśādhīśāḥdvitīyaṃ bījamīritam // NarP_1,74.2 //

svaphaāgnayo bhagendvāḍhyāstṛtīyaṃ bījamīritam /

viyadbhṛgvagnimanvinduyuktaṃ syāñca caturthakam // NarP_1,74.3 //

pañcamaṃ bhagacandrāḍhyāviyadbhṛgusvakāgnayaḥ /

manvindvāḍhyau hasau ṣaṣṭaṃ ṅeṃtaḥ syāddhanumāṃstataḥ // NarP_1,74.4 //

hṛdayānto mahāmantrarājo 'yaṃ dvādaśākṣaraḥ /

rāmacandro muniścāsya jagatīchanda īritam // NarP_1,74.5 //

devatā hanumānbījaṃ ṣaṣṭaṃ śaktirdvatīyakam /

ṣaḍbījaiśca ṣaḍaṅgāni śirobhāle dṛśormukhe // NarP_1,74.6 //

galabāhudvaye caiva hṛdi kukṣau ca nābhitaḥ /

dhvaje jānudvaye pādadvaye varṇānkramānnyaset // NarP_1,74.7 //

ṣaḍbījāni padadvandvaṃ mūrdhni bhāle mukhe hṛdi /

nābhāvūrvorjaṅghayośca pādayorvinyasetkramāt // NarP_1,74.8 //

añjanīgarbhasaṃbhūtaṃ tato dhyāyetkapīśvaram /

udyatkoṭyarkasaṃkāśaṃ jagatprakṣobhakārakam // NarP_1,74.9 //

śrīrāmāṅghridhyānaniṣṭaṃ sugrīvapramukhārcitam /

vitrāsayantaṃ nādena rākṣasānmārutiṃ bhajet // NarP_1,74.10 //

dhyātvaivaṃ prajapedbhānusahasraṃ vijitaindriyaḥ /

daśāṃśaṃ juhuyādbīhīnpayodadhyājyamiśritān // NarP_1,74.11 //

pūrvokte vaiṣṇave pīṭhe mūrttiṃ saṃkalpya mūlataḥ /

āvāhya tatra saṃpūjya pādyādibhirupāyanaiḥ // NarP_1,74.12 //

keśareṣvaṅgapūjā syātpatreṣu ca tator'cayet /

rāmabhakto mahātejāḥ kapirājo mahābalaḥ // NarP_1,74.13 //

droṇādrihārako merupīṭhakārcanakārakaḥ /

dakṣiṇāśābhāskaraśca sarvavighnavināśakaḥ // NarP_1,74.14 //

itthaṃ sampūjya nāmāni dalāgreṣu tator'cayet /

sugrīvamaṅgada nīlaṃ jāṃbavantaṃ nalaṃ tathā // NarP_1,74.15 //

suṣeṇaṃ dvividaṃ maindaṃ lokapālastator'cayet /

vajrādyānapi saṃpūjya siddhaścaivaṃ manurbhavet // NarP_1,74.16 //

mantraṃ navaśataṃ rātrau japeddaśadināvadhi /

yo narastasya naśyanti rājaśatrūtthabhītayaḥ // NarP_1,74.17 //

mātuliṅgāmrakadalīphalairhutvā sahasrakam /

dvāviṃśatibrahmacāri viprānsaṃbhojayecchucīn // NarP_1,74.18 //

evaṅkṛte bhūtaviṣagraharogādyupadravāḥ /

naśyanti tatkṣaṇādeva vidveṣigrahadānavāḥ // NarP_1,74.19 //

aṣṭottaraśatenāṃbu mantritaṃ viṣanāśanam /

bhūtāpasmārakṛtyotthajvare tanmantramantritaiḥ // NarP_1,74.20 //

bhasmabhiḥ salilairvāpi tāḍayejjvariṇaṃ krudhā /

tridinājjvaramukto 'sau sukhaṃ ca labhate naraḥ // NarP_1,74.21 //

auṣadhaṃ vā jalaṃ vāpi bhuktvā tanmantramantritam /

sarvānrogānparābhūya sukhī bhavati tatkṣaṇāt // NarP_1,74.22 //

tajjaptabhasmaliptāṅgo bhuktvā tanmantritaṃ payaḥ /

yoddhuṃ gacchecca yo mantrī śastrasaṃghairṃna bādhyate // NarP_1,74.23 //

śaskṣataṃ vraṇasphoṭo lūtāsphoṭo 'pi bhasmanā /

trirjaptena ca saṃspṛṣṭāḥ śuṣyantyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,74.24 //

japedarkāstamārabhya yāvadarkedayo bhavet /

mantraṃ saptadinaṃ yāvañcādāya bhasmakīlakau // NarP_1,74.25 //

nikhanedabhimantryāśuśatrūṇāṃ dvāryalakṣitaḥ /

vidveṣaṃ mitha āpannāḥ palāyante 'rayo 'cirāt // NarP_1,74.26 //

bhasmāṃbu candanaṃ mantrī mantreṇānena mantritam /

bhakṣyādiyojitaṃ yasmai dadāti sa tu dāsavat // NarP_1,74.27 //

krūrāśca jantavo 'pyevaṃ bhavanti vaśavartinaḥ /

gṛhītveśanadiskaṃsthaṃ karañjatarumūlakam // NarP_1,74.28 //

kṛtvā tenāṅguṣṭamātrāṃ pratimāṃ ca hanūmataḥ /

kṛtvā prāṇapratiṣṭāṃ ca siṃdūrādyaiḥ prapūjya ca // NarP_1,74.29 //

gṛhasyābhimukhī dvāre nikhanenmantramuñcaran /

grahābhicārarogāgniviṣacauranṛpodbhavāḥ // NarP_1,74.30 //

na jāyante gṛhe tasmin kadācidapyupadravāḥ /

tadgṛhaṃ dhanaputrādyairedhate pratyahaṃ ciram // NarP_1,74.31 //

niśi yatra vane bhasma mṛtsnayā vāpi yatnataḥ /

śatroḥ pratikṛtiṃ kṛtvā hṛdi nāma samālikhet // NarP_1,74.32 //

kṛtvā prāṇapratiṣṭāntaṃ bhindyācchastrairmanuṃ japan /

mantrānte proñcarecchatrornāma chindhi ca bhindhi ca // NarP_1,74.33 //

mārayeti ca tasyānte dantairoṣṭaṃ nipūḍya ca /

pāṇyostale prapīḍyātha tyaktvā taṃ svagṛhaṃ vrajet // NarP_1,74.34 //

kurvansaptadinaṃ caivaṃ hanyācchatruṃ na saṃśayaḥ /

rājikālavaṇairmuktacikuraḥ pitṛkānane // NarP_1,74.35 //

dhattūraphalapuṣpaiśca nakharomaviṣairapi /

dvika(kāka)kauśikagṛdhrāṇāṃ pakṣaiḥ śleṣmāntakākṣajaiḥ // NarP_1,74.36 //

samiddhistriśataṃ yāmayadiṅmukho juhuyānniśi /

evaṃ saptadinaṃ kurvanmārayeduddhataṃ ripun // NarP_1,74.37 //

vitrāsastridinaṃ rātrau śmaśāne ṣaṭśataṃ japet /

tato vetāla utthāya vadedbhāvi śubhāśubham // NarP_1,74.38 //

kiṅkarībhūya vartteta kurute sādhakoditam /

bhāsmāṃbumantritaṃ rātrau sahasrāvṛttikaṃ punaḥ // NarP_1,74.39 //

dinatrayaṃ ca tatpaścātprakṣipetpratimāsu ca /

yāsu kāsu ca sthūlāsu laghuṣvapi viśeṣataḥ // NarP_1,74.40 //

mantraprabhāvāñcalanaṃ bhavatyeva na saṃśayaḥ /

aṣṭamyāṃ vā caturdaśyāṃ kuje vā ravivāsare // NarP_1,74.41 //

hanumatpratimāṃ paṭṭe māṣaiḥ snehapariplutaiḥ /

kuryādramyāṃ viśuddhātmā sarvalakṣaṇalakṣitām // NarP_1,74.42 //

tailadīpaṃ vāmabhāge ghṛtadīpaṃ tu dakṣiṇe /

saṃsthāpyāvāhayetpaścānmūlamantreṇa mantravit // NarP_1,74.43 //

prāṇapratiṣṭāṃ kṛtvā ca pādyādīni samarpayet /

raktacandanapuṣpaiśca siṃdūrādyaiḥ samarcayet // NarP_1,74.44 //

dhūpaṃ dīpaṃ pradāyātha naivedyaṃ ca samarpayet /

apūpamodanaṃ śākamodakānvaṭakādikam // NarP_1,74.45 //

sājyaṃ ca tatsamarpyātha mūlamantreṇa mantravit /

akhaṇḍitānyahilatādalāni saptaviṃśatim // NarP_1,74.46 //

tridhā kṛtvā sapūgāni mūlenaiva samarpayet /

evaṃ saṃpūjya mantrajño japeddaśaśanta manum // NarP_1,74.47 //

karpūrārārtikaṃ kṛtvā stutvā ca bahudhā sudhīḥ /

nijepsitaṃ nivedyātha vidhivadvisṛjettataḥ // NarP_1,74.48 //

naivedyānnena saṃbhojya brāhmaṇānsaptasaṃkhyayā /

niveditāni parṇāni tebhyo dadyādvibhajya ca // NarP_1,74.49 //

dakṣiṇāṃ ca yathā śakti dattvā tān visṛjetsudhīḥ /

tata iṣṭagaṇaiḥ sārddhaṃ svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ // NarP_1,74.50 //

taddine bhūmiśayyāṃ ca brahmacaryyaṃ samācaret /

evaṃ yaḥ kurute martyaḥ so 'cirādeva niścitam // NarP_1,74.51 //

prāpnuyātsakalānkāmānkapīśasya prasādataḥ /

hanumatpratimāṃ bhūmau vilikhettatpuro manum // NarP_1,74.52 //

sādhyanāma dvitīyāntaṃ vimocaya vimocaya /
tatpūrvaṃ mārjayedvāmapāṇinātha punarlikhet /
evamaṣṭottaraśataṃ likhitvā mārjayetpunaḥ // NarP_1,74.53 //

evaṃ kṛte mahākārāgṛhācchīghraṃ vimucyate /

evamanyāni karmāṇi kuryyāntpallavamullikhan // NarP_1,74.54 //

sarṣapairvaśyakṛddhomo vidveṣe hayamārajaiḥ /

kuṅkumairidhmakāṣṭhairvā marīcairjīrakairapi // NarP_1,74.55 //

jvare dūrvāguḍūcībhirdadhnā kṣīreṇa vā ghṛtaiḥ /

śūle karañjavātārisamidbhistailalolitaiḥ // NarP_1,74.56 //

tailāktābhiśca nirguṇḍīsamidbhirvā prayatnataḥ /

saubhāgye candanaiścendralocanairvā lavaṅgakaiḥ // NarP_1,74.57 //

sugandhapuṣpairvastrāptyai tattaddhānyaistadāptaye /

ripupādarajobhiśca rājīlavaṇamiśritaiḥ // NarP_1,74.58 //

homayetsaptarātraṃ ca ripuryāti yamālayam /

dhānyaiḥ saṃprāpyate dhānyamannairannasamucchrayaḥ // NarP_1,74.59//

tilājyakṣīramadhubhirmahiṣīgosamṛddhaye /

kiṃ bahūktairviṣe vyādhau śāntau mohe ca māraṇe // NarP_1,74.60 //

vivāde staṃbhane dyūte bhūtabhītau ca saṃkaṭe /

vaśye yuddhe kṣate divye bandhamokṣe mahāvane // NarP_1,74.61 //

sādhito 'yaṃ nṛṇāṃ dadyānmantraḥ śreyaḥ suniścitam /

vakṣye 'tha hanumadyantraṃ sarvasiddhipradāyakam // NarP_1,74.62 //

lāṅgūlākārasaṃyuktaṃ valayatritayaṃ likhet /

sādhyanāma likhenmadhye pāśibīja praveṣṭitam // NarP_1,74.63 //

uparyaṣṭacchadaṃ kṛtvā patreṣu kavacaṃ likhet /

tadbahirdaṃhamālikhya tadbahiścaturasrakam // NarP_1,74.64 //

caturasasrasya rekhāgre triśūlāni samālikhet /

saiṃ bījaṃ bhūpurasyāṣṭavajreṣu vilikhettataḥ // NarP_1,74.65 //

koṇeṣvakuṃśamālikhya mālāmantreṇa veṣṭayet /

tatsarvaṃ veṣṭayedyantravalayatritayena ca // NarP_1,74.66 //

śilāyāṃ phalake vastre tāmrapatre 'tha kuḍyake /

tāḍapatre 'tha bhūrje vā rocanānābhikuṅkubhaiḥ // NarP_1,74.67 //

yantrametatsamālikhya nirāhāro jitendriyaḥ /

kapeḥ prāṇānpratiṣṭāpya pūjayettadyathāvidhi // NarP_1,74.68 //

aśeṣaduḥkhaśāntyarthaḥ yantraṃ saṃdhārayed budhaḥ /

mārījvarābhicārādisarvopadravanāśanam // NarP_1,74.69 //

yoṣitāmapi bālānāṃ dhṛtaṃ janamanoharam /

bhūtakṛtyāpiśācānāṃ darśanādeva nāśanam // NarP_1,74.70 //

mālāmantramatho vakṣye tāro vāgviṣṇugehinī /

dīrghatrayānvitā māyā prāguktaṃ kūṭapañcakam // NarP_1,74.71 //

dhruvo hṛddhanumānṅeṃto 'tha prakaṭaparākramaḥ /

ākrāntadigmaṇḍalānte yaśovitānasaṃvadet // NarP_1,74.72 //

dhavalīkṛtavarṇānte jagattritayavajra ca /

dehajvaladagnisūrya koṭyante ca samaprabha // NarP_1,74.73 //

tanūruhapadānte tu rudrāvatāra saṃvadet /

laṅkāpurī tataḥ paścāddahanodadhilaṅghana // NarP_1,74.74 //

daśagrīvaśiraḥ paścātkṛtāntakapadaṃ vadet /

sītānte śvasanapadaṃ vāyvante sutamīrayet // NarP_1,74.75 //

añjanāgarbhasaṃbhūtaḥ śrīrāmalakṣmaṇānvitaḥ /

nandanti kara varṇānte sainyaprākāra īrayet // NarP_1,74.76 //

sugrīvasakhyakādūrṇādraṇavālinivarhaṇa /

kāraṇadroṇaśabdānte parvatotpāṭaneti ca // NarP_1,74.77 //

aśokavanavīthyante dāruṇākṣakumāraka /

chedanānte vanarakṣākarānte tu samūha ca // NarP_1,74.78 //

vibhañjanānte brahmāstrabrahmaśakti graseti ca /

lakṣmaṇānte śaktibhedanivāraṇapadaṃ vadet // NarP_1,74.79 //

viśalyoṣadhiśabdānte samānayana saṃpaṭhet /

bālodita tato bhānumaṇḍalagrasaneti ca // NarP_1,74.80 //

meghanādahomapadādvidhvaṃsanapadaṃ vadet /

indrajidūdhakārānte ṇasītāsakṣaketi ca // NarP_1,74.81 //

rākṣasīsaṃghaśabdānte vidāraṇapadaṃ vadet /

kuṃbhakarṇādisaṃkīrtyavadhānte ca parāyaṇa // NarP_1,74.82 //

śrīrāmabhaktivarṇānte tatpareti samudra ca /

vyomadrumalaṅghaneti mahāsāmarthya saṃvadet // NarP_1,74.83 //

mahātejaḥpuñjaśabdādvirājamānavoñcaret /

svāmivacanasaṃpāditārjunānte ca saṃyuga // NarP_1,74.84 //

sahāyānte kumāreti brahmacārinpadaṃvadet /
gaṃbhīraśabdodayānte dakṣiṇāpatha saṃvadet /
mārttāṇḍameru śabdānte vadetparvatapīṭikā // NarP_1,74.85 //

arcanānte tu sakalamantrānte mapadaṃ vadet /

ācāryamama śabdānte sarvagrahavināśana // NarP_1,74.86 //

sarvajvaroñcāṭanānte sarvaviṣavināśana /

sarvāpattinivāraṇa sarvaduṣṭanibarhaṇa // NarP_1,74.87 //

sarvavyādhyādi samprocya bhayānte ca nivāraṇa // NarP_1,74.88 //

sarvaśatrucchedaneti tato mama parasya ca // NarP_1,74.89 //

tatastribhuvanānte tu puṃstrīnapuṃsakātmakam /

sarvajīvapadānte tu jātaṃ vaśayayugmakam // NarP_1,74.90 //

mamājñākārakaṃ paścātsaṃpādaya yugaṃ punaḥ /

tato nānānāmadheyānsarvān rājñaḥ sa saṃpaṭhet // NarP_1,74.91 //

parivārānmametyante sevakān kuru yugmakam /

sarvaśastravītyante ṣāṇi vidhvaṃsaya dvayam // NarP_1,74.92 //

lajjādīrghatrayopetā hotrayaṃ caihi yugmakam /

vilomaṃ pañcakūṭāni sarvaśatrūnhanadvayam // NarP_1,74.93 //

parabalāni parānte sainyāni kṣobhayadvayam // NarP_1,74.94 //

mama sarvaṃ kāryajātaṃ sādhayeti dvayaṃ tataḥ // NarP_1,74.95 //

sarvaduṣṭadurjanānte mukhāni kīlayadvayam /

dhetrayaṃ varmatritayaṃ phaṭtrayaṃ hāntrayaṃ tataḥ // NarP_1,74.96 //

vahnipriyānto mantro 'yaṃ mālāsaṃjño 'khileṣṭadaḥ // NarP_1,74.97 //

vasvaṣṭabāṇavarṇo 'yaṃ mantraḥ sarveṣṭāsādhakaḥ // NarP_1,74.98 //

mahābhaye mahotpāte smṛto 'yaṃ duḥkhanāśanaḥ /

dvādaśārṇasya ṣaṭkūṭaṃ tyaktvā bījaṃ tathādimam // NarP_1,74.99 //

pañcakūṭātmako mantraḥ sarvakāmapradāyakaḥ /

rāmacandro muniścāsya gāyatrī chanda īritam // NarP_1,74.100 //

hanumāndevatā prokto viniyogo 'khilāptaye /

pañcabījaiḥ samastena ṣaḍaṅgāni samācaret // NarP_1,74.101 //

rāmadūto lakṣmaṇānte prāṇadātāñjanīsutaḥ /

sītāśokavināśo 'yaṃ laṅkāprāsādabhañjanaḥ // NarP_1,74.102 //

hanumadādyāḥ pañcaite bījādyā ṅeyutāḥ punaḥ /

ṣaḍaṅgamanavo hyete dhyānapūjādi pūrvavat // NarP_1,74.103 //

praṇavo vāgbhavaṃ padmā māyā dīrghatrayānvitā /

pañcakūṭāni mantro 'yaṃ rudrārṇaḥ sarvasiddhidaḥ // NarP_1,74.104 //

dhyānapūjādikaṃ sarvamasyāpi pūrvavanmatam /

ayamārādhito mantraḥ sarvābhīṣṭapradāyakaḥ // NarP_1,74.105 //

namo bhagavate paścādanantaścandraśekharāṃ /

janeyāya mahānte tu balāyānte 'gnivallabhā // NarP_1,74.106 //

aṣṭādaśārṇo mantro 'yaṃ sunirīśvarasaṃjñakaḥ /

chando 'nuṣṭupdevatā tu hanumānpavanātmajaḥ // NarP_1,74.107 //

haṃ bījaṃ vahnivanitā śaktiḥ proktā manīṣibhiḥ /

āñjaneyāya hṛdayaṃ śiraśca rudramūrtaye // NarP_1,74.108 //

śikhāyāṃ vāyuputrāyāgnigarbhāya varmaṇi /

rāmadūtāya netraṃ syādbahyāstrāyāstramīritam // NarP_1,74.109 //

tatpacāmīkaranibhaṃ bhīghnasaṃvihitāñjalim /

calatkuṇḍaladīptāsyaṃ padmakṣaṃ mārutiṃ smaret // NarP_1,74.110 //

dhyātvaivamayutaṃ japtvā daśāṃśaṃ juhuyāttilaiḥ /

vaiṣṇave pūjayetpīṭhe prāguddiṣṭena vartmanā // NarP_1,74.111 //

aṣṭottaraśataṃ nityaṃ naktabhojī jitendriyaḥ /

japitvā kṣudrarogebhyo mucyate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,74.112 //

mahāroganivṛttyai tu sahasraṃ pratyahaṃ japet /

rākṣasaughaṃ vinighnantaṃ kapiṃ dhyātvādhanāśanam // NarP_1,74.113 //

ayutaṃ prajapennityamacirājja yati dviṣam /

sugrīveṇa samaṃ rāmaṃ saṃdadhānaṃ kapiṃ smaran // NarP_1,74.114 //

prajapedayutaṃ yastu saṃdhiṃ kuryāddvipadvayoḥ /

dhyātvā laṅkāṃ dahṝntaṃ tamayutaṃ prajapenmanum // NarP_1,74.115 //

acirādeva śatrūṇāṃ grāmānsaṃpradahetsudhīḥ /

dhyātvā prayāṇasamaye hanumantaṃ japenmanum // NarP_1,74.116 //

yo yāti so 'cirātsveṣṭaṃ sādhayitvā gṛhe vrajet /

hanumantaṃ sadā gehe yor'cayejjapatatparaḥ // NarP_1,74.117 //

ārogyaṃ ca śriyaṃ kāntiṃ labhate nirupadravam /

kānane vyāghracaurebhyo rakṣenmanurayaṃ smṛtaḥ // NarP_1,74.118 //

prasvāpakāle śayyāyāṃ smarenmantramananyadhīḥ /

tasya duḥsvapnacaurādibhayaṃ naiva bhavetkvacit // NarP_1,74.119 //

viyatseṃdurhanumate tato rudrātmakāya ca /

varmāstrānto mahāmantro dvādaśārṇo 'ṣṭasiddhikṛt // NarP_1,74.120 //

rāmacandro muniścāsya jagatī chanda īritam /

hanumāndevatāṃ bījamādyaṃ śaktirhumīritā // NarP_1,74.121 //

ṣaḍdīrghabhājā bījena ṣaḍaṅgāni samācaret /

mahāśailaṃ samutpāṭya dhāvantaṃ rāvaṇaṃ prati // NarP_1,74.122 //

lākṣāraktāruṇaṃ raudraṃ kālāntakayamopamam /

jvaladagnisamaṃ jaitraṃ sūryakoṭisamaprabham // NarP_1,74.123 //

aṅgadādyairmahāvīrairveṣṭitaṃ rudrarūpiṇam /

tiṣṭha tiṣṭha raṇe duṣṭa sṛjantaṃ ghoraniḥ svanam // NarP_1,74.124 //

śaivarūpiṇamabhyarcya dhyātvā lakṣa japenmanum /

daśāṃśaṃ juhuyādvīhīnpayodadhyājyamiśritān // NarP_1,74.125 //

pūrvokte vaiṣṇave pīṭhe vimalādisamanvite /

mūrtiṃ saṃkalpya mūlena pūjā kāryā hanūmataḥ // NarP_1,74.126 //

dhyānaikamātro 'pi nṛṇāṃ siddhireva na saṃśayaḥ /

athāsya sādhanaṃ vakṣye lokānāṃ hitakāmyayā // NarP_1,74.127 //

hanumatsādhanaṃ puṇyaṃ mahāpātakanāśanam /

etadguhyatamaṃ loke śīghrasiddhikaraṃ param // NarP_1,74.128 //

mantrī yasya prasādena trailokyavijayī bhavet /

prātaḥ snātvā nadītīre upaviśya kuśāsane // NarP_1,74.129 //

prāṇāyāmaṣaḍaṅge ca mūlena sakalaṃ caret /

puṣpāñjalyaṣṭakaṃ datvā dhyātvā rāmaṃ sasītakam // NarP_1,74.130 //

tāmrapātre tataḥ padmamaṣṭapatraṃ sakeśaram /

kucandanena ghṛṣṭena saṃlikhettacchalākayā // NarP_1,74.131 //

karmikāyāṃ likhenmantraṃ tatrāvāhya kapīśvaram /

mūrtiṃ mūlena saṃkalpya dhyātvā pādyādikaṃ caret // NarP_1,74.132 //

gandhapuṣpādikaṃ sarvaṃ nivedya mūlamantrataḥ /

kesareṣu ṣaḍaṅgāni daleṣu ca tator'cayet // NarP_1,74.133 //

sugrīvaṃ lakṣmaṇaṃ caiva hyaṅgadaṃ nalanīlakau /

jāṃbavantaṃ ca kumudaṃ kesarīśaṃ daler'cayet // NarP_1,74.134 //

dikpālāṃścāpi vajrādīnpūjayettadanantaram /

evaṃ siddhe manau mantrī sādhayetsveṣṭamātmani // NarP_1,74.135 //

nadītīre kānane vā parvate vijane 'thavā /

sādhayetsādhaka śreṣṭho bhūmigrahaṇapūrvakam // NarP_1,74.136 //

jitāhāro jitaśvāso jitavākca jitendriyaḥ /

digbandha nādikaṃ kṛtvā nyāsadhyānādipūrvakam // NarP_1,74.137 //

lakṣaṃ japenmantrarājaṃ pūjayitvā tu pūrvavat /

lakṣānti divasaṃ prāpya kuryyāñca pūjanaṃ mahat // NarP_1,74.138 //

ekāgramanasā samyagdhyātvā pavananandanam /

divārātrau japaṃ kuryādyāvatsaṃdarśanaṃ bhavet // NarP_1,74.139 //

sudṛḍhaṃ sādhakaṃ matvā niśīthe pavanātmajaḥ /

suprasannastato bhūtvā prayāti sādhakāgrataḥ // NarP_1,74.140 //

yathepsitaṃ varaṃ datvā sādhakāya kapīśvaraḥ /

varaṃ labdhvā sādhakandro viharedātmanaḥ sukhaiḥ // NarP_1,74.141 //

etaddhi sādhanaṃ puṇyaṃ lokānāṃ hitakāmyayā /

prakāśitaṃ rahasyaṃ vai devānāmapi durlabham // NarP_1,74.142 //

anyānapiprayogāṃśca sādhayedātmano hitān /

viyadinduyutaṃ paścānṅeṃtaṃ pavananandanam // NarP_1,74.143 //

vahnipriyānto mantro 'yaṃ daśārṇaḥ sarvakāmadaḥ /

munyādikaṃ ca pūrvoktaṃ ṣaḍaṅgānyapi pūrvavat // NarP_1,74.144 //

dhyāyedraṇe hanūmantaṃ sūryakoṭisamaprabham /

dhāvantaṃ rāvaṇaṃ jetuṃ dṛṣṭvā satvaramutthitam // NarP_1,74.145 //

lakṣmaṇaṃ ca mahāvīraṃ patitaṃ raṇabhūtale /

guruṃ ca krodhamutpādya grahotuṃ guruparvatam // NarP_1,74.146 //

hāhākāraiḥ sadarpaiśca kaṃpayantaṃ jagattrayam /

ābrahmāṇḍaṃ samākhyāpya kṛtvā bhīmaṃ kalevaram // NarP_1,74.147 //

lakṣaṃ japeddaśāṃśena juhuyātpūrvavatsudhīḥ /

pūrvavatpūjanaṃ proktaṃ mantra syāsya vidhānataḥ // NarP_1,74.148 //

evaṃ siddhe manau mantrī sādhayedātmano hitam /

asyāpi mantravaryasya rahasyaṃ sādhanaṃ tu vai // NarP_1,74.149 //

sugopyaṃ sarvatantreṣu na deyaṃ yasya kasyacit /

brāhme muhūrte cotthāya kṛtanityakriyaḥ śuciḥ // NarP_1,74.150 //

gatvā nadīṃ taḥ snātvā tīrthamāvāhya cāṣṭadhā /

mūlamantraṃ tato japtvā siṃcedādityasaṃkhyayā // NarP_1,74.151 //

evaṃ snānādikaṃ kṛtvā gaṅgātīre 'thavā punaḥ /

parvate vā vane vāpi bhūmigrahaṇapūrvakam // NarP_1,74.152 //

ādyavarṇaiḥ pūrakaṃ syātpañcavargaiśca kumbhakam /

recakaṃ ca punaryādyairevaṃ prāṇānniyanya ca // NarP_1,74.153 //

vidhāya bhūtaśuddhyādi pīṭhanyāsāvadhi punaḥ /

dhyātvā pūrvoktavidhinā saṃpūjya ca kapīśvaram // NarP_1,74.154 //

tadagre prajapennityaṃ sādhako 'yutamādarāt /

saptame divase prāpte kuryāñca pūjanaṃ mahat // NarP_1,74.155 //

ekāgramanasā mantrī divārātraṃ japenmanum /

mahābhayaṃ pradatvā tribhāgaśeṣāsu niścitam // NarP_1,74.156 //

yāminīṣu samāyāti niyataṃ pavanātmajaḥ /

yathepsitaṃ varaṃ dadyātsādhakāya kapīśvaraḥ // NarP_1,74.157 //

vidyāṃ vāpi dhanaṃ vāpi rājyaṃ vā śatrunigraham /

tatkṣaṇādeva cāpnoti satyaṃ satyaṃ na saṃśayaḥ // NarP_1,74.158 //

iha loke 'khilānkāmānbhuktvānte muktimāpnuyāt /

sadyācitaṃ vāyuyugmaṃ hanūmanteti coddharet // NarP_1,74.159 //

phalānte phakriyānetrayuktā ca kāmikā tataḥ /

dhaggante dhagitetyuktvā āyurāsva padaṃ tataḥ // NarP_1,74.160 //

lohito garuḍo hetibāṇanetrākṣaro manuḥ /

munyādikaṃ tu pūrvoktaṃ plīharogaharo hariḥ // NarP_1,74.161 //

devatā ca samuddiṣṭā plīhayuktodare punaḥ /

nāgavallīdalaṃ sthāpyamuparyācchādayettataḥ // NarP_1,74.162 //

vastraṃ caivāṣṭaguṇitaṃ tataḥ sādhakasattamaḥ /

śakalaṃ vaṃśajaṃ tasyopari muñcetkapiṃ smaret // NarP_1,74.163 //

āraṇyasāṇakotpanne vahnau yaṣṭiṃ pratāpayet /

badarībhūruhotthāṃ tāṃ mantreṇānena saptadhā // NarP_1,74.164 //

tayā saṃtāḍayedvaṃśaśakalaṃ jaṭharasthitam /

saptakṛtvaḥ plīharogo nāśamāyāti niścitam // NarP_1,74.165 //

tāro namo bhagavate āñjaneyāya coñcaret /

amukasya śṛṅkhalāṃ troṭayadvitayamīrayet // NarP_1,74.166 //

bandhamokṣaṃ kuruyugaṃ svāhānto 'yaṃ manurmataḥ /

īśvaro 'sya muniśchando 'nuṣṭupca devatā punaḥ // NarP_1,74.167 //

śṛṅkhalāmocaraḥ śrīmānhanūmānpavanātmajaḥ /

haṃ bījaṃ ṭhadvayaṃ śaktirbandhamokṣe niyogatā // NarP_1,74.168 //

ṣaḍdīrghavahriyuktena bījenāṅgāni kalpayet /

vāme śailaṃ vairibhidaṃ viśuddhaṃ ṭaṅkamanyataḥ // NarP_1,74.169 //

dadhānaṃ svarṇavarṇaṃ ca dhyāyetkuṇḍalinaṃ harim /

evaṃ dhyātvā japellakṣadaśāṃśaṃ cūtapallavaiḥ // NarP_1,74.170 //

juhuyātpūrvavatproktaṃ yajanaṃ vāsya sūribhiḥ /

mahākārāgṛhe prāpto hyayutaṃ prajapennaraḥ // NarP_1,74.171 //

śīghraṃ kārāgṛhānmuktaḥ sukhī bhavati niścitam /

yantraṃ cāsya pravakṣyāmi bandhamokṣakaraṃ śubham // NarP_1,74.172 //

aṣṭacchadāntaḥ ṣaṭkoṇaṃ sādhyanāmasamanvitam /

ṣaṭkoṇeṣu dhruvaṃ ṅeṃtamāñjaneyapadaṃ likhet // NarP_1,74.173 //

aṣṭacchadeṣu vilikhetpraṇavo vātuvātviti /

gorocanākuṅkumena likhitvā yantramuttamam // NarP_1,74.174 //

dhṛtvā mūrdhni japenmantramayutaṃ bandhamuktaye /

yantrametallikhitvā tu mṛttikopari mārjayet // NarP_1,74.175 //

dakṣahastena mantrajñaḥ pratyahaṃ maṇḍalā vadhi /

evaṃ kṛte mahākārāgṛhānmantrī vimucyate // NarP_1,74.176 //

gaganaṃ jvalanaḥ sākṣī markaṭeti dvayaṃ tataḥ /

toyaṃ śaśeṣe makare parimuñcati muñcati // NarP_1,74.177 //

tataḥ śṛṅkhalikāṃ ceti vedanetrākṣaro manuḥ /

imaṃ mantraṃ dakṣakare likhitvā vāmahastataḥ // NarP_1,74.178 //

dūrikṛtya japenmantramaṣṭottaraśataṃ budhaḥ /

trisaptāhātprabaddho 'sau mucyate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,74.179 //

munyādyarcādikaṃ sarvamasya pūrvavadācaret /

lakṣaṃ japo daśāṃśena śubhairdravyaiśca homayet // NarP_1,74.180 //

pucchākāre suvastre ca lekhanyā kṣurakotthayā /

gandhāṣṭakairlikhedvūpaṃ kapirājasya sundaram // NarP_1,74.181 //

tanmadhye 'ṣṭadaśārṇaṃ tu śatrunāmānvitaṃ likhet /

tena mantrābhijaptena śirobaddhvena bhūmipaḥ // NarP_1,74.182 //

jayatyarigaṇaṃ sarvaṃ darśanādeva niścitam /

candrasūryo parāgādau pūrvoktaṃ lekhayeddhvaje // NarP_1,74.183 //

dhvajamādāya mantrajñaḥ saṃsparśānmokṣaṇāvadhi /

mātṛkāṃ jāpayetpaścāddaśāṃśena ca homayet // NarP_1,74.184 //

tilaiḥ sarṣapasaṃmiśraiḥ saṃskṛte havyavāhane /

gaje dhvajaṃ samāropya gacchedyuddhvāya bhūpatiḥ // NarP_1,74.185 //

gajasthaṃ taṃ dhvajaṃ dṛṣṭvā palāyante 'rayo dhruvam /

mahārakṣākaraṃ yantraṃ vakṣye samyagdhanūmataḥ // NarP_1,74.186 //

likhedvasudalaṃ padmaṃ sādhyākhyāyutakarṇikam /

dale 'ṣṭakoṇamālikhya mālāmantreṇa veṣṭayet // NarP_1,74.187 //

tadbahir māyayāveṣṭya prāṇasthāpanamācaret /

likhitaṃ svarṇalekhanyā bhūrjapatre suśobhane // NarP_1,74.188 //

kāśmīrarocanābhyāṃ tu trilohena ca veṣṭitam /

sampātasādhitaṃ yantraṃ bhuje vā mūrdhni dhārayet // NarP_1,74.189 //

raṇe durodare vāde vyavahāre jayaṃ labhet /

grahairvighnairviṣaiḥ śastraiścaurairnaivābhibhūyate // NarP_1,74.190 //

sarvānro gānapākṛtya ciraṃ jīvecchataṃ samāḥ /

ṣaḍdīrghayuktaṃ gagana vahnyākhyaṃ tārasaṃpuṭam // NarP_1,74.191 //

aṣṭārṇo 'yaṃ mahāmantro mālāmantro 'tha kathyate /

praṇavo vajrakāyeti vajratuṇḍeti saṃpaṭhet // NarP_1,74.192 //

kapilānte piṅgaleti urddhvakeśamahāpadam /

balaraktamukhānte tu taḍijjihva mahā tataḥ // NarP_1,74.193 //

raudradaṃṣṭrotkaṭaṃ paścātkahadvandvaṃ karāliti /

mahadṛḍhaprahāreṇa laṅkeśvaravadhāttataḥ // NarP_1,74.194 //

vāyurmahāsetupadaṃ bandhānte ca mahā punaḥ /

śailapravāha gaganecara ehyehi saṃvadet // NarP_1,74.195 //

bhagavanmahābalānte parākramapadaṃ vadet /

bhairavājñāpayaihyehi mahāraudrapadaṃ tataḥ // NarP_1,74.196 //

dīrghapucchena varṇānte vadedveṣṭaya vairiṇam /

jaṃbhayadvayamābhāṣya varmāstrānto manurmataḥ // NarP_1,74.197 //

mālāhvayo dvijaśreṣṭha śaranetradharākṣaraḥ /

mālāmantrāṣṭārṇayośca munyādyarcā tu pūrvavat // NarP_1,74.198 //

japto yuddhe jayaṃ dadyādvyādhau vyādhivināśanaḥ /

evaṃ yo bhajate mantrī vāyuputraṃ kapīśvaram // NarP_1,74.199 //

sarvānsa labhate kāmānde vairapi sudurlabhān /

dhanaṃ dhānyaṃ sutānpautrānsaubhāgyamatulaṃ yaśaḥ // NarP_1,74.200 //

medhāṃ vidyāṃ prabhāṃ rājyaṃ vivāde vijayaṃ tathā /

vaśyādyāni ca karmāṇi saṃgare vijayaṃ tathā // NarP_1,74.201 //

upāsitoṃ'janāgarbhasaṃbhūtaḥ pradadātyalam // NarP_1,74.202 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne sanatkumāravibhāge tṛtīyapāde hanumanmantrakathanaṃnāma catuḥsaptatitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
atha dīpavidhiṃ vakṣye sarahasyaṃ hanūmataḥ /
yasya vijñānamātreṇa siddho bhavati sādhakaḥ // NarP_1,75.1 //

dīpapātrapramāṇaṃ ca tailamānaṃ krameṇa tu /

dravyasya ca pramāṇaṃ vai tattu mānamanukramāt // NarP_1,75.2 //

sthānabhedaṃ ca mantraṃ ca dīpadānamanuṃ pṛthak /

puṣpavāsitatailena sarvakāmapradaṃ matam // NarP_1,75.3 //

tilatailaṃ śriyaḥ prāptyai pathikāgamanaṃ prati /

atasītailamuddiṣṭaṃ vaśyakarmaṇi niścitam // NarP_1,75.4 //

sārṣāpaṃ roganāśāya kathitaṃ karmakovidaiḥ /

māraṇe rājikotthaṃ vā vibhītakasamudbhavam // NarP_1,75.5 //

uñcāṭane karajotthaṃ vidveṣe madhuvṛkṣajam /

alābhe sarvatailānāṃ tilajaṃ tailamuttamam // NarP_1,75.6 //

godhūmāśca tilā māṣā mudgā vai taṇḍulāḥ kramāt /

pañcadhānyamidaṃ proktaṃ nityadīpaṃ tu māruteḥ // NarP_1,75.7 //

pañcadhānyasamudbhūtaṃ piṣṭamātraṃ suśobhanam /

sarvakāmapradaṃ proktaṃ sarvadā dīpadānake // NarP_1,75.8 //

vaśye taḍulapiṣṭotthaṃ māraṇe māṣapiṣṭajam /

uñcāṭane kṛṣṇatilapiṣṭajaṃ ca prakīrtitam // NarP_1,75.9 //

pathikāgamane proktaṃ godhūmotthaṃ sataṇḍulam /

mohane tvāḍhakījāta vidveṣe ca kulatthajam // NarP_1,75.10 //

saṃgrāme kevalā māṣāḥ proktā dīpasya pātrake /

saṃdhau tripiṣṭajaṃ lakṣmīhetoḥ kastūrikābhavam // NarP_1,75.11 //

elālavaṅgakarpūramṛganābhisamudbhavam /

kanyāprāptyai tathā rājavaṃśye sakhye tathaiva ca // NarP_1,75.12 //

alābhe sarvavastūnāṃ pañcadhānyaṃ varaṃ smṛtam /

aṣṭamuṣṭirbhavetkiñcitkiñcidaṣṭau caḥ puṣkalam // NarP_1,75.13 //

puṣkalānāṃ caturṇāṃ ca hyāḍhakaḥ parikīrtitaḥ /

caturāḍhako bhaveddroṇaḥ khārī droṇacatuṣṭayam // NarP_1,75.14 //

khārīcatuṣṭaya prasthasaṃjñā ca parikīrtitā /

athavānyaprakāreṇa mānamatra nigadyate // NarP_1,75.15 //

paladvayaṃ tu prasṛtaṃ dviguṇaṃ kuḍavaṃ matam /

caturbhiḥ kuḍavaiḥ prasthastaiścaturbhistathāḍhakaḥ // NarP_1,75.16 //

caturāḍhako bhaveddroṇaḥṛ khārī droṇacatuṣṭayam /

krameṇaitena te jñeyāḥ pātre ṣaṭkarmasaṃbhave // NarP_1,75.17 //

pañca sapta nava tathā pramāṇāste yathākramam /

saugandhe naiva mānaṃ syāttadyathāruci saṃmatam // NarP_1,75.18 //

nityapātre tu tailānāṃ niyamo vārtikodbhavaḥ /

somavāre gṛhītvātaddhvānyaṃ toyaplutaṃ dharet // NarP_1,75.19 //

paścātpramāṇato jñeyaṃ kumārīhastapeṣaṇam /

tatpiṣṭaṃ śuddhapātre tu nadītoyena piṇḍitam // NarP_1,75.20 //

dīpapātraṃ tataḥ kuryācchuddhaḥ prayatamānasaḥ /

dīpapātre jvālyamāne māruteḥ kavacaṃ paṭhet // NarP_1,75.21 //

śuddhabhūmau samāsthāpya bhaume dīpaṃ pradāpayet /

mālāmanūnāṃ ye varṇāḥ sādhyanāmasamanvitāḥ // NarP_1,75.22 //

vartikāyāṃ prakarttavyāstantavastatpramāṇakāḥ /

tattriṃśāṃśena vā grāhyā gurukārye 'khilāḍhyatā // NarP_1,75.23 //

kūṭatulyāḥ smṛtā nitye sāmānye 'tha viśeṣake /

rudrāḥ kūṭagaṇāḥ proktā na pātre niyamo mataḥ // NarP_1,75.24 //

ekaviṃśatisaṃkhyākāstantavo 'thādhvani smṛtāḥ /

raktasūtraṃ hanumato dīpadāne prakīrtitam // NarP_1,75.25 //

kṛṣṇamuñcāṭane dveṣe 'ruṇaṃ māraṇakarmaṇi /

kūṭatulyapalaṃ tailaṃ gurukārye śivairguṇam // NarP_1,75.26 //

nitye pañcapalaṃ proktamathavā mānasī ruciḥ // NarP_1,75.27 //

hanumatpratimāyāstu sannidhau dīpadāpanam /

śivālaye 'thavā kuryānnityanaimittike sthale // NarP_1,75.28 //

viśeṣo 'styatra yaḥ kaścinmārute rucyate mayā // NarP_1,75.29 //

pratimāgre pramodena grahabhūtagraheṣu ca /

catuṣpathe tathā proktaṃ ṣaṭsu dīpapradāpanam // NarP_1,75.30 //

sannidhau sphaāṭike liṅge śālagrāmasya sannidhau /

nānābhogaśriyai proktaṃ dīpadānaṃ hanūmataḥ // NarP_1,75.31 //

gaṇeśasannidhau vighnamahāsaṃkaṭanāśane /

viṣavyādhibhaye ghore hanumatsannidhau smṛtam // NarP_1,75.32 //

durgāyāḥ sannidhau proktaṃ saṃgrāme dīpadāpanam /

catuṣpathe vyādhinaṣṭau duṣṭadṛṣṭau tathaiva ca // NarP_1,75.33 //

rājadvāre bandhamuktau kārāgāre 'thavā matam /

aśvatthavaṭamūle tu sarvakāryaprasiddhaye // NarP_1,75.34 //

vaśye bhaye vivāde ca veśmasaṃgrāmasaṃkaṭe /

dyūte dṛṣṭistaṃbhane ca vidveṣe māraṇe tathā // NarP_1,75.35 //

mṛtakotthāpane caiva pratimācālane tathā /

viṣe vyādhau jvare bhūtagrahe krṛtyāvimocane // NarP_1,75.36 //

kṣatagranthau mahāraṇye durgevyāghne ca dantini /

krūrasattveṣu sarveṣu śaśvadūndhavimokṣaṇe // NarP_1,75.37 //

pathikāgamane caiva duḥsthāne rājamohane /

āgame nirgame caiva rājadvāre prakīrtitam // NarP_1,75.38 //

dīpadānaṃ hanumato nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,75.39 //

rudraikaviṃśapiṇḍāṃśca tridhā maṇḍalamānakam /

laghumānaṃ smṛtaṃ pañca sapta vā nava vā tathā // NarP_1,75.40 //

kṣīreṇa navanūtena dadhnā vā gomayena ca /

pratimākaraṇaṃ proktaṃ māruterdīpadāpane // NarP_1,75.41 //

dakṣiṇābhimukhaṃ vīraṃ kṛtvā kesarivikramam // NarP_1,75.42 //

ṛkṣavinyastapādaṃ ca kirīṭena virājitam /

likhedbhittau paṭe vāpi pīṭhe vā māruteḥ śubhe // NarP_1,75.43 //

mālāmantreṇa dātavyaṃ dīpadānaṃ hanūmataḥ /

nityadīpaḥ prakarttavyo dvādaśākṣaravidyayā // NarP_1,75.44 //

viśeṣastatra yastaṃ vai dīpadāne 'vadhāraya /

ṣaṣṭyādau ca dvitīyādāvimaṃ dīpamitīrayet // NarP_1,75.45 //

gṛhāṇeti padaṃ paścāccheṣaṃ pūrvavaduñcaret /

kūṭādau nityadīpe ca mantraṃ sūryākṣaraṃ vadet // NarP_1,75.46 //

tatra mālākhyamanunā tattatkāryeṣu kārayet /

gomayenopaliptāyāṃ bhūmau tadgatamānasaḥ // NarP_1,75.47 //

ṣaṭkoṇaṃ vasupatraṃ ca bhūmau rekhāsamanvitam /

kamalaṃ ca likhedbhadraṃ tatra dīpaṃ nidhāpayet // NarP_1,75.48 //

śaive vā vaiṣṇave pīṭhe pūjayedañjanāsutam /

kūṭaṣaṭkaṃ ca ṣaṭkoṇe antarāle paralikhet // NarP_1,75.49 //

ṣaṭkoṇeṣu ṣaḍaṅgāni bījayuktāni saṃlikhet /

saumyaṃ madhyagataṃ lekhyaṃ tatra saṃpūjya mārutim // NarP_1,75.50 //

ṣaṭkoṇeṣu ṣaḍaṅgāni nāmāni ca puroktavat /

vasupatre kramātpūjyā aṣṭāvete ca vānarāḥ // NarP_1,75.51 //

sugrīvāyāṅgadāyātha suṣeṇāya nalāya ca /

nīlāyātho jāṃbavate prahastāya tathaiva ca // NarP_1,75.52 //

suveṣāya tataḥ paścādyajetṣaḍaṅgadevatāḥ /

ādāvañjanāputrāya tataśca rudramūrtaye // NarP_1,75.53 //

tato vāyusutāyātha jānakījīvanāya ca /

rāmadūtāya brahmāstranivāraṇāya tatparam // NarP_1,75.54 //

pañcopacāraiḥ saṃpūjya deśakālau ca kīrtet /

kuśodakaṃ samādāya dīpamantraṃ samuñcaret // NarP_1,75.55 //

uttagabhimukho japtvā sādhayetsādhakottamaḥ /

taṃ mantraṃ kūṭadhā japtvā jalaṃ bhūmau vinikṣipet // NarP_1,75.56 //

tataḥ karapuṭaṃ kṛtvā yathāśakti japenmanum /

anena dīpavaryeṇa udaṅmukhagatena vai // NarP_1,75.57 //

tathā vidhehi hanumanyathā syurme manorathaāḥ /

trayodaśaivaṃ dravyāṇi gomayaṃ mṛttikā masī // NarP_1,75.58 //

alaktaṃ daradaṃ raktacandanaṃ candanaṃ madhu /

kastūrikā dadhi kṣīraṃ navanītaṃ ghaṛtaṃ tathā // NarP_1,75.59 //

gomayaṃ dvividhaṃ tatra proktaṃ gomahiṣībhavam /

paścādvinaṣṭadravyāptau māhiṣaṃ gomayaṃ smṛtam // NarP_1,75.60 //

pathikāgamane dūrānmahādurgasya rakṣaṇe /

bālādirakṣaṇe caiva caurādibhayanāśane // NarP_1,75.61 //

strīvaśyādiṣu kāryeṣu śastaṃ gogomayaṃ mane /

bhūmispṛṣṭaṃ na tadgrāhyamantarikṣāñca bhājane // NarP_1,75.62 //

caturvidhā mṛttikā tu śvetā pītāruṇāsitā /

tatra gopīcandanaṃ tu haritālaṃ ca gaurikam // NarP_1,75.63 //

maṣī lākṣārasodbhūtā sarvaṃ vānyatsphuṭaṃ matam /

kṛtvā gopīcadaṃnena caturasraṃ gṛhaṃ sudhīḥ // NarP_1,75.64 //

tanmadhye māhiṣeṇātha kuryānmūrtiṃ hanūmataḥ /

bījaṃ krodhāñca tatpucchaṃ likhenmantrī samāhitaḥ // NarP_1,75.65 //

tailena snāpayenmūrtiṃ guḍena tilakaṃ caret /

śatapatrasamo dhūpaḥ śālaniryāsasaṃbhavaḥ // NarP_1,75.66 //

kuryyāñca tailadīpaṃ tu vartipañcakasaṃyutam /

dadhyodanena naivedyaṃ dadyātsādhakasattamaḥ // NarP_1,75.67 //

vāratrayaṃ kaṇṭhadeśe saśeṣaviṣamuñcaran /

evaṃ kṛte tu naṣṭānāṃ mahiṣīṇāṃ gavāmapi // NarP_1,75.68 //

dāsīdāsādikānāṃ ca naṣṭānāṃ prāptirīritā /

caurādiduṣṭasattvānāṃ sarpādīnāṃ bhaye punaḥ // NarP_1,75.69 //

tālena ca caturdvāraṃ gṛhaṃ kṛtvā suśobhanam /

pūrvadvāre gajaḥ sthāpyo dakṣiṇe mahiṣastathā // NarP_1,75.70 //

sarpastu paścime dvāre vyāghraścaivottare tathā /

evaṃ krameṇa khaḍgaṃ ca kṣurikādaṇḍamudgarān // NarP_1,75.71 //

vilikhya madhye mūrtiṃ ca mahiṣīgomayena vai /

kṛtvā ḍamaruhastāṃ ca cakitākṣīṃ prayatnataḥ // NarP_1,75.72 //

payasā snāpanaṃ raktacandanenānulepanam /

jātīpuṣpaistu saṃpūjya śuddhadhūpa prakalpayet // NarP_1,75.73 //

ghṛtena dīpaṃ dattvātha pāyasānnaṃ nivedayet /

gaganaṃ dīpikendvāḍhyāṃ śāstraṃ ca purato japet // NarP_1,75.74 //

evaṃ saptadinaṃ kṛtvā mucyate mahato bhayāt /

anayorbhauṃmavāre tu kuryādāraṃbhamādarāt // NarP_1,75.75 //

śatrusenābhaye prāpte gairikeṇa tu maṇḍalam /

kṛtvā tadantare tālamīṣṭannamraṃ samālikhet // NarP_1,75.76 //

tatrāvalaṃbamānāṃ ca pratimāṃ gomayena tu /

vāmahastena tālāgraṃ dakṣiṇe jñānamudrikā // NarP_1,75.77 //

tālamūlātsvakāṣṭāyāṃ mārge hastamite gṛham /

caturasra vidhāyātha tanmadhye mūrtimālikhet // NarP_1,75.78 //

dakṣiṇābhamukhīṃ rimyāṃ hṛdaye vihitāñjalim /

toyena snānagandhādi yathāsaṃbhavamarpayet // NarP_1,75.79 //

kṛśārānnaṃ ca naivedyaṃ sājyaṃ tasyai nivedayet /

kilidvayaṃ japaṃ proktamevaṃ kuryāddine dine // NarP_1,75.80 //

evaṃ kṛte bhavecchīghraṃ pathikānāṃ samāgamaḥ /

śyāmapāṣāṇakhaṇḍena likhitvā bhūpatergṛham // NarP_1,75.81 //

prākāraṃ tu caturdvārayuktaṃ dvāreṣu tatra vai /

anyonyapuccha ridhitrayayuktāṃ hanūmataḥ // NarP_1,75.82 //

kuryānmūrtiṃ gomayena dhattūrakusumaiyajet /

jaṭāmāṃsībhavaṃ dhūpaṃ tailāktaghṛtadīpakam // NarP_1,75.83 //

naivedyaṃ tilatailāktasakṣārā māṣaroṭikā /

dhyeyo dakṣiṇahastena roṭikāṃ bhakṣayanhariḥ // NarP_1,75.84 //

vāmahastena pāṣāṇaistrāsayanparasainikān /

pnārayanbhrukuṭīṃ baddhvā bhīṣayanmathayansthitaḥ // NarP_1,75.85 //

japeñca bhugbhugiti vai sahasraṃ dhyānatatparaḥ /

evaṃ kṛtavidhānena parasainyaṃ vināśayet // NarP_1,75.86 //

rakṣā bhavati durgāṇāṃ satyaṃ satya na saṃśayaḥ /

prāyogā bahavastatra saṃkṣepādgaditā mayā // NarP_1,75.87 //

pratyahaṃ yo vidhānena dīpadānaṃ hanūmataḥ /

tasyāsādhyaṃ na vai kiñcidvidyate bhuvanatraye // NarP_1,75.88 //

na deyaṃ duṣṭahṛdaye duṣṭacintanabuddhaye /

avinītāya śiṣyāya piśunāya kadācana // NarP_1,75.89 //

kṛtaghnāya na dātavyaṃ dātavyaṃ ca parīkṣite /

bahunā kimihoktena sarvaṃ dadyātkapīśvaraḥ // NarP_1,75.90 //

atha mantrāntaraṃ vakṣye tattvajñānapradāyakam /

tāro namo hanumate jāṭharatrayamīrayet // NarP_1,75.91 //

danakṣobhaṃ samābhāṣya saṃharadvayamīrayet /

ātmatattvaṃ tataḥ paścātprakāśayayugaṃ tataḥ // NarP_1,75.92 //

varmāstravahnijāyāntaḥ sārddhūṣaḍviṃśadarṇavān /

vasiṣṭho 'sya muniśchando 'nuṣṭup ca devatāḥ punaḥ // NarP_1,75.93 //

hanumānmunisaptartuvedāṣṭanigamaiḥ kramāt /

mantrārṇaiśca ṣaḍaṅgāni kṛtvā dhyāyetkapīśvaram // NarP_1,75.94 //

jānusthāvāmabāhuṃ ca jñānamudrāparaṃ hṛdi /

adhyātmacittamāsīnaṃ kadalīvanamadhyagam // NarP_1,75.95 //

bālārkakoṭipratimaṃ dhyāyejjñānapradaṃ harim /

dhyātvaivaṃ prajapellakṣaṃ daśāṃśaṃ juhuyāttilaiḥ // NarP_1,75.96 //

sājyaiḥ saṃpūjayetpīṭhe pūrvokte pūrvavatprabhum /

japto 'yaṃ madanakṣobhaṃ nāśayatyeva niścitam // NarP_1,75.97 //

tattvajñānamavāpnoti kapīndrasya prasādataḥ /

atha mantrātaraṃ vākṣye bhūtavidrāvaṇaṃ param // NarP_1,75.98 //

tāraḥ kāśīṅkukṣiparavarāhaścāñjanāpadam /

pavano vanaputrānte āveśidvayamīrayet // NarP_1,75.99 //

tāraḥ śrīhanumatyaścādastraracabhujākṣaraḥ /

brahmā muniḥ syādgāyatrī chando 'tra devatā punaḥ // NarP_1,75.100 //

hanumānkamalā bījaṃ phaṭ śaktiḥ parikīrtitaḥ /

ṣaḍdīrghāḍhyena bījena ṣaḍaṅgāni samācaret // NarP_1,75.101 //

āñjaneya pāṭalāsyaṃ svarṇādrisamavigraham /

pārijātadrumūlasthaṃ cintayetsādhakottamaḥ // NarP_1,75.102 //

evaṃ dhyātvā japellakṣaṃ daśāṃśaṃ juhuyāttilaiḥ /

trimadhvaktairyañjatpīṭhe pūrvoktepūrvavatsudhīḥ // NarP_1,75.103 //

anena manunā mantrī grahagrastaṃ pramārjayet /

ākrandaṃstaṃ vimucyātha grahaḥ śīghraṃ palāyate // NarP_1,75.104 //

manavo 'mī sadāgopyā na prakāśyā yatastataḥ /

parīkṣitāya śiṣyāya deyā vā nijasūnave // NarP_1,75.105 //

hanumadbhajanāsaktaḥ kārtavīryārjunaṃ sudhīḥ /

viśeṣataḥ samārādhya yathoktaṃ phalamāpnuyāt // NarP_1,75.106 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde dīpavidhinirūpaṇaṃ nāma pañcasaptatitamo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
kārtavīryataprabhṛtayo nṛpā bahuvidhā bhuvi /
jāyante 'tha pralīyante svasvakarmānusārataḥ // NarP_1,76.1 //

tatkathaṃ rājavaryo 'sau lokesevyatvamāgataḥ /

samullaṅghya nṛpānanyānetanme nuda saṃśayam // NarP_1,76.2 //

sanatkumāra uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi saṃdehavinivṛttaye /
yathā sevyatvamāpannaḥ kārtavīryārjuno bhuvi // NarP_1,76.3 //

yaḥ sudarśanacakrasyāvatāraḥ pṛthivītale /

dattātreyaṃ samārādhya labdhavāṃsteja uttamam // NarP_1,76.4 //

tasya kṣitīśvaredrasya smaraṇādeva nārada /

śatrūñjayati saṃgrāme naṣṭaṃ prāpnoti satvaram // NarP_1,76.5 //

tenāsya mantrapūjādi sarvatantreṣu gopitam /

tubhyaṃ prakāśayiṣye 'haṃ sarvasiddhipradāyakam // NarP_1,76.6 //

vahnitārayutā raudrī lakṣmīragnīnduśāntiyuk /

vedhādharenduśāntyāḍhyo nidrayāśāgni binduyuk // NarP_1,76.7 //

pāśo māyāṅkuśaṃ padmāvarmāstre kārtavīpadam /

rephovā dyāsano 'nanto vahnijau karṇasaṃsthitau // NarP_1,76.8 //

meṣaḥ sadīrghaḥ pavano manurukto hṛdantimaḥ /

ūnarviśativarṇo 'yaṃ tārādirnakhavarṇakaḥ // NarP_1,76.9 //

dattātreyo muniścāsyacchando 'nuṣṭubudāhṛtam /

kārtavīryārjuno devo bījaśaktirdhruvaśca hṛt // NarP_1,76.10 //

śeṣāḍhyabījayugmena hṛdayaṃ vinyasedadhaḥ /

śāntiyuktacaturthena kāmādyena śirāḥeṃ'gakam // NarP_1,76.11 //

indvāḍhyaṃ vāmakarṇādyamāyayorvīśayuktayā /

śikhāmaṅkuśapadmābhyāṃ savāgbhyāṃ varma vinyaset // NarP_1,76.12 //

varmāstrābhyāmastramuktaṃ śeṣārṇairvyāpakaṃ punaḥ /

hṛdaye jaṭhare nābhau jaṭhare guhyadeśataḥ // NarP_1,76.13 //

dakṣapāde vāmapāde sakthni jānuni jaṅghayoḥ /

vinyasedbījadaśakaṃ praṇavadvayamadhyagam // NarP_1,76.14 //

tārādyānatha śeṣārṇānmastake ca lalāṭake /

bhruvoḥ śrutyostathaivākṣṇornasi vaktre galeṃ'sake // NarP_1,76.15 //

sarvamantreṇa sarvāṅge kṛtvā vyāpakamādṛtaḥ /

sarveṣṭasiddhaye dhyāyetkārtavīryaṃ janeśvaram // NarP_1,76.16 //

udyadrarkasahasrābhaṃ sarvabhūpativanditam /

dorbhiḥ pañcāśatā dakṣairbāṇānvāmairdhanūṃṣi ca // NarP_1,76.17 //

dadhataṃ svarṇamālāḍhyaṃ raktavastrasamāvṛtam /

cakrāvatāraṃ śrīviṣṇordhyāyedarjunabhūpatim // NarP_1,76.18 //

lakṣamekaṃ japenmantraṃ daśāṃśaṃ juhuyāttilaiḥ /

sataṇḍulaiḥ pāyasena viṣṇupīṭhe yajattutam // NarP_1,76.19 //

ṣaṭkoṇeṣu ṣaḍaṅgāni tato dikṣu vivikṣu ca /

cauramadavibhañjanaṃ mārīmadavibhañjanam // NarP_1,76.20 //

arimadavibhañjanaṃ daityamadavibhañjanam /

duṣṭanāśaṃ duḥkhanāśaṃ duritāpadvināśakam // NarP_1,76.21 //

dikṣvaṣṭaśaktayaḥ pūjyāḥ prācyādiṣvasitaprabhāḥ /

kṣemaṅkarī vaśyakarī śrīkarī ca yaśaskarī // NarP_1,76.22 //

āyuḥ karī tathā prajñākarī vidyākarī punaḥ /

dhanakaryaṣṭamī paścāllokeśā astrasaṃyutāḥ // NarP_1,76.23 //

evaṃ saṃsādhito mantraḥ prayogārhaḥ prajāyate /

kārtavīryārjunasyātha pūjāyantramihocyate // NarP_1,76.24 //

svabījānaṅgadhruvavākkarṇikaṃ digdalaṃ likhet /

tārādivarmāntadalaṃ śeṣavarṇadalāntaram // NarP_1,76.25 //

ūṣmāntyasvarakiñjalkaṃ śeṣārṇaiḥ pariveṣṭitam /

koṇālaṅkṛtabhūtārṇabhūgṛhaṃ yantramīśituḥ // NarP_1,76.26 //

śuddhabhūmāvaṣṭagandhairlikhitvā yantramādarāt /

tatra kuṃbhaṃ pratiṣṭhāpya tatrāvāhyārcayennṛpam // NarP_1,76.27 //

spṛṣṭvā kuṃbhaṃ japenmantraṃ sahasraṃ vijitendriyaḥ /

abhiṣiṃ cettadaṃbhobhiḥ priyaṃ sarveṣṭasiddhaye // NarP_1,76.28 //

putrānyaśo roganāśamāyuḥ svajanarañjanam /

vāksiddhiṃ sudṛśaḥ kumbhābhiṣikto labhate naraḥ // NarP_1,76.29 //

śatrūpadrava āpanne grāme vā puṭabhedane /

saṃsthāpaṃyedidaṃ yantraṃ śatrubhītinivṛttaye // NarP_1,76.30 //

sarṣapāriṣṭalaśunakārpāsairmāryate ripuḥ /

dhattūraiḥ stabhyate nimbairdveṣyate vaśyateṃ'bujaiḥ // NarP_1,76.31 //

uñcāṭane vibhītasya samidbhiḥ khadirasya ca /

kaṭutailamahiṣyājyairhemadravyāñjanaṃ smṛtam // NarP_1,76.32 //

yavairhute śriyaḥ prāptistilairājyairaghakṣayaḥ /

tilataṇḍulasiddhārthajālairvaśyo nṛpo bhavet // NarP_1,76.33 //

apāmārgārkadūrvāṇāṃ homo lakṣmīprado 'ghanut /

strīvaśyakṛtpriyaṅgūṇāṃ murāṇāṃ bhūtaśāntidaḥ // NarP_1,76.34 //

aśvatthoduṃbaraplakṣavaṭabilvasamudbhavāḥ /

samidho labhate hutvā putrānāyurddhanaṃ sukham // NarP_1,76.35 //

nirmokahemasiddhārthalavaṇaiścauranāśanam /

rocanāgomayaistaṃbho bhūprāptiḥ śālibhirhutaiḥ // NarP_1,76.36 //

homasaṃkhyā tu sarvatra sahasrādayutāvadhi /

prakalpanīyā mantrajñaiḥ kāryyagauravalāghavāt // NarP_1,76.37 //

kārtavīryyasya mantrāṇāmucyate lakṣaṇaṃ budhāḥ /

kārtavīryārjunaṃ ṅeṃtaṃ sarvamantreṣu yojayet // NarP_1,76.38 //

svabījādyo daśārṇo 'sau anye navaśivākṣarāḥ /

ādyabījadvayenāsau dvitīyo mantra īritaḥ // NarP_1,76.39 //

svakāmābhyāṃ tṛtīyo 'sau svabhrūbhyāṃ tu caturthakaḥ /

svapāśābhyāṃ pañcamo 'sau ṣaṣṭaḥ svena ca māyayā // NarP_1,76.40 //

svāṅkuśābhyāṃ saptamaḥ syātsvaramābhyāmathāṣṭamaḥ /

svavāgbhavābhyāṃ navamo varmāstrābhyāmathāntimaḥ // NarP_1,76.41 //

dvitīyādinavānteṣu bījayoḥ syādvyatikramaḥ /

mantre tu daśame varṇā navavarmāstramadhyagāḥ // NarP_1,76.42 //

eteṣu mantravaryeṣu svānukūlaṃ manuṃ bhajet /

eṣāmādye virāṭchado 'nyeṣu triṣṭubudāhṛtam // NarP_1,76.43 //

daśa mantrā ime proktā yadā syuḥ praṇavādikāḥ /

tadādimaḥ śivārṇaḥ syādanye tu dvādaśākṣarāḥ // NarP_1,76.44 //

triṣṭupūchandastathādye syādanyeṣu jagatī matā /

evaṃ viṃśatimantrāṇāṃ yajanaṃ pūrvavanmatama // NarP_1,76.45 //

dīrghāḍhyamūlabījena kuryādeṣāṃ ṣaḍaṅgakam /

tāro hṛtkārtavīryārjunāya varmāstraṭhadvayam // NarP_1,76.46 //

caturdaśārṇo mantro 'yamasyejyā pūrvavanmatā /

bhūnetrasamanetrākṣivarṇerasyāṅgapañcakam // NarP_1,76.47 //

tāro hṛdbhagavān ṅeṃtaḥ kārtavīryārjunastathā /

varmāstrāgnipriyāmantraḥ prokto hyaṣṭādaśārṇakaḥ // NarP_1,76.48 //

trivedasaptayugmākṣivarṇaiḥ pañcāṅgakaṃ manoḥ /

namo bhagavate śrīti kārtavīryārjunāya ca // NarP_1,76.49 //

sarvaduṣṭāntakāyeti tapobalaparākramaḥ /

paripālitasaptānte dvīpāya sarvarāpadam // NarP_1,76.50 //

janyacūḍā maṇānte ye mahāśaktimate tataḥ /

sahasradahanaprānte varmāstrānto mahāmanuḥ // NarP_1,76.51 //

triṣaṣṭivarṇavānproktaḥ smaramātsarvavighnahṛt /

rājanyakravartī ca vīraḥ śūrastṛtīyakaḥ // NarP_1,76.52 //

māhiṣmatīpatiḥ paścāñcaturthaḥ samudīritaḥ /

revāṃbuparitṛptaśca kāṇo hastaprabādhitaḥ // NarP_1,76.53 //

daśāsyeti ca ṣaḍbhiḥ syātpadairṅetaiḥ ṣaḍaṅgakam /

siṃcyamānaṃ yuvatibhiḥ krīḍantaṃ narmadājale // NarP_1,76.54 //

hastairjalaudhaṃ rundhantaṃ dhyāyenmattaṃ nṛpottamam /

evaṃ dhyātvāyutaṃ mantraṃ pajedanyattu pūrvavat // NarP_1,76.55 //

pūrvaṃ tu prajapellakṣaṃ pūjāyogaśca pūrvavat /

kārtavīryārjuno nāma rājā bāhusahasravān // NarP_1,76.56 //

tasya saṃsmaraṇādeva hṛtaṃ naṣṭaṃ ca saṃvadet /

labhyate mantravaryo 'yaṃ dvātriṃśadvarṇasaṃyutaḥ // NarP_1,76.57 //

pādaiḥ sarveṇa pañcāṅgaṃ dhyānapūjādi pūrvavat /

kārtavīryāya śabdānte vidmahe padamuñcaret // NarP_1,76.58 //

mahāvīryāya varṇānte dhīmahīti padaṃ vadet /

tannor'junaḥ pravarṇānte codayātpadamīrayet // NarP_1,76.59 //

gāyatryeṣārjuna syoktā prayogādau japettu tām /

anuṣṭubhaṃ manuṃ rātrau japatāṃ caurasaṃcayāḥ // NarP_1,76.60 //

palāyante gṛhāddūraṃ tarpaṇāddhravanādapi /

atho dīpavidhiṃ vakṣye kārtavīryapriyaṅkaram // NarP_1,76.61 //

vaiśākhe śrāvaṇe mārge kārtikāśvinapauṣataḥ /

māghaphālgunayormāsordīpāraṃbhaṃ samācaret // NarP_1,76.62 //

tithau riktāvihīnāyāṃ vāre śanikujau vinā /

hastottarāśviraudreyapuṣyavaiṣṇavavāyubhe // NarP_1,76.63 //

dvidaivate ca rohiṇyāṃ dīpāraṃbho hitāvahaḥ /

carame ca vyatīpāte dhṛtau vṛddhau sukarmaṇi // NarP_1,76.64 //

prītau harṣaṃ ca saubhāgye śobhanāyuṣmatorapi /

karaṇe viṣṭirahite grahaṇe 'rddhodayādiṣu // NarP_1,76.65 //

yogeṣu rātrau pūrvāhne dīpāraṃbhaghaḥ kṛtaḥ śubhaḥ /

kārtike śuklasaptamyāṃ niśīthe 'tīva śobhanaḥ // NarP_1,76.66 //

yadi tatra ravervāraḥ śravaṇaṃ bhaṃ ca durlabham /

atyāvaśyakakāryeṣu māsādīnāṃ na śodhanam // NarP_1,76.67 //

ādye hyupoṣya niyato brahmacārī sapītakaiḥ /

prātaḥ snātvā śuddhabhūmau liptāyāṃ gomayodakaiḥ // NarP_1,76.68 //

prāṇānāyamya saṃkalpya nyāsānpūrvoditāṃścaret /

ṣaṭkoṇaṃ racayedbhūmau raktacandanataṇḍulaiḥ // NarP_1,76.69 //

ataḥ smaraṃ samālikhya ṣaṭkoṇeṣu samālikhet /

navārṇairveṣṭayettañca trikoṇaṃ tadbahiḥ punaḥ // NarP_1,76.70 //

evaṃ vilikhite yantre nidadhyāddīpabhājanam /

svarṇajaṃ rajatotthaṃ vā tāmrajaṃ tadabhāvataḥ // NarP_1,76.71 //

kāṃsyapātraṃ mṛṇmayaṃ ca kaniṣṭhaṃ lohajaṃ mṛtau /

śāntaye mudgacūrṇotthaṃ saṃdhau godhūmacūrṇajam // NarP_1,76.72 //

ājye palasahasre tu pātraṃ śatapalaṃ smṛtam /

ājye 'yutapale pātraṃ palapañcaśatā smṛtam // NarP_1,76.73 //

pañcasaptatisaṃkhye tu pātraṃ ṣaṣṭipalaṃ smṛtam /

trisāhasrī ghṛtapale śarkarāpalabhājanam // NarP_1,76.74 //

dvisāhakhtryāṃ dviśatamitaṃ ca bhājanamiṣyate /

śate 'kṣicarasaṃśyātamevamanyatra kalpayet // NarP_1,76.75 //

nityadīpe vahnipalaṃ pātramājyaṃ palaṃ smṛtam /

evaṃ pātraṃ pratiṣṭhāpya vartīḥ sūtrotthitāḥ kṣipet // NarP_1,76.76 //

ekā tisro 'thavā pañcasaptādyā viṣamā api /

tithimānādāsahasraṃ tantusaṃkhyā vinirmitā // NarP_1,76.77 //

goghṛtaṃ prakṣipettatra śuddhavastraviśodhitam /

sahasrapalasaṃkhyādidaśāṃśaṃ kāryagauravāt // NarP_1,76.78 //

suvarṇādikṛtāṃ ramyāṃ śalākāṃ ṣoḍaśāṅgulām /

tadarddhāṃ vā tadarddhāṃ vā sūkṣmāgrāṃ sthūlamūlikām // NarP_1,76.79 //

vimuñceddakṣiṇe pātramadhye cāgre kṛtāgrikām /

pātradakṣiṇadigdeśe muktvāṃ gulacatuṣṭayam // NarP_1,76.80 //

adhogrāṃ dakṣiṇādhārāṃ nikhanecchurikāṃ śubhām /

dīpaṃ prajvālayettatra gaṇeśasmṛtipūrvakam // NarP_1,76.81 //

dīpātpūrvatra digbhāge sarvatobhadramaṇḍale /

taṇḍulāṣṭadale vāpi vidhivatsthāpayeddhūṭam // NarP_1,76.82 //

tatrāvāhya nṛpādhīśaṃ pūjayetpūrvavatsudhīḥ /

jalākṣatānsamādāya dīpaṃ saṃkalpayettataḥ // NarP_1,76.83 //

dīpasaṃkalpamantro 'yaṃ kathyate dvīṣubhūmitaḥ /

praṇavaḥ pāśamāye ca śikhā kārtākṣarāṇi ca // NarP_1,76.84 //

vīryārjunāya māhiṣmatīnāthāya sahasra ca /

bāhave iti varṇānte sahasrapadamuccaret // NarP_1,76.85 //

kratudīkṣitahastāya dattātreyapriyāya ca /

ātreyāyānusūyānte garbharatnāya tatparam // NarP_1,76.86 //

namo grīvāmakarṇendusthitau pāśa imaṃ tataḥ /

dīpaṃ gṛhāṇa amukaṃ rakṣa rakṣa padaṃ punaḥ // NarP_1,76.87 //

duṣṭānnāśayayugmaṃ syāttathā pātaya ghātaya /

śatrūn jahidvayaṃ māyā tāraḥ svaṃ bījamātmabhūḥ // NarP_1,76.88 //

vahnīpriyā anenātha dīpavaryeṇa paścimā /

bhimukhenāmukaṃ rakṣa amukānte varaprada // NarP_1,76.89 //

māyākāśadvayaṃ vāmanetracandrayutaṃ śivā /

vedādikāmacāmuṇḍāḥ svāhā tu pūsabindukau // NarP_1,76.90 //

praṇavo 'gnipriyā mantro netrabāṇādharākṣaraḥ /

dattātreyo munirmālāmantrasya parikīrtitaḥ // NarP_1,76.91 //

chando 'mitaṃ kārtavīryurjuno devo 'khilāptikṛt /

cāmuṇḍayā ṣaḍaṅgāni caretṣaḍdīrghayuktayā // NarP_1,76.92 //

dhyātvā devaṃ tato mantraṃ paṭhitvānte kṣipejjajalam /

govindāḍhyo halī seṃduścāmuṇḍābījamīritam // NarP_1,76.93 //

tato navākṣaraṃ mantraṃ sahasraṃ tatpuro japet /

tāro 'nanto binduyukto māyāsvaṃ vāmanetrayuk // NarP_1,76.94 //

kūrmāgnī śāntibindvāḍhyau vahni jāyāṅkuśaṃ dhruvam /

ṛṣiḥ pūrvoditonuṣṭupchando 'nyatpūrvavatpunaḥ // NarP_1,76.95 //

sahasraṃ mantrarājaṃ ca japitvā kavacaṃ paṭhet /

evaṃ dīpapradānasya kartāpnotyakhile 'psitam // NarP_1,76.96 //

dīpaprabodhakāle tu varjayedaśubhāṃ giram /

viprasya darśanaṃ tatra śubhadaṃ parikīrtitam // NarP_1,76.97 //

śūdrāṇāṃ pradhyamaṃ proktaṃ mlecchasya vadhabandhanam /

ākhvotvordarśanaṃ duṣṭaṃ gavāśvasya sukhāvaham // NarP_1,76.98 //

dīpajvālā samā siddhyai vakrā niśavidhāyinī /

śabdā bhayadā karturujjvalā sukhadā matā // NarP_1,76.99 //

kṛṣṇā śatrubhayotpattye vamantī paśunāśinī /

kṛte dīpe yadā pātraṃ bhagnaṃ dṛśyate daivataḥ // NarP_1,76.100 //

pakṣādarvāktadā gacchedyajamāno yamālayam /

vartyataraṃ yadā kuryātkāryaṃ siddhyedvilaṃbataḥ // NarP_1,76.101 //

netrahīno bhavetkartā tasmindīpāntare kṛte /

aśucisparśane vyādhirdīpanāśe tu caurabhīḥ // NarP_1,76.102 //

śvamārjārākhusaṃsparśe bhavedbhūpatito bhayam /

pātrāraṃbhe vasupalaiḥ kṛto dīpo 'khileṣṭadaḥ // NarP_1,76.103 //

tasmāddīpaḥ prayatnena rakṣaṇīyoṃ'tarāyataḥ /

āsamāpteḥ prakurvīta brahmacaryaṃ ca bhūśayaḥ // NarP_1,76.104 //

strīśūdrapatitādīnāṃ saṃbhāṣāmapi varjayet /

japetsahasraṃ pratyekaṃ mantrarājaṃ navākṣaram // NarP_1,76.105 //

stotrapāṭhaṃ pratidinaṃ niśīthinyāṃ viśeṣataḥ /

ekapādena dīpāgre sthitvā yo mantranāyakam // NarP_1,76.106 //

sahasraṃ prajapedvātrau so 'bhīṣṭaṃ kṣipramāpnuyāt /

samāpya śobhanadine saṃbhojya dvijasattamān // NarP_1,76.107 //

kuṃbhodakena kartāramabhiṣiñcanmanuṃ japet /

kartā tu dakṣiṇāṃ dadyātpuṣkalāṃ toṣahetave // NarP_1,76.108 //

gurau tuṣṭe dadātīṣṭaṃ kṛtavīryasuto nṛpaḥ /

gurvājñayā svayaṃ kuryādyadi vā kāraye dguruḥ // NarP_1,76.109 //

dattvā dhanādikaṃ tasmai dīpadānāya nārada /

gurvājñāmantarā kuryādyo dīpaṃ sveṣṭasiddhaye // NarP_1,76.110 //

siddhirna jāyate tasya hānireva pade pade /

uttamaṃ goghṛtaṃ proktaṃ madhyamaṃ mahaṣībhavam // NarP_1,76.111 //

tilatailaṃ tu tādṛk syātkanīyo 'jādijaṃ ghṛtam /

āsyaroge sugandhena dadyāttailena dīpakam // NarP_1,76.112 //

siddhvārthasaṃbhavenātha dviṣatāṃ nāśanāya ca /

sahasreṇa palairdīpe vihite ca na dṛśyate // NarP_1,76.113 //

kāryasiddhastadā kuryātrrivāraṃ dīpajaṃ vidhim /

tadā sudurlabhamapi kāryyaṃ siddhvyenna saṃśayaḥ // NarP_1,76.114 //

dīpapriyaḥ kārtavīryo mārtaṇḍo nativallabhaḥ /

stutiproyo mahāviṣṇurgaṇeśa staparṇapriyaḥ // NarP_1,76.115 //

durgārcanapriyā nūnamabhiṣekapriyaḥ śivaḥ /

tasmātteṣāṃ pratoṣāya vidadhyāttattadādarāt // NarP_1,76.116 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde kārtavīryamāhātmyamantradīpakathanaṃ nāma ṣaṭsaptatitamo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
sādhu sādhu mahāprājña sarva tantraviśārada /
tvayā mahyaṃ samākhyātaṃ vidhānaṃ tantragopitam // NarP_1,77.1 //

adhunā tu mahābhāga kīrtavīryahanūmatoḥ /

kavace śrotumicchāmi tadvadasvakṛpānidhe // NarP_1,77.2 //

sanatkumāra uvāca
śṛṇu viprendra vakṣyāmi kavacaṃ paramādbhutam /
kārtavīryasya yenāsau prasannaḥ kāryasiddhikṛt // NarP_1,77.3 //

sahasrādityasaṃkāśe nānāratnasamujjvaṃle /

bhāsvaddhvajapatākāḍhye turagāyutabhūṣite // NarP_1,77.4 //

mahāsaṃvartakāṃbhodhibhīmarāvavirāviṇi /

samuddhṛtamahāchattravitānitaviyatpathe // NarP_1,77.5 //

mahārathavare dīptanānāyudhavirājite /

susthitaṃ vipulodāraṃ sahasrabhujamaṇḍitam // NarP_1,77.6 //

vāmairuddaṇḍakodaṇḍāndadhānamaparaiḥ śarān /

kirīṭahāramukuṭakeyūravalayāṅgadaiḥ // NarP_1,77.7 //

mudrikodarabandhādyairmāaiñjīnūpurakādibhiḥ /

bhūṣitaṃ vividhākalpairbhāsvaraiḥ sumahādhanaiḥ // NarP_1,77.8 //

ābaddhakavacaṃ vīraṃ suprasannānanāṃbujam /

dhanurjyā siṃhanādena kaṃpayantaṃ jagattrayam // NarP_1,77.9 //

sarvaśatrukṣayakaraṃ sarvavyādhivināśanam /

sarvasaṃpatpradātāraṃ vijayaśrīniṣevitam // NarP_1,77.10 //

sarvasaubhāgyadaṃ bhadraṃ bhaktābhayavidhāyinam /

divyamālyānulepāḍhyaṃ sarvalakṣaṇasaṃyutam // NarP_1,77.11 //

rathanāgāśvapādātavṛndamadhyagamīśvaram /

varadaṃ cakravartīnaṃ sarvalokaikapālakam // NarP_1,77.12 //

samānoditasāhasradivākarasamadyutim /

mahāyogabhavaiśvaryakīrtyākrāntajagattrayam // NarP_1,77.13 //

śrīmañṭataṃ hareraṃśādavatīrṇaṃ mahītale /

samyagātmādibhedena dhyātvā rakṣāmudīrayet // NarP_1,77.14 //

asyāṅgamūrtayaḥ pañca pāntu māṃ sphaṭikojjvalāḥ /

agnīśāsuravāyavyakoṇeṣu hṛdayādikāḥ // NarP_1,77.15 //

sarvatosrajvaladrūpā daracarmāsipāṇayaḥ /

avyāhatabalaiśvaryaśaktisāmarthyavigrahāḥ // NarP_1,77.16 //

kṣemaṅkarīśaktiyutaścauravargavibhañjanaḥ /

prācīṃ diśaṃ rakṣatu me bāṇabāṇāsanāyudhaḥ // NarP_1,77.17 //

śrīkarīśaktisahito mārībhayavināśakaḥ /

śaracāpadharaḥ śrīmān diśaṃ me pātu dakṣiṇām // NarP_1,77.18 //

mahāvaśyakarīyuktaḥ sarvaśatruvināśakṛt /

maheṣucāpadhṛkpātu mama prācetasīṃ diśam // NarP_1,77.19 //

yaśaḥkaryā samāyukto daityasaṃghavināśanaḥ /

parirakṣatu me samyagvidiśaṃ caitrabhānavīm // NarP_1,77.20 //

vidyākarīsamāyuktaḥ sumahahuḥkhanāśanaḥ /

pātu me nairṛtīṃ cāpapāṇirvidiśamīśvaraḥ // NarP_1,77.21 //

dhanakaryā samāyukto mahādurita nāśanaḥ /

iṣvāsaneṣudhṛkpātu vidiśaṃ mama vāyavīm // NarP_1,77.22 //

āyuḥkaryā yutaḥ śrīmānmahābhayavināśanaḥ /

cāpeṣudhārī śaivīṃ me vidiśaṃ parirakṣatu // NarP_1,77.23 //

vijayaśrīyutaḥ sākṣātsahasrāradharo vibhuḥ /

diśamūrddhvāmavatu me sarvaduṣṭabhayaṅkaraḥ // NarP_1,77.24 //

śaṅkhabhṛtsumahāśaktisaṃyuto 'pyadharāṃ diśam /

parirakṣatu me duḥkhadhvāntasambhedabhāskaraḥ // NarP_1,77.25 //

mahāyogasamāyuktaḥ sarvadikcakramaṇḍalaḥ /

mahāyogīśvaraḥ pātu sarvato mama padmabhṛt // NarP_1,77.26 //

etāstu mūrtayo raktā raktamālyāṃśukāvṛtāḥ /

pradhānadevatārūpāḥ pṛthagrathavare sthitāḥ // NarP_1,77.27 //

śaktayaḥ padmahastāścata nīlendīvarasannnibhāḥ /

śuklamālyānuvasanāḥ suliptatilakojjvalāḥ // NarP_1,77.28 //

tatpārśadeśvarāḥ svasvavāhanāyudhabhūṣaṇāḥ /

svasvadikṣu sthitāḥ pāntu māmindrādyā mahābalāḥ // NarP_1,77.29 //

etastasya samākhyātāḥ sarvāvaraṇadevatāḥ /

sarvato māṃ sadā pātuṃ sarvaśaktisamanvitāḥ // NarP_1,77.30 //

hṛdaye codare nābhau jaṭhare guhyamaṇḍale /

tejorūpāḥ sthitāḥ pātuṃ vāñchāsukhanadrumāḥ // NarP_1,77.31 //

diśaṃ cānye mahāvarṇā mantrarūpā mahojjvalāḥ /

vyāpakatvena pāntvasmānāpādatalamastakam // NarP_1,77.32 //

kārtavīryaḥ śiraḥ pātu lalāṭaṃ haihayeśvaraḥ /

sumukho me mukhaṃ pātu karṇauṃ vyāptajagattrayaḥ // NarP_1,77.33 //

sukumāro hanuṃ pātu bhrūyugaṃ me dhanurdharaḥ /

nayanaṃ puṃmaḍarīkākṣago nāsikāṃ me guṇākaraḥ // NarP_1,77.34 //

adharoṣṭhau sadā pātu brahjñeyo dvijānkaviḥ /

sarvaśāstrakalādhārī jihvāṃ cibukamavyayaḥ // NarP_1,77.35 //

dattātreyapriyaḥ kaṇṭhaṃ skandhau rājakuleśvaraḥ /

bhujau daśāsyadarpaghno hṛdayaṃ me mahābalaḥ // NarP_1,77.36 //

kukṣiṃ rakṣatu me vidvān vakṣaḥ parapurañjayaḥ /

karau sarvārthadaḥ pātukarāgrāṇi jagatpriyaḥ // NarP_1,77.37 //

revāṃbagulīlāsaṃhapto jaṭharaṃ parirakṣatu /

vīraśūrastu me nābhiṃ pārśvau me sarvaduṣṭahā // NarP_1,77.38 //

sahasrabhujanṛtpṛṣṭaṃ saptadvīpādhipaḥ kaṭim /

ūrū māhiṣmatīnātho jānunī vallabho bhuvaḥ // NarP_1,77.39 //

jaṅghe vīrādhipaḥ pātu pātu pādau manojavaḥ /

pātu sarvāyudhadharaḥ sarvāṅgaṃ sarvamarmasu // NarP_1,77.40 //

sarvaduṣṭāntakaḥ pātu dhātvaṣṭakakalevaram /

prāṇādidaśajīveśānsarvaśiṣṭeṣṭado 'vatu // NarP_1,77.41 //

vaśīkṛtendriyagrāmaḥ pātu sarvendriyāṇi me /

anuktamapi yatsthāna śarīrāntarbahiśca yat // NarP_1,77.42 //

tatsarvaṃ pātu me sarvalokanātheśvareśvaraḥ /

vajrātsārataraṃ cedaṃ śarīraṃ kavacāvṛtam // NarP_1,77.43 //

bādhāśatavinirmuktamastu me bhayavarjitam /

baddhedaṃ kavacaṃ divyamabhedyaṃ haihayeśituḥ // NarP_1,77.44 //

vicarāmi divā rātrau nirbhayenāntarātmanā /

rājamārge mahādurge mārge caurā disaṃkule // NarP_1,77.45 //

viṣame vipine ghore dāvāgnau girikandare /

saṃgrāme śastrasaṃghāte siṃhavyāghraniṣevite // NarP_1,77.46 //

gahvare sarvasaṃkīrṇe saṃdhyākāle nṛpālaye /

vivāde vipulāvarte samudre ca nadītaṭe // NarP_1,77.47 //

paripanthijanākīrṇe deśe dasyugaṇāvṛte /

sarvasvaharaṇe prāpte prāpte prāṇasya saṃkaṭe // NarP_1,77.48 //

nānārogajvarāveśe piśācapretayātane /

mārīduḥsvapnapīḍāsu kliṣṭe viśvāsaghātake // NarP_1,77.49 //

śārīre ca mahāduḥkhe mānase ca mahājvare /

ādhivyādhibhaye vighnajvālopadravake 'pi ca // NarP_1,77.50 //

na bhavatu bhayaṃ kiñcitkavacenāvṛtasya me /

āṅgutukāmānakhilānasmadvasuviluṃpakān // NarP_1,77.51 //

nivārayatu dordaṇḍasahasreṇa mahārathaḥ /

svakaroddhṛtasāhasrapāśabaddhānsudurjayān // NarP_1,77.52 //

saṃruddhūgatisāmarthyānkarotu kṛtavīryajaḥ /

sṛṇisāhasranirbhinnānsahasraśarakhaṇḍitān // NarP_1,77.53 //

rājacūḍāmaṇiḥ kṣipraṃ karotvasmadvirodhakān /

khaḍga sāhasradalitānsahasramuśalārditān // NarP_1,77.54 //

caurādi duṣṭasattvaughānkarotu kamalekṣaṇaḥ /

svaśaṅkhanādasaṃtrastānsahasrārasahasrabhṛt // NarP_1,77.55 //

avatāro hareḥ sākṣātpālayatvakhilaṃ mama /

kārtavīrya mahāvīrya sarvaduṣṭavināśana // NarP_1,77.56 //

sarvatra sarvadā duṣṭacaurānnāśāya nāśaya /

kiṃ tvaṃ svapiṣi duṣṭaghna kiṃ tiṣṭasi cirāyāsi // NarP_1,77.57 //

uttiṣṭha pāhi naḥ sarvabhayebhyaḥ svasutāniva /

ye caurā vasuhartāro vidviṣo ye ca hiṃsakāḥ // NarP_1,77.58 //

sādhubhītikarā duṣṭāśchadmakā ye durāśayāḥ /

durhṛdo duṣṭabhū pālā duṣṭāmātyāśca pāpakāḥ // NarP_1,77.59 //

ye ca kāryaviloptoro ye khalāḥ paripanthinaḥ /

sarvasvahāriṇāṃ ye ca pañca māyāvino 'pareḥ // NarP_1,77.60 //

mahākleśakarā mlecchā dasyavo vṛṣalāśca ye /

ye 'gnidā garadātāro vañcakāḥ śastrapāṇayaḥ // NarP_1,77.61 //

ye pāpā duṣṭakarmāṇo duḥkhadā duṣṭabuddhayaḥ /

vyājakāḥ kupathāsaktā ye ca nānābhayapradāḥ // NarP_1,77.62 //

chidrānveṣaratā nityaṃ ye 'smānbādhitumudyatāḥ /

te sarve kārtavīryasya mahāśaṅkharavāhatāḥ // NarP_1,77.63 //

sahasā vilayaṃ yāntu dūradiva vimohitāḥ /

ye dānavā mahādityā ye yakṣā ye ca rākṣasāḥ // NarP_1,77.64 //

piśācā ye mahāsattvā ye bhūtabrahmarākṣasāḥ /

apasmāragrahā ye ca ye grahāḥ piśitāśanāḥ // NarP_1,77.65 //

mahālohitabhoktāro vetālā ye ca guhyakāḥ /

gandharvāpsarasaḥ siddhā ye ca devādiyonayaḥ // NarP_1,77.66 //

ḍākinyo druṇasāḥ pretāḥ kṣetrapālā vināyakāḥ /

mahāvyāghramahāmeghā mahāturāgarūpakāḥ // NarP_1,77.67 //

mahāgajā mahāsiṃhā mahāmahiṣayonayaḥ /

ṛkṣavārāhaśunakavānarolūkamūrtayaḥ // NarP_1,77.68 //

mahoṣṭrakharamārjārasarpagovṛṣamastakāḥ /

nānārūpā mahāsattvā nānākleśasahasradāḥ // NarP_1,77.69 //

nānārogakarāḥ kṣudrā mahāvīryā mahābalāḥ /

vātikāḥ paittikā ghorā ślaiṣmikāḥ sānnipātikāḥ // NarP_1,77.70 //

māheśvarā vaiṣṇavāśca vairiñcyāśca mahāgrahāḥ /

skāndā vaināyakāḥ krūrā ye ca pramathaguhyakāḥ // NarP_1,77.71 //

mahāśatruhā raudrā mahāmārīmasūrikāḥ /

aikāhikā vdyāhikāśca tryāhikāśca mahājvarāḥ // NarP_1,77.72 //

cāturthikāḥ pākṣikāśca māsyāḥ ṣāṇmāsikāśca ye /

sāṃvatsarā durnivāryā jvarāḥ paramadāruṇāḥ // NarP_1,77.73 //

svāpnikā ye mahotpātā ye ca duḥsvāpnikā grahāḥ /

kūṣmāṇḍā jṛṃbhikā bhaumā droṇāḥ sānnidhyavañcakāḥ // NarP_1,77.74 //

bhramikāḥ prāṇahartāro ye ca bālagrahādayaḥ /

manobudvīndriyaharāḥ sphoṭakāśca mahāgrahāḥ // NarP_1,77.75 //

mahāśanā balibhujo mahākuṇapabhojanāḥ /

divācarā rātricarā ye ca saṃdhyāsu dāruṇāḥ // NarP_1,77.76 //

pramattā vāpramattā vai ye māṃ bādhitumudyatāḥ /

te sarve kārttavīryasya dhanurmuktaśarāhatāḥ // NarP_1,77.77 //

sahasradhā praṇaśyantu bhagnasattvabalodyamāḥ /

ye sarpā ye mahānāgā mahāgiribileśayāḥ // NarP_1,77.78 //

kālavyālā mahādaṃṣṭrā mahājagarasaṃjñakāḥ /

anantaśūlikādyāśca daṃṣṭrāviṣamahābhayāḥ // NarP_1,77.79 //

anekaśata śīrṣāśca khaṇḍapucchāśca dāruṇāḥ /

mahāviṣajalaukāśca vṛścikā ruktapucchakāḥ // NarP_1,77.80 //

āśīviṣāḥ kālakūṭā mahāhālāhalāhvayāḥ /

jalasarpā jalavyālā jalagrāhāśca kacchapāḥ // NarP_1,77.81 //

matsyakā viṣapucchāśca ye cānye jalavāsinaḥ /

jalajāḥ sthalajāścaiva kṛtrimāśca mahāviṣāḥ // NarP_1,77.82 //

guptarūpā guptaviṣā mūṣikā gṛhagodhikāḥ /

nānāviṣāśca ye ghorā mahopaviṣasaṃjñakāḥ // NarP_1,77.83 //

ye 'smānbādhitumicchanti śarīraprāṇanāśakāḥ /

te sarve kārtavīryasya khaṅkasāhasradāritāḥ // NarP_1,77.84 //

dūrādeva vinaśyantu praṇaṣṭendriyasāhasāḥ /

manuṣyāḥ paśavo tvṛkṣavānarā vanagocarāḥ // NarP_1,77.85 //

siṃhavyāghravarāhāśca mahiṣā ye mahāmṛgāḥ /

gajāsturaṅgā gavayā rāsabhāḥ śarabhā vṛkāḥ // NarP_1,77.86 //

śunakā dvīpinaḥ śubhrā mārjārā bilalolupāḥ /

śṛgālāḥ śaśakāḥ śyenā gurutmanto vihṝṅgamāḥ // NarP_1,77.87 //

bheruṇḍā vāyasā gūdhrā haṃsādyāḥ pakṣijātayaḥ /

udbhijjāścāṇḍajāścaiva svedajāśca jarāyujāḥ // NarP_1,77.88 //

nānābhedakule jātā nānābhedāḥ pṛthagvidhāḥ /

ye 'smānbādhitumicchanti sedhyāsu ca divā niśi // NarP_1,77.89 //

te sarve kārtavīryasya gadāsāhasradāritāḥ /

dūrādeva vinaśyantu vinaṣṭagatipauruṣāḥ // NarP_1,77.90 //

ye cākṣemapradātāraḥ kūṭamāyāvinaśca ye /

māraṇotsādanonmūladveṣamohanakārakāḥ // NarP_1,77.91 //

viśvāsa ghātakā duṣṭā ye ca svāmidruho narāḥ /

ye cātatāyino duṣṭā ye pāpā gopyahāriṇaḥ // NarP_1,77.92 //

dāhopadyātagaralaśastrapātātiduḥkhadāḥ /

kṣetravittādiharaṇabandhanādibhayapradāḥ // NarP_1,77.93 //

ītayo vividhākāro ye cānye duṣṭajātayaḥ /

pīḍākarā ye satataṃ chidramicchanti bādhitum // NarP_1,77.94 //

te sarve kārtavīryasya cakrasāhasradāritāḥ /

dūrādeva kṣayaṃ yāntu vinaṣṭabalasāhasāḥ // NarP_1,77.95 //

ye meghā ye mahāvarṣā ye vātā yāśca vidyutaḥ /

ye mahāśanayo dīptā ye nirghātāśca dāruṇāḥ // NarP_1,77.96 //

ulkāpātāśca ye ghorā ye mahendrāyudhādayaḥ /

sūryendukujasaumyāśca gurukāvyaśanaiścarāḥ // NarP_1,77.97 //

rāhuśca ketavo ghorā nakṣatrā rāśayastathā /

tithayaḥ saṃkramā māsā hāyanā yuganāyakāḥ // NarP_1,77.98 //

manvantarādhipāḥ siddhā ṛṣayo yogasiddhayaḥ /

nidhayo ṛgyajuḥsāmātharvāṇaścaiva vahnayaḥ // NarP_1,77.99 //

ṛtavo lokapālāśca pitaro devasaṃhatiḥ /

vidyāścaiva catuḥṣaṣṭibhedā yā bhuvanatraye // NarP_1,77.100 //

ye tvatra kīrtitāḥ sarve caye cānye nānukīrtitāḥ /

te saṃtu naḥ sadā saumyāḥ sarvakālasukhāvahāḥ // NarP_1,77.101 //

ājñayā kārtavīryasya yogīndrasyāmitadyuteḥ /

kārtavīryārjuno dhanvī rājendro haihayeśvaraḥ // NarP_1,77.102 //

daśāsyadarpahā revālīlādṛptakaḥ sudurjayaḥ /

duḥkhahā cauradamano rājarājeśvaraḥ prabhuḥ // NarP_1,77.103 //

sarvajñaḥ sarvadaḥ śrīmān sarvaśiṣṭeṣṭadaḥ kṛtī /

rājacūḍāmaṇiryogī saptadvīpādhināyakaḥ // NarP_1,77.104 //

vijayī viśvajidvāgmī mahāgatiralolupaḥ /

yajvā viprapriyo vidvān brahmajñeyaḥ sanātanaḥ // NarP_1,77.105 //

māhiṣmatīpatiryodhā mahākīrtirmahābhujaḥ /

sukumāro mahāvīro mārīghno madirekṣaṇaḥ // NarP_1,77.106 //

śatrughnaḥ śāśvataḥ śūraḥ śaṅkhabhṛdyogivallabhaḥ /

mahābhāgavato dhīmānmahābhayavināśanaḥ // NarP_1,77.107 //

asādhyī vigraho divyo bhāvo vyāptajagattrayaḥ /

jitendriyo jitārātiḥ svacchando 'nantavikramamaḥ // NarP_1,77.108 //

cakrabhṛtparacakraghnaḥ saṃgrāmavidhipūjitaḥ /

sarvaśāstrakalādharī virajā lokavanditaḥ // NarP_1,77.109 //

vīro vimalasattvāḍhyo mahābalaparākramaḥ /

vijayaśrīmahāmānyo jitārirmantranāyakaḥ // NarP_1,77.110 //

khaḍgabhṛtkāmadaḥ kāntaḥ kālaghnaḥ kamalekṣaṇaḥ /

bhadravādapriyo vaidyo vibudho varado vaśī // NarP_1,77.111 //

mahādhano nidhipatirmahāyogī gurupriyaḥ /

yogāḍhyaḥ sarvarogaghno rājitākhilabhūtalaḥ // NarP_1,77.112 //

divyāstrabhṛdameyātmā sarvagoptā mahojjvalaḥ /

sarvāyudhadharo 'bhīṣṭapradaḥ parapurañjayaḥ // NarP_1,77.113 //

yogasiddho mahākāyo mahāvṛndaśatādhipaḥ /

sarvajñānanidhiḥ sarvasiddhvidānakṛtodyamaḥ // NarP_1,77.114 //

ityaṣṭaśatanāmottyā mūrtayo daśa dikpathi /

samyagdaśadiśo vyāpya pālayantu ca māṃ sadā // NarP_1,77.115 //

svasthāḥ sarvendriyāḥ saṃtuṃ śāntirastu sadā mama /

śeṣādyā mūrtayo 'ṣṭau ca vikrameṇaiva bhāsvarāḥ // NarP_1,77.116 //

agninirṛtivāyvīśakoṇagāḥ pāntu māṃ sadā /

mama saukhyamasaṃbādhamārogyamaparājayaḥ // NarP_1,77.117 //

duḥkhahāniravighnaśca prajāvṛddhiḥ sukho dayaḥ /

vāñchāptiratikalyāṇamavaiṣamyamanāmayam // NarP_1,77.118 //

anālasyamabhīṣṭaṃ syānmṛtyuhānirbalonnatiḥ /

bhayahāniryaśaḥ kāntirvidyā ṛddhirmahāśriyaḥ // NarP_1,77.119 //

anaṣṭadravyatā caiva naṣṭasya punarāgamaḥ /

dīrghāyuṣyaṃ manoharṣaḥ saukumāryamabhīpsitam // NarP_1,77.120 //

apradhṛṣyatamatvaṃ ca mahāsāmarthyameva ca /

saṃtu me kārtavīryyasya haihayendrasya kīrtanāt // NarP_1,77.121 //

ya idaṃ kārtavīryyasya kavaca puṇyavarddhanam /

sarvapāpapraśamanaṃ sarvopadravanāśanam // NarP_1,77.122 //

sarvaśāntikaraṃ guhyaṃ samastabhayanāśanam /

vijayārthapradaṃ nṝṇāṃ sarvasaṃpatpradaṃ śubham // NarP_1,77.123 //

śṛṇuyādvā paṭhedvāpi sarvakāmānavāpnuyāt /

caurairhṛtaṃ yadā paśyetpaśvādidhanamātmanaḥ // NarP_1,77.124 //

saptavāraṃ tadā japyenniśi paścimadiṅmukhaḥ /

saptarātreṇa labhate naṣṭadravyaṃ na saṃśayaḥ // NarP_1,77.125 //

saptaviṃśatidhā japtvā prācīdigvadanaḥ pumān /

devāsuranibhaṃ cāpi paracakraṃ nivārayet // NarP_1,77.126 //

vivāde kalaheghore pañcadhā yaḥ paṭhedidam /

vijayo jāyate tasya na kadācitparājayaḥ // NarP_1,77.127 //

sarvarogaprapīḍāsu tredhā vā pañcadhā paṭhet /

sa rogamṛtyuvetālabhūtapretairna bādhyate // NarP_1,77.128 //

samyagdvādaśādhā rātrau prajapedbandhamuktaye /

tridinānnigaḍādūddhvo mucyate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,77.129 //

anenaiva vidhānena sarvasādhanakarmaṇi /

asādhyamapi saptāhātsādhayenmantravittamaḥ // NarP_1,77.130 //

yātrākāle paṭhitvedaṃ mārge gacchati yaḥ pumān /

na duṣṭacauravyāghrādyairbhayaṃ syātparipanthibhiḥ // NarP_1,77.131 //

japannāsecanaṃ kurvañjalenāñjalinā tanau /

na cāsau viṣakṛtyādirogasphoṭaiḥ prabādhyate // NarP_1,77.132 //

kārtavīryaḥ khaladveṣī kṛtavīryasuto balī /

sahasrabāhuḥ śatrughno raktavāsā dhanurdharaḥ // NarP_1,77.133 //

raktagandhoraktamālyo rājā smarturabhīṣṭadaḥ /

dvādaśaitāni nāmāni kārtavīryasya yaḥ paṭhet // NarP_1,77.134 //

saṃpadastasya jāyante janāstasya vaśe sadā /

yaḥ sevate sadā vipra śrīmañcakrāvatārakam // NarP_1,77.135 //

tasya rakṣāṃ sadā kuryāñcakraṃ viṣṇormahātmanaḥ /

mayaitatkavacaṃ vipra dattātreyānmunīśvarāt // NarP_1,77.136 //

śrutaṃ tubhyaṃ nigaditaṃ dhārayasvākhileṣṭadam // NarP_1,77.137 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde kārtavīryakavacakathanaṃ nāma saptasaptatitomo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
kārtavīryasya kavacaṃ kathitaṃ te munīśvara /
mohavidhvaṃsanaṃ jaitraṃ māruteḥ kavacaṃ śṛṇu // NarP_1,78.1 //

yasya saṃdhāraṇātsadyaḥ sarve naśyantyupadravāḥ /

bhūtapretārijaṃ duḥkhaṃ nāśameti na saṃśayaḥ // NarP_1,78.2 //

ekadāhaṃ gato draṣṭuṃ rāmaṃ ramayatāṃ varam /

ānandavanikāsaṃsthaṃ dhyāyantaṃ svātmanaḥ padam // NarP_1,78.3 //

tatra rāmaṃ ramānāthaṃ pūjitaṃ tridaśeśvaraiḥ /

namaskṛtya tadādiṣṭamāsanaṃ sthitavān puraḥ // NarP_1,78.4 //

tatra sarvaṃ mayā vṛttaṃ rāvaṇasya vadhāntakam /

pṛṣṭaṃ provāca rājendraḥ śrīrāmaḥ svayamādarāt // NarP_1,78.5 //

tataḥ kathānte bhagavānmāruteḥ kavacaṃ dadau /

mahyaṃ tatte pravakṣyāmi na prakāśyaṃ hi kutracit // NarP_1,78.6 //

bhaviṣyadetannirddiṣṭaṃ bālabhāvena nārada /

śrīrāmeṇāñjanāsūnāsūnorbhuktimuktipradāyakam // NarP_1,78.7 //

hanumān pūrvataḥ pātu dakṣiṇe pavanātmajaḥ /

pātu pratīcyāmakṣaghnaḥ saumye sāgaratārakaḥ // NarP_1,78.8 //

ūrddha pātu kapiśreṣṭhaḥ kesaripriyanandanaḥ /

adhastādviṣṇubhaktastu pātu madhye ca pāvaniḥ // NarP_1,78.9 //

laṅkāvidāhakaḥ pātu sarvāpadbhyo nirantaram /

sugrīvasacivaḥ pātu mastakaṃ vāyunandanaḥ // NarP_1,78.10 //

bhālaṃ pātu mahāvīro bhruvormadhye nirantaram /

netre chāyāpahārī ca pātu naḥ plavageśvaraḥ // NarP_1,78.11 //

kapolau karṇamūle ca pātu śrīrāmakiṅkaraḥ /

nāsāgramañjanāsūnuḥ pātu vaktraṃ harīśvaraḥ // NarP_1,78.12 //

pātu kaṇṭhe tu daityāriḥ skandhau pātu surārijit /

bhujau pātu mahātejāḥ karau ca caraṇāyudhaḥ // NarP_1,78.13 //

nakhānnākhāyudhaḥ pātu kukṣau pātu kapīśvaraḥ /

vakṣo mudrāpahārī ca pātu pārśve bhujāyudhaḥ // NarP_1,78.14 //

laṅkānibhañjanaḥ pātu pṛṣṭadeśe nirantaram /

nābhiṃ śrīrāmabhaktastu kaṭiṃ pātvanilātmajaḥ // NarP_1,78.15 //

guhyaṃ pātu mahāprajñaḥ sakthinī atithipriyaḥ /

ūrū ca jānunī pātu laṅkāprāsādabhañjanaḥ // NarP_1,78.16 //

jaṅghe pātu kapiśreṣṭho gulphau pātu mahābalaḥ /

acaloddhārakaḥ pātu pādau bhāskarasannibhaḥ // NarP_1,78.17 //

aṅgāni pātu sattvāḍhyaḥ pātu pādāṅgulīḥ sadā /

mukhāṅgāni mahāśūraḥ pātu romāṇi cātmavān // NarP_1,78.18 //

divārātrau trilokeṣu sadāgatiluto 'vatu /

sthitaṃ vrajantamāsīnaṃ pibantaṃ jakṣataṃ kapiḥ // NarP_1,78.19 //

lokottaraguṇaḥ śrīmān pātu tryaṃbakasaṃbhavaḥ /

pramattamapramattaṃ vā śayānaṃ gahaneṃ'buni // NarP_1,78.20 //

sthaleṃ'tarikṣe hyagnau vā parvate sāgare drume /

saṃgrāme saṃkaṭe ghore virāṅrūpadharo 'vatu // NarP_1,78.21 //

ḍākinīśākinīmārīkālarātrimarīcikāḥ /

śayānaṃ māṃ vibhuḥ pātu piśācoragarākṣasīḥ // NarP_1,78.22 //

divyadehadharo dhīmānsarvasattvabhayaṅkaraḥ /

sādhakendrāvanaḥ śaśvatpātu sarvata eva mām // NarP_1,78.23 //

yadrūpaṃ bhīṣaṇaṃ dṛṣṭvā palāyante bhayānakāḥ /

sa sarvarūpaḥ sarvajñaḥ sṛṣṭisthitikaro 'vatu // NarP_1,78.24 //

svayaṃ brahmā svayaṃ viṣṇuḥ sākṣāddevo maheśvaraḥ /

sūryamaṇḍalagaḥ śrīdaḥ pātu kālatraye 'pi mām // NarP_1,78.25 //

yasya śabdamupākarṇya daityadānavarākṣasāḥ /

devā manuṣyāstiryañcaḥ sthāvarā jaṅgamāstathā // NarP_1,78.26 //

sabhayā bhayanirmuktā bhavanti svakṛtānugāḥ /

yasyānekakathāḥ puṇyāḥ śrūyante pratikalpake // NarP_1,78.27 //

so 'vatātsādhakaśreṣṭhaṃ sadā rāmaparāyaṇamaḥ /

vaidhātradhātṛprabhṛti yatkiñciddṛśyate 'tyalam // NarP_1,78.28 //

viddhvi vyāptaṃ yathā kīśarūpeṇānañjanena tat /

yo vibhuḥ so 'hameṣo 'haṃ svīyaḥ svayamaṇurbṛhat // NarP_1,78.29 //

ṛgyajuḥsāmarūpaśca praṇavastrivṛdadhvaraḥ /

tasmai svasmai ca sarvasmai nato 'smyātmasamādhinā // NarP_1,78.30 //

anekānantabrahmāṇḍadhṛte brahmasvarūpiṇe /

samīraṇātmane tasmai nato 'smyātmasvarūpiṇe // NarP_1,78.31 //

namo hanumate tasmai namo mārutasūnave /

namaḥ śrīrāmabhaktāya śyāmāya mahate namaḥ // NarP_1,78.32 //

namo vānara vīrāya sugrīvasakhyakāriṇe /

saṃkāvidahanāyātha mahāsāgaratāriṇe // NarP_1,78.33 //

sītāśokavināśāya rāmamudrādharāya ca /

rāvaṇāntanidānāya namaḥ sarvottarātmane // NarP_1,78.34 //

meghanādamakhadhvaṃsakāraṇāya namonamaḥ /

aśokavanavidhvaṃsakāriṇe jayadāyine // NarP_1,78.35 //

vāyuputrāya vīrāya ākāśodaragāmine /

vanapālaśiraśchetre laṅkāprāsādabhañjine // NarP_1,78.36 //

jvalatkāñcanavarṇāya dīrghalāṅgūladhāriṇe /

saumitrijayadātre ca rāmadūtāya te namaḥ // NarP_1,78.37 //

akṣasya vadhakartre ca brahmaśastranivāriṇe /

lakṣmaṇāṅgamahāśaktijātakṣatavināśine // NarP_1,78.38 //

rakṣoghnāya ripughnāya bhūtaghnāya namonamaḥ /

ṛkṣavānaravīraughaprāsādāya namonamaḥ // NarP_1,78.39 //

parasainyabalaghnāya śastrāstraghnāya te namaḥ /

viṣaghnāya dviṣaghnāya bhayaghnāya namonamaḥ // NarP_1,78.40 //

mahīripubhayaghnāya bhaktatrāṇaikakāriṇa /

parapreritamantrāṇāṃ mantrāṇāṃ staṃbhakāriṇe // NarP_1,78.41 //

payaḥ pāṣāṇataraṇakāraṇāya namonamaḥ /

bālārkamaṇḍalagrāsakāriṇe duḥkhahāriṇe // NarP_1,78.42 //

nakhāyudhāya bhīmāya dantāyudhadharāya ca /

vihṝṅgamāya śavāya vajradehāya te namaḥ // NarP_1,78.43 //

pratigrāmasthitāyātha bhūtapretavadhārthine /

karasthaśailaśastrāya rāma śastrāya te namaḥ // NarP_1,78.44 //

kaupīnavāsase tubhyaṃ rāmabhaktiratāya ca /

dakṣiṇāśābhāskarāya satāṃ candrodayātmane // NarP_1,78.45 //

kṛtyākṣatavyathāghnāya sarvakleśaharāya ca /

svāmyājñāpārthasaṃgrāmasakhyasaṃjayakāriṇe // NarP_1,78.46 //

bhaktānāṃ divyavādeṣu saṃgrāme jayakāriṇe /

kilkilāvuvakārāya ghoraśabdakarāya ca // NarP_1,78.47 //

sarvāgnivyādhisaṃstaṃbhakāriṇe bhayahāriṇe /

sadā vanaphalāhārasaṃtṛptāya viśeṣataḥ // NarP_1,78.48 //

mahārṇavaśilābaddhvasetubandhāya te namaḥ /

ityetatkathitaṃ vipra māruteḥ kavacaṃ śivam // NarP_1,78.49 //

yasmai kasmai na dātavyaṃ rakṣaṇīyaṃ prayatnataḥ /

aṣṭagandhairvilikhyātha kavacaṃ dhārayettu yaḥ // NarP_1,78.50 //

kaṇṭhe vā dakṣiṇe bāhau jayastasya pade pade /

kiṃ punarbahunoktena sādhitaṃ lakṣamādarāt // NarP_1,78.51 //

prajaptametatkavacamasādhyaṃ cāpi sādhayet // NarP_1,78.52 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde hanumatkavacanirūpaṇaṃ nāmāṣṭasaptatitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
athāparaṃ vāyusūnoścaritaṃ pāpanāśanam /
yaduktaṃ svāsu rāmeṇa ānandavanavāsinā // NarP_1,79.1 //

sadyojāte mahākalpe śrutavīrye hanūmati /

mama śrīrāmacandrasya bhaktirastu sadaiva hi // NarP_1,79.2 //

śṛṇuṣva gadato mattaḥ kumārasya kumāraka /

caritaṃ sarvapāpaghnaṃ śṛṇvatāṃ paṭhatāṃ sadā // NarP_1,79.3 //

vāñchāmyahaṃ sadā vipra saṃgamaṃ kīśarūpiṇā /

rahasyaṃ rahasi svasya mamānandavanottame // NarP_1,79.4 //

parīte 'tra sakhāyo me sakhyaśca vigatajvarāḥ /

krīḍanti sarvadā cātra prākaṭye 'pi rahasyapi // NarP_1,79.5 //

kasmiṃścidavatāre tu yadvṛttaṃ ca raho mama /

tadatra prakaṭaṃ tubhyaṃ karomi prītamānasaḥ // NarP_1,79.6 //

āvirbhūto 'smyahaṃ pūrvaṃ rājño daśarathakṣaye /

caturyūhātmakastakatra tasya bhāryātraye mune // NarP_1,79.7 //

tataḥ katipayairabdairāgato dvijapuṅgavaḥ /

viśvāmitror'thayāmāsa pitaraṃ mama bhūpatim // NarP_1,79.8 //

yakṣarakṣovighātārthaṃ lakṣmaṇena sahaiva mām /

preṣayāmāsa dharmātmā siddhāśramamaramyakam // NarP_1,79.9 //

tatra gatvāśramamṛberdūṣayantī niśācarau /

dhvastau subāhumārīcau prasanno 'bhūttadā muniḥ // NarP_1,79.10 //

astragrāmaṃ dadau mahyaṃ māsaṃ cāvāsayattathā /

tato gādhisutodhīmān jñātvā bhāvyarthamādarāt // NarP_1,79.11 //

mithilāmanayattatra raudraṃ cādarśayaddhvanuḥ /

tasya kanyāṃ paṇībhūtāṃ sītāṃ surasutopamām // NarP_1,79.12 //

dhanurvibhajya samiti labdhavānmānino 'sya ca /

tato mārge bhṛgupaterdarppamūḍhaṃ ciraṃ smayan // NarP_1,79.13 //

vyaṣanīyāgamaṃ paścādayodhyāṃ svapituḥ purīm /

tato rājñāhamājñāya prajāśīlanamānasaḥ // NarP_1,79.14 //

yauvarājye svayaṃ prītyā saṃmantryātpairvikalpitaḥ /

tacchutvā supriyā bhāryā kaikaiyī bhūpatiṃ mune // NarP_1,79.15 //

devakāryavidhānārthaṃ vidūṣitamatirjagau /

putro me bharato nāma yauvarājye 'bhiṣicyatām // NarP_1,79.16 //

rāmaścaturdaśasamā daṇḍakānpravivāsyatām /

tadākarṇyā hamudyukto 'raṇyaṃ bhāryānujānvitaḥ // NarP_1,79.17 //

gantuṃ nṛpatinānukto 'pyagamaṃ citrakūṭakam /

tatra nityaṃ vanyaphalairmāṃsaiścāvartitakriyaḥ // NarP_1,79.18 //

nivasanneva rājñastu nidhanaṃ cāpyavāgamam /

tato bharataśatrughnau bhrātarau mama mānadau // NarP_1,79.19 //

māntṛvargayutau dīnau sācāryāmātyanāgarau /

vyajijñapatamāgatyapañcavaṭyāṃ nijāśramam // NarP_1,79.20 //

akalpayaṃ bhrātṛbhāryāsahitaśca trivatsaram /

tatastrayodaśe varṣe rāvaṇo nāma rākṣasaḥ // NarP_1,79.21 //

māyayā hṛtavānsītāṃ priyāṃ mama parokṣataḥ /

tato 'haṃ dīnavadana ṛṣyamūkaṃ hi parvatam // NarP_1,79.22 //

bhāryāmanveṣayanprāptaḥ sakhyaṃ haryadhipena ca /

atha vālinamāhatya sugrīva statpade kṛtaḥ // NarP_1,79.23 //

saha vānarayūthaiśca sāhāyyaṃ kṛtavānmama /

virudhya rāvaṇenālaṃ mama bhakto vibhīṣaṇaḥ // NarP_1,79.24 //

āgato hyabhiṣicyāśulaṅkeśo hi vikalpitaḥ /

hatvā tu rāvaṇaṃ saṃkhye saputrāmātyabāndhavam // NarP_1,79.25 //

sītāmādāya saṃśuddhvāmayodhyāṃ samupāgataḥ /

tataḥ kālāntare viprasugrīvaśca vibhīṣaṇaḥ // NarP_1,79.26 //

nimantritau pituḥ śrāddhve ṣaṭkulāśca dvijottamāḥ /

ayodhyāyāṃ samājagmuste tu sarve nimantritāḥ // NarP_1,79.27 //

ṛte vibhīṣiṇaṃ tatra cintayāne raghūttame /

śaṃbhurbrāhmaṇarūpeṇa ṣaṭkulaiśca sahāgataḥ // NarP_1,79.28 //

atha pṛṣṭo mayā śaṃbhurvibhīṣaṇasamāgame /

nītvā māṃ draviḍe deśe mocaya dvijabandhanāt // NarP_1,79.29 //

mayā nimantritāḥ śraddhe hyagastyādyā munīśvarāḥ /

saṃbhojitāstu prayayuḥ svasvamāśramamaṇḍalam // NarP_1,79.30 //

tataḥ kālāntare viprā devā daityā nareśvarāḥ /

gautamena samāhūtāḥ sarve yajñasabhājitāḥ // NarP_1,79.31 //

te sarve sphaāṭikaṃ liṅgaṃ tryaṃbakādrau niveśitam /

saṃpūjya nyavaṃsastatra devadaityanṛpāgrajāḥ // NarP_1,79.32 //

tasminsamāje vitate sarvauṃrliṅge samarcite /

gautamo 'pyatha madhyāhne pūjayāmāsa śaṅkaram // NarP_1,79.33 //

sarve śuklāṃbaradharā bhasmoddhvūlitavigrahāḥ /

sitena bhasmanā kṛtvā sarvasthāne tripuṇḍrakam // NarP_1,79.34 //

natvā tu bhārgavaṃ sarve bhūtaśuddhiṃ pracakramuḥ /

hṛtpadmamadhye suṣiraṃ tatraiva bhūtapañcakam // NarP_1,79.35 //

teṣāṃ madhye mahākāśamākāśe nirmalāmalam /

tanmadhye ca maheśānaṃ dhyāyeddīptimayaṃ śubham // NarP_1,79.36 //

ajñānasaṃyutaṃ bhūtaṃ samalaṃ karmasaṃgataḥ /

taṃ dehamākāśadīpe pradahejjñānavahninā // NarP_1,79.37 //

ākāśasyāvṛttiṃ cāhaṃ dagdhvākāśamatho dahet /

dagdhvākāśamatho vāyumagnibhūtaṃ tathā dahet // NarP_1,79.38 //

abbhūtaṃ ca tato dagdhvā pṛthivībhūtameva ca /

tadāśritānguṇāndagdhvā tato dehaṃ pradāhayet // NarP_1,79.39 //

evaṃ pradagdhvā bhūtārdi dehī tajjñānavahninā /

śikhāmadhyasthitaṃ viṣṇumānandarasanirbharam // NarP_1,79.40 //

niṣpannacandrakiraṇasaṃkāśakiraṇaṃ kiraṇaṃ śivam /

śivāṅgotpannakiraṇairamṛtadravasaṃyutaiḥ // NarP_1,79.41 //

suśītalā tato jvālā praśāntā candraraśmivat /
prasāritasudhārugbhiḥ sāṃdrībhūtaśca saṃplavaḥ /
anena plāvitaṃ bhūtagrāmaṃ saṃcintayetparam // NarP_1,79.42 //

itthaṃ kṛtvā bhūtaśuddhiṃ kriyārhe martyaḥ śuddho jāyate hyeva sadyaḥ /

pūjāṃ kartuṃ japyakarmāpi paścādevaṃ dhyāyedbrahmahatyādiśuddhyai // NarP_1,79.43 //

evaṃ dhyātvā cadrandīptiprakāśaṃ dhyānenāropyāśu liṅge śivasya /

sadāśivaṃ dīpamadhye vicintya pañcākṣareṇārcanamavyayaṃ tu // NarP_1,79.44 //

āvāhanādīnupacārāṃratathāpi kṛtvā snānaṃ pūrvavacchaṅkarasya /

auduṃbaraṃ rājataṃ svarṇapīṭhaṃ vastrādicchannaṃ sarvameveha pīṭham // NarP_1,79.45 //

ante kṛtvā budbudābhyāṃ ca sṛṣṭiṃ pīṭhe pīṭhe nāgamekaṃ purastāt /

kuryātpīṭhe corddhvake nāgayugmaṃ devābhyāśe dakṣiṇe vāmataśca // NarP_1,79.46 //

japāpuṣpaṃ nāgamadhye nidhāya madhye vastraṃ dvādaśaprātiguṇye /

suśvetena tasya madhye maheśaṃ liṅgākāraṃ pīṭhayuktaṃ prapūjyam // NarP_1,79.47 //

evaṃ kṛtvā sādhakāste tu sarve dattvā dattvā pañcagandhāśaṣṭagandham /

puṣpaiḥ patraiḥ śrītilairakṣataiśca tilonmiśraiḥ kevalaiścaprapūjya // NarP_1,79.48 //

dhūpaṃ dattvā vidhivatsaṃprayuktaṃ dīpaṃ dattvā coktamevopahāram /

pūjāśeṣaṃ te samāpyātha sarve gītaṃ nṛtyaṃ tatra tatrāpi cakruḥ // NarP_1,79.49 //

kāle cāsminsuvrate gautamasya śiṣyaḥ prāptaḥ śaṅkarātmeti nāmnā // NarP_1,79.50 //

unmattaveṣo digvāsā anekāṃ vṛttimāsthitaḥ /

kvaciddvijātipravaraḥ kvaciñcaṇḍālasannibhaḥ // NarP_1,79.51 //

kvacicchūdrasamo yogī tāpasaḥ kvacidapyuta /

garjatyutpatate caiva nṛtyati stauti gāyati // NarP_1,79.52 //

roditi śṛṇute 'tyuktaṃ patatyuttiṣṭhati kvacit /

śivajñānaikasaṃpannaḥ paramānandanirbharaḥ // NarP_1,79.53 //

saṃprāpto bhojyavelāyāṃ gautamasyāntikaṃ yayau /

bubhuje guruṇā sākaṃ kvaciducchiṣṭameva ca // NarP_1,79.54 //

kvacillihati tatpātraṃ tūṣṇīmevābhyagātkvacit /

hastaṃ gṛhītvaiva guroḥ svayamevābhunakkvacit // NarP_1,79.55 //

kvacid gṛhāntare mūtraṃ kvacitkardamale panam /

sarvadā taṃ gururdṛṣṭvā karamālaṃbya mandiram // NarP_1,79.56 //

praviśya svīyapīṭhe tamupaveśyāpyabhojayat /

svayaṃ tadasya pātreṇa bubhujegautamo muniḥ // NarP_1,79.57 //

tasya cittaṃ parijñātuṃ kadācidatha suṃdarī /
ahalyā śiṣyamāhūya bhuṅkṣveti prāha taṃ mudā /
nirdiṣṭo gurupatnyā tu bubhuje so 'viśeṣataḥ // NarP_1,79.58 //

yathā papau hi pānīyaṃ tathā vahnimapi dvijā /

kaṇṭakānannavadbhuktvā yathāpūrvamatiṣṭhata // NarP_1,79.59 //

puro hi munikanyābhirāhūto bhojanāya ca /

dinedine tatpradattaṃ loṣṭamaṃbu ca gomayam // NarP_1,79.60 //

kardamaṃ kāṣṭhadaṇḍaṃ ca bhuktvā pītvātha harṣitaḥ /

etādṛśo munirasau caṇḍālasadṛśākṛtiḥ // NarP_1,79.61 //

sujīrṇopānahau haste gṛhītvā pralapanhasan /

antyajocitaveṣaśca vṛṣaparvāṇamabhyagāt // NarP_1,79.62 //

vṛṣaparveśayormadhye digvāsāḥ samatiṣṭata /

vṛṣaparvā tamajñātvā pīḍayitvā śiro 'cchinat // NarP_1,79.63 //

hate tasmindvijaśreṣṭhe jagadetañcarācaram /

atīva kaluṣaṃ hyāsīttatrasthā munayastathā // NarP_1,79.64 //

gautamasya mahāśokaḥ saṃjātaḥ sumahātmanaḥ /

niryayau cakṣuṣo vāri śokaṃ saṃdarśayanniva // NarP_1,79.65 //

gautamaḥ sarvadaittayānāṃ sannidhau vākyamuktavān /

kimanena kṛte pāpaṃ yena cchinnamidaṃ śiraḥ // NarP_1,79.66 //

mama prāṇādhikasyeha sarvadā śivayoginaḥ /

mamāpi maraṇaṃ satyaṃ śiṣyacchadmā yato guruḥ // NarP_1,79.67 //

śaivānāṃ dharmayuktānāṃ sarvadā śivavartinām /

maraṇaṃ yatra dṛṣṭaṃ syāttatra no maraṇaṃ dhruvam // NarP_1,79.68 //

tacchrutvā hyasurācāryaḥ sukraḥ prāha vidāṃvaraḥ /

enaṃ saṃjīvayiṣyāmi bhārgavaṃ śaṅkarapriyam // NarP_1,79.69 //

kimarthaṃ mriyate brahmanpaśya me tapaso balam /

iti vādini viprendre gautamo 'pi mamāra ha // NarP_1,79.70 //

tasminmṛte 'tha śukro 'pi prāṇāṃstatyāja yogataḥ /

tasyaivaṃ hatimājñāya prahlādādyā ditīśvarāḥ // NarP_1,79.71 //

devā nṛpā dvijāḥ sarve mṛtā āsaṃstadadbhutam /

mṛtamāsīdatha balaṃ tasya bāṇasya dhīmataḥ // NarP_1,79.72 //

ahalyā śokasaṃtaptā rurodoñcaiḥ punaḥpunaḥ /

gautamena maheśasya pūjayā pūjito vibhuḥ // NarP_1,79.73 //

vīrabhadro mahāyogī sarvaṃ dṛṣṭvā cukopa ha /

aho kaṣṭamahokaṣṭaṃ maheśā bahavo hatāḥ // NarP_1,79.74 //

śivaṃ vijñāpayiṣyāmi tenoktaṃ karavāṇyatha /

iti niścitya gatavānmandarācalamavyayam // NarP_1,79.75 //

namaskṛtvā virūpākṣaṃ vṛttasarvamathoktavān /

brahmāṇaṃ ca hariṃ tatra sthitau prāha śivo vacaḥ // NarP_1,79.76 //

madbhaktaiḥ sāhasaṃ karma kṛtaṃ jñātvā varapradam ///

gatvā paśyāmi he viṣṇo sarvaṃ tatkṛtasāhasam // NarP_1,79.77 //

ityuktvā vṛṣamāruhya vāyunā dhūtacāmaraḥ /

nandikena suveṣeṇa dhṛte chatre 'tiśobhane // NarP_1,79.78 //

suśvete hemadaṇḍe ca nānyayogye dhṛte vibho /

maheśānumatiṃ labdhvā harirnāgāntake sthitaḥ // NarP_1,79.79 //

āraktanīlacchatrābhyāṃ śuśubhe lakṣmakaustubhaḥ /

śivānumatyā brahmāpi haṃsārūḍho 'bhavattadā // NarP_1,79.80 //

indragopaprabhākāracchatrābhyāṃ śuśubhe vidhiḥ /

indrādisarvadevāśca svasvavāhanasaṃyutāḥ // NarP_1,79.81 //

atha te niryayuḥ sarve nānāvādyānumoditāḥ /

koṭikoṭigaṇākīrṇā gautamasyāśramaṃ gatāḥ // NarP_1,79.82 //

brahmaviṣṇu maheśānā dṛṣṭvā tatparamādbhutam /

svabhaktaṃ jīvayāmāsa vāmakoṇanirīkṣaṇāt // NarP_1,79.83 //

śaṅkaro gautamaṃ prāha tuṣṭo 'haṃ te varaṃ vṛṇu /

tadākarṇya vacastasya gautamaḥ prāha sādaram // NarP_1,79.84 //

yadi prasanno deveśa yadi deyo varo mama /

tvalliṅgārcanasāmarthyaṃ nityamastu mameśvara // NarP_1,79.85 //

vṛtametanmayā deva trinetra śṛṇu cāparam /

śiṣyo 'yaṃ me mahābhāgo heyādeyādivarjitaḥ // NarP_1,79.86 //

prekṣaṇīyaṃ mamatvena na ca paśyati cakṣuṣā /

na ghrāṇagrāhyaṃ deveśa na pātavyaṃ na cetarat // NarP_1,79.87 //

iti buddhvyā tathā kurvansa hi yogī mahāyaśaḥ /

unmattavikṛtākāraḥ śaṅkarātmeti kīrtitaḥ // NarP_1,79.88 //

na kaścittaṃ prati dveṣī na ca taṃ hiṃsayedapi /

etanme dīyatāṃ deva mṛtānāmamṛtistathā // NarP_1,79.89 //

tacchrutvomāpatiḥ prīto nirīkṣya harimavyayaḥ /

svāṃśena vāyunā dehamāviśajjagadīśvaraḥ // NarP_1,79.90 //

harirūpaḥ śaṅkarātmā mārutiḥ kapisattamaḥ /

paryāyairucyate 'dhīśaḥ sākṣādviṣṇuḥ śivaḥ paraḥ // NarP_1,79.91 //

ākalpateṣu pratyekaṃ kāmarūpamupāśritaḥ /

mamājñākārako rāmabhaktaḥ pūjitavigrahaḥ // NarP_1,79.92 //

anantakalpamīśānaḥ sthāsyati prītamānasaḥ /

tvayā kṛtamidaṃ veśma vistṛtaṃ supratiṣṭitam // NarP_1,79.93 //

nityaṃ vai sarvarūpeṇa tiṣṭhāmaḥ kṣaṇamādarāt /

samarcitāḥ prayāsyāmaḥ svasvavāsaṃ tataḥ param // NarP_1,79.94 //

athābabhāṣe viśveśaṃ gautamo munipuṅgavaḥ /

ayogyaṃ prārthayāmīśa hyarthī doṣaṃ na paśyati // NarP_1,79.95 //

brahmādyalabhyaṃ deveśa dīyatāṃ yadi rocate /

atheśo viṣṇumālokya gṛhītvā tatkaraṃ kare // NarP_1,79.96 //

prahasannaṃbujābhākṣamityuvāca sadāśivaḥ /

kṣāmodaro 'si govinda deyaṃ te bhojanaṃ kimu // NarP_1,79.97 //

svayaṃ praviśya yadi vā svayaṃ bhuṅkṣva svagehavat /

gaccha vā pārvatīgehaṃ yā kukṣiṃ pūrayiṣyati // NarP_1,79.98 //

ityuktvā tatkarālaṃbī hyekāntamagamadvibhuḥ /

ādiśya nandinaṃ devo dvārādhyakṣaṃ yathoktavat // NarP_1,79.99 //

sa gatvā gautamaṃ vātha hyuktavānviṣṇubhāṣaṇam /

saṃpādayānnaṃ deveśā bhoktukāmā vayaṃ mune // NarP_1,79.100 //

ityuktvaikāntamagamadvāsudevena śaṅkaraḥ /

mṛduśayyāṃ samāruhya śayitau devatottamau // NarP_1,79.101 //

anyonyaṃ bhāṣaṇaṃ kṛtvā prottasthaturubhāvapi /

gatvā taḍāgaṃ gaṃbhīraṃ srāsyantau devasattamau // NarP_1,79.102 //

karāṃbupātamanyonyaṃ pṛthakkṛtvobhayatra ca /

munayo rākṣasāścaiva jalakrīḍāṃ pracakrire // NarP_1,79.103 //

atha viṣṇurmaheśaśca jalapānāni śīghrataḥ /

cakratuḥ śaṅkaraṛ padmakiñjalkāñjalinā hareḥ // NarP_1,79.104 //

avākiranmukhe tasya padmotphullavilocane /

netre keśarasaṃpātātpramīlayata keśavaḥ // NarP_1,79.105 //

atrāntare hareḥ skandhamāruroha maheśvaraḥ /

haryuttamāṅgaṃ bāhubhyāṃ gṛhītvā saṃnyamajjayat // NarP_1,79.106 //

unmajjayitvā ca punaḥ punaścāpi punaḥpunaḥ /

pīḍitaḥ sa hariḥ sūkṣmaṃ pātayāmāsa śaṅkaram // NarP_1,79.107 //

atha pādau gṛhītvā taṃ bhrāmayanvicakarṣa ha /

atāḍayaddhvarervakṣaḥ pātayāmāsa cācyutam // NarP_1,79.108 //

athotthito haristoyamādāyāñjalinā tataḥ /

śīrṣe caivākiracchaṃbhumatha śaṃbhuratho hariḥ // NarP_1,79.109 //

jalakrīḍaivamabhavadatha carṣigaṇāntare /

jalakrīḍāsaṃbhrameṇa visrastajaṭabandhanāḥ // NarP_1,79.110 //

atha saṃbhramatāṃ teṣāmanyonyajaṭabandhanam /

itare tarabaddhvāsu jaṭāsu ca munīśvarāḥ // NarP_1,79.111 //

śaktimanto 'śaktimata ākarṣanti ca savyatham /

pātayanto 'nyataścāpi ktrośanto rudatastathā // NarP_1,79.112 //

evaṃ pravṛtte tumule saṃbhūte toyakarmaṇi /

ākāśe vānareśastu nanarta ca nanāda ca // NarP_1,79.113 //

vipañcīṃ vādayanvādyaṃ lalitāṃ gītimujjagau /

sugītyā lalitā yāstu āgāyata vidhā daśa // NarP_1,79.114 //

śuśrāva gītiṃ madhurāṃ śaṅkaro lokabhāvataḥ /

svayaṃ gātuṃ hi lalitaṃ mandaṃmandaṃ pracakrame // NarP_1,79.115 //

svayaṃ gāyati deveśe viśrāmaṃ galadeśikam /

svaraṃ dhruvaṃ samādāya sarvalakṣaṇasaṃyutam // NarP_1,79.116 //

svadhārāmṛtasaṃyuktaṃ gānenaivamaponayan /

vāsudevo mardalaṃ ca karābhyāmapyavādayat // NarP_1,79.117 //

ambujāṅgaścaturvakrastuṃbururmukharo babhau /

tānakā gautamādyāstu gayako vāyujo 'bhavat // NarP_1,79.118 //

gāyake madhuraṃ gītaṃ hanūmati kapīśvare /

mlānamalmānamabhavatkṛśāḥ puṣṭāstadābhavan // NarP_1,79.119 //

svāṃ svāṃ gītimataḥ sarve tiraskṛtyaiva mūrcchitā /

tūṣṇībhūtaṃ samabhavaddevarṣigaṇadānavam // NarP_1,79.120 //

ekaḥ sa hanumān gātā śrotāraḥ sarva eva te /
madhyāhnakāle vitate gāyamāne hanūmati /
svasvavāha namāruhya nirgatāḥ sarvadevatāḥ // NarP_1,79.121 //

gānapriyo maheśastu jagrāha plavageśvaram /

plavaga tvaṃ mayājñapto niḥśaṅko vṛṣamāruha // NarP_1,79.122 //

mama cābhimukho bhūtvā gāyasvānekagāyanam /

athāha kapiśārdūlo bhagavantaṃ maheśvaram // NarP_1,79.123 //

vṛṣabhārohasāmarthyaṃ tava nānyasya vidyate ṣa //

tava vāhanamāruhya pātakī syāmahaṃ vibho // NarP_1,79.124 //

māmevāruha deveśa vihṝṅgaḥ śivadhāraṇaḥ /

tava cābhimukhaṃ gānaṃ kariṣyāmi vilokaya // NarP_1,79.125 //

atheśvaro hanūmantamāruroha yathā vṛṣam /

ārūḍhe śaṅkare deve hanumatkandharāṃ śivaḥ // NarP_1,79.126 //

chitvā tvacaṃ parāvṛtya sukhaṃ gāyati pūrvavat /

śṛṇvangītisudhāṃ śaṃbhurgaunta masya gṛhaṃ tataḥ // NarP_1,79.127 //

sarve cāpyāgatāstatra devarṣigaṇadānavāḥ /

pūjitā gautamenātha bhojanāvasare sati // NarP_1,79.128 //

yacchuṣkaṃ dārusaṃbhūtaṃ gṛho pakaraṇādikam /

prarūḍhamabhavatsarvaṃ gāyamāne hanūmati // NarP_1,79.129 //

tasmingāne samastānāṃ citraṃ dṛṣṭiratiṣṭata // NarP_1,79.130 //

dvibāhurīśasya padābhivaṃ danaḥ samastagātrābharaṇopapannaḥ /

prasannamūrtistaruṇaḥ sumadhye vinyastamūrddhvāñjalibhiḥ śirobhiḥ // NarP_1,79.131 //

śiraḥ karābhyāṃ parigṛhya śaṅkaro hanūmataḥ pūrvamukhaṃ cakāra /

padmāsanāsīnahanūmatoṃ'jalau nidhāya pādaṃ tvaparaṃ mukhe ca // NarP_1,79.132 //

pādāṅgulībhyāmatha nāsikāṃ vibhuḥ snehena jagrāha ca mandamandam /

skandhe mukhe tvaṃsatale ca kaṇṭhe vakṣasthale ca stanamadhyame hṛdi // NarP_1,79.133 //

tataśca kukṣāvatha nābhimaṇḍalaṃ pādaṃ dvitīyaṃ vidadhāti cāñjalau /

śiro gṛhītvāvanamayya śaṅkaraḥ pasparśa pṛṣṭhaṃ cibukena so 'dhvani // NarP_1,79.134 //

hāraṃ ca muktāparikalpitaṃ śivo hanūmataḥ kaṇṭhagataṃ cakāra // NarP_1,79.135 //

atha viṣṇurmaheśānamiha vacanamuktavān /

hanūmatā samo nāsti kṛtsnabrahmāṇḍamaṇḍale // NarP_1,79.136 //

śrutidevādyagamyaṃ hi padaṃ tava kapisthitam /

sarvopaniṣadavyaktaṃ tvatpadaṃ kapisarvayuk // NarP_1,79.137 //

yamādisādhanairṃyogairna kṣaṇaṃ te padaṃ sthiram /

mahāyogihṛdaṃbhoje paraṃ svasthaṃ hanūmati // NarP_1,79.138 //

varṣakoṭisahasraṃ tu sahasrābdairathānvaham /

bhaktyā saṃpūjito 'pīśa pādo no darśitastvayā // NarP_1,79.139 //

loke vādo hi sumahāñchaṃbhurnārāyaṇapriyaḥ /

haripriyastathā śaṃbhurna tādṛgbhāgyamasti me // NarP_1,79.140 //

tacchrutvā vacanaṃ śaṃbhurviṣṇoḥ prāha mudānvitaḥ /

na tvayā sadṛśo mahyaṃ priyo 'nyo 'sti hare kvacit // NarP_1,79.141 //

pārvatī vā tvayā tulyā vartate naiva bhidyate /

atha devāya mahate gautamaḥ prāṇipatya ca // NarP_1,79.142 //

vyajijñapadameyātmajdevairhi karuṇānidhe /

madhyāhno 'yaṃ vyatikrānto bhuktivelākhilasya ca // NarP_1,79.143 //

athācamya mahādevo viṣṇunā sahito vibhuḥ /

praviśya gautamagṛhaṃ bhojanāyopacakrame // NarP_1,79.144 //

ratnāṅgulīyairathanūpurābhyāṃ dukūlabandhena taḍitsukāñcyā /

hārairanekairatha kaṇṭhaniṣkayajñopavītottaravāsasī ca // NarP_1,79.145 //

vilaṃbicañcanmaṇikuṇḍalena supuṣpadhaṃmillavareṇa caiva /

pañcāṅgagandhasya vilepanena bāhvaṅgadaiḥ kaṅkaṇakāṅgulīyaiḥ // NarP_1,79.146 //

atho vibhūṣitaḥ śivo niviṣṭa uttamāsane /

svasaṃmukhaṃ hariṃ tathā nyaveśayadvarāsane // NarP_1,79.147 //

devaśreṣṭhau harīśau tāvanyonyābhimukhasthitau /

suvarṇabhājanasthānnaṃ dadau bhaktyā sa gautamaḥ // NarP_1,79.148 //

triṃśatprabhedānbhakṣyāṃstu pāyasaṃ ca caturvidham /

supakvaṃ pākajātaṃ ca kalpitaṃ yacchatadvayam // NarP_1,79.149 //

apakkaṃ miśrakaṃ tadvattriṃśataṃ parikalpitam /

śataṃ śataṃ sukandānāṃ śākānāṃ ca prakalpitam // NarP_1,79.150 //

pañcaviṃśatidhā sarpiḥsaṃskṛtaṃ vyañjanaṃ tathā /

śarkarādyaṃ tathā cūtamocākharjūradāḍimam // NarP_1,79.151 //

drākṣekṣunāgaraṅgaṃ ca miṣṭaṃ pakvaṃ phalotkaram /

priyālakrañjambuphalaṃ vikaṅkataphalaṃ tathā // NarP_1,79.152 //

evamādīni cānyāni dravyāṇīśe samarpya ca /

dattvāpośānakaṃ vipro bhuñjadhvamiti cābravīt // NarP_1,79.153 //

bhuñjānaiṣu ca sarveṣu vyajanaṃ sūkṣmavistṛtam /

gautamaḥ svayamādāya śivaviṣṇū avījayat // NarP_1,79.154 //

parihāsamatho kartumiyeṣa parameśvaraḥ /

paśya viṣṇo hanūmantaṃ kathaṃ bhuṅkte sa vānaraḥ // NarP_1,79.155 //

vānaraṃ paśyati harau maṇḍakaṃ viṣṇubhājane /

cakṣepa munisaṃṣeṣu paśyatsvapi maheśvaraḥ // NarP_1,79.156 //

hanūmate dattavāṃśca svocchiṣṭaṃ pāyasādikam /

tvaducchiṣṭabhojyaṃ tu tavaiva vacanādvibho // NarP_1,79.157 //

anarhaṃ mama naivedyaṃ patraṃ puṣpaṃ phalādikam /

mahyaṃ nivedya sakalaṃ kūpa eva viniḥkṣipet // NarP_1,79.158 //

abhukte tvardvañco nūnaṃ bhukte cāpi kṛpā tava /

bāṇaliṅge svayaṃbhūte candrakānte hṛdi sthite // NarP_1,79.159 //

cāndrāyaṇa samaṃ jñeyaṃ śambhornaivedyabhakṣaṇam /

bhuktiveleyamadhunā tadvairasyaṃ kathāntarāt // NarP_1,79.160 //

bhuktvā tu kakathayiṣyāmi nirviśaṅkaṃ vibhuṅkṣva tat /

athāsau jalasaṃskāraṃ kṛtavān gautamo muniḥ // NarP_1,79.161 //

āraktasusnigandhasusūkṣmagātrānanekadhādhautasuśobhitāṅgān /

taḍāgatoyaiḥ katabījagharṣitairviśaudhitaistaiḥ karakānapūrayat // NarP_1,79.162 //

nadyāḥ saikatavedikāṃ navatarāṃ saṃchādya sūkṣmāṃbaraiḥ,śuddhvaiḥ śvetatarairathopari ghaṭāṃstoyena pūrṇānkṣipet /
liptvā nālakajātimāstapuṭakaṃ tatkaulakaṃ kārikācūrṇaṃ candanacandraraśmiviśadāṃ mālāṃ puṭāntaṃ kṣipet /
yāmasyāpi punaśca vārivasanenāśodhya kumbhena tañcandpranthimatho nidhāya bakulaṃ kṣiptvā tathā pāṭalam // NarP_1,79.163 //

śephaālīstabakamatho jalaṃ ca tatra,vinyasya prathamata eva toyaśuddhim /

kṛtvātho mṛdutaraṃ sūkṣmavastrakhaṇḍenāveṣṭetsṛṇikamukhaṃ ca sūkṣmacandram // NarP_1,79.164 //

anātapapradeśe tu nidhāya karakānatha /

mandavātasamopete sūkṣmavyajanavījete // NarP_1,79.165 //

siṃcecchītairjalaiścāpi vāsitaiḥ sṛṇikāmapi /

saṃskṛtāḥ svāyatāstatra narā nāryo 'thavā nṛpāḥ // NarP_1,79.166 //

tatkanyā vā kṣālitāṅgā dhautapādāḥsuvāsasaḥ /

madhurpigamaniryāsamasāṃdramagurūdbhavam // NarP_1,79.167 //

bāhumūle ca kaṇṭhe ca vilipyāsāṃdrameva ca /

mastake jāpakaṃ nyasya pañcagandhavilepanam // NarP_1,79.168 //

puṣpanaddhvasukeśāstu tāḥ śubhāḥ syuḥ sunirmalāḥ /

evamevārcitā nārya āptakuṅkumavigrahāḥ // NarP_1,79.169 //

yuvatyaścārusarvāṅgyo nitarāṃ bhūṣaṇairapi /

etādṛgvanitābhirvā narairvā dāpayejjalam // NarP_1,79.170 //

te 'pi prādānasamaye sūkṣmavastrālpaveṣṭanam /

athavāmakare nyasya karakaṃ prekṣya tatra hi // NarP_1,79.171 //

dorikānyastamunmucya tatastoyaṃ pradāpayet /

evaṃ sa kārayāmāsa gautamo bhagavānmuniḥ // NarP_1,79.172 //

maheśādiṣu sarveṣu bhuktavatsu mahātmasu /

prakṣālitāṅghrihasteṣu gandhodvartitapāṇiṣu // NarP_1,79.173 //

uñcāsanasamāsīne devadeve maheśvare /

atha nīcasamāsīnādevāḥ sarṣigaṇāstathā // NarP_1,79.174 //

maṇipātreṣu saṃveṣṭtha pūgakhaṇḍānsudhūpitān /

akoṇānvartulānsthūlānasūkṣmānakṛśānapi // NarP_1,79.175 //

śvetapatrāṇi saṃśodhya kṣiptvā karpūrakhaṇḍakam /

cūrṇaṃ ca śaṅkarāyātha nivedayati gautame // NarP_1,79.176 //

gṛhāṇa deva tāṃbūlamityuktavacane munau /

kape gṛhāṇa tāṃbūlaṃ prayaccha mama khaṇḍakān // NarP_1,79.177 //

uvāca vānaro nāsti mama śuddhirmaheśvara /

anekaphalabhoktṛātvādvānarastu kathaṃ śuciḥ // NarP_1,79.178 //

tacchrutvā tu virūpākṣāḥ prāha vānarasattamam /

madvākyādakhilaṃ śuddhyenmadvākyādamṛtaṃ viṣam // NarP_1,79.179 //

madvākyādakhilā vedā madvākyāddevatādayaḥ /

madvāṅkyāddhvarmavijñānaṃ madvākyānmokṣa ucyate // NarP_1,79.180 //

purāṇānyāgamāścaiva smṛtayo mama vākyataḥ /

ato gṛhāṇa tāṃbūlaṃ mama dehi sukhaṇḍakān // NarP_1,79.181 //

harirvāmakareṇādhāttāṃbūlaṃ pūgakhaṇḍakam /

tatataḥ patrāṇi saṃgṛhya tasmai khaṇḍānsamarpayat // NarP_1,79.182 //

karpūramagrato dattaṃ gṛhītvābhakṣayacchivaḥ /

deve tu kṛtatāṃbūle pārvatī mandarācalāt // NarP_1,79.183 //

jayāvijayayorhastaṃ gṛhītvāyānmunergṛham /

devapādau tato natvā vinamravadanābhavat // NarP_1,79.184 //

unnamayya mukhi tasyā idamāha trilocanaḥ /

tvadarthaṃ devadeveśi aparādhaḥ kṛto mayā // NarP_1,79.185 //

yattvāṃ vihāya bhuktaṃ hi tathānyacchṛṇu suṃdari /

yattvāṃ svamandire tyaktvā mahadeno mayā kṛtam // NarP_1,79.186 //

kṣantumarhasi deveśi tyaktakopā vilokaya /

na babhāṣe 'pyevamuktā sārundhatyā viniryayau // NarP_1,79.187 //

nirgacchantīṃ munirjñātvā daṇḍavatpraṇanāma ha /

athovāca śivā taṃ cagautama tvaṃ kimicchasi // NarP_1,79.188 //

athāha gautamo devīṃ pārvatīṃ prekṣya sasmitām /

kṛtakṛtyo bhaveyaṃ vai bhuktāyāṃ madgṛhe tvayi // NarP_1,79.189 //

tataḥ prāha śivā vipraṃ gautamaṃ racitāñjalim /

bhokṣyāmi tvadgṛhe vipra śaṅkarānumatena vai // NarP_1,79.190 //

atha gatvā śivaṃ viṃśe labdhānujñastvarāgataḥ /

bhojayāmāsa girijāṃ devīṃ cārundhatīṃ tathā // NarP_1,79.191 //

bhuktvātha pārvatī sarvagandhapuṣpādyalaṅkṛtā /

sahānu carakanyābhiḥ sahasrābhirharaṃ yayau // NarP_1,79.192 //

athāhar śakaro devī gaccha gautamamandiram /

saṃdhyopāstimahaṃ kṛtvā hyāgamiṣye tavāntikam // NarP_1,79.193 //

ityuktvā prayayau devī gautamasyaiva madiram /

saṃdhyāvadanakāmāstu sarva eva vinirgatāḥ // NarP_1,79.194 //

kṛtasaṃdhyāstaḍāge tu maheśādyāśca kṛtsnaśaḥ /

athottaramukhaḥ śaṃbhurnyāsa kṛtvā jajāpa ha // NarP_1,79.195 //

atha viṣṇurmahātejā maheśamidamabravīt /

sarvairnamasyate yastu sarvaireva samarcyate // NarP_1,79.196 //

hūyataṃ sarvayajñeṣu sa bhavānkiṃ japiṣyati /

racitāñjalayaḥ sarve tvāmevaikamupāsite // NarP_1,79.197 //

sa bhavāndevadeveśaḥ kasmai viracitāñjaliḥ /

namaskārādipuṇyānāṃ phaladastvaṃ maheśvarara // NarP_1,79.198 //

tava kaḥ phalado vandyaḥ ko vā tvatto 'dhiko vada /

tacchrutvā śaṅkaraḥ prāha devadevaṃ janārdanam // NarP_1,79.199 //

dhyāye na kiñcidgovindanamasye ha na kiñcana /

kintu nāstikajantūnāṃ pravṛttyarthamidaṃ mayā // NarP_1,79.200 //

darśanīyaṃ hare caitadanyathā pāpakāriṇaḥ /

tasmāllokopakārārthamidaṃ sarvaṃ kṛtaṃ mayā // NarP_1,79.201 //

omityuktvā hariratha taṃ natvā samatiṣṭata /

atha te gautamagṛhaṃ prāptā devarṣayastadā // NarP_1,79.202 //

sarve pūjāmatho cakrurdevadevāya śūline /

devo hanūmatā sārddhvaṃ gāyannāste munīśvara // NarP_1,79.203 //

pañcākṣarīṃ mahāvidyāṃ sarve eva tadājapan /

hanumatkaramālaṃbya devābhyāṃ saṃgato haraḥ // NarP_1,79.204 //

ekaśayyāsamāṃsīnau tāvubhau devadaṃpatī /

gāyannāste ca hanumāṃstuṃburupramukhāstathā // NarP_1,79.205 //

nānāvidhavilāsāṃśca cakāra parameśvaraḥ /

āhūya pārvatīmīśa idaṃ vākyamuvāca ha // NarP_1,79.206 //

racayiṣyāmi dhaṃmillamehi matpurataḥ śubhe /

devyāha na ca yuktaṃ tadbharttrā śuśrūṣaṇaṃ striyaḥ // NarP_1,79.207 //

keśaprasādhanakṛtāvanarthāntaramāpatet /

keśaprasādhane deva tattvaṃ sarvaṃ na cepsitam // NarP_1,79.208 //

atha bandhekṛte paścādaṃsaprāntapramārjanam /

tataścaramasaṃlagna keśapuṣpādimārjanam // NarP_1,79.209 //

etasminvartamāne tu mahātmāno yadāgaman /

tadā kimuttaraṃ vācyaṃ tava devādivandita // NarP_1,79.210 //

nāyānti cedatha vibho bhītirnāśamupaiṣyati /

evaṃ hi bhāṣamāṇāṃ tāṃ kareṇākṛṣya śaṅkaraḥ // NarP_1,79.211 //

svorvoḥ saṃsthāpayitvaiva visrasya kacabandhanam /

vibhajya ca karābhyāṃ sa prasasāra nakhairapi // NarP_1,79.212 //

viṣṇudattāṃ pārijātasrajaṃ kacagatāmapi /

kṛtvā dhaṃmillamakarodatha mālāṃ karāgatām // NarP_1,79.213 //

mallikāsrajamādāya babandha kacabandhane /

kalpaprasūnamālāṃ ca brahmadattāṃ maheśvaraḥ // NarP_1,79.214 //

pārvatīvasane gūḍhagandhāḍhye ca samādadāt /

athāṃsapṛṣṭha saṃlagnamārjanaṃ kṛtavān vibhuḥ // NarP_1,79.215 //

ślathannīveradho devyā vastraveṣṭādadhogataḥ /

kimidaṃ devi cetyuktvā nīvībandhaṃ cakāra ha // NarP_1,79.216 //

nāsābhūṣaṇametatte satyameva vadāmi te /

tataḥ prāha śivā śaṃbhuṃ smitvā parvatanandinī // NarP_1,79.217 //

aho tvanmandire śaṃbho sarvavastu samṛddhimat /

pūrvameva mayā sarvaṃ jñātaprāyamabhūtkila // NarP_1,79.218 //

sarvadraviṇasaṃpattirbhūṣaṇaikhagamyate /

śiro vibhūṣitaṃ deva brahmaśīrṣasya mālayā // NarP_1,79.219 //

narakasya tathā mālā vakṣasthalavibhūṇam /

śeṣaśca vāsukiścaiva saviṣau tava kaṅkaṇau // NarP_1,79.220 //

diśoṃ'baraṃ jaṭāḥ keśā bhasita cāṅgarāgakam /

mahokṣo vāhanaṃ gotraṃ kulaṃ cājñātameva ca // NarP_1,79.221 //

jñāyete pitarau naiva virūpākṣaṃ tathā vapuḥ /

evaṃ vadantīṃ girijāṃ viṣṇuḥ prāhātikopanaḥ // NarP_1,79.222 //

kimarthaṃ nindasedevi devadevaṃ jagatpatim /

duṣprāṇā na priyā bhadre tava nūnamasaṃyamāt // NarP_1,79.223 //

yatreśanindanaṃ bhadre tatra no maraṇavratam /

ityuktvātha nakhābhyāṃ hi hariśchettuṃ śiro gataḥ // NarP_1,79.224 //

maheśastatkaraṃ gṛhya prāha mā sāhasaṃ kṛthāḥ /

pārvatīvacanaṃ sarvaṃ priyaṃ mama na cāpriyam // NarP_1,79.225 //

mamāpriyaṃ hṛṣīkeśa kartuṃ yatkiñcidiṣyate /

omityuktvātha bhagavāṃstūṣṇīṃbhūto 'bhavaddhvariḥ // NarP_1,79.226 //

hanumānatha devāya vyajñāpayadidaṃ vacaḥ /

arthayāmi viniṣkāmaṃ mama pūjāvrataṃ tathā // NarP_1,79.227 //

pūjārthamapyahaṃ gacche māmanujñātumarhasi /

tacchratvā śaṅkaro devaḥ smitvā prāha vapīśvaram // NarP_1,79.228 //

kasya pūjā kva vā pūjā kiṃ puṣpaṃ kiṃ dalaṃ vada /

ko guruḥ kaśca mantraste kīdṛśaṃ pūjana tathā // NarP_1,79.229 //

evaṃ vadati devaiśe hanumānnītisaṃyutaḥ /

vepamānasamastāṅga stotumevaṃ pracakrame // NarP_1,79.230 //

namo devāya mahate śaṅkarāyāmitātmane /

yorine yogadhātre ca yogināṃ gurave namaḥ // NarP_1,79.231 //

yogagamyāya devāya jñānināṃ pataye namaḥ /

vedānāṃ pataye tubhyaṃ devānāṃ pataye namaḥ // NarP_1,79.232 //

dhyānāya dhyānagamyāya dhyātṝṇāṃ gurave namaḥ /

aṣṭamūrte namastubhyaṃ paśūnāṃ pataye namaḥ // NarP_1,79.233 //

aṃbakāya trinetrāya somasūryāgnicakṣuṣe /

subhṛṅgarājadhattūradroṇapuṣpapriyasya te // NarP_1,79.234 //

bṛhatīpūga punnāgacapakādipriyāya ca /

namaste 'stu namaste 'stu bhūya eva namonamaḥ // NarP_1,79.235 //

śivo harimatha prāha mā bhaiṣīrvada me 'khilam /

tatastyaktvā bhayaṃ prāha hanumān vākyakovidaḥ // NarP_1,79.236 //

śivaliṅgārcanaṃ kāryaṃ bhasmoddhvūlitadehinā /

divā saṃpāditaistaiyaiḥ puṣpādyairapi tādṛśaiḥ // NarP_1,79.237 //

deva vijñāpayiṣyāmi śivapūjavidhiṃ śubham /

sāyaṅkāle tu saṃprāpte aśiraḥsnānamācaret // NarP_1,79.238 //

kṣālitaṃ vasanaṃ śuṣkaṃ dhṛtvācamya triranyadhīḥ /

atha bhasma samādāya āgneyaṃ snānamācaret // NarP_1,79.239 //

praṇavena samāmantrya aṣṭavāramathāṃpi vā /

pañcākṣareṇa mantreṇa nāmnā vā yena kenacit // NarP_1,79.240 //

saptābhimantritaṃ bhasma darbhapāṇiḥ samāharet /

īśānaḥ sarvavidyānāmuktvā śirasipātayet // NarP_1,79.241 //

tatpuruṣāya vidmahe mukhe bhasma prasecayet /

aghorebhyo 'tha ghorebhyo bhasma vakṣasi nikṣipet // NarP_1,79.242 //

vāmadevaya namaḥ iti guhyasthāne vinikṣipet /

sadyojātaṃ prapadyāmi nikṣipedatha pādayoḥ // NarP_1,79.243 //

uddhvūlayetsamastāṅgaṃ praṇavena vicakṣaṇāḥ /

traivarṇikānāmuditaṛ snānādividhiruttamaḥ // NarP_1,79.244 //

śūdrādīnāṃ pravakṣyāmi yaduktaṃ guruṇā tatho /

śiveti padamuñcārya bhasma saṃmantrayetsudhīḥ // NarP_1,79.245 //

sapta vāramathādāya śivāyeti śirasyatha /

śaṅkarāya mukhe proktaṃ sarvajñāya hṛdi kṣipet // NarP_1,79.246 //

sthāṇave nama ityuktvā mukhe cāpi svayaṃbhuve /

uccārya pādayoḥ kṣiptvā bhasma śuddhvamataḥ param // NarP_1,79.247 //

namaḥ śivāyetyuccārya sarvāṅgoddhvūlanaṃ smṛtam /

prakṣālya hastāvācamya darbhapāṇiḥ samāhitaḥ // NarP_1,79.248 //

darbhābhāve suvarṇaṃ syāttadabhāve gavālukāḥ /

tadabhāve tu dūrvāḥ syustadabhāve tu rājatam // NarP_1,79.249 //

saṃdhyopāstiṃ japaṃ devyāḥ kṛtvā devagṛhaṃ vrajet /

devavedīmatho vāpi kalpitaṃ sthaṇḍilaṃ tu vā // NarP_1,79.250 //

mṛṇmayaṃ kalpitaṃ śuddhūṃ padmādiracanāyutam /

cāturvarṇakaraṃ gaiśca śvetenaikena vā punaḥ // NarP_1,79.251 //

vicitrāṇi ca padmāni svastikādi tathaiva ca /

utpalādigadāśaṅkhatriśūlaḍamarūṃstathā // NarP_1,79.252 //

śaroktapañcaprāsādaṃ śivaliṅgamathaiva ca /

sarvakāmaphalaṃ vṛkṣaṃ kulakaṃ kolakaṃ tathā // NarP_1,79.253 //

ṣaṭkoṇaṃ ca trikoṇaṃ ca navakoṇamathāpi vā /

koṇe dvādaśakāndolāpādukāvyajanāni ca // NarP_1,79.254 //

cāmaracchattrayugalaṃ viṣṇubrahmādikāṃstathā /

cūrṇaiviracayedvedyāṃ dhīmāndevālaye 'pi vā // NarP_1,79.255 //

yatrāpi devapūjā syāt tatraivaṃ kalpayedbudhaḥ /

svahastaracitaṃ mukhyaṃ krītaṃ caiva tu madhyamam // NarP_1,79.256 //

yācitaṃ tu kaniṣṭaṃ syādbalātkāramatho 'dhamam /

arheṣu yattvanarheṣu balātkārāttu niṣphalam // NarP_1,79.257 //

raktaśālijapāśāṇakalamāsitaraktakaiḥ /

tandulairvīhimātrotthaiḥ kaṇaiścaiva yathākramam // NarP_1,79.258 //

uttamairmadhyamaiścaiva kaniṣṭhairadhamaistathā /

padmādisthāpanaireva tatsamyagyāgamācaret // NarP_1,79.259 //

prāguttaramukho vāpi yadi vā prāṅmukho bhavet /

āsanaṃ ca pravakṣyāmi yathādṛṣṭaṃ yathā śrutam // NarP_1,79.260 //

kauśaṃ cārmaṃ cailatalpe dāravaṃ tālapatrakam /

kāṃbalaṃ kāñcanaṃ caiva rājataṃ tāmrameva ca // NarP_1,79.261 //

gokarīpārkajairvāpi hyāsanaṃ parikalpayet /

vaiyāghraṃ rauravaṃ caiva hāriṇa mārgameva ca // NarP_1,79.262 //

cārmaṃ caturvidhaṃ jñeyamatha bandhukameva ca /

yathāsaṃbhavameteṣu hyāsanaṃ parikalpayet // NarP_1,79.263 //

kṛtapadmāsano vāpi svastikāsana eva ca /

darbhabhasmasamāsīnaḥ prāṇānāyamya vāgyantaḥ // NarP_1,79.264 //

tāvatsa devatārūpo dhyānaṃ cāntaḥ samācaret /

śikhānte dvādaśāṅgulye sthitaṃ sūkṣmatanuṃ śivam // NarP_1,79.265 //

antaścarantaṃ bhūteṣu guhāyāṃ viśvatomukham /

sarvābharaṇasaṃyuktamimādiguṇānvitam // NarP_1,79.266 //

dhyātvā taṃ dhārayeñcitte taddīptyā pūrayettanum /

tayā dīptyā śarīrasthaṃ pāpaṃ nāśamupāgatam // NarP_1,79.267 //

svarṇapādairasaṃparkādraktaṃ śvetaṃ yathā bhavet /

taddvādaśadalāvṛttamaṣṭa pañca trireva vā // NarP_1,79.268 //

parikalpyāsanaṃ śuddhavaṃ tatra liṅgaṃ nidhāya ca /

guhāsthitaṃ maheśānaṃ rliṅgeśaṃ cintayetthā // NarP_1,79.269 //

śodhite kalaśe toyaṃ śodhitaṃ gandhavāsitam /

sugandhapuṣpaṃ nikṣipya prāṇavenābhimantritam // NarP_1,79.270 //

prāṇāyāmaśca praṇavaḥ śūdreṣu na vidhīyate /

prāṇāyāmapade dhyānaṃ śivetyoṅkāramantritam // NarP_1,79.271 //

gandhapuṣpākṣatādīni pūjādravyāṇi yāni ca /

tāni sthāpya samīpe tu tataḥ saṃkalpa mācaret // NarP_1,79.272 //

śivapūjāṃ kariṣyāmi śivatuṣṭyarthameva ca /

iti saṃkalpayitvā tu tata āvāhanādikam // NarP_1,79.273 //

kṛtvā tu snānaparyantaṃ tataḥ snānaṃ prakalpayet /

namastetyādimantreṇa śatarudravidhānataḥ // NarP_1,79.274 //

avicchinnā tu yā dhārā muktidhāreti kīrtitā /

tayā yaḥ snāpayenmāṃsa japacudramukhāṃśca cā // NarP_1,79.275 //

ekavāraṃ trivāraṃ ca pañca sapta navāpi vā /

ekādaśa tathā vāramathaikādaśadhānvitam // NarP_1,79.276 //

muktisnānamidaṃ jñeyaṃ māsaṃ mokṣapradāyakam /

śaivayāvidyayā snānaṃ kevalaṃ praṇavena vā // NarP_1,79.277 //

mṛṇyayairnālikerasya śakalaiścormibhistathā /

kāṃsyena muktāśuktyā ca puṣpādikesareṇa vā // NarP_1,79.278 //

snāpayeddevadeveśaṃ yathāsaṃbhavamīritaiḥ /

śṛṅgasya ca vidhiṃ vakṣye snānayogyaṃ yathā bhavet // NarP_1,79.279 //

pūrvamantastu saṃśodhya bahirantastu śodhayet /

sugrigdhaṃ laghu kṛtvātha nāṅgaṃ chindyātkathañcana // NarP_1,79.280 //

nīcaikadeśavinyastadvāradroṇyā suhṛttayā /

kṛśānuyuktaṃ snānaṃ tu devāya parikalpayet // NarP_1,79.281 //

evaṃ gavayaśṛṅgasya jalapūrtirathocyate /

dvāre niṣiddhalohārddhasaṃdhidvārāsamanvite // NarP_1,79.282 //

yogavakraṃ nāgadaṇḍaṃ nāgākāraṃ prakalpaṃyet /

phalasthāne tu caṣakaṃ daṇḍena samarandhrakam // NarP_1,79.283 //

tatraiva pātayettoyaṃ mūrddhvayantraghaṭe sthitam /

pātayedatha cānyena vāmenaiva kareṇa vā // NarP_1,79.284 //

muktidhārā kṛtā tena pavitra pāpanāśanam /

evaṃ saṃsnāpya deveśaṃ pañcagavyaistathaiva ca // NarP_1,79.285 //

pañcāmṛtairatha snāpya madhuratritayena ca /

vibhūṣya bhūṣaṇairdevaṃ punaḥ snāpyamaheśvaram // NarP_1,79.286 //

śītopacāraṃ kṛtvātha tata ācamanādikam /

vastraṃ tathopavītaṃ ca gandhadravyakameva ca // NarP_1,79.287 //

karpūramagaruṃ cāpi pāṭīramathavā bhavet /
ubhayamiśritaṃ cāpi śivaliṅgaṃ prapūjayet /
kṛtsnaṃ pīṭhaṃ gandhapūrṇaṃ yadvā vibhavasārataḥ /
tūṣṇīmathopacāraṃ vā kālīyaṃ puṣpameva ca // NarP_1,79.288 //

śrīpannamarucityājyaṃ yathāśaktakhilaṃ yathā /

anekadravyadhūpaṃ ca guggulaṃ kevalaṃ tathā // NarP_1,79.289 //

kapilāghṛtasaṃyuktaṃ sarvadhūpaṃ praśasyate /

dhūpaṃ datvā yathāśakti kapilāghṛtadīpakān // NarP_1,79.290 //

athavā pūjāmātreṇa dīpāndatvopahārakam /

naivedyamupapannaṃ ca datvā puṣpasamanvitam // NarP_1,79.291 //

mukhaśuddhiṃ tataḥ kṛtvā dattvā tāṃbūlamādarāt /

pradakṣiṇanamaskārau pūjaivaṃ hi samāpyate // NarP_1,79.292 //

gītyaṅgapañcakaṃ paścāttāni vijñāpayāmi te /

gītirvādyaṃ purāṇaṃ ca nṛtyaṃ hāsoktireva ca // NarP_1,79.293 //

nīrājanaṃ ca puṣpāṇāmañjaliścākhilārpaṇam /

kṣamāpanaṃ codrasanaṃ proktaṃ pañcopacārakam // NarP_1,79.294 //

bhūṣaṇaṃ ca tathā chatraṃ cāmaravyajane api /

upavīta ca kaikaryaṃ ṣoḍaśānupacārakān // NarP_1,79.295 //

dvātriṃśadupacāraistu yaḥ samārādhayecchivam /

ekenāhnā samastānāṃ pātakānāṃ kṣayo bhavet // NarP_1,79.296 //

etacchrutvā hanumato vacanaṃ prāha śaṅkaraḥ /

evametatkapiśreṣṭha yuduktaṃ pūjanaṃ mama // NarP_1,79.297 //

sārabhūtamahaṃ tubhyamupadekṣyāmi sāṃpratam /

ārādhanaṃ yathāliṅge vistareṇa tvayoditam // NarP_1,79.298 //

matpādayugalaṃ prārcya pūjāphalamavāpnuhi /

tataḥ prāha kapiśreṣṭho devadevamumāpatim // NarP_1,79.299 //

guriṇā liṅgapūjaiva niyatā parikalpitā /

tāṃ karomi purā deva paścāttvatpādapūjanam // NarP_1,79.300 //

ityuktveśa namaskṛtya śivaliṅgārcanāya ca /

sarasastīramāgatya kṛtvā saikatavedikām // NarP_1,79.301 //

tālapatrairviracitamāsanaṃ paryakalpayat /

prakṣālya pādau hastau ca samācamya samāhitaḥ // NarP_1,79.302 //

bhasmasnānamatho cakre punarācamya vāgyataḥ /

devavedyāmatho cakre padmaṃ ca sumanoharam // NarP_1,79.303 //

anantaraṃ tālapatre padmāsanagataḥ kapiḥ /

prāṇānāyamya saṃnyasya śulkadhyānasamanvitaḥ // NarP_1,79.304 //

praṇamya gurumīśānaṃ japannāsīdataḥ param /

atha devāryanaṃ karttuṃ yatnamāsthitavānkapiḥ // NarP_1,79.305 //

palāśapatrapuṭakadvayānītajalaṃ śuci /

śiraḥ kamaṇḍalugataṃ nidhāyāgninimantritam // NarP_1,79.306 //

āvāhanādi kṛtvātha snānaparyantameva ca /

atha snāpayituṃ devamādāya karasaṃpuṭe // NarP_1,79.307 //

kṛtvā nirīkṣaṇaṃ devapīṭhaṃ no dṛṣṭavānkapiḥ /

liṅgamātraṃ karagataṃ dṛṣṭvā bhītisamanvitaḥ // NarP_1,79.308 //

idamāha mahāyogī kiṃvā pāpaṃ mayā kṛtam /

yadetatpīṭharahitaṃ śivaliṅgaṃ karasthitam // NarP_1,79.309 //

mamādya maraṇaṃ siddhaṃ na pīṭhaṃ cāgamiṣyati /

atha rudraṃ japiṣyāmi tadāyati maheśvaraḥ // NarP_1,79.310 //

iti niścitya manasā jajāpa śatarudriyam /

yadā tu na samāyāto maheśo 'tha kapīśvaraḥ // NarP_1,79.311 //

rudraṃ nyapātayadbhūmau vīrabhadraḥ samāgataḥ /

kimarthaṃ rudyate bhadra rudite kāraṇaṃ vada // NarP_1,79.312 //

tacchrutvā prāha hanumānvīrabhadraṃ manogatam /

pīṭhahīnamidaṃ liṅgaṃ paśya me pāpasaṃcayam // NarP_1,79.313 //

vīrabhadrastataḥ prāha śrutvā kapisamīritam /

yadi nāyāti pīṭhaṃ te liṅge mā sāhasaṃ kuru // NarP_1,79.314 //

dāhayiṣyāmyahaṃ lokānyadi nāyāti pīṭhakam /

paśya darśaya me liṅgaṃ pīṭhaṃ cātrāgataṃ na vā // NarP_1,79.315 //

ata dṛṣṭvā vīrabhadro liṅge pīṭhamanāgatam /

dagdhukāmo 'khilāṃllokānvīrabhadraḥ prātāpavān // NarP_1,79.316 //

analaṃ bhuvi cikṣepa kṣaṇāddagdhā mahī tadā /

atha saptatalāndagdhvā punarūrddhvamavartata // NarP_1,79.317 //

pañcorddhvalokānadahajjanalokanivāsinaḥ /

lalāṭanetrasaṃbhūtaṃ nakhenādāya cānalam // NarP_1,79.318 //

jaṃbīraphalasaṃkāśaṃ kṛtvā karatale vibhuḥ /

tapaḥ satyaṃ ca saṃdagdhumudyato 'bhūnmunīśvaraḥ // NarP_1,79.319 //

tatastu munayo dṛṣṭvātapolokanivāsinaḥ /

dagdhukāmaṃ vīrabhadraṃ gautamāśramamāgatāḥ // NarP_1,79.320 //

na dṛṣṭvā tatra deveśaṃ śaṅkaraṃ svātmani sthitam /

astuvanbhaktisaṃyuktāḥ stotrairvedasamudbhavaiḥ // NarP_1,79.321 //

oṃ vedavedyāya devāya tasmai śuddhaprabhācintyarūpāya kasmai /

brahmādyadhīśāya sṛṣṭyādikartre,viṣṇupriyāyārtihṝntreṃ'takartre // NarP_1,79.322 /

namaste 'khilādhīśvarāyāṃbarāya namaste carasthāvaravyāpakāya /

namo vedaguhyāya bhaktapriyāya namaḥ pākabhoktre makheśāya tubhyam // NarP_1,79.323 //

namaste śivāyādidevāya kurmo namo vyālayajñopavītapradhartne /

namaste surābinduvarṣāpanāya trayīmūrtaye kālakālāya nātha // NarP_1,79.324 //

dharitrīmarudvyomatoyenduvahniprabhāmaṇḍalātmāṣṭadhāmūrti dhartre /

śivāyāśivaghnāya vīrāya bhūyātsadā naḥ prasanno jagannāthakejyaḥ // NarP_1,79.325 //

kalānāthabhālāya ātmā mahātmā mano hyagrayāno nirūpyo na vāgbhiḥ /

jagajjāḍyavidhvaṃsanobhuktimuktipradaḥ stātprasannaḥ sadā śuddha kīrtiḥ // NarP_1,79.326 //

yataḥ saṃprasūtaṃ jagajjātamīśātsthitaṃ yena rakṣāvatā bhāvitaṃ ca /

layaṃ yāsyate yatra vācāṃ vidūre sa vai naḥ prasanno 'stu kālatrayātmā // NarP_1,79.327 //

yadārdi ca madhyaṃ tathāntaṃ na ke 'pi vijānanti vijñā api svānumānāḥ /

sa vai sarvamūrtiḥ sadā no vibhūtyeprasanno 'stu kiṃ jñāpayāmo 'tra kṛtyam // NarP_1,79.328 //

etāṃ stutimathākarṇya bhaganetrapradaḥ śivaḥ /

viṣṇumāha munīnetānānayasva madantikam // NarP_1,79.329 //

atha viṣṇuḥ samāgatya tapolokanivāsinaḥ /

munīnsāṃtvayya viśveśaṃ darśayāmāsa śaṅkaram // NarP_1,79.330 //

tānāha śaṅkaro vākyaṃ kimarthaṃ yūyamāgatāḥ /

tapolokādbhūmilokaṃ munayo muktakilbiṣāḥ // NarP_1,79.331 //

tacchrutvā śūlino vākyaṃ procuste munisattamāḥ /

deva dvādaśalokānāṃ dṛśyante bhasmarāśayaḥ // NarP_1,79.332 //

sthitamekaṃ vanamidaṃ paśya tallokasaṃkṣayam /

tacchrutvā giriśaḥ prāha tānmunīnūrddharetasaḥ // NarP_1,79.333 //

bhūrlokasya tu saṃdāhe pātālānāṃ tathaiva ca /

sandeho nāsti munayaḥ sthitānāṃ no rahaḥsthale // NarP_1,79.334 //

ūrddhapañcakalokānāṃ dāhe saṃdeha eva naḥ /

kathamaṅgāravṛṣṭiśca kathaṃ no vā mahādhvaniḥ // NarP_1,79.335 //

tadākarṇya vibhorvākyaṃ śaṅkarasya munīśvarāḥ /

procuḥ prāñjalayo devaṃ brahmādisurasaṃgatam // NarP_1,79.336 //

bhītirasmākamadhunā vartate vīrabhadrataḥ /

sa evāṅgāra vṛṣṭiṃ ca pipāsurapibadvibhoḥ // NarP_1,79.337 //

devo 'tha vīramāhūya kiṃ vīretyabravīdvacaḥ /

vīro 'pyāha kaperliṅge pīṭhābhāvādidaṃ kṛtam // NarP_1,79.338 //

tacchrutvāha śivo devo munīṃstānbhayavihvalān /

kapeścittaṃ parijñātuṃ mayā kṛtamidaṃ dvijāḥ // NarP_1,79.339 //

mā bhaiṣṭa bhavatāṃ saukhyaṃ sadā saṃpādayāmyaham /

ityuktvā tu yathāpūrvaṃ devadevaḥ kṛpānidhiḥ // NarP_1,79.340 //

dagdhānapyakhilāṃllokānpūrvataḥ śobhanānvibhuḥ /

kalpayāmāsa viśvātmā vīrabhadramathābravīt // NarP_1,79.341 //

sādhu vatsa yato bhadraṃ bhaktānāmīhase sadā /

tataste vipulā kīrtirloke sthāsyati śāśvatī // NarP_1,79.342 //

ityuktvāliṅgya śirasi samāghrāya maheśvaraḥ /

tāṃbūlaṃ vīrabhadrāya dattavānprītamānasaḥ // NarP_1,79.343 //

athāsau hanumānīpūjanaṃ kṛtavānyathā /

samāptāyāṃ tu pūjāyāṃ hanumānprītamānasaḥ // NarP_1,79.344 //

ekaṃ vanacaraṃ tatra gandharvaṃ savipañcakam /

dadarśa tamathābhyāha vīṇā me dīyatāmiti // NarP_1,79.345 //

gandharvo 'pyāha na mayā tyājyā vīṇā priyā mama /

mamāpīṣṭehaṃ gandharva vīṇetyāha kapīśvaraḥ // NarP_1,79.346 //

yadā na datte gandharvo vallakīṃ kapaye priyām /

tadā muṣṭiprahāreṇa gandharvaḥ pātitaḥ kṣitau // NarP_1,79.347 //

vīṇāmādāya mahatīṃ svaratantusamanvitām /

hanumānvānaraśreṣṭho gāyanprāgācchivāntikam // NarP_1,79.348 //

tato gānena mahatā prasādya jagadīśvaram /

bṛhatīkusumaiḥ śuddhair devapādāvapūjayat // NarP_1,79.349 //

tataḥ prasanno viśvātmā munīnāṃ sannidhau tadā /

daityānāṃ devatānāṃ ca nṛpāṇāṃ śaṅkaro 'pi ca // NarP_1,79.350 //

tasmai varamatha prādātkalpāntaṃ jīvitaṃ punaḥ /

samullaṅghane śaktiṃ śāstrajñatvaṃ balonnatim // NarP_1,79.351 //

evaṃ dattaṃ varaṃ prāpya maheśena mahātmanā /

pratyakṣaṃ mama viprendra hanumānharṣamāgagataḥ // NarP_1,79.352 //

samastabhūṣāsu ṣitāṅgaḥ svadīptirmadīkṛtadevadīptiḥ /

prasannamūrtistaruṇaḥ śivāṃśaḥ saṃbhāvayāmāsa samastadevān // NarP_1,79.353 //

ājñapto hanumāṃstatra matsevāyai munīśvaraḥ /

maheśenāhamapyenaṃ śaśimaulimavaimi ca // NarP_1,79.354 //

kiṃ bahūktena viprarṣe yādṛśo vānareśvaraḥ /

buddhau nyāye ca vai dhairye tādṛganyo 'sti na kvacit // NarP_1,79.355 //

iti te sarvamākhyātaṃ caritaṃ pāpanāśanam /

paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ caiva gaccha vipra yathāsukham // NarP_1,79.356 //

tacchrutvā rāmabhadrasya raghunāthasya dhīmataḥ /

vacanaṃ dakṣiṇīkṛtya natvā cāgāṃ yathāgataḥ // NarP_1,79.357 //

etatte 'bhihitaṃ vipra caritaṃ ca hanūmataḥ /

sukhadaṃ mokṣadaṃ sāraṃ kimanyacchrotumicchasi // NarP_1,79.358 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde hanumaccaritraṃ nāma ekonāśītitamo 'dhyāyaḥ

sūta uvāca
śrutvā tu nārado viprāḥ kumāravacanaṃ muniḥ /
yatpapraccha punastacca yuṣmabhyaṃ pravadāmyaham // NarP_1,80.1 //

kārtavīryasya kavacaṃ tathā hanumato 'pi ca /

caritaṃ ca mahatpuṇyaṃ śrutvā bhūyo 'bravīdvacaḥ // NarP_1,80.2 //

nārada uvāca
sādhu sādhu muniśreṣṭha tvayātikaruṇātmanā /
śrāvitaṃ caritaṃ puṇyaṃ śivasya ca hanūmataḥ // NarP_1,80.3 //

tantrasyāṃsya kramaprāptaṃ kathanīyaṃ ca yattvayā /

tatprabrūhi mahābhāga kiṃ pṛṣṭvānyadvidāṃvara // NarP_1,80.4 //

sanatkumāra uvāca
atha vakṣye kṛṣṇamantrānbhuktimuktiphalapradān /
brahmādyā yānsamārādhya sṛṣṭyādikaraṇe kṣamāḥ // NarP_1,80.5 //

kāmaḥ kṛṣṇapadaṃ ṅataṃ govindaṃ ca tathāvidham /

gopījanapadaṃ paścādvallabhāyāgnisuṃdarī // NarP_1,80.6 //

aṣṭādaśārṇo mantro 'yaṃ durgādhiṣṭhātṛdaivataḥ /

nārado 'sya muniśchando gāyatrī devatā punaḥ // NarP_1,80.7 //

śrīkṛṣṇaḥ paramātmā ca kāmo bījaṃ prakīrtitam /

svāhā śaktirniyogastu caturvargaprasiddhaye // NarP_1,80.8 //

ṛṣiṃ śirasi vaktre tu chandaśca hṛdi devatām /

guhye bījaṃ padoḥ śaktiṃ nyasetsādhakasattamaḥ // NarP_1,80.9 //

yugevadābdhi nigamairdvābhyāṃ varṇairmanūdbhavaiḥ /

pañcāṅgāni pravinyasya tattvanyāsaṃ samācaret // NarP_1,80.10 //

hṛdantimādikāntārṇamaparādyāni cātmane /

matyantāni ca tatvāni jīvādyāni nyasetkramāt // NarP_1,80.11 //

jīvaṃ prāṇaṃ matimahṝṅkāraṃ manastathaiva ca /

śabdaṃ sparśaṃ rūparasau gandhaṃ śrotraṃ tvacaṃ tathā // NarP_1,80.12 //

netraṃ ca rasanāṅghrāṇaṃ vācaṃ pāṇiṃ padendriyam /

pāyuṃ śiśnamathākāśaṃ vāyuṃ vahniṃ jalaṃ mahīm // NarP_1,80.13 //

jīvaṃ prāṇaṃ ca sarvāge matyāditritayaṃ hṛdi /

mūrddhāsyahṛdguhya pādeṣvatha śabdādikānnyaset // NarP_1,80.14 //

karṇādisvasvasthāneṣu śrotrādīnīndriyāṇi ca /

tathā vāgādīndriyāṇi svasvasthānaṣu vinyaset // NarP_1,80.15 //

mūddhasyahṛdguhyapādeṣvākāśādīnnyasettataḥ /

hṛtpuṇḍarīkamarkenduhnibiṃbānyanukramāt // NarP_1,80.16 //

dviṣaṭhyaṣṭadaśakalāvyāptāni ca tathā mataḥ /

bhūtāṣṭāṃ gākṣipadagairvarṇaiḥ pragvinnyaseddhṛdi // NarP_1,80.17 //

athākāśādisthaleṣu vāsudevādikāṃstataḥ /

vāsudevaḥ saṃkarṣaṇaḥ pradyumnaścāniruddhakaḥ // NarP_1,80.18 //

nārāyaṇaśca kramaśaḥ parameṣṭhyādibhiryutāḥ /

parameṣṭhipumāñcchau caviśvanivṛttisarvakāḥ // NarP_1,80.19 //

śvetānilāgnyaṃbubhūmivarṇaiḥ prāgvatpravinyaset /

svabījādyaṃ kopatatvaṃ nṛsiṃhaṃ vyāpakena ca // NarP_1,80.20 //

prāgvadvinyasya sarvāge tattvanyāso 'yamīritaḥ /

makārādyā ādyavarṇāḥ sarve syuścandrabhūṣitāḥ // NarP_1,80.21 //

vāsudevādikā jñeyā ṅeṃtāḥ sādhakasattamaiḥ /

prāṇāyāmaṃ tataḥ kṛtvā pūrakumbhakarecakaiḥ // NarP_1,80.22 //

caturbhiḥ ṣaḍbhardvābhyāṃ ca mūlamantreṇa mantravit /

kecidāhurihācāryāḥ prāṇāyāmottaraṃ punaḥ // NarP_1,80.23 //

pīṭhanyāsaṃ vidhāyātha nyāsānanyānsamācaret /

daśatattvādi vinyasya vakṣyamāṇavidhānataḥ // NarP_1,80.24 //

mūrtipañjaranāmānaṃ pūrvoktaṃ vinyasedbudhaḥ /

sarvāṅge vyāpakaṃ kṛtvā kirīṭamanunā sudhīḥ // NarP_1,80.25 //

tatastārapuṭaṃ mantraṃ vyāpayya karayostriśaḥ /

pañcāṅgulīṣu karayoḥ pañcāṅgaṃ vinyasettataḥ // NarP_1,80.26 //

triśo mūlena mūrddhādipādāntaṃ vyāpakaṃ nyaset /

sakṛdvyāpayya tāreṇa mantranyāsaṃ tataścaret // NarP_1,80.27 //

śirolalāṭe bhrūmadhye karṇayoścakṣuṣostathā /

ghrāṇayorvadane kaṇṭhe hṛdi nābhau tathā punaḥ // NarP_1,80.28 //

kaṭyāṃ liṅge jānunośca pādayorvinyasetkramāt /

hṛdantānmantravarṇāṃśca tato mūrdhni dhruvaṃ nyaset // NarP_1,80.29 //

punarnayanayorāsye hṛdi guhye ca pādayoḥ /

vinyaseddhṛdayāntāni manoḥ pañcapadāni ca // NarP_1,80.30 //

bhūyo munyādikaṃ nyasya pañcāṅgaṃ pūrvavannyaset /

atha vakṣye mahāguhyaṃ sarvanyāsottamottamam // NarP_1,80.31 //

yasya vijñānamātreṇa jīvanmukto bhavennaraḥ /

aṇimādyaṣṭasiddhīnāmīśvaraḥ syānna saṃśayaḥ // NarP_1,80.32 //

yasyārādhanato mantrī kṛṣṇasaṃnidhyatāṃ vrajet /

tārādyābhirvyāhṛtibhiḥ saṃpuṭaṃ vinyasenmanum // NarP_1,80.33 //

mantreṇa puṭitāṃścāpi praṇavādyāṃstato nyaset /

gāyatryā puṭutaṃ mantraṃ vinyasenmātṛkāsthale // NarP_1,80.34 //

mantreṇa puṭitāṃ tāṃ ca gāyatrīṃ vinyasetkramāt /

mātṛkāpuṭitaṃ mūlaṃ vinyasetsādhakottamaḥ // NarP_1,80.35 //

mūlena puṭitāṃ caiva mātṛkāṃ vinyasetkramāt /

tṛcaṃ na mātṛkāvarṇānpūrvaṃ tattatsthale sudhīḥ // NarP_1,80.36 //

vinyasennyāsaṣaṭkaṃ ca ṣoḍhā nyāso 'yamīritaḥ /

anena nyāsavaryeṇa sākṣātkṛṣṇasamo bhavet // NarP_1,80.37 //

nyāsena puṭitaṃ dṛṣṭvā siddhagandharvakinnarāḥ /

devā api namantyenaṃ kiṃpunarmānavā bhuvi // NarP_1,80.38 //

sudarśanasya mantreṇa kuryāddigbandhanaṃ tataḥ /

devaṃ dhyāyansvahṛdaye sarvābhīṣṭapradāyakam // NarP_1,80.39 //

utphullakusumavrātanamraśākhairvaradrumaiḥ /

sasmeyamañjarīvṛndavallarīveṣṭitaiḥ śubhaiḥ // NarP_1,80.40 //

galatparāgadhūlibhiḥ surabhīkṛtadiṅmukhaḥ /

smarecchiśiritaṃ vṛndāvanaṃ mantrīsamāhitaḥ // NarP_1,80.41 //

unmīlannavakañjālivigalanmadhusaṃcayaiḥ /

lubdhāntaḥ karaṇairguñjaddvirephapaṭalaiḥ śubham // NarP_1,80.42 //

marālaparabhṛtkīrakapotanikarairmuhuḥ /

mukharīkṛtamānṛtyanmāyūrakulamañjulam // NarP_1,80.43 //

kālindyā lolakallolavipruṣairmandavāhibhiḥ /

unnidrāṃburuhavrātarajobhirdhūsaraiḥ śivaiḥ // NarP_1,80.44 //

pradīpita smarairgoṣṭhasuṃdarīmṛduvāsasām /

vilolanaparaiḥ saṃsevitaṃ vā tairnirantaram // NarP_1,80.45 //

smarettadante gīrvāṇabhūruhaṃ sumanoharam /

tadadhaḥ svarṇavedyāṃ ca ratnapīṭhamanuttamam // NarP_1,80.46 //

ratnakuṭṭimapīṭhe 'sminnaruṇaṃ kamalaṃ smaret /

aṣṭapatraṃ ca tanmadhye mukundaṃ saṃsmaretsthitam // NarP_1,80.47 //

phullendīvarakāntaṃ ca kekibarhāvataṃsakam /

pītāṃśukaṃ candramukhaṃ sarasīruhanetrakam // NarP_1,80.48 //

kaustubhodbhāsitāṅgaṃ ca śrīvatsāṃkaṃ subhūṣitam /

vrajastrīnetrakamalābhyarcitaṃ gogaṇāvṛtam // NarP_1,80.49 //

gopavṛndayutaṃ vaṃśīṃ vādayantaṃ smaretsudhīḥ /

evaṃ dhyātvā japedādāvayutadvitayaṃ budhaḥ // NarP_1,80.50 //

juhuyādaruṇāṃbhojaistaddaśāṃśaṃ samāhitaḥ /

japetpaścānmantrasiddhyai bhūtalakṣaṃ samāhitaḥ // NarP_1,80.51 //

aruṇaiḥ kamalaihutvā sarvasiddhīśvaro bhavet /

pūrvokte vaiṣṇave pīṭhe mūrtiṃ saṃkalpya mūlataḥ // NarP_1,80.52 //

tasyāmāvāhya cābhyarcedgopījanamanoharam /

mukhe veṇuṃ samabhyarcya vanamālāṃ ca kaustubham // NarP_1,80.53 //

śrīvatsaṃ ca hṛdi prārcya tataḥ puṣpāñjaliṃ kṣipet /

tataḥ śvetāṃ ca tulasīṃ śuklacandanapaṅkilām // NarP_1,80.54 //

raktāṃ ca tulasīṃ raktañcadanāktāṃ krasātsudhīḥ /

arpayeddakṣiṇe jadvayamaśvāriyugmakam // NarP_1,80.55 //

hayamāradvayenaiva hṛdi mūrdhni tathā punaḥ /

padmadvayaṃ ca vidhivattataḥ śīrṣe samarpayet // NarP_1,80.56 //

tulasīdvayamaṃbhojadvayamaśvāriyugmakam /

tataḥ sarvāṇi puṣpāṇi sarvāṅgeṣu samarpayet // NarP_1,80.57 //

dakṣiṇe vāsudevākhyaṃ svacchaṃ caitanyamavyayam /

vāme ca rukmiṇīṃ tadūnnityāṃ raktāṃ rajoguṇām // NarP_1,80.58 //

evaṃ saṃpūjya gopālaṃ kuryādāvaraṇārcanam /

yajeddāmasudāmau ca vasudāmaṃ ca kiṅkiṇīm // NarP_1,80.59 //

pūrvādyāśāsu dāmādyā ṅeṃnamontadhruvādikāḥ /

agninairṛtivāyvīśakoṇeṣu hṛdayādikān // NarP_1,80.60 //

dikṣvastrāṇi samabhyarcya patreṣu mahiṣīryajet /

rukmiṇī satyabhāmā ca nāgnajityabhidhā punaḥ // NarP_1,80.61 //

suvindā mitravindā ca lakṣmaṇā carkṣajā tataḥ /

suśīlā ca lasadramyacitritāṃbarabhūṣaṇā // NarP_1,80.62 //

tato yajeddalāgreṣu vasudevañca devakīm /

nandagopaṃ yaśodāṃ ca balabhadraṃ subhadrikām // NarP_1,80.63 //

gopānūgopīśca govindavilīnamatilocanān /

jñānamudrābhayakarau pitarau pītapāṇḍurau // NarP_1,80.64 //

divyamālyāṃbarālepabhūṣaṇe mātarau punaḥ /

dhārayantyau caruṃ caiva pāyasīṃ pūrṇapātrikām // NarP_1,80.65 //

aruṇaśyāmale hāramaṇikuṃ ḍalamaṇḍite /

balaḥ śaṅkhendudhavalo muśalaṃ lāṅgalaṃ dadhat // NarP_1,80.66 //

hālālolo nīlavāsā halavānekakuṇḍalaḥ /

kalā yā śyāmalā bhadrā subhadrā bhadrabhūṣaṇā // NarP_1,80.67 //

varābhayayutā pītavasanā rūḍhayauvanā /

veṇuvīṇāhemayaṣṭiśaṅkhaśṛṅgādipāṇayaḥ // NarP_1,80.68 //

gopā gopyaśca vividhaprābhṛtānnakarāṃbujāḥ /

mandāradīṃśca tadbāhye pūjayetkalpapādapān // NarP_1,80.69 //

mandāraśca tathā saṃtānako vai pārijātakaḥ /

kalpadrumastataḥ paścāddhvaricandanasaṃjñakaḥ // NarP_1,80.70 //

madhye dikṣu samabhyarcya bahiḥ śakrādikānyajet /

tadastrāṇi ca saṃpūjya yajetkṛṣṇāṣṭakena ca // NarP_1,80.71 //

kṛṣṇaṃ ca vāsudevaṃ ca devakīnandanaṃ tathā /

nārāyaṇaṃ yaduśreṣṭhaṃ vārṣṇeyaṃ dharmapālakam // NarP_1,80.72 //

asurākrāntabhūbhārahāriṇaṃ pūjayettataḥ /

ebhirāvaraṇaiḥ pūjā kartavyāsukhairiṇaḥ // NarP_1,80.73 //

saṃsārasāgarotthīrtyai sarvakāmāptaye budhaḥ /

evaṃ pūjādibhiḥ siddhā bhavadvaiśravaṇo yamaḥ // NarP_1,80.74 //

trikālapūjanaṃ cāsya vakṣye sarvārthasiddhidam /

śrīmadudyānasaṃvītihemabhūratnamaṇḍape // NarP_1,80.75 //

lasatkalpadrumādhastharatnābjapīṭhasaṃsthitam /

sutrāmaratnasaṃkāśaṃ guḍasnigdhālakaṃ śiśum // NarP_1,80.76 //

calatkanakakuṇḍalollasitacārugaṇḍasthalaṃ sughoṇadharamadbhutasmitamukhāṃvutaṃ sundaram /

sphuradvimalaratnayukkanakasūtranaddha dadhatsuvarṇaparimaṇḍitaṃ subhagapaiṇḍarīkaṃ nakham // NarP_1,80.77 //

samuddhūsarorasthale dhenudhūlyā supuṣṭāṅgamaṣṭāpadākalpadīptam /

kaṭīlasthale cārujaṅghāntayugmaṃ pinaddhaṃ kvaṇatkiṅkiṇījāladāmnā // NarP_1,80.78 //

hasantaṃ hasadvandhujīvaprasūnaprabhāpāṇipādāṃbujodārakāntyā /

dadhānaṃ karo dakṣiṇe pāyasānna suhaiyaṅgavīnaṃ tathā vāmahaste // NarP_1,80.79 //

lasadgopagopīgavāṃ vṛndamadhye sthitaṃ vāsavādyaiḥ surairarcitāndhrim /

mahābhārabhūtāmarārātiyūthāṃstataḥ pūtanādīnnihṝntuṃ pravṛttam // NarP_1,80.80 //

evaṃ dhyātvārccayeddevaṃ pūrvavatsthiramānasaḥ /

dadhnā guḍena naivedyaṃ datvā daśaśataṃ japet // NarP_1,80.81 //

madhyandine yajedevaṃ viśiṣyarūpadhāriṇam /

nāradādyairmunigaṇaiḥ suravṛndaiśca pūjitam // NarP_1,80.82 //

lasadgopagopīgavāṃ vṛndamadhyastitaṃ sāṃdrameghaprabhaṃsuṃndarāṅgam /

śikhaṇḍicchadāpīḍamabjāyatākṣaṃ lasañcillikaṃ pūrṇacadrānanaṃ ca // NarP_1,80.83 //

calatkuṇḍalollāsigaṇḍasthalaśrībharaṃ sundaraṃ mandahāsaṃ sunāsam /

sukārtasvarābhāṃbaraṃ divyabhūṣaṃ kvaṇatkiṅkiṇījālamattānulepam // NarP_1,80.84 //

veṇuṃ dhamantaṃ svakare dadhānaṃ savye daraṃ yaṣṭimudāraveṣam /

dakṣe tathaivepsitadānadakṣaṃ dhyātvārcayennandajamindirāptyai // NarP_1,80.85 //

evaṃ dhyātvārcayetkṛṣṇaṃ pūrvavadvaiṣṇavottamaḥ /

apūpapāyasānnādyairnaivaidyaṃ parikalpayet // NarP_1,80.86 //

hutvā cāṣṭattaraśataṃ payo 'naiḥ sarpiṣāplutaiḥ /

svasvadikṣu baliṃ dadyāddiśedācamanaṃ tataḥ // NarP_1,80.87 //

aṣṭttarasahasraṃ ca prajapenmantramuttamam /

ahno madhye yajedevaṃ yaḥ kṛṣṇaṃ vaiṣṇavottamaḥ // NarP_1,80.88 //

devāḥ sarve namasyanti lokānāṃ vallabho naraḥ /

medhāyuḥśrīkāntiyuktaḥ putraiḥ pautraiśca varddhate // NarP_1,80.89 //

tṛtīyakālapūjāyāmasti kālavikalpanā /

sāyāhne niśi vetyatra vadantyeke vipaścitaḥ // NarP_1,80.90 //

daśākṣareṇa cedrātrau sāyāhne 'ṣṭādaśārṇataḥ /

ubhayīmubhayenaiva kuryādityapare jaguḥ // NarP_1,80.91 //

sāyāhne dvāravatyāṃ tu citrodyānopaśobhite /

aṣṭasāhasrasaṃkhyātairbhavanairupamaṇḍite // NarP_1,80.92 //

haṃsasārasasaṃkīrṇakamalotpalaśālibhiḥ /

sarobhirnīlāṃbhobhiḥ parīte bhavanottame // NarP_1,80.93 //

udyatpradyotanodyotadyutau śrīmaṇimaṇḍale /

hemāṃbhojāsanāsīnaṃ kṛṣṇaṃ trailokyamohanam // NarP_1,80.94 //

munivṛndaiḥ parivṛtamātmatattvavinirṇaye /

tebhyo munibhyaḥ svaṃ dhāma diśantaṃ paramakṣaram // NarP_1,80.95 //

unnidredīvaraśyāmaṃ padmapatrāyatekṣaṇam /

snigdhaṃ kuntalasaṃbhinnakirīṭavanamālinam // NarP_1,80.96 //

cāruprasannavadanaṃ sphuranmakarakuṇḍalam /

śrīvatsavakṣasaṃ bhrājatkaustubhaṃ sumanoharam // NarP_1,80.97 //

kāśmīrakapiśoraskaṃ pītakauśeyavāsasam /

hārakeyūrakaṭakakaṭisūtrairalaṅkṛtam // NarP_1,80.98 //

hṛtaviśvaṃbharābhūribhāraṃ muditamānasam /

śaṅkhacakragadāpadmarājadbhujacatuṣṭayam // NarP_1,80.99 //

evaṃ dhyātvārcayenmantrī syādaṅgaiḥ prathamāvṛttiḥ /

dvitīyā mahiṣībhistu tṛtīyāyāṃ samarcayet // NarP_1,80.100 //

nāradaṃ parvataṃ jiṣṇuṃ niśaṭhoddhavadārukān /

viṣvaksenaṃ ca śaineyaṃ dikṣvagre vinatāsutam // NarP_1,80.101 //

lokapālaiśca vajrādyaiḥ pūjayedvaiṣṇavottamaḥ /

evaṃ saṃpūjya vidhivatpāyasaṃ vinivedayet // NarP_1,80.102 //

tarpayitvā khaṇḍamiśradugdhabuddhyā jalairiha /

japedaṣṭaśataṃ mantrī bhāvayanpuruṣottamam // NarP_1,80.103 //

pūjāsu homaṃ sarvāsu kuryānmadhyandine 'thavā /

āsanādarghyaparyantaṃ kṛtvā stutvā nametsudhīḥ // NarP_1,80.104 //

samarthātmānamudvāsya svīyahṛtsarasīruhe /

vinyasya tanmayo bhūtvā punarātmānamarcayet // NarP_1,80.105 //

sāyāhne vāsudevaṃ yo nityamevaṃ samarcayet /

sarvānkāmānavāpyānte sa yāti paramāṃ gatim // NarP_1,80.106 //

rātrau cenmadanākrāntacetasaṃ nandanandanam /

yajedrāsapariśrāntaṃ gopīmaṇḍalamadhyagam // NarP_1,80.107 //

vikasatkundakahlāramallikākusumodgataiḥ /

rajobhirdhūsarairmandamārutaiḥ śiśirīkṛte // NarP_1,80.108 //

unmīlannavakairavālivigalanmādhvīkalabdhāntaraṃ bhrāmyanmattamilindagītalalite sanmallikojjṛmbhite /

pīyūṣāṃśukarairviśālitaharitprānte smaroddīpane kālindīpulināṅgaṇe smitamukhaṃ veṇuṃ raṇantaṃ muhuḥ // NarP_1,80.109 //

antastoyalasannavāṃbudaghaṭāsaṃghaṭṭakāratviṣaṃ cañcañcillikamaṃbujāyatadṛśaṃ bimbādharaṃ sundaram /

māyūracchadabaddhamaulivilasaddhaṃmillamālaṃ calaṃ dīpyatkuṇḍalaratnaraśmivilasadgaṇḍadvayodbāsitam // NarP_1,80.110 //

kāñcīnūpurahārakaṅkaṇalasatkeyūrabhūṣānvitaṃ gopīnāṃ dvitayāṃ tare sulalitaṃ vanyaprasūnasrajam /

anyonyaṃ vinibaddhagopadayitādorvallivītaṃ lasadrāsakrīḍanalolupaṃ manasijākrāntaṃ mukundaṃ bhavet // NarP_1,80.111 //

vividhaśrutibhinnamanojñatarasvarasaptakamūrchanatānagaṇaiḥ /

bhramamāṇamamūbhirudāramaṇisphuṭamaṇḍanasiṃjitacārutanum // NarP_1,80.112 //

itaretarabaddhakarapramadāgaṇakalpitarāsavihāravidhau /

maṇiśaṅkugamapyamunā vapuṣā bahudhā vihitasvakadivyatanum // NarP_1,80.113 //

evaṃ dhyātvārcayenmantrī syādaṅgaiḥ prathamāvṛtiḥ /

śrīkāmaḥ sasvarādyāni kalābjairvaiṣṇavottamaḥ // NarP_1,80.114 //

yajetkeśavakīrtyādimithunāni ca ṣoḍaśa /

indrādyānapi vajrādīnpūjayettadanantaram // NarP_1,80.115 //

pṛnthu suvṛttaṃ masṛṇaṃ vitastimātronnataṃ kau vinikhanya śaṅkum /

ākramya padbhyāmitaretaraistu hastairbhramo 'yaṃ khalu rāsagoṣṭhī // NarP_1,80.116 //

sapūjyaivaṃ ca payasā sasito palasarpiṣā /

naivedyamarcayitvā tu caṣakairnṛpasaṃkhyakaiḥ // NarP_1,80.117 //

satataṃ pāpapte (?) mantrī mithuneṣvarpayetkramāt /

vidhāya pūrvavaccheṣaṃ sahasraṃ prajapenmanum // NarP_1,80.118 //

stutvā natvā ca saṃprārthya pūjāśeṣaṃ samāpayet /

evaṃ yaḥ pūjayetkṛṣṇaṃ sa sasmṛddheḥ padaṃ bhavet // NarP_1,80.119 //

aṇimādyaṣṭasiddhīnāmīśvaraḥ syānna saṃśayaḥ /

bhuktveha vividhānbhogānante viṣṇupadaṃ vrajet // NarP_1,80.120 //

evaṃ pūjādibhiḥ siddhe manaukāmyāni sādhayet /

aṣṭāviṃśativāraṃ vā trikālaṃ pūjayetsudhīḥ // NarP_1,80.121 //

svakālavihitān bhūyaḥ parivārāṃśca tarpayet /

prātarddadhnā guḍāktena madhyāhne payasā punaḥ // NarP_1,80.122 //

navanītayutenātha sāyāhne tarpayetpunaḥ /

sasitopalamiśreṇa payasā vaiṣṇavottamaḥ // NarP_1,80.123 //

tarpayāmipadaṃ yojyaṃ mantrānte sveṣu nāmasu /

dvitīyānteṣu tu punaḥ pūjāśeṣaṃ samāpayet // NarP_1,80.124 //

abhyukṣyatatprasādādbhirātmānaṃ prapabedapaḥ /

tattṛtpastamathodvāsya tanmayaḥ prajapenmanum // NarP_1,80.125 //

atha dravyāṇi kāmyeṣu procyante tarpaṇeṣu ca /

tāni proktavidhānānāmāśrityānyatamaṃ bhajet // NarP_1,80.126 //

pāyasaṃ dādhikaṃ cājyaṃ gauḍānnaṃ kṛsaraṃ payaḥ /

dadhīni kadalī mocā ciñcā rajasvalā tathā // NarP_1,80.127 //

apūpā modakā lājāḥ pṛthukā navanītakam /

dravyaṣoḍaśakaṃ hyetatkathitaṃ padmajādibhiḥ // NarP_1,80.128 //

lājānte pṛthukaṃ prākca samarpya ca sitopalam /

catuḥsaptativāraṃ yaḥ prātarevaṃ pratarpayet // NarP_1,80.129 //

dhyātvā kṛṣṇapadaṃ matrī maṇḍalādiṣṭamāpnuyāt /

dhāroṣṇapakkapayasā navanītaṃ dadhīni ca // NarP_1,80.130 //

daugdhāmrāmājyaṃ matsyaṇḍī kṣaudraṃ kīlālameva ca /

pūjayennavabhirdravyaiḥ pratyekaṃ ravisaṃkhyayā // NarP_1,80.131 //

evamaṣṭotaraśataṃsaṃkhyākaṃ tarpaṇaṃ punaḥ /

yaḥ kuryādvaiṣṇavaśreṣṭhaḥ pūrvoktaṃ phalamāpnuyāt // NarP_1,80.132 //

kiṃ bahūktena sarveṣṭadāyakaṃ tarpaṇaṃ tvidam /

sasitopaladhāroṣṇadugdhabuddhyā jalena vai // NarP_1,80.133 //

kṛṣṇaṃ prataparyan grāmaṃ vrajanprāpnoti sādhakaḥ /

dhanavastrāṇi bhojyaṃ ca parivāragaṇaiḥ saha // NarP_1,80.134 //

yāvatsaṃtarpayenmantrī tāvatsaṃkhyaṃ japenmanum /

tarpaṇenaiva kāryāṇi sādhayedakhilānyapi // NarP_1,80.135 //

kāmyahomamatho vakṣye sādhakānāṃ hitāya ca /

śrīpuṣpairjuhuyānmantrī śriyamicchannininditām // NarP_1,80.136 //

sājyenānnena juhuyātghṛtānnasya samṛddhaye /

vanyapuṣpairdvijān jātīpuṣpaiśca pṛthivīpatīn // NarP_1,80.137 //

asitaiḥ kusumairvaiśyān śūdrānnīlotpalaistathā /

vaśayellavaṇaiḥ sarvānaṃbujairyuvatījanam // NarP_1,80.138 //

gośālāsu kṛto homaḥ pāyasena sasarpiṣā /

gavāṃ śāntiṃ karotyāśu gopālo gokuleśvaraḥ // NarP_1,80.139 //

śikṣāveṣadharaṃ kṛṣṇaṃ kiṅkiṇījālaśobhitam /

dhyātvā pratarpayenmantrī dugdhabuddhyā śubhairjalaiḥ // NarP_1,80.140 //

dhanaṃ dhānyaṃ sutānkīrtiṃ prītastasmai dadāti saḥ /

brahmavṛkṣasamidbhirvā kuśairvā tilatandulaiḥ // NarP_1,80.141 //

juhuyādayutaṃ mantrī trimadhvāktairhutāśane /

vaśaye dbrāhmaṇāṃścātha rājavṛkṣasamudbhavaiḥ // NarP_1,80.142 //

prasūnaiḥ kṣatriyānvaiśyānkuraṇḍakusumaistathā /

pāṭalotthaiśca kusumairvaśayedantimānsudhīḥ // NarP_1,80.143 //

śvetapadmai raktapapdaiścaṃpakaiḥ pāṭalaiḥ kramāt /

hutvāyutaṃ trimadhvāktairvaśayettadvarāṅganāḥ // NarP_1,80.144 //

nityaṃ hayārikusumaurniśīthe trimadhuplutaiḥ /

varastrīrvaśayetprājñaḥ samyagdhṛtvā dināṣṭakam // NarP_1,80.145 //

ayutatritayaṃ rātrau siddhārthaistrimadhuplutaiḥ /

pratyahaṃ juhvato māsātsureśo 'pi vaśībhavet // NarP_1,80.146 //

āhṛtya ballavīvastrāṇyārūḍhaṃ nīpabhūruhe /

smaretkṛṣṇaṃ japedrātrau sahasraṃ khendūhātsudhīḥ // NarP_1,80.147 //

haṭhādākarṣayecchīghramurvaśīmapi sādhakaḥ /

bahunā kimihoktena mantro 'yaṃ sarvavaśyakṛt // NarP_1,80.148 //

rahasyaṃ paramaṃ cātha vakṣye mokṣapradaṃ nṛṇām /

dhyāyetsvahṛtsarasije devakīnandanaṃ vibhum // NarP_1,80.149 //

śrīmatkundendugauraṃ sarasijanayanaṃ śaṅkhacakre gadābje bibhrāṇaṃ hastapadmairnavanalinalasanmālayādīpyamānam /

vande vedyaṃ munīndraiḥ kaṇikamunilasaddivyabhūṣābhirāmaṃ divyāṅgālepabhāsaṃ sakalabhayaharaṃ pītavastraṃ nurārim // NarP_1,80.150 //

evaṃ dhyātvā pumāṃsaṃ sphuṭahṛdayasarojāsanāsīnamādyaṃ sāṃdrāṃbhodācchabiṃbādbhutakanakanibhaṃ saṃjapedarkalakṣam /

manvorekaṃ dvitārāntaritamathaḥ hunedarkasāhasramidhmaiḥ kṣīridrūttharyathoktaiḥ samadhughṛtasitenāthavā pāyasena // NarP_1,80.151 //

evaṃ lokeśvarārādhyaṃ kṛṣṇaṃ svahṛdayāṃbuje /

dhyāyannanudinaṃ mantrī trisahasraṃ japenmanum // NarP_1,80.152 //

sāyāhnoktena vidhinā saṃpūjya havanaṃ punaḥ /

kṛtvā pūrvoktavidhinā mantrī tadgatamānasaḥ // NarP_1,80.153 //

evaṃ yo bhajate nityaṃ vidvān gopālanandanam /

samuttīrya bhavāṃbhodhiṃ sa yāti paramaṃ padam // NarP_1,80.154 //

madhye keṇeṣu bāhyeṣvanalapurapuṭasyālikhetkarṇikāyāṃ kandarpaṃ sādhyayuktaṃ vivaragataṣaḍarṇadviṣaḥ keśareṣu /

śaktiḥ śrīpūrvikāṇidvinavalipimanorakṣarāṇicchadānāṃ madhye varṇāndaśānto daśalipimanuvaryasya vaikaikaśo 'bjam // NarP_1,80.155 //

bhūsadmanābhivṛtamasragamanmathena gorocanāvilikhitaṃ tapanīyasūcyā /

paṭṭe hiraṇyaracite gulikīkṛtaṃ tadgopālayantramakhilārthadametaduktam // NarP_1,80.156 //

saṃyātasiktamabhijaptamimaṃ mahadbhirdhāryaṃ jagattrayavaśīkaraṇaikadakṣam /

rakṣāyaśaḥ sutamahīdhanadhānyalakṣmīsaubhāgyalipsubhirajasramanarghyavīryam // NarP_1,80.157 //

smarastrivikramākrāntaścākrīṣṭyāya hṛdityasau /

ṣaḍakṣaro 'yaṃ saṃproktaḥ sarvasiddhikaro manuḥ // NarP_1,80.158 //

kroḍaḥ śāntīnduvahnyāḍhyo māyā bīja prakīrtatam /

govindavahnicandrāḍhyo manuḥ śrībījamīritam // NarP_1,80.159 //

ābhyāmaṣṭādaśaklipaḥ syādviṃśatyakṣaro manuḥ /

śālagrāme maṇau yantre maṇḍale pratimāsu vā // NarP_1,80.160 //

nityaṃ pūjā hareḥ kāryā na tu kevalabhūtale /

evaṃ yo bhajante kṛṣṇaṃ sa yāti paramāṃ gatim // NarP_1,80.161 //

viṃśārṇasya munirbrahmā gāyatrī chanda īritam /

kṛṣṇaśca devatā kāmo bījaṃ śaktirdviṭho budhaiḥ // NarP_1,80.162 //

rāmāgnivedavedābdhernetrārṇairaṅgakalpanam /

mūlena vyāpakaṃ kṛtvā manunā puṭitānatha // NarP_1,80.163 //

mātṛkārṇānnyasettattatsthāneṣu susamāhitaḥ /

daśatattvāni vinyasya mūlena vyāpakaṃ caret // NarP_1,80.164 //

mantranyāsaṃ tataḥ kuryāddevatābhāvasiddhaye /

śīrṣe lalāṭe bhrūmadhye netrayoḥ karṇayostathā // NarP_1,80.165 //

nasorvakre ca cibuke kaṇṭhe dormūlake hṛdi /

udare nābhideśe ca liṅge mūlasaroruhe // NarP_1,80.166 //

kaṭyāṃ jānvorjaṅghayośca gulphayoḥ pādayoḥ kramāt /

nyaseddhṛdantānmantrāṇāṃ sṛṣṭinyāso 'yamīritaḥ // NarP_1,80.167 //

hṛdaye codare nābhau liṅge mūlasaroruhe /

kaṭyāṃ jānvorjaṅghayośca gulphayoḥ pādayostathā // NarP_1,80.168 //

mūrdhni kapole bhrūmadhye netrayoḥ karṇayornasoḥ /

vadane cibuke kaṇṭhe dormūle vinyasetkramāt // NarP_1,80.169 //

namotānmantravarṇāṃśca sthitinyāso 'yamīritaḥ /

pādayorgulphayoścaiva jaṅghayorjānunostathā // NarP_1,80.170 //

kaṭyāṃ mūle dhvaje nābhau jaṭhare hṛdaye punaḥ /

dormūle kaṇṭhadeśe ca cibuke vadane nasoḥ // NarP_1,80.171 //

karṇayornetrayoścaiva bhrūmadhye niṭile tathā /

mūrdhni nyasenmantravarṇānsaṃhārākhyo 'yamīritaḥ // NarP_1,80.172 //

punaḥ sṛṣṭisthitinyāsau vidhāya vaiṣṇavottamaḥ /

mūrtipañjaranāmānaṃ vinyasetpūrvavattataḥ // NarP_1,80.173 //

punaḥ ṣaḍaṅgaṃ kṛtvātha dhyāyetkṛṣṇaṃ hṛdaṃbuje /

dvāravatyāṃ sahasrārkabhāsvarairbhavanottamaiḥ // NarP_1,80.174 //

analpaiḥ kalpavṛkṣaiśca parīte maṇimaṇḍape /

jvaladratna mayastaṃbhadvāratoraṇakuḍyake // NarP_1,80.175 //

phullapraphullasañcitravitānālaṃbimauktike /

padmarāgasthalīrājadratnasaṃghaiśca madhyataḥ // NarP_1,80.176 //

anāratagaladratnadhārāḍhyasvastastaroradhaḥ /

ratnapradīpāvalibhiḥ pradīpitadigantare // NarP_1,80.177 //

udyadādityasaṃkāśamaṇisiṃhāsanāṃbuje /

samāsīno 'cyuto dhyeyo drutahāṭakasannibhaḥ // NarP_1,80.178 //

samānoditacandrārkataḍitkoṭisamadyutiḥ /

sarvāṅgasuṃdaraḥ saumyaḥ sarvābharaṇabhūṣitaḥ // NarP_1,80.179 //

pītavāsāḥ śaṅkhacakragadāṃbhojalasatkaraḥ /

anāhatocchaladratnadhāraughakalaśaṃ spṛśan // NarP_1,80.180 //

vāmapādāṃbujāgreṇa muṣṇatā pallavacchavim /

rukmiṇīsatyabhāme 'sya mūrdhni ratnaughadhārayā // NarP_1,80.181 //

siṃcantyau dakṣavāmasthe svadosthakalaśotthayā /

nāgnajitī sunandā ca diśantyau kalaśau tayoḥ // NarP_1,80.182 //

tābhyāṃ ca dakṣavāmasthamitravindāsulakṣmaṇe /

ratnanadyāḥ samuddhṛtya ratnapūrṇauṃ ghaṭau tayoḥ // NarP_1,80.183 //

jāṃbavatī suśīlā ca diśantyau dakṣavāmake /

bahiḥ ṣoḍaśa sāhasrasaṃkhyākāḥ paritaḥ priyāḥ // NarP_1,80.184 //

dhyeyāḥ kanakaratnaughadhārāyukkalaśojvalāḥ /

tadbahiścāṣṭanidhāyaḥ pūrayanto dhanairdharām // NarP_1,80.185 //

tadbahirvṛṣṇayaḥ sarve purovacca svarādayaḥ /

evaṃ dhyātvā japellakṣapañcakaṃ taddaśāṃśataḥ // NarP_1,80.186 //

aruṇaiḥ kamalairhutvā pīṭhe pūrvodite yajet /

vilipya gandhapaṅkena likhedaṣṭadalāṃbujam // NarP_1,80.187 //

karṇikāyāṃ ca ṣaṭkoṇaṃ sasādhyaṃ tatra manmatham /

śiṣṭaistu saptadaśabhirakṣarairveṣṭayetsvaram // NarP_1,80.188 //

prāgrakṣo 'nilakoṇeṣu śriyaṃ śiṣṭeṣu saṃvidam /

ṣaṭsu saṃdhiṣu ṣaṭkarṇe kesareṣu triśastriśaḥ // NarP_1,80.189 //

vilikhetsmaragāyatrīṃ mālāmantraṃ dalāṣṭake /

ṣaṭūṣaḥ saṃlikhya tadbāhye veṣṭayenmātṛkākṣaraiḥ // NarP_1,80.190 //

bhūbiṃbaṃ ca likhedbāhye śrīmāyādigvidikṣvapi /

bhūgrahaṃ caturasraṃ syādaṣṭavajravibhūṣitam // NarP_1,80.191 //

etadyantraṃ hāṭakādipaṭṭeṣvālikhya pūrvavat /

saṃskṛtaṃ dhārayedyo vai sor'cyate tridaśairapi // NarP_1,80.192 //

syādgāyatrī vāmadevapuṣpabāṇau tu ṅeṃtimau /

vidmahedhīmahiyutau tanno 'naṅgaḥ pracodayāt // NarP_1,80.193 //

japyā japādau gopālamanūnāṃ janarañjanī /

hṛdayaṃ kāmadevāya ṅeṃtaṃ sarvajanapriyam // NarP_1,80.194 //

uktvā sarvajanānte tu saṃmohanapadaṃ tathā /

jvala jvala prajvaleti procya sarvajanasya ca // NarP_1,80.195 //

hṛdayaṃ mama ca brūyādvaśaṅkuruyugaṃ śiraḥ /

prokto madanamantro 'ṣṭacatvāriṃśadbhirakṣaraiḥ // NarP_1,80.196 //

japādau smarabījādyo jagattrayavaśīkaraḥ /

pīṭha prāgvatsamabhyarcya mūrti saṃkalpya mūlataḥ // NarP_1,80.197 //

tatrāvāhyācyutaṃ bhaktyā sakalīkṛtya pūjayet /

āsanādivibhūṣāntaṃ punarnyāsakramādyajet // NarP_1,80.198 //

sṛṣṭiṃ sthitiṃ ṣaḍaṅgaṃ ca kirīṭaṃ kuṇḍaladvayam /

śaṅkhaṃ cakraṃ gadāṃ padmaṃ mālāṃ śrīvatsakaustubhau // NarP_1,80.199 //

gandhapuṣpaiḥ samabhyarcya mūlena vaiṣṇavottamaḥ /

ṣaṭkoṇeṣu ṣaḍaṅgāni digdaleṣu kramādyajet // NarP_1,80.200 //

vāsudevādikānkoṇeṣu tu śāntyādikāṃstataḥ /

patrāgragā mahiṣyo 'ṣṭau yajetsādhakasattamaḥ // NarP_1,80.201 //

tataḥ ṣoḍaśasāhasraṃ sakṛdevārcayetpriyāḥ /

indranīlamukundāṃśca karālānandakacchapān // NarP_1,80.202 //

śaṅkhapadmau tataḥ padmānnidhīnaṣṭau kramādyajet /

tadbahirlokapālāṃśca vajrādyānapi pūjayet // NarP_1,80.203 //

evaṃ saptāvṛttivṛtaṃ kṛṣṇamabhyarcya cādarāt /

prīṇayeddadhikhaṇḍājyamiśreṇa tu payoṃ'dhasā // NarP_1,80.204 //

divyopacāraṃ datvātha stutvā natvā ca keśavam /

udvāsayetsvahṛdaye parivāragaṇaiḥ saha // NarP_1,80.205 //

nyasyātmānaṃ samabhyarcya tanmayo viharetsudhīḥ /

ratnābhiṣekadhyānejyā viṃśatyarṇāśrite ritā // NarP_1,80.206 //

evaṃ yo bhajate mantraṃ sa samṛddheḥ padaṃ bhavet /

japahomārcanadhyānairyo manuṃ prajapedamum // NarP_1,80.207 //

tadveśma pūryate ratnaiḥ ravarṇadhānyairanāratam /

pṛthvī pṛthvī kare tasya sarvasasyasamākulā // NarP_1,80.208 //

putrairmitraiḥ susaṃpannaḥ prayātyante parāṃ gatim /

vahnāvabhyarcya govindaṃ śuklapuṣpaiḥ satandulaiḥ // NarP_1,80.209 //

ājyāktairayutaṃ hutvā bhasma tanmūrdhni dhārayet /

tasyānnādisamṛddhiḥ syāttadūśe sarvayoṣitaḥ // NarP_1,80.210 //

raktāṃbhojaistrimadhvaktairhunellakṣaṃ samāhitaḥ /

śriyā tasyaindramaiśvaryaṃ tṛṇaleśāyate dhruvam // NarP_1,80.211 //

trimadhvaktaiḥ sitaiḥ puṣpairaṣṭottarasahasrakam /

yo hunetpratyahaṃ māsātpurodhā nṛpaterbhavet // NarP_1,80.212 //

evamādiprayogāṃśca sādhayenmanunāmunā /

mantrarājamatho vakṣye daśārṇaṃ sarvasiddhidam // NarP_1,80.213 //

smṛtiḥ sadyānvitā sākṣirlohito janavallabhā /

pavano 'gnipriyānto 'yaṃ daśārṇo mantra īritaḥ // NarP_1,80.214 //

nārado 'sya muniśchando virāṭ kṛṣṇo 'sya devatā /

kāmo bījaṃ vahnijāyā śaktiḥ proktā manīṣibhiḥ // NarP_1,80.215 //

ācakraṃ ca vicakraṃ ca sucakraṃ tadanantaram /

trailokyarakṣaṇaṃ cakramasurāntakagacakrakam // NarP_1,80.216 //

etairṅeṭhadvayāntaiśca cakraiḥ pañcāṅgakaṃ manoḥ /

tatastārapuṭaṃ mantraṃ vyāpayya karayostriśaḥ // NarP_1,80.217 //

seṃdūnhṛdantānmantrārṇānpraṇavāntaritānnyaset /

dakṣāṅguṣṭhācca vāmāṅguṣṭhāntamaṅguliparvasu // NarP_1,80.218 //

sṛṣṭinyāso 'yamuditaḥ sthitinyāso 'dhunocyate /

nyasedvāmakaniṣṭhādikaniṣṭāntaṃ sthitau sudhīḥ // NarP_1,80.219 //

vāmāṅguṣṭhānnyaseddakṣāṃ guṣṭhāntaṃ saṃhṛtau tathā /

saṃhṛtirdeṣasaṃghātahāriṇī parikīrtitā // NarP_1,80.220 //

vidyāpradaśca sṛṣṭyanto varṇināṃ śuddhacetasām /

sthityantaḥ syādgṛhasthānāmevaṃ kāmyādirūpataḥ // NarP_1,80.221 //

saṃhārānte munīndrāṇāṃ viraktānāṃ ca sarvaśaḥ /

punaḥ sthitikrameṇārṇānmanoraṅguliṣu nyaset // NarP_1,80.222 //

punaścakraiśca pūrvoktaiḥ pañcāgaṃ karayornyaset /

tato mūlena puṭitānmātṛkārṇānsabindukān // NarP_1,80.223 //

vinyasenmātṛkānyāsasthāneṣu praṇataḥ sudhīḥ /

tatastārapuṭaṃ mūlaṃ vyāpakatvena vinyaset // NarP_1,80.224 //

saṃhārasṛṣṭibhedena daśatattvāni vinyaset /

namontamūlamantrārṇapadāyāmyāni cātmane // NarP_1,80.225 //

matyantāni ca tattvāni pṛthivyādyāni ca kramāt /

pṛthvī jalaṃ tathā vahnirvāyurākāśameva ca // NarP_1,80.226 //

ahṝṅkāro mahattatvaṃ prakṛtiṃ puruṣaṃ param /

pravinyasenmastake ca netrayoḥ śrotrayornasoḥ // NarP_1,80.227 //

vadane hṛdaye nābhau liṅge jānvośca pādayoḥ /

praṇavāntaritānvarṇānhṛdantānvijyasenmanoḥ // NarP_1,80.228 //

sṛṣṭinyāso 'yamākhyātaḥ sthitinyāsaṃ śṛṇu dvija /

hṛdi nābhau dhvaje jānvoḥ pādayormastake punaḥ // NarP_1,80.229 //

netrayoḥ karṇayorghrāṇe vadane vinyasetkramāt /

padorjānvorliṅgadeśe nābhau hṛdi mukhe nasoḥ // NarP_1,80.230 //

karṇayornetrayormūrdhni saṃhārākhyo 'yamīritaḥ /

sṛṣṭyanto varṇināṃnyāsaḥ sthityantogṛhamedhinām // NarP_1,80.231 //

yatervairāgyayuktasya saṃhārāntaḥ prakīrtitaḥ /

caturddhā varṇināṃ caiva gṛhasthānāṃ ca pañcadhā // NarP_1,80.232 //

yatīnāṃ ca tridhā nyāsaḥ prokto 'yaṃ kramataḥ śubhaḥ /

kecidvirakte gṛhage saṃhārāntaṃ vidurbudhāḥ // NarP_1,80.233 //

vibhūtipañjaraṃ nyāsaṃ kuryādiṣṭāptaye tataḥ /

manordaśāvṛttimayaṃ kṛṣṇasāṃnidhyakārakam // NarP_1,80.234 //

ādhāre ca dhvaje nābhau hṛdi kaṇṭhe mukhe śaye /

ūrvośca kandharāyāṃ ca nābhau kukṣau tathā hṛdi // NarP_1,80.235 //

stanayoḥ pārśvayoḥ śroṇyormastakevadanetathā /

netrayoḥ karṇayornāsāpuṭayośca kapolayoḥ // NarP_1,80.236 //

evaṃ dakṣiṇadormūsasaṃdhyagreṣvaṅgulīṣu ca /

tataḥ śirasi tatpūrvādyāṃśāsu svakalāsu ca // NarP_1,80.237 //

doṣṇoḥ sakthnoḥ śirokṣyāsyakaṇṭhahṛjjaṭhareṣu ca /

mūlādhāre liṅgadeśe jānunoḥ pādayostathā // NarP_1,80.238 //

śrotragaṇḍāṃsavakṣojapārśvaliṅgeṣu vinyaset /

ūrvorjānvorjaṅghayośca pādayorvinyasetkramāt // NarP_1,80.239 //

vibhūtipañjarākhyo 'yaṃ nyāsaḥ sarvārthasiddhidaḥ /

anena nyāsavaryeṇa sākṣātkṛṣṇatanurbhavet // NarP_1,80.240 //

mūrti pañjaranāmānaṃ nyāsaṃ pūrvoditaṃ nyaset /

tato daśāṅgapañcāṅgau nyāsavaryauṃ nyase kramāt // NarP_1,80.241 //

hṛdi mūrdhni śikhāyāṃ ca sarvāṅge dikṣu pārśvayoḥ /

kaṭyāṃ pṛṣṭhe tathā mūrdhni vinyasedvaiṣṇavottamaḥ // NarP_1,80.242 //

pañcāṅgāni nyasedbhūyaścakraiḥ prāgvatsamāhitaḥ /

anyo 'pyaṣṭādaśārṇoktaḥ kartavyo nyāsasaṃcayaḥ // NarP_1,80.243 //

tataḥ kirīṭamantreṇa vyāpakaṃ racayetsudhīḥ /

veṇubilvādimudrāṃśca darśayetsādhakottamaḥ // NarP_1,80.244 //

sudarśanasya mantreṇa kuryāddigbandhanaṃ tataḥ /

anaṅguṣṭhāśca ṛjavaḥ karaśākhā bhavanti cet // NarP_1,80.245 //

hṛnmudreyaṃ samākhyātā śiromudrā tathā bhavet /
adhoṅguṣṭhā tu yā muṣṭiḥ śikhāmudreyamīritā /
prasāritakarāṅgulyorvarmamudreyamīritā // NarP_1,80.246 //

nārācamuṣṭyā dhṛtabāhuyugmaḥ aṅguṣṭhatarjanyudito dhvanistu /

viṣvagvimuktā kathitāstramudrā yatrākṣiṇī tarjanimadhyame ca // NarP_1,80.247 //

oṣṭhe vāmakarāṅguṣṭo lagnastasya kaniṣṭikā /

dakṣiṇāṅguṣṭasaṃsaktā tatkaniṣṭhā prasāritā // NarP_1,80.248 //

tarjanī madhyamānāmā kiñcitsakuñcya cālitā /
veṇumudreyamuditā suguptā preyasī hareḥ /
nocyante tatra siddhatvānmālāśrīvatsakaustubhāḥ // NarP_1,80.249 //

vāmāṅguṣṭhaṃ samudraṃ tamaparakarāṅguṣṭhakenātha baddhvā saṃpīḍyāgraṃ ca dakṣāṅgulibhirapi ca tāṃ vāmahastāṅgulībhiḥ /

gāḍhaṃ baddhvā svakīye hṛdayasarasije sthāpayetkāmabījaṃ proccāryaiṣā tu gopyā sakalasukhakarī vilvamudrā munīndraiḥ // NarP_1,80.250 //

kāyena manasā vācā yatpāpaṃ samupārjitam /

mudrāyā jñāna mātreṇa sarvaṃ nāśamupaiṣyati // NarP_1,80.251 //

dhyānaṃ japastrikālārcā kāryā pūrvoditā manoḥ /

sarveṣvekaḥ kramaḥ prokto daśārṇāṣṭādaśārṇayoḥ // NarP_1,80.252 //

evaṃ siddhe manau mantrī prayogānkartumarhati /

uddaṇḍabāhudordaṃhadhṛtagovarddhanācalam // NarP_1,80.253 //

anyahastāgulīvyaktasvaravaṃśārpitānanam /

dhyāyankṛṣṇaṃ japenmantraṃ vrajecchatraṃ vinā sudhīḥ // NarP_1,80.254 //

varṣavātāśanibhyo 'pi bhayaṃ tasya na jāyate /

moghamedhaughavrātādgagatendraṃ taṃ smaranhunet // NarP_1,80.255 //

loṇairayutasaṃkhyaiḥ syādanāvṛṣṭirna saṃśayaḥ /

krīḍantamarkajātīre majjanasnāpanādibhiḥ // NarP_1,80.256 //

tacchīkarajalāsāraiḥ sicyamānaṃ priyājanaiḥ /

dhyātvāyutaṃ payaḥ siktairhunedvā nīratarpaṇaiḥ // NarP_1,80.257 //

vṛṣṭirbhavatyakāle 'pi mahatī nātra saṃśayaḥ /

sadāhamohairārtasya visphoṭakajvarādibhiḥ // NarP_1,80.258 //

amumeva smaranmūrdhni japecchāntirbhavetkṣaṇāt /

athavā garuḍārūḍhaṃ pradyumnabalasaṃyutam // NarP_1,80.259 //

nijajvaraniṣpiṣṭajvarābhiṣṭutamacyutam /

dhyātvā mūrdhni japenmantraṃ jvaramukto bhavejjvarī // NarP_1,80.260 //

dhyātvaivamagnāvabhyarcya yathoktaiścaturaṅgulaiḥ /

juhuyādamṛtākhaṇḍairayutaṃ jvaraśāntaye // NarP_1,80.261 //

śilīmukhavinirbhinnabhīṣmatāpaharaṃ harim /

dhyātvā japetspṛśannārtaṃ pāṇibhyāṃ jvaraśāntaye // NarP_1,80.262 //

sāṃdīpanāya dadataṃ putraṃ dhyātvāyutaṃ hunet /

yathoktairamṛtākhaṇḍairapamṛtyunivṛttaye // NarP_1,80.263 //

sapārthaṃ mṛtaputrāyārpayantaṃ ca dvijanmane /

sutaṃ dhyātvā japellakṣaṃ putrapautrādivṛddhaye // NarP_1,80.264 //

putrajīvaphalairhutvāyutaṃ madhurasaṃplutaiḥ /

tatkāṣṭhairedhite vahnau sutāndīrghāyuṣo labhet // NarP_1,80.265 //

kṣīradruktvāthasaṃpūrṇamabhyarcya kalaśaṃ niśi /

prātarjjaptvāyutaṃ nārīmabhiṣiñceddiṣaḍdinam // NarP_1,80.266 //

evaṃ kṛte tu vandhyāpi labhetputrāṃścirāyuṣaḥ /

prātarvācaṃyamāśvatthadalasaṃpuṭakaṃ jalam // NarP_1,80.267 //

aṣṭottaraśataṃ japtaṃ māsaṃ putrārthinī pibet /

sarvalakṣaṇasaṃpannaṃ vandhyāpi labhate sutam // NarP_1,80.268 //

jitvā kṛtyāṃ kāśirājapreṣitāṃ ca nijāriṇaḥ /

tejasā tasya nagaraṃ dahṝntaṃ bhāvayanharim // NarP_1,80.269 //

hunetsaptadinaṃ mantrī susnehāktaiśca sarṣapaiḥ /

kṛtyākartāramevāsmai kupitā nāśayeddhruvam // NarP_1,80.270 //

badarīdrumasaṃkīrṇe sthitaṃ divyāśrame śubhe /

spṛśantaṃ karapadmābhyāṃ ghaṇṭākarṇakalevaram // NarP_1,80.271 //

dhyātvaivaṃ juhuyāllakṣaṃ tilaistrimadhurāplutaiḥ /

mahāpāpayuto 'pyevaṃ pūto bhavati tatkṣaṇāt // NarP_1,80.272 //

dyūtāsaktau rukmibalau dveṣayantaṃ hariṃ smaran /

juhuyādiṣṭayordviṣṭyai gulikā gomayodbhavāḥ // NarP_1,80.273 //

nityaṃ sahasraṃ saptāhānmitho vidveṣayedarīn /

varṣantaṃ garuḍārūḍhaṃ jvaladagnimukhaiḥ śaraiḥ // NarP_1,80.274 //

dhāvantaṃ ripusaṃghātamanudhāvatamacyutam /

dhyātvā saptasahasraṃ tu japenmantramananyadhīḥ // NarP_1,80.275 //

uccāṭanaṃ bhavatyeva śatrūṇāṃ saptabhirdinaiḥ /

dhyāyannutkṣiptavatsaṃ tu kapitthaphalahāriṇam // NarP_1,80.276 //

prajapedayutaṃ śatrumuñcāṭayati tatkṣaṇāt /

ātmānaṃ kaṃsamathanaṃ dhyāyanmañcānnipātitam // NarP_1,80.277 //

kaṃsātmānaṃ vyakarṣantaṃ gatāsuṃ taṃ japenmanum /

ripujanmarkṣavṛkṣotthasamidbhirayutaṃ niśi // NarP_1,80.278 //

juhuyādevamugro 'pi sapatno nidhanaṃ vrajet /

athavā niṃbatailāktairhunedhobhirakṣajaiḥ // NarP_1,80.279 //

ayutaṃ niyato rātrau mārayedacirādarīn /

niśādiṣṭadalavyoṣakārpāsāsthikarairniśi // NarP_1,80.280 //

hunederaṇḍatailāktaiḥ śmaśāne ripuśāntaye /

na śastaṃ māraṇaṃ karma kuryyāñcedayutaṃ hunet // NarP_1,80.281 //

pāyasairvā hunettāvacchāntaye śāntamānasaḥ /

pārijātaharaṃ kṛṣṇaṃ dhyāyan lakṣaṃ japenmanum // NarP_1,80.282 //

sarvatraiva jayastasya na kadāpi parājayaḥ /

vyākhyāmudrākaraṃ kṛṣṇaṃ rathasthaṃ bhāvayañjapet // NarP_1,80.283 //

pārthe diśantaṃ gītārthaṃ dharmavṛddhyai sumānavaḥ /

pāvāśapuṣpairmadhvaktairlakṣaṃ vidyāptayehunet // NarP_1,80.284 //

rāṣṭrapūrgrāmavastūnāṃ śarīrasyāpi rakṣaṇe /

viśvarūpadhara prodyadbhānukoṭisamaprabham // NarP_1,80.285 //

agrīṣomātmakaṃ kṛṣṇaṃ drutacāmīkaraprabham /

arkāgnidyotitāsyāṅghriṃpraṅkaja divyabhūṣaṇam // NarP_1,80.286 //

nānāyudhadharaṃ prāptaṃ viśvākāśāvakāśakam /

dhyātvā lakṣa japenmantraṃ rakṣaṇāya samāhitaḥ // NarP_1,80.287 //

raktairvanyaprasūnairyo dinādau pūjayeddharim /

dinamadhyoktavidhinā japedaṣṭottaraṃ śatam // NarP_1,80.288 //

sahasramaṇḍalānmantrī vaśayenmukharāndvijān /

jātipuṣpaiḥ kṣatriyāṃśca gopaveṣadharaṃ smaran // NarP_1,80.289 //

dhyāyan krīḍārataṃ kṛṣṇaṃ raktairaśvāripuṣpakaiḥ /

vaśayedvaiśyajātīyān śūdrānnīlotpalaiḥ smaran // NarP_1,80.290 //

gītanṛtyarataṃ śvetapuṣpaiḥ sājyaiśca tandulaiḥ /

hutvānvahaṃ saptadinaṃ bhasma bhāle ca mūrddhani // NarP_1,80.291 //

dhārayanvaśayetkāntāṃ sāpi tadvatpatiṃ dhruvam /

tāṃbūlaṃ kusumaṃ vāsoṃ'janaṃ candanameva ca // NarP_1,80.292 //

sahasraṃ manunā japtaṃ dadyādyasmai narāya ca /

so 'cirādeṣa vaśagaḥ saputrapaśubāndhavaḥ // NarP_1,80.293 //

vṛndāraṇyasthitaṃ dhyāyanballavīsaṃyutaṃ harim /

apāmārgasamidbhistu hutvā tu vaśayejjagat // NarP_1,80.294 //

saṃprāpya sadguror dīkṣāṃ kṛṣṇaṃ yo vidhināmunā /

arcayedvaiṣṇavaśreṣṭhaḥ so 'ṣṭasiddhīśvaro bhavet // NarP_1,80.295 //

tasya darśanamātreṇa vādino niṣprabhāḥ smṛtāḥ /

vasetsarasvatī vakre gṛhe cāpi sabhāsadaḥ // NarP_1,80.296 //

bhuktvā nānāvidhānbhogānante viṣṇupadaṃ vrajet // NarP_1,80.297 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge tṛtīyapāde kṛṣṇamantranirūpaṇaṃ nāmāśītitamo 'dhyāyaḥ

śrīsanatkumāra uvāca /
atha kṛṣṇasya mantrāṇāṃ vakṣye bhedān munīśvara /
yānsamārādhya manujāḥ sādhayantīṣṭamātmanaḥ // NarP_1,81.1 //

śaktiśrīmārapūrvaśca śrīśaktismarapūrvakaḥ /

māraśaktiramāpūrvo daśārṇā manavastrayaḥ // NarP_1,81.2 //

muniḥ syānnā radacchando gāyatrī devatā punaḥ /

kṛṣṇo govindanāmātra sarvakāmaprado nṛṇām // NarP_1,81.3 //

cakraiḥ pūrvavadaṅgāni trayāṇāmapi kalpayet /

tataḥ kirīṭamanunāvyāpakaṃ hi samācaret // NarP_1,81.4 //

sudarśanasya manunā kuryāddigbandhanaṃ tathā /

viṃśatyarṇoktavatkuryādādye dhyānārcanādikam // NarP_1,81.5 //

dvitīye tu daśārṇoktaṃ dhyānapūjādikaṃ caret /

tṛtīye tu hariṃ dhyāyetsamāhitamanāḥ sudhīḥ // NarP_1,81.6 //

śakhacakradhanurbāṇapāśāṅkuśadharāruṇam /

dorbhyāṃ dhṛtaṃ dhamantaṃ ca veṇuṃ kṛṣṇadivākaram // NarP_1,81.7 //

evaṃ dhyātvā japenmantrānpañcalakṣaṃ pṛthak sudhīḥ /

juhuyāttaddaśāṃśena pāyasena sasarpiṣā // NarP_1,81.8 //

evaṃ siddhe manau mantrī kuryātkāmyāni pūrvavat /

śrīśaktikāmaḥ kṛṣṇāya govindāyāgnisundarī // NarP_1,81.9 //

ratryarṇo brahmagāyatrīkṛṣṇā ṛṣyādayo 'sya tu /

bījairamābdhiyugmārṇaiḥ ṣaḍaṅgāni prakalpayet // NarP_1,81.10 //

viṃśatyarṇoditajapadhyānahomārcanādikam /

kiṃ bahūktena mantro 'yaṃ sarvābhīṣṭaphalapradaḥ // NarP_1,81.11 //

śrīśaktismarapūrvogajanmā śaktiramāntikaḥ /

daśākṣaraḥ sa evādau proktaḥ śaktiramāyutaḥ // NarP_1,81.12 //

mantrau ṣoḍaśaravyārṇauṃ cakrairaṅgāni kalpayet /

varadābhayahastābhyāṃ śliṣyantaṃ svāṅgake priye // NarP_1,81.13 //

padmotpalakare tābhyāṃ śliṣṭaṃ cakradarojvalam /

dhyātvaivaṃ prajapellakṣadaśakaṃ taddaśāṃśataḥ // NarP_1,81.14 //

ājyairhutvā tataḥ siddhau bhavetāṃ mantranāyakau /

sarvakāmapradau sarvasaṃpatsaubhagāgyadau nṛṇām // NarP_1,81.15 //

aṣṭādaśārṇaḥ kāmānto manuḥ sutadhanapradaḥ /

nārado 'sya muniśchando gāyatrī devatā manoḥ // NarP_1,81.16 //

kṛṣṇaḥ kāmo bījamuktaṃ śaktirvahnipriyā matā /

ṣaḍvīryāḍhyena bījena ṣaḍaṅgāni samācaret // NarP_1,81.17 //

pāṇau pāyasapakvaṃ ca dakṣe haiyaṅgavīnakam /

vāme dadhaddivyadigaṃbaro gopīsuto 'vatu // NarP_1,81.18 //

dhyātvaivaṃ prajapenmantraṃ dvātriṃśallakṣamānataḥ /

daśāṃśaṃ juhuyādagnau sitāḍhyena payoṃ'dhasā // NarP_1,81.19 //

pūrvoktavaiṣṇave pīṭhe yajedaṣṭādaśārṇavat /

padmasthaṃ kṛṣṇamabhyarcya tarpayettanmukhāṃbuje // NarP_1,81.20 //

kṣīreṇa kadalīpakkairdadhnā haiyaṅgavena ca /

putrārthī tarpayedevaṃ vatsarāllabhate sutam // NarP_1,81.21 //

yadyadicchati tatsarvaṃ tarpaṇādeva siddhyati /

vākkāmo ṅeyutaṃ kṛṣṇapadaṃ māyā tataḥ pagaram // NarP_1,81.22 //

govindāya ramā paścāddaśārṇaṃ ca samuddharet /

manusvarayutau sargayuktau bhṛgutadūrddhūgau // NarP_1,81.23 //

dvāviṃśatyakṣaro mantro vāgīśatvapradāyakaḥ /

ṛṣiḥ syānnāradaśchando gāyatrī devatā punaḥ // NarP_1,81.24 //

vidyāpradaśca gopālaḥ kāmo bījaṃ prakīrtitam /

śaktistu vāgbhavaṃ vidyāprāptaye viniyojanā // NarP_1,81.25 //

vāmorddhvahaste dadhataṃ vidyāpustakamuttamam /

akṣamālāṃ ca dakṣorddhvasphaāṭikīṃ mātṛkāmayīm // NarP_1,81.26 //

śabdabrahma mayaṃ veṇumadhaḥ pāṇidvaye punaḥ /

gāyatrīgītavasanaṃ śyāmalaṃ komalacchavim // NarP_1,81.27 //

barhāvataṃsaṃ sarvajñaṃ sevitaṃ munipuṅgavaiḥ /

dhyātvaivaṃ pramadāveśavilāsaṃ bhuvaneśvaram // NarP_1,81.28 //

vedalakṣaṃ japenmantraṃ kiṃśukaistaddaśāṃśataḥ /

hutvā tu pūjayenmantrī viṃśatyarṇavidhānataḥ // NarP_1,81.29 //

evaṃ yo bhajate mantraṃ bhavedvāgīśvarastu saḥ /

adṛṣṭānyapi śāstrāṇi tasya gaṅgātaraṅgavat // NarP_1,81.30 //

tāraḥ kṛṣṇayugaṃ paścānmahākṛṣṇa itīrayet /

sarvajña tvaṃpraśaṃśabdānte sīdame 'gniśca māram // NarP_1,81.31 //

ṇānti vidyeśa vidyāmāśu prayaccha tataśca me /

trayastriṃśadakṣaro 'yaṃ mahāvidyāpradomanuḥ // NarP_1,81.32 //

nārado 'sya muniśchando 'nuṣṭum kṛṣṇo 'sya devatā /

pādaiḥ sarveṇa pañcāṅgaṃ kṛtvā dhyāyettato harim // NarP_1,81.33 //

divyodyāne vivasvatpratimamaṇimaye maṇḍape yogapīṭhe madhye yaḥ sarvavedāntamayasurataroḥ saṃniviṣṭo mukundaḥ /

vedaiḥ kalpadrurūpaiḥ śikhariśatasamālaṃbikośaiścaturbhirnyāyaistarkaipurāṇaiḥ smṛtibhirabhivṛtastādṛśaiścāmarādyaiḥ // NarP_1,81.34 //

dadyādbibhratkarāgrairapi daramuralīpuṣpabāṇekṣucāpānakṣaspṛkpūrṇakuṃbhau smaralalitavapurdivyabhūṣāṅgarāgaḥ /

vyākhyāṃ vāme vitanvan sphuṭarucirapado veṇunā viśvamātre śabdabrahmodbhavena śriyamaruṇarucirballavīvallabho naḥ // NarP_1,81.35 //

evaṃ dhyātvā japellakṣaṃ daśāṃśaṃ pāyasairhunet /

aṣṭādaśārṇavatkuryādyajanaṃ cāsya mantravit // NarP_1,81.36 //

tāro namo bhagavate nandaputrāya saṃvadet /

ānandavapuṣe dadyādṛśārṇaṃ tadanantaram // NarP_1,81.37 //

aṣṭāviṃśativarṇo 'yaṃ mantraḥ sarveṣṭadāyakaḥ /

nandaputrapadaṃ ṅeṃtaṃ śyāmalāṅgapadaṃ tathā // NarP_1,81.38 //

tathā bālavapuḥkṛṣṇaṃ govindaṃ ca tathā punaḥ /

daśārṇo 'to bhavenmantro dvātriṃśadakṣarānvitaḥ // NarP_1,81.39 //

anayornāradaṛṣiśchandastūṣṇiganuṣṭubhau /

devatā nandaputrastu viniyogo 'khilāptaye // NarP_1,81.40 //

cakraiḥ pañcāṅgamarcāsyādaṅgadikpālahetibhiḥ /

dakṣiṇe ratnacaṣakaṃ vāme sauvarṇanetrakam // NarP_1,81.41 //

kare dadhānaṃ devībhyāṃ śliṣṭaṃ saṃcintayedvibhum /

lakṣaṃ japo daśāṃśena juhuyātpāyasena tu // NarP_1,81.42 //

etābhyāṃ siddhamantrābhyāṃ mantrī kuryādyathepsitam /

praṇavaḥ kamalā māyā namo bhagavate tataḥ // NarP_1,81.43 //

nandaputrāya tatpaścādbālānte vapuṣe padam /

ūnaviṃśativarṇo 'yaṃ munirbrahmā samīritaḥ // NarP_1,81.44 //

chando 'nuṣṭup devatā ca kṛṣṇo bālavapuḥ svayam /

mantro 'yaṃ sarvasaṃpattisiddhaye sevyate budhaiḥ // NarP_1,81.45 //

tāro hyadbhagavānaṅeṃto rukmiṇīvallabhāya ca /

vahnijāyāvadhiḥ prokto mantraḥ ṣoḍaśavarṇavān // NarP_1,81.46 //

nārado 'sya muniśchando 'nuṣṭup ca devatā manoḥ /
rukmiṇīvallabhaścandradṛgvedāṅgākṣivarṇakaiḥ /
pañcāṅgāni prakurvīta tato dhyāyetsureśvaram // NarP_1,81.47 //

tāpicchacchaviraṅkagāṃ priyatamāṃ svarṇaprabhāmaṃbujaprodyaddāmabhujāṃ svavāmabhujayāśliṣyansvacittāśayā /

śliṣyantīṃ svayamanyahastavilatsauvarṇavetraściraṃ pāyānnaḥ suviśuddhapītavasano nānāvibhūṣo hariḥ // NarP_1,81.48 //

dhyātvaivaṃ prajapellakṣaṃ raktaiḥ padmairdaśāṃśataḥ // NarP_1,81.49 //

trimadhvaktairhunetpīṭhe pūrvokte pūjayeddharim /

aṅgairnāradamukhyaiśca lokeśaiśca tadāyudhaiḥ // NarP_1,81.50//

evaṃ siddho manurdadyātsarvānkāmāṃśca mantriṇe /

līlādaṇḍapadābjo 'pi janasaṃsaktadoḥ padam // NarP_1,81.51 //

daṇḍānte vā dharāvahniradhīśāḍhyo 'tha lohitaḥ /

meghaśyāmapadaṃ paścādbhagavān salilaṃsadṛk // NarP_1,81.52 //

viṣṇo ityuktvā ṭhadvayaṃ syādekonatriṃśadarṇavān /

nārado 'sya muniśchando 'nuṣṭup ca devatā manoḥ // NarP_1,81.53 //

līlādaṇḍahariḥ prokto manvabdhadhiyugavahnibhiḥ /

vedaiḥ pañcāṃ gakaṃ bhāgairmantravarṇotthitaiḥ kramāt // NarP_1,81.54 //

saṃmohayaṃśca nijavāmakarasthalīlādaṇḍena gopayuvatīḥ parasuṃdarīśca /

diśyannijapriyasakhāṃsagandakṣahasto devaśriyaṃ nihatakaṃsa urukramo naḥ // NarP_1,81.55 //

lakṣaṃ japo daśāṃśena juhuyāttilataṇḍulaiḥ /

trimadhvaktaistato 'bhyarcedaṅgaṃ dikpālahetibhiḥ // NarP_1,81.56 //

līlādaṇḍa hariṃ yo vai bhajate nityamādarāt /

sa sarvaiḥ pūjyate lokaistasya gehe sthirā ramā // NarP_1,81.57 //

sadyārūḍhā smṛtistoyaṃ keśavāḍhyadharāyugam /

bhayāgnivallabhāmantraḥ saptārṇaḥ sarvasiddhidaḥ // NarP_1,81.58 //

ṛṣiḥ syānnāradaśchando uṣṇiggovallamasya tu /

devatāpūrvavaccakraiḥ pañcāṅgāni tu kalpayet // NarP_1,81.59 //

dhyeyo hariḥ sakapilāgaṇamadhyasaṃsthastā āhvayandadhaddakṣiṇadosthaveṇum /

pāśaṃ sayaṣṭimaparatra payodanīlaḥ pītāmbarāhiripupicchakṛtāvataṃsaḥ // NarP_1,81.60 //

saptalakṣaṃ japenmantraṃ daśāṃśaṃ juhuyāttataḥ /

godugdhaiḥ pūjayetpīṭhe syādaṅgaiḥ prathamāvṛtiḥ // NarP_1,81.61 //

suvarṇapiṅgalāṃ gaurapiṅgalāṃ raktapiṅgalām /

guḍapiṅgāṃ babhruvarṇāṃ cottamāṃ kapilāṃ tathā // NarP_1,81.62 //

catuṣkapiṅgalāṃ pītapiṅgalāṃ cottamāṃ śubhām /

gogaṇāṣṭakamabhyarcya lokeśānuyudhairyutān // NarP_1,81.63 //

saṃpūjyaivaṃ manau siddhe kuryātkāmyāni mantravit /

aṣṭottarasahasraṃ yaḥ payobhirdinaśo hunet // NarP_1,81.64 //

pakṣātsagogaṇo mukto daśārṇe cāpyayaṃ vidhiḥ /

tāro hṛdbhagavān ṅeṃtaḥ śrīgovindastathā bhavet // NarP_1,81.65 //

dvādaśārṇo manuḥ prokto nārado 'sya munirmataḥ /
chandaḥ proktaṃ ca gāyatrī śrīgovindo 'sya devatā /
candrākṣiyugabhūtārṇaiḥ sarvaiḥ pañcāṅgakalpanam // NarP_1,81.66 //

dhyāyetkalpadrumūlāśritamaṇivilasaddivyasiṃhāsanasthaṃ meghaśyāmaṃ piśaṅgāṃśukamatisubhagaṃ śaṅkharetre karābhyām // NarP_1,81.67 //

bibhrāṇaṃ gosahasrairvṛtamamarapatiṃ prauḍhahastaikakuṃbhapraścotatsaudhadhārāsnapitamabhinavāṃbhojapatrābhanetram // NarP_1,81.68 //

ravilakṣaṃ japenmantraṃ dugdhairhutvā daśāṃśataḥ /

yajecca pūrvavadgoṣṭhasthitaṃ vā pratimādiṣu // NarP_1,81.69 //

pūrvokte vaiṣṇave pīṭhe mūrtiṃ saṃkalpya mūlataḥ /

tatrāvāhya yajetkṛṣṇaṃ gurupūjanapūrvakam // NarP_1,81.70 //

rukmiṇīṃ satyabhāmāṃ ca pārśvayorindramagrataḥ /

pṛṣṭhataḥ surabhiṃ ceṣṭvā kesareṣvaṅgapūjanam // NarP_1,81.71 //

kāliṃ dyādyā mahiṣyo 'ṣṭau vasupatreṣu saṃsthitāḥ /

pīṭhakoṇeṣu baddhvādikiṅkaṇīṃ ca tathā punaḥ // NarP_1,81.72 //

dāmāni pṛṣṭhayorveṇuṃ puraḥ śrīvatsakaustubhau /

agrato vanamāsādirdikṣvaṣṭasu tathā sthitāḥ // NarP_1,81.73 //

pāñcajanyaṃ gadā cakraṃ vasudevaśca devakī /

nandagopo yaśodā ca sagogopālagopikāḥ // NarP_1,81.74 //

indrādyāśca sthitā bāhye vajrādyāśca tataḥ param /

kumudaḥ kumudākṣaśca puṇḍarīko 'tha vāmanaḥ // NarP_1,81.75 //

śaṅkukarṇaḥ sarvanetraḥ sumukhaḥ supratiṣṭitaḥ /

viṣvaksenaśca saṃpūjyaḥ svātmā cārcyastataḥ param // NarP_1,81.76 //

ekakālaṃ trikālaṃ vā yo govindaṃ yajennaraḥ /

sa cirāyurnirātaṅko dhanadhānyapatirbhavet // NarP_1,81.77 //

smṛtiḥ sadyānvitā cakrī dakṣakarṇayutodharā /

nāthāya hṛdayānto 'yaṃ vasuvarṇo mahāmanuḥ // NarP_1,81.78 //

munirbrahmāsya gāyatrī chandaḥ kṛṣṇo 'sya devatā /

varṇadvandvaiśca sarveṇa pañcāṅgānyasya kalpayet // NarP_1,81.79 //

pañcavarṣamatilolamaṅgaṇe dhāvamānamaticañcalekṣaṇam /

kiṅkiṇīvalayahāranūpurai rañjitaṃ namata gopabālakam // NarP_1,81.80 //

evaṃ dhyātvā japedaṣṭalakṣaṃ mantrī daśāṃśataḥ /

brahmavṛkṣasamidbhiśca juhuyātpāyasena vā // NarP_1,81.81 //

prāgukte vaiṣṇave pīṭhe mūrtiṃ saṃkalpya mūlataḥ /

tatrāvāhyārcayetkṛṣṇaṃ mantrī vai sthiramānasaḥ // NarP_1,81.82 //

kesareṣu caturdikṣu vidikṣvaṅgāni pūjayet /

vāsudevaṃ balaṃ dikṣu pradyumnamaniruddhakam // NarP_1,81.83 //

vidikṣu rukmiṇīsatyabhāme vai lakṣyaṇarkṣaje /

lokeśānsāyudhānbāhye evaṃ siddho bhavenmanuḥ // NarP_1,81.84 //

tāraḥ śrībhuvanākāmo ṅeṃtaṃ śrīkṛṣṇamīrayet /

śrīgovindaṃ tataḥ procya gopījanapadaṃ tataḥ // NarP_1,81.85 //

vallabhāya tataḥ padmātrayaṃ tatvākṣaro manuḥ /

munyādikaṃ ca pūrvoktaṃ siddhagopālakaṃ smaret // NarP_1,81.86 //

mādhavīmaṇḍapāsīnau garuḍenābhipālitau /

divyakrīḍāsu niratau rāmakṛṣṇau smaran japet // NarP_1,81.87 //

pūjanaṃ pūrvavaccāsya kartavyaṃ vaiṣṇavottamaiḥ /

cakrī munisvaropetaḥ sargī caikākṣaro manuḥ // NarP_1,81.88 //

kṛṣṇeti dvyakṣaraḥ proktaḥ kāmādiḥ syāttrivarṇakaḥ /

saiva ṅeṃto yugārṇaḥ syātkṛṣṇāya nama ityapi // NarP_1,81.89 //

pañcākṣaraśca kṛṣṇāya kāmaruddhastathā paraḥ /

gopālāyāgnijāyānto rasavarṇaḥ prakīrtitaḥ // NarP_1,81.90 //

kāmaḥ kṛṣṇapadaṃ ṅeṃtaṃ vahnijāyāntakaḥ paraḥ /

kṛṣṇagovindakau ṅeṃtau saptārṇaḥ sarvasiddhidaḥ // NarP_1,81.91 //

śrīśaktikāmāḥ kṛṣṇāya kāmaḥ saptākṣaraḥ paraḥ /

kṛṣṇagovindakau ṅeṃtau hṛdanto 'nyo navākṣaraḥ // NarP_1,81.92 //

ṅeṃtau ca kṛṣṇagovindau tathā kāmaḥ puṭaḥ paraḥ /

kāmaḥ śārṅgī dharāsaṃstho manvindvāḍhyaśca manmathaḥ // NarP_1,81.93 //

śyāmalāṅgāya hṛdayaṃ daśārṇaḥ sarvasiddhidaḥ /

bālānte vapuṣe kṛṣṇāyāgnijāyāntimo 'paraḥ // NarP_1,81.94 //

dviṭhānte bālavapuṣe kāmaḥ kṛṣṇāya saṃvadet /

tato dhyāyansvahṛdaye gopījanamanoharam // NarP_1,81.95 //

śrīvṛndāvipinapratoliṣu namatsaṃphullavallītatiṣvantarjālavighaṭṭainaḥ surabhiṇā vātena saṃsevite /

kālindīpuline vihāriṇamatho rādhaikajīvātukaṃ vande nandakiśoraminduvadanaṃ snigdhāṃbudāḍaṃbaram // NarP_1,81.96 //

pūrvāktavartmanā pūjā jñeyā hyeṣāṃ munīśvara /

devakīsutavarṇānte govindapadamuccaret // NarP_1,81.97 //

vāsudevapadaṃ procya saṃbṛddhyantaṃ jagatpatiṃm /

dehi me tanayaṃ paścātkṛṣṇa tvāmahamīrayet // NarP_1,81.98 //

śaraṇaṃ gata ityanto mantro dvātriṃśadakṣaraḥ /
nārado 'sya muniśchando gāyatrī cāpyanuṣṭubham /
devaḥ sutapradaḥ kṛṣṇaḥ pādaiḥ sarveṇa cāṅgakam // NarP_1,81.99 //

vijayena yuto rathasthitaḥ prasamānīya samudramadhyataḥ /

pradadattanayān dvijanmane smaraṇīyo vasudevanandanaḥ // NarP_1,81.100 //

lakṣaṃ japo 'yutaṃ homastalairmadhurasaṃplutaiḥ /

arcā pūrvodite pīṭhe aṅgalokeśvarāyudhaiḥ // NarP_1,81.101 //

evaṃ siddhe manau mantrī vandhyāyāmapi putravān /

tāro māyā tataḥ sāṃtaseṃduṣvāntaśca sarvavān // NarP_1,81.102 //

so 'haṃ vahnipriyānto 'yaṃ mantro vasvakṣaraḥ paraḥ /

pañcabrahmātmakasyāsya mantrasya muni sattamaḥ // NarP_1,81.103 //

ṛṣirbrahmā ca paramā gāyatrīchanda īritam /

parañjyotiḥ paraṃ brahma devatā parikīrtitam // NarP_1,81.104 //

praṇavo bījamākhyātaṃ svāhā śaktirudāhṛtā /

svāheti hṛdayaṃ proktaṃ so 'haṃ veti śiro matam // NarP_1,81.105 //

haṃsaśceti śikhā proktā hṛllekhā kavacaṃ smṛtam /

praṇavo netramākhyātamastraṃ harihareti ca // NarP_1,81.106 //

sa brahmā sa śivo vipra sa hariḥ saiva devarāṭ /

sa sarvarūpaḥ sarvākhyaḥ so 'kṣaraḥ paramaḥ svarāṭ // NarP_1,81.107 //

evaṃ dhyātvā japedaṣṭalakṣahomo daśāṃśataḥ /

pūjāpraṇavapīṭhe 'sya sāṃgāvaraṇakairmatā // NarP_1,81.108 //

evaṃ siddhe manau jñānaṃ sādhakendrasya nārada /

jāyate tattvamasyādivākyoktaṃ nirvikalpakam // NarP_1,81.109 //

kāmo ṅeṃto hṛṣīkeśo hṛdayānto gajākṣaraḥ /

ṛṣirbrahmāsya gāyatrī chando gāyatramīritam // NarP_1,81.110 //

devatā tu hṛṣīkeśo viniyogo 'khilāptaye /

kāmo bījaṃ tathāyeti śaktirasya hyudāhṛtā // NarP_1,81.111 //

bījenaiva ṣaḍaṅgāni kṛtvā dhyānaṃ samācaret /

puruṣottamamantroktaṃ sarvaṃ vāsya prakīrtitam // NarP_1,81.112 //

lakṣaṃ japo 'yutaṃ homo ghṛtenaiva prakīrtitaḥ /

tarpaṇaṃ sarvakāmāptyai proktaṃ saṃmohinīsumaiḥ // NarP_1,81.113 //

śrībījaṃ śaktirāpeti bījenaiva ṣaḍaṅkastathā /

trailokyamohanaḥ śabdo namoṃ'to manurīritaḥ // NarP_1,81.114 //

ṛṣirbrahmā ca gāyatrī chandaḥ śrīdharadevatā /

śrībījaṃ śaktirāpeti bījenaiva ṣaḍaṅgakam // NarP_1,81.115 //

puruṣottamavaddhyānapūjādikamihoditaḥ /

lakṣaṃ japastathā homa ājyenaiva daśāṃśataḥ // NarP_1,81.116 //

sugandhaśvetapuṣpaistu pūjāṃ homādikaṃ caret /

evaṃ kṛte tu viprendra sākṣātsyācchrīdharaḥ svayam // NarP_1,81.117 //

acyutānantagovindapadaṃ ṅeṃtaṃ namontimam /

mantro 'sya śaunakaṛṣirvirāṭ chandaḥ prakīrtitam // NarP_1,81.118 //

eṣāṃ parāśaravyāsanāradā ṛṣayaḥ smṛtāḥ /

virāṭ chandaḥ samākhyātaṃ parabrahmātmako hariḥ // NarP_1,81.119 //

devatābījaśaktī tu pūrvokte sādhakairmate /

śaṅkhacakradharaṃ devaṃ caturbāhuṃ kirīṭinam // NarP_1,81.120 //

sarvairapyāyudhairyuktaṃ garuḍopari saṃsthitam /

sanakādimunīndraistu sarvadevairupāsitam // NarP_1,81.121 //

śrībhūmisahitaṃ devamudayādityasannibham /

prātarudyatsahasrāṃśumaṇḍalopamakuṇḍalam // NarP_1,81.122 //

sarvalokasya rakṣārthamanantaṃ nityameva hi /

abhayaṃ varadaṃ devaṃ prayacchantaṃ mudānvitam // NarP_1,81.123 //

evaṃ dhyātvār cayetpīṭhe vaiṣṇave susamāhitaḥ /

ādyāvaraṇasaṃgaiḥ syāccakraśaṅkhagadāsibhiḥ // NarP_1,81.124 //

muśalāḍhyadhanuḥ pāśāṅkuśaiḥ proktaṃ dvitīyakam /

sanakādikaśākteyavyāsanāradaśaunakaiḥ // NarP_1,81.125 //

tṛtīyaṃ lokapālaistu caturthaṃ parikīrtitam /

lakṣaṃ japo daśāṃśena ghṛtena havanaṃ smṛtam // NarP_1,81.126 //

evaṃ siddhe manau mantrī prayogānapyupācaret /

śrīvṛkṣamūle deveśaṃ dhyāyanvairogiṇaṃ smaran // NarP_1,81.127 //

spṛṣṭvā japtvāyutaṃ sādhyaṃ smṛtvā vā manasā dvija /

rogiṇāṃ roganirmuktiṃ kuryānmantrī tu maṇḍalāt // NarP_1,81.128 //

kanyārthī juhuyāllājairbilvaiścāpi dhanāptaye /

vastrārthī gandhakusumairārogyāya tilairhunet // NarP_1,81.129 //

ravivāre jale sthitvā nābhimātre japettu yaḥ /

aṣṭottarasahasraṃ vai sa jvaraṃ nāśayed dhruvam // NarP_1,81.130 //

vivāhārthaṃ japenmāsaṃ śaśimaṇḍalamadhyagam /

dhyātvā kṛṣṇaṃ labhetkanyāṃ vāñchitāṃ cāpi nārada // NarP_1,81.131 //

vasudevapadaṃ procya nigaḍacchedaśabdataḥ /

vāsudevāya varmāstre svāhānto manurīritaḥ // NarP_1,81.132 //

nārado 'sya ṛṣiśchando gāyatrī kṛṣṇadevatā /

varma bījaṃ śiraḥ śaktiranyatsarvaṃ daśārṇavat // NarP_1,81.133 //

bālaḥ pavanadīrghaiduyukto jhiṇṭīśayurjalam /

atrirvyāsāya hṛdayaṃ manuraṣṭākṣaro 'vatu // NarP_1,81.134 //

brāhmānuṣṭup muniśchando devaḥ satyavatīsutaḥ /

ādyaṃ bījaṃ namaḥ śaktidīrghāḍhyo nādināṅgakam // NarP_1,81.135 //

vyākhyāmudrikayā lasatkaratalaṃ sadyogapīṭhasthitaṃ vāme jānutale dadhānamaparaṃ hastaṃ suvidyānidhim /

vipravrātavṛtaṃ prasannamanasaṃ pāthoruhāṅgadyutiṃ pārāśaryyamatīva puṇyacaritaṃ vyāsaṃ smaretsiddhaye // NarP_1,81.136 //

japedaṣṭasahasrāṇi pāyasairhemamācaret /

pūrvoktapīṭhe vyāsasya pūrvamaṅgāni pūjayet // NarP_1,81.137 //

prācyādiṣu yajetpailaṃ vaiśaṃpāyanajaiminī /

sumaṃptuṃ koṇabhāgeṣu śrīśukaṃ romaharṣaṇam // NarP_1,81.138 //

ugraśravasamanyāṃśca munīnseṃdrādikāyayudhān /

evaṃ siddhamanurmantrī kavitvaṃ śobhanāḥ prajāḥ // NarP_1,81.139 //

vyākhyānaśaktiṃ kīrtiṃ ca labhate saṃpadāṃ cayam /

nṛsiṃho mādhavo dṛṣṭo lohito nigamādimaḥ // NarP_1,81.140 //

kṛśānujāyā pañcārṇo manurviṣaharaḥ paraḥ /

anantapaṅktipakṣīndrā muniśchandaḥ surā matāḥ // NarP_1,81.141 //

tāravahnipriye bījaśaktī mantrasya kīrtite /

jvalajvala mahāmantrī svāhā hṛdayamīritam // NarP_1,81.142 //

garuḍeti padasyānte cūḍānanaśucipriyā /

śiromantro garuḍataḥ śikhe svāhā śikhā manuḥ // NarP_1,81.143 //

garuḍeti padaṃ procya prabhañjayayugaṃ vadet /

prabhedayayugaṃ paścādvitrāsaya vimardaya // NarP_1,81.144 //

pratyekaṃ dvistataḥ svāhā kavacasya manurmataḥ /

ugrarūpadharānte tu sarvaviṣahareti ca // NarP_1,81.145 //

bhīṣayadvitayaṃ procya sarvaṃ dahadaheti ca /

bhasmīkuru tataḥ svāhā netramantro 'yamīritaḥ // NarP_1,81.146 //

apratihatavarṇānte balāya prahateti ca /

śāsanānte tathā huṃ phaṭ svāhāstramanurīritaḥ // NarP_1,81.147 //

pāde kaṭau hṛdi mukhe mūrdhniṃ varṇānpravinyaset // NarP_1,81.148 //

taptasvarṇanibhaṃ phaṇīndranikaraiḥkḷptāṅga bhūṣaṃprabhuṃ startṛāṇāṃ śamayantamugramakhilaṃ nṝṇāṃ viṣaṃ tatkṣaṇāt /

cañcvagrapracaladbhujaṅgamabhayaṃ pāṇyorvaraṃ bibhrataṃ pakṣoccāritasāmagītamamalaṃ śrīpakṣirājaṃ bhaje // NarP_1,81.149//

pañcalakṣaṃ japenmantraṃ daśāṃśaṃ juhuyāttilaiḥ /

pūjayenmātṛkāpīṭhe garuḍaṃ vedavigraham // NarP_1,81.150 //

caturthyantaḥ pakṣirājaḥ svāhā pīṭhamanuḥ smṛtaḥ /

dṛṣṭvāṅgaṃ karṇikāmadhye nāgānyantreṣu pūjayet // NarP_1,81.151 //

tadbihirlokapālāṃśca vajrādyairvilasatkarān /
evaṃ siddhamanurmantrī nāśayedgaraladvayam /
dehānte labhate cāpiśrīviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_1,81.152 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde kṛṣṇādimantrabhedanirūpaṇaṃ nāmaikāśītitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
kiṃ tvaṃ nārada jānāsi pūrvajanmani yattvayā /
prāptaṃ bhagavataḥ sākṣācchūlino yugalātmakam // NarP_1,82.1 //

kṛṣṇamantrarahasyaṃ ca smara vismṛtimāgatam /
sūta uvāca
ityukto nārado viprāḥ kumāreṇa tu dhīmatā // NarP_1,82.2 //

dhyāne vivedāśu ciraṃ caritaṃ pūrvajanmanaḥ /

tataściraṃ dhyānaparo nārado bhagavatpriyaḥ // NarP_1,82.3 //

jñātvā sarvaṃ suvṛttāntaṃ suprasannānano 'bravīt /

bhagavansarvavṛttāntaḥ pūrvakalpasamudbavaḥ // NarP_1,82.4 //

mama smṛtimanuprāpto vinā yugalalaṃbhanam /

tacchrutvā vacanaṃ tasya nāradasya mahātmanaḥ // NarP_1,82.5 //

sanatkumāro bhagavān vyājahāra yathātatham /
sanatkumāra uvāca
śṛṇu vipra pravakṣyāmi yasmiñjanmani śūlinaḥ // NarP_1,82.6 //

prāptaṃ kṛṣṇarahasyaṃ vai sāvadhāno bhavādhunā /

asmātsārasvatātkalpātpūrvasminpañcaviṃśake // NarP_1,82.7 //

kalpe tvaṃ kāśyapo jāto nārado nāma nāmataḥ /

tatraikadā tvaṃ kailāsaṃ prāptaḥ kṛṣṇasya yoginaḥ // NarP_1,82.8 //

saṃpraṣṭuṃ paramaṃ tatvaṃ śivaṃ kailāsavāsinam /

tvayā pṛṣṭo mahādevo rahasyaṃ svaprakāśitam // NarP_1,82.9 //

kathayāmāsa tatvena nityalīlānugaṃ hareḥ /

tatastadante tu punastvayā vijñāpito haraḥ // NarP_1,82.10 //

nityāṃ līlāṃ harerdraṣṭuṃ tataḥ prāha sadāśivaḥ /

gopījanapadasyānte vallabheti padaṃ tataḥ // NarP_1,82.11 //

caraṇāccharaṇaṃ paścātprapadye iti vai manuḥ /

mantrasyāsya ṛṣiḥ prokto surabhiśchanda eva ca // NarP_1,82.12 //

gāyatrī devatā cāsya ballavīvallabho vibhuḥ /

prapanno 'smīti tadbhaktau viniyoga udāhṛtaḥ // NarP_1,82.13 //

nāsya siddhādikaṃ vipra śodhanaṃ nyāsakalpanam /

kevalaṃ cintanaṃ sadyo nityalīlāprakāśakam // NarP_1,82.14 //

ābhyantarasya dharmasya sādhanaṃ vacmi sāṃpratam // NarP_1,82.15 //

saṃgṛhya mantraṃ gurubhaktiyukto vicintya sarvaṃ manasā tadīhitam /

kṛpāṃ tadīyāṃ nijadharmasaṃstho vibhāvayannātmani toṣayedgurum // NarP_1,82.16 //

satāḥ śikṣeta vai dharmāṃnprapannānāṃ bhayāpahān /

aihikāmuṣmikīcintāvidhurān siddhidāyakān // NarP_1,82.17 //

sveṣṭadevadhiyā nityaṃ toṣayedvaiṣṇavāṃstathā /

bhartsanādikameteṣāṃ na kadācidvicintayet // NarP_1,82.18 //

pūrvakarmavaśādbhavyamaihikaṃ bhogyameva ca /

āyuṣyakaṃ tathā kṛṣṇaḥ svayameva kariṣyati // NarP_1,82.19 //

śrīkṛṣṇaṃ nityalīlāsthaṃ cintayetsvadhiyāniśam /

śrīmadarcāvatāreṇa kṛṣṇaṃ paricaretsadā // NarP_1,82.20 //

ananyacintanīyo 'sau prapannaiḥ śaraṇārthibhiḥ /

stheyaṃ ca dehagehādāvudāsīnatayā budhaiḥ // NarP_1,82.21 //

guroravajñāṃ sādhūnāṃ nindāṃ bhedaṃ hare harau /

vedanindāṃ harernāmabalātpāpasamīhanam // NarP_1,82.22 //

arthavādaṃ harer nāmni pāṣaṇḍaṃ nāmasaṃgrahe /

alase nāstike caiva harināmopadeśanam // NarP_1,82.23 //

nāmavismaraṇaṃ cāpi nāmnyanādarameva ca /

saṃtyajed dūrato vatsa doṣānetānsudāruṇān // NarP_1,82.24 //

prapanno 'smīti satataṃ cintayeddhṛdgataṃ harim /

sa eva pālanaṃ nityaṃ kariṣyati mameti ca // NarP_1,82.25 //

tavāsmi rādhikānātha karmaṇā manasā girā /

kṛṣṇakānteti caivāsmi yuvāmeva gatirmama // NarP_1,82.26 //

dāsāḥ sakhāyaḥ pitaraḥ preyasyaśca hareriha /

sarve nityā muniśreṣṭha cintanīyā mahātmabhiḥ // NarP_1,82.27 //

gamanāgamane nityakaroti vanagoṣṭayoḥ /

gocāraṇaṃ vayasyaiśca vināsuravighātanam // NarP_1,82.28 //

sakhāyo dvādaśākhyātā hareḥ śrīdāmapūrvakāḥ /

rādhikāyāḥ suśīlādyāḥ sakhyo dvātriṃśadīritāḥ // NarP_1,82.29 //

ātmānaṃ cintayedvatsa tāsāṃ madhye manoramām /

rūpayauvanasaṃpannāṃ kiśorīṃ ca svalaṅkṛtām // NarP_1,82.30 //

nānāśilpakalābhijñāṃ kṛṣṇabhogānurūpiṇīm /

tatsevanasukhāhlādabhāvenātisunirvṛtām // NarP_1,82.31 //

brāhmaṃ muhūrtamārabhya yāvadardhaniśā bhavet /

tāvatparicarettau tu yathākālānusevayā // NarP_1,82.32 //

sahasraṃ ca tayornnāmnāṃ paṭhennityaṃ samāhitaḥ /

etasādhanamuddiṣṭaṃ prapannānāṃ munīśvara // NarP_1,82.33 //

nākhyeyaṃ kasyacittubhyaṃ mayā tattvaṃ prakāśitam /
sanatkumāra uvāca
tatastvaṃ nārada punaḥ pṛṣṭavānvai sadāśivam // NarP_1,82.34 //

nāmnāṃ sahasraṃ taccāpi proktavāṃ stacchṛṇuṣva me /

dhyātvā vṛndāvane ramye yamunātīrasaṃgatam // NarP_1,82.35 //

kalpavṛkṣaṃ samāśritya tiṣṭhantaṃ rādhikāyutam /

paṭhennāmasahasraṃ tu yugalākhyaṃ mahāmune // NarP_1,82.36 //

devakīnandanaḥ śaurirvāsudevo balānujaḥ /

gadāgrajaḥ kaṃsamohaḥ kaṃsasevakamohanaḥ // NarP_1,82.37 //

bhinnargalaḥ bhinnalohaḥ pitṛbāhyaḥ pitṛstutaḥ /

mātṛstutaḥ śivadhyeyo yamunājalabhedanaḥ // NarP_1,82.38 //

vrajavāsī vrajānandī nandabālo dayānidhiḥ /

līlābālaḥ padmanetro gokulotsava īśvaraḥ // NarP_1,82.39 //

gopikānandanaḥ kṛṣṇo gopānandaḥ satāṃ gatiḥ /

bakaprāṇaharo viṣṇurbakamuktiprado hariḥ // NarP_1,82.40 //

baladolāśayaśayaḥ śyāmalaḥ sarvasuṃdaraḥ /

padmanābho hṛṣīkeśaḥ krīḍāmanujabālakaḥ // NarP_1,82.41 //

līlāvidhvastaśakaṭo vedamantrābhiṣecitaḥ /

yaśodānandanaḥ kānto munikoṭiniṣevitaḥ // NarP_1,82.42 //

nityaṃ madhuvanāvāsī vaikuṇṭhaḥ saṃbhavaḥ kratuḥ /

ramāpatiryadupatirmurārirmadhusūdanaḥ // NarP_1,82.43 //

mādhavo mānahārī ca śrīpatirbhūdharaḥ prabhuḥ /

bṛhadvanamahālīlo nandasūnurmahāsanaḥ // NarP_1,82.44 //

tṛṇāvartaprāṇahārī yaśodāvismayapradaḥ /

trailokyavaktraḥ padmākṣaḥ padmahastaḥ priyaṅkaraḥ // NarP_1,82.45 //

brahmaṇyo dharmagoptā ca bhūpatiḥ śrīdharaḥ svarāṭ /

ajādhyakṣaḥ śivādhyakṣo dharmādhyakṣo maheśvaraḥ // NarP_1,82.46 //

vedāntavedyo brahmasthaḥ prajāpatiramoghadṛk /

gopīkarāvalaṃbī ca gopabālakasupriyaḥ // NarP_1,82.47 //

bālānuyīyī balavān śrīdāmapriya ātmavān /

gopīgṛhāṅgaṇaratirbhadraḥ suślokamaṅgalaḥ // NarP_1,82.48 //

navanītaharo bālo navanītapriyāśanaḥ /

bālavṛndī markavṛndī cakitākṣaḥ palāyitaḥ // NarP_1,82.49 //

yaśodātarjitaḥ kaṃpī māyāruditaśobhanaḥ /

dāmodaro 'prameyātmā dayālurbhaktavatsalaḥ // NarP_1,82.50 //

subaddholūkhale namraśirā gopīkadarthitaḥ /

vṛkṣabhaṅgī śokabhaṅgī dhanadātmajamokṣaṇaḥ // NarP_1,82.51 //

devarṣivacanaślāghī bhaktavātsalyasāgaraḥ /

vrajakolāhalakaro vrajānadavivarddhanaḥ // NarP_1,82.52 //

gopātmā prerakaḥ sākṣī vṛndāvananivāsakṛt /

vatsapālo vatsapatirgopadārakamaṇḍanaḥ // NarP_1,82.53 //

bālakrīḍo bālaratirbālakaḥ kanakāṅgadī /

pītāmbaro hemamālī maṇimuktāvibhūṣaṇaḥ // NarP_1,82.54 //

kiṅkiṇīkaṭakī sūtrī nūpurī mudri kānvitaḥ /

vatsāsurapatidhvaṃsī bakāsuravināśanaḥ // NarP_1,82.55 //

aghāsuravināśī ca vinidrīkṛtabālakaḥ /

ādya ātmapradaḥ saṃgī yamunātīrabhojanaḥ // NarP_1,82.56 //

gopālamaṇḍalīmadhyaḥ sarvagopālabhūṣaṇaḥ /

kṛtahastatalagrāso vyañjanāśritaśākhikaḥ // NarP_1,82.57 //

kṛtabāhuśṛṅgayaṣṭiguñjālaṅkṛtakaṇṭhakaḥ /

mayūrapicchamukuṭo vanamālāvibhūṣitaḥ // NarP_1,82.58 //

gairikācitritavapurnavameghavapuḥ smaraḥ /

koṭikandarpalāvaṇyo lasanmakarakuṇḍalaḥ // NarP_1,82.59 //

ājānubāhurbhagavānnidrārahitalocanaḥ /

koṭisāgaragābhīryaḥ kālakālaḥ sadāśivaḥ // NarP_1,82.60 //

virañcimohanavapurgopavatsavapurddharaḥ /

brahmāṇḍakoṭijanako brahmamohavināśakaḥ // NarP_1,82.61 //

brahmā brahmeḍitaḥ svāmī śakradarpādināśanaḥ /

giripūjopadeṣṭā ca dhṛtagovarddhanācalaḥ // NarP_1,82.62 //

purandareḍitaḥ pūjyaḥ kāmadhenuprapūjitaḥ /

sarvatīrthābhiṣiktaśca govindo goparakṣakaḥ // NarP_1,82.63 //

kāliyārtikaraḥ krūro nāgapatnīḍito virāṭ /

dhenukāriḥ pralaṃbārirvṛṣāsuravimardanaḥ // NarP_1,82.64 //

māyāsurātmajadhvaṃsī keśikaṇṭhavidārakaḥ /

gopagoptā dhenugoptā dāvāgnipariśoṣakaḥ // NarP_1,82.65 //

gopakanyāvastrahārī gopakanyāvarapradaḥ /

yajñapatnyannabhojī ca munimānāpahārakaḥ // NarP_1,82.66 //

jaleśamānamathano nandagopālajīvanaḥ /

gandharvaśāpamoktā ca śaṅkhacūḍaśiroharaḥ // NarP_1,82.67 //

vaṃśī vaṭī veṇuvādī gopīcintāpahārakaḥ /

sarvagoptā samāhvānaḥ sarvagopīmanorathaḥ // NarP_1,82.68 //

vyaṅgadharmapravaktā ca gopīmaṇḍalamohanaḥ /

rāsakrīḍārasāsvādī rasiko rādhikādhavaḥ // NarP_1,82.69 //

kiśorīprāṇanāthaśca vṛṣabhānasutāpriyaḥ /

sarvagopījanānandī gopījanavimohanaḥ // NarP_1,82.70 //

gopikāgītacarito gopīnartanalālasaḥ /

gopīskandhāśritakaro gopikācuṃbanapriyaḥ // NarP_1,82.71 //

gopikāmārjitamukho gopīvyañjanavījitaḥ /

gopikākeśasaṃskārī gopikāpuṣpasaṃstaraḥ // NarP_1,82.72 //

gopikāhṛdayālaṃbī gopīvahanatatparaḥ /

gopikāmadahārī ca gopikāparamārjitaḥ // NarP_1,82.73 //

gopikākṛtasaṃnīlo gopikāsaṃsmṛtapriyaḥ /

gopikāvanditapado gopikāvaśavartanaḥ // NarP_1,82.74 //

rādhā parājitaḥ śrīmānnikuñjesuvihāravān /

kuñjapriyaḥ kuñjavāsī vṛndāvanavikāsanaḥ // NarP_1,82.75 //

yamunājalasiktāṅgo yamunāsaukhyadāyakaḥ /

śaśisaṃstaṃbhanaḥ śūraḥ kāmī kāmavimohanaḥ // NarP_1,82.76 //

kāmādyāḥ kāmanāthaśca kāmamānasabhedanaḥ /

kāmadaḥ kāmarūpaśca kāminīkāmasaṃcayaḥ // NarP_1,82.77 //

nityakrīḍo mahālīlaḥ sarvaḥ sarvagatastathā /

paramātmā parādhīśaḥ sarvakāraṇakāraṇaḥ (m) // NarP_1,82.78 //

gṛhītanāradavacā hyakrūraparicintitaḥ /

akrūravanditapado gopikātoṣakārakaḥ // NarP_1,82.79 //

akrūravākyasaṃgrāhī mathurāvāsakāraṇaḥ (m) /

akrūratāpaśamano rajakāyuḥpraṇāśanaḥ // NarP_1,82.80 //

mathurānandadāyī ca kaṃsavastraviluṇṭhanaḥ /

kaṃsavastraparīdhāno gopavastrapradāyakaḥ // NarP_1,82.81 //

sudāmagṛhagāmī ca sudāmaparipūjitaḥ /

tantuvāya kasaṃprītaḥ kubjācandanalepanaḥ // NarP_1,82.82 //

kubjārūpaprado vijño mukundo viṣṭaraśravāḥ /

sarvajño mathurālokī sarvalokābhinandanaḥ // NarP_1,82.83 //

kṛpākaṭākṣadarśī ca daityārirdevapālakaḥ /

sarvaduḥkhapraśamano dhanubharṅgī mahotsavaḥ // NarP_1,82.84 //

kuvalayāpīḍahṝntā dantaskandhabalāgraṇīḥ /

kalparūpadharodhīro divyavastrānulepanaḥ // NarP_1,82.85 //

mallarūpo mahākālaḥ kāmarūpī balānvitaḥ /

kaṃsatrāsakaro bhīmo muṣṭikāntaśca kaṃsahā // NarP_1,82.86 //

cāṇūraghno bhayaharaḥ śalāristośalāntakaḥ /

vaikuṇṭhavāsī kaṃsāriḥ sarvaduṣṭaniṣūdanaḥ // NarP_1,82.87 //

devadundubhinirghoṣī pitṛśokanivāraṇaḥ /

yādavendraḥ satāṃnātho yādavāripramarddanaḥ // NarP_1,82.88 //

śauriśokavināśī ca devakītāpanāśanaḥ /

ugrasenaparitrātā ugrasenābhipūjitaḥ // NarP_1,82.89 //

ugrasenābhiṣekī ca ugrasenadayā paraḥ /

sarvasātvatasākṣī ca yadūnāmabhinandanaḥ // NarP_1,82.90 //

sarvamāthurasaṃsevyaḥ karuṇo bhaktabāndhavaḥ /

sarvagopāladhanado gopīgopālalālasaḥ // NarP_1,82.91 //

śauridattopavītī ca ugrasenadayākaraḥ /

gurubhakto brahmacārī nigamādhyayane rataḥ // NarP_1,82.92 //

saṃkarṣaṇasahādhyāyī sudāmasuhṛdeva ca /

vidyānidhiḥ kalākośo mṛtaputradastathā // NarP_1,82.93 //

cakrī pāñcajanī caiva sarvanārakimocanaḥ /

yamārcitaḥ paro devo nāmoccāravaso (śo)'cyutaḥ // NarP_1,82.94 //

kubjā vilāsī subhago dīnabandhuranūpamaḥ /

akrūragṛhagoptā ca pratijñāpālakaḥ śubhaḥ // NarP_1,82.95 //

jarāsaṃdhajayī vidvān yavanānto dvijāśrayaḥ /

mucukundapriyakarojarāsaṃdhapalāyitaḥ // NarP_1,82.96 //

dvārakājanako gūḍho brahmaṇyaḥ satyasaṃgaraḥ /

līlādharaḥ priyakaro viśvakarmā yaśaḥpradaḥ // NarP_1,82.97 //

rukmiṇīpriyasaṃdeśo rukmaśokavivarddhanaḥ /

caidyaśokālayaḥ śreṣṭho duṣṭarājanyanāśanaḥ // NarP_1,82.98 //

rukmivairūpyakaraṇo rukmiṇīvacane rataḥ /

balabhadravacogrāhī muktarukmī janārdanaḥ // NarP_1,82.99 //

rukmiṇīprāṇanāthaśca satyabhāmāpatiḥ svayam /

bhaktapakṣī bhaktivaśyo hyakrūramaṇidāyakaḥ // NarP_1,82.100 //

śatadhanvāprāṇahārī ṛkṣarājasutāpriyaḥ /

satrājittanayākānto mitravindāpahārakaḥ // NarP_1,82.101 //

satyāpatirlakṣmaṇājitpūjyo bhadrāpriyaṅkaraḥ /

narakā suraghātīṃ ca līlākanyāharo jayī // NarP_1,82.102 //

murārirmadaneśo 'pi dharitrīduḥkhanāśanaḥ /

vainateyī svargagāmī aditya kuṇḍalapradaḥ // NarP_1,82.103 //

indrārcito ramākānto vajribhāryāprapūjitaḥ /

pārijātāpahārī ca śakramānāpahārakaḥ // NarP_1,82.104 //

pradyumnajanakaḥ sāṃbatāto bahusuto vidhuḥ /

gargācāryaḥ satyagatirdharmādhāro dhāradharaḥ // NarP_1,82.105 //

dvārakāmaṇḍanaḥ ślokyaḥ suśloko nigamālayaḥ /

paiṇḍrakaprāṇahārī ca kāśīrājaśiroharaḥ // NarP_1,82.106 //

avaiṣṇavavipradāhī sudakṣiṇabhayābahaḥ /

jarāsaṃdhavidārīṃ ca dharmanandanayajñakṛt // NarP_1,82.107 //

śiśupālaśiraraścedī dantavakravināśanaḥ /

vidūrathāṃsakaḥ śrīśaḥ śrīdo dvividanāśanaḥ // NarP_1,82.108 //

rukmiṇīmānahārī ca rukmiṇīmānavarddhanaḥ /

devarṣiśāpahartā ca draupadīvākyapālakaḥ // NarP_1,82.109 //

durvāso bhayahāti va pāñcālīsmaraṇāgataḥ /

pārthadūtaḥ pārthamantrī pārthaduḥkhaudhanāśanaḥ // NarP_1,82.110 //

pārthamānāpahārī ca pārthajīvanadāyakaḥ /

pāñcālī vastradātā ca viśvapālakapālakaḥ // NarP_1,82.111 //

śvetāśvasārathiḥ satyaḥ satyasādhyo bhayāpahaḥ /

satyasaṃdhaḥ satyaratiḥ satyapriya udāradhīḥ // NarP_1,82.112 //

mahāsenajayī caiva śivasainyavināśananaḥ /

bāṇāsurabhujacchettā bāṇabāhuvarapradaḥ // NarP_1,82.113 //

tārkṣyamānāpahārī ca tārkṣyatejovivarddhanaḥ /

rāmasvarūpadhārī ca satyabhāmāmudāvahaḥ // NarP_1,82.114 //

ratnākarajalakrīḍo vrajalīlāpradarśakaḥ /

svapratijñāparidhvaṃsī bhīṣmājñāparipālakaḥ // NarP_1,82.115 //

vīrāyudhaharaḥ kālaḥ kālikeśo mahābalaḥ /

varvarīṣaśirohārī varvarīṣaśiraḥpradaḥ // NarP_1,82.116 //

dharmaputrajayī śūraduryodhanamadāntakaḥ /

gopikāprītinirbandhanityakrīḍo vrajeśvaraḥ // NarP_1,82.117 //

rādhākuṇḍaratirdhanyaḥ sadāndolasamāśritaḥ /

sadāmadhuvanānandī sadāvṛndāvanapriyaḥ // NarP_1,82.118 //

aśokavanasannaddhaḥ sadātilakasaṃgataḥ /

sadāgovarddhanaratiḥ sadā gokulavallabhaḥ // NarP_1,82.119 //

bhāṇḍīravaṭasaṃvāsī nityaṃ vaṃśīvaṭasthitaḥ /

nandagrāmakṛtāvāso vṛṣabhānugrahapriyaḥ // NarP_1,82.120 //

gṛhītakāminīrūpo nityaṃ rāsivilāsakṛt /

vallavījanasaṃgoptā vallavījanavallabhaḥ // NarP_1,82.121 //

devaśarmakṛpākartā kalpapādapasaṃsthitaḥ /

śilānugandhanilayaḥ pādacārī ghanacchaviḥ // NarP_1,82.122 //

atasīkusumaprakhyaḥ sadā lakṣmīkṛpākaraḥ /

tripurāripriyakaro hyugradhanvāparājitaḥ // NarP_1,82.123 //

ṣaḍdhuradhvaṃsakartā ca nikuṃbhaprāṇahārakaḥ /

vajranābhapuradhvaṃsī paiṇḍrakaprāṇahārakaḥ // NarP_1,82.124 //

bahulāśvaprītikartā dvijavaryapriyaṅkaraḥ /

śivasaṃkaṭahārī ca vṛkāsuravināśanaḥ // NarP_1,82.125 //

bhṛgusatkārakārī ca śivasāttvikatāpradaḥ /

gokarṇapūjakaḥ sāṃbakuṣṭhavidhvaṃsakāraṇaḥ // NarP_1,82.126 //

vedastuto vedavettā yaduvaṃśavivarddhanaḥ /

yaduvaṃśavināśī ca uddhavoddhārakārakaḥ // NarP_1,82.127 //

rādhā ca rādhikā caiva ānandā vṛṣabhānujā /

vṛndāvaneśvarī puṇyā kṛṣṇamānasahāriṇī // NarP_1,82.128 //

pragalbhā caturā kāmā kāminī harimohinī /

lalitā madhurā mādhvī kiśorī kanakaprabhā // NarP_1,82.129 //

jitacandrā jitamṛgā jitasiṃhā jitadvipā /

jitaraṃbhā jitapikā govindahṛdayodbhavā // NarP_1,82.130 //

jitabiṃbā jitaśukā jitapadmā kumārikā /

śrīkṛṣṇākarṣaṇā devī nityaṃ yugmasvarūpiṇī // NarP_1,82.131 //

nityaṃ vihāriṇī kāntā rasikā kṛṣṇavallabhā /

āmodinī modavatī nandanandanabhūṣitā // NarP_1,82.132 //

divyāṃbarā divyahārā muktāmaṇivibhūṣitā /

kuñjapriyā kuñjavāsā kuñjanāyakanāyikā // NarP_1,82.133 //

cārurūpā cāruvaktrā cāruhemāṅgadā śubhā /

śrīkṛṣṇaveṇusaṃgītā muralīhāriṇī śivā // NarP_1,82.134 //

bhadrā bhagavatī śāntā kumudā sundarī priyā /

kṛṣṇaratiḥ śrīkṛṣṇasahacāriṇī // NarP_1,82.135 //

vaṃśīvaṭapriyasthānā yugmāyugmasvarūpiṇī /

bhāṇḍīravāsinī śubhrā gopīnāthapriyā sakhī // NarP_1,82.136 //

śrutiniḥśvasitā divyā govindarasadāyinī /

śrīkṛṣṇaprārthanīśānā mahānandapradāyinī // NarP_1,82.137 //

vaikuṇṭhajanasaṃsevyā koṭilakṣmī sukhāvahā /

koṭikandarpalāvaṇyā ratikoṭiratipradā // NarP_1,82.138 //

bhaktigrāhyā bhaktirūpā lāvaṇyasarasī umā /

brahmarudrādisaṃrādhyā nityaṃ kautūhalānvitā // NarP_1,82.139 //

nityalīlā nityakāmā nityaśṛṅgārabhūṣitā /

nityavṛndāvanarasā nandanandanasaṃyutā // NarP_1,82.140 //

gopagikāmaṇḍalīyuktā nityaṃ gopālasaṃgatā /

gorasakṣepaṇī śūrā sānandānandadāyinī // NarP_1,82.141 //

mahālīlā prakṛṣṭā ca nāgarī nagacāriṇī /

nityamāghūrṇitā pūrṇā kastūrītilakānvitā // NarP_1,82.142 //

padmā śyāmā mṛgākṣī ca siddhirūpā rasāvahā /

koṭicandrānanā gaurī koṭikokilasusvarā // NarP_1,82.143 //

śīlasaindaryanilayā nandanandanalālitā /

aśokavanasaṃvāsā bhāṇḍīravanasaṅgatā // NarP_1,82.144 //

kalpadrumatalāviṣṭā kṛṣṇā viśvā haripriyā /

ajāgamyā bhavāgamyā govarddhanakṛtālayā // NarP_1,82.145 //

yamunātīranilayā śaśvadgovindajalpinī /

śaśvanmānavatī snigdhā śrīkṛṣṇaparivanditā // NarP_1,82.146 //

kṛṣṇastutā kṛṣṇavṛtā śrīkṛṣṇahṛdayālayā /

devadrumaphalā sevyā vṛndāvanarasālayā // NarP_1,82.147 //

koṭitīrthamayī satyā koṭitīrthaphalapradā /

koṭiyogasuduṣprāpyā koṭiyajñadurāśrayā // NarP_1,82.148 //

manasā śaśilekhā ca śrīkoṭisubhagānaghā /

koṭimuktasukhā saumyā lakṣmīkoṭivilāsinī // NarP_1,82.149 //

tilottamā trikālasthā trikālajñāpyadhīśvarī /

trivedajñā trilokajñā turīyāntanivāsinī // NarP_1,82.150 //

durgārādhyā ramārādhyā viśvārādhyā cidātmikā /

devārādhyā parārādhyā brahmārādhyā parātmikā // NarP_1,82.151 //

śivārādhyā premasādhyā bhaktārādhyā rasātmikā /

kṛṣṇaprāṇārpiṇī bhāmā śuddhapremavilāsinī // NarP_1,82.152 //

kṛṣṇārādhyā bhaktisādhyā bhaktavṛndaniṣevitā /

viśvādhārā kṛpādhārā jīvadhārātināyikā // NarP_1,82.153 //

śuddhapremamayī lajjā nityasiddhā śiromaṇiḥ /

divyarūpā divyabhogā divyaveṣā mudānvitā // NarP_1,82.154 //

divyāṅganāvṛndasārā nityanūtanayauvanā /

parabrahmāvṛtā dhyeyā mahārūpā mahojjvalā // NarP_1,82.155 //

koṭisūryaprabhā koṭicandrabiṃbādhikacchaviḥ /

komalāmṛtavāgādyā vedādyā vedadurlabhā // NarP_1,82.156 //

kṛṣṇāsaktā kṛṣṇabhaktā candrāvaliniṣevitā /

kalāṣoḍaśasaṃpūrṇā kṛṣṇadehārddhadhāriṇī // NarP_1,82.157 //

kṛṣṇabuddhiḥ kṛṣṇasārākṛṣṇarūpavihāriṇī /

kṛṣṇakāntā kṛṣṇadhanā kṛṣṇamohanakāriṇī // NarP_1,82.158 //

kṛṣṇadṛṣṭiḥ kṛṣṇagotrī kṛṣṇadevī kulodvahā /

sarvabhūtasthitāvātmā sarvalokanamaskṛtā // NarP_1,82.159 //

kṛṣṇadātrī premadhātrī svarṇagātrī manoramā /

nagadhātrī yaśoṭhātrī mahādevī śubhaṅkarī // NarP_1,82.160 //

śrīśeṣadevajananī avatāragaṇaprasūḥ /

utpalāṅkāravindāṅkā prasādāṅkā dvitīyakā // NarP_1,82.161 //

rathāṅkā kuñjarāṅkā ca kuṇḍalāṅkapadasthitā /

chatrāṅkā vidyudaṅkā ca puṣpamālāṅkitāpi ca // NarP_1,82.162 //

daṇḍāṅkā mukuṭāṅkā ca pūrṇacandrā śukāṅkitā /

kṛṣṇātrahārapākā ca vṛndākuñjavihāriṇī // NarP_1,82.163 //

kṛṣṇaprabodhanakarī kṛṣṇaśeṣānnabhojinī /

padmakesaramadhyasthā saṃgītāgamavedinī // NarP_1,82.164 //

koṭikalpāntabhrūbhaṅgā aprāptapralayācyutā /

sarvasattvanidhiḥ padmaśaṅkhādinidhisevitā // NarP_1,82.165 //

aṇimādiguṇaiśvaryā devavṛndavimohinī /

sasvānandapradā sarvā suvarṇalatikākṛtiḥ // NarP_1,82.166 //

kṛṣṇābhisārasaṃketā mālinī nṛtyapaṇḍitā /

gopīsiṃdhusakāśāhvāṃ gopamaṇḍapaśobhinī // NarP_1,82.167 //

śrīkṛṣṇaprītidā bhītā pratyaṅgapulakāñcitā /

śrīkṛṣṇāliṅganaratā govindavirahākṣamā // NarP_1,82.168 //

anantaguṇasaṃpannā kṛṣṇakīrtanalālasā /

bījatrayamayī mūrtiḥ kṛṣṇānugrahavāñchitā // NarP_1,82.169 //

vimalādiniṣevyā ca lalitādyārcitā satī /

padmavṛndasthitā hṛṣṭā tripurāparisevitā // NarP_1,82.170 //

vṛntāvatyarcitā śraddhā durjñeyā bhaktavallabhā /

durlabhā sāṃdrasaukhyātmā śreyohetuḥ subhogadā // NarP_1,82.171 //

sāraṅgā śāradā bodhā sadvṛndāvanacāriṇī /

brahmānandā cidānandā dhyānāndārddhamātrikā // NarP_1,82.172 //

gandharvā suratajñā ca govindaprāṇasaṃgamā /

kṛṣṇāṅgabhūṣaṇā ratnabhūṣaṇā svarṇabhūṣitā // NarP_1,82.173 //

śrīkṛṣṇahṛdayāvāsamuktākanakanāli (si) kā /

sadratnakaṅkaṇayutā śrīmannīlagiristhitā // NarP_1,82.174 //

svarṇanūpurasaṃpannā svarṇakiṅkiṇimaṇḍitā /

aśeṣarāsakutukā raṃbhorūstanumadhyamā // NarP_1,82.175 //

parākṛtiḥ pararānandā parasvargavihāriṇī /

prasūnakabarī citrā mahāsiṃdūrasundarī // NarP_1,82.176 //

kaiśoravayasā bālā pramadākulaśekharā /

kṛṣṇādharasudhā svādā śyāmapremavinodinī // NarP_1,82.177 //

śikhipicchalasaccūḍā svarṇacaṃpakabhūṣitā /

kuṅkumālaktakastūrīmaṇḍitā cāparājitā // NarP_1,82.178 //

hemaharānvitāpuṣpā hārāḍhyā rasavatyapi /

mādhuryyamadhurā padmā padmahastā suviśrutā // NarP_1,82.179 //

bhrūbhaṅgābhaṅgakodaṇḍakaṭākṣaśarasaṃdhinī /

śeṣadevāśirasthā ca nityasthalavihāriṇī // NarP_1,82.180 //

kāruṇyajalamadhyasthā nityamattādhirohiṇī /

aṣṭabhāṣavatī cāṣṭanāyikā lakṣaṇānvitā // NarP_1,82.181 //

sunūtijñā śrutijñā ca sarvajñā duḥkhahāriṇī /

rajoguṇeśvarī caiva jaraccandranibhānanā // NarP_1,82.182 //

ketakīkusumābhāsā sadā siṃdhuvanasthitā /

hemapuṣpādhikakarā pañcaśaktimayī hitā // NarP_1,82.183 //

stanakubhī narāḍhyā ca kṣīṇāpuṇyā yaśasvanī /

vairājasūyajananī śrīśā bhuvanamohinī // NarP_1,82.184 //

mahāśobhā mahāmāyā mahākāntirmahāsmṛtiḥ /

mahāmohā mahāvidyā mahākīrrtiṃmahāratiḥ // NarP_1,82.185 //

mahādhairyā mahāvīryā mahāśaktirmahādyutiḥ /

mahāgaurī mahāsaṃpanmahābhogavilāsinī // NarP_1,82.186 //

samayā bhaktidāśokā vātsalyarasadāyinī /

suhṛdbhaktipradā svacchā mādhuryarasavarṣiṇī // NarP_1,82.187 //

bhāvabhaktipradā śuddhapremabhaktividhāyinī /

goparāmābhaghirāmā ca krīḍārāmā pareśvarī // NarP_1,82.188 //

nityarāmā cātmarāmā kṛṣṇarāmā rameśvarī /

ekānaikajagadvyāptā viśvalīlāprakāśinī // NarP_1,82.189 //

sarasvakatī śā durgeśā jagadīśā jagadvidhiḥ /

viṣṇuvaṃśanivāsā ca viṣṇuvaṃśasamudbhavā // NarP_1,82.190 //

viṣṇuvaṃśastutā kartrī viṣṇuvaṃśāvanī sadā /

ārāmasthā vanasthā ca sūryyaputryavagāhinī // NarP_1,82.191 //

prītisthā nityayantrasthā golokasthā vibhūtidā /

svānubhūtisthitā vyaktā sarvalokanivāsinī // NarP_1,82.192 //

amṛtā hyadbhutā śrīmannārāyaṇasamīḍitā /

akṣarāpi ca kūṭasthā mahāpuruṣasaṃbhavā // NarP_1,82.193 //

audāryabhāvasādhyā ca sthūlasūkṣmātirūpiṇī /

śirīṣapuṣpamṛdulā gāṅgeyamukuraprabhā // NarP_1,82.194 //

nīlotpalajitākṣī ca sadratnakavarānvitā /

premaparyakanilayā tejomaṇḍalamadhyagā // NarP_1,82.195 //

kṛṣṇāṅgagopanābhedā līlāvaraṇanāyikā /

sudhāsiṃdhusamullāsāmṛtāsyandavidhāyinī // NarP_1,82.196 //

kṛṣṇacittā rāsacittā premacittā haripriyā /

acintanaguṇagrāmā kṛṣṇalīlā malāpahā // NarP_1,82.197 //

rāsasiṃdhuśaśāṅkā ca rāsamaṇḍalamaṇḍīnī /

natavratā siṃharīcchā sumīrtiḥ sukhanditā // NarP_1,82.198 //

gopīcūḍāmaṇirgopīgaṇeḍyā virajādhikā /

gopapreṣṭhā gopakanyā gopanārī sugopikā // NarP_1,82.199 //

gopadhāmā sudāmāṃbā gopālī gopamohinī /

gopabhūṣā kṛṣṇabhūṣā śrīvṛndāvanacandrikā // NarP_1,82.200 //

vīṇādighoṣaniratā rāsotsavavikāsinī /

kṛṣṇaceṣṭā parijñātā koṭikandarpamohinī // NarP_1,82.201 //

śrīkṛṣṇa guṇanāgāḍhyā devasuṃdarimohinī /

kṛṣṇacandramanojñā ca kṛṣṇadevasahodarī // NarP_1,82.202 //

kṛṣṇābhilāṣiṇī kṛṣṇapremānugrahavāñchitā /

kṣemā ca madhurālāpā bhruvomāyā subhadrikā // NarP_1,82.203 //

prakṛtiḥ paramānandā nīpadrumatalasthitā /

kṛpākaṭākṣā biṃboṣṭī raṃbhā cārunitaṃbinī // NarP_1,82.204 //

smarakelinidhānā ca gaṇḍatāṭaṅkamaṇḍitā /

hemādrikāntirucirā premādyā madamantharā // NarP_1,82.205 //

kṛṣṇacintā premacintā raticintā ca kṛṣṇadā /

rāsacintā bhāvacintā śuddhacantā mahārasā // NarP_1,82.206 //

kṛṣṇādṛṣṭitruṭiyugā dṛṣṭipakṣmivinindinī /

kandarpajananī mukhyā vaikuṇṭhagatidāyinī // NarP_1,82.207 //

rāsabhāvā priyāśliṣṭā preṣṭhā prathamanāyikā /

śuddhādehinī ca śrīrāmā rasamañjarī // NarP_1,82.208 //

suprabhāvā śubhācārā svarṇadī narmadāṃbikā /

gomatī candrabhāgeḍyā sarayūstāmraparṇisūḥ // NarP_1,82.209 //

niṣkalaṅkacaritrā ca nirguṇā ca nirañjanā /

etannāmasahasraṃ tu yugmarūpasya nārada // NarP_1,82.210 //

paṭhanīyaṃ prayatnena vṛndāvanarasāvahe /

mahāpāpapraśamanaṃ vandhyātvavinivartakam // NarP_1,82.211 //

dāridraya śamanaṃ roganāśanaṃ kāmadaṃ mahat /

pāpāpahaṃ vairiharaṃ rādhāmādhavabhaktidam // NarP_1,82.212 //

namastasmai bhagavate kṛṣṇāyākuṇṭhamedhase /

rādhāsaṃgasudhāsiṃdhau namo nityavihāriṇe // NarP_1,82.213 //

rādhādevī jagatkartrī jagatpālanatagatparā /

jagallayavidhātrī ca sarveśī sarvasūtikā // NarP_1,82.214 //

tasyā nāmasahasraṃ vai mayā proktaṃ munīśvara /

bhuktimuktipradaṃ divyaṃ kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi // NarP_1,82.215 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde rādhākṛṣṇa sahasranāmakathanaṃ nāma vdyaśītitamo 'dhyāyaḥ

śrīśaunaka uvāca
sādhu sūta mahābhāgaḥ jagaduddhārakārakam /
mahātantravidhānaṃ naḥ kumāroktaṃ tvayoditam // NarP_1,83.1 //

alabhyametattantreṣu purāṇeṣvapi mānada /

yadihoditamasmabhyaṃ tvayātikaruṇātmanā // NarP_1,83.2 //

nārado bhagavānsūta lokoddharaṇatatparaḥ /

bhūyaḥ papraccha kiṃ sādho kumāraṃ viduṣāṃ varam // NarP_1,83.3 //

sūta uvāca
śrutvā sa nārado viprāḥ yugmanāmasahasrakam /
sanatkumāramapyāha praṇamya jñānināṃ varam // NarP_1,83.4 //

nārada uvāca
brahmaṃstvayā samākhyātā vidhayastantracoditāḥ /
tatrāpi kṛṣṇamantrāṇāṃ vaibhavaṃ hyuditaṃ mahat // NarP_1,83.5 //

yā tatra rādhikādevī sarvādyā samudāhṛtā /

tasyā aṃśāvatārāṇāṃ caritaṃ mantrapūrvakam // NarP_1,83.6 //

tantroktaṃ vada sarvajña tvāmahaṃ śaraṇaṃ gataḥ /

śaktestantrāṇyanekāni śivoktāni munīśvara // NarP_1,83.7 //

yāni tatsāramuddhṛtya sākalyenābhidhehi naḥ /

tacchrutvā vacanaṃ tasya nāradasya mahātmanaḥ // NarP_1,83.8 //

sanatkumāraḥ provāca smṛtvā rādhāpadāṃbujam /
sanatkumāra uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi rādhāṃśānāṃ samudbhavam // NarP_1,83.9 //

śaktīnāṃ paramāścaryaṃ mantrasādhanapūrvakam /

yā tu rādhā mayā proktā kṛṣṇārddhāṅgasamudbhavā // NarP_1,83.10 //

golokavāsinī sā tu nityā kṛṣṇasahāyinī /

tejomaṇḍalamadhyasthā dṛśyadṛśyasvarūpiṇī // NarP_1,83.11 //

kadācittu tayā sārddhaṃ sthitasya munisattama /

kṛṣṇasya vāmabhāgāttu jāto nārāyaṇaḥ svayam // NarP_1,83.12 //

rādhikāyāśca vāmāṅgānmahālakṣmīrbabhūva ha /

tataḥ kṛṣṇo mahālakṣmīṃ dattvā nārāyaṇāya ca // NarP_1,83.13 //

vaikuṇṭhe sthāpayāmāsa śaśvatpālanakarmaṇi /

atha golokanāthasya gomnāṃ vivarato mune // NarP_1,83.14 //

jātuścāsaṃkhyagopālāstejasā vayasā samāḥ /

prāṇatulyapriyāḥ sarve babhūvuḥ pārṣadā vibhoḥ // NarP_1,83.15 //

rādhāṅgalomakūpebhye babhūvurgopakanyakāḥ /

rādhātulyāḥ sarvataśca rādhādāsyaḥ priyaṃvadāḥ // NarP_1,83.16 //

etasminnantare vipra sahasā kṛṣṇadehataḥ /

āvirbabhūva sā durgā viṣṇumāyā sanātanī // NarP_1,83.17 //

devīnāṃ bījarūpāṃ ca mūlaprakṛtirīśvarī /

paripūrṇatamā tejaḥ svarūpā triguṇātmikā // NarP_1,83.18 //

sahasrabhujasaṃyuktā nānāśastrā trilocanā /

yā tu saṃsāravṛkṣasya bījarūpā sanātanī // NarP_1,83.19 //

ratnasiṃhāsanaṃ tasyai pradadau rādhikeśvaraḥ /

etasminnantare tatra sastrīkastu caturmukhaḥ // NarP_1,83.20 //

jñānināṃ pravaraḥ śrīmān pumānoṅkāramuccaran /

kamaṇḍaludharo jātastapasvī nābhito hareḥ // NarP_1,83.21 //

sa tu saṃstūya sarveśaṃ sāvitryā bhāryayā saha /

niṣasādāsane ramye vibhostasyājñayā mune // NarP_1,83.22 //

atha kṛṣṇo mahābhāga dvidhārūpo babhūva ha /

vāmārddhāṅgo mahādevo dakṣārddho gopikāpatiḥ // NarP_1,83.23 //

pañcavaktrastrinetro 'sau vāmārddhāgo munīśvaḥ /

stutvā kṛṣṇaṃ samājñapto niṣasāda hareḥ puraḥ // NarP_1,83.24 //

atha kṛṣṇaścaturvaktraṃ prāha sṛṣṭiṃ kuru prabho /

satyaloke sthito nityaṅgaccha māṃsmara sarvadā // NarP_1,83.25 //

evamuktastu hariṇā praṇamya jagadīśvaram /

jagāma bhāryayā sākaṃ sa tu sṛṣṭiṃ karoti vai // NarP_1,83.26 //

pitāsmākaṃ muniśreṣṭha mānasīṃ kalpadaihikīm /

tataḥ paścātpañcavaktraṃ kṛṣṇaṃ prāha mahāmate // NarP_1,83.27 //

durgāṃ gṛhāṇa viśveśa śivaloke tapaśvara /

yāvatsṛṣṭistadante tu lokānsaṃhara sarvataḥ // NarP_1,83.28 //

so 'pi kṛṣṇaṃ namastṛtya śivalokaṃ jagāma ha /

tataḥ kālāntare brahmankṛṣṇasya paramātmanaḥ // NarP_1,83.29 //

vaktrātsarasvatī jātā bīṇāpustakadhāriṇī /

tāmādideśa bhaghagavān vaikuṇṭhaṃ gaccha mānade // NarP_1,83.30 //

lakṣmīsamīpe tiṣṭha tvaṃ caturbhujasamāśrayā /

sāpi kṛṣṇaṃ namaskṛtya gatā nārāyaṇāntikam // NarP_1,83.31 //

evaṃ pañcavidhā jātā sā rādhā sṛṣṭikāraṇam /

āsāṃ pūrṇasvarūpāṇāṃ mantradhyānārcanādikam // NarP_1,83.32 //

vadāmi śṛṇu vipredraṃ lokānāṃ siddhidāyakam /

tāraḥ kriyāyuk pratiśṭhā prītyāḍhyā ca tataḥ param // NarP_1,83.33 //

jñānāmṛtā kṣudhāyuktā vahnijāyāntakato manuḥ /

sutapāstu ṛṣiśchando gāyatrī devatā manoḥ // NarP_1,83.34 //

rādhikā praṇavo bījaṃ svāhā śaktirudāhṛtā /

ṣaḍakṣaraiḥ ṣaḍaṅgāni kuryādvinduvibhūṣitaiḥ // NarP_1,83.35 //

tato dhyāyansvahṛdaye rādhikāṃ kṛṣṇabhāminīm /

śvetacaṃpakavarṇābhāṃ koṭicandrasamaprabhām // NarP_1,83.36 //

śaratpārvaṇacandrāsyāṃ nīlendīvaralocanām /

suśroṇīṃ sunitaṃbāṃ ca pakvabiṃbādharāṃbarām // NarP_1,83.37 //

muktākundābhadaśanāṃ vahniśuddhāṃśukānvitām /

ratnakeyūravalayahārakuṇḍalaśobhitām // NarP_1,83.38 //

gopībhiḥ supriyābhiśca sevitāṃ śvetacāmaraiḥ /

rāsamaṇḍalamadhyasthāṃ ratnasiṃhāsanasthitām // NarP_1,83.39 //

dhyātvā puṣpāñjaliṃ kṣiptvā pūjayedupacārakaiḥ /

lakṣaṣaṭkaṃ japenmantraṃ taddaśāṃśaṃ hunettilaiḥ // NarP_1,83.40 //

ājyāktairmātṛkāpīṭhe pūjā cāvaraṇaiḥ saha /

ṣaṭkoṇeṣu ṣaḍaṅgāni tadbāhye 'ṣṭadale yajet // NarP_1,83.41 //

mālāvatīṃ mādhavīṃ ca ratnamālāṃ suśīlikām /

tataḥ śaśikalāṃ pārijātāṃ padmāvatīṃ tathā // NarP_1,83.42 //

suṃdarīṃ ca kramātprācyāṃ digvidikṣu tato bahiḥ /

indrādyānsāyudhāniṣṭvā viniyogāṃstu sādhayet // NarP_1,83.43 //

rādhā kṛṣṇapriyā rāseśvarī gopīgaṇādhipā /

nirguṇā kṛṣṇapūjyā ca mūlaprakṛtirīśvarī // NarP_1,83.44 //

sarveśvarī sarvapūjyā vairājajananī tathā /

pūrvādyāśāsu rakṣantu pāntu māṃ sarvataḥ sadā // NarP_1,83.45 //

tvaṃ devi jagatāṃ mātā viṣṇumāyā sanātanī /

kṛṣṇamāyādidevī ca kṛṣṇaprāṇādhike śubhe // NarP_1,83.46 //

kaṣṇabhaktiprade rādhe namaste maṅgalaprade /

iti samprārthya sarveśīṃ stutvā hṛdi visarjayet // NarP_1,83.47 //

evaṃ yo bhajate rādhāṃ sarvādyāṃ sarvamaṅgalām /

bhuktveha bhogānakhilānso 'nte golokamāpnuyāt // NarP_1,83.48 //

atha tubhyaṃ mahālakṣmyā vidhānaṃ vacmi nārada /

yadārādhanato bhūyātsādhako bhuktimuktimān // NarP_1,83.49 //

lakṣmīmāyākāmavāṇīpūrvā kamalavāsinī /

ṅeṃtā vahnipriyānto 'yaṃ mantrakalpadrumaḥ paraḥ // NarP_1,83.50 //

ṛṣirnārāyaṇaścāsya chando hi jagatī tathā /

devatā tu mahālakṣmīrdvidvivarṇaiḥ ṣaḍaṅgakam // NarP_1,83.51 //

śvetacaṃpakavarṇābhāṃ ratnabhūṣaṇabhūṣitām /

īṣaddhāsyaprasannāsyāṃ bhaktānugrahakātarām // NarP_1,83.52 //

bibhratīṃ ratnamālāṃ ca koṭicandrasamaprabhām /

dhyātvā japedarkalakṣaṃ pāyasena daśāṃśataḥ // NarP_1,83.53 //

juhuyādedhite vahnau śrīdṛkāṣṭaiḥ samarcayet /

navaśaktiyute pīṭhe hyaṅgai rāvaraṇaiḥ saha // NarP_1,83.54 //

vibhūtirunnatiḥ kāntiḥ sṛṣṭiḥ kīrtiśca sannatiḥ /

vyāṣṭirutkṛṣṭirṛddhiśca saṃproktā nava śaktayaḥ // NarP_1,83.55 //

atrāvāhya ca mūlena mūrtiṃ saṃkalpya sādhakaḥ /

ṣaṭ koṇeṣu ṣaḍaṅgāni dakṣiṇe tu gajānanam // NarP_1,83.56 //

vāme kusumadhanvānaṃ vasupatre tato yajet /

umāṃ śrīṃ bhāratīṃ durgāṃ dharaṇīṃ vedamātaram // NarP_1,83.57 //

devīmuṣāṃ ca pūrvādau digvidikṣu krameṇa hi /

jahnusūryasute pūjye pādaprakṣālanodyate // NarP_1,83.58 //

śaṅkhapadmanidhī pūjyau pārśvayorghṛtacāmarau /

dhṛtātapatraṃ varuṇaṃ pūjayetpaścime tataḥ // NarP_1,83.59 //

saṃpūjya rāśīnparito yathāsthānaṃ navagrahān /

caturdantairāvatādīn digvidikṣu tator'cayet // NarP_1,83.60 //

tadbahirlokapālāṃśca tadastrāṇi ca tadbahiḥ /

dūrvābhirājyasiktābhirjuhuyādāyuṣe naraḥ // NarP_1,83.61 //

guḍūcīmājyasaṃsiktāṃ juhuyātsaptavāsaram /

aṣaaṭottarasahasraṃ yaḥ sa jīveccharadāṃ śatam // NarP_1,83.62 //

hutvā tilānghṛtābhyaktāndīrghamāyuṣyamāpnuyāt /

ārabhyārkadinaṃ mantrī daśāhaṃ ghṛtasaṃplutaḥ // NarP_1,83.63 //

juhuyādarkasamidhaḥ śarīrārogyasiddhaye /

śālibhirjuhvato nityamaṣṭottarasahasrakam // NarP_1,83.64 //

acirādeva mahatī lakṣmī saṃjāyate dhruvam /

uṣājā jīnālikerarajobhirgṛtamiśritaiḥ // NarP_1,83.65 //

hunedaṣṭottaraśataṃ pāyasāśī tu nityaśaḥ /

maṇḍalājjāyate so 'pi kubera iva mānavaḥ // NarP_1,83.66 //

haviṣā guḍamiśreṇa homato hyannavānbhavet /

japāpuṣpāṇi juhuyādaṣṭottarasahasrakam // NarP_1,83.67 //

tāṃbūlarasasaṃmiśraṃ tadbhasmatilakaṃ caret /

caturṇāmapi varṇānāṃ mohanāya dvijottamaḥ // NarP_1,83.68 //

evaṃ yo bhajate lakṣmīṃ sādhakendro munīśvara /

sampadastasya jāyante mahālakṣmīḥ prasīdati // NarP_1,83.69 //

dehānte vaiṣṇavaṃ dhāma labhate nātra saṃśayaḥ /

yā tu durgā dvijaśreṣṭha śivalokaṃ gatā satī // NarP_1,83.70 //

sā śivājñāmanuprāpya divyalokaṃ vinirmame /

devīloketi vikhyātaṃ sarvalokavilakṣaṇam // NarP_1,83.71 //

tatra sthitā jaganmātā taponiyamamāsthitā /

vividhān svāvatārānhi trikāle kurute 'niśam // NarP_1,83.72 //

māyādhikā hlādinīyuk candrāḍhyā sargiṇī punaḥ /

pratiṣṭhā smṛtisaṃyuktā kṣudhayā sahitā punaḥ // NarP_1,83.73 //

jñānāmṛtā vahnijāyāntastārādyo manurmataḥ /

ṛṣiḥ syādvāmadevo 'sya chando gāyatramīritam // NarP_1,83.74 //

devatā jagatāmādirdurgā durgatināśinī /

tārādyekaikavarṇena hṛdayāditrayaṃ matam // NarP_1,83.75 //

tribhirvarmekṣaṇa dvābhyāṃ sarvairastramudīritam /

mahāmarakataprakhyāṃ sahasrabhujamaṇḍitām // NarP_1,83.76 //

nānāśastrāṇi dadhatīṃ trinetrāṃ śaśiśekharām /

kaṅkaṇāṅgadahārāḍhyāṃ kvaṇannūpurakānvitām // NarP_1,83.77 //

kirīṭakuṇḍaladharāṃ durgāṃ devīṃ vicintayet // NarP_1,83.78 //

vasulakṣaṃ japenmantraṃ tilaiḥ samadhurairhuneta /

payoṃ'dhasā vā sahasraṃ navapadmātmake yajet // NarP_1,83.79 //

prabhā māyā jayā sūkṣmā viśuddhānaṃ dinī punaḥ /

suprabhā vijayā sarvasiddhidā pīṭhaśaktayaḥ // NarP_1,83.80 //

adbhirhrasvatrayaklībarahitaiḥ pūjaye dimāḥ /

praṇavo vajranakhadaṃṣṭrāyudhāya mahāpadāt // NarP_1,83.81 //

siṃhāya varmāstraṃ hṛñca proktaḥ siṃhamanurmune /

dadyādāsanametena mūrtiṃ mūlena kalpayet // NarP_1,83.82 //

aṅgāvṛrttiṃ purābhyārcya śaktīḥ patreṣu pūjayet /

jayā ca vijayā kīrtiḥ prītiḥ paścātprabhā punaḥ // NarP_1,83.83 //

śraddhā medhā śrutiścaivasvanāmādyakṣarādikāḥ /

patrāgreṣvarcayedaṣṭāvāyudhāni yathākramāt // NarP_1,83.84 //

śaṅkhacakragadākhaḍgapāśāṅkuśaśarāndhanuḥ /

lokeśvarāṃstato bāhye teṣāmastrāṇyanantaram // NarP_1,83.85 //

itthaṃ japādibhirmantrī mantre siddhe vidhānavit /

kuryātprayogānamunā yathā svasvamanīṣitān // NarP_1,83.86 //

pratiṣṭhāpya vidhānena kalaśānnavaśobhanān /

ratnahemādisaṃyuktānghaṭeṣu navasu sthitān // NarP_1,83.87 //

madhyasthe pūjayeddevīmitareṣu jayādikāḥ /

saṃpūjya gandhapuṣpādyairabhiṣiñcennarādhipam // NarP_1,83.88 //

rājā vijayate śatrūnyo 'dhiko vijayaśriyam /

prāpnotrogo dīrghāyuḥ sarvavyādhivivarjitaḥ // NarP_1,83.89 //

vandhyābhiṣiktā vidhinālabhate tanayaṃ varam /

mantreṇānena saṃjaptamājyaṃ kṣudragrahāpaham // NarP_1,83.90 //

garbhiṇīnāṃ viśeṣeṇa japtaṃ bhasmādikaṃ tathā /

jṛṃbhaśvāse tu kṛṣṇasya praviṣṭerādhikāmukham // NarP_1,83.91 //

yā tu devī samudbhūtā vīṇāpustakadhāriṇī /

tasyā vidhānaṃ viprendra śṛṇu lokopakārakam // NarP_1,83.92 //

praṇavo vāgbhavaṃ māyā śrīḥ kāmaḥ śaktirīritā /

sarasvatī caturthyantā svāhānto dvādaśākṣaraḥ // NarP_1,83.93 //

manurnārāyaṇa ṛṣirvirāṭ chandaḥ samīritam /

mahāsarasvatī cāsya devatā parikīrtitā // NarP_1,83.94 //

vāgbhavena ṣaḍaṅgāni kṛtvā varṇānnyased budhaḥ /

brahmarandhre nyasettāraṃ lajjāṃ bhrūmadhyagāṃ nyaset // NarP_1,83.95 //

mukhanāsādikarṇeṣu gudeṣu śrīmukhārṇakān /

tato vāgdevatāṃ dhyāyedvīṇāpustakadhāriṇīm // NarP_1,83.96 //

karpūrakundadhavalāṃ pūrṇacandrojjvalānanām /

haṃsādhirūḍhāṃ bhālendudivyālaṅkāraśobhitām // NarP_1,83.97 //

japeddvādaśalakṣāṇi tatsahasraṃ sitāṃbujaiḥ /

nāgacaṃpakapuṣpairvā juhuyātsādhakottamaḥ // NarP_1,83.98 //

mātṛkokte yajetpīṭhe vakṣyamāṇakrameṇa tām /

varṇābjenāsanaṃ dadyānmūrtiṃ mūlena kalpayet // NarP_1,83.99 //

devyā dakṣiṇataḥ pūjyā saṃskṛtā vāṅmayī śubhā /

prākṛtā vāmataḥ pūjyā vāṅmayīsarvasiddhidā // NarP_1,83.100 //

pūrvamaṅgāni ṣaṭkoṇe prajñādyāḥ prayajedbahiḥ /

prajñā medhā śrutiḥ śaktiḥ smṛtirvāgīśvarī matiḥ // NarP_1,83.101 //

svastiśceti samākhyātā brahmādyāstadanantaram /

lokeśānarcayedbhūyastadastrāṇi ca tadbahiḥ // NarP_1,83.102 //

evaṃ saṃpūjya vāgdevīṃ sākṣādvāgvallabho bhavet /

brahmacaryarataḥ śuddhaḥ śuddhadantanakhā dikaḥ // NarP_1,83.103 //

saṃsmaran sarvavanitāḥ satataṃ devatādhiyā /

kavitvaṃ labhate dhīmān māsairdvādaśabhirdhruvam // NarP_1,83.104 //

pītvā tanmantritaṃ toyaṃ sahasraṃ pratyahaṃ mune /

mahākavirbhavenmantrī vatsareṇa na saṃśayaḥ // NarP_1,83.105 //

uromātrodake sthitvā dhyāyanmārtaṇḍamaṇḍale /

sthitāṃ devīṃ pratidinaṃ trisahasraṃ japenmanum // NarP_1,83.106 //

labhate maṇḍalātsiddhiṃ vācāmapratimāṃ bhuvi /

pālāśabilvakusumairjuhuyānmadhurokṣitaiḥ // NarP_1,83.107 //

samidbhirvā tadutthābhiryaśaḥ prāpnoti vākpateḥ /

rājavṛkṣasamudbhūtaiḥ prasūnairmadhurāplutaiḥ // NarP_1,83.108 //

satsamidbhiśca juhuyātkavitvamatulaṃ labhet /

atha pravakṣye viprendra sāvitrīṃ brahmaṇaḥ priyām // NarP_1,83.109 //

yāṃ samārādhya sasṛje brahmā lokāṃścarācarān /

lakṣmī māyā kāmapūrvā sāvitrī ṅesamanvitā // NarP_1,83.110 //

svāhānto manurākhyātaḥ sāvitryā vasuvarṇavān /

ṛṣirbrahmāsya gāyatrī chandaḥ proktaṃ ca devatā // NarP_1,83.111 //

sāvitrī sarvadevānāṃ sāvitrī parikīrtitā /

hṛdantikairbrahma viṣṇurudreśvarasadāśivaiḥ // NarP_1,83.112 //

sarvātmanā ca ṅeyuktairaṅgānāṃ kalpanaṃ matam /

taptakāñcanavarṇābhāṃ jvalantīṃ brahmatejasā // NarP_1,83.113 //

grīṣmamadhyāhnamārtaṇḍasahasrasamavigrahām /

īṣaddhāsyaprasannāsyāṃ ratnabhūṣaṇabhūṣitām // NarP_1,83.114 //

bahniśuddhāṃśukādhānāṃ bhaktānugrahakātarām /

sukhadāṃ muktidāṃ caiva sarvasaṃpatpradāṃ śivām // NarP_1,83.115 //

vedabījasvarūpāṃ ca dhyāyedvedaprasūṃ satīm /

dhyātvaivaṃ maṇḍale vidvān trikoṇojjvalakarṇike // NarP_1,83.116 //

saure pīṭhe yajeddevīṃ dīptādinavaśaktibhiḥ /

mūlamantreṇa kḷptāyāṃ mūrtauṃ devīṃ prapūjayet // NarP_1,83.117 //

koṇeṣu triṣu saṃpūjyā brāhṛyādyāḥ śaktayo bahiḥ /

ādityādyāstataḥ pūjyā uṣādisahitāḥ kramāt // NarP_1,83.118 //

tatataḥ ṣaḍaṅgānyabhyarcya kesareṣu yathāvidhi /

prahlādinīṃ prabhāṃ paścānnityāṃ viśvaṃbharāṃ punaḥ // NarP_1,83.119 //

vilāsinīprabhāvatyau jayāṃ śāntāṃ yajetpunaḥ /

kāntiṃ durgāsarasvatyau vidyārūpāṃ tataḥ param // NarP_1,83.120 //

viśālasaṃjñitāmīśāṃ vyāpinīṃ vimalāṃ yajet /

tamopahāriṇīṃ sūkṣmāṃ viśvayoniṃ jayāvahām // NarP_1,83.121 //

padnālayāṃ parāṃ śobhāṃ brahmarūpāṃ tator'cayet /

brāhmyādyāḥ śāraṇā bāhye pūjayetproktalakṣaṇāḥ // NarP_1,83.122 //

tato 'bhyarcyed grahānbāhye śakrādyānayudhaiḥ saha /

itthamāvaraṇairdevīḥ daśabhiḥ paripūjayet // NarP_1,83.123 //

aṣṭalakṣaṃ japenmantraṃ tatsahasraṃ hunettilaiḥ /

sarvapāpuvinirmukto dīrghamāyuḥ sa vindati // NarP_1,83.124 //

aruṇābjaistrimadhvaktairjuhuyādayutaṃ tataḥ /

mahālakṣmīrbhavettasya ṣaṇmāsānnātra saṃśayaḥ // NarP_1,83.125 //

brahmavṛkṣaprasūnaistu juhuyādbāhyatejase /

bahunā kimihoktena yathāvatsādhitā satī // NarP_1,83.126 //

sādhakānāmiyaṃ vidyā bhavetkāmadudhā mune /

atha te saṃpravakṣyāmi rahasyaṃ paramādbhutam // NarP_1,83.127 //

sāvitrīpañjaraṃ nāma sarvarakṣākaraṃ nṛṇām /

vyomakeśārlakāsaktāṃ sukirīṭavirājitām // NarP_1,83.128 //

meghabhrukuṭilākrāntāṃ vidhiviṣṇuśivānanām /

gurubhārgavakarṇāntāṃ somasūryāgnilocanām // NarP_1,83.129 //

iḍāpiṅgalikāsūkṣmāvāyunāsāpuṭānvitām /

saṃdhyādvijoṣṭhapuṭitāṃ lasadvāgupajihvikām // NarP_1,83.130 //

saṃdhyāsūryamaṇigrīvāṃ marudbāhusamanvitān /

parjanyadṛdayāsaktāṃ vasvākhyapratimaṇḍalām // NarP_1,83.131 //

ākāśodaravibhrāntāṃ nābhyavāntaravīthikām /

prajāpatyākhyajaghanāṃ kaṭīndrāṇīsamāśritām // NarP_1,83.132 //

ūrvormalayamerubhyāṃ śobhamānāṃ saridvarām /

sujānujahukuśikāṃ vaiśvadevākhyasaṃjñikām // NarP_1,83.133 //

pādāṅghrinakhalomākhyabhūnāgadrumalakṣitām /

graharāśyarkṣayogādimūrtāvayavasaṃjñikām // NarP_1,83.134 //

tithimāsartupakṣākhyaiḥ saṃketanimiṣātmikām /

māyākalpitavaicitryasaṃdhyākhyacchadanāvṛtām // NarP_1,83.135 //

jvalatkālānalaprakhyoṃ taḍitkīṭisamaprabhām /

koṭisūryapratīkāśāṃ śaśikoṭisuśītalām // NarP_1,83.136 //

sudhāmaṇḍalamadhyasthāṃ sāṃdrānandāmṛtātmikām /

vāgatītāṃ mano 'garmyā varadāṃ vedamātaram // NarP_1,83.137 //

carācaramayīṃ nityāṃ brahmākṣarasamanvitām /

dhyātvā svātmāvibhedena sāvitrīpañjaraṃ nyaset // NarP_1,83.138 //

pañcarasya ṛṣiḥ so 'haṃ chaṃndo vikṛtirucyate /

devatā ca paro haṃsaḥ parabrahmādidevatā // NarP_1,83.139 //

dharmārthakāmamokṣāptyai viniyoga udāhṛtaḥ /

ṣaḍaṅgadevatāmantrairaṅganyāsaṃ samācaret // NarP_1,83.140 //

tridhāmūlena medhāvī vyāpakaṃ hi samācaret /

pūrvoktāṃ devātāṃ dhyāyetsākārāṃ guṇasaṃyutām // NarP_1,83.141 //

tripadā harijā pūrvamukhī brahmāstrasaṃjñikā /

caturviśatitattvāḍhyā pātu prācīṃ diśaṃ mama // NarP_1,83.142 //

catuṣpadā brahmadaṇḍā brahmāṇī dakṣiṇānanā /

ṣaḍviṃśatattvasaṃyuktā pātu me dakṣiṇāṃ diśam // NarP_1,83.143 //

pratyaṅmukhī pañcapadī pañcāśattattvarūpiṇī /

pātu pratīcīmaniśaṃ mama brahmaśirāeṅkitā // NarP_1,83.144 //

saumyāsyā brahmaturyāḍhyā sātharvāṅgirasātmikā /

udīcīṃ ṣaṭpadā pātu ṣaṣṭitattvakalātmikā // NarP_1,83.145 //

pañcāśadvarṇaracitā navapādā śatākṣarī /

vyomā saṃpātu me vorddhvaśiro vedāntasaṃsthitā // NarP_1,83.146 //

vidyunnibhā brahmasandhyā mṛgārūḍhā caturbhujā /

cāpeṣucarmāsidharā pātu me pāvakīṃ diśam // NarP_1,83.147 //

brahmī kumārī gāyatrī raktāṅgī haṃsavāhinī /

bibhratkamaṇḍaluṃ cākṣaṃ sruvasruvau pātu nairṛtim // NarP_1,83.148 //

śuklavarṇā ca sāvitrī yuvatī vṛṣavāhanā /

kapālaśūlakākṣasragdhāriṇī pātu vāyavīm // NarP_1,83.149 //

śyāmā sarasvatī vṛddhā vaiṣṇavī garuḍāsanā /

śaṅkhacakrābhayakarā pātu śaivīṃ diśaṃ mama // NarP_1,83.150 //

caturbhujā devamātā gaurāṅgī siṃhavāhanā /

varābhayakhaḍgacarmabhujā pātvadharāṃ diśam // NarP_1,83.151 //

tattatpārśve sthitāḥ svasvavāhanāyudhabhūṣaṇāḥ /

svasvadikṣusthitāḥ pātuṃ grahaśaktyaṅgasaṃyutāḥ // NarP_1,83.152 //

mantrādhidevatārūpā mudrādhiṣṭhātṛdevatāḥ /

vyāpakatvena pāntvasmānāpādatalamastakam // NarP_1,83.153 //

idaṃ te kathitaṃ satyaṃ sāvitrīpañjaraṃ mayā /

saṃdhyayoḥ pratyahaṃ bhaktyā japakāle viśeṣataḥ // NarP_1,83.154 //

paṭhanīyaṃ prayatnena bhuktiṃ muktiṃ samicchatā /

bhūtidā bhuvanā vāṇī mahāvasumatī mahī // NarP_1,83.155 //

hiraṇyajananī nandā savisargā tapasvinī /

yaśasvinī satī satyā vedaviccinmayī śubhā // NarP_1,83.156 //

viśvā turyā vareṇyā ca nisṛṇī yamunā bhuvā /

modā devī variṣṭhā ca dhīśca śāntirmatī mahī // NarP_1,83.157 //

dhiṣaṇā yoginī yuktā nadī prajñāpracodanī /

dayā ca yāminī padmā rohiṇī ramaṇī jayā // NarP_1,83.158 //

senāmukhī sāmamayī bagalā doṣavārjitā /

māyā prajñā parā dogdhrī māninī poṣiṇī kriyā // NarP_1,83.159 //

jyotsnā tīrthamayī ramyā saumyāmṛtamayā tathā /

brāhmī haimī bhujaṅgī ca vaśinī suṃdarī vanī // NarP_1,83.160 //

oṅkārahasinī sarvā sudhā sā ṣaḍguṇāvatī /

māyā svadhā ramā tanvī ripughnī rakṣaṇaṇī satī // NarP_1,83.161 //

haimī tārā vidhugatirviṣaghnī ca varānanā /

amarā tīrthadā dīkṣā durdharṣā rogahāriṇī // NarP_1,83.162 //

nānāpāpanṛśaṃsaghnī ṣaṭpadī vajriṇī raṇī /

yoginī vamalā satyā abalā baladā jayā // NarP_1,83.163 //

gomatī jāhnavī rajāvī tapanī jātavedasā /

acirā vṛṣṭidā jñeyā ṛtatantrā ṛtātmikā // NarP_1,83.164 //

sarvakāmadudhā saumyā bhavāhṝṅkāravarjitā /

dvipadā yā catuṣpadā tripadā yā ca ṣaṭpadā // NarP_1,83.165 //

aṣṭāpadī navapadī sahasrākṣākṣarātmikā /

aṣṭottaraśataṃ nāmnāṃ sāvitryā yaḥ paṭhennaraḥ // NarP_1,83.166 //

sa cirāyuḥ sukhī putrī vijayī vinayī bhavet /

etatte kathitaṃ vipra pañcaprakṛtilakṣaṇam // NarP_1,83.167 //

mantrārādhanapūrvaṃ ca viśvakāmaprapūraṇam // NarP_1,83.168 //

iti śrībṛhannāradīya purāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde pañcaprakṛtimantrādinirūpaṇaṃ nāma tryaśītitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
kalikalpāntare brahman brahmaṇo 'vyaktajanmanaḥ /
lokapadme tapasthasya sṛṣṭyarthaṃ saṃbabhūvatuḥ // NarP_1,84.1 //

viṣṇukarṇamalodbhūtāvasurau madhukaiṭabhau /

tau jātamātrau payasi lokapralayalakṣaṇe // NarP_1,84.2 //

jānumātre sthitau dṛṣṭvā brahmaṇaṃ kamalasthitam /

pravṛttāvattumālakṣya tuṣṭāva jagadaṃbikām // NarP_1,84.3 //

tato devī jagatkartrī śaivī śaktiranuttamā /

nārāyaṇākṣisaṃsthānā nidrā prītā babhūva ha // NarP_1,84.4 //

tasyā mantrādikaṃ sarvaṃ kathayiṣyāmi tacchṛṇu /

sāruṇā krodhanī śāntiścandrālaṅkṛtaśekharā // NarP_1,84.5 //

ekākṣarībīja mantraṛṣiḥ śaktirudāhṛtā /

gāyatrī ca bhavecchando devatā bhuvaneśvarī // NarP_1,84.6 //

ṣaḍdirghayuktabījena kuryādaṅgāni ṣaṭ kramāt /

saṃhārasṛṣṭimārgeṇa mātṛkānyastavigrahaḥ // NarP_1,84.7 //

mantranyāsaṃ tataḥ kuryāddevatābhāvasiddhaye /

hṛllekhāṃ mūrdhni vadane gaganāṃ hṛdayāṃbuje // NarP_1,84.8 //

raktāṃ karālikāṃ guhye mahocchuṣmāṃ padadvaye /

ūrddhvaprāgdakṣiṇodīcyapaścimeṣūttare 'pi ca // NarP_1,84.9 //

sadyādihrasvabījādyānvastavyā bhūtasaprabhāḥ /

aṅgāni vinyasetpaścājjātiyuktāni ṣaṭ kramāt // NarP_1,84.10 //

brahmāṇaṃ vinyasedbhāle gāyatryā saha saṃyutam /

sāvitryā sahitaṃ viṣṇuṃ kapole dakṣiṇe nyaset // NarP_1,84.11 //

vāgīśvaryā samāyuktaṃ vāmagaṇḍe maheśvaram /

śriyā dhanapatiṃ nyasya vāmakarṇāgrake punaḥ // NarP_1,84.12 //

ratyā smaraṃ mukhe nyasya puṇyāgaṇapatiṃ nyaset /

savyakarṇopari nidhākarṇagaṇḍāntarālayoḥ // NarP_1,84.13 //

nyastavyaṃ vadane mūlaṃ bhūpaścaitrāṃstato nyaset /

kaṇṭhamūle stanadvandve vāmāṃse hṛdayāṃbuje // NarP_1,84.14 //

savyāṃse pārśvayugale nābhideśe ca deśikaḥ /

bhālāṃśca pārśvajaṭhare pārśvāṃsāparake hṛdi // NarP_1,84.15 //

brahmāṇyādyāstanau nyasya vidhinā proktalakṣaṇāḥ /

mūlena vyāpakaṃ dehe nyasya devīṃ vicintayet // NarP_1,84.16 //

udyaddivākaranibhāṃ tuṅgorojāṃ trilocanām / /

smarāsyāmindumukuṭāṃ varapāśāṅkuśābhayām // NarP_1,84.17 //

radalakṣaṃ japenmantraṃ trimadhvaktairhunettataḥ /

aṣṭadravyairdaśāṃśena brahmavṛkṣasamidvaraiḥ // NarP_1,84.18 //

drākṣākharjūravātādaśarkarānālikerakam /

tandulājyatilaṃ vipra dravyāṣṭakamudāhṛtam // NarP_1,84.19 //

dadyādardhyaṃ dineśāya tatra saṃcintya pārvatīm /

padmamaṣṭadalaṃ bāhye vṛttaṃ ṣoḍaśabhirddalaiḥ // NarP_1,84.20 //

vilikhetkaṇiṅkrāmadhyeṣaḍkoṇamatisundaram /

tataḥ saṃpūjayetpīṭhaṃ navaśaktisamanvitam // NarP_1,84.21 //

jayākhyā vijayā paścādajitāhvāparājitā /

nityā vilāsinī gogdhītyaghorā maṅgalā nava // NarP_1,84.22 //

bījāḍhyamāsanaṃ dattvā mūrtiṃ tenaiva kalpayet /

tasyāṃ saṃpūjayeddevīmāvāhyāvaraṇaiḥ kramāt // NarP_1,84.23 //

madheyapāgyāmyasaumyeṣu pūjayedaṅgadevatāḥ /

ṣaṭkoṇeṣu yajenmantrī paścānmithunadevatāḥ // NarP_1,84.24 //

indrakoṇaṃ lasaddaṇḍakuṇḍikākṣaguṇābhayām /

gāyatrīṃ pūjayenmatrī brahmāṇamapi tādṛśam // NarP_1,84.25 //

rakṣaḥ koṇe śaṅkhacakragadāpaṅkajadhāriṇīm /

sāvitrīṃ pītavasanāṃ yajedviṇuṃ ca tādṛśam // NarP_1,84.26 //

vāyukoṇe paraśvakṣamālā bhayavarānvitām /

yajetsarasvatīmacchāṃ rudraṃ tādṛśalakṣaṇam // NarP_1,84.27 //

vahnikoṇe yajedratnakuṃbhaṃ maṇikaraṇḍakam /

karābhyāṃ bibhratīṃ pītāṃ tundilaṃ dhanadāyakam // NarP_1,84.28 //

āliṅgya savyahastena vāme tāṃbūladhāriṇīm /

dhanadāṅkasamārūḍhāṃ mahālakṣmīṃ prapūjayet // NarP_1,84.29 //

paścime madanaṃ bāṇapāśāṅkuśaśarāsanām /

dhārayantaṃ japāraktaṃ pūjayedraktabhūṣaṇam // NarP_1,84.30 //

savyena patimāśliṣya vāmenotpaladhāriṇīm /

pāṇinā ramaṇāṅkasthāṃ ratiṃ samyaksamarcayet // NarP_1,84.31 //

aiśānye pūjayetsamyak vighnarājaṃ priyānvitam /

sṛṇipāśadharaṃ kāntaṃ varāṅgāsṛkkalāṅgulim // NarP_1,84.32 //

mādhvīpūrṇakapālāḍhyaṃ vighnarājaṃ digaṃbaram /

puṣkare vigaladratnasphuraccaṣakadhāriṇam // NarP_1,84.33 //

siṃdūrasadṛśākārāmuddāmamadavibhramām /

dhṛtaraktotpalāmanyapāṇinā tu dhvajaspṛśām // NarP_1,84.34 //

āśliṣṭakāntāmaruṇāṃ puṣṭimarceddigaṃbarām /

karṇikāyāṃ nidhī pūjyau ṣaṭkoṇasyātha pārśvayoḥ // NarP_1,84.35 //

aṅgāni kesareṣvetāḥ paścātpatreṣu pūjayet /

anaṅgakusumā paścāddvitīyānaṅgamekhalā // NarP_1,84.36 //

anaṅgagamanā tadvadanaṅgamadanāturā /

bhuvanapālā gaganavegā ṣaṣṭhī caiva tataḥ param // NarP_1,84.37 //

śaśilekhā gaganalekhā cetyaṣṭau yatra śaktayaḥ /

khaḍgakheṭakadhāriṇyaḥ śyāmāḥ pūjyāśca mātaraḥ // NarP_1,84.38 //

padmādbahiḥ samabhyarcyāḥ śaktayaḥ paricārikāḥ /

prathamānaṅgadvayāsyādanaṅgamadanā tataḥ // NarP_1,84.39 //

madanāturā bhavanavegā tato bhuvanapālikā /

syātsarvaśiśirānaṅgavedanānaṅgamekhalā // NarP_1,84.40 //

caṣakaṃ tālavṛntaṃ ca tāṃbūlaṃ chatramujjvalam /

cāmare cāṃśukaṃ puṣpaṃ bibhrāṇāḥ karapaṅkajaiḥ // NarP_1,84.41 //

sarvābharaṇasaṃdīptān lokapālānbahiryajet /

vajrādīnyapi tadbāhye devīmitthaṃ prapūjayet // NarP_1,84.42 //

mantrī trimadhuropetairhutvāśvatthasamidvaraiḥ /

brāhmaṇānvaśayecchīghraṃ pārthivānpadmahomataḥ // NarP_1,84.43 //

palāśapuṣpaistatpatnīṃ mantriṇaḥ kusudairapi /

pañcaviṃśatidhā japtairjalaiḥ snānaṃ dine dine // NarP_1,84.44 //

ātmānamabhiṣiñcedyaḥ sarvasaubhāgyavānbhavet /

pañcaviṃśatidhā japtaṃ jalaṃ prātaḥ pibennaraḥ // NarP_1,84.45 //

avāpya mahatīṃ prajñāṃ kavīnāmagraṇīrbhavet /

karpūrāgarusaṃyuktakuṅkumaṃ sādhu sādhitam // NarP_1,84.46 //

gṛhītvā tilakaṃ kuryādrājavaśyamanuttamam /

śālipiṣṭamayīṃ kṛtvā puttalīṃ madhurānvitām // NarP_1,84.47 //

japtāṃ pratiṣṭhitaprāṇāṃ bhakṣayedravivāsare /

vaśaṃ nayati rājānaṃ nārīṃ vā narameva ca // NarP_1,84.48 //

kaṇṭhamātrodake sthitvā vīkṣya toyodgataṃ ravim /

trisahasraṃ japenmantraṃ kanyāmiṣṭāṃ labhettataḥ // NarP_1,84.49 //

annaṃ tanmantritaṃ mantrī bhuñjīta śrīprasiddhaye /

likhitāṃ bhasmanā māyāṃ sasādhyāṃ phalakādiṣu // NarP_1,84.50 //

tatkālaṃ darśayedyantraṃ sukhaṃ sūyeta garbhiṇī /

bhuvaneśīyamākhyātā sahasrabhujasaṃbhavā // NarP_1,84.51 //

bhuktimuktipradā nṝṇāṃ smartṛāṇāṃ dvijasattama /

tataḥ kalpāntare vipra kadācinmahiṣāsuraḥ // NarP_1,84.52 //

babhūva lokapālāṃstu jitvā bhuṅkte jagattrayam /

tatastpīḍitā devā vaikuṇṭhaṃ śaraṇaṃ yayuḥ // NarP_1,84.53 //

tato devī mahālakṣmīścakrādyāṅgotthatejasā /

śrīrbabhūvamuniśreṣṭha mūrtā vyāptajagattrayā // NarP_1,84.54 //

svayaṃ sā mahiṣādīṃstu nihatya jagadīśvarī /

aravindavanaṃ prāptā bhajatāmiṣṭadāyinī // NarP_1,84.55 //

tasyāḥ samarcanaṃ vakṣye saṃkṣepeṇa śṛṇu dvija /

mṛtyukrodhena guruṇā bindubhūṣitamastakā // NarP_1,84.56 //

bījamantraḥ śriyaḥ prokto bhajatāmiṣṭadāyakaḥ /

ṛṣirbhṛgurnivṛcchando devatā śrīḥ samīritā // NarP_1,84.57 //

ṣaḍdīrghayuktabījena kuryādaṅgāni ṣaṭ kramāt /

tato dhyāyejjagadvedyāṃ śriyaṃ saṃpattidāyinīm // NarP_1,84.58 //

kāñcanābhāṃ gajaiḥ śvetaiścaturbhiḥ svakaroddhṛtaiḥ /

hiraṇmayāmṛtaghaṭaiḥ sicyamānāṃ sarojagām // NarP_1,84.59 //

varābhayābjasragdhastāṃ kṣaumavastrāṃ kirīṭinīm /

siddhalakṣaṃ japenmantraṃ tatsahasraṃ hunettathā // NarP_1,84.60 //

sugandhakusumairiṣṭvā kamalairmadhuraplutaiḥ /

mahālakṣmyudite pīṭhe mūrtiṃ mūlena kalpayet // NarP_1,84.61 //

yajetpūrvavadaṅgāni digdaleṣvarcayettataḥ /

vāsudevaṃ saṃkarṣaṇaṃ pradyumnamaniruddhakam // NarP_1,84.62 //

himapītatamālendranīlābhānpītavāsasaḥ /

śaṅkhacakragadāpadmadhāriṇastāṃścaturbhujān // NarP_1,84.63 //

vidiganteṣu patreṣu damakādīnyajedgajān /

damakaṃ puṇḍarīkaṃ ca guggulaṃ ca kuraṇṭakam // NarP_1,84.64 //

yajecchaṅkhanidhiṃ devyā dakṣiṇe pramadānvitam /

muktāmāṇikyasaṃkāśau kiñcitsmitamukhāṃbujau // NarP_1,84.65 //

anyonyāliṅganaparau śaṅkhapaṅkajadhāriṇau /

vigaladratnavarṣābhyāṃ śaṅkhabhyā mūrdhni lāñchitau // NarP_1,84.66 //

tundilaṃ kaṃbukanidhiṃ vasudhārāṃ ghanastanīm /

vāmataḥ paṅkajanidhiṃ priyayā sahitaṃ yajet // NarP_1,84.67 //

siṃdūrābhau bhujaśliṣṭau raktapadmotpalānvitau /

niḥsaradratnavarṣābhyāṃ padmābhyāṃ mūrdhni lāñchitau // NarP_1,84.68 //

tundilaṃ paṅkajanidhiṃ tattvāṃ vasumatīmapi /

dalāgreṣu yajedetābalākyādyāḥ samantataḥ // NarP_1,84.69 //

balākī vimalā caiva kamalā vanamālikā /

vibhīṣikā mālikā ca śāṅkarī vasumālikā // NarP_1,84.70 //

paṅkajadvayadhāriṇyo muktāhārasamaprabhāḥ /

lokeśānpūjayedante vajrādyāstrāṇi tadbahiḥ // NarP_1,84.71 //

itthaṃ yo bhajate devīṃ vidhinā sādhakottamaḥ /

dhanadhānyasamṛddhaḥ syācchriyamāpnotyaninditām // NarP_1,84.72 //

vakṣaḥpramāṇasalile sthitvā mantramimaṃ japet /

trilakṣamarkagaṃ dhyāyansa bhavetkamalālayaḥ // NarP_1,84.73 //

viṣṇugehasthabilvasya mūle lakṣatrayaṃ japet /

sādhako yaḥ sa labhate vāñchitaṃ dhanasaṃcayam // NarP_1,84.74 //

aśokavahnāvājyāktaistaṇḍulairvaśayejjagat /

homenakhādire vahnau taṇḍulermadhurokṣitaiḥ // NarP_1,84.75 //

rājā vaśyo bhavecchīghraṃ mahālakṣmīśca varddhate /

bilvacchāyāmadhivasanbilvamiśrahaviṣyabhuk // NarP_1,84.76 //

saṃvatsaratrayaṃ hutvā tatphalairathavāṃbujaiḥ /

sādhakendro mahālakṣmīṃ cakṣuṣā paśyati dhruvam // NarP_1,84.77 //

atha kalpāntare brahmandevarājyaviluṃpakau /

jātau śubhaniśuṃbhau dvāvasurau lokakaṇṭakau // NarP_1,84.78 //

tato bhraṣṭādhikāraistu śakrādyaiḥ saṃstutā mune /

mahāsarasvatī devī tadā cāvatatāra ha // NarP_1,84.79 //

himālaye mahāpuṇye śailoddeśe 'tiśobhane /

tataḥ śumbhādikānhatvā daivataiḥ paripūjitā // NarP_1,84.80 //

varaṃ dattvāviśaddevī mānasaṃ nāma vai saraḥ /

tasyā mantraṃ pravakṣyāmi śṛṇuṣvāvahito munane // NarP_1,84.81 //

jñānāmṛtā śaśadharā krāntabhālopaśobhitā /

vāgbījaṃ tena cāṅgāni kalpayetsādhakottamaḥ // NarP_1,84.82 //

ṛṣiḥ sadāśivaścāsya chando 'nuṣṭubudāhṛtam /

devatā vāksamākhyātā bhajatāmiṣṭadāyinī // NarP_1,84.83 //

śvetāṃbarāṃ visaśvetāṃ vīṇāpustakadhāriṇīm /

divyairābharaṇairyuktāṃ dhyāyeddevīṃ nirantarām // NarP_1,84.84 //

mahāsarasvatīpīṭhe mūrtiṃ mūlena kalpayet /

devīṃ saṃpūjayettasyāmaṅgādyāvaraṇaiḥ saha // NarP_1,84.85 //

ādāvaṅgāvṛtiḥ paścādaṃbikādyāḥsamīritāḥ /

dvitīyā mātṛbhiḥ proktā tṛtīyādyaṣṭaśaktibhiḥ // NarP_1,84.86 //

caturthī pañcamī proktā dvātriṃśacchaktibhaghiḥ punaḥ /

catuḥṣaṣṭyā smṛtā ṣaṣṭhī śaktibhirlokanāyakaiḥ // NarP_1,84.87 //

saptamī punareteṣāmastraiḥ syādaṣṭamāvṛtiḥ /

evaṃ pūjyā jagaddhātrī śrīmatī vāgbhavābhidhā // NarP_1,84.88 //

sthāneṣu pūrvamukteṣu yajedaṅgāni sādhakaḥ /

ambikā vāgbhavā durgā śrīśaktiścoktalakṣaṇā // NarP_1,84.89 //

brahmādyāśca tataḥ pūjyāḥ karālī vikarālyumā /

sarasvatī śrīrdurgā ca lakṣmīścaiva dhṛtiḥ smṛtiḥ // NarP_1,84.90 //

śraddhā medhā ratiḥ kāntirāryā ṣoḍaśa śaktayaḥ /

khaḍgakheṭakadhāriṇyaḥ śyāmāḥ pūjyāḥ svalaṅkṛtāḥ // NarP_1,84.91 //

viṣaghnī puṣṭayaḥ prajñā sinīvālī kuhūḥ punaḥ /

rudravīryā prabhā nandā poṣaṇā vṛddhidā śubhā // NarP_1,84.92 //

kālarātrirmahārātrirbhadrakālī kapārdinī /

vikṛtirdaṇḍimuṇḍinyau seṃdukhaṇḍā śikhaṇḍinī // NarP_1,84.93 //

niśumbhamathanī caṇḍamuṇḍavināśinī /

indrāṇī caiva rudrāṇī śaṅkarārddhaśarīriṇī // NarP_1,84.94 //

nārī nārāyaṇī caiva triśūlinyapi pālinī /

ambikā hradinī caiva dvātriṃśacchaktayaḥ sitāḥ // NarP_1,84.95 //

cakrahastāḥ piśācāsyāḥ saṃpūjyāścārubhūṣaṇāḥ /

piṅgalākṣī viśālākṣī samṛddhirbuddhireva ca // NarP_1,84.96 //

śraddhā svāhā svadhā bhikṣā māyā saṃjñā vasuṃdharā /

trilokadhātrī gāyatrī sāvitrī tridaśeśvarī // NarP_1,84.97 //

sarūpā bahurūpā ca skandamātā śrutapriyā /

vimalā kamalā paścādaruṇī punarāruṇī // NarP_1,84.98 //

prakṛtirvikṛtiḥ sṛṣṭiḥ sthitiḥ saṃhṛtireva ca /

sandhyā mātā satī haṃsī mardikā vajrikā parā // NarP_1,84.99 //

devamātā bhagavatī devakī kamalāsanā /

trimukhī saptavadanā surāsuravimarddinī // NarP_1,84.100 //

laṃboṣṭhī corddvakeśī ca bahuśiśnā vṛkodarī /

ratharekhāhvayā paścācchaśirekhā tathāparā // NarP_1,84.101 //

gaganavegā pavanavegā vegā ca tadanantaram /

tato bhuvanapālākhyā tataḥ syānmadanāturā // NarP_1,84.102 //

anaṅgānaṅgavadanā tathaivānaṅgamekhalā /

anaṅgakusumā viśvarūpā surabhayaṅkarī // NarP_1,84.103 //

akṣobhyā saptavāhinyā vajrārūpā śucivratāḥ /

varadākhyātha vāgīśī catuḥṣaṣṭiḥsamīritāḥ // NarP_1,84.104 //

cāpabāṇadharāḥ sarvā jvālājihvā mahāprabhāḥ /

daṃṣṭriṇyaścorddhvakeśyastā yuddhopakrāntamānasāḥ // NarP_1,84.105 //

sarvābharaṇasaṃdīptā pūjanīyāḥ prayatnataḥ /

lokeśāḥ pūrvavatpūjyāstadvadvajrādikānyapi // NarP_1,84.106 //

japetṣoḍaśalakṣaṃ ca taddaśāṃśaṃ hunetsudhīḥ /

ājyena khādire vahnau tataḥ siddho bhavenmanuḥ // NarP_1,84.107 //

kamalairayutaṃ hutvā rājānaṃ vaśamānayet /

utpalairjuhvato nūnaṃ mahālakṣmīḥ prajāyate // NarP_1,84.108 //

palāśakusumairhutvā vatsareṇa kaṃvirbhavet /

rājīlavaṇahomena vanitāṃ vaśamānayet // NarP_1,84.109 //

bhūmau bhogāṃstu bhuktvānte viṣṇulokamavāpnuyāt /

vāṇībījajapāśakto nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,84.110 //

iti śrībṛhannāradīcayapuraṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde devīmantranirūpaṇaṃ nāma caturaśītitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
vāgdevatā vatāro 'nyaḥ kāliketi prakīrtitā /
tasyā mantraṃ pravakṣyāmi bhuktimuktipradaṃ nṛṇām // NarP_1,85.1 //

sṛṣṭikriyānvitā śāntirbidvāḍhyā ca tridhā punaḥ /

aruṇākṣyādīpikā ca binduyuktā dvidhā tataḥ // NarP_1,85.2 //

māyādvayaṃ tataḥ paścāddakṣiṇe kālike padam /

punaśca saptabījāni svāhānto 'yaṃ manūttamaḥ // NarP_1,85.3 //

bhairavo 'sya ṛṣiśchanda uṣṇikkālī tu devatā /

bījaṃ māyādīrghavartma śaktiruktā munīśvara // NarP_1,85.4 //

ṣaḍdīrdhāḍhye bījena vidyāyā aṅgamīritam /

mātṛkārṇāndaśa daśa hṛdaye bhujayoḥ padoḥ // NarP_1,85.5 //

vinyasya vyāpakaṃ kuryānmūlamantreṇa sādhakaḥ /

śiraḥ kṛpāṇamabhayaṃ varaṃ hastaiśca bibhratīm // NarP_1,85.6 //

muṇḍasraṅmastakāṃ muktakeśāṃ pitṛvanastitām /

sarvālaṅkṛtavarṇāṃ ca śyāmāṅgīṃ kālikāṃ smaret // NarP_1,85.7 //

evaṃ dhyātvā japellakṣaṃ juhuyādayutaṃ tataḥ /

prasūnaiḥ karavīrotthaiḥ pūjāyantramathocyate // NarP_1,85.8 //

vilikhya pūrvaṃ ṣaṭkoṇaṃ trikoṇatritayaṃ tataḥ /

padmamaṣṭadalaṃ bāhye bhūpuraṃ tatra pūjayet // NarP_1,85.9 //

jayā ca vijayā cāpi ajitā cāparājitā /

nityā vilāsinī vāpi dogdhyaghorā ca maṅgalā // NarP_1,85.10 //

pīṭhasya śaktayo māyātmane hṛtpīṭhamantrakaḥ /

śivarūpaśavaśthāṃ ca śivābhirdikṣu veṣṭitām // NarP_1,85.11 //

mahākālaratāsaktāṃ dhyātvāṅgānyarcayetpurā /

kālīṃ kapālinīṃ kullāṃ kurukullāṃ virodhinīm // NarP_1,85.12 //

vipracittāṃ ca ṣaṭkoṇe navakoṇe tator'cayet /

ugrāmuṣṇaprabhāṃ dīptāṃ nīlādhānāṃ balākikām // NarP_1,85.13 //

mātrāṃ mudrāṃ tathā mitrāṃ pūjyāḥ patreṣu mātaraḥ /

padmasyāsya suyatnena brāhmī nārāyaṇītyapi // NarP_1,85.14 //

māheśvarī ca cāmuṇḍā kaumārī cāparājitā /

vārāhī nārasiṃhā ca punaretāstu bhūpure // NarP_1,85.15 //

bhairavīṃ mahadādyāṃ tāṃ siṃhādyāṃ dhūmrapūrvikām /

bhīmonmattādikāṃ cāpi vaśīkaraṇabhairavīm // NarP_1,85.16 //

mohanādyāṃ samārādhya śakrādīnyāyudhānyapi /

evamārādhitā kālī siddhā bhavati mantriṇām // NarP_1,85.17 //

tataḥ prayogānkurvīta mahābhairavabhāṣitān /

ātmano vā parasyārthaṃ kṣiprasiddhipradāyakān // NarP_1,85.18 //

strīṇāṃ prahāraṃ nindāṃ ca kauṭilyaṃ vāpriyaṃ vacaḥ /

ātmano hitamanvicchan kālībhakto vivarjayet // NarP_1,85.19 //

sudṛśo madanāvāsaṃ paśyanyaḥ prajapenmanum /

ayutaṃ so 'cirādeva vākpateḥ samatāmiyāt // NarP_1,85.20 //

digambaro muktakeśaḥ śmaśānastho 'dhiyāmini /

japedyo 'yutametasya bhaveyuḥ sarvasiddhayaḥ // NarP_1,85.21 //

śavasya hṛdaye sthitvā nirvāsāḥ pretabhūmigaḥ /

arkapuṣpasahasreṇābhyaktena svīyaretasā // NarP_1,85.22 //

devīṃ yaḥ pūjayedbhaktyā japannekaikaśo manum /

so 'careṇaiva kālena dharaṇīprabhutāṃ vrajet // NarP_1,85.23 //

rajaḥ kīrṇaṃ bhagaṃ nāryā dhyāyanyo hyayutaṃ japet /

sakavitvena ramyeṇa janānmohayati dhruvam // NarP_1,85.24 //

tripañcāre mahāpīṭhe śivasya hṛdi saṃsthitām /

mahākālena devena mārayuddhaṃ prakurvatīm // NarP_1,85.25 //

tāṃ dhyāyansmeravadanāṃ vidadhatsurataṃ svayam /

japetsahasramapi yaḥ sa śaṅkarasamo bhavet // NarP_1,85.26 //

asthilomatvacāyuktaṃ māṃsaṃ mārjārameṣayoḥ /

uṣṭrasya mahiṣasyāpi baliṃ yastu samarpayet // NarP_1,85.27 //

bhūtāṣṭamyormadhyarātre vaśyāḥ syustasya jantavaḥ /

vidyālakṣmīyaśaḥputraiḥ sa ciraṃ sukhamedhate // NarP_1,85.28 //

yo haviṣyāśanarato divā devīṃ smaran japet /

naktaṃ nidhuvanāsakto lakṣaṃ sa syāddharāpatiḥ // NarP_1,85.29 //

raktāṃbhojairhunenmantrī dhanairjayati vittapam /

bilvapatrairbhavedrājyaṃ raktapuṣpairvaśīkṛtiḥ // NarP_1,85.30 //

asṛjī mahiṣādīnāṃ kālikāṃ yastu tarpayet /

tasya syuracirādeva karasthāḥ sarvasiddhayaḥ // NarP_1,85.31 //

yo lakṣaṃ prajapenmantraṃ śavamāruhya mantravit /

tasya siddho manuḥ sadyaḥ sarvepsitaphalapradaḥ // NarP_1,85.32 //

tenāśvamedhapramukhairyāgauriṣṭaṃ sujanmanā /

dattaṃ dānaṃ tapastaptaṃ upāste yastu kālikām // NarP_1,85.33 //

brahmā viṣṇuḥ śivo gaurī lakṣmīrgaṇapatī raviḥ /

pūjitāḥ sakalā devā yaḥ kālīṃ pūjayetsadā // NarP_1,85.34 //

athāparaḥ sarasvatyā hyavatāro nigadyate /

yāṃ niṣevya narā loke kṛtārthāḥ syurna saṃśayaḥ // NarP_1,85.35 //

āpyāyinī candrayuktā māyā ca vadanāntare /

sakāmikā krudhā śāntiścandrālaṅkṛtamastakā // NarP_1,85.36 //

dīpikā sāsanā candrayugastraṃ manurīritaḥ /

munirakṣobhya uddiṣṭaśchandastu bṛhatī matam // NarP_1,85.37 //

tārākhyā devatā bījaṃ dvitīyañca caturthakam /

śaktiḥ ṣaḍdīrghayuktena dvitīyenāṅgakalpanam // NarP_1,85.38 //

ṣoḍhā nyāsaṃ tataḥ kuryāttārāyāḥ sarvasiddhim /

śrīkaṇṭhādīnnyasedrudrānmātṛkāvarṇapūrvakān // NarP_1,85.39 //

mātṛkoktasthale māyā tṛtīyakrodhapūrvakān /

caturthīnamasāyuktānprathamo nyāsa īritaḥ // NarP_1,85.40 //

śavapīṭhasamāsīnāṃ nīlakāntiṃ trilocanām /

arddhenduśekharāṃ nānābhūṣaṇāḍhyāṃ smarannyaset // NarP_1,85.41 //

dvitīye tu grahanyāsaṃ kuryāttāṃ samanusmaran /

tribījasvarapūrvaṃ tu raktasūya hṛdi nyaset // NarP_1,85.42 //

tathā pavargapūrvaṃ tu śuklaṃ lomaṃ bhruvodveye /

kavargapūrvaṃ raktābhaṃ maṅgalaṃ locanatrayam // NarP_1,85.43 //

cavargādyaṃ budhaṃ śyāmaṃ nyasedvakṣaghasthale budhaḥ /

ḍhavargādyaṃ pītavarṇaṃ kaṭhṇakūpe bṛhaspatim // NarP_1,85.44 //

tavargādyaṃ śvetavarṇaṃ ghaṭikāyāṃ tu bhārgavam /

nīlavarṇaṃ pavargādyaṃ nābhideśe śanaiścaram // NarP_1,85.45 //

śavargādyaṃ dhūmravarṇaṃ dhyātvā rāhuṃ mukhe nyaset /

tribījapūrvakaścaivaṃ grahanyāsaḥ samīritaḥ // NarP_1,85.46 //

tṛtīyaṃ lokapālānāṃ nyāsaṃ kuryātprayatnataḥ /

māyādibījatritayapūrvakaṃ sarvasiddhaye // NarP_1,85.47 //

svamastake lalāṭādi dikṣvaṣṭasvadhaurddhvataḥ /

hrasvadīrghakādikāṣṭavargapūrvāndiśādhipān // NarP_1,85.48 //

śivaśaktyabhidhe nyāsaṃ caturthe tu samācaret /

tribījapūrvakānnyasyetṣaṭśivāñchaktisaṃyutān // NarP_1,85.49 //

ādhārādiṣu cakreṣu svacakravarṇapūrvakān /

brahmāṇaṃ ḍākinīyuktaṃ vādisāṃtārṇapūrvakam // NarP_1,85.50 //

mūlādhāre vinyasecca caturddalasamanvitam /

śrīviṣṇuṃ rākiṇīyuktabādilāntārṇapūrvakam // NarP_1,85.51 //

svādhiṣṭhanābhidhe cakre liṅgasthe ṣaḍdale nyaset /

rudraṃ tu ḍākinīyuktaṃ ḍādiphaāntārṇapūrvakam // NarP_1,85.52 //

cakre daśadale nyasyennābhisthe maṇipūrake /

īśvaraṃ kādiṭhāntārṇapūrvakaṃ śākinīyutam // NarP_1,85.53 //

vinyaseddvādaśadalehṛdayasthe tvanāhate /

sadāśivaṃ śākinīṃ ca ṣoḍaśasvarapūrvakam // NarP_1,85.54 //

kaṇṭhasthe ṣoḍaśadale viśuddhākhye pravinyaset /

ājñācakre paraśivaṃ hākinīsaṃyutaṃ nyaset // NarP_1,85.55 //

lakṣārṇapūvaṃ bhrūmadhyasaṃsthite 'timanohare /

tārādipañcamaṃ nyāsaṃ kuryātsarveṣṭasiddhaye // NarP_1,85.56 //

aṣṭau vargānsvaradvandvapūrvakān bījasaṃyutān /

tārādyā nyāsapūrvāśca prayojyā aṣṭaśaktayaḥ // NarP_1,85.57 //

tārāthogrā mahogrāpi vajrā kālī sarasvatī /

kāmeśvarī ca cāmuṇḍā ityaṣṭau tārikāḥ smṛtāḥ // NarP_1,85.58 //

brahmarandhre lalāṭe ca bhrūmadhye kaṇṭhadeśataḥ /

hṛdi nābhau phale mūlādhāre cetāḥ kramānnyaset // NarP_1,85.59 //

aṅganyāsaṃ tataḥ kuryātpīṭhākhyaṃ sarvasiddhidam /

ādhāre kāmarūpākhyaṃ bījaṃ hrasvārṇapūrvakam // NarP_1,85.60 //

hṛdi jālandharaṃ bījaṃ dīrghapūrvaṃ pravinyaset /

lalāṭe pūrṇagiryākhyaṃ kavargādyaṃ nyasetsudhīḥ // NarP_1,85.61 //

uḍḍīyānaṃ cavargādyaṃ keśasandhau pravinyaset /

kaṇṭhe tu mathurāpīṭhaṃ daśama yādikaṃ nyaset // NarP_1,85.62 //

ṣoḍhā nyāsastu tārāyāḥ prokto 'bhīṣṭapradāyakaḥ /

hṛdi śrīmadekajaṭāṃ tāriṇīṃ śirasi nyaset // NarP_1,85.63 //

vajrodake śikhāṃ pātu ugratārāṃ tu varmaṇi /

mahogrā vatsare netre piṅgāgraikajaṭāstrake // NarP_1,85.64 //

ṣaḍradīrgayuktamāyāyā etānyaṣṭau ṣaḍaṅgake /

aṅguṣṭhādiṣvaṅgulīṣu pūrvaṃ vinyasya yatnataḥ // NarP_1,85.65 //

tarjanīmadhyamābhyāṃ tu kṛtvā tālatrayaṃ tataḥ /

choṭikāmudrāyā kuryāddigbandhaṃ devatāṃ smaran // NarP_1,85.66 //

vidyayā tārapuṭayā vyāpakaṃ saptadhā caret /

ugratārāṃ tato dhyāyetsadyo vāde 'tisiddhidām // NarP_1,85.67 //

layābdhāvaṃbujanmasthāṃ nīlābhāṃ divyabhūṣaṇām /

kambuṃ khaḍgaṃ kapālaṃ ca nīlābjaṃ dadhatīṃ karaiḥ // NarP_1,85.68 //

nāgaśreṣṭhālaṅkṛtāṅgīṃ raktanetratrayāṃ smaret /

japellakṣacatuṣkaṃ hi daśāṃśaṃ raktapadmakaiḥ // NarP_1,85.69 //

hunetkṣīrājyasaṃmiśraiḥ śaṅkhaṃ saṃsthāpya saṃjapet /

nārīṃ paśyanspṛśangacchanmahāniśi baliṃ caret // NarP_1,85.70 //

śmaśāne śūnyasadane devāgāre 'tha nirjane /

parvate vanamadhye vā śavamāruhya mantravit // NarP_1,85.71 //

samare śatrunihataṃ yadvā ṣāṇyāsikaṃ śiśum /

vidyāṃ sādhayataḥ śīghraṃ sādhitaivaṃ prasiddhyati // NarP_1,85.72 //

medhā prajñā prabhā vidyā dhīvṛttismṛtibuddhayaḥ /

viśveśvarīti saṃproktāḥ pīṭhasya nava śaktayaḥ // NarP_1,85.73 //

bhṛgumanvindusaṃyuktaṃ meghavartma sarasvatī /

yogapīṭhātmane hārddaṃ pīṭhasya manurīritaḥ // NarP_1,85.74 //

dattvānenāsanaṃ mūrtiṃ mūlamantreṇa kalpayet /

pūjayedvidhivaddevīṃ tadvidhānamathocyate // NarP_1,85.75 //

tāro māyā bhagaṃ brahmā jaṭe sūryaḥ sadīrghakam /

yakṣādhipataye tandrīsopanītaṃ baliṃ tataḥ // NarP_1,85.76 //

gṛhayugmaṃ śivā svāhā balimantro 'yamīritaḥ /

dadyānnityaṃ baliṃ tena madhyarātre catuṣpathe // NarP_1,85.77 //

jaladānādikaṃ mantrairvidadhyāddaśabhistataḥ /

dhruvo vajrodake varma phaṭsaptārṇo jalagrahe // NarP_1,85.78 //

tārādyā vahnijāyāntā māyā hi kṣālane matā /

tāro māyāḥ bhṛguḥ karṇoviśuddhaṃ dharmavarmataḥ // NarP_1,85.79 //

sarvapāpāni śāmyante cheto netrayutaṃ jalam /

kalpāntanayanasvāhā mantra ācamane mataḥ // NarP_1,85.80 //

dhruvo maṇidharītyante vajriṇyakṣiyutā mṛtiḥ /

kharividyāyugrijaśva sarvavānte bako 'bjavān // NarP_1,85.81 //

kāriṇyante dīrghavarma astraṃ vahnipriyāntimaḥ /

trayoviṃśativarṇātmā śikhāyā bandhane manuḥ // NarP_1,85.82 //

praṇavo rakṣayugalaṃ dīrghavarmāstraṭhadvayam /

navārṇenāmunā mantrī kuryādbhūmiviśodhanam // NarP_1,85.83 //

nārānte sarvavighnānutsārayeti padaṃ tataḥ /

huṃ phaṭ svāhā guṇendvarṇo manurvighnanivāraṇam // NarP_1,85.84 //

māyābījaṃ japāpuṣpanibhaṃ nābhau viciṃyet /

tadutthenāgninā dehaṃ dahetsāddhasvapāpmanā // NarP_1,85.85 //

tārābījaṃ suvarṇābhaṃ cintayeddhṛdi mantravit /

pavanena tadutthena pāpabhasma kṣipedbhuvi // NarP_1,85.86 //

turīyaṃ candrakundābhaṃ bījaṃ dhyātvālalāṭataḥ /

tadutthasudhayāde haṃ svayaṃ vai devatānibham // NarP_1,85.87 //

anayā bhūtaśuddhyā tu devīsādṛśyamāpnuyāt /

tāro 'nanto bhaguḥ karṇo padmanābhayuto balī // NarP_1,85.88 //

khe vajrarekhe krodhākhyaṃ bījaṃ pāvakallabhā /

amunā dvādaśārṇena racayenmaṇḍalaṃ śubham // NarP_1,85.89 //

tāro yathāgatā nidrā sadṛkṣekabhṛgurviṣam /

sadīrghasmṛtirau sākṣau mahākālo bhagānvitaḥ // NarP_1,85.90 //

krodho 'straṃ manuvarṇo 'yaṃ manuḥ puṣpādiśodhane /

tāraḥ pāśaḥ parā svāhā pañcārṇaścittaśodhane // NarP_1,85.91 //

manavo daśa saṃproktā ardhyasthāpanamucyate /

seṃdubhyāṃ māsato māyā bhuvaṃ saṃsṛjya bhūgṛham // NarP_1,85.92 //

vṛtaṃ trikoṇasaṃyuktaṃ kuryānmaṇḍalamantrataḥ /
yajettatrādhāraśaktiṃ vahnimaṇḍalamadhyagām /
vahnimaṇḍalamabhyarcya mahāśaṅkhaṃ nidhāpayet // NarP_1,85.93 //

vāmakarṇenduyuktena phaḍantena vihāyasā /

prakṣālitaṃ bhṛgurdaṇḍī trimūrtīntuyutaṃ paṭhet // NarP_1,85.94 //

tator'cayenmahāśaṅkhaṃ japanmantracatuṣṭayam /

dīrghatrayānvitā māyā kālī sṛṣṭiḥ sadīrghasaḥ // NarP_1,85.95 //

pratimāsaṃyutaṃ māsaṃ yavanaṃ hṛdayaṃ tataḥ /

ekādhaśārṇaḥ prathamo mahāśaṅkhārcane manuḥ // NarP_1,85.96 //

haṃso haribhujaṅgeśayukto dīrghantrayenduyuk /

tāriṇyante kapālāya namonto dvādaśākṣaraḥ // NarP_1,85.97 //

svaṃ dīrghatrayamanvāḍhyameṣo vāmadaganvitaḥ /

lokapālāya hṛdayaṃ tṛtīyo 'yaṃ śivākṣaraḥ // NarP_1,85.98 //

māyāstrībījamarddhaiduyutaṃ svaṃ svargakhādimaḥ /

pālāya sarvādhārāya sarvaḥ sarvodbhavastathā // NarP_1,85.99 //

sarvaśuddhimayaśceti ṅeṃtāḥ sarvāsurāntikam /

rudhirā ratidīrghā ca vāyuḥ śubhrānilaḥ surā // NarP_1,85.100 //

bhājanāya bhagī satyā vikapālāya hṛnmanuḥ /

turyo raseṣu varṇo 'yaṃ mahāśaṅkhaprapūjane // NarP_1,85.101 //

navārkamaṇḍalaṃ ceṣṭvā salilaṃ mūlamantrataḥ /

prapūrayetsudhābuddhyā gandhapuṣpākṣatādibhiḥ // NarP_1,85.102 //

mudrāṃ trikhaṇḍāṃ saṃdarśya pūjayeccandramaṇḍalam /

vāksatyapadmāgagane rephaānugrahabinduyuk // NarP_1,85.103 //

mūlamantro vipaddhvaṃsamanusargasamanvitam /

aṣṭakṛtvo 'munā mantrī mantrayetprayato jalam // NarP_1,85.104 //

māyayā madiśaṃ kṣiptvā khaṃ yoniṃ ca pradarśayet /

tatra vṛttāṣṭaṣaṭkoṇaṃ dhyātvā devīṃ vicintayet // NarP_1,85.105 //

pūrvoktāṃ pūjayettvenāṃ mūlenātha pratarpayet /

tarjanūmadhyamānāmākaniṣṭhābhirmaheśvarīm // NarP_1,85.106 //

sāṃguṣṭhāniścuturvāraṃ mahāśaṅkhasthite jale /

khaṃrephamanubindvāḍhyāṃ bhṛgumanvinduyuktayā // NarP_1,85.107 //

dhruvādyena namontena tarpyādānandabhairavam /

tatastenārdhatoyena prokṣetpūjanasādhanam // NarP_1,85.108 //

yomimudrāṃ pradarśyāpi praṇamedbhavatāriṇīm /

vidhānamarghe saṃproktaṃ sarvasiddhipradāyakam // NarP_1,85.109 //

pūrvokte pūjayetpīṭhe padme ṣaṭkoṇakarṇike /

dharāgṛhāvṛte ramye devīṃ ramyopacārakaiḥ // NarP_1,85.110 //

mahīgṛhe caturdikṣu gaṇeśādīnprapūjayet /

pāśāṅkuśau kapālaṃ ca triśūlaṃ dadhataṃ karaiḥ // NarP_1,85.111 //

alaṅkāracayopetaṃ gaṇeśaṃ prāktamarcayet /

kapālaśūle hastābhyāṃ dadhataṃ sarpabhūṣaṇam // NarP_1,85.112 //

svayūthaveṣṭitaṃ ramyaṃ baṭukaṃ dakṣiṇer'cayet /

asiśūlakapālāni ḍamaruṃ dadhataṃ karaiḥ // NarP_1,85.113 //

kṛṣṇaṃ digaṃbaraṃ krūraṃ kṣetrapālaṃ ca paścime /

kapālaṃ ḍamaruṃ pāśaṃ liṅgaṃ śaṃbibhratīṃ karaiḥ // NarP_1,85.114 //

adhyākanyā raktavastrā yoginīruttare yajet /

akṣobhyaṃ prayajenmūrdhni devyā mantraṛṣiṃ śubham // NarP_1,85.115 //

akṣobhyaṃ vastrapuṣpaṃ ca pratīcchānavallabhā /

akṣobhyapūjane mantraḥ ṣaṭkogakam // NarP_1,85.116 //

vairācanaṃ cāmitābhaṃ padmanābhibhidhaṃ tathā /

śaṅkhaṃ pāṇḍurasaṃjñaṃ ca digdaleṣu prapūjayet // NarP_1,85.117 //

lābhakāṃ mānakāṃ caiva pāṇḍurāṃ tārakāṃ tathā /

vidiggatābjapatreṣu pūjayediṣṭasiddhaye // NarP_1,85.118 //

bindunāmādivarṇādyāḥ saṃbuddhyantāstathābhidhāḥ /

vrajapuṣpaṃ pratīcchāgnipriyāntāḥ praṇavādikāḥ // NarP_1,85.119 //

vairācanādi pūjāyāṃ manavaḥ parikīrtitāḥ /

bhūdharaśca caturdvārṣu padmāntakayamāntakau // NarP_1,85.120 //

vidyāntakābhidhaḥ paścānnarāntaka imānyajet /

śakrādīṃścaiva vajrādīnprajapettadanantaram // NarP_1,85.121 //

evaṃ saṃpūjayandevīṃ pāṇḍityaṃ dhanamadbhutam /

putrānpautrāñchubhāṃ kīrtiṃ labhate janavaśyatām // NarP_1,85.122 //

tāro māyā śrīmadakajaṭe nīlasarasvatī /

mahopratāre devāsaḥ sanetro gadiyugmakam // NarP_1,85.123 //

sarvadevapiśākarmo dīrghogrirmarusānmasa /

abhragumama jāḍyaṃ ca chedayadvitayaṃ ramā // NarP_1,85.124 //

māyāstrāgnipriyānto 'yaṃ dvipañcāśallipirmanuḥ /

anena nityaṃ pūjati'nvahaṃ devyai baliṃ haret // NarP_1,85.125 //

evaṃ siddhe manau mantrī prayogānvidadhāti ca /

jātamātrasya bālasya divasatritayādadhaḥ // NarP_1,85.126 //

jihvāyāṃ vilikhenmantraṃ madhvājyābhyāṃ śalākayā /

suvarṇa kṛtayā yadvā mantrī dhavaladūrvayā // NarP_1,85.127 //

gate 'ṣṭame 'bde bālo 'pi jāyate kaviradbutam /

tathāparairajeyo 'pi bhūpasaṃghairddhanārcitaḥ // NarP_1,85.128 //

uparāge datānīva naradārusarojale /

nirmāya kīlakaṃ tena tailamadhvamṛtairlikhet // NarP_1,85.129 //

sarojinīdale mantraṃ veṣṭayenmātṛkākṣaraiḥ /

nikhāya tadalaṃ kuṇḍe caturasre samekhale // NarP_1,85.130 //

saṃsthāpya pāvakaṃ tatra juhuyānmanunāmunā /

sahasraṃ raktapadmānāṃ dhenudugdhajalāplutam // NarP_1,85.131 //

homānte vivadhai ratnaiḥ palairapi baliṃ haret /

baliṃ mantreṇa vidhivadbalimantraḥ prakāśyate // NarP_1,85.132 //

tāraḥ padme yuga tandrī viyaddīrghaṃ ca lohitaḥ /

atrirviṣabhagārūḍho vadatpadmāvatīpadam // NarP_1,85.133 //

jhiṇṭīśāḍhyonilasvāhā ṣoḍaśārṇo balermanuḥ /

tato niśīthe ca baliṃ pūrvoktamanunā haret // NarP_1,85.134 //

evaṃ kṛte paṇḍitānāṃ sa jayī kavirāḍ bhavet /

nivāso bhāratīlakṣmyorjanatārañjanakṣamaḥ // NarP_1,85.135 //

śatābhijaptyā yo mantrī rocanāṃ mastāke dharet /

yaṃ yaṃ paśyati tasyāsau dāsavajjāyate kṣaṇāt // NarP_1,85.136 //

śmaśānāṅgāramāśritya pūrvāyāṃ kujavāsare /

tena matreṇa saṃveṣṭya nibaddhaṃ raktatantubhiḥ // NarP_1,85.137 //

śatābhijaptaṃ mūlena nikṣipedvairiveśmani /

uccāṭayati saptāhātsakuṇṭubānvirodhinaḥ // NarP_1,85.138 //

kṣīrāḍhyayā niśāmantraṃ likhitvā pauruṣe 'sthani /

ravivāre niśīthinyāṃ sahasramabhimantrayet // NarP_1,85.139 //

tatkṣiptaṃ śatrusadane maṇḍalādbhraṃśakaṃ bhavet /

kṣetre kṣiptaṃ sasyahānyojavahṛtturamālayet // NarP_1,85.140 //

ṣaṭkoṇāntarlikhenmūlaṃ sādhyārṇaṃ keśare svaraiḥ /

bāhye 'ṣṭavargayukpatraṃ padmabhūmiparāvṛtam // NarP_1,85.141 //

yantraṃ bhūrje jahurasairlikhetpūtāmbarāvṛtam /

paṭṭasūtreṇa sannaddhaṃ śiśukaṇṭhagataṃ dhruvam // NarP_1,85.142 //

bhūtabhītiharaṃ vāmavāhau strīṇāṃ ca putradam /

nṛṇāṃ dakṣiṇabāhusthaṃ nirdhanānāṃ dhanapradam // NarP_1,85.143 //

jñānadaṃ jñānamicchūnāṃ rājñāṃ tu vijayapradam // NarP_1,85.144 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde yakṣiṇīmantrabhedanirūpaṇaṃ nāma pañcāśītitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
sarasvatyavatārāste kathitāḥ siddhidā nṛṇām /
atha lakṣmyavatārāṃste vakṣye sarvārthasiddhidān // NarP_1,86.1 //

vāṇīmanmathaśaktyākhyaṃ bījatritayamīritam /

ṛṣiḥ syāddakṣiṇāmūrtiḥ paṅktiśchandaḥ prakīrtitam // NarP_1,86.2 //

devatā tripurā bālā madhyānte śaktibījake /

nābherāpādamādyaṃ tu nābhyantaṃ hṛdayātparam // NarP_1,86.3 //

mṛrdhno hradantaṃ tartīyaṃ kramāddeheṣu vinyaset /

ādyaṃ vāmakare dakṣakare tadubhayoḥ param // NarP_1,86.4 //

punarbījatrayaṃ nyasya mūrdhni guhye ca vakṣasi /

nava yonpābhidhaṃ nyāse navakṛtvo manuṃ nyaset // NarP_1,86.5 //

karṇayościbuke nyasyecchaṅkhayormukhapaṅkaje /

netrayornāsikāyāṃ ca skandhayorudare tathā // NarP_1,86.6 //

nyasetkūrparayornābhau jānunorliṅgamastake /

pādayorapi guhye ca pārśvayorhṛdaye punaḥ // NarP_1,86.7 //

stanayoḥ kaṇṭhadeśe ca vāmāṅgādiṣu vinyaset /

vāgbhavādyāṃ ratiṃ guhye prītimatyādikāṃ hṛdi // NarP_1,86.8 //

kāmabījādikānpaśyedbhūmadhye tu manobhavām /

punarvāgakātmamādyāstisraeva ca vinyaset // NarP_1,86.9 //

amṛteśīṃ ca yogeśīṃ viśvayoniṃ tṛtīyakām /

mūrdhniṃ vaktre hṛdi nyasyedguhye caraṇayorapi // NarP_1,86.10 //

kāmeśī pañcabījāḍhyāṃ smarātpañcanyasetkramāt /

māyākāmau ca vāglakṣmī kāmeśī pañcabījakam // NarP_1,86.11 //

manobhavaśca makaradhvajakandarpamanmathāḥ /

kāmadevaḥ smaraḥ pañca kīrtitānyāsasiddhidāḥ // NarP_1,86.12 //

śiraḥpanmukhāguhyeṣu hṛdaye bāṇadevatāḥ /

drāviṇyādyāḥ kramānnyasyedvāṇeśībījapūrvakaḥ // NarP_1,86.13 //

drāndrīṃ klīñjūṃsa iti vaibāṇeśabījakaṃ ca kam /

drāviṇī kṣobhiṇī vaśīkaraṇyāṅkarṣaṇī tathā // NarP_1,86.14 //

saṃmohanī ca bāṇānāṃ devatāḥ pañca kīrtitāḥ /

tārtīyavāgmadhyagena kāmena syātṣaḍaṅgakam // NarP_1,86.15 //

ṣaḍdīrghasvarayuktena tato devīṃ vicintayet /

dhyāyedraktasarojasthāṃ raktavastrāṃ trilocanam // NarP_1,86.16 //

udyadarkanibhāṃ vidyāṃ mālābhayavarodvahām /

lakṣatrayaṃ japenmantraṃ daśāṃśaṃ kiṃśukodbhavaiḥ // NarP_1,86.17 //

puṣpairhayārijairvāpi juhuyānmadhurānvitaiḥ /

navayonyātmakaṃ yantraṃ bahiraṣṭadalāvṛtam // NarP_1,86.18 //

kesareṣu svarānnyasyedvargānaṣṭaudaleṣvapi /

dalāgreṣu triśūlāni padma tu mātṛkāvṛtam // NarP_1,86.19 //

evaṃ vilikhite yantre pīṭhaśaktīḥ prapūjayet /

icchā jñānā kriyā caiva kāminī kāmadāyinī // NarP_1,86.20 //

ratī ratipriyā nandā manonmanyapi coditāḥ /

pīṭhaśaktīrimā iṣṭvā pīṭhaṃ tanmanunā diśet // NarP_1,86.21 //

vyomapūrve tu tārtīyaṃ sadāśivamahāpadam /

pretapadmāsanaṃ ṅeṃtaṃ namontaḥ pīṭhamantrakaḥ // NarP_1,86.22 //

ṣoḍaśārṇastato mūrtauṃ kḷptāyāṃ mūlamantrataḥ /

āvāhya prajapeddevīmupacāraiḥ pṛthagvidhaiḥ // NarP_1,86.23 //

devīmiṣṭvā madhyayonau trikoṇe ratipūrvikām /

vāmakoṇe ratiṃ dakṣe prītimagre manobhavām // NarP_1,86.24 //

yonyantarvahnikoṇādavaṅgānyagnervidikṣvapi /

madhyayomerhahiḥ pūrvādiṣu cāgre smarānapi // NarP_1,86.25 //

vāṇadevīstadvadeva śaktīraṣṭasu yoniṣu /

subhagākhyā bhāgā paścāttṛtīyā bhagasarpiṇī // NarP_1,86.26 //

bhagamālā tathānaṅgā nagādyā kusumāparā /

anaṅgamekhalānaṅgamadanetyaṣṭaśaktayaḥ // NarP_1,86.27 //

padmakeśaragā brāhmī mukhāḥ patreṣu bhairavāḥ /

dīrghādyā mātaraḥ pūjyā hrasvādyāścāṣṭabhairavāḥ // NarP_1,86.28 //

dalāgreṣvaṣṭapīṭhāni kāmarūpākhyamādimam /

malayaṃ kollagiryyākhyaṃ cauhārākhyaṃ kulāntakam // NarP_1,86.29 //

jālandharaṃ tathonnāsaṃ koṭapīṭhamathāṣṭamam /

bhūgṛhe daśadikṣvarceddhetukaṃ tripurāntakam // NarP_1,86.30 //

vaitālamagni jihvaṃ ca kamalāntakālinau /

ekapādaṃ bhīmarūpaṃ vimalaṃ hāṭakeśvaram // NarP_1,86.31 //

śakrādyānāyudhaiḥ sārddhaṃ svasvadikṣu samarcayet /

tadbahirdikṣu baṭukaṃ yoginīṃ kṣetranāyakam // NarP_1,86.32 //

gaṇeśaṃ vidiśāsvarcedvasūnsūryācchivāṃstathā /

bhūtāṃścetthaṃ bhajanbālāmīśaḥ syāddhanavidyayoḥ // NarP_1,86.33 //

raktāṃbhojairhuternāryovaśyāḥ syuḥ sarṣapairnṛpāḥ /

nandyāvartai rājavṛkṣaiḥ kundaiḥ pāṭalacaṃpakaiḥ // NarP_1,86.34 //

puṣpairbilvaphalairvāpi homāllakṣmīḥ sthirā bhavet /

apamṛtyuṃ jayenmantrī guḍūcyā dugdhayuktayā // NarP_1,86.35 //

yathoktadūrvāhomena nīrogāyuḥ samaśnute /

jñānaṃ kavitvaṃ labhate candrāgurusurairhutaiḥ // NarP_1,86.36 //

palāśapuṣpairvāksiddhirannāptiścānnahomataḥ /

surabhikṣīradadhyaktāṃllājānhutvā rujo jayet // NarP_1,86.37 //

raktacandanakarpūrakarcūrāgururocanāḥ /

candanaṃ keśaraṃ māṃsīṃ kramādbhāgainiṃyojayet // NarP_1,86.38 //

bhūmicandraikanandābdhidiksaptanigamonmitaiḥ /

śmaśāne kṛṣṇabhūtasya niśi nīhārapāthasā // NarP_1,86.39 //

kumāryā peṣayettāni mantreṇāthābhimantrya ca /

vidaddhyāttilakaṃ tena darśanādvaśayejjanān // NarP_1,86.40 //

gajasiṃhādibhūtāni rākṣasāñchākinīrapi /

prayojanānāṃ siddhyai tu devyāḥ śāpaṃ nivartya ca // NarP_1,86.41 //

vidhāyotkīlitāṃ paścājjapamasya samācaret /

yo japedādime bīje varāhabhṛgupāvakān // NarP_1,86.42 //

madhyamādau nabhohaṃsau madhyamānte tu pāvakam /

ādāvante ca tārtūyakramātsvaṃ dhūmraketanam // NarP_1,86.43 //

evaṃ japtvā śataṃ vidyā śāpahīnā phalapradā /

yadvādye carame bīje naiva rephaṃ viyojayet // NarP_1,86.44 //

śāpoddhāraprakāro 'nyo yadvāyaṃ kīrtito budhaiḥ /

ādyamādyaṃ hi tārtīyaṃ kāmaḥ kāmo 'tha vāgbhavam // NarP_1,86.45 //

antyamantthamanaṅgaśca navārṇaḥ kīrtito manuḥ /

japto 'yaṃ śatadhā śāpaṃ bālāyā vinivartayet // NarP_1,86.46 //

caitanyāhlādinūmantrau japtau niṣkīlatākarau /

trisvarāścetanaṃ mantrī dharaḥ śāntiranugrahaḥ // NarP_1,86.47 //

tārādihṛdayāntaḥ syātkāma āhlādinīmanuḥ /

tathā trayāṇāṃ bījānāṃ dīpanairmanubhistribhiḥ // NarP_1,86.48 //

sudīptāni vidhāyādau japettānīṣṭasiddhaye /

vadayugmaṃ sadīrghāṃbu smṛtivālāvanaṅgatau // NarP_1,86.49 //

satyaḥ sanetro nastādṛgvā vāgvarṇādyadīpinī /

klinne kledini vaikuṇṭho dīrghaṃ svaṃ sadyagontimaḥ // NarP_1,86.50 //

nidrā sacandrā kurvīta śivārṇā madhyadīpinī /

tāro mokṣaṃ ca kurute nāyaṃ varṇāsyadīpinī // NarP_1,86.51 //

dīpinīmantarā bālā sādhitāpi na siddhyati /

vāgantyakāmān prajayedarīṇā kṣobhahetave // NarP_1,86.52 //

kāmavāgantyabījāni trailokyasya vaśīkṛtau /

kāmāntyavāṇībījāni muktaye niyato japet // NarP_1,86.53 //

pūjāraṃbhe tu bālāyāstrividhānarcayedgurūn /

divyaughaścaiva siddhaugho mānavaugha iti tridhā // NarP_1,86.54 //

paraprakāśaḥ parame śānaḥ paraśivastathā /

kāmeśvarastato mokṣaḥ ṣaṣṭhaḥ kāmo 'mṛtoṃ'timaḥ // NarP_1,86.55 //

ete daptaiva divyaughā ānandapadapaścimāḥ /

īśānākhyastatpuruṣo 'ghorākhyovāmadevakaḥ // NarP_1,86.56 //

sadyojāta ime pañca siddhaudhākhyāḥ smṛtā mune /

mānavaughāḥ parijñeyāḥ svaguroḥ sampradāyataḥ // NarP_1,86.57 //

navayonyātmake yantre vilikhenmadhyayonitaḥ /

prādakṣiṇyena bījāni trivāraṃ sādhakottamaḥ // NarP_1,86.58 //

trīṃstrīnvarṇāṃstu gāyatryā aṣṭapatreṣu saṃlikhet /

bahirmātṛkayā'veṣṭya tadbahirbhūpuradvayam // NarP_1,86.59 //

kāmabījalasatkoṇana vyatibhinnaṃ parasparam /

patre traipuramākhyātaṃ japasaṃpātasādhitam // NarP_1,86.60 //

bāhunā vidhṛte dadyāddhanaṃ kīrtiṃ sukhaṃ sutān /

kāmānte tripurā devī vidmahe kaviṣaṃ bhahim // NarP_1,86.61 //

bakaḥ khaḍgī samārūḍhaḥ sanetro 'gniśca dhīmahi /

tatra klinne pracodānte yādityeṣā prakīrtitā // NarP_1,86.62 //

gāyatrī traipurā sarsiddhidā surasevitā /

atha lakṣmyavatāro 'nyaḥ kīrtyate siddhido nṛṇām // NarP_1,86.63 //

vedādirgirijā padmā manyatho hṛdayaṃ bhṛguḥ /

bhagavati māheśvarī ṅente 'nnapūrṇe dahanāṅganā // NarP_1,86.64 //

proktā viṃśativarṇeyaṃ vidyā syāddruhiṇo muniḥ /

dhṛtiśchando 'nnapūrṇeśī devatā parikīrtitā // NarP_1,86.65 //

ṣaḍdīrghāḍhyena hṛllekhābī'jena syātṣaḍaṅgakam /

mukhanāsākṣikarṇāṃsagudeṣu navasu nyaset // NarP_1,86.66 //

padāni nava tadvarṇasaṃkhyedānīmudīryate /

bhūmicandradharaikākṣivedābdhiyugabāhubhiḥ // NarP_1,86.67 //

padasaṃkhyāmitā varṇaistato dhyāyetsureśvarīm /

svarṇābhāṅgāṃ trinayanāṃ vastrālaṅkāraśobhitām // NarP_1,86.68 //

bhūramāsaṃ yutāṃ devīṃ svarṇāmatrakarāṃbujām /

lakṣaṃ japo 'yutaṃ homo ghṛtāktacaruṇā tathā // NarP_1,86.69 //

jayādinavaśaktayāḍhye pīṭhe pūjā samīritā /

trikoṇā vedapatrāṣṭapatraṣoḍaśapatrake // NarP_1,86.70 //

bhūpureṇa yute yantre pradadyānmāyayā manum /

agnyādikoṇatritaye śivavārāhamādhavān // NarP_1,86.71 //

acaryayetsvasvamantraistu procyante manavastu te /

praṇavo manucandrāḍhyaṃ gaganaṃ hṛdayaṃ śivā // NarP_1,86.72 //

mārutaḥ śivamantro 'yaṃ saptārṇaḥ śivapūjane /

vārāhanārāyaṇayormantrau pūrvamudīrayet // NarP_1,86.73 //

ṣaḍaṅgāni tato 'bhyarcya vāme dakṣe dharāṃ ramām /

yajetsvasvamanubhyāṃ tu tāvucyete munīśvara // NarP_1,86.74 //

annaṃ mahyannamityuktvā me dehyannādhiporṇakāḥ /

nayemamannaṃ prāṇānte dāpayānalasuṃdarī // NarP_1,86.75 //

dvāviṃśatyakṣaro mantro bhūmīṣṭau bhūmisaṃpuṭaḥ /

lakṣmīṣṭau śrīpuṭo vipra snṛtirlabhanucandrayuk // NarP_1,86.76 //

bhuvo bījamiti proktaṃ śrībījaṃ prāgudāhṛtam /

mantrādisthacaturbījapūrvikāḥ paripūjayet // NarP_1,86.77 //

śaktīścatasro vedāsre parā ca bhuvaneśvarī /

kamalā subhagā cati brāhmyādyā aṣṭapatragāḥ // NarP_1,86.78 //

ṣoḍaśāre smṛte cava mānadātuṣṭipuṣṭayaḥ /

prītī ratirhnīḥ śrīścāpi svadhā svāhā daśamyatha // NarP_1,86.79 //

jyotsnā haimavatī chāyā pūrṇimā saṃhatistathā /

amāvāsyeti saṃpūjyā mantreśe prāṇapūrvikā // NarP_1,86.80 //

bhūpure lokapālāḥ syustadastrāṇi tadagrataḥ /

itthaṃ japādibhiḥ siddhe mantre 'smindhanasaṃcayaiḥ // NarP_1,86.81 //

kuberasadṛśo mantrī jāyate janavanditaḥ /

atha lakṣmyavatāro 'nyaḥ kīrtyate munisattama // NarP_1,86.82 //

praṇavaḥ śāntiraruṇākriyāḍhyācandrabhūṣitāḥ /

bagalāmukhasarvānte indhikāhrādinīyutā // NarP_1,86.83 //

pītājarāyukpratiṣṭhā punardīrdhodasaṃyutā /

vācaṃ mukhaṃ padaṃ staṃbhayānte jihvāpadaṃ vadet // NarP_1,86.84 //

kīlayeti ca buddhiṃ vināśayānte svabījakam /

tāro 'gnisuṃdarī mantro bagalāyāḥ prakīrtitaḥ // NarP_1,86.85 //

munistu nāradaśchado bṛhatī bagalāmukhī /

devatā netrapañceṣunavapañcadigarṇakaiḥ // NarP_1,86.86 //

aṅgāni kalpayitvā ca dhyāyetpītāmbarāṃ tataḥ /

svarṇāsanasthāṃ hemābhāṃ staṃbhinīminduśekharām // NarP_1,86.87 //

dadhatīṃ mudgaraṃ pāśaṃ vajraṃ ca rasanāṃ karaiḥ /

evaṃ dhyātvājapellakṣamayutaṃ caṃpakodbhavaiḥ // NarP_1,86.88 //

kusumairjuhuyātpīṭhe bālāyāḥ pūjayedimām /

candanāgurucandrādyaiḥ pūjārthaṃ yantramālikhet // NarP_1,86.89 //

trikoṇaṣaḍdalāṣṭāsraṣoḍaśāre yajedimām /

maṅgalā staṃbhinī caiva jṛṃbhiṇī mohinī tathā // NarP_1,86.90 //

vaśyā calā balākā ca bhūdharā kalmaṣābhidhā /

dhātrī ca kalanā kālakarṣiṇī bhrāmikāpi ca // NarP_1,86.91 //

mandagāpi ca bhogasthā bhāvikā ṣoḍaśī smṛtā /

bhūgṛhasya caturdikṣu pūrvādiṣu yajetkramāt // NarP_1,86.92 //

gaṇeśaṃ baṭukaṃ cāpi yoginīḥ kṣetrapālakam /

indrādīṃśca tato bāhye nijāyudhasamanvitān // NarP_1,86.93 //

itthaṃ siddhe manau mantrī staṃbhayeddevatādikān /

pītavastrapadāsīnaḥ pītamālyānulepanaḥ // NarP_1,86.94 //

pītapuṣpairyajeddevīṃ haridrotthasrajā japet /

pītāṃ dhyāyanbhagavatīṃ payomadhye 'yutaṃ japet // NarP_1,86.95 //

trimadhvā jyatilairhemo nṝṇāṃ vaśyakaro mataḥ /

madhuratritayāktaiḥ syādākarṣo lavarṇairdhruvam // NarP_1,86.96 //

tailābhyaktairnimbapatrairhemo vidveṣakārakaḥ /

tālaloṇaharidrābhirdviṣāṃ saṃstaṃbhanaṃ bhavet // NarP_1,86.97 //

āgāradhūmaṃ rājīśca māhiṣaṃ guggulaṃ niśi /

śmaśāne pāvake hutvā nāśayedacirādarīn // NarP_1,86.98 //

garuto gṛdhrakākānāṃ kaṭutailaṃ vibhītakam /

gṛhadhūmaṃ citāvahnau hutvā proccāṭayedripūn // NarP_1,86.99 //

dūvārguḍūcīlājānyo madhuratritayānvitān /

juhoti so 'khilān rogān śamayeddarśanādapi // NarP_1,86.100 //

parvatāgre mahāraṇye nadīsaṃge śivālaye /

brahmacaryarato lakṣaṃ japedakhilasiddhaye // NarP_1,86.101 //

eka varṇagavīdugdhaṃ śarkarāmadhusaṃyutam /

triśataṃ mantritaṃ pītaṃ hanyādviṣaparābhavam // NarP_1,86.102 //

śvetapālaśakāṣṭhena racite ramyapādake /

alaktarañjite lakṣaṃ mantrayenmanunāmunā // NarP_1,86.103 //

tadārūḍhaḥ pumān gacchatkṣaṇena śatayojanam /

pāradaṃ ca śilāṃ tālaṃ piṣṭaṃ madhusamanvitam // NarP_1,86.104 //

manunā mantrayellakṣaṃ liṃpettenākhilāṃ tanum /

adṛśyaḥ syānnṛṇāmeṣa āścaryyaṃ dṛśyatāmidam // NarP_1,86.105 //

ṣaṭkoṇaṃ vilikhadbījaṃ sādhyanāmānvitaṃ manoḥ /

haritālaniśācūrṇairunmatturasasaṃyutaiḥ // NarP_1,86.106 //

śeṣākṣaraiḥ samānītaṃ dharāgehavirājitam /

tadyantraṃ sthāpitaprāṇaṃ pītasūtreṇa veṣṭayet // NarP_1,86.107 //

bhrāmyatkulālacakrasthāṃ gṛhītvā mṛttikāṃ tathā /

racayedṛṣabhaṃ ramyaṃ yantraṃ tanmadhyataḥ kṣipet // NarP_1,86.108 //

haritālena saṃlipya vṛṣaṃ pratyahamarcayet /

staṃbhayedvidviṣāṃ vācaṃ gatiṃ kāryaparaṃparām // NarP_1,86.109 //

ādāya vāmahastena pretabhūsthitakarparam /

aṅgāreṇa citāsthena tatra yantraṃ samālikhet // NarP_1,86.110 //

mantritaṃ nihitaṃ bhūmau ripūṇāṃ staṃbhayedgatim /

pretavastre likhedyantraṃ aṅgāreṇaiva tatpunaḥ // NarP_1,86.111 //

maṇḍūkavadane nyasyetpītasūtreṇa veṣṭitam /

pūjitaṃ pītapuṣpaistadvācaṃ saṃstaṃbhayeddviṣām // NarP_1,86.112 //

yadbhūmau bhavitā divyaṃ tatra yantraṃ samālikhet /

mārjitaṃ taddviṣāṃ pātrairdivyastambhanakṛdbhavet // NarP_1,86.113 //

indravāruṇikāmūlaṃ saptaśo manumantritam /

kṣiptaṃ jale divyakṛtaṃ jalastaṃbhanakārakam // NarP_1,86.114 //

kiṃ bahūktyā sādhakena mantraḥ samyagupāsitaḥ /

śatrūṇāṃ gatibuddhyādeḥ staṃbhano nātra saṃśayaḥ // NarP_1,86.115 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde yakṣiṇīmantrasādhananirūpaṇaṃ nāma ṣaḍaśītitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
avatāratrayaṃ lakṣmyāḥ kathita te dvijottama /
durgāyāścābhidhāsyāmi sarvalokopakārakān // NarP_1,87.1 //

praṇavaḥ śrīḥ śivāyugmaṃ vāṇīvairocanīpadam /

vajrādyaṃ kṣudhitā sūkṣmā mṛtā svāgnīndusaṃyutā // NarP_1,87.2 //

pratiṣṭhāpya śivā phaṭ ca svāhānto 'tyaṣṭivarṇavān /

bhairavo 'sya muniḥ samrāṭ chando mantrasya devatā // NarP_1,87.3 //

chinnamastā ramā bījaṃ svāhā śaktirudīritā /

āṃ khaḍgāya hṛdākhyātamīṃ khaḍgāya śiraḥ smṛtam // NarP_1,87.4 //

oṃ vajrāya śikhā proktā aiṃ pāśāya tanucchadam /

aumaṅkuśāya netraṃ syādvisargo vasurakṣayuk // NarP_1,87.5 //

māyāyugmaṃ cāstramaṅgaṃ manavaḥ praṇavādikāḥ /

svāhāntāścaivamaṅgāni kṛtvā dhyāyedthāṃbikām // NarP_1,87.6 //

bhānumaṇḍalasaṃsthānāṃ pravikīrṇālakaṃ śiraḥ /

chinnaṃ svakaṃ sphaāramukhaṃ svaraktaṃ prapibadgalat // NarP_1,87.7 //

uparisthāṃ ratāsaktaratimanmathayornije /

ḍākinīvarṇinīsakhyau dṛṣṭvā modabharākulām // NarP_1,87.8 //

dhyātvaivaṃ prajapellakṣacatuṣkaṃ taddaśāṃśataḥ /

pālāśairvilvajairvāpi juhuyātkusumaiḥ phalaiḥ // NarP_1,87.9 //

ādhāraśaktimārabhya paratattvāntapūjite /

pīṭhe jayākhyā vijayā jitā cāpi parājitā // NarP_1,87.10 //

nityā vilāsinī ṣaṣṭhī dogdhya ghorā ca maṅgalā /

dikṣu madhye ca saṃpūjyā nava pīṭhasya śaktayaḥ // NarP_1,87.11 //

sarvabuddhiprade varṇanīye sarvabhṛguḥ sadṛk /

siddhiprade ḍākinīye tāro vajraḥ sabhautikaḥ // NarP_1,87.12 //

khaḍgīśo rocanīyente bhagaṃ dhehi namontakaḥ /

tārādipīṭhamantro 'yaṃ vedarāmākṣaro mataḥ // NarP_1,87.13 //

samarpyāsanametena tatra saṃpūjayecchivām /

trikoṇamadhyaṣaṭkoṇapadmabhūpuramadhyataḥ // NarP_1,87.14 //

bāhyāvaraṇamārabhya pūjayetpratilomataḥ /

bhūpure bāhyabhāgeṣu vajrādīni prapūjayet // NarP_1,87.15 //

tadantaḥ surarājādīnpūjayeddharitāṃ patīn /

bhūpurasya caturdvārṣu dvārapālānyajedatha // NarP_1,87.16 //

karālavikarālākhyāvatikālastṛtīyakaḥ /

mahākālaścaturthaḥ syādatha padmeṣṭaśaktayaḥ // NarP_1,87.17 //

ekaliṅgā yoginī ca ḍākinī bhairavī tathā /

mahābhairavakendrākṣī tvasitāṅgī tu saptamī // NarP_1,87.18 //

saṃhāriṇyaṣṭamī ceti ṣaṭkoṇeṣvaṅgamūrtayaḥ /

trikoṇagā chinnamastā pārśvayostu sakhīdvayam // NarP_1,87.19 //

ḍākinīvarṇanīsaṃjñaṃ tārāvāgbhyāṃ prapūjayet /

evaṃ pūjādibhiḥ siddhe mantre mantrī manorathān // NarP_1,87.20 //

prāpnuyānnikhilānsadyo durlabhāṃstatprasādataḥ /

śrīpuṣpairlabhate lakṣmīṃ tatphailaśca samīhitam // NarP_1,87.21 //

vāksiddhiṃ mālatīpuṣpaiścaṃpakairhavanātsukham /

ghṛtāktaṃ chāgamāṃsaṃ yo juhuyātpratyahaṃ śatam // NarP_1,87.22 //

māsamekaṃ tu vaśagāstasya syuḥ sarvapārthivāḥ /

karavīrasumaiḥ śvatairlakṣasaṃkhyairjuhoti yaḥ // NarP_1,87.23 //

rogajālaṃ parābhūya sukhī jīvecchataṃ samāḥ /

raktau statsaṃkhyayā hutvā vaśayenmantriṇo nṛpān // NarP_1,87.24 //

phalairhutvāmuyāllakṣmīmuduṃbarapalāśajaiḥ /

gomāyumāṃsaistāmeva kavitāṃ pāyasāṃdhasā // NarP_1,87.25 //

bandhūkakusumairbhāgyaṃ karmikāraiḥ samīhitam /

tilataṇḍulahomena vaśayennikhilāñjanān // NarP_1,87.26 //

nārīrajobhirākṛṣṭairmṛgamāṃsaiḥ samīhitam /

staṃbhanaṃ māhiṣairmāṃsaiḥ paṅkajaiḥ saghṛtairapi // NarP_1,87.27 //

citāgnau parabhṛtpakṣairjurhuyādarimṛtyave /

unmattakāṣṭhadīpte 'gnau tatphalaṃ vāyasacchadaiḥ // NarP_1,87.28 //

dyūte vane nṛpadvāre samare vairisaṃkaṭe /

vijayaṃ labhate mantrī dhyāyandevīṃ japanmanum // NarP_1,87.29 //

bhuktyai muktyai sitāṃ dhyāyeduccāṭe nīlarociṣam /

raktāṃ vaśye mṛtau dhūmrāṃ staṃbhane kanakaprabhām // NarP_1,87.30 //

niśi dadyādbaliṃ tasyai siddhaye madirādinā /

gopanīyaḥ prayogo 'ya procyate sarvasiddhidaḥ // NarP_1,87.31 //

bhūtāhe kṛṣṇapakṣasya madhyarātre tamoghane /

snāttvā raktāmbaradharo raktamālyānulepanaḥ // NarP_1,87.32 //

ānīya pūjayennārīṃ chinnamastāsvarūpiṇīm /

sundarīṃ yauvanākrāntāṃ narapañcakagāminīm // NarP_1,87.33 //

susmitāṃ muktakabīrīṃ bhūṣādānapratoṣitām /

vivastrāṃ pūjayitvaināmayutaṃ prajapenmanum // NarP_1,87.34 //

baliṃ dattvā niśāṃ nītvā saṃpreṣya dhanatoṣitām /

bhojayedvividhairannairbrāhmaṇānbhojanādinā // NarP_1,87.35 //

anena vidhinā lakṣmīṃ putrānpautrāndhanaṃ yaśaḥ /

nārīmāyuḥ sukhaṃ dharmamiṣṭaṃ ca samavāpnuyāt // NarP_1,87.36 //

tasyāṃ rātrau vrataṃ kāryaṃ vidyākāmena mantriṇā /

manoratheṣu cānyeṣu gacchettāṃ prajapanmanum // NarP_1,87.37 //

uṣasyutthāya śayyāyāmupaviṣṭo japecchatam /

ṣaṇmāsābhyantaremantrī kavitvena jayetkavim // NarP_1,87.38 //

śivena kīlitā ceyaṃ tadutkīlanamucyate /

māyāṃ tārapuṭāṃ mantrī japedaṣṭottaraṃ śatam // NarP_1,87.39 //

mantrasyādau tathaivānte bhavetsiddhipradā tu sā /

uditā chinnamasteyaṃ kalau śīghramabhīṣṭadā // NarP_1,87.40 //

avatārāntaraṃ devyā vacmi te munisattama /

jñānāmṛtāruṇā śvetākrodhinīndusamanvitā // NarP_1,87.41 //

śāntistathāvidhā cāpi nīcasargānvitāstathā /

vāgbhavaṃ kāmarājākhyaṃ śaktibījāhvayaṃ tathā // NarP_1,87.42 //

tribhirbījaiḥ pañcakūṭātmikā tripurabhairavī /

ṛṣiḥ syāddakṣiṇāmūrtiśchandaḥ paṅktirudīritā // NarP_1,87.43 //

devatā deśikairuktā devī tripurabhairavī /

nābherācaraṇaṃ nyasya vāgbhavaṃ mantravitpunaḥ // NarP_1,87.44 //

hṛdayānnābhiparyantaṃ kāmabījaṃ pravinyaset /

śiraso hṛtpradeśāntaṃ tārtīyaṃ vinyasettataḥ // NarP_1,87.45 //

ādyaṃ dvitīyaṃ karayostārtīyamubhayaṃ nyaset /

mūlādhāre hṛdi nyasya bhūyo bījatrayaṃ kramāt // NarP_1,87.46 //

navayonyātmakaṃ nyāsaṃ kuryādbījaistribhiḥ punaḥ /

bāloditaprakāreṇa mūrtinyāsamathācaret // NarP_1,87.47 //

svasvabījādikaṃ pūrvaṃ mūrdhnīśānamanobhavam /

nyasedvaktre tatpuruṣaṃ makaradhvajamātmavit // NarP_1,87.48 //

hṛdyaghorakumārādikandarppaṃ tadanantaram /

guhyadeśe pravinyasyedvāmadevādimanmatham // NarP_1,87.49 //

sadyojātaṃ kāmadevaṃ pādayorvinyasettataḥ /

ūrddhvaṃprāgdakṣiṇodīcyapaścimeṣu mukheṣu tān // NarP_1,87.50 //

pravinyasedya dhāpūrva bhṛgurvyomāgnisaṃsthitaḥ /

sadyādipañcahrasvādyā bījameṣāṃ prakīrtitam // NarP_1,87.51 //

ṣaḍdīrghayuktenādyena bījenāṅgakriyā matā /

pañcabāṇāṃstato nyasyenmantrī trailokyamohanān // NarP_1,87.52 //

drāmādyāṃ drāviṇīṃ mūrdhniṃ drāmādyāṃ kṣobhaṇī pade /

klīṃvaśīkaraṇīṃ vaktre guhye bḷṃ bījapūrvikām // NarP_1,87.53 //

ākarṣaṇīṃ hṛdi punaḥ sarvāntabhṛgusaṃsthitām /

saṃmohanīṃ kramādevaṃ bāṇanyāso 'yamīritaḥ // NarP_1,87.54 //

bhālabhrūmadhyavadane ghaṇṭikākaṇṭhahṛtsu ca /

nābhyadhiṣṭhānayoḥ pañca tārādyāḥ subhagādikāḥ // NarP_1,87.55 //

mastakāvidhi nābheśca mantriṇā subhagā bhagā /

bhagasarpiṇyatha parā bhagamālinyanantaram // NarP_1,87.56 //

anaṅgānaṅgakusumā bhūyaścānaṅgamekhalā /

anaṅgamadanā sarvā madavibhramamantharā // NarP_1,87.57 //

pradhānadevatā varṇabhūṣaṇādyairalaṅkṛtāḥ /

akṣasrakpustakābhītivaradāḍhyakarāṃbujāḥ // NarP_1,87.58 //

vākkāmablūṃ strīṃ sarānte tārāḥ pañca prakīrtitāḥ /

tataḥ kuryādbhūṣaṇākhyaṃ nyāsamuktadiśā mune // NarP_1,87.59 //

evaṃ nyastaśarīro 'sau dhyāyettripurabhairavīm /

sahasrabhānusaṃkāśāmaruṇakṣaumavāsasīm // NarP_1,87.60 //

śiromālāmasṛgliptastanīṃ japavaṭīṃ karaiḥ /

vidyāmabhītiṃ ca varaṃ dadhatīṃ trīkṣaṇānanām // NarP_1,87.61 //

dīkṣāṃ prāpya japenmantraṃ tattvalakṣaṃ jitendriyaḥ /

puṣpairbhānusahasrāṇi juhuyādbahmavṛkṣajaiḥ // NarP_1,87.62 //

trimadhvaktaiḥ prasūnairvā karavīrasamudbhavaiḥ /

padmaṃ vasudalopetaṃ navayonyaṣṭakarṇikam // NarP_1,87.63 //

icchādiśaktibhiryuktaṃ bhairavyāḥ pīṭhamarcayet /

icchā jñānā kriyā paścātkāminī kāmadāyinī // NarP_1,87.64 //

ratipriyā madānandā navamī syānmanonmanī /

varadābhayadhāriṇyaḥ saṃproktā nava śaktayaḥ // NarP_1,87.65 //

vāgbhavaṃ lohito rāyai śrīkaṇṭho lohito 'nalaḥ /

dīrghavānyai parā paścādaparāyau hasau yutaḥ // NarP_1,87.66 //

sadāśivamahāpretaṅeṃtaṃ padmāsanaṃ namaḥ /

anena manunā dadyādāsanaṃ śrīgurukramam // NarP_1,87.67 //

prāṅmadhyayonyantarāle pūjayetkalpayettataḥ /

pañcabhiḥ praṇavairmūrtiṃ tasyāmāvāhya devatām // NarP_1,87.68 //

pūjayedagamoktena vidhānena samāhitaḥ /

tārāvākchaktikamalā hasakhūphreṃ hasauḥ smṛtāḥ // NarP_1,87.69 //

vāmakoṇe yajeddevyā ratimindusamaprabhām /

sṛṇipāśadharāṃ saumyāṃ madavibhramavihvalām // NarP_1,87.70 //

prītiṃ takṣiṇakoṇasthāṃ taptakāñcanasannibhām /

aṅkuśaṃ praṇataṃ dobhyāṃ dhārayantīṃ samarcayet // NarP_1,87.71 //

agre manobhavāṃ raktāṃ raktapuṣpādyalaṅkṛtām /

ikṣukārmukapuṣpeṣudhāriṇīṃ sasmitānanām // NarP_1,87.72 //

aṅgānyabhyarcayetpaścādyathāpūrvaṃ vidhānavit /

dikṣvagre ca nijairmantraiḥ pūjayedbāṇadevatāḥ // NarP_1,87.73 //

hastābjairdhṛtapuṣpeṣupraṇāmāmṛtasaprabhāḥ /

aṣṭayoniṣvaṣṭaśaktīḥ pūjayetsubhagādikāḥ // NarP_1,87.74 //

mātaro bhairavāṅkasthā madavibhramavihvalāḥ /

aṣṭapatreṣu saṃpūjyā yathāvatkusumādibhiḥ // NarP_1,87.75 //

lokapālāṃstato dikṣu teṣāmastrāṇi tadbahiḥ /

pūrvajanmakṛtaiḥ puṇyairjñātvaināṃ paradevatām // NarP_1,87.76 //

yo bhajeduktamārgeṇa sa bhavetsaṃpadāṃ padam /

evaṃ siddhamanurmantrī sādhayediṣṭamātmanaḥ // NarP_1,87.77 //

juhuyādaruṇāṃbhoñjairadoṣairmadhurāplutaiḥ /

lakṣasaṃkhyaṃ tadarddhaṃ vā pratyahaṃ bhojayeddvijān // NarP_1,87.78 //

vanitā yuvatī ramyāḥ prīṇayeddevatādhiyā /

homānte dhanadhānyādyaistoṣayedgurumātmanaḥ // NarP_1,87.79 //

evaṃ kṛte jagadvaśyo ramāyā bhavanaṃ bhavet /

raktotpalaistrimadhvaktairaruṇairvā hayārijaiḥ // NarP_1,87.80 //

puṣpaiḥ payonnaiḥ saghṛtairhemādviśvaṃ vaśaṃ nayet /

vāksiddhaṃ labhate mantrī palāśakusumairhutaiḥ // NarP_1,87.81 //

karpūrāgurusaṃyuktaṃ guggulaṃ juhuyātsudhīḥ /

jñānaṃ divyamavāpnoti tenaiva sa bhavetkaviḥ // NarP_1,87.82 //

kṣīrāktairamṛtākhaṇḍairhemaḥ sarvāpamṛtyujit /

dūrvābhaghirāyuṣe homaḥ kṣīrāktābhirdinatrayam // NarP_1,87.83 //

girikarṇībhavaiḥ puṣpairbrāhmaṇānvaśayeddhutaiḥ /

kahlāraiḥ pārthivānpuṣpaistadvadhūḥ karṇikārajaiḥ // NarP_1,87.84 //

mallikākusumairhutvā rājaputrānvaśaṃ nayet /

koraṇṭakusumairvaiṃśyānvṛṣalānpāṭalodbhavaiḥ // NarP_1,87.85 //

anulomāṃ vilomāntasthitasādhyāhvayānvitam /

mantramuccārya juhuyānmantrī madhuralolitaiḥ // NarP_1,87.86 //

sarṣapairmadhusaṃmiśrairvaśayetpārthivān kṣaṇāt /

anenaiva vidhānena tatpatnīstatsutānapi // NarP_1,87.87 //

jātibilvabhavaiḥ puṣpairmadhuratrayasaṃyutaiḥ /

naranārīnarapatīnhomena vaśayetkramāt // NarP_1,87.88 //

mālatībakulodbhūtaiḥ puṣpaiścandanalolitaiḥ /

juhuyātkavitāṃ mantrī labhate vatsarāntare // NarP_1,87.89 //

madhuratraghayasaṃyuktaiḥ phalairbilvasamudbhavaiḥ /

juhuyādvāśayellokaṃ śriyaṃ prāpnoti vāñchitām // NarP_1,87.90 //

sājyamannaṃ prajuhuyādbhavedannasamṛddhimān /

kastūrīkuṅkumopetaṃ karpūraṃ juhuyādvaśī // NarP_1,87.91 //

kandarpādadhikaṃ sadyaḥ saindaryamadhigacchati /

lājānprajuhuyānmantrī dadhikṣīramadhuplutān // NarP_1,87.92 //

vijitya rogānakhilānsa jīveccharadāṃ śatam /

pādadvayaṃ malayajaṃ pādaṃ kuṅkumakesaram // NarP_1,87.93 //

pādaṃ gorocanāntāni trīṇi piṣṭvāhimāṃbhasā /

vidadhyāttilakaṃ bhāle yānpaśyedyairvilokyate // NarP_1,87.94 //

yānspṛśetspṛśyate yairvā vaśyāḥ syustasya te 'cirāt /

karpūrakapicorāṇi samabhāgāni kalpayet // NarP_1,87.95 //

caturbhujā jaṭāmāṃsī tāvatī rocanā matā /

kuṅkumaṃ samabhāgaṃ syāddigbhātaṃ candanaṃ matam // NarP_1,87.96 //

agururnavabhāgaṃ syāditibhāgakrameṇa ca /

himādbhiḥ kanyayā piṣṭametatsarvaṃ susādhitam // NarP_1,87.97 //

ādāya tilakaṃ bhāle kuryyādbhūmipatīnnarān /

vanitāmadagarvāḍhyā madonmattānmatandajān // NarP_1,87.98 //

siṃhavyāghrānmahāsarpānbhūtavetālarākṣasān /

darśanādeva vaśayettilakaṃ dhārayannaraḥ // NarP_1,87.99 //

ityeṣā bhairavī proktā hyavatārāntaraṃ śṛṇu /

vāṅmāyā kamalā tāro namonte bhagavatyatha // NarP_1,87.100 //

śrīmātaṅgeśvari vadetsarvajanamanohari /

sarvādisukharājyante sarvādisukharañjanī // NarP_1,87.101 //

sarvarājavaśaṃ paścātkarisarvapadaṃ vadet /

strīpuruṣavaśaṃ sṛṣṭividyākrodhinikānvitā // NarP_1,87.102 //

sarvaṃ duṣṭamṛgavaśaṃ karisarvapadaṃ tataḥ /

sarvasattvavaśaṅkarisarvalokaṃ tataḥ param // NarP_1,87.103 //

amukaṃ me vaśaṃ paścādānayānalasundarī /

aṣṭāśītyakṣaro mantro munyādyā bhairavīgatāḥ // NarP_1,87.104 //

nyāsānmantrī tanau kuryādvakṣyamāṇānyathākramam /

śirolalāṭabhrūmadhye tālukaṇṭhagalorasi // NarP_1,87.105 //

anāhate bhujadvandve jaṭhare nābhimaṇḍale /

svādhiṣṭhāne guptadeśe pādayordakṣavāmayoḥ // NarP_1,87.106 //

mūlādhāre gude nyasyetpadānyaṣṭādaśa kramāt /

guṇaikadvicatuḥ ṣaḍbhirvasuparvanavāṣṭabhiḥ // NarP_1,87.107 //

nandapaṅktyaṣṭavedāgnicandrayugmaguṇā kṣibhiḥ /

yadukḷptiriyaṃ proktā mantravarṇairyathākramam // NarP_1,87.108 //

ratyādyā mṛlahṛdayabhrumadhyeṣu vicakṣaṇaḥ /

vākśaktilakṣmībījādyā mātaṅgyantāḥ pravinyaset // NarP_1,87.109 //

śirovadanahṛdguhyapādeṣu vidhinā nyaset /

hṛllekhāṃ gaganāṃ raktāṃ bhūyo mantrī karālikām // NarP_1,87.110 //

mahocchuṣmāṃ svanāmādivarṇabījapuraḥ sarāḥ /

mātaṅgyantāḥ ṣaḍaṅgāni tataḥ kurvīta sādhakaḥ // NarP_1,87.111 //

varṇaiścaturviṃśatibhirhṛttrayodaśabhiḥ śiraḥ /

śikhāṣṭādaśabhiḥ proktā varma tāvadbhirakṣaraiḥ // NarP_1,87.112 //

syāttrayodaśabhirnetraṃ dvābhyāmastraṃ prakīrtitam /

bāṇanyāsaṃ tataḥ kuryādbhairavīproktavartmanā // NarP_1,87.113 //

mātaṅgīpadayoścānyaṃ manmathānvadanāṃśayoḥ /

pārsvakaṭyornābhideśe kaṭipārśvāṃśake punaḥ // NarP_1,87.114 //

bījatrayādikānmantrī manmathaṃ makaradhvajam /

madanaṃ puṣpadhanvānaṃ pañcamaṃ kusumāyudham // NarP_1,87.115 //

ṣaṣṭhaṃ kandarpanāmānaṃ manobhavaratipriyau /

mātaṅgyantāstato nyasyetsthāneṣveteṣu mantravit // NarP_1,87.116 //

kusumā mekhalā caiva madanā madanā turā /

madanavegā sambhavā ca bhuvanapālendurekhikā // NarP_1,87.117 //

anaṅgapadapūrvāśca mātaṅgyantāḥ samīritāḥ /

vinyastavyāstato mūle 'dhiṣṭhāne maṇipūrake // NarP_1,87.118 //

hṛtkaṇṭhāsye bhruvormadhye mastake cāpi matriṇā /

ādye lakṣmīsarasvatyau ratiḥ prītiśca kṛttikā // NarP_1,87.119 //

śāntiḥ puṣṭiḥ punastuṣṭimārtagaṃpadaśekharā /

mūlamantraṃ pṛthaṅnyasyennijamūrddhani mantravit // NarP_1,87.120 //

ādhāradeśe 'dhiṣṭhāne nābhau paścādanāhate /

kaṇṭhadeśe bhravormadhye bindau bhūyaḥ kalā padoḥ // NarP_1,87.121 //

nirodhikāyāmarddhendunāde nādāntayoḥ punaḥ /

unnatāṃseṣu vaktre ca dhruvamaṇḍalake śive // NarP_1,87.122 //

mātaṅgyantāḥ pravinyasye dvāmāṃ jyeṣṭhamataḥ param /

raudrīṃ praśāntāṃ śraddhākhyāṃ punarmāheśvarīmatha // NarP_1,87.123 //

kriyāśaktiṃ sulakṣmīṃ ca sṛṣṭiṃ saṃjñāṃ ca mohinīm /

pramathāśvāsinīṃ vidyullatāṃ cicchaktimapyatha // NarP_1,87.124 //

tataśca sundarīṃ nindāṃ nandabuddhimimāḥ kramāt /

śirobhālahṛdādhāreṣvetā bījatrayādhikāḥ // NarP_1,87.125 //

mātaṅgyādyāḥ pravinyasyedyathāvaddeśikottamaḥ /

mātaṅgīṃ mahadādyāṃ tāṃ mahālakṣmīpadādikām // NarP_1,87.126 //

siddhalakṣmīpadādyāṃ ca mūlamādhāramaṇḍalam /

nyasettenaiva kurvīta vyāpakaṃ deśikottamaḥ // NarP_1,87.127 //

evaṃ nyastaśarīro 'sau cintayenmantradevatām /

śyāmāṃ śukoktiṃ śṛṇvantīṃ nyastaikāṅghriśiroruhām // NarP_1,87.128 //

śaśikhaṇḍadharāṃ vīṇāṃ vādayantīṃ madhūnmadām /

raktāṃśukāṃ ca kahlāramālāśobhitacūlikām // NarP_1,87.129 //

śaṅkhapatrāṃ tu mātaṅgīṃ citrakodbhāsimastakām /

ayutaṃ prajapenmantraṃ taddaśāṃśaṃ madhūkajaiḥ // NarP_1,87.130 //

puṣpaistrimadhuropetairjuhuyānmantrasiddhaye /

trikoṇakarṇikaṃ padmamaṣṭapatraṃ prakalpayet // NarP_1,87.131 //

aṣṭapatrāvṛtaṃ bāhye vṛtaṃ ṣoḍaśabhirdalaiḥ /

caturasrīkṛtaṃ bāhye kāntyā dṛṣṭimanoharam // NarP_1,87.132 //

etasminpūjayetpīṭhe navaśaktīḥ kramādimāḥ /

vibhūtipūrvāḥ pūrvoktā mātaṅgīpadapaścimāḥ // NarP_1,87.133 //

sarvānte śaktikamalāsanāya nama ityatha /

vāksatyalakṣmī bījādya uktaḥ pīṭhārcane manuḥ // NarP_1,87.134 //

mūlena mūrtiṃ saṃkalpya tasyāmāvāhya devatām /

arcayedvidhinānena vakṣyamāṇena mantravit // NarP_1,87.135 //

ratyādyāstriṣu koṇeṣu pūjayetpūrvavatsudhīḥ /

hṛhṛllekhāḥ pañcapūjyā madhye dikṣu ca mantriṇā // NarP_1,87.136 //

pāśāṅkuśābhayābhīṣṭadhāriṇyo bhūtasaprabhāḥ /

aṅgāni pūjayetpaścādyathāpūrvaṃ vidhānavit // NarP_1,87.137 //

bāṇānabhyarcayeddikṣu pañcamaṃ purato yajet /

dalamadhye 'tha saṃpūjyā anaṅgakusumādikāḥ // NarP_1,87.138 //

pāśāṅkuśābhayābhīṣṭadhāriṇyo 'ruṇavigrahāḥ /

patrāgreṣu punaḥ pūjyā lakṣmyādyā vallakīkarāḥ // NarP_1,87.139 //

bahiraṣṭadaleṣvarcyā manmathādyā madoddhatāḥ /

aparāṅgā niṣaṅgādyāḥ puṣpāstreṣudhanurddharāḥ // NarP_1,87.140 //

patrasthā mātaraḥ pūjyā brāhmādyāḥ proktalakṣaṇāḥ /

tadagreṣvarcayedvidvānasitāṅgādibhairavān // NarP_1,87.141 //

punaḥ ṣoḍaśa patreṣu pūjyāḥ ṣoḍaśa śaktayaḥ /

vāmādyāḥ kalavīṇābhirgāyantyaḥ śyāmavigrahāḥ // NarP_1,87.142 //

caturasre caturdikṣu catasraḥ pūjayetpunaḥ /

mātaṅgyādyāmadonmattā vīṇollasitapāṇayaḥ // NarP_1,87.143 //

āgneyakoṇe vighneśaṃ durgāṃ naiśācareḥ yajet /

vāyavye baṭukān paścādīśāne kṣetrapaṃ yajet // NarP_1,87.144 //

lokapālā bahiḥ pūjyā vajrādyairāyudhaiḥ saha /

mantre 'sminsaṃdhite mantrī sādhayediṣṭamātmanaḥ // NarP_1,87.145 //

mallikājātipunnāgairhemādbhāgyālayo bhavet /

phalaurbilyasamudbhūtaistatpatrairvā hutādbhavet // NarP_1,87.146 //

rājaputrasya rājyāptiḥ paṅkajaiḥ śriyamāpnuyāt /

utpalairvaśayedviśvaṃ kṣārairmadhvāśritaiḥ striyam // NarP_1,87.147 //

vañjulasya samidbhomo vṛṣṭiṃ vitanute 'cirāt /

kṣīrāktairamṛtākhaṇḍairhemānnāśayati jvaram // NarP_1,87.148 //

dūrvābhirāyurāpnoti tandulairdhanavānbhavet /

kadaṃbairvaśyamāpnoti sarvaṃ trimadhuraplutam // NarP_1,87.149 //

nandyāvartabhavaiḥ puṣpairhemo vāksiddhidāyakaḥ /

niṃbaprasūnairjuhuyādīpsitaśrīsamṛddhaye // NarP_1,87.150 //

palāśakusumairhemāttejasvī jāyate naraḥ /

candanāgurukastūrī candrakuṅkumarocanāḥ // NarP_1,87.151 //

vaśyāya ca priyatvāya hutāśca tilakīkṛtāḥ /

nirguṇḍīmūlahomena nigaḍānmucyate naraḥ // NarP_1,87.152 //

niṃbatailānvitairloṇairhemaḥ śatruvināśanaḥ /

haridrācūrṇasaṃmiśrairlavaṇaiḥ staṃbhayejjagat // NarP_1,87.153 //

mātaṅgīsiddhavidyaiṣā proktā te dvijasattama /

avatārāntaraṃ bhūyo varṇayāmi niśāmaya // NarP_1,87.154 //

dīpakāprīticandrāḍhyā dvidhā cedrañjitāpunaḥ /

vativahnipriyāmantro dhūmāvatyā gajākṣaraḥ // NarP_1,87.155 //

pippalādo muniśchando nivṛddhūmāvatīśvarī /

bījena ṣaḍdīrghajātiyuktena parikalpayet // NarP_1,87.156 //

tato dhūmāvatīṃ dhyāyecchatrunigrahakāriṇīm /

vivarṇāṃ cañcalāṃ duṣṭāṃ dīrghāṃ ca malināṃbarām // NarP_1,87.157 //

vimuktakuntalāṃ sūkṣmāṃ vidhavāṃ viraladvijām /

kaṅkadhvajarathārūḍhāṃ pralaṃbitapayodharam // NarP_1,87.158 //

sūryahastāṃ nirukṣāṅkadhṛtahastāṃbarānvitām /

pravṛddhalomāṃ tu bhṛśaṃ kuṭilākuṭilekṣaṇām // NarP_1,87.159 //

kṣutpipāsārditāṃ nityaṃ bhayadāṃ kalahapriyām /

evaṃvidhāṃ tu saṃcintya namaḥ svāhā phaḍantakam // NarP_1,87.160 //

bījaṃ sādhyopari nyasya tasminsthāpya śavaṃ japet /

avaṣṭabhya śavaṃ śatrunāmnātha prajapenmanum // NarP_1,87.161 //

soṣṇīṣakañcuko vidvānkṛṣṇe bhūte divāniśam /

upavāsī śmaśāne vā vipine śūnyamandire // NarP_1,87.162 //

mantrasya siddhyai yatavāgdhyāyandevīṃ nirantaram /

sahasrādūrddhūtaḥ śatrurjvareṇa parigṛhyate // NarP_1,87.163 //

pañcagavyena śāntiḥ syājjvarasya payasāpi vā /

mantrādyā kṣaramālikhya śatrūnāma tataḥ param // NarP_1,87.164 //

dvitīyaṃ manuvarṇaṃ ca śatrunāmaivamālikhet /

sarvaṃ manudiksahasrajapācchavamṛtirbhavet // NarP_1,87.165 //

dagdhvā kaṅkaṃ śyaśānāgnau tadbhasmādāya mantravit /

virodhināmnāṣṭaśataṃ japtamuccāṭanaṃ ripoḥ // NarP_1,87.166 //

śmaśānabhasmanā kṛtvā śavaṃ tasyopari nyaset /

virodhināmasaṃruddhaṃ kṛṣṇe pakṣe samuccaret // NarP_1,87.167 //

mahiṣīkṣīradhūpaṃ ca dadyācchatruvipatkaram /

evaṃ saṃkṣepataḥ proktaṃ avatāracatuṣṭayam // NarP_1,87.168 //

durgāyā jagadaṃbāyāḥ kiṃ punaḥ praṣṭumicchasi // NarP_1,87.169 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde durgāmantracatuṣṭayavarṇanaṃ nāma saptāśītitamo 'dhyāyaḥ

sūta uvāca
śrutvetthaṃ yajanaṃ viprā mantradhyānapuraḥsaram /
sarvāsāmavatārāṇāṃ nārado devadarśanaḥ // NarP_1,88.1 //

sarvādyāyā jaganmātuḥ śrīrādhāyāḥ samarcanam /

avatārakalānāṃ hi papraccha vinayānvitaḥ // NarP_1,88.2 //

nārada uvāca
dhanyo 'smikṛtakṛtyo 'smi jāto 'haṃ tvatprasādataḥ /
pajjaganmātṛmantrāṇāṃ vaibhavaṃ śrutavānmune // NarP_1,88.3 //

yathā lakṣmīmukhānāṃ tu avatārāḥ prakīrtitāḥ /

tathā rādhāvatārāṇāṃ śrotumicchāmi vaibhavam // NarP_1,88.4 //

yatsaṃkhyākāśca yadrūpā yatprabhāvā vidāṃvara /

rādhāvatārāstānsatyaṃ kīrtayāśeṣasiddhidān // NarP_1,88.5 //

etacchutvā vacastasya nāradasya vidheḥ sutaḥ /

sanatkumāraḥ provāca dhyātvā rādhāpadāṃbujam // NarP_1,88.6 //

sanatkumāra uvāca
śṛṇu vipra pravakṣyāmi rahasyātirahasyakam /
rādhāvatāracaritaṃ bhajatāmiṣṭisiddhidam // NarP_1,88.7 //

candrāvalī ca lalitā dve sakhyau supriye sadā /

mālāvatīmukhāṣṭānāṃ candrāvalyadhipāsmṛtā // NarP_1,88.8 //

kalāvatīmukhāṣṭānāmīśvarī lalitā matā /

rādhācaraṇapūjāyāmuktā mālāvatīmukhāḥ // NarP_1,88.9 //

lalitādhīśvarīṇāṃ tu nāmāni śṛṇu sāṃpratam /

kalāvatī madhumatī viśākhā śyāmalābhidhā // NarP_1,88.10 //

śaibyā vṛndā śrīdharākhyā sarvāstuttulyavigrahāḥ /

suśīlāpramukhā ścānyāḥ sakhyo dvātriṃśadīritāḥ // NarP_1,88.11 //

tāḥ śṛṇuṣva mahābhāga nāmataḥ pravadāmi te /

suśīlāṃ śaśilekhā ca yamunā mādhavī ratiḥ // NarP_1,88.12 //

kadambamālā kuntī ca jāhnavī ca svayaṃprabhā /

candrānanā padmamukhī sāvitrī ca sudhāmukhī // NarP_1,88.13 //

śubhā padmā pārijātā gauriṇī sarvamaṅgalā /

kālikā kamalā durgā virajā bhāratī surā // NarP_1,88.14 //

gaṅgā madhumatī caiva sundarī candanā satī /

aparṇā manasānandā dvātriṃśadrādhikāpriyāḥ // NarP_1,88.15 //

kadācidchalilā devī puṃrūpā kṛṣṇavigrahā /

sasarja ṣoḍaśakalāstāḥ sarvāstatsamaprabhāḥ // NarP_1,88.16 //

tāsā mantraṃ tathā dhyānaṃ yantrārcādikramaṃ tathā /

varṇaye sarvatantreṣu rahasyaṃ munisattama // NarP_1,88.17 //

vāto maruccāgrivahnī dharākṣme jalacāriṇī /

vimukhaṃ caraśucivibhū vanasvaśaktayaḥ svarāḥ // NarP_1,88.18 //

prāṇastejaḥ sthirā vāyurvāyuścāpi prabhā tathā /

jyakumabhraṃ tathā nādo dāvakaḥ pātha ityatha // NarP_1,88.19 //

vyomarayaḥ śikhī gotrā toyaṃ śūnyajavīdyutiḥ /

bhūmī raso namo vyāptaṃ dāhaścāpi rasāṃbu ca // NarP_1,88.20 //

viyatsparśaśca hṛddhaṃsahalāgrāso halātmikāḥ /

candrāvalī ca lalitā haṃselā nāyake mate // NarP_1,88.21 //

grāsasthitā svayaṃ rādhā svayaṃ śaktisvarūpiṇī /

śeṣāstu ṣoḍaśakalā dvātriṃśattatkalāḥ smṛtāḥ // NarP_1,88.22 //

vāṅmayaṃ nikhilaṃ vyāptamābhireva munīśvara /

lalitāpramukhāṇāṃ tu ṣoḍaśītvamupāgatā // NarP_1,88.23 //

śrīrādhā sundarī devī tāntrikaiḥ parikīrtyate /

kurukullā ca vārāhī candrālilalite ubhe // NarP_1,88.24 //

saṃbhūte mantravargaṃ te 'bhidhāsye 'haṃ yathātatham /

hṛtprāṇelāhaṃsadāvahnisvairlaliteritā // NarP_1,88.25 //

trividhā haṃsabhedeva śṛṇu tāṃ ca yathākramam /

haṃsādyayādyā madhyā syādādimadhyasthahaṃsayā // NarP_1,88.26 //

tṛtīyā prakṛtiḥ saiva turyā tairantyamāyayā /

āsu turyābhavanmuktyai tisro 'nyāḥ syuścasaṃpade // NarP_1,88.27 //

iti tripurasuṃdaryā vidyā sarumatasamīritā /

dāhabhūmīrasākṣmāsvairvaśinībījamīritam // NarP_1,88.28 //

prāṇo rasāśaktiyutaḥ kāmeśvaryakṣaraṃ mahat /

śūnyamaṃburasāvahnisvayogānmohanīmanuḥ // NarP_1,88.29 //

vyāptaṃ rasākṣmāsvayutaṃ vimalābījamīritam /

jyānabhodāhavahnisvayogaiḥ syādaruṇāmanuḥ // NarP_1,88.30 //

jayinyāstu samuddiṣṭaḥ sarvatra jayadāyakaḥ /

kaṃ nabhodāhasahitaṃ vyāptakṣmāsvayutaṃ manuḥ // NarP_1,88.31 //

sarveśvaryāḥ samākhyātaḥ sarvasiddhikaraḥ paraḥ /

grāso nabhodāhavahnisvairyuktaḥ kaulinīmanuḥ // NarP_1,88.32 //

etairmanubhiraṣṭābhiḥ śaktibhirvargasaṃyuktaiḥ /

vāgdevatāntairnyāsaḥ syādyena devyātmako bhavet // NarP_1,88.33 //

randhre bhāle tathājñāyāṃ gale hṛdi tathā nyaset /

nābhāvādhārake pādadvaye mūlāgrakāvadhi // NarP_1,88.34 //

ṣaḍdīrghāḍhyena bījena kuryāścaiva ṣaḍaṅgakam /

lohitāṃ lalitāṃ bāṇacāpapāśasṛṇīḥ karaiḥ // NarP_1,88.35 //

dadhānāṃ kāmarājāṅke yantrītāṃ mudutāṃ smaret /

madhyasthadevī tvekaiva ṣoḍaśākārataḥ sthātā // NarP_1,88.36 //

yatastasmāttanau tasyāstvanyāḥ pañcadaśārcayet /

ṛṣiḥ śivaśchanda uktā devatā lalitādikāḥ // NarP_1,88.37 //

sarvāsāmapi nityānāmāvṛtīrnāmasaṃcaye /

paṭale tu prayogāṃśca vakṣyāmyagre savistaram // NarP_1,88.38 //

atha ṣoḍaśanityāsu dvitīyā yā samīritā /

kāmeśvarīti tāṃ sarvakāmadāṃ śṛṇu nārada // NarP_1,88.39 //

śuciḥ svena yutastvādyo lalitā syāddvitīyakaḥ /

śūnyamagniyutaṃ paścādrayovyāptena saṃyutam // NarP_1,88.40 //

prāṇo rasāgnisahitaḥ śūnyayugmaṃ carānvitam /

nabhogotrā punaścaiṣāṃ dāhena samayojitā // NarP_1,88.41 //

aṃbu syāccarasaṃyuktaṃ navaśaktiyutaṃ ca hṛt /

eṣā kāmeśvarī nityā kāmadaikādaśākṣarī // NarP_1,88.42 //

mūlavidyākṣaraireva kuryādaṅgāni ṣaṭ kramāt /

ekena hṛdayaṃ śīrṣaṃ tāvatātho dvayaṃ dvayāt // NarP_1,88.43 //

caturbhirnayanaṃ tadvadastramekena kīrtitam /

dṛkśrotranāsādvitaye jihvāhṛnnābhiguhyake // NarP_1,88.44 //

vyāpakatvena sarvāṅge mūrddhādiprapadāvadhi /

nyasedvidyākṣarāṇyeṣu sthāneṣu tadanantaram // NarP_1,88.45 //

samastena vyāpakaṃ tu kuryāduktakrameṇa tu /

atha dhyānaṃ pravakṣyāmi nityapūjāsu coditam // NarP_1,88.46 //

yena devī suprasannā dadātīṣṭamayatnataḥ /

bālārkakoṭisaṃkāśāṃ māṇikyamukuṭojjvalām // NarP_1,88.47 //

hāragraiveyakāñcībhirūrmikānūpurādibhiḥ /

maṇḍitāṃ raktavasanāṃ ratnābharaṇaśobhitām // NarP_1,88.48 //

ṣaḍbhujāṃ trīkṣaṇāmindukalākalitamaulikām /

pañcāṣṭaṣoḍaśadvandvaṣaṭkoṇacaturasragām // NarP_1,88.49 //

mandasmitalasadvaktrāṃ dayāmantharavīkṣaṇām /

pāśāṅkuśau ca puṇḍrekṣucāpaṃ puṣpaśilīmukham // NarP_1,88.50 //

ratnapātraṃ sīdhupūrṇaṃ varadaṃ bibhratīṃ karaiḥ /

tataḥ prayogānkurvīta siddhe matre tu sādhakaḥ // NarP_1,88.51 //

tṛtīyāmatha vakṣyāmi nāmnā tu bhagamālinī /

kāmeśvaryādirādiḥ syādrasaścāpasthirārasaḥ // NarP_1,88.52 //

dharāyuksacarā paścātsthirā paścādrasaḥ smṛtaḥ /

sthirāśūnye 'gnisaṃyukte rasaḥ syāttadanantaram // NarP_1,88.53 //

sthirā bhūsahitā gotrā sadāho 'gnirasaḥ sthirā /

nabhaśca marutā yuktaṃ rasavarṇasamanvitam // NarP_1,88.54 //

tato rasaḥ sthirā paścānmarutā saha yojitā /

aṃbahaṃsacaro 'thikto raso 'tha syātsthirā punaḥ // NarP_1,88.55 //

sthirādharānvitā haṃso vyāptena ca careṇa ca /

rasaḥ sthirā tato vyāptaṃ bhūyutaṃ śūnyamagniyuk // NarP_1,88.56 //

rasaḥ sthirā tataḥ sāgniśūnyaṃ taviyuto marut /

rayaḥ śūnyaṃ cāgniyutaṃ hṛdāhaṃsācca tatparam // NarP_1,88.57 //

rasaḥ sthirāṃbu ca viyatsvayutaṃ prāṇa eva ca /
dāho 'griyugrasastasmāsthirākṣmā dāhasaṃyutā /
sacaraḥ syājjavīpūrvavidyā tartīyataḥ kramāt // NarP_1,88.58 //

catuṣṭayamathārṇānāṃ rasastadanu ca sthirā /

hṛdaṃbuyuk kṣmayā dāhaḥ sacaraḥ syājjavī ca hṛt // NarP_1,88.59 //

dāho 'ṃbumarutā yukto vyomni sāgnirasastutaḥ /

sthirā tu marutā yuktā śūnyaṃ sāgninabhaścarau // NarP_1,88.60 //

haṃso vyāptamarudyuktaḥ śūnyaṃ vyāptamatoṃ'bu ca /

dāho gotrācarayutā tathā dāhastathā rayaḥ // NarP_1,88.61 //

hṛddharāsahitaṃ dāharayau carasamanvitau /

rasaḥ sthirā tataḥ prāṇo rasāgnisahito bhavet // NarP_1,88.62 //

śūnyayugmaṃ carayutaṃ tataḥ pūrvamataḥ param /

śūnyayugmaṃ ca gotrā syādvāhayuktāṃbunā caraḥ // NarP_1,88.63 //

prāṇo rasā carayuto gotravyasimataḥ param /

gotrādāhamarudyuktā tvaṃbunyāsamato bhavet // NarP_1,88.64 //

yuktonāṃbhaśca bhūyuktaṃ vāścareṇa samanvitam /

grāso dharāyutaḥ paścādrasaḥ śaktyā samanvitaḥ // NarP_1,88.65 //

grāso bhūsahito vipra raso vyāptaṃ tataśca hṛt /

dāhonāṃbu ca hṛtpaścādrayeṃ'bumarudanvitaḥ // NarP_1,88.66 //

śūnyaṃ ca kevalaṃ caiva rasaśca sacarasthirā /

viyadaṃbuyutaṃ dāhastvagniyuksayutaḥ śuciḥ // NarP_1,88.67 //

bhūmī rasākṣmāsvayutā pañcaikāntaritāḥ sthirāḥ /

tadantarita bījāni svasaṃyuktāni pañca vai // NarP_1,88.68 //

tāni kramājjyāsacaro raso bhūśca nabhoyutā /

haṃsaścarayuto dviḥ syāttataḥ prāṇo rasāgniyuk // NarP_1,88.69 //

śūnyayugmaṃ carayutaṃ hṛddāho 'mbumarudyutaḥ /

vyomāgnisahitaṃ paścādrasaśca marutā sthirā // NarP_1,88.70 //

śūnyaṃ sāgninabhaścaiva careṇa sahitaṃ tathā /

aṃbu paścādviyattasmānnabhaśca marudanvitam // NarP_1,88.71 //

śūnyaṃ vyāptaṃ ca dadyuktaṃ rayadāhasvavahnibhiḥ /

haṃsaḥ sadāho 'mbagurasā carasvaiḥ saṃyuto bhavet // NarP_1,88.72 //

haṃsaḥ sadāhavahnisvairyuktamantyamudīritam /

saptatriṃśacchatārṇaiḥ syānnityā saubhāgamālinī // NarP_1,88.73 //

aṅgāni mantravarṇaiḥ syurādyena hṛdudīritam /

tataścatṛrbhiḥ śīrṣaṃ syācchikhā tribhirudīritā // NarP_1,88.74 //

guṇavedākṣaraiḥ śeṣāṇyaṅgāni ṣaḍiti kramāt /

aruṇāmaruṇākalpāṃ suṃdarīṃ susmitānanām // NarP_1,88.75 //

trinetrāṃ bāhubhiḥ ṣaḍbhirupetāṃ kamalāsanām /

kahlārapāśapuṇḍrekṣukodaṇḍānvāmabāhubhiḥ // NarP_1,88.76 //

dadhānāṃ dakṣiṇaiḥ padmamaṅkuśaṃ puṣpasāyakam /

tathāvidhābhiḥ parito yutāṃ śaktigaṇaiḥ stutaiḥ // NarP_1,88.77 //

akṣaroktābhiranyābhiḥ smaronmādamadātmabhiḥ /

eṣā tṛtīyā kathitā vanitā janamohinī // NarP_1,88.78 //

caturthīṃ śṛṇu viprendra nityaklinnāsamāhvayām /

haṃsastu dāhavahnisvairyuktaḥ prathamamucyate // NarP_1,88.79 //

kāmeśvaryāstṛtīyādivarṇānāmaṣṭakaṃ bhavet /

hṛdaṃbumarutā yuktaḥ sa evaikādaśākṣaraḥ // NarP_1,88.80 //

ekādaśākṣarī ceyaṃ vidyārṇairaṅgakalpanam /

ādyena mantravarṇena hṛdayaṃ samudīritam // NarP_1,88.81 //

dvābhyāṃ dvābhyāṃ tu śeṣāṇi aṅgāni parikalpayet /

nyasedaṅguṣṭhamūlādikaniṣṭhāgrāntamūrddhvagam // NarP_1,88.82 //

śeṣaṃ tadvalaye nyasya hṛddṛkchrotre nasordvayoḥ /

tvaci dhvaje ca pāyau ca pādayo rarṇakānnyaset // NarP_1,88.83 //

aruṇāmaruṇākalpāmaruṇāṃśukadhāriṇīm /

aruṇasragvilepāṃ tāṃ cārusmeramukhāṃbujām // NarP_1,88.84 //

netratrayollasadvaktrāṃ bhālegharmāṃbumauktike /

virājamānāṃ mukuṭalasadarddhenduśekharām // NarP_1,88.85 //

caturbhirbāhubhiḥ pāśamaṅkuśaṃ pānapātrakam /

abhayaṃ bibhratīṃ padmamadhyāsīnāṃ madālasām // NarP_1,88.86 //

dhyātvaivaṃ pūjayennityakkinnāṃ nityāṃ svaśaktibhiḥ /

puṇyā caturthī gaditā nityākkinnāhvayā mune // NarP_1,88.87 //

vanitā navanītasya dāvikāgnirjayādinā /

bhūḥ svena yuktā prathamaṃ prāṇo dāhena tadyutaḥ // NarP_1,88.88 //

raso dāhena tadyuktaṃ prabhādāhena tadyutā /

jyā ca dāhena tadyuktā nityāklinnāntagadvayam // NarP_1,88.89 //

eṣā navākṣarī nityā bheruṇḍā sarvasiddhidā /

praṇavaṃ ṭhadvayaṃ tyaktvā madhyasthaiḥ ṣaḍbhirakṣaraiḥ // NarP_1,88.90 //

ṣaḍaṅgāni prakurvīta varṇanyāsaṃ tataḥ param /

randhrādyāmukhakaṇṭheṣu hannābhyāṃ dhārayadvayam // NarP_1,88.91 //

nyasenmantrārṇanavakaṃ mātṛkānyāsapūrvakam /

atha dhyānaṃ pravakṣyāmi devyāḥ sarvārthasiddhidam // NarP_1,88.92 //

taptakāñcanasaṃkāśadehāṃ netratrayānvitām /

cārusmitāṃ citamukhīṃ divyālaṅkārabhūṣitām // NarP_1,88.93 //

tāṭaṅkahārakeyūraratnastabakamaṇḍitām /

rasanānūpurormyādibhūṣaṇairatisundarīm // NarP_1,88.94 //

pāśāṅkuśau carmakhaṅgau gadāvahnidhanuḥśarān /

karairdadhānāmāsīnā pūjāyāṃ matpasasthitām // NarP_1,88.95 //

śaktīśca tatsamākāratejohetibhiranvitāḥ /

pūjayettadvadabhitaḥ smitāsyā vijayādikāḥ // NarP_1,88.96 //

pañcamīya samākhyātā bheruṇḍākhyā munīśvara /

yasyāḥ smaraṇato naśyedgaralaṃ trividhaṃ kṣaṇāt // NarP_1,88.97 //

yā tu ṣaṣṭhī dvijaśreṣṭha sā nityā vahnivāsinī /

tadvidhānaṃ śṛṇuṣvādya sādhakānāṃ susiddhidam // NarP_1,88.98 //

bheruṇḍādyamihādyaṃ syānnityaklinnādyanantaram /

tatoṃ'buśūnye haṃsāgnihyuttamaṃbumarudyutam // NarP_1,88.99 //

hṛdagninā yutaṃ śūnyaṃ vyāptena śucinā ca yuk /

śūnyaṃ nabhaḥ śaktiyutaṃ navārṇeyamudāhṛtā // NarP_1,88.100 //

vidyā dvitīyabījena svarāndīrghānniyojayet /

māyāntānṣaḍbhirevāṃ gānyācaretsakarāṅgayoḥ // NarP_1,88.101 //

navākṣarāṇi vidyāyā navarandhreṣu vinyaset /

vyāpakaṃ ca samastena kuryādevātmasiddhaye // NarP_1,88.102 //

sarvāsvapi ca vidyāsu vyāpakanyāsamācaret /

taptakāñcanasaṃkāśāṃ navayauvanasundarīm // NarP_1,88.103 //

cārusmeramukhāṃbhojāṃ vilasannayanatrayām /

aṣṭābhirbāhubhiryuktāṃ māṇikyābharaṇojjvalām // NarP_1,88.104 //

padmarāgakirīṭāṃśusaṃbhedāruṇitāṃbarām /

pītakauśeyavasanāṃ ratnamañjīramekhalām // NarP_1,88.105 //

raktamauktikasakaṃbhinnastabakābharaṇojjvalām /

ratnābjakaṃbupuṇḍrekṣucāpapūrṇendumaṇḍalam // NarP_1,88.106 //

dadhānāṃ bāhubhirvāmaiḥ kahlāraṃ hemaśṛṅgakam /

puṣpeṣuṃ mātuliṅgaṃ ca dadhānāṃ dakṣiṇaiḥ karaiḥ // NarP_1,88.107 //

svasvanāmābhirabhitaḥ śaktibhiḥ parivāritām /

evaṃ dhyātvārcayedvahnivāsinīṃ vahnivigraham // NarP_1,88.108 //

yasyāḥ smarapato vaśyaṃ jāyate bhuvanatrayam /

atha yā saptamī nityā mahāvajreśvarī mune // NarP_1,88.109 //

tasyā vidyāṃ pravakṣyāmi sādhakānāṃ susiddhidām /

dvitīyaṃ vahvivāsinyā nityaklinnā caturthakam // NarP_1,88.110 //

pañcamaṃ bhagamālādyaṃ bheruṇḍāyā dvitīyakam /

nityaklinnādvitīyaṃ ca tṛtīyaṃ ṣaṣṭhasaptamau // NarP_1,88.111 //

aṣṭamaṃ navamaṃ cāpi pūrvaṃ syādantimaṃ punaḥ /

dvayamekaikamatha ca dvayadvayamatha dvayam // NarP_1,88.112 //

māyayā puṭitaṃ kṛtvā kuryādaṅgāni ṣaṭ kramāt /

pratyekaṃ śaktipuṭutairmantrārṇairdaśabhirnyaset // NarP_1,88.113 //

dṛkchrotranāsāvāgvakṣonābhiguhyeṣu ca kramāt /

raktāṃ raktāṃbarāṃ raktagaṅghamālāvibhūṣaṇām // NarP_1,88.114 //

caturbhujāṃ trinayanāṃ māṇikyamukuṭojjvalām /

pāśāṅkuśāmikṣucāpaṃ dāḍimīśāyakaṃ tathā // NarP_1,88.115 //

dadhānāṃ bāhubhirnetrairdayāsuprītiśītalaiḥ /

paśyantī sādhake astraṣaṭkoṇābjamahīpure // NarP_1,88.116 //

cakramadhye sukhāsīnāṃ smeravaktrasaroruhām /

śaktibhiḥ svasvarūpābhirāvṛtāṃ pītamadhyagām // NarP_1,88.117 //

siṃhāsane 'bhitaḥ preṅkhatpotasthābhiśca śaktibhiḥ /

vṛtāṃ tābhirvinodāni yātāyātādibhiḥ sadā // NarP_1,88.118 //

kurvāṇāmaruṇāṃbhodhau cintayenmantranāyakam /

eṣā tu saptamīproktā dūtiṃ cāpyaṣṭamīṃ śṛṇu // NarP_1,88.119 //

vajreśvaryādyamādyaṃ syādviyadagniyutaṃ tataḥ /

aṃbu syānmarutā yuktaṃ gotrā kṣmāsaṃyutā tataḥ // NarP_1,88.120 //

rayovyāsena śucinā yutaḥ syāttadanantaram /

atyārṇāṃ vahnivāsinyā dūtī nityā samīritāḥ // NarP_1,88.121 //

ṣaḍdīrghasvarayuktena vidyāyāḥ syātṣaḍaṅgakam /

tenaiva puṭitairarṇairnyasecchrotrādipañcasu // NarP_1,88.122 //

ṣaṣṭhakaṃ nasi vinyasya vyāpakaṃ vidyayā nyaset /

nidāghakālamadhyāhnadivākarasamaprabhām // NarP_1,88.123 //

navaratnakirīṭāṃ ca trīkṣaṇāmaruṇāṃbarām /

nānābharaṇasaṃbhinnadehakāntivirājitām // NarP_1,88.124 //

śucismitāmaṣṭabhujā stūyamānāṃ maharṣibhiḥ /

pāśaṃ kheṭaṃ gadāṃ ratnacaṣakaṃ vāmabāhubhiḥ // NarP_1,88.125 //

dakṣiṇairaṅkuśaṃ khaḍgaṃ kaṭṭāraṃ kamalaṃ tathā /

dadhānāṃ sādhakābhīṣṭadānodyamasamanvitām // NarP_1,88.126 //

dhyātvaivaṃ pṛnayeddevīṃ dūtīṃ durnnītināśinīm /

ityeṣā kathitā tubhyaṃ samastāpannivāriṇī // NarP_1,88.127 //

śrīkarī śivatāvāsakāriṇī sarvasiddhidā /

atha te navamīṃ nityāṃ tvaritāṃ nāma nārada // NarP_1,88.128 //

pravakṣyāmi yaśovidyādhanārogyasukhapradām /

ādyaṃ tu vahnivāsinyā dūtyādistadanantaram // NarP_1,88.129 //

haṃso dharā svayaṃ yuktastejaścarasamanvitam /

vāyuḥ prabhācarayutā grāsaśaktisamanvitaḥ // NarP_1,88.130 //

hṛdāra yeṇa dāhena vahnisvāṣṭamaṃ tathā /

haṃsaḥ kṣmākhaṃyuto grāsaścarayukto dvitīyakaḥ // NarP_1,88.131 //

dvitirnādayutā nityā tvaritā dvādaśākṣarī /

vidyā caturthavarṇādisaptabhistvakṣaraistathā // NarP_1,88.132 //

kuryādaṅgāni yugmārṇaiḥ ṣaṭkrameṇa karāṅgayoḥ /

śirolalāṭakaṇṭheṣu hṛnnābhyādhārake tathā // NarP_1,88.133 //

ūruyugme tathā jānudvaye jaṅghādvaye tathā /

pādayugme tathā varṇānmantrajāndaśa vinyaset // NarP_1,88.134 //

dvitīyopāntyamadhyasthairmantrārṇairitarairapi /

tārādyaiḥ śṛṇu taddhyānaṃ sarvasiddhividhāyakam // NarP_1,88.135 //

śyāmavarṇaśubhākārāṃ navayauvanaśobhitām /

dvidvikramādaṣṭanāgaiḥ kalpitābharaṇojjvalaiḥ // NarP_1,88.136 //

tāṭaṅkamaṅgadaṃ tadvadrasanā nūpuraṃ ca taiḥ /

viprakṣatriyaviṭśūdrajātibhirbhīmavigrahaiḥ // NarP_1,88.137 //

pallavāṃśukasaṃvītāṃ śikhipicchakṛtaiḥ śubhaiḥ /

valayairbhūṣitabhujāṃ māṇikyamukuṭojjvalām // NarP_1,88.138 //

barhibarhikṛtāpīḍāṃ tacchatrāṃ tatpatākinīm /

guñjāguṇalasadvakṣaḥ kucakuṅkumamaṇḍalām // NarP_1,88.139 //

trinetrāṃ cāruvadanāṃ mandasmitamukhāṃbujām /

pāśāṅkuśavarābhītilasadbhujacatuṣṭayām // NarP_1,88.140 //

dhyātvaivaṃ totalāṃ devīṃ pūjayecchaktibhirvṛtām /

tadagrasthā lu phaṭkārī śaracāpakarojjvalā // NarP_1,88.141 //

prasīdetphaladāne ca sādhakānāṃ tvarānvitāṃ /

eṣā tu navamī nityā tvaritoktā munīśvara // NarP_1,88.142 //

vidhnaduḥsvapraśamanī sarvābhīṣṭapradāyinī /

śuciḥ svena yutastvādyo rasāvahnisamanvitaḥ // NarP_1,88.143 //

prāṇo dvitīyaḥ svayuto vanaducchaktibhiḥ paraḥ /

itīritā tryakṣarākhyā nityeyaṃ kulasuṃdarī // NarP_1,88.144 //

yasyāḥ smaraṇa mātreṇa sarvajñatvaṃ prajāyate /

tribhistairuditairmūlavarṇaiḥ kuryyātṣaḍaṅgakam // NarP_1,88.145 //

ādimadhyāvasāneṣu pūjājapavidhikramāt /

pratyeka taistribhirbījairdīrghasvarasamanvitaiḥ // NarP_1,88.146 //

kuryātkarāṅgavaktrāṇāṃ nyāsaṃ proktaṃ yathāvidhi /

ūrddhvaprāgdakṣiṇodakca paścimādhasnāgnabhiḥ // NarP_1,88.147 //

suvinadyantarasthaistannadātmasu yathākramam /

ādhārarandhrahṛtsvekaṃ dvitīyaṃ locanatraye // NarP_1,88.148 //

tṛtīyaṃ śrotracibuke caturthaṃ ghrāṇatāluṣu /

pañcamaṃ cāṃsanābhīṣu tataḥ pāṇipadadvaye // NarP_1,88.149 //

mūlamadhyāgrato nyasyennavadhā mūlavarṇakaiḥ /

lohitāṃ lohitākāraśaktiṃbṛdaniṣevitām // NarP_1,88.150 //

lohitāṃśukabhūṣāsraglepanāṃ ṣaṇmukhāṃbujām /

anardhyaratnaghaṭitamāṇikyamukuṭojvalām // NarP_1,88.151 //

ratnastabakasaṃbhinnalasadvakṣaḥsthalāṃ śubhām /

kāruṇyānandaparamā maruṇāṃbujaviṣṭarām // NarP_1,88.152 //

bhujairdvādaśabhiryuktāṃ sarveṣāṃ sarvavāḍhmayīm /

pravālākṣasrajaṃ padmaṃ kuṇḍikāṃ ratnanirmitām // NarP_1,88.153 //

ratnapūrṇaṃ tu caṣakaṃ luṅgīṃ vyākhyānamudrikām /

dadhānāṃ dakṣiṇairvāmaiḥ pustakaṃ cāruṇotpalam // NarP_1,88.154 //

haimīṃ ca lekhanīṃ ratnamālāṃ kaṃbuvaraṃ bhujaiḥ /

abhitaḥ stūyamānāṃ ca devagandharvakinnaraiḥ // NarP_1,88.155 //

yakṣarākṣasadaityarṣisiddhavidyādharādibhiḥ /

dhyātvaivamarcannityāṃ vāglakṣmīkāntisiddhaye // NarP_1,88.156 //

sitāṃ kevalavāksiddhyai lakṣmyai hemaprabhāmapi /

dhūmābhāṃ vairividviṣṭyai mṛtaye nigrahāya ca // NarP_1,88.157 //

nīlāṃ ca mūkīkaraṇe smarettattadapekṣayā /

ityeṣā daśamī nityāproktā te kulasundarī // NarP_1,88.158 //

nityānityāṃ tu daśamīṃ trikuṭāṃ vacmi sāṃpratam /

haṃsaśca hṛtprāṇarasādāhakarṇaiḥ samanvitaḥ // NarP_1,88.159 //

vidyayā kulasuṃdaryā yojitaḥ saṃpradāyataḥ /

nityānityatrivarṇeyaṃ ṣaḍbhiḥ kūṭākṣarairyutā // NarP_1,88.160 //

pratilomādibhī rūpairdvisaptatibhidā matā /

yasyā bhajanataḥ siddho naraḥ syātkhecaraḥ sukhī // NarP_1,88.161 //

nigrahānugrahau kartuṃ kṣamaḥ syādbhuvanatraye /

dīrghasvarasametābhyāṃ haṃsahṛbhdyāṃ ṣaḍaṅgakam // NarP_1,88.162 //

bhrūmadhye kaṇṭhahṛnnābhiguhyādhāreṣu ca kramāt /

vidyākṣarāṇi kramaśo nyasedvinduyutāni ca // NarP_1,88.163 //

vyāpakaṃ ca samastena vidhāya vidhinā punaḥ /

dhyāyetsamastasaṃpattihetoḥ sarvātmikāṃ śivām // NarP_1,88.164 //

udyadbhāskarabiṃbābhāṃ māṇikyamukuṭojjvalām /

padmarāgakṛtākalpāmaruṇāṃśukadhāriṇīm // NarP_1,88.165 //

cārusmitalasadvaktraṣaṭsarojavirājitām /

prativaktraṃ trinayanāṃ bhujairdvādaśabhiryutām // NarP_1,88.166 //

pāśākṣaguṇapuṇḍrekṣucāpakheṭatriśūlakān /

karairvāmairdadhānāṃ ca aṅkuśaṃ pustakaṃ tathā // NarP_1,88.167 //

puṣpeṣumaṃbujaṃ caiva nṛkapālābhaye tathā /

dadhānāṃ dakṣiṇairhastairdhyāyeddevīmananyadhīḥ // NarP_1,88.168 //

ityeṣaikā daśī proktā dvādaśīṃ śṛṇu nārada /

tvaritoyāntyamādyaṃ syādyutidohacarasvayuk // NarP_1,88.169 //

hṛñca dāhakṣmāsvayutaṃ vajreśīpañcamaṃ tathā /

marutsvayukto madhyāḍhyo daśamyāḥ parataḥ punaḥ // NarP_1,88.170 //

bhūmī rasākṣmāsvayutā vajreśītyaṣṭamaḥ kramāt /

ṣaḍakṣarāṇi tvaritā tṛtīyaṃ tadanantaram // NarP_1,88.171 //

dyutirdāhacarasvena asyā ādyamanantaram /

uktā nīlapatākākhyā nityā saptadaśākṣarī // NarP_1,88.172 //

dvidvipakṣākṣiṣaḍvarṇairmantrotthairaṅgakalpanam /

śrotrādināsāyugale vāci kaṇṭhe hṛdi kramāt // NarP_1,88.173 //

nābhāvādhārake 'thāpi pādasaṃdhiṣu ca kramāt /

mantrākṣarāṇi kramaśo nyasetsaptadaśāpi ca // NarP_1,88.174 //

vyāpakaṃ ca samastena vidadhyāñca yathāvidhi /

indranīlanibhāṃ bhāsvanmaṇimaulivirājitām // NarP_1,88.175 //

pañcavaktrāṃ trinayanāmaruṇāṃśukadhāriṇīm /

daśahastāṃ lasanmuktāmaṇyābharaṇamaṇḍitām // NarP_1,88.176 //

ratnastabakasaṃpannadehāṃ cārusmitānanām /

pāśaṃ patākāṃ carmāpi śārṅgacāpaṃ varaṃ karaiḥ // NarP_1,88.177 //

dadhānāṃ vāmapārśvasthaiḥ sarvābharaṇabhūṣitaiḥ /

aṅkuśe ca tathā śarkti khaṅgaṃ bāṇaṃ tathābhayam // NarP_1,88.178 //

dadhānāṃ dakṣiṇairhastairāsīnāṃ padmaviṣṭare /

svākāravarṇaveṣāsyapāṇyāyudhavibhūṣaṇaiḥ // NarP_1,88.179 //

śaktivṛndairvṛtāṃ dhyāyeddevīṃ nityārcanakrame /

triṣaṭkoṇayutaṃ padmamaṣṭapatraṃ tato bahiḥ // NarP_1,88.180 //

aṣṭāsraṃ bhūpuradvandvāvṛtaṃ tatpurayugmakam /

caturdvārayutaṃ dikṣu śākhābhiśca samanvitam // NarP_1,88.181 //

kṛtvā nāmāvṛtāṃ śaktiṃ gaṇaistatrārcayecchivām /

eṣā te dvādaśī nityā proktā nīlapatākinī // NarP_1,88.182 //

samare vijayaṃ khaṅgapādukāñjanasiddhidā /

vetālayakṣiṇīceṭapiśācādiprasādhinī // NarP_1,88.183 //

nidhānabilasiddhānnasādhinī kāmacoditā /

atha trayodeśīṃ nityāṃ vakṣyāmi śṛṇu nārada // NarP_1,88.184 //

raso nabhastathā dāho vyāptakṣmāvanapūrvikā /

khena yuktā bhavennityā vijayaikākṣarā mune // NarP_1,88.185 //

vidyāyā vyañjanairdīrghasvarayuktaiścatuṣṭayam /

śeṣābhyāṃ ca dvayaṃ kuryātṣaḍaṅgāni karāṅgayoḥ // NarP_1,88.186 //

jñānendriyeṣu śrotrādiṣvatha citte ca vinyaset /

akṣarāṇi kramādbinduyutānyanyattu pūrvavat // NarP_1,88.187 //

pañca vaktrāṃ daśabhujāṃ prativaktraṃ trilocanām /

bhāsvanmukuṭavinyāsacandralekhāvirājitām // NarP_1,88.188 //

sarvābharaṇasaṃyuktāṃ pītāṃbarasamujjvalām /

udyadbhāsvadbiṃbatulyadehakāntiṃ śucismitām // NarP_1,88.189 //

śaṅkhaṃ pāśaṃ kheṭacāpau kahlāraṃ vāmabāhubhiḥ /

cakraṃ tathāṅkuśaṃ khaṅgaṃ sāyakaṃ mātuluṃ gakam // NarP_1,88.190 //

dadhānāṃ dakṣiṇairhastaiḥ prayoge bhīmadarśanām /

upāsaneti saumyāṃ ca siṃhopari kṛtāsanām // NarP_1,88.191 //

vyāghrārūḍhābhirabhitaḥ śaktibhiḥ parivāritām /

samare pūjane 'nyeṣu prayogeṣu sukhāsanām // NarP_1,88.192 //

śaktayaścāpi pūjāyāṃ sukhāsanasamanvitāḥ /

sarvā devyāḥ samākāramukhapāṇyāyudhā api // NarP_1,88.193 //

caturasradvayaṃ kṛtvā caturdvāropaśobhitam /

śākhaṣṭakasamopetaṃ tatra prāgvatsamarcayet // NarP_1,88.194 //

tadantarvṛtayugmāntaraṣṭakoṇaṃ vidhāya tu /

tadantaśca tathā padmaṃ ṣoḍaśacchadasaṃyutam // NarP_1,88.195 //

tathaivāṣṭacchada padmaṃ vidhāyāvāhya tatra tām /

tattacchaktyā vṛtāṃ samyagupacāraistathārcayet // NarP_1,88.196 //

eṣā traghayodaśī proktā vādeyuddhe jayapradā /

caturdaśīṃ pravakṣye 'tha nityāṃ vai sarvamaṅgalām // NarP_1,88.197 //

hṛdaṃbuvanayuktaṃ khaṃ nityā syātsarvamaṅgalā // NarP_1,88.198 //

ekākṣaryanayā siddho jāyate khecaraḥ kṣaṇāt /

ṣaḍdīrghāḍhyāṃ mūlavidyāṃ ṣaḍaṅgeṣu pravinyaset // NarP_1,88.199 //

tāṃ nityāṃ jātarūpābhāṃ muktāmāṇikyabhūṣaṇām /

māṇikyamukuṭāṃ netradvayapreṅkhaddayāparām // NarP_1,88.200 //

dvibhujāṃ śāsanāṃ padme tvaṣṭaṣoḍaśataddvayaiḥ /

patrairupete sacatudvāraṃbhūsadmayugmake // NarP_1,88.201 //

mātuluṅgaphalaṃ dakṣe dadhānāṃ karapaṅkaje /

vāmena nijabhaktānāṃ prayacchantīṃ dhanādikam // NarP_1,88.202 //

svasamānābhirabhitaḥ śaktibhiḥ parivāritām /

ṣaṭsaptātībhiranyābhirapsarotthābhiranvitām // NarP_1,88.203 //

prayogeṣvanyadā nityaṃ saparyāsūktaśaktikām /

eṣā caturdaśī proktā tathā pañcadaśīṃ śṛṇu // NarP_1,88.204 //

bhūḥ śūnyaṃ nabhasā bhūśca rasaścātha sthirāṃbu ca /

rayogninā yutījyāṃbumarudyuktārasā marut // NarP_1,88.205 //

nabhaśca marutā yuktaṃ rasā śūnye 'pi saṃyute /

gotrā careṇa sahitā aṃbupūrvākṣarastathā // NarP_1,88.206 //

aṃbvagnī hṛñca dāhāṃburasakṣmārayahṛtsvayuk /

haṃsaśca marutā dāhaḥ prāṇaśca marutā yutaḥ // NarP_1,88.207 //

dāhaḥ sāgniprāṇacarau jyāmarutsahitārayaḥ /

careṇāṃbu ca gotrāhṛtsāgnirjyāṃburasā svayuk // NarP_1,88.208 //

rayaḥ sāgnirjyāṃburasā punarete javī tataḥ /

dāhenānena te dviḥ syādbhasvo dāhamarutsvayuk // NarP_1,88.209 //

haṃsaḥ sadāhavahnisvo dāhakṣmāsvayutaśca saḥ /

saptadāhāstato 'syāḥ syuraṣṭamādyāstu pañca te // NarP_1,88.210 //

upāntyādhaḥ sthitaṃ nīlapatākāyā anantaram /

tvaritā tvaṃ ca bheruṇḍāṣṭamaṃ ca navanaṃ tathā // NarP_1,88.211 //

sā jvālāmālinīnityā triṣaṣṭyarṇā samīritā /

ekadvayacatuḥpañcacatuṣṭayadaśākṣaraiḥ // NarP_1,88.212 //

kuryādaṅgāni mūlārṇairāditaḥ ṣaṭkarāṅgayoḥ /

śeṣaistu vyāpakaṃ kuryāttato dhyāyetsanātanīm // NarP_1,88.213 //

jvalajjvalanasaṃkāśāṃ māṇikyamukuṭojjvalām /

ṣaḍvaktrāṃ dvādaśabhujāṃ sarvābharaṇabhūṣitām // NarP_1,88.214 //

pāśāṅkuśau khaṅgakheṭau cāpabāṇau gadādarau /

śūlavahnī varābhītī dadhānāṃ kapapaṅkajaiḥ // NarP_1,88.215 //

svapramāṇābhirabhitaḥ śaktibhiḥ parivāritām /

cārusmitalasadvaktra sarojāṃ trīkṣaṇānvatām // NarP_1,88.216 //

dhyātvaivamupacāraistairarcayettāṃ tu nityaśaḥ /

caturasradvayaṃ kṛtvā caturdvārasamanvitam // NarP_1,88.217 //

saśākhamaṣṭapatrābjamantarā tryasrakaṃ tataḥ /

ṣaṭkoṇaṃ madhyatastryasraṃ vidhāyātra śivāṃ jayet // NarP_1,88.218 //

eṣā pañcadaśī proktā ṣoḍaśīṃ śṛṇu nārada /

vāyupraṇavatattvaistu citrāsyādakṣaradvayā // NarP_1,88.219 //

yā siddhā dhanadhānyātmanidhilābhāya kalpyate /

vidyādyavāyunā kuryāddīrghasvarayujā kramāt // NarP_1,88.220 //

ṣaḍaṅgāni yathāpūrvaṃ mātṛkāṃ vidyayā nyaset /

udyadādityabiṃbābhāṃ navaratnavibhūṣaṇām // NarP_1,88.221 //

navaratnakirīṭāṃ ca citrapaṭṭāṃśukojjvalām /

caturbhujāṃ trinayanāṃ śucismitalasanmukhīm // NarP_1,88.222 //

sarvānandamayīṃ nityāṃ samastepsitadāyinīm /

caturbhujeṣu vai pāśamaṅkuśaṃ varadābhaye // NarP_1,88.223 //

dadhānāṃ maṅgalāṃ padmakarṇikāyonimadhyagām /

tacchaktibhiśca taccakre tathaivārcanamīritam // NarP_1,88.224 //

prāṇadāhau dharāyukto punarādyaṃ rase marut /

vyāsaṃ marucchaktiyutaṃ bhūḥ svayuktā tatastrayam // NarP_1,88.225 //

asyā ādyāṃ rasāyugmaṃ caraṇena prayojitam /

dāhena vahniśaktibhyāṃ yuto haṃsastataḥ param // NarP_1,88.226 //

nabhodirhṛtsadāhāṃbujyā śūnyaṃ svena saṃyutam /

aṃbu paścādviṣayuktaṃ marutā tu nabhoyutam // NarP_1,88.227 //

śūnyaṃ vyāptaṃ bhuvā haṃsaḥ pūrvāntyau syānmanutrayam /

asyāḥ ṣaṣṭhādipañcārṇā daityāsyādādya īritaḥ // NarP_1,88.228 //

ekādaśākṣarādantyā dvitīyaḥ khaṇḍa īritaḥ /

tṛtīyaḥ pañcaviṃśārṇaḥ proktā mantrā iti kramāt // NarP_1,88.229 //

bālā bījatrayādyairdvistribhirmantraiḥ ṣaḍagaṅkam /

vikīrṇakuntalāṃ nagrāṃ raktāmānandavigrahām // NarP_1,88.230 //

dadhānāṃ cintayedbāṇacāpapāśasṛṇīkaraiḥ /

tatsamānāyudhākāravarṇā devyāstu vā // NarP_1,88.231 //

ṛtusrātāḥ sphuradyonyaḥ sadānandāruṇekṣaṇāḥ /

ityeṣā kurukullānte proktā candrāvalīsvayam // NarP_1,88.232 //

vārāhīmabhidhāsyāmi lalitāyāḥ parā tanuḥ /

śuciḥ svenātha śūnyaṃ syānnabhasābhrarasisthirā // NarP_1,88.233 //

aṃbu paścādrayaḥ sāgnirmarutāṃburayau tathā /

ilasāyuto 'gniretāni punaraṃbumarudyutam // NarP_1,88.234 //

dāhāṃbumarutāhaṃsastvagninaitattrayaṃ punaḥ /

ambudāhau marudyuktau haṃso 'tha dharayā nabhaḥ // NarP_1,88.235 //

tejogninā punaḥ pañca vātaḥ svena samāyutaḥ /

toyaṃ careṇa tatpūrvaṃ toyamagniyutaṃ tataḥ // NarP_1,88.236 //

śūnyaṃ vyāptena śucinā śūnyaṃ śaktyā nabho yutam /

dāho dharā svasaharitastoyaṃ carasamanvitam // NarP_1,88.237 //

etatpūrvamadhuḥ proktaṃ catuṣṭayamataḥ param /

jyākhyena yuktā sacaro rabhaścaitasya pūrvakam // NarP_1,88.238 //

raso 'gninā punaḥ proktaṃ catuṣkā apayaṃ tataḥ /

śubhobhratā careṇāpi haṃsaḥ svena sapūrvakam // NarP_1,88.239 //

haṃso 'gninā prāk tritayaṃ hṛdayaṃ svasamāyutam /

rasaścareṇa tatpūrvamagninā ca raso yutaḥ // NarP_1,88.240 //

paścāduktastrayaṃ vāto dharayā ca nabhonvitam /

prāṇaḥ svena yutaḥ paścāddhṛdayasvayutaṃ rasaḥ // NarP_1,88.241 //

vyāptametattrayaṃ paścāddāhenāṃbu samanvitam /

gotrābharāyutā sparśo nādayukto javīyutaḥ // NarP_1,88.242 //

dāhena pūrvapūrvaṃ ca pūrvaṃ ca marutā yutam /

śūnyaṃ marutsvasahitaṃ hṛddāhenāṃbunā caraḥ // NarP_1,88.243 //

sparśo marutsvasahito hṛddāhenāṃbusaṃyutam /

jyāgniḥ svasaṃyuto haṃsastathāṃbu marutā saha // NarP_1,88.244 //

hṛdrūpreṇa svena yutaṃ rasaśca svena saṃyutaḥ /

prāṇadāhau dharāyuktau punastau vahninā viyat // NarP_1,88.245 //

vārddāhayuktamaṃbu syādiṣaṣṭyāsasvasaṃyutam /

pūrvadviruktavarṇau ca śuddhiḥ svena yutastathā // NarP_1,88.246 //

sthirā rasā vatasvena dāvau haṃsau dharā svayuk /

yutirnādavatī paścāddhṛdaṃbumarutā yutam // NarP_1,88.247 //

haṃsaśca marutā vidyaḥ daśottaraśatākṣarī /

vārāhī pañcamī viśvavijayā bhadrakaumudī // NarP_1,88.248 //

vārtālīti ca vikhyātā staṃbhanādyakhileṣṭadā /

aṅgāni kuryānmantrārṇaiḥ saptabhiṣaḍbhireva ca // NarP_1,88.249 //

daśabhiḥ saptabhiḥ saptasaṃkhyairjātibhirditāḥ /

trikoṇavṛttaṣaṭkoṇavṛttadvayasamanvitam // NarP_1,88.250 //

vidhāya cakraṃ tatraiva svanāmālikhyapūjayet /

dhyāyecca devīṃ kīlāsyāṃ tataḥ kāñcanasannibhām // NarP_1,88.251 //

ākaṇṭhaṃ vanitārūpāṃ jvalatpiṅgasaroruhām /

trinetrāmaṣṭahastāṃ ca cakraṃ śaṅkhamathāṅkuśam // NarP_1,88.252 //

pāśaṃ ca muśalaṃ śīrṣamabhayaṃ varadaṃ tathā /

dadhānāṃ garuḍaskandhe sukhāsīnāṃ vicintayet // NarP_1,88.253 //

nityapūjāsu tacchaktīstatsamānāḥ smarenmune /

prayogeṣu smareddevīṃ siṃhasthāṃ vyāghragāmapi // NarP_1,88.254 //

gajārūḍhāṃ hayārūḍhāṃ tarśyārūḍhāṃ ca śaktibhiḥ /

śyāmāmapyaruṇāṃ pītāmasitāṃbhojavigrahām // NarP_1,88.255 //

tattattprayogeṣu tathā dhyāyettattadavāptaye /

aruṇāṃ pañcamīṃ vaśye pītāṃ staṃbhanake smaret // NarP_1,88.256 //

śyāmāṃ ca durgame mārge sitāṃ yuddhe 'rinaṣṭaye /

dhūmrāmuccāṭane dhyāyetsādhako dvijasattamaḥ // NarP_1,88.257 //

etāḥ ṣoḍaśa nityāste saṃkṣapātsamudīritāḥ /

bhajatāmiṣṭadāḥ sadyaḥ sarvapāpakṣayaṅkarāḥ // NarP_1,88.258 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde rādhādimantranirūpaṇaṃ nāmāṣṭāśītitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
athāsāmāvṛtisthānāṃ śaktīnāṃ samayena ca /
nāmnāṃ sahasraṃ vakṣyāmi gurudhyānapuraḥ saram // NarP_1,89.1 //

nāthā nava prakāśādyāḥ subhagāntāḥ prakīrtitāḥ /

bhūmyādīniśivāntāni viddhi tattvāni nārada // NarP_1,89.2 //

gurujanmādiparvāṇi darśāntāni ca sapta vai /

etāni prāhamanovṛttyā cintayetsādhakottamaḥ // NarP_1,89.3 //

gurustotraṃ japeccāpi tadgatenāntarātmanā /

namaste nātha bhagavañśivāya gururūpiṇe // NarP_1,89.4 //

vidyāvatārasaṃsiddhyai svaukṛtānekavigraha /

navāya navarūpāya paramārthaikarūpiṇe // NarP_1,89.5 //

sarvājñānatamobhedabhānave ciddhanāya te /

svatantrāya dayākḷptavigrahāya śivātmane // NarP_1,89.6 //

paratantrāya bhaktānāṃ bhavyānāṃ bhavyarūpiṇe /

vivekināṃ vivekāya vimarśāya vimarśinām // NarP_1,89.7 //

prakāśānāṃ prakāśāya jñānināṃ jñānarūpiṇe /

purastātpārśvayoḥ pṛṣṭhe namaḥ kuryāmuparyadhaḥ // NarP_1,89.8 //

sadā mañcittasadane vidhehi bhavadāsanam /

iti stutvā guruṃ bhaktyā parāṃ devīṃ vicintayet // NarP_1,89.9 //

gaṇeśagrahanakṣatrayoginīrāśirūpiṇīm /

devīṃ mantramayīṃ naumi mātṛkāpīṭharūpiṇīm // NarP_1,89.10 //

praṇamāmi mahādevīṃ mātṛkāṃ parameśvarīm /

kālahṛlloholollohakalānāśanakāriṇīm // NarP_1,89.11 //

yadakṣarai kamātre 'pi saṃsiddhe sparddhate naraḥ /

ravitārkṣyendukandarpaiḥ śaṅkarānalaviṣṇubhiḥ // NarP_1,89.12 //

yadakṣaraśaśijyotsnāmaṇḍitaṃ bhuvanatrayam /

vande sarveśvarīṃ devīṃ mahāśrīsiddhamātṛkām // NarP_1,89.13 //

yadakṣaramahāsūtraprotametajjagattrayam /

brahmāṇḍādikaṭāhāntaṃ tāṃ vande siddhamātṛkām // NarP_1,89.14 //

yadekādaśamādhāraṃ bījaṃ koṇatrayodbhavam /

brahmāṇḍādikaṭāhāntaṃ jagadadyāpi dṛśyate // NarP_1,89.15 //

akacādiṭatonnaddhapayaśākṣaravargiṇīm /

jyeṣṭhāṅgabāhuhṛtkaṇṭhakaṭipādanivāsinīm // NarP_1,89.16 //

naumīkārākṣaroddhārāṃ sārātsārāṃ parātparām /

praṇamāmi mahādevīṃ paramānandarūpiṇīm // NarP_1,89.17 //

athāpi yasyā jānanti na manāgapi devatāḥ /

keyaṃ kasmātkva keneti sarūpārūpabhāvanām // NarP_1,89.18 //

vande tāmahamakṣayyāṃ kṣakārākṣararūpiṇīm /

devīṃ kulakalollolaprollasantīṃ śivāṃ parām // NarP_1,89.19 //

vargānukramayogena yasyākhyomāṣṭakaṃ sthitam /

vande tāmaṣṭavargotthamahāsiddhyādikeśvarīm // NarP_1,89.20 //

kāmapūrṇajakārākhya supīṭhāntarnnivāsinīm /

caturājñākośabhūtāṃ naumi śrītripurāmaham // NarP_1,89.21 //

etatstotraṃ tu nityānāṃ yaḥ paṭhetsusamāhitaḥ /

pūjādau tasya sarvātā varadāḥ syurna saṃśayaḥ // NarP_1,89.22 //

atha te kavacaṃ devyā vakṣye navaratātmakam /

yena devāsuranarajayī syātsādhakaḥ sadā // NarP_1,89.23 //

sarvataḥ sarvadātmānaṃ lalitā pātu sarvagā /

kāmeśī purataḥ pātu bhagamālī tvanantaram // NarP_1,89.24 //

diśaṃ pātu tathā dakṣapārśvaṃ me pātu sarvadā /

nityaklinnāthaṃ bheruṇḍādiśaṃ me pātu kauṇapīm // NarP_1,89.25 //

tathaiva paścimaṃ bhāgaṃ rakṣatādvahnivāsinī /

mahāvajreśvarī nityā vāyavye māṃ sadāvatu // NarP_1,89.26 //

vāmapārśvaṃ sadā pātu itīmelaritā tataḥ /

māheśvarī diśaṃ pātu tvaritaṃ siddhidāyinī // NarP_1,89.27 //

pātu māmūrdhvataḥ śaścaddaivatākulasuṃdarī /

adho nīlapatākākhyā vijayā sarvataśca mām // NarP_1,89.28 //

karotu me maṅgalāni sarvadā sarvamaṅgalā /

dehṝndriyamanaḥ prāṇāñjvālāmālinivigrahā // NarP_1,89.29 //

pālayatvaniśaṃ cittā cittaṃ me sarvadāvatu /

kāmātkrodhāttathā lobhānmohānmānānmadādapi // NarP_1,89.30 //

pāpānmāṃ sarvataḥ śokātsaṃkṣayātsarvataḥ sadā /
asatyātkrūracintātohiṃsātaścauratastathā /
staimityācca sadā pāntu prerayantyaḥ śubhaṃ prati // NarP_1,89.31 //

nityāḥ ṣoḍaśa māṃ pāntu gajārūḍhāḥ svaśaktibhiḥ /

tathā hayasamārūḍhāḥ pāntu māṃ sarvataḥ sadā // NarP_1,89.32 //

siṃhārūḍhāstathā pāntu pāntu ṛkṣagatā api /

rathārūḍhāśca māṃ pāntu sarvataḥ sarvadā raṇe // NarP_1,89.33 //

tārkṣyārūḍhāśca māṃ pāntu tathā vyomagatāśca tāḥ /

bhūtagāḥ sarvagāḥ pāntu pāntu devyaśca sarvadā // NarP_1,89.34 //

bhūtapretapiśācāśca parakṛtyādikān gadān /

drāvayantu svaśaktīnāṃ bhūṣaṇairāyudhairmama // NarP_1,89.35 //

gajāśvadvīpipañcāsyatārkṣyārūḍhākhilāyudhāḥ /

asaṃkhyāḥ śaktayo devyaḥ pāntu māṃ sarvataḥ sadā // NarP_1,89.36 //

sāyaṃ prātarjapannityākavacaṃ sarvarakṣakam /

kadācinnāśubhaṃ paśyetsarvadānandamāsthitaḥ // NarP_1,89.37 //

ityetatkavacaṃ proktaṃ lalitāyāḥ śubhāvaham /

yasya śandhāraṇānmartyo nirbhayo vijayī sukhī // NarP_1,89.38 //

atha nāmnāṃ sahasraṃ te vakṣye sāvaraṇārcanam /

ṣoḍaśānāmapi mune svasvakramagatātmakam // NarP_1,89.39 //

lalitā cāpi vā kāmeśvarī ca bhagamālinī /

nityaklinnā ca bheruṇḍā kīrtitā vahnivāsinī // NarP_1,89.40 //

vajreśvarī tathā dūtī tvaritā kulasuṃdarī /

nityā saṃvittathā nīlapatākā vijayāhvayā // NarP_1,89.41 //

sarvamaṅgalikā cāpi jvālāmālinisaṃjñitā /

citrā ceti kramānnityāḥ ṣoḍaśapīṣṭavigrahāḥ // NarP_1,89.42 //

kurukullā ca vārāhī dve ete ceṣṭavigrahe /

vaśinī cāpi kāmeśī mohinī vimalāruṇā // NarP_1,89.43 //

tapinī ca tathā sarveśvarī cāpyatha kaulinī /

mudrāṇantanuriṣvarṇarūpā cāpārṇavigrahā // NarP_1,89.44 //

pāśavarṇaśarīrā cākurvarṇasuvapurddharā /

trikhaṇḍā sthāpanī sannirodhanī cāvaguṇṭhanī // NarP_1,89.45 //

sannidhāneṣu cāpākhyā tathā pāśāṅkuśābhidhā /

namaskṛtistathā saṃkṣobhaṇī vidrāvaṇī tathā // NarP_1,89.46 //

ākarṣaṇī ca vikhyātā tathaivāve śakāriṇī /

unmādinī mahāpūrvā kuśātho khecarī matā // NarP_1,89.47 //

bījā śaktyutthāpanā ca sthūlasūkṣmaparābhidhā /

aṇimā laghimā caiva mahimā garimā tathā // NarP_1,89.48 //

prāptiḥ prakāmitā cāpi ceśitā vaśitā tathā /

bhuktiḥ siddhistathaivecchā siddhirūpā ca kīrtitā // NarP_1,89.49 //

brāhmī māheśvarī caiva kaumārī vaiṣṇavī tathā /

vārāhīndrāṇī cāmuṇḍā mahālakṣmīsvarūpiṇī // NarP_1,89.50 //

kāmā buddhirahṝṅkāraśabdasparśasvarūpiṇī /

rūparūpā rasāhvā ca gandhavittadhṛtistathā // NarP_1,89.51 //

nābhabījāmṛtākhyā ca smṛtidehātmarūpiṇī /

kusumā mekhalā cāpi madanā madanāturā // NarP_1,89.52 //

rekhā saṃveginī caiva hyaṅkuśā mālinīti ca /

saṃkṣobhiṇī tathā vidrāviṇyākarṣaṇarūpiṇī // NarP_1,89.53 //

āhlādinīti ca proktā tathā samohinīti ca /

staṃbhinījaṃbhinīcaiva vaśaṅkaryatha rañjinī // NarP_1,89.54 //

unmādinī tathaivārthasādhinīti prakīrtitā /

saṃpattipūrṇā sā mantramayī dvandvakṣayaṅkarī // NarP_1,89.55 //

siddhiḥ saṃpatpradācaiva priyamaṅgalakāriṇī /

kāmapradā nigaditā tathā duḥkhavimocinī // NarP_1,89.56 //

mṛtyupraśamanīcaiva tathā vighnanivāriṇī /

aṅgasuṃdarikā caiva tathā saubhāgyadāyinī // NarP_1,89.57 //

jñānaiśvaryapradā jñānamayī caiva ca pañcamī /

vindhyavāsanakā ghorasvarūpā pāpahāriṇī // NarP_1,89.58 //

tathānandamayī rakṣā rūpepsitaphalapradā /

jayinī vimalā cātha kāmeśī vajriṇī bhahagā // NarP_1,89.59 //

trailokyamohanā sthānā sarvāśāparipūraṇī /

sarvasakṣobhaṇagatā saubhāgyapradasaṃsthitā // NarP_1,89.60 //

sarvārthasādhakāgārā sarvarogaharāsthitā /

sarvarakṣākarāsthānā sarvasiddhipradasthitā // NarP_1,89.61 //

sarvānandamayādhārabindusthānaśivātmikā /

prakṛṣṭā ca tathā guptā jñeyā guptatarāpi ca // NarP_1,89.62 //

saṃpradāyasvarūpā ca kulakaulanigarbhagā /

rahasyāparāparaprākṛttathaivātirahasyakā // NarP_1,89.63 //

tripurā tripureśī ca tathaiva puravāsinī /

śrīmālinī ca siddhāntā mahātripurasuṃdarī // NarP_1,89.64 //

navaratnamayadvīpanavakhaṇḍavirājitā /

kalpakodyānasaṃsthā ca ṛturūpendriyārcakā // NarP_1,89.65 //

kālamudrā mātṛkākhyā ratnadeśopadeśikā /

tattvāgrahagābhidhā mūrtistathaiva viṣayadvipā // NarP_1,89.66 //

deśakālākāraśabdarūpā saṃgītayoginī /

samastaguptaprakaṭasiddhayoginicakrayuk // NarP_1,89.67 //

vahnisūryendubhūtāhvā tathātmāṣṭākṣarāhvayā /

pañcadhāryāsvarūpā ca nānāvratasamāhvayā // NarP_1,89.68 //

niṣiddhācārarahitā siddhacihnasvarūpiṇī /

caturddhā kūrmabhāgasthā nityādyarcāsvarūpiṇī // NarP_1,89.69 //

damanādisamabhyarcā ṣaṭkarmasiddhidāyinī /

tithivārapṛthagdravyasamarcanaśubhāvahā // NarP_1,89.70 //

vāyośyanaṅgakusumā tathaivānaṅgamekhalā /

anaṅgamadanānaṅgamadanāturasāhvayā // NarP_1,89.71 //

madadeginīkā caiva tathā bhuvanapālinī /

śaśilekhā samuddiṣṭā gatilekhāhvayā matā // NarP_1,89.72 //

śraddhā prīti ratiścaiva dhṛtiḥ kāntirmanoramā /

manoharā samākhyātā tathaiva hi manorathā // NarP_1,89.73 //

madanonmādinī caiva modinī śaṅkhinī tathā /

śoṣiṇī caiva śaṅkārī siṃjinī subhagā tathā // NarP_1,89.74 //

pūṣācedvāsumanasā ratiḥ prītirdhṛtistathā /

ṛddhiḥ saumyā marīciśca tathaiva hyaṃśumālinī // NarP_1,89.75 //

śaśinī cāṅgirā chāyā tathā saṃpūrṇamaṇḍalā /

tuṣṭistathāmṛtākhyā ca ḍākinī sātha lokapā // NarP_1,89.76 //

baṭukebhāsvarūpā ca durgā kṣetreśarūpiṇī /

kāmarājasvarūpā ca tathā manmatharūpiṇī // NarP_1,89.77 //

kandarpparūpiṇī caiva tathā makaraketanā /

manobhavasvarūpā ca bhāratī varṇarūpiṇī // NarP_1,89.78 //

madanā mohinī līlā jaṃbhinī codyamā śubhā /

hlādinī drāviṇī prītī ratī raktā manoramā // NarP_1,89.79 //

sarvonmādā sarvamukhā hyabhaṅgā cāmitodyamā /

analpāvyaktavibhavā vividhākṣobhavigrahā // NarP_1,89.80 //

rāgaśaktirdveṣaśaktistathā śabdādirūpiṇī /

nityā nirañjanā klinnā kledenī madanāturā // NarP_1,89.81 //

madadravā drāviṇī ca draviṇī caiti kīrtitā /

madāvilā maṅgalā ca manmathānī manasvinī // NarP_1,89.82 //

mohā modā mānamayī māyā mandā mitāvatī /

vijayā vimalā caiva śubhā viśvā tathaiva ca // NarP_1,89.83 //

vibhūtirvinatā caiva vividhā vinatā kramāt /

kamalā kāminī caiva kirātā kīrtirūpiṇī // NarP_1,89.84 //

kuṭṭinī ca samuddiṣṭā tathaiva kulasuṃdarī /

kalyāṇī kālakolā ca ḍākinī śākinī tathā // NarP_1,89.85 //

lākinī kākinī caiva rākinī kākinī tathā /

icchājñānā kriyākhyā cāpyāyudhāṣṭakadhāriṇī // NarP_1,89.86 //

kapardinī samuddiṣṭā tathaiva kulasuṃdarī /

jvālinī visphuliṅgā ca maṅgalā sumanoharā // NarP_1,89.87 //

kanakā kinavā vidyā vividhā ca prakīrtitā /

meṣā vṛṣāhvayā caiva mithunā karkaṭā tathā // NarP_1,89.88 //

siṃhā kanyā tulā kīṭā cāpā ca makarā tathā /

kumbhā mīnā ca sārā ca sarvabhakṣā tathaiva ca // NarP_1,89.89 //

viśvātmā vividhodbhūtacitrarūpā ca kīrtitā /

niḥsapatnā nirātaṅkā yācanācintyavaibhavā // NarP_1,89.90 //

raktā caiva tataḥ proktāvidyāprāptisvapiṇī /

hṛllekhā kledinī klinnā kṣobhiṇī madanāturā // NarP_1,89.91 //

nipandanā rāgavatī tathaiva madanāvatī /

mekhalā drāviṇī vegavatī caiva prakīrtitā // NarP_1,89.92 //

kamalā kāminī kalpā kalā ca kalitādbhutā /

kiratā ca tathā kālā kadanā kauśikā tathā // NarP_1,89.93 //

kaṃbuvādanikā caiva kātarā kapaṭā tathā /

kīrtiścāpi kumārī ca kuṅkumā parikīrtitā // NarP_1,89.94 //

bhañjinī veginī nāgā capalā peśalā satī /

ratiḥ śraddhā bhogalolā madonmattā manasvinī // NarP_1,89.95 //

vihvalā karṣiṇī lolā tathā madanamālinī /

vinodā kautukā puṇyā purāṇā parikīrtitā // NarP_1,89.96 //

vāgīśī varadā viśvā vibhavāvighnakāriṇī /

bījavighnaharā vidyā sumukhī suṃdarī tathā // NarP_1,89.97 //

sārā ca sumanā caiva tathā proktā sarasvatī /

samayā sarvagā viddhā śivā vāṇī ca kīrtitā // NarP_1,89.98 //

dūrasiddhā tathā proktātho vigrahagavatī matā /

nādā manonmanī prāṇapratiṣṭhāruṇavaibhavā // NarP_1,89.99 //

prāṇāpānā samānā ca vyānodānā ca kīrtitā /

nāgā kūrmā taca kṛkalā devadattā dhanañjayā // NarP_1,89.100 //

phaṭkārī kiṅkarārādhyā jayā ca vijayā tathā /

huṅkārī kheṭacarī caṇḍāchedinī kṣapiṇī tathā // NarP_1,89.101 //

strīhuṅkārī kṣemakārī caturakṣararūpiṇī /

śrīvidyāmatavarṇāṅgī kālī yāmyā nṛpārṇakā // NarP_1,89.102 //

bhāṣā sarasvatī vāṇī saṃskṛtā parā /

bahurūpā cittarūpā ramyānandā ca kautukā // NarP_1,89.103 //

trayākhyā paramātmākhyāpyameyavibhavā tathā /

vāksvarūpā bindusargarūpā viśvātmikā tathā // NarP_1,89.104 //

tathā traipurakandākhyā jñātrāditrividhātmikā /

āyurlakṣmīkīrtibhogasaindaryārogyadāyikā // NarP_1,89.105 //

aihikāmuṣmikajñānamayī ca parikīrtitā /

jīvākhyā vijayākhyā ca tathaiva viśvavinmayī // NarP_1,89.106 //

hṛdādividyā rūpādibhāmurūpāḥ jagadūpuḥ /

viśvamo hanikā caiva tripurāmṛtasaṃjñikā // NarP_1,89.107 //

sarvāpyāyanarūpā ca mohinī kṣobhaṇī tathā /

kledinī ca samākhyātā tathaiva ca mahodayā // NarP_1,89.108 //

saṃpatkarī halakṣārṇā sīmāmātṛtanū ratiḥ /

prītirmanobhavā vāpi proktā vārādhipā tathā // NarP_1,89.109 //

trikūṭā cāpi ṣaṭkūṭā pañcakūṭā viśuddhagā /

anāhata gatā caiva maṇipūrakasaṃsthitā // NarP_1,89.110 //

svādhiṣṭhānasamāsīnādhārasthājñāsamāsthitā /

ṣaṭtriṃśatkūṭarūpā ca pañcāśanmithunātmikā // NarP_1,89.111 //

pādukādikasiddhīśā tathā vijayadāyinī /

kāmarūpapradā vetālarūpā ca piśācikā // NarP_1,89.112 //

vicitrā vibhramā haṃsī bhīṣaṇī janarañjikā /

viśālā madanā tuṣṭā kālakaṇṭhī mahābhayā // NarP_1,89.113 //

māhendrī śaṅkhinī caindrī maṅgalā vaṭavāsinī /

mekhalā sakalā lakṣmīrmālinīviśvanāyikā // NarP_1,89.114 //

sulocanā suśobhā ca kāmadā ca vilāsinī /

kāmeśvarī nandinī ca svarṇarekhā manoharā // NarP_1,89.115 //

pramodā rāgiṇī siddhā padminī ca ratipriyā /

kalyāṇadā kalādakṣā tataśca surasundarī // NarP_1,89.116 //

vibhramā vāhakā vīrā vikalā korakākaviḥ /

siṃhanādā mahānādā sugrīvā markaṭā śaṭhā // NarP_1,89.117 //

biḍālākṣā biḍālāsyā kumārī khecarī bhavā /

mayūrā maṅgalā bhīmā dvipavaktrā kharānanā // NarP_1,89.118 //

mātaṅgī ca niśācārā vṛṣagrāhā vṛkānanā /

sairibhāsyā gajamukhā paśuvaktrā mṛgānanā // NarP_1,89.119 //

kṣobhakā maṇibhadrā ca krīḍakā siṃhacakrakā /

mahodarā sthūlaśikhā vikṛtāsyā varānanā // NarP_1,89.120 //

capalā kukkuṭāsyā ca pāvinī madanālasā /

manoharā dīrghajaṅghā sthūladantā daśānanā // NarP_1,89.121 //

sumukhā paṇḍitā kruddhā varāhāsyā saṭāmukhā /

kapaṭā kautukā kālā kiṅkarā kitavā khalā // NarP_1,89.122 //

bhakṣakā bhayadā siddhā sarvagā ca prakīrtitā /

jayā ca vijayā durgā bhadrā bhadrakarī tathā // NarP_1,89.123 //

ambikā vāmadevī ca mahāmāyāsvarūpiṇī /

vidārikā viśvamayī viśvā viśvavibhañjitā // NarP_1,89.124 //

vīrā vikṣobhiṇī vidyā vinodā bījavigrahā /

vītaśokā viṣagrīvā vipulā vijayapradā // NarP_1,89.125 //

vibhavā vividhā viprā tathaiva parikīrtitā /

manoharā maṅgalī ca madotsiktā manasvinī // NarP_1,89.126 //

māninī madhurā māyā mohinī ca tathā smṛtā /

bhadrā bhavānī bhavyā ca viśālākṣī śucismitā // NarP_1,89.127 //

kakubhā kamalā kalpā kalātho pūraṇī tathā /

nityā cāpyamṛtā caiva jīvitā ca tathā dayā // NarP_1,89.128 //

aśokā hyamalā pūrṇā pūrṇā bhāgyodyatā tathā /

vivekā vibhavā viśvā vitatā ca prakīrtitā // NarP_1,89.129 //

kāminī khecarī garvā purāṇāparameśvarī /

gaurī śivā hyameyā ca vimalā vijayā parā // NarP_1,89.130 //

pavitrā padminī vidyā viśveśī śivavallabhā /

aśeṣarūpā hyānandāṃbujākṣī cāpyaninditā // NarP_1,89.131 //

varadā vākyadā vāṇī vividhā vedavigrahā /

vidyā vāgīśvarī satyā saṃyatā ca sarasvatī // NarP_1,89.132 //

nirmalānandarūpā ca hyamṛtā manidā tathā /

pūṣā caiva tathā puṣṭistuṣṭiścāpi ratirdhṛtiḥ // NarP_1,89.133 //

śaśinī caidrikā kāntijyotsnā śrīḥ prītiraṅgagadā /

pūrṇā pūrṇāmṛtā kāmadāyinīndukalātmikā // NarP_1,89.134 //

tapinī tāpinī dhūmrā marīcirjvālinī ruciḥ /

suṣumṇā bhogadā viśvā bādhinī dhārinī dhāriṇī kṣamā // NarP_1,89.135 //

dhūmrārcirūṣmā jvalinī jvālinī visphuliṅginī /

suśrīḥ svarūpā kapilā havyakavyavahā tathā // NarP_1,89.136 //

ghasmarā viśvakavalā lolākṣī lolajihvikā /

sarvabhakṣā sahasrākṣī niḥsaṃgā ca gatipriyā // NarP_1,89.137 //

arcityācāprameyā ca pūrṇarūpā durāsadā /

sarvā saṃsiddhirūpā ca pāvanītyekarūpiṇī // NarP_1,89.138 //

tathā yāmalavedhākhyā śākte vedasvarūpiṇī /

tathā śāṃbhavavedhā ca bhāvanāsiddhisṛcinī // NarP_1,89.139 //

vahnirūpā tathā dasrā hyamāvighnā bhujaṅgamā /

ṣaṇmukhā ravirūpā ca mātā durgā diśā tathā // NarP_1,89.140 //

dhanadā keśavā cāpi yamī caiva harā śaśā /

aśvinī ca yamī vahni rūpā dhātrīti kīrtitā // NarP_1,89.141 //

candrā śivāditirjīvā sarpiṇī pitṛrūpiṇī /

aryamṇā ca bhagā sūryā tvāṣṭrimārutisaṃjñikā // NarP_1,89.142 //

indrāgnirūpā mitrā cāpīndrāṇī nirṛtirjalā /

vaiśvadevī haritabhūrvāsavī varuṇā jayā // NarP_1,89.143 //

ahirbudhnyā pūṣaṇī ca tathā kāraskarāmalā /

uduṃbarā jaṃbukā ca khadirā kṛṣṇārūpiṇī // NarP_1,89.144 //

vaṃśā ca pippalā nāgā rohiṇā ca palāśakā /

pakṣakā ca tathāmbaṣṭhā bilvācārjunarūpiṇī // NarP_1,89.145 //

vikaṅkatā ca kakubhā saralā cāpi sarjikā /

vañjulā panasārkā ca śamī halipriyāmrakā // NarP_1,89.146 //

nimbā madhūkasaṃjñā cāpyaśvatthā ca gajāhvayā /

nāginī sarpiṇī caiva śunī cāpi biḍālikī // NarP_1,89.147 //

chāgī mārjārikā mūṣī vṛṣabhā māhiṣī tathā /

śārdūlī sairibhī vyāghrī hariṇī ca mṛgī śunī // NarP_1,89.148 //

kapirūpā ca goghaṇṭā vānarī ca narāśvinī /

nagā gaurhastinī ceti tathā ṣaṭcakravāsinī // NarP_1,89.149 //

trikhaṇḍā tīrapālākhyā bhrāmaṇī draviṇī tathā /

somā sūryā tithirvārā yogārkṣā karaṇātmikā // NarP_1,89.150 //

yakṣiṇī tāraṇā vyomaśabdādyāprāṃṇinī ca dhīḥ /

krodhinī staṃbhinī caṇḍoñcaṇḍā brāhmādirūpiṇī // NarP_1,89.151 //

siṃhasthā vyāghragā caiva gajāśvagaruḍasthitā /

bhaumāpyā taijasīvāyurūpīṇī nābhasā tathā // NarP_1,89.152 //

ekāvaktrā caturvaktrā navaktrā navavaktrā kalānanā /

pañcaviṃśativaktrā ca ṣaḍviṃśadvadanā tathā // NarP_1,89.153 //

ūnapañcāśadāsyā ca catuḥṣaṣṭi mukhā tathā /

ekāśītimukhā caiva śatānanasamanvitā // NarP_1,89.154 //

sthūlarūpā sūkṣmarūpā tejovigrahadhāriṇī /

vṛṇāvṛttisvarūpā ca nāthāvṛttisvarūpiṇī // NarP_1,89.155 //

tattvāvṛttisvarūpāpi nityāvṛttivapurddharā // NarP_1,89.156 //

aṅgāvṛttisvarūpā cāpyāyudhāvṛttirūpiṇī /

gurupaṅktisvarūpā ca vidyāvṛttitanustathā // NarP_1,89.157 //

brahmādyāvṛttirūpā ca parā paśyatikā tathā /

madhyamā vaikharī śīrṣakaṇṭhatālvoṣṭhadantagā // NarP_1,89.158 //

jihvāmūlagatā nāsāgatoraḥ sthalagāminī /

padavākyasvarūpā ca vedabhāṣāsvarūpiṇī // NarP_1,89.159 //

sekākhyā vīkṣaṇākhyā copadeśākhyā tathaiva ca /

vyākulākṣarasaṃketā gāyatrī praṇavādikā // NarP_1,89.160 //

japahomārcanadhyānayantratarpaṇarūpiṇī /

siddhasārasvatā mṛtyuñjayā ca tripurā tathā // NarP_1,89.161 //

gāruḍā cānnapūrṇā cāpyaśvarūḍhā navātmikā /

gaurī ca devī hṛdayā lakṣadā ca mataṅginī // NarP_1,89.162 //

niṣkatrayapadā ceṣṭā vādinī ca prakīrtitā /

rājalakṣmīrmahālakṣmīḥ siddhalakṣmīrgavānanā // NarP_1,89.163 //

ityevaṃ lalitādevyā divyaṃ nāmasahasrakam /

sarvārthasiddhidaṃ proktaṃ caturvargaphalapradam // NarP_1,89.164 //

etannityamuṣaḥkāle yo japecchuddhamānasaḥ /

sa yo gī brahmavijjñānī śivayogī tathātmavit // NarP_1,89.165 //

dvirāvṛttyā prajapato hyāyurārogyasaṃpadaḥ /

lokānurañjanaṃ nārīnṛpāvarjanakarma ca // NarP_1,89.166 //

apṛthaktvena siddhyanti sādhakasyāsya niścitam /

trirāvṛttyāsya vai puṃso viśvaṃ bhūyādvaśe 'khilam // NarP_1,89.167 //

caturāvṛttitaścāsya samīhitamanāratam /

phalatyeva prayogārhe lokarakṣākaro bhavet // NarP_1,89.168 //

pañcāvṛttyā narā nāryo nṛpā devāśca jantavaḥ /

bhajantyenaṃ sādhakaṃ ca devyāmāhitacetasaḥ // NarP_1,89.169 //

ṣaḍāvṛttyā tanmayaḥ syātsādhakaścāsya siddhayaḥ /

acireṇaiva devīnāṃ prasādātsaṃbhavanti ca // NarP_1,89.170 //

saptāvṛttyārirogādikṛtyāpasmāranāśanam /

aṣṭāvṛttyā naro bhūpānnigrahānugrahakṣamaḥ // NarP_1,89.171 //

navāvṛttyā manmathābho vikṣobhayati bhūtalam /

daśāvṛttyā paṭhennityaṃ vāglakṣmīkāntisiddhaye // NarP_1,89.172 //

rudrāvṛttyākhilarddhiśca tadāyattaṃ jagadbhavet /

arkāvṛttyā siddhibhiḥ syāddigbhirmartyo haropamaḥ // NarP_1,89.173 //

viśvāvṛttyā tu vijayī sarvataḥ syātsukhī naraḥ /

śakrāvṛttyākhileṣṭāptiḥ sarvato maṅgalaṃ bhavet // NarP_1,89.174 //

tithyāvṛttyākhilāniṣṭānayantādāpnuyānnaraḥ /

ṣoḍaśāvṛttito bhūyānnaraḥ sākṣānmaheśvaraḥ // NarP_1,89.175 //

viśvaṃ sraṣṭuṃ pālayituṃ saṃhatu ca kṣamo bhavet /

maṇḍalaṃ māsamātraṃ vā yo japedyadyadāśayaḥ // NarP_1,89.176 //

tattadevāpnuyātsatyaṃ śivasya vacanaṃ yathā /

ityetatkathitaṃ vipra nityāvṛttyarcanāśritam // NarP_1,89.177 //

nāmnāṃ sahasraṃ manaso 'bhīṣṭasaṃpādanakṣamam // NarP_1,89.178 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde lalitāstotra kavacasahasranāmakathanaṃ nāmaikonanavatitamo 'dhyāyāḥ // 89 //

sanatkumāra uvāca
athāto vipra nityānāṃ prayogādisamanvitam /
paṭalaṃ te 'bhidhāsyāmi nityābhyarcanadīpakam // NarP_1,90.1 //

lalitāyāstribhivarṇaiḥ sakalārtho 'bhidhīyate /

śeṣeṇa devīrūpeṇa tena syādidamīritam // NarP_1,90.2 //

aśeṣato jagatkṛtsnaṃ hṛllekhātmakamucyate /

tasyāścārthastu kathitaḥ sarvatantreṣu gopitaḥ // NarP_1,90.3 //

vyomnā prakāśamānatvaṃ grasamānatvamagninā /

tayorvimarśa īkāro bindunā tanniphaālanam // NarP_1,90.4 //

piṇḍakartari bījākhyā mantrā mālābhidhāḥ kramāt /

ekārṇavanto dvyarṇāśca tridiṅmukhārṇakāḥ // NarP_1,90.5 //

vṛttijārṇāṃllikhedaṅkairvyatyastakramayogataḥ /

tairbhedayo janaṃ kuryātsaṃdarbhāṇāmaśeṣataḥ // NarP_1,90.6 //

devyātmakaṃ samudayaṃ viśrāntiṃ ca śivātmakam /

ubhayātmakamapyātmasvarūpaṃ taiśca bhāvayet // NarP_1,90.7 //

kālenānyañca duḥkhārttivāsanānāśano dhruvam /

parāhṝntāmayaṃ sarvasvarūpaṃ cātmavigraham // NarP_1,90.8 //

sadātmakaṃ sphuratākhyamaroṣopādhivarjitam /

prakāśarūpamātmatve vastu tadbhāsate param // NarP_1,90.9 //

yata evamato loke nāstyamantraṃ yadakṣaram /

yadvidyeti samākhyātaṃ sarvathā sarvataḥ sadā // NarP_1,90.10 //

vāsareṣu tu teṣvevaṃ sarvāpattārakaṃ bhavet /

tadvidhānaṃ ca vakṣyāmi samyagāsavakalpanam // NarP_1,90.11 //

gauḍī paiṣṭī tathā mādhvītyevaṃ tattrividhaṃ smṛtam /

gatuḍamuṣṇodake kṣiptvā samāloḍya vinikṣipet // NarP_1,90.12 //

ghaṭe kācamaye tasmin dhātakīsumanorajaḥ /

khātvā bhūmau saṃdhyayostu karaiḥ saṃkṣobhya bhūyasā // NarP_1,90.13 //

māsamātre gate tasminnimagne rajasi drutam /

saṃśodhya pūjayettena gauḍī sā guḍayogataḥ // NarP_1,90.14 //

evaṃ madhusamāyogānmādhvī paiṣṭīṃ śṛṇu priya /

adhyarddhadviguṇe toye śrapayettandulaṃ śanaiḥ // NarP_1,90.15 //

dinatrayoṣite tasmindhātryaṅkurarajaḥ kṣipet /

dinamekaṃ dhṛte vāte nivāte sthāpayettataḥ // NarP_1,90.16 //

udakairlilitaṃ paścādgalitaṃ paiṣṭikaṃ madhu /

vṛkṣajaṃ phalajaṃ ceti dvividhaṃ kriyate madhu // NarP_1,90.17 //

tannirmāṇaṃ śṛṇuṣvādya yadāsvādānmanolayaḥ /

mṛdvīkāṃvātha kharjūraphalaṃ puṣpamathāpi vā // NarP_1,90.18 //

madhūkasyāṃbhasi kṣiptvā śatṛmarddhāvaśeṣitam /

prāksṛtāsavaleśena militaṃ divasadvayāt // NarP_1,90.19 //

gālitaṃ svādu pūjārhaṃ manolayakaraṃ śubham /

vārkṣaṃ tu nālikeraṃ syāddhintālasyātha tālataḥ // NarP_1,90.20 //

phalakāṇḍātsnutaṃ dugdhaṃ nītaṃ sadyo rasāvaham /

nālike raphalāntasthasalile śaśinā yute // NarP_1,90.21 //

arddhapūgaphalotthaṃ tu ramaṃ saṃkṣipya tāpayet /

ātape sadya evaitadāsavaṃ devatāpriyām // NarP_1,90.22 //

āsavairebhiruditairardhyaṃ devyai nivedayet /

devaiḥ kṛtvā tataḥ sadyo dadyāttatsiddhaye dvayam // NarP_1,90.23 //

sādhako niyatāhāraḥ samādhisthaḥ pibetsadā /

na kadācitpibotsiddho devyarthamaniveditam // NarP_1,90.24 //

pānaṃ ca tāvatkurvīta yāvatā syānmanolayaḥ /

tataḥ karoti cetsadyaḥ pātakī bhavati dhruvam // NarP_1,90.25 //

devatāguruśiṣṭānyaṃ pibannāsavamāśayā /

pātakī rājadaṇḍyaśca rikthopāsaka eva // NarP_1,90.26 //

sādhyasādhakayoretatkāmya eva samīritam /

siddhasya sarvadā proktaṃ yato 'sau tanmayo bhavet // NarP_1,90.27 //

pūjayetproktarūpastu proktarūpāśca tāḥ kramāt /

upacārairāsavaiśca matsyairmāṃsaistu saṃskṛtaiḥ // NarP_1,90.28 //

atha kāmyārcanaṃ vakṣye prayogāṃścāpi nārada /

yeṣāmācaraṇātsiddhiṃ sādhako labhate dhruvam // NarP_1,90.29 //

caitre damanakairarcetpūrṇāyāṃ madanotsavam /

vaiśākhe māsi pūrṇāyāṃ pūjayeddhemapuṣpakaiḥ // NarP_1,90.30 //

jyaiṣṭhyāṃ phalairyajenddevīṃ kadalīpanasāmnajaiḥ /

āṣāḍhyāṃ candanairelājātīkaṅkolakuṅkumaiḥ // NarP_1,90.31 //

śrāvaṇyāmāgamoktena vidhinārcetpavitrakaiḥ /

prauṣṭhapadyāṃ gandhapuṣpairyajedvā ketakīsumaiḥ // NarP_1,90.32 //

āśvāyujyāṃ kanyakārcā bhūṣāvastradhanādibhiḥ /

kārtikyāṃ kuṅkumaiścaiva niśi dīpagaṇairapi // NarP_1,90.33 //

sacandrairmārgaśīrṣyāṃ tu nālikerairapūpakaiḥ /

pauṣyāṃ saśarkaraguḍairgavāṃ dugdhaiḥ samarcayet // NarP_1,90.34 //

svarṇaraupyaiḥ paṅkajaistu māghyāṃ saugandhikādibhiḥ /

phaālgunyāṃ vividhairdravyaiḥ phalaiḥ puṣpaiḥ sugandhibhiḥ // NarP_1,90.35 //

parvatāgre yajeddevīṃ palāśakusumairniśi /

siddhadravyaiśca saptāhātkhecarīmelanaṃ bhavet // NarP_1,90.36 //

araṇye vaṭamūle vā kuñje vā dharaṇībhṛtām /

kadambagajātipuṣpābhyāṃ siddhadravyaiḥ śivāṃ yajet // NarP_1,90.37 //

māsena siddhā yakṣiṇyaḥ pratyakṣā vāñchitapradāḥ /

ketakīkusumaiḥ siddhāśceṭakā vāridhestaṭe // NarP_1,90.38 //

ājñāmabhīṣṭāṃ kurvanti raṇe māyāṃ mahādbhutām /

vasūni mālāṃ bhūṣāṃ ca dadyurasyehayāniśam // NarP_1,90.39 //

pīṭhamṛkṣadrumaiḥ kṛtvā tatra devīṃ yajenniśi /

śālmalaiḥ kusumaiḥ siddhadravyairmāsaṃ tu nirbhayam // NarP_1,90.40 //

śyaśānadeśe viprendra siddhyantyasya piśācakāḥ /

aśmapātaprahārādyairjīyādābhirdviṣaściram // NarP_1,90.41 //

nirjane vipine rātrau māsamātraṃ tu nirbhayaḥ /

yajeddevīṃ cakragatāṃ siddhadravyasamanvitām // NarP_1,90.42 //

mālatījātapunnāgaketakīmarubhiḥ kramāt /

tena siddhyanti vetālāstānāruhyecchayā caret // NarP_1,90.43 //

śmaśāne caṇḍikāgehe nirjane vipine 'pi vā /

madhyarātre yajeddevīṃ kṛṣṇavastravibhūṣaṇaiḥ // NarP_1,90.44 //

kṛṣṇacakre 'tikṛṣṇāṃ tāmatikruddhāśayo yajet /

sādhya yoniṃ tadagre tu baliṃ chindannivedayet // NarP_1,90.45 //

siddhadravyasametaṃ tu māsāttadbhālalocanāt /

jāyante bhīṣaṇāḥ kṛtyāstābhyaḥ siddhiṃ nivedayet // NarP_1,90.46 //

viśvasaṃhārasaṃtuṣṭāḥ punaretya nijecchayā /

devyā lalāṭanetre syuḥ prārthite tu tirohitāḥ // NarP_1,90.47 //

raktabhūṣāṃbarālepamālābhūṣitavigrahāḥ /

udyāne nirjane devīṃ cakre saṃcintya pūjayet // NarP_1,90.48 //

kahlāracaṃpakāśokapāṭalāśatapatrakaiḥ /

siddhadravyasamopetairmāyāḥ siddhyanti māsataḥ // NarP_1,90.49 //

yāsāṃ prasādalābhena kāmarūpo bhavennaraḥ /

yābhirviśvajayī viśvacārī viśvavinodavān // NarP_1,90.50 //

ṣaḍādhārābjamadhye tu cakraṃ saṃchitya pūjayet /

candracandanakastūrīmṛganābhimahodayaiḥ // NarP_1,90.51 //

trikālajño bhaveddevīṃ teṣu samyagvicintayet /

pūrṇapratītau bhavyāni vikale 'bhavyamīritam // NarP_1,90.52 //

devīṃ cakreṇa sahitāṃ smaredbhaktiyuto naraḥ /

vivekā vibhavā viśvā vitatā ca prakīrtitā // NarP_1,90.53 //

kāminī khecarī garvā purāṇā parameśvarī /

gaurī śivā hyameyā ca vimalā vijayā parā // NarP_1,90.54 //

pavitrā pīḍanī vidyā viśveśī śivavallabhā /

aśeṣarūpā svānandāṃbujākṣī cāpyaninditā // NarP_1,90.55 //

varadā vākyadā vāṇī vividhā vedavigrahā /

vidyā vāgīśvarī satyā saṃyatā ca sarasvatī // NarP_1,90.56 //

nirmalānandarūpā ca hyamṛtā mānadā tathā /

pūṣā caiva tathā tuṣṭiḥ puṣṭiścāpi ratirdhṛtiḥ // NarP_1,90.57 //

śāśinī candrikā kāntirjyotsnā śrīḥ prītiraṅgadā /

devīnāmāni caitāni culuke salile smaran // NarP_1,90.58 //

mātṛkāsahitāṃ vignāṃ trirāvṛttyāmṛtātmikām /

tāḍīṃ sārasvatīṃ jihvāṃ dīpākārāṃ smaranpibet // NarP_1,90.59 //

abdāñcaturvidhaṃ tasya pāṇḍityaṃ bhuvi jāyate /

evaṃ nityamuṣaḥ kāle yaḥ kuryācchuddhamānasaḥ // NarP_1,90.60 //

sa yogī brahmavijñānī śivayogī tathātmavit /

anugrahoktacakrasthāṃ devīṃ tābhirvṛtāsmaret // NarP_1,90.61 //

caṃpakendīvarairmāsādārogyamupajāyate /

jvarabhūtagrahonmādaśītakākāmalākṣihṛt // NarP_1,90.62 //

dantakarṇajvaraśiraḥ śūlagulmādi kukṣijāḥ /

vraṇapramehacchardyarśograhaṇyāmatridoṣajāḥ // NarP_1,90.63 //

sarve tathā śamaṃ yānti pūjayā parameśvarī /

dravyaṃ cakrasya nirmāṇe kāśmīraṃ samudī ritam // NarP_1,90.64 //

siṃdūraṃ gairikaṃ lākṣā daradaṃ candanadvayam /

biladvāre likhettryasraṃ ṣoḍaśatryasrasaṃyutam // NarP_1,90.65 //

daradenāsya madhyasthāṃ pūjayetparameśvarīm /

tābhistacchaktibhiḥ sākaṃ siddhadravyaiḥ sugandhibhiḥ // NarP_1,90.66 //

kusumairmāsamātreṇa nāgakanyāsamanvitam /

pātālādiṣu lokeṣu ramayatyaniśaṃ ciram // NarP_1,90.67 //

yakṣarākṣasagandharvasiddhavidyādharāṅganāḥ /

piśācā guhyakā vīrāḥ kinnirā bhujagāstathā // NarP_1,90.68 //

siddhyanti pūjanāttatra tathā tatproktakālataḥ /

kiṃśukairbhūṣaṇāvāptau pāṭalairgajasiddhaye // NarP_1,90.69 //

raktotpalairaśvasiddhau kumudaiścarasiddhaye /

utpalairuṣṭrasaṃsiddhyai tagaraiḥ paśusiddhaye // NarP_1,90.70 //

jaṃbīrairmahiṣāvāptyai lakucairajasiddhaye /

dāḍimairnidhisaṃsiddhyai madhukairgānasiddhaye // NarP_1,90.71 //

bakulairaṅganāsiddhyai kahlāraiḥ putrasiddhaye /

śatapatrairjayāvāptyai ketakairvāhanāptaye // NarP_1,90.72 //

saurabhāḍhyaiḥ prasūnaistu nityaṃ saubhāgyasiddhaye /

pūjayenmāsamātraṃ vā dviguṇaṃ triguṇaṃ tu vā // NarP_1,90.73 //

yāvatphalāvāptikāṅkṣī śarkarāghṛtapāyasaiḥ /

sacakraparivārāṃ tāṃ devīṃ salilamadhyagām // NarP_1,90.74 //

tarppayetkusumaiḥ sārdhyaiḥ sarvopadravaśāntaye /

ghṛtaiḥ pūrṇāyuṣaḥ siddhyai kṣauddraiḥ saubhāgyasiddhaye // NarP_1,90.75 //

dugdhairārogyasaṃsiddhyai tribhiraiśvaryasiddhaye /
nālikerodakaiḥ prītyai himatoyairnṛpāptaye /
sarvārthasiddhaya tauryairabhiṣiñcenmaheśvarīm // NarP_1,90.76 //

pūgodyāne yajeddevīṃ siddhadravyairdivāniśam /

nivasaṃstatra tatpuṣpairjāyate manmathopamaḥ // NarP_1,90.77 //

pūrṇāsu niyattaṃ devīṃ kanyakāyāṃ samarcayan /

kṛtyāḥ pareritā mantrā vimukhāṃstān grasaṃti vai // NarP_1,90.78 //

liṅgatrayamayīṃ devīṃ cakrasthābhiśca śaktibhiḥ /

pūjayanniṣṭamakhilaṃ labhate 'tra paratra ca // NarP_1,90.79 //

śatamānakṛtaiḥ svarṇapuṣpaiḥ saurabhyavāsitaiḥ /

pūjayanmāsamātreṇa prāgjanmādyairvimucyate // NarP_1,90.80 //

tathā ratnaiśca navabhirmāsaṃ tu yadi pūjayet /

vimuktasarvapāpaughaistāṃ ca paśyati cakṣuṣā // NarP_1,90.81 //

aṃśukairarcayeddevīṃ māsamātraṃ sugandhibhiḥ /

mucyate pāpakṛtyādiduḥkhaughairitarairapi // NarP_1,90.82 //

devīrūpaṃ svamātmānaṃ cakraṃ śaktīḥ samantataḥ /

bhāvayanviṣayaiḥ puṣpaiḥ pūjayaṃstanmayo bhavet // NarP_1,90.83 //

ṣoḍaśānāṃ tu nityānāṃ pratyeka tithayaḥ kramāt /

tattittithau tadbhajanaṃ japahomādikaṃ caret // NarP_1,90.84 //

ghṛtaṃ ca śarkarā dugdhamapūpaṃ kadalīpalam /

kṣaudraṃ guḍaṃ nālikeraphalaṃ lājā tilaṃ dadhi // NarP_1,90.85 //

pṛthukaṃ caṇakaṃ mudgapāyasaṃ ca nivedayet /

kāmeśvaryādiśaktīnāṃ sarvāsāmapi coditam // NarP_1,90.86 //

ādyāyā lalitāyāstu sarvāṇyetāni sarvadā /

nivedayeñca juhuyādvahnau dadyānnṛṇāmapi // NarP_1,90.87 //

tattadvidyākṣaraproktamauṣadhaṃ tatpramāṇataḥ /

saṃpiṣya guṭikīkṛtya tābhiḥ sarvaṃ ca sādhayet // NarP_1,90.88 //

ravivāre 'ruṇāṃbhojaiḥ kumudaiḥ somavārake /

bhaume raktotpalaiḥ saumye vāre tagarasaṃbhavaiḥ // NarP_1,90.89 //

guruvāre sukahlāraiḥ śukravāre sitāṃbujaiḥ /

nīlotpalairmandavāre pūjayediṣṭamādarāt // NarP_1,90.90 //

nivedayetkramātteṣu ravivārādiṣu kramāt /

pāyasaṃ dugdhakadalīnavanītasitāghṛtam // NarP_1,90.91 //

evamiṣṭaṃ samārādhya devīṃ gandhādibhiryajet /

grahapīḍāṃ vijityāśusukhāni ca samaśnute // NarP_1,90.92 //

ardharātre tu sādhyāṃ strīṃ smaranmadanavahninā /

dahyamānāṃ hṛtasvāntāṃ mastakasthāpitāñjalim // NarP_1,90.93 //

vikīrṇakeśīmālolalocanāmaruṇāruṇām /

vāyupreṅkhatpatākāsthapadā padmakalevarām // NarP_1,90.94 //

vivekavidhurāṃ mattāṃ mānalajjābhayātigām /

cintayannarcayeñcakraṃ madhye devīṃ digaṃbarām // NarP_1,90.95 //

japādāḍimabandhūkakiṃśukādyaiḥ samarcayet /

anyaiḥ sugandhiśephaālīkusumādyaiḥ samarcayet // NarP_1,90.96 //

trisaptarātrādāyāti proktarūpā madākulā /

yāvaccharīrapātaḥ syācchāpo vānapagāsya sā // NarP_1,90.97 //

padmairaktaistrimadhvaktairhemāllakṣmīmavāpnuyāt /

tathaiva kairavai raktairaṅganāḥ svavaśaṃ nayet // NarP_1,90.98 //

samānarūpavatsāyāḥ śuklāyā goḥ payaḥplutaiḥ /

mallikāmālatījātīśatapatrairhutairbhavet // NarP_1,90.99 //

kīrtividyādhanārogyasaubhāgyavittapādikam /

āragvadhaprasūnaistu kṣaudrāktairhavanādbhavet // NarP_1,90.100 //

svarṇādistaṃ bhanaṃ śatrornṛpādīnāṃ krudho 'pi ca /

ājyāktaiḥ karavīrotthaiḥ prasūnairaruṇairhutaiḥ // NarP_1,90.101 //

raktāṃbarāṇi vanitā bhūpāmātyavaśaṃ tathā /

bhūṣāvāhanavāṇijyasiddhayaścāsya vāñchitāḥ // NarP_1,90.102 //

lavaṇaiḥ sarṣarpairairitarairvātha homataḥ /

satailāktairniśāmadhye tvānayedvāñchitāṃ vadhūm // NarP_1,90.103 //

tailāktairjuhuyātkṛṣṇadarapuṣpairniśātare /

māsādarātestasyārtirjvareṇa bhavati dhruvam // NarP_1,90.104 //

āruṣkarairdhṛtābhyaktaistadbījairniśi homataḥ /

śatrorddāhavraṇāni syurduḥsādhyāni cikitsakaiḥ // NarP_1,90.105 //

tathā tattailasaṃsiktairbījairaṅkolakairapi /

maricaiḥ sarṣapājyāktaunaśi homānusārataḥ // NarP_1,90.106 //

vāñchitāṃ vanitāṃ kāmajvarārtāmānayeddrutam /

śālibhiścājyasaṃsiktairhemācchālīnavāpnuyāt // NarP_1,90.107 //

mudgairmudgaṃ ghṛtairājyaṃ siddhairitthaṃ hutairbhavet /

sādhyarkṣavṛkṣasaṃbhūtāṃ piṣṭapādarajaḥkṛtām // NarP_1,90.108 //

rājīmarīciloṇotthāṃ puttalīṃ juhuyānniśi /

prapadābhyāṃ ca jaṅghābhyāṃ jānubhyāmuruyugmataḥ // NarP_1,90.109 //

nābheradhastāddhṛdayādbhinnenākaṇṭhastathā /

śirasā ca sutīkṣṇena cchitvā śastreṇa vai kramāt // NarP_1,90.110 //

evaṃ dvādaśadhā homānnaranārīnarādhipāḥ /

vaśyā bhavanti saptāḍājjvarārttīścāsya vāñchayā // NarP_1,90.111 //

piṣṭena guḍayuktena maricairjīrakairyutām /

kṛtvā puttalikāṃ sādhyanāmayuktāmatho hṛdi // NarP_1,90.112 //

sanāmahomasaṃpātaghṛtepācyatāṃ punaḥ /

spṛśannijakarāgreṇa sahasraṃ prajapenmanum // NarP_1,90.113 //

abhyarcya tad ghṛtābhyaktaṃ bhakṣayettaddhiyā japan /

naranārīnṛpāstasya vaśyāḥ syurmaraṇāvadhiṃ // NarP_1,90.114 //

śaktayaṣṭagandhaṃ saṃpiṣya kanyayā śiśire jale /

tena vai tilakaṃ bhāle dhārayanvaśayejjagat // NarP_1,90.115 //

śālitandulamādāya prasthaṃ bhāṇḍe nave bhipet /

samānavarṇevatsāyā raktāyā goḥ payastathā // NarP_1,90.116 //

dvuguṇaṃ tatra nikṣipya śrapayetsaṃskṛte 'nale /

ghṛtena siktaṃ sikthaṃ tu kṛtvā tatsasitaṃ kare // NarP_1,90.117 //

vidhāya vidyāmaṣṭorddhūśataṃ jasvā hunettataḥ /

evaṃ homo mahālakṣmīmāvahetpratipatkṛtaḥ // NarP_1,90.118 //

śukravāreṣvapi tathā varṣānnṛpasamo bhavet /

pañcamyāṃ tu viśeṣeṇa prāgvaddhomaṃ samācaret // NarP_1,90.119 //

tasyāṃ tithau trimadhvaktairmallikādyaiḥ sitairhunet /

annājyābhyāṃ ca niyataṃ hutvānnāḍhyo bhavennaraḥ // NarP_1,90.120 //

yadyaddhi vāñchitaṃ vastu tattatsarvaṃ tu sarvadā /

ghṛtahomādavāpnoti tathaiva tilatandulaiḥ // NarP_1,90.121 //

aruṇaiḥ paṅkajairhemaṃ kurvaṃstrimadhurāplutaiḥ /

maṇḍalāllabhate lakṣmīṃ mahatīṃ ślādhyavigrahām // NarP_1,90.122 //

kahlāraiḥ kṣaudrasaṃsiktaiḥ pūrṇādyaṃ taddināvadhi /

juhuyānnityaśo bhaktyā sahasraṃ vikacaiḥ śubhaiḥ // NarP_1,90.123 //

sa tu kīrtiṃ dhanaṃ putrānprāpnuyānnātra saṃśayaḥ /

caṃpakaiḥ kṣaudrasaṃsiktaiḥ sahasrahavanāddhruvam // NarP_1,90.124 //

labhate svarṇaniṣkāṇāṃ śataṃ māsena nārada /

pāṭalairghṛtasaṃsiktaistrisahasraṃ hutaistathā // NarP_1,90.125 //

darśādimāsāllabhate citrāṇi vasanāni ca /

karpūracandanādyāni sugandhāni tu māsataḥ // NarP_1,90.126 //

vastūni labhate hṛdyairanyairbhogopayogibhiḥ /

śālibhiḥ kṣīrasiktābhiḥ saptamīṣu śataṃ hutam // NarP_1,90.127 //

tena śālisamṛddhiḥ syājmāsaiḥ ṣaḍrabhirasaṃśayam /

tilairhutaistu divasairvarṣādārogyamāpnuyāt // NarP_1,90.128 //

svajanmarkṣatriṣu tathā dūrvābhirjjuhuyānnaraḥ /

nirātaṅko mahābhogaḥ śataṃ varṣāṇi jīvati // NarP_1,90.129 //

guḍūcītiladūrvābhistriṣu janmasu vā hunet /

tenāyuḥśrīyaśobhogapuṇyanidhyādimānbhavet // NarP_1,90.130 //

ghṛtapāyasadugdhaistu hutaisteṣu triṣu kramāt /

āyurārogyavibhavairnṛpāmātyo bhavettathā // NarP_1,90.131 //

saptamyāṃ kadalīhomātsaubhāgyaṃ labhate 'nvaham /

dūrvātrikaistu prādeśamānaistrisvādusaṃyutaiḥ // NarP_1,90.132 //

juhuyāddinaśo ghore sannipātajvare tathā /

taddineṣu japedvidyāṃ nityaśaḥ salilaṃ spṛśan // NarP_1,90.133 //

sahasravāraṃ tattoyaiḥ snānaṃ pānaṃ samācaret /

pākādyamapi tairava kuryādrogavimuktaye // NarP_1,90.134 //

sādhyarkṣavṛkṣasaṃcūrṇaṃ tryūṣaṇaṃ sarṣapaṃ tilam /

piṣṭaṃ ca sādhyapādottharajasā ca samanvitam // NarP_1,90.135 //

kṛtvā puttalikāṃ samyagdhṛdaye nāmasaṃyutām /

prāgvacchitvāyasaistīkṣṇaiḥ śastraiḥ puttalikāṃ hanet // NarP_1,90.136 //

evaṃ dinaiḥ saptabhistu sādhyo vaśyo bhaveddṛḍham /

tathāvidhāṃ puttalikāṃ kuṇḍamadhye nikhanya ca // NarP_1,90.137 //

uparyagniṃ nidhāyātha vidyayā dinaśo hunet /

trisahasraṃ triyamāyāṃ sarṣapaistadrasāplutaiḥ // NarP_1,90.138 //

śatayojanadūrādapyānayedvanitāṃ balāt /

vaśayedvanitāṃ hāeṃmātkauśikairmadhumiśritaiḥ // NarP_1,90.139 //

nālikeraphalope tairguḍairlakṣmīmavāpnuyāt /

tathājyasiktaiḥ kahlāraiḥ kṣīrāktairaruṇotpalaiḥ // NarP_1,90.140 //

trimadhvaktaiścaṃparkaśca prasūnairbakulodbhavaiḥ /

madhūkajaiḥ prasūnaiśca hutaiḥ kanyāmavāpnuyāt // NarP_1,90.141 //

punnāgajairhutairvastrāṇyājyairiṣṭamavāpnuyāt /

māhiṣairmahiṣīrājairajān gavyaiśca gāstathā // NarP_1,90.142 //

avāpnoti hutairājyaiḥ ratnai ratnaṃ ca sādhakaḥ /

śālipiṣṭamayīṃ kṛtvā puttalīṃ sasitāṃ tataḥ // NarP_1,90.143 //

hṛddeśanyastanāmārṇāṃ pacettailājyayorniśi /

tanmanāśca divārātrau vidyājaptāṃ tu bhakṣayet // NarP_1,90.144 //

saptarātraprayogeṇa naro nārī nṛpo 'pi vā /

dāsavadvaśamāyāti cittaprāṇādi cārpayet // NarP_1,90.145 //

hayāripuṣpairaruṇaiḥ sitairvā juhuyāttathā /

trisaptarātrānmahatīmavāpnoti śriyannaraḥ // NarP_1,90.146 //

chāgamāṃsaistrimadhvaktairhemātsvarṇamavāpnuyāt /

kṣīrāktaiḥ sasyasaṃpannāṃ bhuvamāpnoti maṇḍalāt // NarP_1,90.147 //

padmākṣairhavanāllakṣmīmavāpnoti tribhirdinaiḥ /

bilvairdaśāṃśaṃ juhuyānmantrādyaiḥ sādhane jape // NarP_1,90.148 //

evaṃ saṃsiddhamantrastu mantritaiśculukodakaiḥ /

phaṇidaṣṭamṛtānāṃ tu mukhe saṃtāḍya jīvayet // NarP_1,90.149 //

tatkarṇayorjapanvidyāṃ yaṣṭyā vā japasiddhayā /

saṃtāḍyaśīrṣaṃ sahasā mṛtamutthāpayediti // NarP_1,90.150 //

kṛtvā yoniṃ kuṇḍamadhye tatrāgnau vidhivaddhrunet /

tilasarṣapagodhūmaśālidhānyayavairhunet // NarP_1,90.151 //

trimadhvaktairekaśo vā sametairvā samṛddhaye /

bakulaiścaṃpakairabjaiḥ kahlārairaruṇotpalaiḥ // NarP_1,90.152 //

kairavairmallikākundamadhūkairindirāptaye /

aśokaiḥ pāṭalairvilvairjātīvikaṅkataiḥ sitaiḥ // NarP_1,90.153 //

navanīlotpalairaśvaripujaiḥ karṇikārajaiḥ /

homāllakṣmīṃ ca saubhāgyaṃ nidhimāyuryaśo labhet // NarP_1,90.154 //

dūrvāṃ guḍūcīmaśvatthaṃ vaṭamāragvadhaṃ tathā /

sitārkaplakṣajaṃ hutvā cirānmucyeta rogataḥ // NarP_1,90.155 //

ikṣujaṃbūnālikeramocāguḍasitāyutaiḥ /

acalāṃ labhate lakṣmīṃ bhoktā ca bhavati dhruvam // NarP_1,90.156 //

sarṣapājyairhute mṛtyuḥ kāṣṭhāgnau vairimṛtyave /

caturaṅgulajairhemāñcaturaṅgabale ripoḥ // NarP_1,90.157 //

saptāhādrogaduḥkhārtirbhavatyeva na saṃśayaḥ /

nityaṃ nityārcanaṃ kuryāttathā homaṃ ghṛtena vai // NarP_1,90.158 //

vidyābhimantritaṃ toyaṃ pibetprātastadāptaye /

candanośīrakarpūrakastūrīrocanānvitaiḥ // NarP_1,90.159 //

kāśmīrakālāgurubhirmṛgasvedamayairapi /

pūjayecca śivāmetairgandhaiḥ sarvārthasiddhaye // NarP_1,90.160 //

sarvābhirapi nityābhiḥ prātarmātṛkayā samam /

trijaptābhiḥ pibettoyaṃ tathā vāksidvaye śivam // NarP_1,90.161 //

vidadhyātsādhanaṃ prāgvadvarṇalakṣaṃ payovrataḥ /

trisvādusiktairaruṇairaṃbujairhavanaṃ caret // NarP_1,90.162 //

japatarpaṇahomārcāsekasiddhamanurnaraḥ /

kuryāduktānprayogāṃśca na cettanmanudevatāḥ // NarP_1,90.163 //

prāṇāṃstasya grasaṃtyeva kupitāstatkṣaṇānmune /

anayā vidyayā loke yadasādhyaṃ na tatkvacit // NarP_1,90.164 //

araṇyavaṭamūle ca parvatāgraguhāsu ca /

udyānamadhyakāntāre mātṛpādapamūlataḥ // NarP_1,90.165 //

siṃdhutīre vane caitā yakṣiṇīḥ sādhayennaraḥ /

kamalaiḥ kairavai raktaiḥ sitaiḥ saugandhikotpalaiḥ // NarP_1,90.166 //

sugandhiśiphaālikayā trimadhvaktairyathāvidhi /

homātsaptasu vāreṣu tanmaṇḍalata eva vai // NarP_1,90.167 //

vijayaṃ samavāproti samare dvandvayuddhake /

mallayuddhe śastrayuddhe vāde dyūtahnaye 'pi ca // NarP_1,90.168 //

vyavahāreṣu sarvatra jayamāpnoti niścitam /

caturaṅgulajaiḥ puppairhemātsaṃstaṃbhayedarīn // NarP_1,90.169 //

tathaiva karṇikārotthaiḥ punnāgotthairnamerujaiḥ /

caṃpakaiḥ ketakai rājavṛkṣajairmādhavodbhavaiḥ // NarP_1,90.170 //

prāgvaddāreṣu juhuyātkramātpuṣpaistu saptabhiḥ /

prokteṣu staṃbhanaṃ śatrorbhaṅgo vā bhavati dhruvam // NarP_1,90.171 //

śatrornakṣatravṛkṣāgnau tatsamiddhistu homataḥ /

sarṣapājyaplutābhiste praṇamantyeva pādayoḥ // NarP_1,90.172 //

mṛtyukāṣṭhānale mṛtyupatrapuṣpaphalairapi /

samidbhirjuhuyātsamyagvāre śārcanapūrvakam // NarP_1,90.173 //

arāteścaturaṅgaṃ tu balaṃ rogārdditaṃ bhavet /

tenāsya vijayo bhūyānnidhanenāpi vā punaḥ // NarP_1,90.174 //

arkavārer'kajairidhmaiḥ samiddhe 'gnau tadudbhavaiḥ /

patraiḥ puṣpaiḥ phalaiḥ kāṇḍairmūlaiścāpi hunetkramāt // NarP_1,90.175 //

savarṇāruṇavatsāyā ghṛtasiktaistu maṇḍalāt /

arātidiṅmukho bhūtvā kuṇḍe tryasre vidhānataḥ // NarP_1,90.176 //

palāyate vā rogārtaḥ praṇamedvā bhayānvitaḥ /

palāśedhmānale tasya pañcāṅgaistadghṛtāplutaiḥ // NarP_1,90.177 //

homena somavāre ca bhavetprāgvanna saṃśayaḥ /

khādiredhmānale tasya pañcāṅgaistadghṛtāplutaiḥ // NarP_1,90.178 //

vāre bhaumasya havanāttadāpnoti suniścitam /

apāmārgasya saumye 'hni pippalasya gurordine // NarP_1,90.179 //

uduṃbarasya bhṛguje śamyā mānde 'hni goghṛtaiḥ /

śubhrapītasitaśyāmavarṇādyāḥ pūrvavattathā // NarP_1,90.180 //

tatphalaṃ samavāpnoti tatsamiddīpite 'nale /

pratipattithimārabhya pañcamyantaṃ krameṇa vai // NarP_1,90.181 //

śālīcaṇakamudgaiśca yavamāṣaiśca homataḥ /

māhiṣājyaplutaistābhistithibhiḥ samavāpnuyāt // NarP_1,90.182 //

ṣaṣṭhyādisaptamyantaṃ tu cājābhavaghṛtaistathā /

prāguktairnistuṣairhemātprāguktaphalamāpnuyāt // NarP_1,90.183 //

tadvarddhaṃ pañcake tvetaiḥ samastaiśca tiladvayaiḥ /

sitānnaiḥ pāyasaiḥ siktairāvikaistu ghṛtaistathā // NarP_1,90.184 //

havanāttadavāpnoti yadādau phalamīritam /

evaṃ nakṣatravṛkṣotthavahnau taistairmadhuplutaiḥ // NarP_1,90.185 //

havanādapi tatprāptirbhavatyeva na saṃśayaḥ /

vidyāṃ saṃsādhya pūrvaṃ tu paścāduktānaśeṣataḥ // NarP_1,90.186 //

prayogānsādhayeddhīmān maṅgalāyāḥ prasādataḥ /

saṃpūjya devatāṃ viprakumārīṃ kanyakāṃ tu vā // NarP_1,90.187 //

saśubhāvayavāṃ mugdhāṃ snātāṃ dhautāṃbarāṃ śubhām /

tathāvidhaṃ kumāraṃ vā saṃsthāpyabhyarcya vidyayā // NarP_1,90.188 //

spṛṣṭaśīrṣo japedvidyāṃ śatavāraṃ tathārcayet /

prasūnairaruṇaiḥ śubhraiḥ saurabhāḍhyairathāpi vā // NarP_1,90.189 //

dadyādgugguladhūpaṃ ca yāvatkarmāvasānakam /

tato devyā samāviṣṭe tasminsaṃpūjya bhaktitaḥ // NarP_1,90.190 //

tatastāmupacāraistaiḥ prāguktairvidyayā vratī /

prajapaṃstāṃ tataḥ pṛcchedabhīṣṭaṃ kathayecca sā // NarP_1,90.191 //

bhūtaṃ bhavadbhaviṣyaṃ ca yadanyanmanasi sthitam /

janmāntarāṇyatītāni sarvaṃ sā pūjitā vadet // NarP_1,90.192 //

tatastāṃ prāgvadabhyarcya svātmanyudvāsya tāṃ japet /

sahasravāraṃ sthiradhīḥ pūrṇātmā vicaretsukhī // NarP_1,90.193 //

madhuratrayasaṃsiktairaruṇairaṃbajaiḥ śriyam /

prāpnoti maṇḍalaṃ homātsitaiśca mahadyaśaḥ // NarP_1,90.194 //

kṣaudrāktairuptalai raktairhavanātproktakālataḥ /

suvarṇaṃ samavāpnoti nidhiṃ vā vasudhāṃ tu vā // NarP_1,90.195 //

kṣīrāktaiḥ kairavairhemātproktaṃ kāmamavāpnuyāt /

dhānyāni vividhānyāśu subhagaḥ sa bhavennaraḥ // NarP_1,90.196 //

ājyāktairutpalairhemādvāñchitaṃ samavāpnuyāt /

tadaktairapi kahlārairhavanādrājavallabhaḥ // NarP_1,90.197 //

palāśapuṣpaistrisvāduyuktaistatkālahomataḥ /

caturvidhaṃ tu pāṇḍityaṃ bhavatyeva na saṃśayaḥ // NarP_1,90.198 //

lājaistrimadhuropetaistatkālahavanena vai /

kanyakāṃ labhate patnīṃ samastaguṇasaṃyutām // NarP_1,90.199 //

nālikeraphalakṣodaṃ sasitaṃ saguḍaṃ tu vā /

kṣaudrākṣaṃ juhuyāttadvadayatnāddhanadopamaḥ // NarP_1,90.200 //

tathaivānnājyahomena satandulatilairapi /

prasūnairaruṇaistadvattathā bandhūkasaṃbhavaiḥ // NarP_1,90.201 //

sitaiḥ prasūnarvāksiddhiṃ havanātsamavāpnuyāt /

sitaraktaistumilitairāyurārogyamāpnuyāt // NarP_1,90.202 //

dūrvātrikaistrimadhvaktairhavanāttu jayecca tān /

tathā guḍūcyā homena pāyasena tilena ca // NarP_1,90.203 //

śrīkhaṇḍapaṅkakarpūramilitaiḥ śatapatrakaiḥ /

havanācchriyamāpnoti yāvadanvayagā bhavet // NarP_1,90.204 //

kuṅkumaṃ himatoyena piṣṭvā karpūrasaṃyutam /

tatpaṅka mardditairhemātkahlārairvikacaiḥ sumaiḥ // NarP_1,90.205 //

rājakalpaḥ śriyā bhūyājjīvedvarṣaśataṃ bhuvi /

niḥsapatno nirātaṅko nirdrando nirmalāśayaḥ // NarP_1,90.206 //

ikṣukāṇḍasya śakalairhavanādvastramāpnuyāt /

tathaiva karavīrotthaiḥ prasūnairaruṇaiḥ sitaiḥ // NarP_1,90.207 //

kṣaudrāktaiḥ pāṭalāpuṣpairhavanādvaśayedvadhūḥ /

tathaiva paṅkajairhemādrūpājīvāṃ vaśaṃ nayet // NarP_1,90.208 //

sarūpavatsāsitagokṣīrāktasitahomataḥ /

labhate 'nupamāṃ lakṣmīmapi pāpiṣṭhacetanaḥ // NarP_1,90.209 //

sauvīrāktaistu kārpāsabījastatkālahomataḥ /

arddhendukuṇḍe niyataṃ vaśagā ripavo mune // NarP_1,90.210 //

ariṣṭapatraistadbījaistadvahnau taistathā hutaiḥ /

mṛtyubījairnimbatailasiktairhemānnihṝnti tān // NarP_1,90.211 //

rogārtāṃsturagāṃstadvatpañcagavyairhutairdhruvam /

akṣabījaistu tailāktairhemaḥ sarvavināśanaḥ // NarP_1,90.212 //

karañjabījaiḥ saṃsiktairhemādvairī piśācavān /

tathaivākṣatarūdbhūtapañcāṅgahavanādapi // NarP_1,90.213 //

niṃbatailānvitairakṣadrumabījaistu homataḥ /

taddine syādapasmārī vairī bhavati niścitam // NarP_1,90.214 //

arāterjanmanakṣatravṛkṣendhanagate 'nale /

tadyonipiśitaistaiśca havanānmṛtyukṛdripoḥ // NarP_1,90.215 //

padmākṣabījaiḥ sarṣapatailāktairhavanāttathā /

jāyante vairiṇaḥ kuṣṭharogā dehavilopakāḥ // NarP_1,90.216 //

maricaiḥ sarṣapairhemāttailāktairmadhyarājake /

dāhajvareṇa grastaḥ syādarātistaddine dhruvam // NarP_1,90.217 //

evaṃ nigrahahomeṣu svarakṣāyai tathānvaham /

snigdhaiḥ saṃprāptasadvidyairjapahomādi kārayet // NarP_1,90.218 //

mṛtyuñjayena vā tattatprayogasthābhireva vā /

vidyābhiranyathāsiddhamantramasyāśu nāśayet // NarP_1,90.219 //

lakṣatrayaṃ kṛte proktaṃ tretāyāṃ dviguṇaṃ tathā /

dvāpare triguṇaṃ proktaṃ kalautattu caturguṇam // NarP_1,90.220 //

daśāṃśaṃ havanaṃ kāryaṃ tarpaṇaṃ taddaśāṃśataḥ /

taddaśāṃśaṃ mārjanaṃ syāddaśāṃśaṃ dvijabhojanam // NarP_1,90.221 //

evaṃ krameṇa sarvāsāṃ yā yā saṃkhyā japasya sā /

kāryā siddhyai tu vidyāyāstataḥ kuryātprayogakān // NarP_1,90.222 //

dviguṇo hi japaḥ kāryaḥ kāmeśvaryā munīśvara /

siddhe mantre prayogāṃstu vidadhīta yathā tathā // NarP_1,90.223 //

japo lakṣaṃ samākhyāto homādistaddhaśāṃśataḥ /

kartavyo bhagamālāyā vidyāsiddhyaimunīśvara // NarP_1,90.224 //

nityaklinnājapaḥ prokto lakṣaṃ homo haśāṃśataḥ /

kāryaḥ siddhyai tu vidyāyāḥ prayogānsādhayettataḥ // NarP_1,90.225 //

tato maunī payobhakṣaḥ prajapennavalakṣakam /

bheruḍāmantramuktaṃ tu śeṣaṃ kuryātprayatnataḥ // NarP_1,90.226 //

lakṣatrayaṃ japo vahnivāsinyāḥ samudīritaḥ /

anyatsarvaṃ purāvacca kāryyaṃ sādhakasattamaiḥ // NarP_1,90.227 //

mahāvajreśvarīvidyājapo lakṣatrayo mataḥ /

havanādi daśāṃśena kāryaṃ proktakrameṇa hi // NarP_1,90.228 //

atandrito japellakṣamitaṃ dūtīmanuṃ mune /

taddaśāṃśakrameṇaiva homādiḥ proktamārgataḥ // NarP_1,90.229 //

tvaritāṃ prajapellakṣapramitāṃ taddaśāṃśataḥ /

kṛtvā homādikaṃ sarvaṃ vidyāsiddhiyaimunīśvara // NarP_1,90.230 //

japo lakṣaṃ samākhyāto homādistaddaśāṃśataḥ /

vidyāyāḥ kulasundaryāḥ kartavyo dvijasattama // NarP_1,90.231 //

nityānityājapo vipratrilakṣapramito mataḥ /

homādistaddaśāṃśena proktaḥ proktavidhānataḥ // NarP_1,90.232 //

tripañcāśallakṣamukto niyamena munīśvara /

japo nityapatākāyā homādistaddaśāṃśataḥ // NarP_1,90.233 //

vijayāyā jayaḥ prokto lakṣamānena nārada /

anyatpūrvavadākhyātaṃ vidyāsiddhyai tu sādhanam // NarP_1,90.234 //

dantalakṣapramāṇena sarvamaṅgālikāṃ japet /

taddaśāṃśakrameṇaiva homādi samudīritam // NarP_1,90.235 //

aṣṭalakṣaṃ haviṣyāśī jvālāmālinikāṃ japet /

homādistaddaśāṃśena proktadravyaiḥ samīritaḥ // NarP_1,90.236 //

citrāyā bhūpalakṣaṃ tu japo homādikastataḥ /

proktena vidhinā kāryo vidyāsiddhyai munīśvara // NarP_1,90.237 //

etatsaṃkṣepataḥ proktaṃ nityāpaṭalamādita /

jñātavyaṃ sarvamevātra yantrasādhanapūrvakam // NarP_1,90.238 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde nityāpaṭalakathanaṃ nāma navatitamo 'dhyāyaḥ

sanatkumāra uvāca
atha vakṣye maheśasya mantraṃ sarvārthasādhakam /
yaṃ samārādhya manujo bhuktiṃ muktiṃ ca vindati // NarP_1,91.1 //

hṛdayaṃ sabakaḥ sūkṣmo lānto 'nantānvito marut /

pañcākṣaro manuḥ proktastārādyo 'yaṃ ṣaḍakṣaraḥ // NarP_1,91.2 //

vāmadevī munīśchandaḥ paṅktirīśo 'sya devatā /

ṣaḍbhirvarṇaiḥ ṣaḍaṅgāni kuryānmantreṇa deśikaḥ // NarP_1,91.3 //

mantravarṇādikānnyasyenmantramūrtiryathākramam /

tarjanīmadhyayorantyānāmikāṅguṣṭhake punaḥ // NarP_1,91.4 //

tāḥ syustatpuruṣāghorabhavavāmeśasaṃjñikāḥ /

vaktrahṛtpādaguhyeṣu nijamūrddhani tāḥ punaḥ // NarP_1,91.5 //

prāgyāmyavāruṇodīcyamadhyavaktreṣu pañcasu /

mantrāṅgāninyasetpaścājjātiyuktāni ṣaṭ kramāt // NarP_1,91.6 //

kurvīta golakanyāsaṃ rakṣāyai tadanantaram /

hṛdi vaktreṃ'sayorūrvoḥ kaṇṭhe nābhau dvipārśvayoḥ // NarP_1,91.7 //

pṛṣṭhe hṛdi tathā mūrdhni vadane netrayornasoḥ /

doḥpatsaṃdhiṣu sāgreṣu vinyasettadanantaram // NarP_1,91.8 //

śirovadanahṛtkukṣisorupādadvaye punaḥ /

hṛdi vaktrāṃbuje ṭaṅkamṛgā bhayavareṣvatha // NarP_1,91.9 //

vaktrāṃsahṛtsapādorujaṭhareṣu kramānnyaset /

mūlamantrasya ṣaḍa varṇānyathāvaddeśikottamaḥ // NarP_1,91.10 //

mūrdhni bhālodarāṃseṣu hṛdaye tāḥ punarnyaset /

paścādanena mantreṇa kurvīta vyāpakaṃ sudhīḥ // NarP_1,91.11 //

namostvanantarūpāya jyotirliṅgāmṛtātmane /

caturmūrtivapuśchāyābhāsitāṅgāya śaṃbhave // NarP_1,91.12 //

evaṃ nyastaśarīro 'sau cintayetpārvatīpatim /

dhyāyennityaṃ maheśānaṃ raupyaparvatasannibham // NarP_1,91.13 //

cārucandrāvataṃsaṃ ca ratnākalpojjvalāṅgakam /

paraśvadhavarābhītimṛgahastaṃ śubhānanam // NarP_1,91.14 //

padmāsīnaṃ samantāttu stutaṃ sumanasāṃ gaṇaiḥ /

vyāghrakṛtiṃ vasānaṃ ca viśvādyaṃ viśvarūpakam // NarP_1,91.15 //

trinetraṃ pañcavaktraṃ ca sarvabhītiharaṃ śivam /

tattvalakṣaṃ japenmantraṃ dīkṣitaḥ śaivavartmanā // NarP_1,91.16 //

tāvatsaṃkhyasahasrāṇi juhuyātpāyasaiḥ śubhaiḥ /

tataḥ siddho bhavenmantraḥ sādhakābhīṣṭasiddhidaḥ // NarP_1,91.17 //

devaṃ saṃpūjayetpīṭhe vāmādinavaśaktike /

vāmā jyeṣṭhā tathā raudrī kālī kalapadādikā // NarP_1,91.18 //

vikāriṇyāhvayā proktā balādyā vikariṇyatha /

balapramathanī paścātsarvabhūtadamanyatha // NarP_1,91.19 //

manonmanīti saṃproktāḥ śaivapīṭhasya śaktayaḥ /

namo bhagavate paścātsakalādi vadettataḥ // NarP_1,91.20 //

guṇātmaśaktibhaktāya tato 'nantāya tatparam /

yogapīṭhātmane bhūyo namastārādiko manuḥ // NarP_1,91.21 //

amunā manunā dadyādāsanaṃ girijāpateḥ /

mūrtiṃ mūlena saṃkalpya tatrāvāhya yajecchivam // NarP_1,91.22 //

karṇikāyāṃ yajenmūrtirīśamīśānadiggajam /

śuddhasphaṭikasaṃkāśaṃ dikṣu tatpuruṣādikā // NarP_1,91.23 //

pītāñjanaśvetaraktāḥ pradhānasadṛśāyudhāḥ /

caturvaktrasamāyuktā yathāvattāḥ prapūjayet // NarP_1,91.24 //

koṇeṣvarcennivṛttyādyāstejorūpāḥ kalāḥ kramāt /

aṅgāni kesarasthāni vighneśānpannagānyajet // NarP_1,91.25 //

anantaṃ sukhanāmānaṃ śivottamamanantaram /

ekanetramekarudraṃ trimūrtiṃ tadanantaram // NarP_1,91.26 //

paścācchīkaṇṭhanāmānaṃ śikhaṇḍinamiti kramāt /

raktapītasitāraktakṛṣṇaraktāñjanāsitān // NarP_1,91.27 //

kirīṭārpitabālendūnpadmasthānbhūṣaṇānvitān /

trinetrāñchūlavajrāstracāpahastānmanoramān // NarP_1,91.28 //

uttarādi yajetpaścādrudraṃ caṇḍeśvaraṃ punaḥ /

tato nandimahākālau gaṇeśaṃ vṛṣabhaṃ punaḥ // NarP_1,91.29 //

atha bhṛṅgiṃ riṭiṃ skandametānpadmāsanasthitān /

svarṇatoyāruṇaśyāmamuktendusitapāṭalān // NarP_1,91.30 //

indrādayastataḥ pūjyā vajrādyāyudhasaṃyutāḥ /

itthaṃ saṃpūjayeddevaṃ sahasraṃ nityaśo japet // NarP_1,91.31 //

sarvapāpavinirmuktaḥ prāpnuyādvāñchitaṃ śriyam /

dvisahasraṃ japan rogānmucyate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,91.32 //

trisanmantraṃ japanmantraṃ dīrghamāyuravāpnuyāt /

sahasravṛddhayā prajapansarvakāmānavāpnuyāt // NarP_1,91.33 //

ājyānvitaistilaiḥ śuddhairjuhuyāllakṣamādarāt /

utpātajanitān kleśānnāśayennātra saṃśayaḥ // NarP_1,91.34 //

śatalakṣaṃ japansākṣācchivo bhavati mānavaḥ /

ṣaḍakṣaraḥ śaktiruddhaḥ kathito 'ṣṭākṣaro manuḥ // NarP_1,91.35 //

ṛṣiśchandaḥ purā prokto devatā syādumāpatiḥ /

aṅgāni pūrvamuktāni saumyamīśaṃ vicintayet // NarP_1,91.36 //

bandhūkābhaṃ trinetraṃ ca śaśikhaṇḍadharaṃ vibhum /

smerāsyaṃ svakaraiḥ śūlaṃ kaṃpālaṃ varadābhaye // NarP_1,91.37 //

vahṝntaṃ cārubhūpāḍhyaṃ vāmorusthādrikanyayā /

bhujenāśliṣṭadehaṃ taṃ cintayenmanasā hṛdi // NarP_1,91.38 //

manulakṣaṃ japenmantraṃ tatsahasraṃ yathāvidhi /

juhuyānmānmadhusasiktairāragvadhasamidvaraiḥ // NarP_1,91.39 //

prākprokte pūjayetpīṭhe gandhapuṣpairumāpatim /

aṅgāvṛtairbahiḥ pūjyā hṛllekhādyā yathāpurā // NarP_1,91.40 //

madhyaprāgdakṣiṇodīcyapaścimeṣu vidhānataḥ /

yajetpūrvādipatreṣu vṛṣabhādyānanukramāt // NarP_1,91.41 //

śūlaṭaṅkākṣavalayakamaṇḍalulasatkaram /

raktākāraṃ trinayanaṃ caṇḍeśamatha pūjayet // NarP_1,91.42 //

cakraśaṅkhābhayābhīṣṭakarāṃ marakataprabhām /

durgāṃ prapūjayetsaumyāṃ trinetrāṃ cārubhūṣaṇām // NarP_1,91.43 //

kalpaśākhāntare ghaṇṭāṃ dadhānaṃ dvādaśekṣaṇam /

bālārkābhaṃ śiśuṃ kāntaṃṣaṇmukhaṃ pūjayettataḥ // NarP_1,91.44 //

nanditaṃ ca yajetsaumyāṃ ratnabhūṣaṇamaṇḍitam /

paraśvadhavarābhītiṭaṅkinaṃ śyāmavigraham // NarP_1,91.45 //

pāśāṅkuśavarābhīṣṭadhāriṇaṃ kuṅkumaprabham /

vighnanāyakamabhyarceccandrārddhakṛtaśekharam // NarP_1,91.46 //

śyāmaṃ raktotpalakaraṃ vāmāṅkanyastatatkaram /

dvinetraṃ raktavastrāḍhyaṃ senāpatimathārcayet // NarP_1,91.47 //

tato 'ṣṭamātaraḥ pūjyā brāhmādyāḥ proktalakṣaṇāḥ /

indrādikānlokapālānsvasvadikṣu samarcayet // NarP_1,91.48 //

vajrādīni tadastrāṇi tadbahiḥ kramator'cayet /

evaṃ yo bhajate mantrī devaṃ śaṃbhumumāpatim // NarP_1,91.49 //

sa bhavetsarvalokānāṃ saubhāgyaśreyasāṃ padam /

sāṃtasadyāntasaṃyukto bindubhūṣitamastakaḥ // NarP_1,91.50 //

prāsādākhyo manuḥ prokto bhajatāṃ sarvasiddhidaḥ /

ṣaḍdīrghayuktabījena ṣaḍaṅgavidhirīritaḥ // NarP_1,91.51 //

ṣaḍarṇavattu munyādyāḥ proktāścāsyāpi nārada /

īśānādyā nyasenmūrtīraṅguṣṭhādiṣu deśikaḥ // NarP_1,91.52 //

īśānākhyaṃ tatpuruṣamaghoraṃ tadanantaram /

vāmadevāhvayaṃ sadyojātabījaṃ kramādviduḥ // NarP_1,91.53 //

ukārādyaiḥ pañcahrasvaurvilomānsaṃyutaṃ ca yat /

tattadaṅgulibhirbhūyastattadikānnyaset // NarP_1,91.54 //

śirovadanahṛdguhyapādadeśe yathākramāt /

urddhaprāgdakṣiṇodīcyapaścimeṣu mukheṣu ca // NarP_1,91.55 //

tataḥ pravinyasedvidvānaṣṭatriṃśatkalāstanau /

īśānādyā ṛcaḥ samyagaṅgulīṣu yathākramāt // NarP_1,91.56 //

aṅguṣṭhādikaniṣṭhāntaṃ nyaseddeśikasattamaḥ /

mūrddhāsyahṛdayāṃbhojaguhyapāde tu tāḥ punaḥ // NarP_1,91.57 //

vaktre mūrdhādiṣu nyasya bhūyo 'ṅgāni prakalpayet /

tārapañcakamuccārya sarvajñāya hṛdīritam // NarP_1,91.58 //

amṛte tejo mālini tṛptāyeti padaṃ punaḥ /

tadante brahmaśiḥse śirogaṃ jvalitaṃ tataḥ // NarP_1,91.59 //

śikhiṃ śikhāya parato 'nādibodhāya tacchikhā /

vajriṇe vajrahastāya svatantrāya tanucchadam // NarP_1,91.60 //

saiṃ saiṃ haumiti saṃbhāṣya parato toṃ guhyaśaktaye /

netramuktaṃ ślīpaśuṃ huṃ phaḍante netraṃ śaktaye // NarP_1,91.61 //

astramuktaṃ ṣaḍaṅgāni kuryādevaṃ samāhitaḥ /

pūrvadakṣiṇapaścātprāksaumyamadhyeṣu pañcasu // NarP_1,91.62 //

vaktreṣu pañca vinyasyedīśānasya kalāḥ kramāt /

īśānaḥ sarvavidyānāṃ śaśinī prathamā kalā // NarP_1,91.63 //

īśvaraḥ sarvabhūtānāṃ maṅgalā tadanantaram /

brahmādhipatiḥ śabdānte brahmaṇo 'dhipatiḥ punaḥ // NarP_1,91.64 //

brahmeṣṭadā tṛtīyāsyācchivo me astu tatparā /

marīciḥ kathitā vipra caturthī ca sadāśive // NarP_1,91.65 //

aṃśumālinyatha parā praṇavādyā namonvitāḥ /

pūrvapaścimayāmyodagvaktreṣu tadanantaram // NarP_1,91.66 //

catasro vinyasenmantrī puruṣasya kalāḥ kramāt /

ādyā tatpurupāyeti vidmahe śāntirīritā // NarP_1,91.67 //

mahādevāya śabdānte dhīmahi syāttataḥ param /

vidyā dvitīyā kathitā tanno rudraḥ padaṃ tataḥ // NarP_1,91.68 //

pratiṣṭhā kathitā paścāttṛtīyā syātpracodayāt /

nivṛttistatparā sarvā praṇavādyā namonvitā // NarP_1,91.69 //

hṛdi cāṃsadvaye nābhikukṣau pṛṣṭhe 'tha vakṣasi /

athorasi kalā nyasyedaṣṭau mantrī yathāvidhi // NarP_1,91.70 //

aghorebhyastathā pūrvamīritā prathamā kalā /

atha ghorebhya ityante mohāsyāttadanantaram // NarP_1,91.71 //

aghorānte kṣamā paścāttṛtīyā parikīrtitā /

ghoratarebhyo nidrā syātsarvebhyaḥ sarvatatparā // NarP_1,91.72 //

vyādhistu pañcamī proktā śarvebhyastadanantaram /

mṛtyurnigaditā ṣaṣṭhī namaste astu tatparam // NarP_1,91.73 //

kṣudhā syātsaptamī rudrarūpebhyaḥ kathitā tṛṣā /

aṣṭamī kathitā etādhruvādyā namasānvitāḥ // NarP_1,91.74 //

guhyayugmoruyugmeṣu jānujaṅghāsphijoḥ punaḥ /

kaṭyāṃ pārśvadvaye vāmakalā nyasyettrayodaśa // NarP_1,91.75 //

prathamā vāmadevāya namonte syādrujā kalā /

syājjyeṣṭhāya namo rakṣā dvitīyā parikīrtitā // NarP_1,91.76 //

kalakāmā pañcamī syāttato vikaraṇāya ca /

namaḥ saṃyamanī ṣaṣṭhī kathitā tadanantaram // NarP_1,91.77 //

balakriyā saptamīṣṭā kalā vikaraṇāya ca /

namo vṛddhistvaṣṭamī syādbalānte ca sthirā kalā // NarP_1,91.78 //

paścātpramathanāyānte namo rātrirudīritā /

sarvabhūtadamanāya namonte bhrāmaṇī kalā // NarP_1,91.79 //

namonte mohinī proktā mantrajñairdvādaśī kalā /

manonmanyai namaḥ paścājjvarā proktā trayodaśī // NarP_1,91.80 //

praṇavādyāścaturthyantā namontāstu prakīrtitāḥ /

pādadostananāsāsu mūrdhni bāhuyuge nyaset // NarP_1,91.81 //

sadyojātabhavāḥ samyagaṣṭau mantrāḥ kalāḥ kramāt /

sadyojātaṃ prapadyāmi siddhiḥ syātprathamā kalā // NarP_1,91.82 //

sadyojātāya vai bhūyo namaḥ syād vṛddhirīritā /

bhavedyutistṛtīyā syādabhave tadanandaram // NarP_1,91.83 //

lakṣmī caturthī kathitā tato nātibhavepadam /

medhā syātpañcamī proktā kalābhūyo bhavasva mām // NarP_1,91.84 //

prājñā samīritā ṣaṣṭhī bhavānte syātprabhā kalā /

udbhavāya namaḥ paścātsudhā syādaṣṭamī kalā // NarP_1,91.85 //

praṇavādyāścaturthyantā kalāḥ sarvā namonvitāḥ /

aṣṭātriṃśatkalāḥ proktāḥ pañca brahmapadādikāḥ // NarP_1,91.86 //

iti vinyastadeho 'sau bhavedgaṅgādharaḥ svayam /

tataḥ samāhito bhūtvā dhyāyedevaṃ sadāśivam // NarP_1,91.87 //

sitapītāsitaśvetajapābhaiḥ pañcabhirmukhaiḥ /

akṣairyutaṃ glaumukuṭaṃ koṭipūrṇendusaṃprabham // NarP_1,91.88 //

śūlaṃ ṭaṅkaṃ kṛpāṇaṃ ca vajrāgnyahipatīnkaraiḥ /

dadhānaṃbhūṣaṇoddīptaṃ ghaṇṭāpāśavarābhayān // NarP_1,91.89 //

evaṃ dhyātvā japenmantraṃ pañcalakṣaṃ madhuplutaiḥ /

prasūnaiḥ karavīrotthairjuhuyāttahṛśāṃśataḥ // NarP_1,91.90 //

pūrvodite yajetpīṭhe martiṃ mūlena kalpayet /

āvāhya pūjayettasyāṃ mūrtāvāvaraṇaiḥ saha // NarP_1,91.91 //

śaktiṃ ḍamarukābhītivarānsaṃdadhataṃ karaiḥ /

īśānaṃ trīkṣaṇaṃ śubhramaiśānyāṃ diśi pūjayet // NarP_1,91.92 //

paraśveṇavarābhītīrdadhānaṃ vidyudujjvalam /

caturmukhaṃ tatpuruṣaṃ trinetraṃ pūrvantor'cayet // NarP_1,91.93 //

akṣasrajaṃ vedapāśau ṛṣiṇḍamarukaṃ tataḥ /

khaṭvāṅgaṃ niśitaṃ śūlaṃ kapālaṃ bibhrataṃ karaiḥ // NarP_1,91.94 //

añjanābhaṃ caturvaktraṃ bhīmadantaṃ bhayāvaham /

aghoraṃ trīkṣaṇaṃ yāmye pūjayenmantravittamaḥ // NarP_1,91.95 //

kuṅkumābhacaturvaktraṃ vāmadevaṃ trilocanam /

hariṇākṣaguṇābhītivarahastaṃ caturmukham // NarP_1,91.96 //

bālenduśekharollāsimukuṭaṃ paścime yajet /

karpūredunibhaṃ saumyaṃ sadyojātaṃ trilocanam // NarP_1,91.97 //

varābhayākṣavalayakuṭhārāndadhataṃ karaiḥ /

vilāsinaṃ smeravaktraṃ saumye samyaksamarcayet // NarP_1,91.98 //

koṇeṣvarcennivṛttyādyāstejorūpāḥ kalāḥ kramāt /

vighneśvarānanantādyānpatreṣu parito yajet // NarP_1,91.99 //

umādikāstato bāhye śakrādyānāyudhaiḥ saha /

iti saṃpūjya deveśaṃ bhaktyā paramayā yutaḥ // NarP_1,91.100 //

praṇīyennṛtyagītādyaiḥ stotramairtrīṃ manoharaiḥ /

tāro māyāviyadbindumanusvarasamanvitaḥ // NarP_1,91.101 //

pañcākṣarasamāyukto vasuvarṇo manurmataḥ /

pañcākṣaroktavatkuryādaṅganyāsādikaṃ budhaḥ // NarP_1,91.102 //

siṃdūrābhaṃ lasadratnamukuṭaṃ candramaulinam /

divyabhūṣāṅgarāgaṃ ca nāgayajñopavītinam // NarP_1,91.103 //

vāmorusthapriyorojanyastahastaṃ ca bibhratam /

vedaṭaṅkeṣmabhayaṃ dhyāyetsarveśvaraṃ śivam // NarP_1,91.104 //

aṣṭalakṣaṃ japenmantraṃ tatsahasraṃ ghṛtānvitaiḥ /

pāyasairjuhuyātpīṭhemūrtiṃ saṃkalpya mūlataḥ // NarP_1,91.105 //

aṅgairāvaraṇaṃ pūrvamanantādyairanantaram /

umādibhiḥ samuddiṣṭaṃ tṛtīyaṃ lokanāyakaiḥ // NarP_1,91.106 //

caturthaṃ pañcamaṃ teṣāmāyudhaiḥ parikīrtitam /

evaṃ pratidinaṃ devaṃ pūjayetsādhakottamaḥ // NarP_1,91.107 //

putrapautrādigāṃ lakṣmīṃ saṃprāpyahyatra modate /

tāraḥ sthirā sakarṇendurbhaghṛguḥ sargasamanvitaḥ // NarP_1,91.108 //

akṣarātmā nigadito mantro mṛtyuñjayātmakaḥ /

ṛṣaiḥ kaholo devyādigāyatrī chanda īritam // NarP_1,91.109 //

mṛtyuñjayo mahādevo devatāsya samīritaḥ /

bhṛguṇā dīrghayuktena ṣaḍaṅgāni samācaret // NarP_1,91.110 //

candrārkahutabhuṅnetraṃ smitāsyaṃ yugmapadmagam /

mudrāpāśaiṇākṣasūtralasatpāṇiṃ śaśiprabham // NarP_1,91.111 //

bhālenduvigalantpīyūṣaplutāṅgamalaṅkṛtam /

hārādyairnijakāntyā tu dhyāyedviśvavimohanam // NarP_1,91.112 //

guṇalakṣaṃ japenmantraṃ taddaśāṃśaṃ hunetsudhīḥ /

amṛtāśakalaiḥ śuddhadugdhājyasamabhiplutaiḥ // NarP_1,91.113 //

śaive saṃpūjayetpīṭhe mūrtiṃ saṃkalpamūlataḥ /

aṅgāvaraṇamārādhyapaścāllokeśvarānyajet // NarP_1,91.114 //

tadastrāṇi tato bāhye pūjayetsādhakottamaḥ /

japapūjādibhiḥ siddhe mantre 'sminmunisattama // NarP_1,91.115 //

kuryātprayogānkalyoktānabhīṣṭaphalasiddhaye /

dugdhasiktaiḥ sudhākhaṇḍairhutvā pratyahamādarāt // NarP_1,91.116 //

sahasramāsaparyantaṃ labhedāyurdhanaṃ sutān /

sudhāvaṭatitānpūrvā payaḥ sarpiḥ payo haviḥ // NarP_1,91.117 //

sapta dravyāṇi vāreṣu kramāddaśaśataṃ hunet /

saptādhikān dvijānnityaṃ bhojayenmadhurānvitam // NarP_1,91.118 //

ṛtvigbhyo dakṣiṇāṃ dadyādaruṇāṃ gāṃ payasvinīm /

guruṃ saṃprīṇayetpaścāddhanādyairdevatādhiyā // NarP_1,91.119 //

anena vidhinā sādhyaḥ kṛtyādrohajvaṃrādibhiḥ /

vimuktaḥ suciraṃ jīveccharadāṃ śatamañjasā // NarP_1,91.120 //

abhicāre jvare staṃbhaghoronmāde śirogade /

asādhyaroge kṣveḍārtauṃ mohe dāhe mahābhaye // NarP_1,91.121 //

homo 'yaṃ śāntidaḥ proktaḥ sarvābhayapradāyakaḥ /

dravyairetaiḥ prajuhuyāttrijanmasu yathāvidhi // NarP_1,91.122 //

bhojayenmadhurairbhojyairbrāhmaṇānvedapāragān /

dīrghamāyuravāpnoti vāñchitāṃ vindati śriyam // NarP_1,91.123 //

ekādaśāhutīrnityaṃ dūrvābhirjuhuyād budhaḥ /

apamṛtyujideva syādāyurārogyavarddhanam // NarP_1,91.124 //

trijanmasu sudhāvallīkāśmīrībakulodbhavaiḥ /

samidvaraiḥ kṛto homaḥ sarvamṛtyugadāpahaḥ // NarP_1,91.125 //

siddhārthairvihito homo mahājvaravināśanaḥ /

apāmārgasamiddhomaḥ sarvāmayaniṣūdanaḥ // NarP_1,91.126 //

dakṣiṇāmūrtaye pūrvaṃ tubhyaṃ padamanantaram /

vaṭamūlapadasyānte pravadecca nivāsine // NarP_1,91.127 //

dhyānaikaniratāṅgāya paścād brūyānnamaḥ padam /

rudrāya śaṃbhave tāraśaktiruddho 'yamīritaḥ // NarP_1,91.128 //

ṣaṭtriṃśadakṣaro mantraḥ sarvakāmaphalapradaḥ /

muniḥ śukaḥ samuddiṣṭaśchando 'nuṣṭupprakīrtitam // NarP_1,91.129 //

devatā dakṣiṇāmūrtirnāmnā śaṃbhurudīritaḥ /

tāraśaktiyuktaiḥ pūrvaṃ hrīmādyantaiśca mantrajaiḥ // NarP_1,91.130 //

ṣaṭṣaṣṭhāṣṭeṣu vahnyarṇairhṛdayādyaṅgakalpanam /

mūrdhni bhāle dṛśoḥ śrotre gaṇḍayugme sanāsike // NarP_1,91.131 //

āsyadoḥsaṃdhiṣu gale stanahṛnnābhimaṇḍale /

kaṭyāṃ guhye punaḥ pādasaṃdhiṣvarṇānnyasenmanoḥ // NarP_1,91.132 //

vyāpakaṃ tāraśaktibhyāṃ kuryāddehe tataḥ param /

himācalataṭe ramye siddhikinnarasevite // NarP_1,91.133 //

vividhadrumaśākhābhiḥ sarvato vāritātape /

supuṣpitairlatājālairāśliṣṭakusumadrume // NarP_1,91.134 //

śilāvivaranirgacchannirjharānilaśītale /

gāyaddevāṅganāsaṃghe nṛtyadbarhi kadambake // NarP_1,91.135 //

kūjatkokilasaṃghena mukharīkṛtadiṅmukhe /

parasparavinirmuktamātsaryamṛgasevite // NarP_1,91.136 //

jalajaiḥ sthalajaiḥ puṣpairāmodibhiralaṅkṛte /

ādyaiḥ śukādyairmunibhirajasrasukhasevite // NarP_1,91.137 //

purandaramukhairdevaiḥ sāṃganādyairvilokite /

vaṭavṛkṣaṃ mahocchrāyaṃ padmarāgaphalojjlam // NarP_1,91.138 //

gārutmatamayaiḥ patrairnibiḍairupaśobhitam /

navaratnamayākalpairlaṃbamānairalaṅkṛtam // NarP_1,91.139 //

saṃsāratāpavicchedakuśalacchāyamadbhutam /

tasya mūle susaṃkḷptaratnasiṃhāsane śubhe // NarP_1,91.140 //

āsīnamasitākalpaṃ śaraccandranibhānanam /

kailāsādrinibhaṃ tryakṣaṃ candrāṅkitakapardakam // NarP_1,91.141 //

nāsāgrālokanaparaṃ vīrāsanasamāsthitam /

bhadrāṭake kuraṅgāḍhyajānusthakarapallavam // NarP_1,91.142 //

kakṣābaddhabhujaṅgaṃ ca suprasannaṃ haraṃ smaret /

ayutadvayasaṃyuktaguṇalakṣaṃ japenmanum // NarP_1,91.143 //

taddaśāṃśaṃ tilaiḥ śuddhairjuhuyātkṣīrasaṃyutaiḥ /

pañcākṣarodite pīṭhe tadvidhānena pūjayet // NarP_1,91.144 //

bhikṣāhāro japenmāsaṃ manumenaṃ jitendriyaḥ /

nityaṃ sahasramaṣṭārddhaṃ parāṃ vindati vākchriyam // NarP_1,91.145 //

trivāraṃ japtametena payastu manunā pibet /

dakṣiṇāmūrtiṃsaṃdhyānācchāstravyākhyānakṛdbhavet // NarP_1,91.146 //

praṇavo hṛdayaṃ paścādvadedbhagavatepadam /

ṅeyutaṃ dakṣiṇāmūrtiṃ mahyaṃmedhāmudīrayet // NarP_1,91.147 //

prayaccha ṭhadvayānto 'yaṃ dvāviṃśatyakṣaro manuḥ /

muniścaturmukhaśchando gāyatrī devatoditā // NarP_1,91.148 //

tāraruddhaiḥ svarairdīrghaiḥ ṣaḍbhiraṅgāni kalpayet /

padairmantrabhavairvāpidhyānādyaṃ pūrvavanmatam // NarP_1,91.149 //

lohitogryāsanaḥ sadyo bindumānprathamaṃ tataḥ /

dvitīyaṃ vahnibījasthā dīrghā śāntīndubhūṣitā // NarP_1,91.150 //

tṛtīyā lāṅgalīśārṇamantro bījatrayānvitaḥ /

nīlakaṇṭhātmakaḥ prokto viṣadvayaharaḥ paraḥ // NarP_1,91.151 //

haradvayaṃ vahnijāyā hṛdayaṃ parikīrtitam /

kaparddine padayugaṃ śiromantra udāhṛtaḥ // NarP_1,91.152 //

nīlakaṇṭhāya ṭhadvandvaṃ śikhāmantro 'yamīritaḥ /

kālakūṭapadasyānte viṣabhakṣaṇaṅeyutam // NarP_1,91.153 //

huṃ phaṭ kavacamuddiṣṭaṃ nīlakaṇṭhina ityataḥ /

svāhāntamastrametāni pañcāgāni manorviduḥ // NarP_1,91.154 //

mūrdhni kaṇṭhe hṛdaṃbhoje kramādvījatrayaṃ nyaset /

bālārkāyutavarcaskaṃ jaṭājūṭenduśobhitam // NarP_1,91.155 //

nāgābhūṣaṃ japavaṭīṃ śūlaṃ brahmakapālakam /

khaṭvāṅgaṃ dadhataṃ dorbhistrinetraṃ cintayeddharam // NarP_1,91.156 //

lakṣatrayaṃ japenmantraṃ taddaśāṃśaṃ sasarpiṣā /

haviṣā juhuyātsamyaksaṃskṛte havyavāhane // NarP_1,91.157 //

śaivaṃ pīṭhe yajeddevaṃ nīlakaṇṭhaṃ samāhitaḥ /

mṛtyuṃ jayavidhānena viṣadvayavināśanam // NarP_1,91.158 //

agniḥ saṃvartakādityarānilau ṣaṣṭibindumān /

cintāmaṇiriti khyātaṃ bījaṃ sarvasamṛddhidam // NarP_1,91.159 //

kaśyapo munirākhyātaśchando 'nuṣṭubudāhṛtam /

arddhanārīśvaraḥ prokto devatā jagatāṃ patiḥ // NarP_1,91.160 //

rephaādivyañjanaiḥ ṣaḍbhiḥ kuryādaṅgāni ṣaṭ kramāt /

trinetraṃ nīlamaṇibhaṃ śūlapāśaṃ kapālakam // NarP_1,91.161 //

raktotpalaṃ ca hastābjairdadhataṃ cārubhūṣaṇam /

bālendubaddhamukuṭamarddhanārīśvaraṃ smaret // NarP_1,91.162 //

ekalakṣaṃ japenmantraṃ triśataṃ madhurāplutaiḥ /

tilairhunedyajetpīṭhe śaiveṅgāvaraṇaiḥ saha // NarP_1,91.163 //

vṛṣādyairmātṛbhiḥ paścāllokapālaistadāyudhaiḥ /

prāsādādyaṃ japenmantramayutaṃ rogaśāntaye // NarP_1,91.164 //

svāhāvṛttamidaṃ bījaṃ vigalatparamāmṛtam /

candrabiṃbasthitaṃ mūrdhni dhyātaṃ kṣveḍagadāpaham // NarP_1,91.165 //

pratilomasvarāḍhyā ca bījaṃ vahnigṛhe sthitam /

rephaādivyañjanollāsiṣaṭkoṇābhivṛtaṃ bahiḥ // NarP_1,91.166 //

bhūtārtasya smṛtaṃ mūrdhni bhūtamāśu vināśayet /

pīḍitāṅge smṛtaṃ tattatpīḍāṃ śamayati dhruvam // NarP_1,91.167 //

praṇavo hṛdayaṃ paścān ṅeṃtaḥ paśupatiḥ punaḥ /

tāro namo bhūtapadaṃ tato 'dhipataye dhruvam // NarP_1,91.168 //

namorudrāya yugalaṃ khaḍgarāvaṇa śabdataḥ /

viharadvitayaṃ paścānnarīnṛtyayugaṃ pṛthak // NarP_1,91.169 //

śmaśānabhasmācitānte śaraṇyāya tataḥ param /

ghaṇṭākapālamālādidharāyeti padaṃ punaḥ // NarP_1,91.170 //

vyāghracarmapadasyānte paridhānāya tatparam /

śaśāṅkakṛtaśabdānte śekharāya tataḥ param // NarP_1,91.171 //

kṛṣṇasarpapadātpaścādvadedyajñopavītine /

balayugmaṃ calāyugmamanivartakapāline // NarP_1,91.172 //

hanuyugmaṃ tato bhūtāṃstrāsayadvitayaṃ punaḥ /

bhūyo maṇḍalamadhye syātkaṭayugmaṃ tataḥ param // NarP_1,91.173 //

rudrāṅkuśena śamaya praveśayayugaṃ tataḥ /

āveśayayugaṃ paścāñcaṇḍāsipadamīrayet // NarP_1,91.174 //

dhārādhipatirudro 'yaṃ jñāpayatyagnisuṃdarī /

khaḍgarāvaṇamantro 'yaṃ saptatyūrddhaśatākṣaraḥ // NarP_1,91.175 //

bhūtādhipataye svāhā pūjāmantro 'yamīritaḥ /

siddhamantro 'yamudito japādeva prasiddhyati // NarP_1,91.176 //

ayutadvitayātpaścādbhūtādigrahaṇe kṣamaḥ /

māyā sphuradvayaṃ bhūyaḥ prasphuradvitayaṃ punaḥ // NarP_1,91.177 //

ghātayadvitayaṃ varmaphaḍantaḥ samudīritaḥ /

ekapañcāśadarṇo 'yamaghorāstraṃ mahāmanuḥ // NarP_1,91.178 //

aghoro 'sya nuniḥ proktastrivṛcchandaṃ udāhṛtam /

aghorarudraḥ saṃdiṣṭo devatā mantranāyakaḥ // NarP_1,91.179 //

hṛdayaṃ pañcabhiḥ proktaṃ śiraḥ ṣaḍbhirudāhṛtam /

śikhā daśabhirākhyātā navabhiḥ kavacaṃ matam // NarP_1,91.180 //

vasuvarṇaiḥ smṛtaṃ netraṃ daśārṇairastramīritam /

mūrdhni netrāsyakaṇṭheṣu hṛnnābhyāmūruṣu kramāt // NarP_1,91.181 //

jānujaṅghāpadadvandve rudrabhinnākṣarairnyaset /

pañcaṣaṭkāṣṭavedāṅgadvivdyabdhirasalocanaiḥ // NarP_1,91.182 //

śyāmaṃ trinetraṃ sapārḍhyaṃ raktavastrāṅgarāṅgakam /

nānāśastradharaṃ dhyāyenadaghorākhyaṃ sadāśivam // NarP_1,91.183 //

bhūtavetālakādīnāṃ kṣayo 'yaṃ nigrahe manuḥ /

tāro vānto dharāsaṃstho vāmanetrendubhūṣitaḥ // NarP_1,91.184 //

pāśī bakaḥ karṇanetravarmāstrāntaḥ ṣaḍakṣaraḥ /

manuḥ pāśupatāstrākhyo grahakṣudranivāraṇaḥ // NarP_1,91.185 //

ṣaḍbhirvarṇaiḥ ṣaḍaṅgāni huṃphaḍantaiḥ sajātibhiḥ /

madhyāhnārkaprabhaṃ bhīmaṃ tryakṣaṃ pannagabhūṣaṇam // NarP_1,91.186 //

nānāśastraṃ caturvaktraṃ smaretpaśupatiṃ haram /

varṇalakṣaṃ japenmantraṃ juhuyāttaddaśāṃśataḥ // NarP_1,91.187 //

gavyena sarpiṣā mantro saṃskṛte havyavāhane /

śaive pīṭhe yajedaṅgamātṛlokeśvarāyudhaiḥ // NarP_1,91.188 //

anena mantritaṃ toyaṃ bhūtagrastamukhe kṣipet /

sadyaḥ sa muñcati krandānmahāmantraprabhāvataḥ // NarP_1,91.189 //

anena mantritānbāṇānvisṛjedyudhi yo naraḥ /

jayetkṣaṇena nikhilāñchatrūnpārtha ivāparaḥ // NarP_1,91.190 //

varṇāntimo binduyutaḥ kṣetrapālāya hṛnmanuḥ // NarP_1,91.191 //

tārādyo vasuvarṇo 'yaṃ kṣetrapālasya kīrtitaḥ /

ṣaḍdīrghayuktabījena ṣaḍaṅgaṃ nyasya cintayet // NarP_1,91.192 //

nīlācalābhaṃ digvastraṃ sarpabhūṣaṃ trilocanam /

piṅgordhvakeśāndadhataṃ kapālaṃ ca gadāṃ smaret // NarP_1,91.193 //

lakṣamekaṃ japenmantraṃ juhuyāttaddaśāṃśataḥ /

caruṇā ghṛtasiktena tataḥ kṣetre samarcayet // NarP_1,91.194 //

dharmādikalpite pīṭhe sāṃgāvaraṇamādarāt /

tasmai saparivārāya balimetena nirharet // NarP_1,91.195 //

pūrvamehidvayaṃ paścādvidviṣaṃ puruṣaṃ dvayam /

bhañjayadvitayaṃ bhūyo nartayadvitayaṃ punaḥ // NarP_1,91.196 //

tato vighnapadadvandvaṃ mahābhairava tatparam /

kṣetrapālabaliṃ gṛhṇadvayaṃ pāvakasundarī // NarP_1,91.197 //

balimantro 'yamākhyātaḥ sarvakāmaphalapradaḥ /

sopadeśaṃ bṛhatpiṇḍe kṛtvā rātriṣu sādhakaḥ // NarP_1,91.198 //

smṛtvā yathoktaṃ kṣetreśaṃ tasya haste baliṃ haret /

balinānena santuṣṭaḥ kṣetrapālaḥ prayacchati // NarP_1,91.199 //

kāntiṃ medhāṃ balāyogyaṃ tejaḥ puṣṭiṃ yaśaḥ śriyam /

uddharedbaṭukaṃ ṅeṃtamāpaduddhāraṇaṃ tathā // NarP_1,91.200 //

kurudvayaṃ tataḥ paścādvaṭukaṃ ṅeṃtamuccaret /

śaktiruddho dhruvādiśca dvāviṃśatyakṣaro manuḥ // NarP_1,91.201 //

dvicatuḥsaptavedābdhicandrārṇairaṅgakaṃ manoḥ /

bālaṃ sphaṭikasaṃkāśaṃ tallolalasitānanam // NarP_1,91.202 //

divyākalpaiḥ pradīptāṅgaṃ tryakṣaṃ daṇḍatriśūlinam /

suprasannaṃ smareddhaktyā bhaktānāmabhayaṅkaram // NarP_1,91.203 //

varṇalakṣaṃ japenmantraṃ haviṣyāśī jitendriyaḥ /

taddaśāṃśaṃ prajuhuyānttilairmadhurasaṃyutaiḥ // NarP_1,91.204 //

dharmādikalpite pīṭhe paṅkaje cātiśobhane /

ṣaṭkoṇāntastrikoṇasthavyomapaṅkajasaṃyute // NarP_1,91.205 //

baṭukaṃ pūjayeddevaṃ sāṃgāvaraṇakaṃ kramāt /
śatrupakṣasya rudhiraṃ piśinta ca dinedine /
bhakṣayasva gaṇaiḥ sārddhaṃ sārameyasamanvitaḥ // NarP_1,91.206 //

balimantro 'yamākhyātaḥ śatrunāmnā vidarbhitaḥ /

anena balinā hṛṣṭo baṭukaḥ parasainyakam // NarP_1,91.207 //

chitvā gaṇebhyo vibhajedāmiṣaṃ kruddhamānasaḥ /

aṅkaśo vahniśikharo lāntadānta itīritaḥ // NarP_1,91.208 //

phaḍantaścaṇḍamantro 'yaṃ trivarṇātmā samīritaḥ /

asya trito muniḥ proktaśchando 'nuṣṭubudāhṛtam // NarP_1,91.209 //

caṇḍeśo devatā proktā vakṣyateṃ'gaprakalpanam /

hṛdayaṃ dīptaphaṭ proktaṃ jvalaphaṭ śira īritam // NarP_1,91.210 //

śikhājvālini phaṭ proktā vahaphaṭ kavacaṃ matam /

halaphaṭ netramākhyātaṃ sarvajvāniniphaṭ param // NarP_1,91.211 //

vinyasyaivaṃ ṣaḍaṅgāni tato devaṃ vicintayet /

caṇḍeśvaraṃ raktatanuntryakṣaṃ raktāṃbarāvṛtam // NarP_1,91.212 //

dadhataṃ ca triśūlākṣamālāṭaṃ kakamaṇḍalūn /

varṇalakṣaṃ japenmantraṃ homaṃ kuryāddaśāṃśataḥ // NarP_1,91.213 //

madhuratrayasaṃyuktairviśuddhaistilataṇḍulaiḥ /

pañcākṣarodite pīṭhe mūrtiṃ mūlena kalpayet // NarP_1,91.214 //

kūrmeśo bindusaṃyuktastataścaṇḍeśvarāya ca /

hṛdayaṃ manurākhyātaścaṇḍeśasya prapūjane // NarP_1,91.215 //

aṅgairmātṛbhirāśeśairvajrādyairāvṛtirbhavet /

śaivamantreṣu niṣṇātaścaṇḍeśvaramanuṃ japet // NarP_1,91.216 //

sarvānkāmānavāpnoti paratreha ca nandati /

śṛṇu nārada vakṣyāmi divyaṃ māheśvaraṃ stavam // NarP_1,91.217 //

yasya pāṭhena pūjāyāṃ siddhyanti manavo 'khilāḥ // NarP_1,91.218 //

dharāmbvagnimaruvdyomamakheśendvarkamūrtaye /

sarvabhūtāntarasthāya śaṅkarāya namonamaḥ // NarP_1,91.219 //

śrutyaṃ takṛtavāsāya śrutaye śrutijanmane /

atīndriyāya mahase śāśvatāya namonamaḥ // NarP_1,91.220 //

sthūlasūkṣmavibhāgābhyāmanirdeśyāya śaṃbhave /

bhavāya bhavasaṃbhūtaduḥkhahantre namonamaḥ // NarP_1,91.221 //

tarkamārgātidūrāya tapasāṃ phaladāyine /

caturvargavadānyāya sarvajñāya namonamaḥ // NarP_1,91.222 //

ādimadhyāntaśūnyāya nirastāśeṣabhītaye /

yogidhyeyāya mahate nirguṇāya namonamaḥ // NarP_1,91.223 //

viśvātmane viviktāya vilasaccandramaulaye /

kandarppadarppanāśāya kālahṝntre namonamaḥ // NarP_1,91.224 //

viṣāśanāya viharadvṛṣaskandhamupeyuṣe /

sariddāmasamābaddhakapadārya namonamaḥ // NarP_1,91.225 //

śuddhāya śuddhabhāvā śuddhānāmantarātmane /

purāntakāya pūrṇāya puṇyanāmno namonamaḥ // NarP_1,91.226 //

bhaktāya nijabhaktānāṃ bhuktimuktipradāyine /

vivāsase nivāsāya viśveṣāṃ pataye namaḥ // NarP_1,91.227 //

trimūrtimūlabhūtāya trinetrāya triśūline /

tridhāmne dhāmarūpāya janmadāya namonamaḥ // NarP_1,91.228 //

devāsuraśiroratnakirīṭāruṇitāṅghraye /

kāntāya nijakāntāyai dattārddhāya namonamaḥ // NarP_1,91.229 //

etatstotraṃ maheśasya proktaṃ sarvāghanāśanam /

śivasānnidhyadaṃ vipra sarpatantraprakāśakam // NarP_1,91.230 //

etatte sumahattantreṃ sarvadevaprakāśakam /

lokābhilāṣasaṃpūrtikriyāsādhanasaṃgatam // NarP_1,91.231 //

ye tu sāmānyataḥ proktāstantre 'sminmanavo dvija /

te tu lokopakārāya jñātavyāḥ siddhidāyakāḥ // NarP_1,91.232 //

viśeṣato vaiṣṇavā ye mantrāḥ sarvottamottamāḥ /

ta eva sādhanīyāḥ syuścaturvargaphalāptaye // NarP_1,91.233 //

rāmamantrāḥ kṛṣṇamantrāḥ sāṃgā rāseśimantrakāḥ /

śāktāḥ saurāśca gāṇeśāḥ śaivāḥ proktāḥ śubhāvahāḥ // NarP_1,91.234 //

teṣu svātmaprakāśāya bhajenmuktiphalapradān /
etatte sarvamākhyātaṃ yattvayābhyarthitaṃ mune /
devatārādhanaṃ bhaktyā kiṃ bhūyaḥ śrotumicchasi // NarP_1,91.235 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne tṛtīyapāde maheśamantrakathanaṃ nāmaikanavatitamo 'dhyāyaḥ

iti tṛtīyaḥ pādaḥ

sūta uvāca
etacchrutvā nāradastu kumārasya vaco mudā /
punarapyāha suprīto jijñāsuḥ śreya uttamam // NarP_1,92.1 //

nārada uvāca
sādhu sādhu mahābhāga sarvalokopakārakam /
mahātantraṃ tvayā proktaṃ sarvatantrottamottamam // NarP_1,92.2 //

adhunā śrotumicchāmi purāṇākhyānamuttamam /
yasminyasminpurāṇe tu yadyadākhyānakaṃ mune /
tatsarvaṃ me samācakṣva sarvajñastvaṃ yato mataḥ // NarP_1,92.3 //

sūta uvāca
tacchrutvā vacanaṃ viprā nāradasya śubhāvaham /
purāṇākhyānasaṃpraśnaṃ kumāraḥ pratyuvāca ha // NarP_1,92.4 //

sanatkumāra uvāca
pārāṇākhyānakaṃ vipra nānākalpasamudbhavam /
nānākathāsamāyuktamadbhutaṃ bahuvistaram // NarP_1,92.5 //

ṛṣiḥ sanātanaścāyaṃ yathā veda tathāparaḥ /

na veda tasmātpṛccha tvaṃ bahukalpavidāṃ varam // NarP_1,92.6 //

śrutvetthaṃ nārado vākyaṃ kumārasya mahātmanaḥ /

praṇamya vinayopetaḥ sanātanamathābravīt // NarP_1,92.7 //

nārada uvāca
brahmanpurāṇavicchreṣṭha jñānavijñānatatpara /
purāṇānāṃ vibhāgaṃ me sākalye nānukīrtaya // NarP_1,92.8 //

yasmiñ śrute śrutaṃ sarvaṃ jñātaṃ kṛte kṛtam // NarP_1,92.9 //

varṇāśramācāradharmaṃ sākṣātkāramupaiṣyati /

kiyanti ca purāṇāni kiyatsaṃkhyāni mānataḥ // NarP_1,92.10 //

kiṅkimākhyānayuktāni tadvadasva mama prabho /

cāturvarṇyāśrayā nānāvratādīnāṃ kathāstathā // NarP_1,92.11 //

sṛṣṭikrameṇa vaṃśānāṃ kathāḥ samyakprakāśaya /

tvatto 'dhiko na cānyo 'sti purāṇākhyānavitprabho // NarP_1,92.12 //

tasmādākhyāhi mahyaṃ tvaṃ sarvasandehabhañjanam /
sūta uvāca
tataḥ sanātano viprāḥ śrutvā nāradabhāṣitam // NarP_1,92.13 //

nārāyaṇaṃ kṣaṇaṃ dhyātvā provācātha vidāṃ varaḥ /
sanātana uvāca
sādhu sādhu muniśreṣṭha sarvalokopakārikā // NarP_1,92.14 //

purāṇākhyānavijñāne yajjātā neṣṭhikī matiḥ /

tubhyaṃ samabhidhāsyāmi yatproktaṃ brahmaṇā purā // NarP_1,92.15 //

marīcyādiṛṣibhyastu putrasnehāvṛtātmanā /

ekadā brahmaṇaḥ putro marīcirnāma viśrutaḥ // NarP_1,92.16 //

svādhyāyaśrutasaṃpanno vedavedāgapāragaḥ /

upasṛtya svapitaraṃ brahmaṇaṃ lokabhāvanam // NarP_1,92.17 //

praṇamya bhaktyā papraccha idameva muniśvara /

purāṇākhyānamamalaṃ yattvaṃ pṛcchasi mānada // NarP_1,92.18 //

marīciruvāca
bhagavandevadeveśa lokānāṃ prabhavāpyaya /
sarvajña sarvakalyāṇa sarvādhyakṣa namo 'stu te // NarP_1,92.19 //

purāṇabījamākhyahi mahyaṃ śuśrūṣave pitaḥ /

lakṣaṇaṃ ca pramāṇaṃ ca pramāṇaṃ caṃ vaktāraṃ pṛcchakaṃ tathā // NarP_1,92.20 //

brahmovāca
śṛṇu vatsa pravakṣyāmi purāṇānāṃ samuccayam /
yasmiñjñāte bhavejjñātaṃ vāṅmayaṃ sacarācaram // NarP_1,92.21 //

purāṇamekamevāsītsarvakalpeṣu mānada /

caturvargasya bījaṃ ca śatakoṭipravistaram // NarP_1,92.22 //

pravṛttiḥ sarvaśāstrāṇāṃ purāṇādabhavattataḥ /

kālenāgrahaṇaṃ dṛṣṭvā purāmasya mahāmatiḥ // NarP_1,92.23 //

harirvyāsasvarūpeṇa jāyate ca yuge yuge /

caturlakṣapramāṇena dvāpare dvāpare sadā // NarP_1,92.24 //

tadaṣṭādaśadhā kṛtvā bhūrloke nirddiśatyapi /

adyāpi devaloke tu śatakoṭipravistaram // NarP_1,92.25 //

astyeva tasya sārastu caturlakṣeṇa varṇyate /

brāhmaṃ pādmaṃ vaiṣṇavaṃ ca vāyavīyaṃ tathaiva ca // NarP_1,92.26 //

bhāgavataṃ nāradīyaṃ mārkaṇḍeyaṃ ca kīrtitam /

āgneyaṃ ca bhaviṣyaṃ ca brahmavaivarttaliṅgake // NarP_1,92.27 //

vārāhaṃ ca tathā skāndaṃ vāmanaṃ kūrmasaṃjñakam /

mātsyaṃ ca gāruḍaṃ tadvadbrahmāṇḍākhyamiti triṣaṭ // NarP_1,92.28 //

ekaṃ kathānakaṃ sūtraṃ vaktuḥ śrotuḥ samāhvayam /

pravakṣyāmi samāsena niśāmaya samāhitaḥ // NarP_1,92.29 //

brahmaṃ purāṇaṃ tatrādau sarvalokahitāya vai /

vyāsena vedaviduṣā samākhyātaṃ mahātmanā // NarP_1,92.30 //

tadvai sarvapurāṇāgryaṃ dharmakāmārthamokṣadam /

nānākhyānetihāsāḍhyaṃ daśasāhasramucyate // NarP_1,92.31 //

devānāṃ ca surāṇāṃ ca yatrotpattiḥ prakīrtitā /

prajāpatīnāṃ ca tathā dakṣādīnāṃ munīśvara // NarP_1,92.32 //

tato lokeśvarasyātra sūryasya paramātmanaḥ /

vaṃśānukīrtanaṃ puṇyaṃ mahāpātakanāśanam // NarP_1,92.33 //

yatrāvatāraḥ kathitaḥ paramānandarūpiṇaḥ /

śrīmato rāmacandrasya caturvyūhāvatāriṇaḥ // NarP_1,92.34 //

tataśca somavaṃśasyaṃ kīrtanaṃ yatra varṇitam /

kṛṣṇasya jagadīśasya caritaṃ kalmaṣāpaham // NarP_1,92.35 //

dvīpānāṃ caiva sarveṣāṃ varṣāṇāṃ cāpyaśeṣataḥ /

varṇanaṃ yatra pātālasvargāṇāṃ ca pradṛśyate // NarP_1,92.36 //

narakāṇāṃ samākhyānaṃ sūryastutikathānakam /

pārvatyāśca tathā janma vivāhaśca nigadyate // NarP_1,92.37 //

dakṣākhyānaṃ tataḥ proktamekāmrakṣetravarṇanam /

pūrvabhāgo 'yamuditaḥ purāṇasyāsya nārada // NarP_1,92.38 //

asyottare vibhāge tu puruṣottamavarṇanam /

vistareṇa samākhyātaṃ tīrthayātrāvidhānataḥ // NarP_1,92.39 //

atraiva kṛṣṇacaritaṃ vistarātsamudīritam /

varṇanaṃ yamalokasya pitṛśrāddhavidhistathā // NarP_1,92.40 //

varṇāśramāṇāṃ dharmāśca kīrtitā yatra vistarāt /

viṣṇudharmayugākhyānaṃ pralayasya ca varṇanam // NarP_1,92.41 //

yogānāṃ ca samākhyānaṃ sāṃkhyānāṃ cāpi varṇanam /

brahmavādasamuddeśaḥ purāṇasya praśaṃsanam // NarP_1,92.42 //

etadbrahmapurāṇaṃ tu bhāgadvayasamanvitam /

varṇitaṃ sarvapāpaghnaṃ sarvasaukhyapradāyakam // NarP_1,92.43 //

sūtaśaunakasaṃvādaṃ bhuktimuktipradāyakam /

likhitvetatpurāṇaṃ yo vaiśākhyāṃ hemasaṃyutam // NarP_1,92.44 //

jaladhenuyutaṃ cāpi bhaktyā dadyāddvijātaye /

paurāṇikāya saṃpūjya vastrabhojyavibhūṣaṇaiḥ // NarP_1,92.45 //

sa vasedbrahmaṇo loke yāvaccandrārkatārakam /

yaḥ paṭhecchṛṇuyādvāpi brāhmānukramaṇīṃ dvija // NarP_1,92.46 //

so 'pi sarvapurāṇasya śroturvaktuḥ phalaṃ labhet /

śṛṇoti yaḥ purāṇaṃ tu brahmaṃ sarvaṃ jitendriyaḥ // NarP_1,92.47 //

haviṣyāśī ca niyamātsa labhedbrahmaṇaḥ padam /
kimatra bahunoktena yadyadicchati mānavaḥ /
tatsarvaṃ labhate vatsa purāṇasyāsya kīrtanāt // NarP_1,92.48 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde brāhmapurāṇetihāsakathanaṃ nāma dvinavatitamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
śṛṇu putra pravakṣyāmi purāṇaṃ padmasaṃjñakam /
mahatpuṇyapradaṃ nṝṇāṃ śṛṇvatāṃ paṭhatāṃ mudā // NarP_1,93.1 //

yathā cañcendriyaḥ sarvaḥ śarīrīti nigadyate /

tathedaṃ pañcabhiḥ khaṇḍairuditaṃ pāpanāśanam // NarP_1,93.2 //

pulastyena tu bhīṣmāya sṛṣṭyādikramato dvija /

nānākhyānetihāsādyairyatrokto dharmavistaraḥ // NarP_1,93.3 //

puṣkarasya ca māhātmyaṃ vistareṇa prakīrtitam /

brahmayajñavidhānaṃ ca vedapāṭhādilakṣaṇam // NarP_1,93.4 //

dānānāṃ kīrtanaṃ yatra vratānāṃ ca pṛthakpṛthak /

vivāhaḥ śailajāyāścatārakākhyānakaṃ mahat // NarP_1,93.5 //

māhātmyaṃ ca gavādīnāṃ kīrtitaṃ sarvapuṇyadam /

kālakeyādidaityānāṃ vadho yatra pṛthakpṛthak // NarP_1,93.6 //

grahāṇāmarcanaṃ dānaṃ yatra proktaṃ dvijottama /

tatsṛṣṭikhaṇḍamuddiṣṭaṃ vyāsena sumahātmanā // NarP_1,93.7 //

pitṛmātrādipūjyatve śivaśarmakathā purā /

suvratasya kathā paścādvṛtrasya ca vadhastathā // NarP_1,93.8 //

pṛthorvainasya cākhyānaṃ sunūthāyāḥ kathā tathā /

sukalākhyānakaṃ caiva dharmākhyānaṃ tataḥ param // NarP_1,93.9 //

pitṛśuśrūṣaṇākhyānaṃ nahuṣasya kathā tataḥ /

yayāticaritaṃ caiva gurutīrthanirūpaṇam // NarP_1,93.10 //

rājñā jaiminisaṃvādo bahvāścaryyakathāyutaḥ /

kathā hyaśokasuṃdaryāhuṇḍadaityavadhānvitā // NarP_1,93.11 //

kāmodākhyānakaṃ tatra vihuṇḍavadhasaṃyutam /

kuñjalasya ca saṃvādaścyavanena mahātmanā // NarP_1,93.12 //

siddhākhyānaṃ tataḥ proktaṃ khaṇḍasyāsya phalohanam /

sūtaśaunakasaṃvādaṃ bhūmikhaṇḍamidaṃ smṛtam // NarP_1,93.13 //

brahmāṇḍotpattiruditā yatrarṣibhiśca sautinā /

sabhūmilokasaṃsthānaṃ tīrthākhyānaṃ tataḥ param // NarP_1,93.14 //

narmadotpattikathanaṃ tattīrthānāṃ kathāḥ pṛthak /

kurukṣetrāditīrthānāṃ kathā puṇyā prakīrtitā // NarP_1,93.15 //

kālindīpuṇyakathanaṃ kāśīmāhātmyavarṇanam /

gayāyāścaiva māhātmyaṃ prayāgasya ca puṇyakam // NarP_1,93.16 //

varṇāśramānurodhena karmayoganirūpaṇam /

vyāsajaminisaṃvādaḥ puṇyakarmakathānvitaḥ // NarP_1,93.17 //

samudramathanākhyānaṃ vratākhyānaṃ tataḥ param /

ūrjjapañcāhamāhāmyaṃ stotraṃ sarvāparādhanut // NarP_1,93.18 //

etatsvargābhidhaṃ vipra sarvapātakanāśanam /

rāmāśvamedhaṃ prathamaṃ rāmarājyābhiṣecanam // NarP_1,93.19 //

agastyādyāgamaścaiva paulastyānvayakīrttanam /

aśvamedhopadeśaśca hayacaryā tataḥ param // NarP_1,93.20 //

nānārājakathāḥ puṇyā jagannāthānuvarṇanam /

vṛndāvanasya māhātmyaṃ sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,93.21 //

nityalīlānukathanaṃ yatra kṛṣṇāvatāriṇaḥ /

mādhavasnānamāhātmyaṃ snānadānārcane phalam // NarP_1,93.22 //

dharāvarāhasaṃvādo yamabrahmaṇayoḥ kathā /

saṃvādo rājadūtānāṃ kṛṣṇastotranirūpaṇam // NarP_1,93.23 //

śivaśaṃbhusamāyogī dadhīcākhyānakaṃ tataḥ /

bhasmamāhātmyamatulaṃ śivamāhātmyamuttamam // NarP_1,93.24 //

devarātasutākhyānaṃ purāṇajñapraśaṃsanam /

gautamākhyānakaṃ caiva śivagītā tataḥ smṛtā // NarP_1,93.25 //

kalpāntare rānakathā bhāradvājāśramasthitā /

pātālakhaṇḍametaddhi śṛṇvatāṃ paṭhatāṃ sadā // NarP_1,93.26 //

sarvapāpapraśamanaṃ sarvābhīṣṭaphalapradam /

parvatākhyānakaṃ pūrvaṃ gaurthai proktaṃ śivena vai // NarP_1,93.27 //

jālandharakathā paścācchrīśailādyanukīrtanam /

sagarasya kathā puṇyā tataḥ paramudīritam // NarP_1,93.28 //

gaṅgāprayāgakāśīnāṃ gayāyāścādhipuṇyakam /

annādi dānamāhātmyaṃ tanmahādvādaśīvratam // NarP_1,93.29 //

caturviṃśaikādaśīnāṃ māhātmyaṃ pṛthagīritam /

viṣṇudharmasamākhyānaṃ viṣṇunāmasahasrakam // NarP_1,93.30 //

kārtikavratamāhātmyaṃ māghasnānaphalaṃ tataḥ /

jambṛdvīpasya tīrthānāṃ māhātmyaṃ pāpanāśanam // NarP_1,93.31 //

sābhramatyāśca māhātmyaṃ nṛsiṃhotpattivarṇanam /

devaśarmādikākhyānaṃ gītāmāhātmyavarṇanam // NarP_1,93.32 //

bhaktyākhyānaṃ ca māhātmyaṃ śrīmadbhāgavatasya ha /

indraprasthasya māhātmyaṃ bahutīrthakathānvitam // NarP_1,93.33 //

mantraratnābhidhānaṃ ca tripādbhūtyanuvarṇanam /

avatārakathāḥ puṇyā matsyādīnāmataḥ param // NarP_1,93.34 //

rāmanāmaśataṃ divyaṃ tanmāhātmyaṃ ca vāḍava /

parīkṣaṇaṃ ca bhṛguṇā śrīviṣṇorvaibhavasya ca // NarP_1,93.35 //

ityetaduttaraṃ khaṇḍaṃ pañcamaṃ sarvapuṇyadam /

pañcakhaṇḍayutaṃ pādmaṃ yaḥ śṛṇoti narottamaḥ // NarP_1,93.36 //

sa labhedvaiṣṇavaṃ dhāma bhuktvā bhogānihepsitān /

etadvai pañcapañcāśatsahasraṃ padmasaṃjñakam // NarP_1,93.37 //

purāṇaṃ lekhayitvā vai jyeṣṭhyāṃ svarṇābjasaṃyutam /

yaḥ pradadyātsusatkṛtya purāṇajñāya mānada // NarP_1,93.38 //

sa yāti vaiṣṇavaṃ dhāma sarvadevanamaskṛtaḥ /

padmānukramaṇīmetāṃ yaḥ paṭhecchṛṇuyāttathā // NarP_1,93.39 //

so 'pi padmapurāṇasya labhecchravaṇajaṃ phalam // NarP_1,93.40 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde padmapurāṇānukramaṇikāvarṇanaṃ nāma trinavatitamo 'dhyāyaḥ

śrībrahmovāca
śṛṇu vatsa pravakṣyāmi purāṇaṃ vaiṣṇavaṃ mahat /
trayoviṃśatisahasraṃ sarvapātakanāśanam // NarP_1,94.1 //

yatrādibhāge nirviṣṭāḥ ṣaḍaṃśāḥ śaktijena ha /

maitreyāyādime tatra purāṇasyāvatārikām // NarP_1,94.2 //

ādikāraṇasargaśca devādīnāṃ ca saṃbhavaḥ /

samudramathanākhyānaṃ dakṣādīnāṃ tato 'nvayaḥ // NarP_1,94.3 //

dhruvasya caritaṃ caiva pṛthoścaritameva ca /

pracetasaṃ tathākhyānaṃ prahlādasya kathānakam // NarP_1,94.4 //

pṛthagrājyādhikārākhyā prathamoṃ'śaitīritaḥ /

priyavratānvayākhyākhyānaṃ dvīpavarṣanirūpaṇam // NarP_1,94.5 //

pātālanarakākhyānaṃ saptasvarganirūpaṇam /

sūryādivārakathanaṃ pṛthaglakṣaṇasaṃyutam // NarP_1,94.6 //

caritaṃ bharatasyātha muktimārganidarśanam /

nidāghaṛbhusaṃvādo dvitīyoṃśa udāhṛtaḥ // NarP_1,94.7 //

manvantarasamākhyānaṃ vedavyāsāvatārakam /

narakoddhārakaṃ karma gaditaṃ ca tataḥ param // NarP_1,94.8 //

sagarasyaurvasaṃvāde sarvadharmanirūpaṇam /

śrāddhakalpaṃ tathoddiṣṭaṃ varṇāśramanibandhanam // NarP_1,94.9 //

sadācāraśca kathito māyāmohakathā tataḥ /

tṛtīyoṃ'śo 'yamuditaḥ sarvapāpapraṇāśanaḥ // NarP_1,94.10 //

sūryavaṃśakatha puṇyā somavaṃśānukīrtanam /

caturtheṃ'śemuniśreṣṭha nānārājakathānvitam // NarP_1,94.11 //

kṛṣṇāvatārasaṃpraśno gokulīyā kathā tataḥ /

pūtanādivadho bālye kaumāre 'ghādihiṃsanam // NarP_1,94.12 //

kaiśore kaṃsahananaṃ māthuraṃ caritaṃ tathā /

tatastu yauvane proktā līlā dvāravatībhavā // NarP_1,94.13 //

sarvadaityavadho yatra vivāhāśca pṛthagvidhāḥ /

yatra sthitvājagannāthaḥ kṛṣṇo yogeśvareśvaraḥ // NarP_1,94.14 //

bhūbhāraharaṇaṃ cakre pareṣāṃ hananādibhiḥ /

aṣṭāvakrīyamākhyānaṃ pañcamoṃ'śa itīritaḥ // NarP_1,94.15 //

kalijaṃ caritaṃ proktaṃ cāturvidhyaṃ layasya ca /

brahmajñānasamuddeśaḥ khāṇḍikyasya nirūpitaḥ // NarP_1,94.16 //

keśidhvajena cetyeṣa ṣaṣṭhāeṃ'śaḥ parikīrtitaḥ /

ataḥ paraṃ tu sūtena śaunakādibhirādarāt // NarP_1,94.17 //

pṛṣṭena coditāḥ śaśvadviṣṇudharmottarāhvayāḥ /

nānādharmakathāḥ puṇyā vratāni niyamā yamāḥ // NarP_1,94.18 //

dharmaśāstraṃ cārthaśāstraṃ vedāntaṃ jyotiṣaṃ tathā /

vaṃśākhyānaṃ prakaraṇāt stotrāṇi manavastathā // NarP_1,94.19 //

nānāvidyāstathā proktāḥ sarvalokopakārikāḥ /

etadviṣṇupurāṇaṃ vai sarvaśāstrārthasaṃgraham // NarP_1,94.20 //

vārāhakalpavṛttāntaṃ vyāsena kathitaṃ tviha /

yo naraḥ paṭhate bhaktyā yaḥ śṛṇoti ca sādaram // NarP_1,94.21 //

tāvubhau viṣṇulokaṃ hi vrajetāṃ bhuktabhogakau /

tallikhitvā ca yo dadyādāṣāḍhyāṃ ghṛtadhenunā // NarP_1,94.22 //

sahitaṃ viṇubhaktāya purāṇārthavidedvija /

sa yāti vaiṣṇavaṃ dhāma vimānenārkavarcasā // NarP_1,94.23 //

yaśca viṣṇupurāṇasya samanukramaṇīṃ dvija /

kathayecchṛṇuyādvāpi sa purāṇaphalaṃ labhet // NarP_1,94.24 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde viṣṇupurāṇānukramaṇīnirūpaṇaṃ nāma caturnavatitamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
śṛṇu vipra pravakṣyāmi purāṇaṃ vāyavīyakam /
yasmiñcchrute labhaddhāma rudrasya paramātmanaḥ // NarP_1,95.1 //

caturviṃśatisāhasraṃ tatpurāṇaṃ prakīrtitam /

śvetakalpaprasaṃgena dharmānatrāha mārutaḥ // NarP_1,95.2 //

tadbāyavīyanuditaṃ bhāgadvayasamanvitam /

sargādilakṣaṇaṃ yatra proktaṃ vipra savistaram // NarP_1,95.3 //

manvantareṣu vaṃśāśca rājñāṃ ye yatra kīrtitāḥ /

gayāsurasya hananaṃ vistarādyatra kīrtitam // NarP_1,95.4 //

māsānāṃ caiva māhātmyaṃ māghasyoktaṃ phalādhikam /

dānadharmā rājadharmā vistareṇoditā stathā // NarP_1,95.5 //

bhūpātālakakubvyomacāriṇāṃ yatra nirṇayaḥ /

vratādīnāṃ ca pūrvo 'yaṃ vibhāgaḥ samudāhṛtaḥ // NarP_1,95.6 //

uttare tasya bhāgetu narmadātīrthavarṇanam /

śivasya saṃhitoktā vai vistareṇa munīśvara // NarP_1,95.7 //

yo devaḥ sarvadevānāṃ durvijñeyaḥ sanātanaḥ /

sa tu sarvātmanā yasyāstīre tiṣṭhati saṃtatam // NarP_1,95.8 //

idaṃ brahmā hārīridaṃ sākṣāccedaṃ paro haraḥ /

idaṃ brahma nirākāraṃ kaivalyaṃ narmadājalam // NarP_1,95.9 //

dhruvaṃ lokahitārthāya śivena svaśarīrataḥ /

śaktiḥ kāpi saridṛpā reveyamavatāritā // NarP_1,95.10 //

ye vasaṃtyuttare kūle rudrasyānucarā hi te /

vasaṃti yāmyatīre ye lokaṃ te yānti vaiṣṇavam // NarP_1,95.11 //

oṅkāreśvaramārabhyayāvatpaścimasāgaraḥ /

saṃgamāḥ pañca ca triṃśannadīnāṃ pāpanāśanī // NarP_1,95.12 //

daśaikamuttare tīre trayoviṃśatirdakṣiṇe /

pañcatriṃśattamaḥ prokto revāsāgarasagamaḥ // NarP_1,95.13 //

saṃgamaiḥ sahitānyeva revātīradvaye 'pi ca /

catuḥśatāni tīrthāni prasiddhāni ca saṃti hi // NarP_1,95.14 //

ṣaṣṭitīrthasahasrāṇi ṣaṣṭikoṭyo munīśvara /

saṃti cānyāni revāyāstīrayugme pade pade // NarP_1,95.15 //

saṃhiteyaṃ mahāpuṇyā śivasya paramātmanaḥ /

narmadācaritaṃ yatra vāyunā parikīrtitam // NarP_1,95.16 //

likhitvedaṃ purāṇaṃ tu guḍadhenusamanvitam /

śrāvaṇyāṃ yo dadedbhaktyā brāhmaṇāya kuṭuṃbine // NarP_1,95.17 //

rudraloke vasetso 'pi yāvadindrāścaturddaśa /

yaḥ śrāvayedvā śṛṇuyādvāyavīyamidaṃ naraḥ // NarP_1,95.18 //

niyamena haviṣyāśī sa rudro nātra saṃśayaḥ /

yaścānukramaṇīmetāṃ śṛṇoti śrāvayettathā // NarP_1,95.19 //

so 'pi sarvapurāṇasya phalaṃ śravaṇajaṃ labhet // NarP_1,95.20 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde vāyupurāṇānukramaṇīnirūpaṇaṃ nāma pañcanavatitamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
marīce śṛṇu vakṣyāmi vedavyāsena yatkṛtam /
śrīmadbhāgavataṃ nāma purāṇaṃ brahmasaṃmitam // NarP_1,96.1 //

tadaṣṭādaśasāhasraṃ kīrtitaṃ pāpanāśanam /

surapādaparūpo 'yaṃ skandhairdvādaśabhiryutaḥ // NarP_1,96.2 //

bhagavāneva viprendra viśvarūpīsamīritaḥ /

tatra tu prathamaskandhe sūtarṣīṇāṃ samāgame // NarP_1,96.3 //

vyāsasya caritaṃ puṇyaṃ pāṇḍavānāṃ tathaiva ca /

parīkṣitamupākhyānamitīdaṃ samudāhṛtam // NarP_1,96.4 //

parīkṣicchukasaṃvāde sṛṣṭidvayanirūpaṇam /

brahmanāradasaṃvāde devatācaritāmṛtam // NarP_1,96.5 //

purāṇalakṣaṇaṃ caiva sṛṣṭikāraṇasaṃbhavaḥ /

dvitīyo 'yaṃ samuditaḥ skandho vyāsena dhīmatā // NarP_1,96.6 //

caritaṃ vidurasyātha maitreyeṇāsya saṃgamaḥ /

sṛṣṭiprakaraṇaṃ paścādbahmaṇaḥ paramātmanaḥ // NarP_1,96.7 //

kāpilaṃ sāṃkhyamapyatra tṛtīyo 'yamudāhṛtaḥ /

satyāścaritamādau tu dhruvasya caritaṃ tataḥ // NarP_1,96.8 //

pṛthoḥ puṇyasamākhyānaṃ tataḥ prācīnabarhiṣam /

ityeṣa turyo gadito visarge skandha uttamaḥ // NarP_1,96.9 //

priyavratasya caritaṃ tadvaṃśyānāṃ ca puṇyadam /

brahmāṇḍāntargatānāṃ ca lokānāṃ varṇanaṃ tataḥ // NarP_1,96.10 //

narakasthitirityeṣa saṃsthāne pañcamo mataḥ /

ajāmilasya caritaṃ dakṣasṛṣṭinirūpaṇam // NarP_1,96.11 //

vṛtrākhyānaṃ tataḥ paścānmarutāṃ janma puṇyadam /

ṣaṣṭho 'yamuditaḥ skandhovyāsena paripoṣaṇe // NarP_1,96.12 //

prahlādacaritaṃ puṇyaṃ varṇāśramanirūpaṇam /

saptamo gadito vatsa vāsanākarmakīrtane // NarP_1,96.13 //

gajendramokṣaṇākhyānaṃ manvantaranirūpaṇe /

samudramathanaṃ caiva balivaibhavabandhanam // NarP_1,96.14 //

matsyāktāracaritamaṣṭamo 'yaṃ prakīrtitaḥ /

sūryavaṃśasamākhyānaṃ somavaṃśanirūpaṇam // NarP_1,96.15 //

vaṃśyānucarite prokto navamo 'yaṃ mahāmate /

kṛṣṇasya bālacaritaṃ kaumāraṃ ca vrajasthitiḥ // NarP_1,96.16 //

kaiśoraṃ mathurāsthānaṃ yauvanaṃ dvārakāsthitiḥ /

bhūbhāraharaṇaṃ cātra nirodhe daśamaḥ smṛtaḥ // NarP_1,96.17 //

nāradena tu saṃvādo vasudevasya kīrtitaḥ /

yadośca dattātreyeṇa śrīkṛṣṇonoddhavasya ca // NarP_1,96.18 //

yādavānāṃ mithontaśca muktāvekādaśaḥ smṛtaḥ /

bhaviṣyakalinirddeśo mokṣo rājñaḥ parīkṣitaḥ // NarP_1,96.19 //

vedaśākhāpraṇayanaṃ mārkaṇḍeyatapaḥkriyā /

saurī vibhūtiruditā sātvatī ca tataḥ param // NarP_1,96.20 //

purāṇasaṃkhyākathanamāśraye dvādaśo hyayam /

ityevaṃ kathitaṃ vatsa śrīmadbhāgavataṃ tava // NarP_1,96.21 //

vaktuḥ śrotuścopadeṣṭuranumoditureva ca /

sāhāyyakarturgaditaṃ bhaktibhuktivimuktidam // NarP_1,96.22 //

prauṣṭhapadyāṃ pūrṇimāyāṃ hemasiṃhasamanvitam /

deyaṃ bhāgavatāyedaṃ dvijāyaprītipūrvakam // NarP_1,96.23 //

saṃpūjya vastrahemādyairbhagavadbhaktimicchatā /
yo 'pyanukramaṇīmetāṃ śrāvayecchṛṇuyāttathā /
sa purāṇaśravaṇajaṃ prāpnoti phalamuttamam // NarP_1,96.24 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde śrīmadbhāgavatānukramaṇīnirūpaṇaṃ nāma ṣaṇṇavatitamo 'dhyāyaḥ

śrībrahmovāca
śṛṇu vipra pravakṣyāmi purāṇaṃ nāradīyakam /
pañcaviṃśatisāhasraṃ bṛhatkalpakathāśrayam // NarP_1,97.1 //

sūtaśaunakasaṃvādaḥ sṛṣṭisaṃkṣepavarṇanam /

nānādharmakathāḥ puṇyāḥ pravṛtte samudāhṛtāḥ // NarP_1,97.2 //

prāgbhāge prathame pāde sanakena mahātmanā /

dvitīye mokṣadharmākhye mokṣopāyanirūpaṇam // NarP_1,97.3 //

vedāṅgānāṃ ca kathanaṃ śukotpattiśca vistarāt /

sanandanena gaditā nāradāya mahātmane // NarP_1,97.4 //

mahātantre samuddiṣṭaṃ paśupāśavimokṣaṇam /

mantrāṇāṃ śodhanaṃ dīkṣāmantroddhāraśca pūjanam // NarP_1,97.5 //

prayogāḥ kavacaṃ nāmasahasraṃ stotrameva ca /

gaṇeśasūryaviṣṇūnāṃ śivaśaktyoranukramāt // NarP_1,97.6 //

sanatkumāramuninā nāradāya tṛtīyake /

purāṇalakṣaṇaṃ caiva pramāṇaṃ dānameva ca // NarP_1,97.7 //

pṛthakpṛthak samuddiṣṭaṃ dānakālapuraḥsaram /

caitrādisarvamāseṣu tithīnāñcapṛthakpṛthak // NarP_1,97.8 //

proktaṃ pratipadādīnāṃ vrataṃ sarvāghanāśanam /

sanātanena muninā nāradāya caturthake // NarP_1,97.9 //

pūrvabhāgo 'yamudito bṛhadākhyānasaṃjñitaḥ /

asyottare vibhāge tu praśna ekādaśīvrate // NarP_1,97.10 //

vasiṣṭhenātha saṃvādo māndhātuḥ parikīrtitaḥ /

rukmāṅgadakathā puṇyāmohinyutpattikarma ca // NarP_1,97.11 //

vasuśāpaśca mohinyai paścāduddharaṇakriyā /

gaṅgākathā puṇyatamā gayāyātrānukīrtanam // NarP_1,97.12 //

kāśyā māhātmyamatulaṃ puruṣottamavarṇanam /

yātrāvidhānaṃ kṣetrasya bahvākhyānasamanvitam // NarP_1,97.13 //

prayāgasyātha māhātmyaṃ kurukṣetrasya tatparam /

haridvārasya cākhyānaṃ kāmodākhyānakaṃ tathā // NarP_1,97.14 //

badarītīrthamāhātmyaṃ kāmākṣāyāstathaiva ca /

prabhāsasya ca māhātmyaṃ puṣkarākhyānakaṃ tataḥ // NarP_1,97.15 //

gautamākhyānakaṃ paścādvedapādastavastataḥ /

gokarṇakṣetramāhātmyaṃ lakṣmaṇākhyānakaṃ tathā // NarP_1,97.16 //

setumāhātmyakathanaṃ narmadātīrthavarṇanam /

avantyāścaiva māhātmyaṃ madhurāyāstataḥ param // NarP_1,97.17 //

bṛndāvanasya mahimā paśorbrahmāntike gatiḥ /

mohinīcaritaṃ paścādevaṃ paścādevaṃ vai nāradīyakam // NarP_1,97.18 //

yaḥ śṛṇoti naro bhaktyāśrāvayedvā samāhitaḥ /

sa yāti brahmaṇo dhāma nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,97.19 //

yastvetadiṣupūrṇāyāṃ dhenūnāṃ saptakānvitam /

pradadyāddijarṃyāya saṃlabhenmokṣameva ca // NarP_1,97.20 //

yaścānukramaṇīmetāṃ nāradīyasya varṇayet /

śṛṇuyadvaikacittena so 'pi svargagatiṃ labhet // NarP_1,97.21 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde nāradīyapurāṇānukramaṇīkathanaṃ nāma saptanavatitamo 'dhyāyaḥ

śrībrahmovāca
atha te saṃpravakṣyāmi mārkaṇḍeyābhidhaṃ mune /
purāṇaṃ sumahatpuṇyaṃ paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ sadā // NarP_1,98.1 //

yatrādhikṛtya śakunīnsarvadharmanirūpaṇam /

mārkaṇḍeyapurāṇaṃ tannavasāhasramīritam // NarP_1,98.2 //

mārkaṇḍeyamuneḥ praśno jaimineḥ prāksamīritaḥ /

pakṣiṇāṃ dharmasaṃjñānaṃ tato janmanirūpaṇam // NarP_1,98.3 //

pūrvajanmakathā caiṣāṃ vikriyā cā divaspateḥ /

tīrthayātrā balasyātha draupadeyakathānakam // NarP_1,98.4 //

hariścandrakathā puṇyā yuddhamāḍībakābhidham /

pitāputrasamākhyānaṃ dattātreyakatha tataḥ // NarP_1,98.5 //

haihasasyātha caritaṃ mahākhyānasamanvitam /

madālakasākathā proktā hyalarkacaritānvitā // NarP_1,98.6 //

sṛṣṭisaṃkīrtanaṃ puṇyaṃ navadhāpārikīrtitam /

kalpāntakālanirdeśo yakṣasṛṣṭinirūpaṇam // NarP_1,98.7 //

rudrādisṛṣṭirapyuktā dvīpacaryānukīrtanam /

manūnāṃ ca kathā nānākīrtitāḥ pāpahārikāḥ // NarP_1,98.8 //

tāsu durgākathātyantaṃ puṇyadā cāṣṭameṃ'tare /

tatpaścātpraṇavotpattistrayītejaḥ samudbhavā // NarP_1,98.9 //

mārtaṇḍasya ca janmākhyātanmāhātmyasamanvitā /

vaivasvatānvayaścāpi vatsaprīścaritaṃ tataḥ // NarP_1,98.10 //

khanitrasya tataḥ proktā kathā puṇyā mahātmanaḥ /

avikṣiccaritaṃ caiva kimicchavratakīrttanam // NarP_1,98.11 //

nariṣyantasya caritaṃ ikṣvākucaritaṃ tataḥ /

nalasya caritaṃ paścādrāmacandrasya satkathā // NarP_1,98.12 //

kuśavaṃśasamākhyānaṃ somavaṃśānukīrttanam /

pururavaḥ kathā puṇyā nahuṣasya kathādbhutā // NarP_1,98.13 //

yayāticaritaṃ puṇyaṃ yaduvaṃśānukīrttanam /

śrīkṛṣṇabālacaritaṃ māthuraṃ caritaṃ tataḥ // NarP_1,98.14 //

dvārakācaritaṃ cātha kathā sarvāvatārajā /

tataḥ sāṃkhyasamuddeśaḥ prapañcāsattvakīrtanam // NarP_1,98.15 //

mārkaṇḍeyasya caritaṃ purāṇaśravaṇe phalam /

yaḥ śṛṇoti naro bhaktyā purāṇamidamādarāt // NarP_1,98.16 //

mārkaṇḍeyābhidhaṃ vatsa sa labhetparamāṃ gatim /

yastu vyākurute caitacchaivaṃ sa labhate padam // NarP_1,98.17 //

tatprayacchellikhitvā yaḥ sauvarṇakarisaṃyutam /

kārtikyāṃ dvijavaryāya sa labhendbrahmaṇaḥ padam // NarP_1,98.18 //

śṛṇoti śrāvayedvāpi yaścānukramaṇīmimām /

mārkaṇḍeyapurāṇasya sa labhedvāñchitaṃ phalam // NarP_1,98.19 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde mārkaṇḍeyapurāṇānukramaṇīnirūpaṇaṃ nāmāṣṭanavatitamo 'dhyāyaḥ

śrībrahmovāca
athātaḥ saṃpravakṣyāmi tavāgneyapurāṇakam /
īśānakalpavṛttāntaṃ vasiṣṭhāyānalo 'bravīt // NarP_1,99.1 //

tatpañcadaśasāhasraṃ nānā caritamadbhutam /

paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ caiva sarvapāpaharaṃ nṛṇām // NarP_1,99.2 //

praśnaḥ pūrvaṃ purāṇasya kathā sarvāvatārajā /

sṛṣṭiprakaraṇaṃ cātha viṣṇupūjādikaṃ tataḥ // NarP_1,99.3 //

agnikāryaṃ tataḥ paścānmantramudrādilakṣaṇam /

sarvadīkṣāvidhānaṃ ca abhiṣekanirūpaṇam // NarP_1,99.4 //

lakṣaṇaṃ maṇḍalādīnāṃ kuśāpāmārjanaṃ tataḥ /

pavitrāropaṇavidhirdevālayavidhistataḥ // NarP_1,99.5 //

śālagrāmādipūjā ca mūrtilakṣma pṛthakpṛthak /

nyāsādīnāṃ vidhānaṃ ca pratiṣṭhāpūrtakaṃ tataḥ // NarP_1,99.6 //

vināyakādipūjā ca nānādīkṣāvidhiḥ param /

pratiṣṭhā sarvadevānāṃ brahmaṇḍasya nirūpaṇam // NarP_1,99.7 //

gaṅgāditīrthamāhātmyaṃ dvīpavarṣānuvarṇanam /

ūrddhvādholokaracanā jyotiścakranirūpaṇam // NarP_1,99.8 //

jyotiṣaṃ ca tataḥ proktaṃ śāstraṃ yuddhajayārṇavam /

ṣaṭkarma ca tataḥ proktaṃ mantramantrauṣadhīgaṇaḥ // NarP_1,99.9 //

kubjikādisamarcatvaṃ ṣoḍhā nyāsavidhistathā /

koṭihomavidhānaṃ ca manvantaranirūpaṇam // NarP_1,99.10 //

brahmacaryādidharmāṃśca śrāddhakalpavidhistataḥ /

grahayajñastataḥ proktovaidikasmārtakarma ca // NarP_1,99.11 //

prāyaścittānukathanaṃ tithīnāṃ ca vratādikam /

vāravratānukathanaṃ nakṣatravratakīrtanam // NarP_1,99.12 //

māsikavratanirddeśo dīpadānavidhistathā /

navavyūhārcanaṃ proktaṃ narakāṇāṃ nirūpaṇam // NarP_1,99.13 //

vratānāṃ cāpi dānānāṃ nirūpaṇamihoditam /

nāḍīcakrasamuddeśaḥ saṃdhyāvidhiranuttamaḥ // NarP_1,99.14 //

gāyatryarthasya nirddeśo liṅgastotraṃ tataḥ param /

rājyābhiṣekamantroktirddharmakṛtyaṃ ca bhūbhujām // NarP_1,99.15 //

svapnādhyāyastataḥ proktaḥ śakunādinirūpaṇam /

maṇḍalādikanirddeṃśo ratnadīkṣāvidhistataḥ // NarP_1,99.16 //

rāmoktanītinirddeśo ratnānāṃ lakṣaṇaṃ tataḥ /

dhanurvidyā tataḥ proktā vyavahārapradarśanam // NarP_1,99.17 //

devāsuravimardākhyā hyāyurvedanirūpaṇam /

gajādīnāṃ cikitsā ca teṣāṃ śāntistataḥ param // NarP_1,99.18 //

gonarādicikitsā ca nānāpūjāstataḥ param /

śāntayaścāpi vividhāśchandaḥ śāstramataḥ param // NarP_1,99.19 //

sāhityaṃ ca tataḥ paścādekārṇādisamāhvayāḥ /

siddhaśabdānuśiṣṭiścakośaḥ sargādivargakaḥ // NarP_1,99.20 //

pralayānāṃ lakṣaṇaṃ ca śārīrakanirūpaṇam /

varṇanaṃ narakāṇāṃ ca yogāśtramataḥ param // NarP_1,99.21 //

brahmajñānaṃ tataḥ paścātpurāṇaśravaṇe phalam /

etadāgneyakaṃ vipra purāṇaṃ parikīrtitam // NarP_1,99.22 //

tallikhitvā tu yo dadyātsuvarṇakalamānvitam /

tiladhenu yutaṃ cāpi mārgaśīrṣyāṃ vidhānataḥ // NarP_1,99.23 //

purāṇārthavide so 'tha svargaloke mahīyate /

eṣānukramaṇī proktā tavāgneyasya muktidā // NarP_1,99.24 //

śṛṇvatāṃ paṭhatāṃ caiva nṛṇāṃ ceha paratra ca // NarP_1,99.25 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde 'gnipurāṇānukramaṇīnirūpaṇaṃ nāmaikonaśatatamo 'dhyāyaḥ

śrībrahmovāca
atha te saṃpravakṣyāmi purāṇaṃ sarvasiddhidam /
bhaviṣyaṃ bhavataḥ sarvalokābhīṣṭapradāyakam // NarP_1,100.1 //

yatrāhaṃ sarvadevānāmādikartā samudgataḥ /

sṛṣṭyarthaṃ tatra saṃjāto manuḥ svāryabhuvaḥ purā // NarP_1,100.2 //

sa māṃ praṇamya papraccha dharmaṃ sarvāthasādhakam /

ahaṃ tasmai tadā prītaḥ prāvocaṃ dharmasaṃhitām // NarP_1,100.3 //

purāṇānāṃ yadā vyāso vyāsaṃ caktre mahāmatiḥ /

tadā tāṃ saṃhitāṃ sarvāṃ pañcadhā vyabhajanmuniḥ // NarP_1,100.4 //

adhorakalpavṛttāntaṃ nānāścaryakathanvitam /

tatrādimaṃ smṛtaṃ parvaṃ brāhmaṃ yatrāstyupakramaḥ // NarP_1,100.5 //

sūtaśaunakasaṃvāde purāṇapraśnasaṃkramaḥ /

ādityacaritaprāyaḥ sarvākhyānasamanvitaḥ // NarP_1,100.6 //

sṛṣṭyādilakṣaṇopetaḥ śāstrasarvasvarūpakaḥ /

pustalekhakalekhānāṃ lakṣaṇaṃ ca tataḥ param // NarP_1,100.7 //

saṃskārāṇāṃ ca sarveṣāṃ lakṣaṇaṃ cātra kīrtitam /

pakṣasyāditithīnāṃ ca kalpāḥ sapta ca kīrtitāḥ // NarP_1,100.8 //

aṣṭamyādyāḥ śeṣakalpā vaiṣṇave parvaṇi smṛtāḥ /

śaive ca kāyato bhinnāḥ saure cāntyakathānvayaḥ // NarP_1,100.9 //

pratisargāhvayaṃ paścānnānākhyānasamanvitam /

purāṇasyopasaṃhārasahitaṃ parva pañcamam // NarP_1,100.10 //

eṣu pañcasu pūrvasmin brahmaṇo mahimādhikāḥ /

dharme kāme ca mokṣe tu viṣṇoścāpi śivasya ca // NarP_1,100.11 //

dvitīyaṃ ca tṛtīye ca saure vargacatuṣṭaye /

pratisargāhvayaṃ tvantyaṃ proktaṃ sarvakathānvitam // NarP_1,100.12 //

sabhaviṣyaṃ vinirddiṣṭaṃ parva vyāsena dhīmatā /

caturddaśasahasraṃ tu purāṇaṃ parikīrtitam // NarP_1,100.13 //

bhaviṣyaṃ sarvadevānāṃ sāmyaṃ yatra prakīrtitam /

guṇānāṃ tāratamyena samaṃ brahmeti hi śrutiḥ // NarP_1,100.14 //

taṃ likhitvā tu yo dadyātpauṣyāṃ vidvānvimatsaraḥ /

guḍadhenuyutaṃ hemavastramālyavibhūṣaṇaiḥ // NarP_1,100.15 //

vācakaṃ pustakaṃ cāpi pūjayitvā vidhānataḥ /

gandhādyairbhojyabhakṣyaiśca kṛtvā nīrājanādikam // NarP_1,100.16 //

yo vai jitendriyo bhūtvā sopavāsaḥ samāhitaḥ /

atha vaikahaviṣyāśī kīrtayecchṛṇuyādapi // NarP_1,100.17 //

sa muktaḥ pātakairghoraiḥ prayāti brahmaṇaḥ padam /

yo 'pyanukramaṇīmetāṃ bhaviṣyasya nirūpitām // NarP_1,100.18 //

paṭhedvā śṛṇuyāccaitāṃ bhuktiṃ muktiṃ ca vindati // NarP_1,100.19 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde bhaviṣyapurāṇānukramaṇī nirūpaṇaṃ nāma śatatamo 'dhyāyaḥ

śrībrahmovāca
śṛṇu vatsa pravakṣyāmi purāṇaṃ daśamaṃ tava /
brahmavaivartakaṃ nāma vedamārgānudarśakam // NarP_1,101.1 //

sāvarṇiryatra bhagavānsākṣāddevarṣaye sthitaḥ /

nāradāya purāṇārthaṃ prāha sarvamalaukikam // NarP_1,101.2 //

dharmārthakāmamokṣāṇāṃ sāraḥ prītirharau hare /

tayorabhedasiddhyarthaṃ brahmavaivartamuttamam // NarP_1,101.3 //

rathantarasya kalpasya vṛttāntaṃ yanmayoditam /

śatakoṭipurāṇe tatsaṃkṣipya prāha vedavit // NarP_1,101.4 //

vyāsaścaturddhā saṃvyasya brahmavaivartasaṃjñite /

aṣṭādaśasahasraṃ tatpurāṇaṃ parikīrtitam // NarP_1,101.5 //

brahmaprakṛtivighneśakṛṣṇakhaṇḍasamanvitam /

tatra sūtarṣisaṃvāde purāṇopakramastataḥ // NarP_1,101.6 //

sṛṣṭiprakaraṇaṃ tvādyaṃ tato nāradavedhasoḥ /

vivādaḥ sumahānyatra dvayorāsītparābhavaḥ // NarP_1,101.7 //

śivalokagatiḥ paścājjñānalābhaḥ śivātmane /

śivavākyena tatpaścānmarīcernāradasya tu // NarP_1,101.8 //

gamanaṃ caiva sāvarṇerjñānārthaṃ siddhasevite /

āśrame sumahāpuṇye trailokyāścaryakāriṇī // NarP_1,101.9 //

etaddhi brahmakhaṇḍaṃ hi śrutaṃ pāpavināśanam /

tataḥ sāvarṇisaṃvādo nāradasya samīritaḥ // NarP_1,101.10 //

kṛṣṇamāhātmyasaṃyukto nānākhyānakathottaram /

prakṛteraṃśabhūtānāṃ kalānāṃ cāpi varṇitam // NarP_1,101.11 //

māhātmyaṃ pūjanādyaṃ ca vistareṇa yathāsthitam /

etatprakṛtikhaṇḍaṃ hi śrutaṃ bhūtividhāyakam // NarP_1,101.12 //

gaṇeśajanmasaṃpraśnaḥ sapuṇyakamahāvratam /

pārvatyāḥ kārtikeyena saha vighneśasaṃbhavam // NarP_1,101.13 //

caritaṃ kārtavīryasya jāmadagryasya cādbhutam /

vivādaḥ sumahānāsījjāmadagryagaṇeśayoḥ // NarP_1,101.14 //

etadvighneśakhaṇḍaṃ hi sarvavighnavināśanam /

śrīkṛṣṇajanmasaṃpraśno janmākhyānaṃ tato 'dbhutam // NarP_1,101.15 //

gokule gamanaṃ gaścātpūtanādivadādbhūtāḥ /

bālyakaumārajā līlā vividhāstatra varṇitāḥ // NarP_1,101.16 //

rāsakrīḍā ca gopībhiḥ śāradī samudāhṛtā /

rahasye rādhayā krīḍā varṇitā bahuvistarā // NarP_1,101.17 //

sahākrūreṇa tatpaścānmathurāgamanaṃ hareḥ /

kaṃsādīnāṃ vadhe vṛtte kṛṣṇasya dvijasaṃskṛtiḥ // NarP_1,101.18 //

kāśyasāṃdīpaneḥ paścādvidyopādānamadbhutam /

yavanasya vadhaḥ paścāddvārakāgamanaṃ hareḥ // NarP_1,101.19 //

narakādivadhastatra kṛṣṇena vihito 'dbhutaḥ /

kṛṣṇakhaṇḍamidaṃ vipra nṛṇāṃ saṃsārakhaṇḍanam // NarP_1,101.20 //

paṭhitaṃ ca śrutaṃ dhyātaṃ pūjitaṃ cābhivanditam /

ityetadbrahmavaivartapurāṇaṃ cātyalaukikam // NarP_1,101.21 //

vyāsoktaṃ cādi saṃbhūtaṃ paṭhañchṛṇvanvimucyate /

vijñānājñānaśamanāddhorātsaṃsārasāgarāt // NarP_1,101.22 //

likhitvedaṃ ca yo dadyānmādhyāṃ dhenusamanvitam /

brahmalokamavāpnoti sa mukto 'jñānabandhanāt // NarP_1,101.23 //

yaścānukramaṇīṃ cāpi paṭhedvā śṛṇuyādapi /

so 'pi kṛṣṇaprasādena labhate vāñchitaṃ phalam // NarP_1,101.24 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne brahmavaivartapurāṇānukramaṇīnirūpaṇaṃ nāmaikottaraśatatamo 'dhyāyāḥ // 101 //

brahmovāca
śṛṇu putra pravakṣyāmi purāṇaṃ liṅgasaṃjñitam /
paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ caiva bhuktimuktipradāyakam // NarP_1,102.1 //

yacca liṅgābhidhaṃ tiṣṭhanvahniliṅge haro 'bhyadhāt /

mahyaṃ dharmādisiddhyarthaṃ magnikalpakathāśrayam // NarP_1,102.2 //

tadeva vyāsadevena bhāgadvayasamanvitam /

purāṇaṃ liṅgamuditaṃ bahvākhyānavicitritam // NarP_1,102.3 //

tadekādaśasāhasraṃ haramāhātmyasūcakam /

paraṃ sarvapurāṇānāṃ sārabhūtaṃ jagattraye // NarP_1,102.4 //

purāṇopakrame praśnaḥ sṛṣṭiḥ saṃkṣepataḥ purā /

yogākhyānaṃ tataḥ proktaṃ kalpākhyānaṃ tataḥ param // NarP_1,102.5 //

liṅgodbhavastadaṃbā ca kīrtitā hi tataḥ param /

sanatkumāraśailādisaṃvādaścātha pāvanaḥ // NarP_1,102.6 //

tato dādhīcacaritaṃ yugadharmanirūpaṇam /

tato bhuvana kośākhyā sūryasomānvayastataḥ // NarP_1,102.7 //

tataśca vistarātsargastripurākhyānakaṃ tathā /

liṅgapratiṣṭhā ca tataḥ paśupāśavimokṣaṇam // NarP_1,102.8 //

śivavratāni ca tathā sadācāranirūpaṇam /

prāyaścitānyariṣṭāni kāśīśrīśailavarṇanam // NarP_1,102.9 //

andhakākhyānakaṃ paścādvārāhacaritaṃ punaḥ /

nṛsiṃhacaritaṃ paścājjalandharavadhastataḥ // NarP_1,102.10 //

śaivaṃ sahasranāmātha dakṣayajñavināśanam /

kāmasya dahanaṃ paścādgirijāyāḥ karagrahaḥ // NarP_1,102.11 //

tato vināyakākhyānaṃ nṛpākhyānaṃ śivasya ca /

upamanyukathā cāpi pūrvabhāga itīritaḥ // NarP_1,102.12 //

viṣṇumāhātmyakathanamaṃbarīṣakathā tataḥ /

sanatkumāranandīśasaṃvādaśca punarmune // NarP_1,102.13 //

śivamāhā tmyaseyuktaḥ strānayāgādikaṃ tataḥ /

sūryapūjāvidhiścaiva śivapūjā ca muktidā // NarP_1,102.14 //

dānāni bahudhāktāni śrāddhaprakaraṇaṃ tataḥ /

pratiṣṭhātaṃ tramuditaṃ tato 'ghorasya kīrtanam // NarP_1,102.15 //

vajreśvarī mahāvidyā gāyatrīmahimā tataḥ /

tryaṃbakasya ca māhātmyaṃ purāṇaśravaṇasya ca // NarP_1,102.16 //

evaṃ coparibhāgaste laiṅgasya kathito mayā /

vyāsena hi nibaddhasya rudrāmāhātmyasūcitaḥ // NarP_1,102.17 //

likhitvaitatpurāṇaṃ tu tiladhenusamanvitam /

phaālgunyāṃ pūrṇimāyāṃ yo dadyādbhaktyā dvijātaye // NarP_1,102.18 //

sa labhecchivasāyujyaṃ jarāmaraṇavarjitam /

yaḥ paṭecchṛṇuyādvāpi laiṅgaṃ pāpāpahaṃ naraḥ // NarP_1,102.19 //

sa bhuktabhogo loke 'sminnante śivapuraṃ vrajet /

liṅgānukramaṇīmetāṃ paṭhedyaḥ śṛṇuyāttathā // NarP_1,102.20 //

tāvubhau śivabhaktau tu lokadvitayabhoginau /

jāyatāṃ girijābhartuḥ prasādānnātra saṃśayaḥ // NarP_1,102.21 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde liṅgapurāṇānukramaṇīnirūpaṇaṃ nāma dvyuttaraśatatamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
śṛṇu vatsa pravakṣyāmi vārāhaṃ vai purāṇakam /
bhāgadvayayutaṃ śaśvadviṣṇumāhātmyasūcakam // NarP_1,103.1 //

mānavasya tu kalpasya prasaṃgaṃ matkṛtaṃ purā /

nibabandha purāṇe 'smiṃścaturviṃśasahasrake // NarP_1,103.2 //

vyāso hi viduṣāṃ śreṣṭhaḥ sākṣānnārāyaṇo bhuvi /

tatrādau śubhasaṃvādaḥ smṛtobhūmivarāhayoḥ // NarP_1,103.3 //

athādikṛtavṛttānte raṃbhasya caritaṃ tataḥ /

durjayasya ca tatpaścācchrāddhakalpa udīritaḥ // NarP_1,103.4 //

mahātapasa ākhyānaṃ gauryutpattistataḥ parā /

vināyakasya nāgānāṃ senānyādityayorapi // NarP_1,103.5 //

gaṇānāṃ ca tathā devyā dhanadasya vṛṣasya ca /

ākhyānaṃ satyatapaso vratākhyānasamanvitam // NarP_1,103.6 //

agastyagītā tatpaścādrudragītā prakīrtitā /

mahiṣāsuravidhvaṃsamāhātmyaṃ ca triśaktijam // NarP_1,103.7 //

parvādhyāyastataḥ śvetopākhyānaṃ gopradānikam /

ityādi kṛtavṛttāntaṃ prathame darśitaṃ mayā // NarP_1,103.8 //

bhagavaddharmake paścādvatatīrthakathānakam /

dvātriṃśadaparādhānāṃ prāyaścittaṃ śarīragam // NarP_1,103.9 //

tīrthānāṃ cāpi sarveṣāṃ māhātmyaṃ pṛthagīritam /

mathurāyā viśeṣeṇa śrāddhādīnāṃ vidhistataḥ // NarP_1,103.10 //

varṇanaṃ yamalokasya ṛṣiputraprasaṃgataḥ /

vipākaḥ karmaṇāṃ caiva viṣṇuvratanirūpaṇam // NarP_1,103.11 //

gokarṇasya ca māhātmyaṃ kīrtitaṃ pāpanāśanam /

ityevaṃ pūrvabhāgo 'yaṃ purāṇasya nirūpitaḥ // NarP_1,103.12 //

uttare pravibhāge tu pulastyakururājayoḥ /

saṃvāde sarvatīrthānāṃ māhātmyaṃ vistarātpṛthak // NarP_1,103.13 //

aśeṣadharmāścākhyātāḥ pauṣkaraṃ puṇyaparva ca /

ityevaṃ tava vārāhaṃ proktaṃ pāpavināśanam // NarP_1,103.14 //

paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ caiva bhagavadbhaktivardhanam /

kāñcanaṃ garuḍa kṛtvā tiladhenusamanvitam // NarP_1,103.15 //

likhitvaitacca yo dadyāccaitryāṃ viprāya bhaktitaḥ /

sa labhedvaiṣṇavaṃ dhāma devarṣigaṇavanditaḥ // NarP_1,103.16 //

yo vānukramaṇīmentāṃ śṛṇotyapi paṭhatyapi /

so 'pi bhaktiṃ labhedviṣṇau saṃsārocchedakāriṇīm // NarP_1,103.17 //

iti śrībṛhannāradīya purāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde vārāhapurāṇānukramaṇīvarṇanaṃ nāma tryuttaraśatatamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
śṛṇu vatsa pravakṣyāmi purāṇaṃ skandasaṃjñakam /
yasminpratipadaṃ sākṣānmahādevo vyavasthitaḥ // NarP_1,104.1 //

purāṇe śatakoṭo tu yacchaivaṃ varṇitaṃ mayā /

lakṣaṃ tasyārthaṃ jātasya sāro vyāsena kīrtitaḥ // NarP_1,104.2 //

skandāhvayastatra khaṇḍāḥ saptaiva parikalpitāḥ /

ekāśītisahasraṃ tu skāndaṃ sarvoghakṛtaṃnam // NarP_1,104.3 //

yaḥ śṛṇoti paṭhedvāpi sa tu sākṣācchivaḥ sthitaḥ /

yatra māheśvarā dharmāḥ ṣaṇmukhena prakāśitāḥ // NarP_1,104.4 //

kalpe tatpuruṣe vṛttāḥ sarvasiddhividhāyakāḥ /

tasya māheśvaraścātha khaṇḍaḥ pāpapraṇāśanaḥ // NarP_1,104.5 //

kiñcinnyūnārkasāhasro bahupuṇyo bṛhatkathaḥ /

sucaritraśatairyuktaḥ skandamāhātmyasūcakaḥ // NarP_1,104.6 //

yatra kedāramāhātmye purāṇopakramaḥ purā /

dakṣayajñakathā paścācchivaliṅgārcane phalam // NarP_1,104.7 //

samudramathanākhyānaṃ devendracaritaṃ tataḥ /

pārvatyāḥ samupākhyānaṃ vivāhastadanantaram // NarP_1,104.8 //

kumārotpattikathanaṃ tatastārakasaṃgaraḥ /

tataḥ pāśupatākhyānaṃ caṇḍākhyānasamanvitam // NarP_1,104.9 //

dyūtapravartanākhyānaṃ nāradena samāgamaḥ /

tataḥ kumāramāhātmye pañcatīrthakathānakam // NarP_1,104.10 //

dharmavarmanṛpākhyānaṃ nadīsāgarakīrtanam /

indradyumnakathā paścānnāḍījaṅghakathānvitam // NarP_1,104.11 //

prādurbhāvastato mahyāḥ kathā damanakasya ca /

mahīsāgarasaṃyogaḥ kumāreśakathā tataḥ // NarP_1,104.12 //

tatastārakayuddhaṃ ca nānākhyānasamanvitam /

vadhaśca tārakasyātha pañcaliṅganiveśanam // NarP_1,104.13 //

dvīpākhyānaṃ tataḥ puṇyamūrddhalokavyavasthitiḥ /

brahmāṇḍasthitimānaṃ ca varkareśakathānakam // NarP_1,104.14 //

mahākālasamudbhūtiḥ kathā cāsya mahādbhutā /

vāsudevasya māhātmyaṃ koṭitīrthaṃ tataḥ param // NarP_1,104.15 //

nānātīrthasamākhyānaṃ guptakṣetre prakīrtitam /

pāṇḍavānāṃ kathā puṇyā mahāvidyāprasādhanam // NarP_1,104.16 //

tīrthayātrāsamāptiśca kaumāramidamadbhutam /

aruṇācalamāhātmyaṃ sanakabrahmasaṃkathā // NarP_1,104.17 //

gaurītapaḥ samākhyānaṃ tattattīrthanirūpaṇam /

māhiṣāsuramākhyānaṃ vadhaścāsya mahādbhutaḥ // NarP_1,104.18 //

droṇācale śivāsthānaṃ nityadāparikīrtitam /

ityeṣa kathitaḥ skānde khaṇḍo māheśvaro 'dbhutaḥ // NarP_1,104.19 //

dvitīyo vaiṣṇavaḥ khaṇḍastasyākhyānāni me śuṇu /

prathamaṃ bhūmivārāhasamākhyānaṃ prakīrtitam // NarP_1,104.20 //

yatra veṅkaṭakudhrasya māhātmyaṃ pāpanāśanam /

kamalāyāḥ kathā puṇyā śrīnivāsasthitistataḥ // NarP_1,104.21 //

kulā lākhyānakaṃ cātra suvarṇamukharī kathā /

nānākhyānasamāyuktā bhāradvājakathādbhutā // NarP_1,104.22 //

mataṅgāñjanasaṃvādaḥ kīrtitaḥ pāpanāśanaḥ /

puruṣottamamāhātmyaṃ kīrtitaṃ cotkale tataḥ // NarP_1,104.23 //

mārkaṇḍeyasamākhyānamaṃbarīṣasya bhūpateḥ /

indradyumnasya cākhyānaṃ vidyāpatikathā śubhā // NarP_1,104.24 //

jaimineḥ samupākhyānaṃ nāradasyāpi vāḍava /

nīlakaṇṭhasamākhyānaṃ narasiṃhopavarṇanam // NarP_1,104.25 //

aśvamedhakathā rājño brahmalokagatistathā /

rathayāvrāvidhiḥ paścājjanmasthānavidhistathā // NarP_1,104.26 //

dakṣiṇāmūrtyupākhyānaṃ guṇḍivākhyānakaṃ tataḥ /

ratharakṣāvidhānaṃ ca śayanotsavakīrtanam // NarP_1,104.27 //

śvetopākhyānamatroktaṃ pṛthutsavanirūpaṇam /

dolotsavo bhagavato vrataṃ sāṃvatsarābhidham // NarP_1,104.28 //

pūjā cākāmikā viṣṇoruddālakaniyogataḥ /

yogasādhanamatroktaṃ nānāyoganirūpaṇam // NarP_1,104.29 //

daśāvatārakathanaṃ srānādiparikīrtanam /

tato badarikāyāśca māhātmyaṃ pāpanāśanam // NarP_1,104.30 //

agnyāditīrthamāhātmyaṃ vainateyaśilābhavam /

kāraṇaṃ bhagavadvāse tīrthaṃ kāpālamocanam // NarP_1,104.31 //

pañcadhārābhidhaṃ tīrthaṃ merusaṃsthāpanaṃ tathā /

tataḥ kārtikamāhātmye māhātmyaṃ madanālasam // NarP_1,104.32 //

dhūmrakeśasamākhyānaṃ dinakṛtyāni kartike /

pañcabhīṣmavratākhyānaṃ kīrtitaṃ bhuktimuktidam // NarP_1,104.33 //

tato mārgasya māhātmye vidhānaṃ snānajaṃ tathā /

puṇḍrādikīrtanaṃ cātra mālādhāraṇapuṇyakam // NarP_1,104.34 //

pañcāmṛtasnānapuṇyaṃ ghaṇṭānādādijaṃ phalam /

nānāpuṣpārcanaphalaṃ tulasīdalajaṃ phalam // NarP_1,104.35 //

naivedyasya ca māhātmyaṃ harivāsarakīrtanam /

akhaṇḍaikādaśīpuṇyaṃ tathā jāgaraṇasya ca // NarP_1,104.36 //

yasyotsavavidhānaṃ ca nāmamāhātmyakīrtanam /

dhyānādipuṇyakathanaṃ māhātmyaṃ mathurābhavam // NarP_1,104.37 //

mathurātīrthamāhātmyaṃ pṛthaguktaṃ tataḥ param /

vanānāṃ dvādaśānāṃ ca māhātmyaṃ kīrtitaṃ tataḥ // NarP_1,104.38 //

śrīmadbhāgavatasyātra māhātmyaṃ kīrtitaṃ param /

vajraśāṇḍilyasaṃvāda antarlīlāprakāśakam // NarP_1,104.39 //

tato māghasya māhātmyaṃ snānadānajapodbhavam /

nānākhyānasamāyuktaṃ daśādhyāyairnirūpitam // NarP_1,104.40 //

tato vaiṣṇavamāhātmye śayyādānādijaṃ phalam /

jaladā nādividhayaḥ kāmākhyānamataḥ param // NarP_1,104.41 //

śrutadevasya caritaṃ vyādhopākhyānamadbhutam /

tathākṣayatṛtīyāderviśeṣātpuṇyakīrtanam // NarP_1,104.42 //

tatastvayodhyāmāhātmye cakrabrahmāhvatīrthake /

surāpāpavimokṣākhye tathādhārasahasrakam // NarP_1,104.43 //

svargadvāraṃ candraharidharmaharyupavarṇanam /

svarṇavṛṣṭerupākhyānaṃ tilodāsarayūyutiḥ // NarP_1,104.44 //

sītākuṇḍaṃ guptaharisaraṃyughargharānvayaḥ /

gopratāraṃ ca dugdhodaṃ gurukuṇḍādipañcakam // NarP_1,104.45 //

somārkā dīni tīrthāni trayodaśa tataḥ param /

gayākūpasya māhātmyaṃ sarvāghavinivartakam // NarP_1,104.46 //

māṇḍavyāśramapūrvāṇi tīrthāni tadanantaram /

ajitādi mānasāditīrthāni gaditāni ca // NarP_1,104.47 //

ityeṣa vaiṣṇavaḥ khaṇḍo dvitīyaḥ parikīrtitaḥ /

ataḥ paraṃ brahmakhaṇḍaṃ marīce śṛṇu puṇyadam // NarP_1,104.48 //

yatra vai setumāhātmye phalaṃ snāne kṣaṇodbhavam /

gālavasya tapaścaryā rākṣasākhyānakaṃ tataḥ // NarP_1,104.49 //

cakratīrthādimāhātmyaṃ devīpattanasaṃyute /

vetālatīrthamahimā pāpanāśādikīrtanam // NarP_1,104.50 //

maṅgalādikamāhātmyaṃ brahmakuṇḍādivarṇanam /

hanumatkuṇḍamahimāgastyatīrthabhavaṃ phalam // NarP_1,104.51 //

rāmatīrthādikathanaṃ lakṣmītīrthanirūpaṇam /

śaṅkhāditīrthamahimā tathā sādhyāmṛtādijaḥ // NarP_1,104.52 //

dhanuṣkoṭyādimāhātmyaṃ kṣīrakuṇḍādijaṃ tathā /

gāyatryādikatīrthānāṃ māhātmyaṃ cātra kīrtitam // NarP_1,104.53 //

rāmanāthasya mahimā tattvajñānopadeśanam /

yātrāvidhānakathanaṃ setai muktipradaṃ nṛṇām // NarP_1,104.54 //

dharmāraṇyasya māhātmyaṃ tataḥ paramudīritam /

sthāṇuḥ skandāya bhagavānyatra tattvamupādiśat // NarP_1,104.55 //

dharmāraṇyasusaṃbhūtistatpuṇyaparikīrttanam /

karṃmasiddheḥ samākhyānaṃ ṛṣivaṃśanirūpaṇam // NarP_1,104.56 //

apsarastīrthamukhyānāṃ māhātmyaṃ yatra kīrtitam /

varṇānāmāśramāṇāṃ ca dharmatattvanirūpaṇam // NarP_1,104.57 //

divaḥ sthānavibhāgaśca bakulārkakathā śubhā /

chatrānandā tathā śāntā śrīmātā ca mataṅginī // NarP_1,104.58 //

puṇyadā ca samākhyātā yatra devyaḥ samāsthitāḥ /

indreśvarādimāhātmyaṃ dvārakādinirūpaṇam // NarP_1,104.59 //

lohāsurasamākhyānaṃ gaṅgākūpanirūpaṇam /

śrīrāmacaritaṃ caiva satyamandiravarṇanam // NarP_1,104.60 //

jīrṇoddhā rasya kathanamāsanapratipādanam /

jātibhedaprakathanaṃ smṛtidharmanirūpaṇam // NarP_1,104.61 //

tatastu vaiṣṇavā dharmā nānākhyānairudīritāḥ /

cāturmāsye tataḥ puṇye sarvadhamanirūpaṇam // NarP_1,104.62 //

dānapraśaṃsā tatpaścādvratasya mahimā tataḥ /

tapaścaiva pūjāyāḥ sacchidrakathanaṃ tataḥ // NarP_1,104.63 //

tadvṛttīnāṃ bhidākhyānaṃ śālagrāmanirūpaṇam /

bhārakasya vadhopāyo vṛkṣācāmahimā tathā // NarP_1,104.64 //

viṣṇoḥ śāpaśca vṛkṣatvaṃ pārvatyanutapastataḥ /

harasya tāṇḍavaṃ nṛtyaṃ rāmanāmanirūpaṇam // NarP_1,104.65 //

harasya liṅgapatanaṃ kathā baijavanasya ca /

pārvatījanmacaritaṃ tārakasya vadho 'dbhutaḥ // NarP_1,104.66 //

praṇavaiśvaryakathanaṃ tārakācaritaṃ punaḥ /

dakṣayajñasamāptiśca dvādaśākṣarabhūṣaṇam // NarP_1,104.67 //

jñānayogasamākhyānaṃ mahimā dvādaśākṣareḥ /

śravaṇādikapuṇyaṃ ca kīrtitaṃ śarmadaṃ nṛṇām // NarP_1,104.68 //

tato brāhmottare bhāge śivasya mahimādbhutaḥ /

pañcākṣarasya mahimā gokarṇamahimā tataḥ // NarP_1,104.69 //

śivarātraiśca mahimā pradoṣavra takīrtanam /

somavāravrataṃ cāpi sīmantinyāḥ kathānakam // NarP_1,104.70 //

bhadrāyutpattikathanaṃ sadācāranirūpaṇam /

śivavarmasamuddeśo bhadrāyūdvāhavarṇanam // NarP_1,104.71 //

bhadrāyumahimā cāpi bhasmamāhātmyakīrtanam /

śabarākhyānakaṃ caiva umāmāheśvaraṃ vratam // NarP_1,104.72 //

rudrākṣasya ca māhātmyaṃ rudrādhyāyasya puṇyakam /

śravaṇādikapuṇyaṃ ca brahmakhaṇḍo 'yamīritaḥ // NarP_1,104.73 //

ataḥ paraṃ caturthaṃ tu kāśīkhaṇḍamanuttamam /

vindhyanāradayoryatra saṃvādaḥ parikīrtitaḥ // NarP_1,104.74 //

satyalokaprabhāvaścāgastyāvāse surāgamaḥ /

pativratācaritraṃ ca tīrthayātrā praśaṃsanam // NarP_1,104.75 //

tataśca saptapuryākhyā saṃyaminyā nirūpaṇam /

budhasya ca tathendrāgnyorlokāptiḥ śivaśarmaṇaḥ // NarP_1,104.76 //

agneḥ samudbhavaścaiva kravyādvaruṇasaṃbhavaḥ /

gandhavatyalakāpuryorīśvaryāśca samudbhavaḥ // NarP_1,104.77 //

candrārkabudhalokānāṃ kujejyārkabhuvāṃ kramāt /

mama viṣṇordhruvasyāpi tapolokasya varṇanam // NarP_1,104.78 //

dhruvalokakathā puṇyā satyalokanirīkṣaṇam /

skandāgastyasamālāpo maṇikarṇīsamudbhavaḥ // NarP_1,104.79 //

prabhāvaścāpi gaṅgāyā gaṅgānāmasahasrakam /

vārāṇasīpraśaṃsā ca bhairavāvirbhavastataḥ // NarP_1,104.80 //

daṇḍapāṇijñānavāpyorudbhavaḥ samanantaram /

tataḥ kalāvatyākhyānaṃ sadācāranirūpaṇam // NarP_1,104.81 //

brahmacārisamākhyānaṃ tataḥ strīlakṣaṇāni ca /

kṛtyākṛtyavinirdeśo hyavimukteśavarṇanam // NarP_1,104.82 //

gṛhasthayogino dharmāḥ kālajñānaṃ tataḥ param /

divodāsakathā puṇyā kāśikāvarṇanaṃ tataḥ // NarP_1,104.83 //

māyāgaṇapateścātha bhuvi prādurbhavastataḥ /

viṣṇumāyāprapañco 'tha divodāsavimokṣaṇam // NarP_1,104.84 //

tataḥ pañcanadotparttirbindumādhavasaṃbhavaḥ /

tato vaiṣṇavatīrthākhyā śūlinaḥ kāśikāgamaḥ // NarP_1,104.85 //

jaigīṣavyena saṃvādo jyeṣṭheśākhyā maheśituḥ /

kṣetrākhyānaṃ kandukeśaḥ vyāghreśvarasamudbhavaḥ // NarP_1,104.86 //

śaileśaratneśvarayoḥ kṛttivāsasya codbhavaḥ /

devatānāmadhiṣṭānaṃ durgāsuraparākramaḥ // NarP_1,104.87 //

durgāyā vijayaścātha oṅkāreśasya varṇanam /

punarāeṅkāra māhātmya triloconasamudbhavaḥ // NarP_1,104.88 //

kedārākhyā ca dharmeśa kathā viṣṇubhujodbhavā /

vīreśvarasamākhyānaṃ gaṅgāmāhātmyakīrtanam // NarP_1,104.89 //

viśvakarmeśamahimā dakṣayajñodbhavastathā /

satīśasyāmṛteśāderbhujastaṃbhaḥ parāśare // NarP_1,104.90 //

kṣetratīrthakadaṃbaśca muktimaḍapasaṃkathā /

viśveśavibhavaścātha tato yātrāparikramaḥ // NarP_1,104.91 //

ataḥ paraṃ tvavantyākhyaṃ śṛṇu khaṇḍa ca pañcamam ///

mahākālavanākhyānaṃ brahmaśīrṣacchidā tataḥ // NarP_1,104.92 //

prāyaścittavidhiścāgnerutpattiśca surāgamaḥ /

devadīkṣā śivastotraṃ nānāpātakanāśanam // NarP_1,104.93 //

kapolamocanākhyānaṃ mahākālavanasthitiḥ /

tīrthaṃ kanakhaleśasya sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,104.94 //

kuṇḍamapsarasaṃjñaṃ ca saro rudrasya puṇyadam /

kuḍaveśaṃ ca vidyādhraṃ markaṭeśvaratīrthakam // NarP_1,104.95 //

svargadvāracatuḥsiṃdhutīrthaṃ śaṅkaravāpikā /

śaṅkarāka gandhavatītīrthaṃ pāpapraṇāśanam // NarP_1,104.96 //

daśāśvamedhikānaṃśatīrthe ca harisiddhidam /

piśācakādiyātrā ca hanumatkavaceśvarau // NarP_1,104.97 //

mahākāleśayātrā ca valmīkeśvaratīrthakam /

śukre ca pañcame cākhye kuśasthalyāḥ pradakṣiṇāḥ // NarP_1,104.98 //

akrūrasaṃjñakantvekapādaṃ candrārkavaibhavam /

karabheśākhyatīrthaṃ ca laṭukeśāditīrthakam // NarP_1,104.99 //

mārkaṇḍeśaṃ yajñavāpī someśaṃ narakāntakam /

kedāreśvararāmeśasaubhāgyeśanarārkakam // NarP_1,104.100 //

keśavārkaṃ śaktibhedaṃ svarṇasāramukhāni ca /

oṅkāreśāditīrthāni andhakaśrutikīrtanam // NarP_1,104.101 //

kālāraṇye liṅgasaṃkhyā svarṇaśṛṅgābhidhānakam /

kuśasthalyā avantyāścojjayinyā abhidhānakam // NarP_1,104.102 //

padmāvatīvai kumudvatyamarāvatināmakam /

viśālāpratikalpābhidhānaṃ ca jvaraśāntikam // NarP_1,104.103 //

śivānāmādikaphalaṃ nāgodgītā śivastutiḥ /

hiraṇyākṣavadhākhyānaṃ tīrthaṃ suṃdarakuṇḍakam // NarP_1,104.104 //

nīlagaṅgāpuṣkarākhyaṃ vindhyavāsanatīrthakam /

puruṣottamābhidhānaṃ tu tattīrthaṃ cāghanāśanam // NarP_1,104.105 //

gomatī vāmanaṃ kuṇḍo viṣṇornāmasahasrakam /

vīreśvarasaraḥ kālabhairavasya ca tīrthakam // NarP_1,104.106 //

mahimā nāgapañcamyā nṛsiṃhasya jayantikā /

kuṭumbeśvarayātrā ca devasādhakakīrtanam // NarP_1,104.107 //

karkarājākhyatīrthaṃ ca vighneśādisurohanam //

rundrakuṇḍaprabhṛtiṣu bahutīrthanirūpaṇam // NarP_1,104.108 //

yātrāṣṭatīrthajā puṇyā revāmāhātmyamucyate /

dharmaputrasya vairāgyo mārkaṇḍeyena saṃgamaḥ // NarP_1,104.109 //

prāgrīyānubhavākhyānamamṛtāparikīrttanam /

kalpe kalpe pṛthaṅ nāma narmadāyāḥ prakīrtitam // NarP_1,104.110 //

stavamārṣaṃ nāmedaṃ ca kālarātrikathā tataḥ /

mahādevastutiḥ paścātpṛthakkalpakathādbhutā // NarP_1,104.111 //

viśalyākhyānakaṃ paścājjāleśvarakathā tathā /

gorīvrata samākhyānaṃ tripurajvālanaṃ tataḥ // NarP_1,104.112 //

dehapātavidhānaṃ ca kāverīsaṃgamastataḥ /

dārutīrthaṃ brahmāvartaṃ yatreśvarakathānakam // NarP_1,104.113 //

agnitīrthaṃ ravitīrthaṃ meghanādādidārukam /

devatīrthaṃ narmadeśaṃ kapilākhyaṃ karañjakam // NarP_1,104.114 //

kuṇḍaleśaṃ pippalādaṃ vimaleśaṃ ca śūlabhit /

śacīharaṇamākhyā namabhrakasya vadhastataḥ // NarP_1,104.115 //

śūlabhedodbhavo yatra dānadharmāḥ pṛthagvidhāḥ /

ākhyānaṃ dīrghatapasa ṛṣyaśṛṅgakathā tataḥ // NarP_1,104.116 //

citrasenakathāpuṇyā kāśirājyasya lakṣaṇam /

tato devaśilākhyānaṃ śabarītīrthakānvitam // NarP_1,104.117 //

vyādhākhyānaṃ tataḥ puṇyaṃ puṣkariṇyarkatīrthakam /

āpretyeśvaratīrthaṃ ca śakratīrthaṃ karoṭikam // NarP_1,104.118 //

kumāreśamagastyeśamānandeśaṃ ca mātṛjam /

lokeśaṃ dhanadeśaṃ ca maṅgaleśaṃ ca kāmajam // NarP_1,104.119 //

nāgeśaṃ cāpi gopāraṃ gautamaṃ śaṅkhacūḍakam /

nāradeśaṃ nandikeśaṃ varuṇeśvaratīrthakam // NarP_1,104.120 //

dadhiskandāditīrthāni hanūmateśvaraṃ tataḥ /

rāmeśvarādi tīrthāni someśaṃ piṅgaleśvaram // NarP_1,104.121 //

ṛṇamokṣaṃ kapileśaṃ pūtikeśaṃ jaleśayam /

caṇḍārkaṃ yamatīrthaṃ ca kālhoḍīśaṃ vanādike // NarP_1,104.122 //

nārāyaṇaṃ ca koṭīśaṃ vyāsatīrthaṃ prabhāsakam /

nāgeśasaṃkarṣaṇakaṃ praśrayeśvaratīrthakam // NarP_1,104.123 //

airaṇḍīsaṃgamaṃ puṇyaṃ suvarṇaśilatīrthakam /

karañjaṃ kāmahaṃ tīrthaṃ bhāṇḍīro rohiṇībhavam // NarP_1,104.124 //

cakratīrthaṃ dautapāpaṃ skandamāṅgirasāhvayam /

koṭitīrthamayonyakhyamaṅgārākhyaṃ trilocanam // NarP_1,104.125 //

indreśaṃ kaṃbukeśaṃ ca someśaṃ kohanaṃ śakam /

nārmadaṃ cārkamāgneyaṃ bhārgaveśvaramuttamam // NarP_1,104.126 //

brāhmaṃ daivaṃ ca mārgeśamādivārāhakeśvaram /

rāmeśamatha siddheśamāhalyaṃ kaṅkaṭeśvaram // NarP_1,104.127 //

śākraṃ saumyaṃ ca nādeśaṃ toyeśaṃ rukmiṇībhavam /

yojaneśaṃ varāheśaṃ dvādaśīśivatīrthakam // NarP_1,104.128 //

siddheśaṃ maṅgaleśaṃ ca liṅgavārāhatīrthakam /

kuṇḍeśaṃ śvetavārāhaṃ garbhāveśaṃ ravīśvaram // NarP_1,104.129 //

śuklādīni ca tīrthāni huṅkārasvāmitīrthakam /
saṃgameśaṃ nahuṣeśaṃ mokṣaṇaṃ pañcagopakam /
nāgaśāvaṃ ca siddheśaṃ mārkaṇḍāṅkrūratīrthake // NarP_1,104.130 //

kāmodaśūlāropākhye māṇḍavyaṃ gopakeśvaram /

kapileśaṃ piṅgaleśaṃ bhūteśaṃ gāṅgagautame // NarP_1,104.131 //

āsvamedhaṃ bhṛgukacchaṃ kedāreśaṃ ca pāpanut /

kalakaleśaṃ jāleśaṃ śālagrāmaṃ varāhakam // NarP_1,104.132 //

candraprabhāsamādityaṃ śrīpatyākhyaṃ ca haṃsakam /

mūlyasthānaṃ ca śūleśamugrākhyaṃ citradaivakam // NarP_1,104.133 //

śikhīśaṃ kāṇṭitīrthaṃ ca daśakanyaṃ suvaṇakam /

ṛṇamokṣaṃ bhārabhūti puṅkhāṃ muḍiṃ ca ḍiṇḍimam // NarP_1,104.134 //

āmaleśaṃ kapāleśaṃ śṛṅgairaṇḍībhavaṃ tataḥ /

koṭitīrthaṃ loṭaṇeṣaṃ phalastutirataḥ param // NarP_1,104.135 //

dṛmijaṅgalamāhātmye rohitāśvakathā tataḥ /

dhundhumārasamākhyānaṃ vadhopāyastato 'sya vai // NarP_1,104.136 //

vadhau dhundhostataḥ paścāttataścitravahodbhavaḥ /

mahimāsya tataścaḍīśaprabhāvo ratīśvaraḥ // NarP_1,104.137 //

kedāreśo lakṣatīrthaṃ tato viṣṇupadībhavam /

mukhāraṃ cyavanāndhāsyaṃ brahmaṇaśca sarastataḥ // NarP_1,104.138 //

cakrākhyaṃ lalitākhyānaṃ tīrthaṃ ca bahugomayam /

rudrāvartaṃ ca markaṇḍaṃ tīrthaṃ pāpapraṇāśanam // NarP_1,104.139 //

śravaṇeśaṃ śuddhapaṭaṃ devāndhupretatīrthakam /

jihvodatīrthaṃsaṃbhūtiḥ śivodbhandaṃ phalastutiḥ // NarP_1,104.140 //

eṣa khaṇḍo hyavantyākhyaḥ śṛṇvatāṃ pāpanāśanaḥ /

ataḥ paraṃ nāgarākhyaḥ khaṇḍaḥ ṣaṣṭho 'bhidhīyate // NarP_1,104.141 //

liṅgotpattisamākhyānaṃ hariścandrakathā śubhā /

viśvāmitrasya māhātmyaṃ triśaṅkusvargatistathā // NarP_1,104.142 //

hāṭake śvaramāhātmye vṛtrāsuravadhastathā /

nāgabilaṃ śaṅkhatīrthamacaleśvaravarṇanam // NarP_1,104.143 //

camatkārapurākhyānaṃ camatkārakaraṃ param /

gayaśīrṣaṃ bālaśākhyaṃ vālamaṇḍaṃ mṛgāhvayam // NarP_1,104.144 //

viṣṇupādaṃ ca gokarṇaṃ yugarūpaṃ samāśrayaḥ /

siddheśvaraṃ nāgasaraḥ saptārṣeyaṃ hyagastyakam // NarP_1,104.145 //

bhrūṇagartaṃ naleśaṃ ca bhaiṣmaṃ vaiḍuramarkakam /

śāramiṣṭhaṃ somanāthaṃ ca daurgamātarjakeśvaram // NarP_1,104.146 //

jāmadagnyavadhākhyānaṃ naiḥkṣatriyakathānakam /

rāmahradaṃ nāgapuraṃ ṣaāḍliṅgaṃ caiva yajñabhūḥ // NarP_1,104.147 //

muṇḍīrāditrikārkaṃ ca satīpariṇayāhvayam /

rudraśīrṣaṃ ca yāgeśaṃ vālakhilyaṃ ca gāruḍam // NarP_1,104.148 //

lakṣmīśāpaḥ saptaviṃśasomaprāsādameva ca /

aṃbābaddhaṃ pāṇḍukākhyamāgneyaṃ brahmakuṇḍakam // NarP_1,104.149 //

gomukhaṃ lohayaṣṭyākhyamajāpāleśvarī tathā /

śānaiścaraṃ rājavāpī rāmeśo lakṣmaṇeśvaraḥ // NarP_1,104.150 //

kuśeśākhyaṃ laveśākhyaṃ liṅgaṃ sarvottamottamam /

aṣṭaṣaṣṭisamākhyānaṃ damayantyāstrijātakam // NarP_1,104.151 //

tato vai revatī cātra bhaktikātīrthasaṃbhavaḥ /

kṣemaṅkarī ca kedāraṃ śuklatīrthamukhārakam // NarP_1,104.152 //

satyasaṃdheśvarākhyānaṃ tathā karṇotpalākathā /

aṭeśvaraṃ yājñavalkya gauryaṃ gāṇeśameva ca // NarP_1,104.153 //

tato vāstupadākhyānamajāgṛhakathānakam /

saubhāgyāndhuśca śuleśaṃ dharmarājakathānakam // NarP_1,104.154 //

miṣṭānnedaśvarākhyānaṃ gāṇāpatyatrayaṃ tataḥ /

jābālicaritaṃ caiva makareśakathā tataḥ // NarP_1,104.155 //

kāleśvaryandhakākhyānaṃ kuṇḍamāpyarasaṃ tathā /

puṣyādityaṃ rauhitāśvaṃ nāgarotpattikīrttanam // NarP_1,104.156 //

bhārgavaṃ caritaṃ caiva vaiśvāmaitraṃ tataḥ param /

sārasvataṃ paippalādaṃ kaṃsārīśaṃ ca paiṇḍakam // NarP_1,104.157 //

brahmaṇo yajñacaritaṃ sāvitryākhyānasaṃyutam /

raivataṃ bhārtayajñākhyaṃ mukhyatīrthanirīkṣaṇam // NarP_1,104.158 //

kauravaṃ hāṭakeśākhyaṃ prabhāsaṃ kṣetrakatrayam /

pauṣkaraṃ naimiṣaṃ dhārmamaraṇya tritayaṃ smṛtam // NarP_1,104.159 //

vārāṇasī dvārakākhyāvantyākhyeti purītrayam /

bṛndāvanaṃ khāṇḍavākhyamadvaikākhyaṃ vanatrayam // NarP_1,104.160 //

kalpaḥ śālastathā nandigrāmatrayamanuttamam /

asiśuklapitṛsaṃjñaṃ tīrthatrayamudāhṛtam // NarP_1,104.161 //

rśyarbudau raivataścaiva parvatatrayamuttamam /

nadīnāṃ tritayaṃ gaṅgā narmadā ca sarasvatī // NarP_1,104.162 //

sārddhakoṭitrayaphalamekaikaṃ caiṣu kīrttitam /

kūṣikā śaṅkhatīrthaṃ cāmarakaṃ bālamaṇḍanam // NarP_1,104.163 //

hāṭakeśakṣetraphalapradaṃ proktaṃ catuṣṭayam /

sāṃbādityaṃ śrāddhakalpaṃ yaudhiṣṭhiramathāndhakam // NarP_1,104.164 //

jalaśāyi caturmāsamaśūnyaśayanavratam /

maṅkaṇeśaṃ śivarātristulāpuruṣadānakam // NarP_1,104.165 //

pṛthvīdānaṃ vānakeśaṃ kapālamocaneśvaram /

pāpapiṇḍaṃ māsalaiṅgaṃ yugamānādikīrtanam // NarP_1,104.166 //

niṃveśaśākaṃbharyākhyā rudraikādaśakīrtanam /

dānamāhātmyakathanaṃ dvādaśādityakīrtanam // NarP_1,104.167 //

ityeṣanāgaraḥ khaṇḍaḥ prabhāsākhyo 'dhunocyate /

someśo yatra viśveśor'kasthalaṃ puṇyadaṃ mahat // NarP_1,104.168 //

siddheśvarādikākhyānaṃ pṛthagatra prakīrtitam /

agnitīrthaṃ kapaddarśiṃ kedāreśaṃ gatipradam // NarP_1,104.169 //

bhīmabhairavacaṇḍīśabhāskarendukujeśvarāḥ /

budhejyabhṛgusaurāguśiravīśā haravigrahāḥ // NarP_1,104.170 //

siddheśvarādyāḥ pañcānye rudrāstatra vyavastatra vyavasthitāḥ /

varārohā hyajā pālā maṅgalā laliteśvarī // NarP_1,104.171 //

lakṣmīśo vāḍaveśaścorvīśaḥ kāmesvarastathā /

gaurīśavaruṇeśākhyaṃ durvāseśaṃ gaṇeśvaram // NarP_1,104.172 //

kumāreśaṃ caṇḍakalpaṃ śakulīśvarasaṃjñakam /

tataḥ prokto 'tha koṭīśabālabrahmādisatkathā // NarP_1,104.173 //

narakeśasaṃvartteśanidhīśvarakathā tataḥ /

balabhadreśvarasyātha gaṅgāyā gaṇapasya ca // NarP_1,104.174 //

jāṃbavatyākhyasaritaḥ pāṇḍukūpasya satkathā /

śatamedhalakṣamedhakoṭimedhakathā tathā // NarP_1,104.175 //

durvāsārkaghaṭasthānahiraṇyāsaṃgamotkathā /

nagarārkasya kṛṣṇasya saṃkarṣaṇasamudrayoḥ // NarP_1,104.176 //

kumāryāḥ kṣetrapāsya brahmeśasya kathā pṛthak /

piṅgalāsaṃgameśasya śaṅkarārkaghaṭeśayoḥ // NarP_1,104.177 //

ṛṣitīrthasya nandārkatritakūpasya kīrtanam /

sasopānasya parṇārkanyaṅkumatyoḥ kathādbhutā // NarP_1,104.178 //

vārāhasvāmivṛttāntaṃ chāyāliṅgākhyagulphayoḥ /

kathā kanakanandāyāḥ kutīgaṅgeśayostathā // NarP_1,104.179 //

camasodbedaviduratrilokeśakathā tataḥ /

maṅkaṇeśatraipureśaṣaṇḍatīrthakathāstathā // NarP_1,104.180 //

sūryaprācī trīkṣaṇayorumānātakathā tathā /

bhūddhāraśūlasthalayoścyavanārkeśayostathā // NarP_1,104.181 //

ajāpāleśabālārkakuberasthalajā kathā /

ṛṣitoyā kathā puṇyā saṃgāleśvarakīrtanam // NarP_1,104.182 //

nāradādityakathanaṃ nārāyaṇanirūpaṇam /

taptakuṇḍasya māhātmyaṃ mūlacaṇḍīśavarṇanam // NarP_1,104.183 //

caturvaktragaṇādhyakṣakalaṃbeśvarayoḥ kathā /

gopālasvāmiva kulasvāminormarutāṃ kathā // NarP_1,104.184 //

kṣemārkennatavighneśajalasvāmikathā tataḥ /

kālameghasya rukmiṇyā durvāseśvarabhadrayoḥ // NarP_1,104.185 //

śaṅkhāvartamokṣatīrthagoṣpadācyutasadmanām /

jāleśvarasya huṅkāreśvaracaṇḍīśayoḥ kathā // NarP_1,104.186 //

āśāpurasthavighneśakalākuṇḍakathādbhutā /

kapileśasya ca kathā jaradgavaśivasya ca // NarP_1,104.187 //

nalakarkeṭeśvarayorhāṭakeśvarajā kathā /

nāradeśayantrabhūṣādurgakūṭagaṇeśajā // NarP_1,104.188 //

suparṇailākhyabhairavyorbhallatīrthabhavā kathā /

kīrtanaṃ kardamālasya guptasomeśvasya ca // NarP_1,104.189 //

bahusvarṇeśaśṛṅgeśakoṭīśvarakathā tataḥ /

mārkaṇḍeśvarakoṭīśadāmodaragṛhotkathā // NarP_1,104.190 //

svarṇarekhā brahmakuṇḍaṃ kuntībhīmeśvarau tathā /

mṛgīkuṇḍaṃ ca sarvasvaṃ kṣetre vastrāpathe smṛtam // NarP_1,104.191 //

durgābhilleśagaṅgeśaraivatānāṃ kathādbhutā /

tator'budeśvara kathā acaleśvarakīrtanam // NarP_1,104.192 //

nāgatīrthasya ca kathā vasiṣṭāśramavarṇanam /

bhadrakarṇasya māhātmyaṃ trinetrasya tataḥ param // NarP_1,104.193 //

kedārasya ca māhātmyaṃ tīrthāṅgamanakīrtanam /

koṭīśvararūpatīrthahṛṣīkeśakathārastataḥ // NarP_1,104.194 //

siddheśaśukreśvarayormaṇikarṇīśakīrtanam /

paṅgutīrthayamatīrthavārāhatīrthavarṇanam // NarP_1,104.195 //

candraprabhāsarpiḍodaśrīmātāśuklatīrthajam /

kātyāyanyāśca māhātmyaṃ tataḥ piṇḍārakasya ca // NarP_1,104.196 //

tataḥ kanakhalasyātha cakramānuṣatīrthayoḥ /

kapilāgnitīrthakathā tathā raktānubandhajā // NarP_1,104.197 //

gaṇeśapārtheśvarayoryāntrāyāmujjvalasya ca /

caṇḍīsthānanāgodbhavaśivakuṇḍamaheśajā // NarP_1,104.198 //

kāmeśvarasya mārkaṇḍeyotpatteśca kathā tataḥ /

uddālakeśasiddheśagatatīthakathā pṛthak // NarP_1,104.199 //

śrīdevaravātotpattiśca vyāsagautamatīrthayoḥ /

kulasaṃtāramāhātmyaṃ rāmakoṭyāhvatīrthayoḥ // NarP_1,104.200 //

candrodbhedeśānaśṛṅgabrahmasthānodbhavo 'dbhutam /

tripuṣkararudrahradaguheśvara kathā śubhā // NarP_1,104.201 //

avimuktasya māhātmyamumāmāheśvarasya ca /

mahaujasaḥ prabhāvaśca jaṃbūtīrthasya varṇanam // NarP_1,104.202 //

gaṅgādharamiśrakayoḥ kathā vāthaphalastutiḥ /

dvārakāyāśca māhātmye candraśarmakathānakam // NarP_1,104.203 //

jāgarādyarcanādyākhyā vratamekādaśībhavam /

mahādvādaśikākhyānaṃ prahlādarṣisamāgamaḥ // NarP_1,104.204 //

durvāsasa upākhyānaṃ yātropakramakīrtanam /

gomatyutpattikathanaṃ tasyāṃ snānādijaṃ phalam // NarP_1,104.205 //

cakratīrthasya māhātmyaṃ gomatyudadhisaṃgamaḥ /

sanakādihradākhyānaṃ nṛgatīrthakathā tataḥ // NarP_1,104.206 //

gopracārakathā puṇyā gopīnāṃ dvārakāgamaḥ /

gopīsaraḥ samākhyānaṃ brahmatīrthādikīrtanam // NarP_1,104.207 //

pañcanadyāgamākhyānaṃ nānākhyānasamanvitam /

śivaliṅgagadātīrthakṛṣṇapūjādikīrtanam // NarP_1,104.208 //

trivikramasya mūrtākhyā durvāsaḥkṛṣṇasaṃkathā /

kuśadaityavadhoñcāraviśeṣārcanajaṃ phalam // NarP_1,104.209 //

gomatyāṃ dvārakāyāṃ ca tīrthāgamanakīrtanam /

kṛṣṇamandirasaṃprekṣā drāravatyabhiṣecanam // NarP_1,104.210 //

tatratīrthāvāsakathā dvārakāpuṇyakīrtanam /

ityeṣa saptamaḥ proktaḥ khaṇḍaḥ prābhāsiko dvijāḥ // NarP_1,104.211 //

skāndesarvottarakathe śibamāhātmyavarṇane /

likhitvaitattu yo dadyāddhemaśūlasamanvitam // NarP_1,104.212 //

mādhyāṃ satkṛtya viprāya sa śaive modate pade // NarP_1,104.213 //

iti śrībṛhannāradīya purāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde skandapurāṇānukramaṇīvarṇanaṃ nāma caturadhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
śṛṇu vatsa pravakṣyāmi purāṇaṃ vāmanābhidham /
trivikramacaritrāḍhyaṃ daśasāhasrasaṃkhyakam // NarP_1,105.1 //

kūrmakalpasamākhyānaṃ vargatrayakathānam /

bhāgadvayasamāyuktaṃ vaktṛśrotṛśubhāvaham // NarP_1,105.2 //

purāṇapraśnaḥ prathamaṃ brahmaśīrṣacchidā tataḥ /

kapālamocanākhyānaṃ dakṣayajñavihiṃsanam // NarP_1,105.3 //

harasya kālarūpākhyā kāmasya dahanaṃ tataḥ /

prahlādanārāyaṇayoryuddhaṃ devāsurāhavaḥ // NarP_1,105.4 //

sukeśyarkasamākhyānaṃ tato bhuvanakośakam /

tataḥ kāmyavratākhyānaṃ śrīdurgācaritaṃ tataḥ // NarP_1,105.5 //

tapatīcaritaṃ paścātkurukṣetrasya varṇanam /

satyāmāhātmyamatulaṃ pārvatījanmakīrtanam // NarP_1,105.6 //

tapastasyā vivāhaśca gauryupākhyānakaṃ tataḥ /

tataḥ kauśikyupākhyānaṃ kumāracaritaṃ tataḥ // NarP_1,105.7 //

tato 'ndhakavadhākhyānaṃsādhyopākhyānakantataḥ /

jābālicaritaṃ paścādarajāyāḥ kathādbhutā // NarP_1,105.8 //

andhakeśarayoryuddhaṃ gaṇatvaṃ cāndhakasya ca /

marutāṃ janmakathanaṃ baleśca caritaṃ tataḥ // NarP_1,105.9 //

tatastu lakṣmyāścaritaṃ traivikramamataḥ param /

prahlādatīrthayātrāyāṃ procyante 'tha kathāḥ śubhāḥ // NarP_1,105.10 //

tataśca dhundhu caritaṃ pretopākhyānakaṃ tataḥ /

nakṣatrapuruṣākhyānaṃ śrīdāmacaritaṃ tataḥ // NarP_1,105.11 //

trivikramacaritrānte brahmaproktaḥ stavottamaḥ /

prahlādabalisaṃvāde sutale hariśaṃsanam // NarP_1,105.12 //

ityeṣa pūrvabhāgo 'sya purāṇasya tavoditaḥ /

śṛṇṇato 'syottaraṃ bhāgaṃ bahadvāmanasaṃjñakam // NarP_1,105.13 //

māheśvarī bhāgavatī saurī gāṇeśvarī tathā /

catasraḥ saṃhitāścātra pṛthak sāhasrasaṃkhyayā // NarP_1,105.14 //

māheśvaryāṃ tu kṛṣṇasya tadbhaktānāṃ ca kīrtanam /

bhāgavatyāṃ jaganmātukhatārakathādbhutā // NarP_1,105.15 //

sauryāṃ sūryasya mahimā gaditaḥ pāpanāśanaḥ /

gāṇeśvaryāṃ gaṇeśasya caritaṃ ca maheśituḥ // NarP_1,105.16 //

ityetadvāmanaṃ nāma purāṇaṃ suvicitrakam /

pulastyena samākhyātaṃ nāradāya mahātmane // NarP_1,105.17 //

tato nāradataḥ prāptaṃ vyāsena sumahātmanā /

vyāsāttu labdhavāṃścaitat tacchiṣyo romaharṣaṇaḥ // NarP_1,105.18 //

sa cākhyāsyati viprebhyo naimiṣīyebhya eva ca /

evaṃ paraṃparāprāptaṃ purāṇaṃ vāmanaṃ śubham // NarP_1,105.19 //

ye paṭhanti ca śṛṇvanti te 'pi yānti parāṃ gatim /

likhitvaitatpurāṇaṃ tu yaḥ śaradviṣuver'payet // NarP_1,105.20 //

viprāya vedaviduṣe ghṛtadhenusamanvitam /

sa samuddhṛtya narakānnayetsvargaṃ pitṝnsvakān // NarP_1,105.21 //

dehānte bhuktabhogo 'sau yāti viṣṇoḥ paraṃ padam // NarP_1,105.21 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde vāmanapurāṇānukramaṇīvarṇanaṃ nāma pañcādhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
śṛṇu vatsa marīce tvaṃ purāṇaṃ kūrmasaṃjñakam /
lakṣmīkalpānucaritaṃ yatra kūrmavapurhariḥ // NarP_1,106.1 //

dharmārthakāmamokṣāṇāṃ māhātmyaṃ ca pṛthakpṛthak /

indradyumnaprasaṃgena prāharṣibhyo dayānvitaḥ // NarP_1,106.2 //

tatsaptadaśasāhasraṃ sucatuḥ saṃhitaṃ śubham /

yatra brāhmāḥ purā proktā dharmā nānāvidhā mune // NarP_1,106.3 //

nānanākathāprasaṃgena nṛṇāṃ sadgatidāyakāḥ /

tatra pūrvavibhāge tu purāṇopakramaḥ purā // NarP_1,106.4 //

lakṣmīndradyumnasaṃvādaḥ kūrṃmarṣigaṇasaṃkathā /

varṇāśramācārakathā jagadutpattikīrtanam // NarP_1,106.5 //

kālasaṃkhyā samāsena layānte stavanaṃ vibhoḥ //

tataḥ saṃkṣepataḥ sargaḥ śāṅkaraṃ caritaṃ tathā // NarP_1,106.6 //

sahasranāma pārvatyā yogasya ca nirūpaṇam /

bhṛguvaṃśasamākhyānaṃ tataḥ svāyambhuvasya ca // NarP_1,106.7 //

devādīnāṃ samutpattirdakṣayajñāhatistataḥ /

dakṣasṛṣṭikathā paścātkaśyapānvayakīrtanam // NarP_1,106.8 //

ātreyavaṃśakathanaṃ kṛṣṇasyaṃ caritaṃ śubham /

mārtaṇḍakṛṣṇasaṃvādo vyāsapāṇḍavasaṃkathā // NarP_1,106.9 //

yugadharmānukathanaṃ vyāsajaiminikīrtanam /

vārāṇasyāśca māhātmyaṃ prayāgasya tataḥ param // NarP_1,106.10 //

trailokyavarṇanaṃ caiva vedaśākhānirūpaṇam /

uttare 'syā vibhāge tu purā gītaiśvarī tataḥ // NarP_1,106.11 //

vyāsagītā tataḥ proktā nānādharmaprabodhinī /

nānāvidhānāṃ tīrthānāṃ māhātmyaṃ ca pṛthak tataḥ // NarP_1,106.12 //

pratisargaprakathanaṃ brāhmīyaṃ saṃhitā smṛtā /

ataḥ paraṃ bhāgavatīsaṃhitārtha nirūpaṇam // NarP_1,106.13 //

kathitā yatra varṇānāṃ pṛthakvṛttirudāhṛtā /

pāda'syāḥ prathame proktā brāhmaṇānāṃ vyavasthitiḥ // NarP_1,106.14 //

sadā cāgatmikā vatsa bhogasaukhyavivarddhanī /

dvitīye kṣattriyāṇāṃ tu vṛttiḥ samyakprakīrtitā // NarP_1,106.15 //

yayā tvāśritayā pāpaṃ vidhūyeha vrajeddivam /

tṛtīye vaiśyajātīnāṃ vṛttiruktā caturvidhā // NarP_1,106.16 //

yayā caritayā samyaglabhe gatimuttamām /

caturthe 'syāstathā pāde śūdravṛttirudāhṛtā // NarP_1,106.17 //

yayā saṃtuṣyati śrīśo nṛṇāṃ śreyovivarddhanaḥ /

pañcame 'syāstataḥ pāde vṛttiḥ saṃkarajoditā // NarP_1,106.18 //

yayā caritayāpnoti bhāvinīṃ gatimuttamām /

ityeṣā pañcapadyuktā dvitīyā saṃhitā mune // NarP_1,106.19 //

tṛtīyātroditā saurī nṝṇāṃ kāryavidhāyinī /

ṣoḍhā ṣaṭkarmasirddhi bodhayantī ca kāminām // NarP_1,106.20 //

caturthīvaiṣṇavo nāma mokṣadā parikīrtitā /

catuṣpadī dvijātīnāṃ sākṣādbrahmasvarūriṇī // NarP_1,106.21 //

tāḥ kramātṣaṭcaturdvīṣusāhasrāḥ parikīrtitāḥ // NarP_1,106.22 //

etatkūrmapurāṇaṃ tu caturvargaphalapradam /

paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ nṝṇāṃ sarvotkṛṣṭagatipradam // NarP_1,106.23 //

likhitvaitattu yo bhaktyā hemakūrmasamanvitam /

brāhmaṇāyā yane dadyātsa yāti paramāṃ gatim // NarP_1,106.24 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde kūrmaparāṇānukramaṇīkathanaṃ nāma ṣaḍuttaraśatatamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
atha mātsyaṃ purāṇaṃ te pravakṣye dvijasattama /
yatroktaṃ saptakalpānāṃ vṛttaṃ saṃkṣipya bhūtale // NarP_1,107.1 //

vyāsena vedaviduṣā nārasiṃhopavarṇane /

upakramya taduddiṣṭaṃ caturddaśasahasrakam // NarP_1,107.2 //

manumatsyasusaṃvādo brahmāṇḍakathanaṃ tataḥ /

brahmadevāsurotpattirmārutotpattireva ca // NarP_1,107.3 //

madanadvādaśī tadvallokapālābhipūjanam /

manvantarasamuddeśo vaiśyarājyābhivarṇanam // NarP_1,107.4 //

sūryavaivasvatotpattirbudhasaṃgamanaṃ tathā /

pitṛvaṃśānukathanaṃ śraddhākālastathaiva ca // NarP_1,107.5 //

pitṛtīrthapracāraśca somotpattistathaiva ca /

kīrtanaṃ somavaṃśasya yayāticaritaṃ tathā // NarP_1,107.6 //

pitṛvaṃśānukathanaṃ sṛṣṭavaṃśānukīrtanam /

bhṛguśāpastathā viṣṇordaśadhā janmane kṣitau // NarP_1,107.7 //

kīrttanaṃ pūruvaṃśasya vaṃśo hautāśanaḥ param /

kriyāyogastataḥ paścātpurāṇaparikīrtanam // NarP_1,107.8 //

vrataṃ nakṣatrapuruṣaṃ mārtaṇḍaśayanaṃ tathā /

kṛṣṇāṣṭamīvrataṃ tadvadrohiṇīcandrasaṃjñitam // NarP_1,107.9 //

taḍāgavidhi māhātmyaṃ pādapotsarga eva ca /

saubhāgyaśayanaṃ tadvadagastyavratameva ca // NarP_1,107.10 //

tathānantatṛtīyāyā rasakalyāṇinīvratam /

tathaivānaṃ dakaryāśca vrataṃ sārasvataṃ punaḥ // NarP_1,107.11 //

uparāgābhiṣekaśca saptamīśanaṃ tathā /

bhīmākhyā dvādaśī tadvadanaṅgaśayanaṃ tathā // NarP_1,107.12 //

aśūnyaśayanaṃ tadvattathaivāṅgārakavratam /

saptamīsaptakaṃ tadvadviśokadvādaśīvratam // NarP_1,107.13 //

merupradānaṃ daśadhā grahaśāntistathaiva ca /

grahasvarūpakathanaṃ tathā śivacaturdaśī // NarP_1,107.14 //

tathā sarvaphalatyāgaḥ sūryavāravrataṃ tathā /

saṃkrāntisnapanaṃ tadvadvibhūtidvādaśīvratam // NarP_1,107.15 //

ṣaṣṭīvratānāṃ māhātmyaṃ tathā snānavidhikamaḥ /

prayāgasya tu māhātmyaṃ dvīpalokānuvarṇanam // NarP_1,107.16//

tathāntarikṣacāraśca dhruvamāhātmyameva ca /

bhavanāni suredrāṇāṃ tripurodyotanaṃ tathā // NarP_1,107.17 //

pitṛpravaramāhātmyaṃ manvantaravinirṇayaḥ /

caturyugasya saṃbhūtiryugadharmanirūpaṇam // NarP_1,107.18 //

vajrāṅgasya tu saṃbhūti stārakotpattireva ca /

tārakāsuramāhātmyaṃ brahmadevānukīrtanam // NarP_1,107.19 //

pārvatīsaṃbhavastadvattathā śivatapovanam /

anaṅgadehadāhaśca ratiśokastathaiva ca // NarP_1,107.20 //

gaurītapovanaṃ tadvacchivenātha prasādanam /

pārvatīṛṣisaṃvādastathairodvāhamaṅgalam // NarP_1,107.21 //

kumārasaṃbhavastadvatkumāravijayastathā /

tārakasya vadho ghoro narasiṃhopavarṇanam // NarP_1,107.22 //

padmodbhavavisargastu tathaivāndhakaghātanam /

vārāṇasyāstu māhātmyaṃ narmadāyāstathaiva ca // NarP_1,107.23 //

pravarānukramastadvatpitṛgāthānukīrtanam /

tathobhayamukhīdānaṃ dānaṃ kṛṣṇājinasya ca // NarP_1,107.24 //

tataḥ sāvitryupākhyānaṃ rājadharmāstathaiva ca /

vividhotpātakathanaṃ grahaṇāntastathaiva ca // NarP_1,107.25 //

yātrānimittakathanaṃ svapnamaṅgalakīrtane /

vāmanasya tu māhātmyaṃ vārāhasya tataḥ param // NarP_1,107.26 //

samudramathanaṃ tadvatkālakūṭābhiśāntanam /

devāsuravimardaśca vāstuvidyā tathaiva ca // NarP_1,107.27 //

pratimālakṣaṇaṃ tadvaddevatāyatanaṃ tathā /

prāsādalakṣaṇaṃ tadvanmaṇḍapāna ca lakṣaṇam // NarP_1,107.28 //

bhaviṣyarājñāmuddeśo mahādānānukīrtanam /

kalpānukīrtanaṃ tadvatpurāṇe 'sminprakīrtitam // NarP_1,107.29 //

pavitrametatkalyāṇamāyuḥ kīrtivivarddhanam /

yaḥ paṭhecchṛṇuyādvāpi sa yāti bhavanaṃ hareḥ // NarP_1,107.30 //

likhitvaitattu yo dadyāddhemamatsyagavānvitam /

viprāyābhyarcya viṣuve sa yāti paramaṃ padam // NarP_1,107.31 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde matsyapurāṇānukramaṇīkathanaṃ nāma saptottaraśatatamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
marīce śṛṇu vakṣyābhi purāṇaṃ gāruḍaṃ śubham /
garuḍāyābravītpṛṣṭo bhagavāngaruḍāsanaḥ // NarP_1,108.1 //

ekonaviṃśasāhasraṃ tārkṣyakalpakathānvitam /

purāṇopakramapraśnaḥ sargaḥ saṃkṣepatastataḥ // NarP_1,108.2 //

sūryādipūjanavidhirdīkṣāvidhirataḥ param /

śrāddhapūjā tataḥ paścānnavavyūhārcanaṃ dvija // NarP_1,108.3 //

pūjāvidhānaṃ ca tathā vaiṣṇavaṃ pañjaraṃ tataḥ /

yogādhyāyastato viṣṇornāmasāhasrakīrtanam // NarP_1,108.4 //

dhyānaṃ viṣṇostataḥ sūryapūjā mṛtyuñjayārcanam /

mālāmantraḥ śivārcātha gaṇapūjā tataḥ param // NarP_1,108.5 //

gopālapūjā trailokyamohanaśrīdharārcanam /

viṣṇvarcā pañcatattvārcā cakrārcā devapūjanam // NarP_1,108.6 //

nyāsādisaṃdhyopāstiśca durgārcātha surārcanam /

pūjā māheśvarī cātaḥ pavitrāropaṇārcanam // NarP_1,108.7 //

mūrtidhyāṃnavāstumānaṃ prāsādānāṃ ca lakṣaṇam /

pratiṣṭhā sarvadevānāṃ pṛthakpūjā vidhānataḥ // NarP_1,108.8 //

yogo 'ṣaṭāṅgo dānadharmāḥ prayaścittavidhikriyā /

dvīpeśanarakākhyānaṃ sūryavyūhaśca jyotiṣam // NarP_1,108.9 //

sāmudrikaṃ svarajñānaṃ navaratnaparīkṣaṇam /

māhātmyamatha tīrthānāṃ gayāmāhātmyamuttamam // NarP_1,108.10 //

tato manvantarākhyānaṃ pṛthakpṛthagvibhāgaśaḥ /

pitrākhyānaṃ varṇadharmā dravyaśuddhiḥ samarpaṇam // NarP_1,108.11 //

śrāddhaṃ vināyakasyārcā grahayajñastathaā śramāḥ /

jananākhyaṃ pretaśaucaṃ nītiśāstraṃ vratoktayaḥ // NarP_1,108.12 //

sūryavaṃśaḥ somavaṃśo 'vatārakathanaṃ hareḥ /

rāmāyaṇaṃ harervaṃśo bhāratākhyānakaṃ tataḥ // NarP_1,108.13 //

āyurvedanidānaṃ prāk cikikatsā dravyajā guṇāḥ /

rogaghnaṃ kavacaṃ viṣṇorgāruḍaṃ traipuro manuḥ // NarP_1,108.14 //

praśnacūḍāmaṇiścānto hayāyurvedakīrtanam /

oṣaghīnāma kathanaṃ tato vyākaraṇohanam // NarP_1,108.15 //

chandaḥ śāstraṃ sadācārastataḥ snānavidhiḥ smṛtaḥ /

tarpaṇaṃ vaiśvadevaṃ ca saṃdhyā pārvaṇakarma ca // NarP_1,108.16 //

nityaśrāddhaṃ sarpiḍākhyaṃ dharmasāro 'ghaniṣkṛtiḥ /

pratisaṃkrama uktāḥ sma yugadharmāḥ kṛteḥ phalam // NarP_1,108.17 //

yogaśāstraṃ viṣṇubhaktirnamaskṛtiphalaṃ hareḥ /

māhātmyaṃ vaiṣṇavaṃ cātha nārasiṃhastavottamam // NarP_1,108.18 //

jñānāmṛtaṃ guhuṣṭakaṃ stotraṃ viṣṇvarcanāhvayam /

vedāntasāṃkhyasiddhānto brahmajñānaṃ tathālmakam // NarP_1,108.19 //

gītāsāraḥ phalotkīrtiḥ pūrvakhaṇḍo 'yamīritaḥ /

athāsyaivottare khaṇḍe pretakalpaḥ puroditaḥ // NarP_1,108.20 //

yatra tārkṣyeṇa saṃpṛṣṭo bhagavānāha vāḍavāḥ /

dharmaprakaṭanaṃ pūrvaṃ yogināṃ gatikāraṇam // NarP_1,108.21 //

dānādikaṃ phalaṃ cāpi proktamantrorddhadaihikam /

yamalokasthamārgasya varṇana ca taḥ param // NarP_1,108.22 //

ṣoḍaśaśrāddhaphalako vṛttāntaścātra varṇitaḥ /

niṣkṛtiryamamārgasya dharmarājasya vaibhavam // NarP_1,108.23 //

pretapīḍāṃvinirddeśaḥ pretacihnanirūpaṇam /

pretānāṃ caritākhyānaṃ kāraṇaṃ pretatāṃ prati // NarP_1,108.24 //

pretakṛtyavicāraśca sarpiḍīkaraṇoktayaḥ /

pretatvamokṣaṇākhyānaṃ dānāni ca vimuktaye // NarP_1,108.25 //

āvaśyakottamaṃ dānaṃ pretasaukhyakarohanam /

śārīrakavinirdeśo yamalokasya varṇanam // NarP_1,108.26 //

pretatvoddhārakathanaṃ karmakṛrttṛvinirṇayaḥ /

mṛtyoḥ pūrvakriyākhyānaṃ paścātkarmanirūpaṇam // NarP_1,108.27 //

madhyaṣoḍaśakaśrāddhaṃ svargaprāptikriyohanam /

sūtakasyātha saṃkhyāṃnaṃ nārāyaṇabalikriyā // NarP_1,108.28 //

vṛṣotsargasya māhātmyaṃ niṣiddhaparivarjanam /

apamṛtyukriyoktiśca vipākaḥ karmaṇāṃ nṛṇām // NarP_1,108.29 //

kṛtyākṛtyavicāraśca viṣṇudhyānavimuktaye /

svargatau vihitākhyānaṃ svargasaukhyanirūpaṇam // NarP_1,108.30 //

bhūrlokavarṇanaṃ caiva saptādholokavarṇanam /

pañcorddhvalokakathanaṃ brahmāṇḍasthitikīrtanam // NarP_1,108.31 //

brahmāṇḍānekacaritaṃ brahmajīvanirūpaṇam /

ātyantikaṃ layākhyānaṃ phalastuti nirūpaṇam // NarP_1,108.32 //

ityetadgāruḍaṃ nāma purāṇaṃ bhuktimuktidam /

kīrtitaṃ pāpaśamanaṃ paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ nṛṇām // NarP_1,108.33 //

likhitvaitatpurāṇaṃ tu viṣuve yaḥ prayacchati /

sauvarṇahaṃsayugmāḍhyaṃ viprāya sa divaṃ vrajet // NarP_1,108.34 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde gāruḍānukramaṇīvarṇanaṃ nāmāṣṭottaraśatatamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
śṛṇu vatsa pravakṣyāmi brahmāṇḍākhyaṃ purātanam /
yacca dvādaśasāhasramādikalpakathāyutam // NarP_1,109.1 //

prakriyākhyo 'nuṣaṅgākhya upodghātastṛtīyakaḥ /

caturtha upasaṃhāraḥ pādāścatvāra eva hi // NarP_1,109.2 //

pūrvapādadvayaṃ pūrvo bhāgo 'tra samudāhṛtaḥ /

tṛtīyo madhyamo bhāgaścaturthastūttaro mataḥ // NarP_1,109.3 //

ādau kṛtyasamuddeśo naimiṣākhyānakaṃ tataḥ /

hiraṇyagarbhotpattiśca lokakalpanameva ca // NarP_1,109.4 //

eṣa vai prathamaḥ pādo dvitīyaṃ śṛṇu mānada /

kalpamanvantarākhyānaṃ lokajñānaṃ tataḥ param // NarP_1,109.5 //

mānasīsṛṣṭikathanaṃ rudraprasavavarṇanam /

mahādevavibhūtiśca ṛṣisargastataḥ param // NarP_1,109.6 //

agnīnāṃ vijayaścātha kālasadbhāvavarṇanam /

priyavratānvayoddeśaḥ pṛthivyāyāmavistaraḥ // NarP_1,109.7 //

varṇanaṃ bhāratasyāsya tato 'nyeṣāṃ nirūpaṇam /

jambvādisaptadvīpākhyā tato 'dholokavarṇanam // NarP_1,109.8 //

urddhvalokānukathanaṃ grahacārastataḥ param /

ādityavyūhakathanaṃ devagrahānukīrtanam // NarP_1,109.9 //

nīlakaṇṭhāhvayākhyānaṃ mahādevasya vaibhavam /

amāvāsyānukathanaṃ yugatattvanirūpaṇam // NarP_1,109.10 //

yajñapravartanaṃ cātha yugayorantyayoḥ kṛtiḥ /

yugaprajālakṣaṇaṃ ca ṛṣipravaravarṇanam // NarP_1,109.11 //

vedānāṃ vyasanākhyānaṃ svāyambhuvanirūpaṇam /

śeṣamanvantarākhyānaṃ pṛthivīdohanaṃ tataḥ // NarP_1,109.12 //

cākṣuṣe 'dyatane sarge dvitīyo 'ṅghriḥ purodale /

athopodghātapāde tu saptarṣiparikīrtanam // NarP_1,109.13 //

prajāpatyanvayastasmāddevādīnāṃ samudbhavaḥ /

tato jayābhilāṣaśca marudutpattikīrtanam // NarP_1,109.14 //

kāśyapeyānukathanaṃ ṛṣivaṃśanirūpaṇam /

pitṛkalpānukathanaṃ śrāddhakalpastataḥ param // NarP_1,109.15 //

vaivasvatasamutpattiḥ sṛṣṭistasya tataḥ param /

manuputrānvayaścānto gāndharvasya nirūpaṇam // NarP_1,109.16 //

ikṣvākuvaṃśakathanaṃ vaṃśo 'treḥ sumahātmanaḥ /

amāvasoranvayaśca rajeścaritamadbhutam // NarP_1,109.17 //

yayāticaritaṃ cātha yaduvaṃśanirūpaṇam /

kārtavīryasya caritaṃ jāmadagnyaṃ tataḥ param // NarP_1,109.18 //

vṛṣṇivaṃśānukathanaṃ sagarasyātha saṃbhavaḥ /

bhārgavasyānucaritaṃ pitṛkāryavadhāśrayam // NarP_1,109.19 //

sagarasyātha caritaṃ bhārgavasya kathā punaḥ /

devāsurāhavakathā kṛṣṇāvirbhāvavarṇanam // NarP_1,109.20 //

indrasya tu stavaḥ puṇyaḥ śukreṇa parikīrtitaḥ /

viṣṇumāhātmyakathanaṃ balivaṃśanirūpaṇam // NarP_1,109.21 //

bhaviṣyarājacaritaṃ saṃprāpte 'tha kalau yuge /

samupoddhātapādo 'yaṃ tṛtīyo madhyame dale // NarP_1,109.22 //

caturthamupasaṃhāraṃ vakṣye khaṇḍe tathottare /

vaivasvatāntarākhyānaṃ vistareṇa yathātathām // NarP_1,109.23 //

pūrvameva samuddiṣṭaṃ saṃkṣepādiha kathyate /

bhaviṣyāṇāṃ manūnāṃ ca caritaṃ hi tataḥ param // NarP_1,109.24 //

kalpapralayanirdeśaḥ kālamānaṃ tataḥ param /

lokāścaturddaśa tataḥ kathitāḥ prāptalakṣaṇaiḥ // NarP_1,109.25 //

varṇanaṃ narakāṇāṃ ca vikarmācaraṇaistataḥ /

manomayapurākhyānaṃ layaḥ prākṛtikastataḥ // NarP_1,109.26 //

śaivasyātha purasyāpi varṇanaṃ ca tataḥ param /

trividhā guṇasaṃbandhājjantūnāṃ kīrtitā gatiḥ // NarP_1,109.27 //

anirdeśyāpratarkyasya brahmaṇaḥ paramātmanaḥ /

anvayavyatirekābhyāṃ varṇanaṃ hi tataḥ param // NarP_1,109.28 //

ityeṣa upasaṃhārapādo vṛttaḥ sahottaraḥ /

catuṣpādaṃ purāṇaṃ te brahmāṇḍaṃ samudāhṛtakam // NarP_1,109.29 //

aṣṭādaśamanaupamyaṃ sārātsārataraṃ dvija /

brahmāṇḍaṃ yaccaturlakṣaṃ purāṇaṃ yena vaṭhyate // NarP_1,109.30 //

tadetadasya gaditamatrāṣṭādaśadhā pṛthak /

pāsaśaryeṇa muninā sarveṣāmapi mānada // NarP_1,109.31 //

vastutastūpadeṣṭrātha munīnāṃ bhāvitātmanām /

mattaḥ śrutvā purāṇāni lokebhyaḥ pracakāśire // NarP_1,109.32 //

munayo dharmaśīlāste dīnānugrahakāriṇaḥ /

mayācedaṃ purāṇaṃ tu vasiṣṭāya puroditam // NarP_1,109.33 //

tena śaktisutāyoktaṃ jātūkarṇyāya tena ca /

vyāso labdhvā tataścaitatprabhañjanamukhodgatam // NarP_1,109.34 //

pramāṇīkṛtya loke 'sminprāvartayadanuttamam /

ya idaṃ kīrtayedvatsa śṛṇoti ca samāhitaḥ // NarP_1,109.35 //

sa vidhūyeha pāpāni yāti lokamanāmayam /

likhitvaitatpurāṇaṃ tu svarṇasiṃhāsanasthitam // NarP_1,109.36 //

vastreṇācchāditaṃ yastu brāhmaṇāya prayacchati /

sa yādi brahmaṇo lokaṃ nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,109.37 //

marīce 'ṣṭādaśaitāni mayā proktāni yāni te /

purāṇāni tu saṃkṣepācchrotavyāni ca vistarāt // NarP_1,109.38 //

aṣṭādaśa purāṇāni yaḥ śṛṇoti narottamaḥ /

kathayedvā vidhānena neha bhūyaḥ sa jāyate // NarP_1,109.39 //

sūtrametatpurāṇānāṃ yanmayoktaṃ tavādhunā /

tannityaṃ śīlanīyaṃ hi purāṇaphalamicchatā // NarP_1,109.40 //

na dāṃbhikāya pāpāya devagurvanusūyave /

deyaṃ kadāpi sādhūnāṃ dveṣiṇe na śaṭhāya ca // NarP_1,109.41 //

śāntāya śamacittāya śuśrūṣābhiratāya ca /

nirmatsarāya śucaye deyaṃ sadvaiṣṇavāya ca // NarP_1,109.42 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde brahmāṇḍapurāṇānukramaṇīnirūpaṇaṃ nāma navottaraśatatamo 'dhyāyaḥ

nārada uvāca
purāṇasūtramakhilaṃ śrutaṃ tava mukhādvibho /
marūcaye yathā proktaṃ brahmaṇā parameṣṭhinā // NarP_1,110.1 //

adhunā tu mahābhāga tithīnāṃ vai kathānakam /

kramato mahyamākhyāhi yathā syādvataniścayaḥ // NarP_1,110.2 //

yasminmāse tu yā puṇyā tithiryena uvāsitā /

yadvidhānaṃ ca pūjādestatsarvaṃ vada sāṃpratam // NarP_1,110.3 //

sanātana uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi tithīnāṃ te vrataṃ pṛthak /
tithīśānukramādeva sarvasiddhividhāyakam // NarP_1,110.4 //

caitre māsi jagadbrahmā sasaja prathame 'hani /

śuklapakṣe samagraṃ vai tadā sūryodaye sati // NarP_1,110.5 //

vatsarādau vasaṃtādau balirājye tathaiva ca /

pūrvaviddhaiva kartavyā pratipatsarvadā budhaiḥ // NarP_1,110.6 //

tatra kāryā mahāśāntiḥ sarvakalmaṣanāśinī /

sarvotpātapraśamanī kaliduṣkṛtahāriṇī // NarP_1,110.7 //

āyuḥ pradāpuṣṭikarī dhanasaubhāgyavarddhinī /

maṅgalyā ca pavitrā ca lokadvayamukhāvahā // NarP_1,110.8 //

tasyāmādau tu saṃpūjyo brahmā vahnivapurdharaḥ /

pādyārdhyapuṣpadhūpaiśca vastrālaṅkārabhojanaiḥ // NarP_1,110.9 //

homairbalyupahāraiśca tathā brāhmaṇatarpaṇaiḥ /

tataḥ krameṇa devebhyaḥ pūjā kāryā pṛthakpṛthak // NarP_1,110.10 //

kṛtvoṅkāra namaskāraṃ kuśodakatilākṣataiḥ /

savastraṃ sahiraṇyaṃ ca tato dadyāddijātaye // NarP_1,110.11 //

dakṣiṇāṃ vedaviduṣe vratasaṃpūrtihetave /

evaṃ pūjāviśeṣeṇa vrataṃ syātsaurisaṃjñakam // NarP_1,110.12 //

ārogyadaṃ nṛṇāṃ vipra tasminneva dine mune /

vidyāvratamapi proktamasyāmeva tithau mune // NarP_1,110.13 //

tilakaṃ nāma ca proktaṃ kṛṣṇenājātaśatrave /

atha jyeṣṭhe site pakṣe pakṣatyāṃ divasodaye // NarP_1,110.14 //

devodyānabhavaṃ hṛdyaṃ karavīraṃ samarcayet /

raktatanturīdhānaṃ gandhadhūpavilepanaiḥ // NarP_1,110.15 //

prarūḍhasaptadhānyaiśca nāragairbījapūrakaiḥ /

abhyukṣyākṣatatoyena mantreṇetthaṃ kṣamāpayet // NarP_1,110.16 //

karavīra vṛṣāvāsa namaste bhānuvallabha /

daṃbholimṛḍadurgādidevānāṃ satataṃ priya // NarP_1,110.17 //

ākṛṣṇeneti vedoktamantreṇetthaṃ kṣamāpayet /

evaṃ bhaktyā samabhyacya dattvā viprāya dakṣiṇām // NarP_1,110.18 //

pradakṣiṇaṃ tataḥ kuryātpaścātsvabhavanaṃ vrajet /

nabhaḥ śukle pratipadi lakṣmībuddhipradāyakam // NarP_1,110.19 //

dharmārthakāmamokṣāṇāṃ nidānaṃ paramaṃ vratam /

somavāraṃ samārabhya sārdhamāsatrayaṃ dvija // NarP_1,110.20 //

kārtikāsitabhūtāyāmupoṣyaṃ vratatatparaḥ /

pūrṇāyāṃ śivamabhyarcya suvaṇa vaṃśasaṃyutam // NarP_1,110.21 //

vāyanaṃ sumahatpuṇyaṃ devatāprītivardhakam /

dadyādviprāya saṃkalpya dhanavṛddhyai munīśvara // NarP_1,110.22 //

bhādraśuklapratipadi vrataṃ nāmnā mahattamam /

vrataṃ maunāhvayaṃ kecitprāhuratra śivor'cyate // NarP_1,110.23 //

naivedyaṃ tu pacenmaunī ṣoḍaśatriguṇāni ca /

phalāni piṣṭapakvāni dadyādviprāya ṣoḍaśa // NarP_1,110.24 //

devāya ṣoḍaśānyāni bhujyante ṣoḍaśātmanā /

sauvarṇaṃ śivamabhyarcya kumbhopari vidhānavit // NarP_1,110.25 //

tatsarvaṃ dhenusahitamācāryyāya pradāpayet /

idaṃ kṛtvā vrataṃ vipra deva devasya śūlinaḥ // NarP_1,110.26 //

caturdaśābdaṃ dehāntaṃ bhuktabhogaḥ śivaṃ vrajet /

āśvine sitapakṣatyāṃ katvāśokavrataṃ naraḥ // NarP_1,110.27 //

aśoko jāyate vipradhanadhānyasamanvitaḥ /

aśokapūjanaṃ tatra kāryaṃ niyamatatparaiḥ // NarP_1,110.28 //

vratānte dvādaśe varṣe mūrtiṃ cāśokaśākhinaḥ /

samarpya gurave bhaktyā śivaloke mahīyate // NarP_1,110.29 //

asyāmeva pratipadi navarātraṃ samārabhet /

pūrvāhne pūjayeddevīṃ ghaṭasthāpanapūrvakam // NarP_1,110.30 //

aṅkurāropaṇaṃ kṛtvā yavairgodhūmamiśritaiḥ /

tataḥ pratidinaṃ kuryādekabhuktamayācitam // NarP_1,110.31 //

upavāsaṃ yathāśakti pūjāpāṭhajapādikam /

mārkaṃṇḍeya purāṇoktaṃ caritatritayaṃ dvija // NarP_1,110.32 //

paṭhanīyaṃ navadinaṃ bhuktimuktī abhīpsatā /

kumārīpūjanaṃ tatra praśastaṃ bhojanādibhiḥ // NarP_1,110.33 //

itthaṃ kṛtvā vrataṃ vipra sarvasiddhyālayo naraḥ /

jāyate bhuvi durgāyāḥ prasādānnātra saṃśayaḥ // NarP_1,110.34 //

athorjasitapakṣatyāṃ navarātroditaṃ caret /

viśeṣādannakūṭākhyaṃ viṣṇuprītivivardhanam // NarP_1,110.35 //

sarvapākaiḥ sardadohaiḥ sarvaiḥ sarvārthasiddhaye /

kartavyamannakūṭaṃ tu govarddhanasamarcane // NarP_1,110.36 //

sāyaṃ gobhiḥ saha śrīmadgovarddhanadharādharam /

samarcya dakṣiṇīkṛtya bhuktimuktī samāpnuyāt // NarP_1,110.37 //

atha mārgasitādyāyāṃ dhanavratamanuttamam /

naktaṃ viṣṇvarcanaṃ homaiḥ sauvarṇīṃ hutabhuktanum // NarP_1,110.38 //

raktavastrayugācchannāṃ dvijāya pratipādayet /

evaṃ kṛtvā dhanairdhānyaiḥ samṛddho jāyate bhuvi // NarP_1,110.39 //

vahninā dagdhapāpastu viṣṇuloke mahīyate /

pauṣaśuklapratipadi bhānumabhyarcya bhaktitaḥ // NarP_1,110.40 //

ekabhaktavrato martyo bhānulokamavāpnuyāt /

māghaśuklādyadivase vahniṃ sākṣānmaheśvaram // NarP_1,110.41 //

samabhyacya vidhānena samṛddho jāyate bhuvi /

atha phaālgunaśuklādau devadevaṃ digaṃbaram // NarP_1,110.42 //

dhūlidhūsarasarvāṅgaṃ jalairukṣetsamantataḥ /

karmaṇā laukikenāpi saṃtuṣṭo hi maheśvaraḥ // NarP_1,110.43 //

svasāyujyaṃ pradiśati bhaktyā samyaksamarcitaḥ /

vaiśākhe tu sitādyāyāṃ viṣṇuṃ viśvavihāriṇam // NarP_1,110.44 //

samabhyarcya vidhānena viprānsaṃbhojayedvatī /

evaṃ śucisitādyāyāṃ brahmāṇaṃ jagatāṃ gurum // NarP_1,110.45 //

viṣṇunā sahito brahmā sarvalokeśvareśvaraḥ /

svasāyujyaṃ pradiśati sarvasiddhimavāpnuyāt // NarP_1,110.46 //

āsu dvādaśamāsānāṃ pratipatsu dvijottama /

vratāni tubhyaṃ proktāni bhuktimuktipradāni ca // NarP_1,110.47 //

vrateṣveteṣu sarveṣu brahmacaryaṃ vidhīyate /

bhojane tu haviṣyānnaṃ sāmānyata udāhṛtam // NarP_1,110.48 //

iti śrībṛhannanāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsapratipadvratanirūpaṇaṃ nāma daśottaraśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
śṛṇu vipra pravakṣyāmi dvitīyāyā vratāni te /
yāni kṛtvā naro bhaktyā brahmaloke mahīyate // NarP_1,111.1 //

caitraśukladvitīyāyāṃ brahmaṇaṃ ca saśaktikam /

haviṣyānnena gandhādyaiḥ stoṣya sarvakratūdbhavam // NarP_1,111.2 //

phalaṃ labdhvākhilānkāmānante brahmapadaṃ labhet /

asminneva dine vipra bālendumuditaṃ pare // NarP_1,111.3 //

samabhyarcya niśāraṃbhe bhuktimuktiphalaṃ bhavet /

atha vāsmindine bhaktyā dasrāvabhyarcya yatnataḥ // NarP_1,111.4 //

suvarṇarajate netre pradadyācca dvijātaye /

pūrṇayātrāvrate hyasmindadhnā vāpi ghṛtena ca // NarP_1,111.5 //

netravrataṃ dvādaśa vatsarānvai kṛtyā bhavedbhūmipatirdvijendra /

surūparūpo 'rigaṇapratāpī dharmābhirāmo nṛpavargamukhyaḥ // NarP_1,111.6 //

rādhaśukladvitīyāyāṃ brahmaṇaṃ viṣṇurūpiṇam /

samarcya saptadhānyānyāḍhyakuṃbhopari vidhānataḥ // NarP_1,111.7 //

viṣṇulokamavāpnoti bhuktvā bhogānmanoramān /

jyeṣṭhaśukladvitīyāyāṃ bhāskaraṃ bhuvanādhipam // NarP_1,111.8 //

catuvaktrasvarūpaṃ ca samabhyarcya vidhānataḥ /

bhojayitvā dvijān bhaktyā bhāskaraṃ lokamāpnuyāt // NarP_1,111.9 //

āṣāḍhasya site pakṣe dvitīyā puṇyasaṃyutā /

tasyāṃ rathaṃ samāropya rāmaṃ saha subhadrayā // NarP_1,111.10 //

dvijādibhirvratī sārdhaṃ parikramya purādikam /

jalāśayāntikaṃ gatvā kārayecca mahotsavam // NarP_1,111.11 //

tadante devabhavane niveśya ca yathāvidhi /

brāhmaṇānbhojayeccaiva vratasyāsya prapūrtaye // NarP_1,111.12 //

nabhaḥ śukladvitīyāyāṃ viśvakarmā prajāpatiḥ /

svapitīti tithiḥ puṇyā hyaśokaśayanāhvayā // NarP_1,111.13 //

saśaktika tu śayyāsthaṃ pūjayitvā caturmukham /

imamuccārayenmantraṃ praṇamya jagatāṃ patim // NarP_1,111.14 //

śrīvatsadhāriñchrīkānta śrīvāsa śrīpate prabho /

gārhasthyaṃ mā praṇāśaṃ me yātu dharmārthakāmada // NarP_1,111.15 //

candrārddhadānamatroktaṃ sarvasiddhividhāyakam /

bhādraśukladvitīyāyāṃ śakrarūpaṃ jagadvidhim // NarP_1,111.16 //

pūjayitvā vidhānenana sarvakratuphalaṃ labhet /

āśvine māsi vai puṇyā dvitīyā śuklapakṣagā // NarP_1,111.17 //

dānaṃ pradattametasyāmanantaphalamucyate /

ūrjjaśukladvitīyāyāṃ yamo yamunayā purā // NarP_1,111.18 //

bhojitaḥ svagṛhe tena dvitīyaiṣā yamāhvayā /

puṣṭipravarddhanaṃ cātra bhaginyā bhojanaṃ gṛhe // NarP_1,111.19 //

vastrālaṅkārapūrvaṃ tu tasmai deyamataḥ param // NarP_1,111.20 //

yasyāṃ tithau yamunayā yamarājadevaḥ saṃbhojito nijakarātsvasṛsauhṛdena /

tasyāṃ svasuḥ karatalādiha yo bhunakti prāpnoti ratnadhanadhānyamanuttamaṃ saḥ // NarP_1,111.21 //

mārgaśukladvitīyāyāṃ śrāddhena pitṛpūjanam /

ārogyaṃ labhate cāpi putrapautrasamanvayaḥ // NarP_1,111.22 //

pauṣaśukladvitīyāyāṃ gośṛṅgodakamārjanam /

sarvakāmapradaṃ nṝṇāmāste bālendudarśanam // NarP_1,111.23 //

yor'ghyadānena bālenduṃ haviṣyāśī jitendriyaḥ /

pūjayetsājyasumanedharmakāmārthasiddhaye // NarP_1,111.24 //

māghaśukladvitīyāyāṃ bhānurūpaṃ prajāpatim /

samabhyarcya yathānyāyaṃ pūjayedraktapuṣpakaiḥ // NarP_1,111.25 //

raktairgaṃvaistathā svarṇamūrtiṃ nirmāya śaktitaḥ /

tataḥ pūrṇaṃ tāmrapātraṃ gāghṛmairvāpitaṇḍulaiḥ // NarP_1,111.26 //

samarpya deve bhaktyaiva sa mūrtiṃ pradadeddvije /

evaṃ kṛte vrate vipra sākṣātsūrya ivoditaḥ // NarP_1,111.27 //

durāsado durādharṣo jāyate bhuvimānavaḥ /

iha kāmānvarāmbhuktvā yātyante brahmaṇaḥ padam // NarP_1,111.28 //

sarvadevastuto 'bhīkṣṇaṃ vimānavaramāsthitaḥ /

atha phaālgunaśuklāyā dvitīyāyāṃ dvijottamaḥ // NarP_1,111.29 //

puṣpaiḥ śivaṃ samabhyarcya suśvetaiśca sugandhibhaḥ /

puṣpairvitānakaṃ kṛtvā puṣpālaṅkaraṇaiḥ śubhaiḥ // NarP_1,111.30 //

naivedyairvividhairdhūpairdīparnīrājanādibhiḥ /

prasādya praṇameccaiva sāṣṭāṅgaṃ patito bhuvi // NarP_1,111.31 //

evamabhyarcya deveśaṃ martyo vyādhivivarjitaḥ /

dhanadhānyasamāyukto jīvedvirṣaśataṃ dhruvam // NarP_1,111.32 //

yadvidhānaṃ dvitīyāsu śuklapakṣagatāsu vā /

proktaṃ tadeva kṛṣṇāsu karttavyaṃ vidhikovidaiḥ // NarP_1,111.33 //

vahnireva pṛthaṅmāḥsu nānārūpavapurddharaḥ /

pūjyate hi dvitīyāsu brahmacaryyādi pūrvavat // NarP_1,111.34 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsadvitīyāvratanirūpaṇaṃ nāmaikādaśādhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi tṛtīyāyā vratāni te /
yāni samyagvidhāyāśu nārī saubhāgyamāpnuyāt // NarP_1,112.1 //

caitraśuklatṛtīyāyāṃ gaurīṃ kṛtvā sabhartṛkām /

sauvarṇā rājatīṃ vāpi tāmnīṃ vā mṛṇyayīṃ dvija // NarP_1,112.2 //

abhyarcya gandhapuṣpādyairvastrairābharaṇaiḥ śubhaiḥ /

dūrvākāṇḍaiśca vidhivatsopavāsā tu kanyakā // NarP_1,112.3 //

varārthinī ca saubhāgyaputrabhartrarthinī tathā /

dvijabhāryā bhartṛmatīḥ kanyakāṃ vā sulakṣaṇāḥ // NarP_1,112.4 //

siṃdūrāñjanavastrādyaiḥ pratoṣya prītamānasā /

rātrau jāgaraṇaṃ kuryādvratasaṃpūrtikāmyayā // NarP_1,112.5 //

tatastāṃ pratimāṃ vipra gurave pratipādayet /

dhātujāṃ mṛnmayīṃ vā tu nikṣipecca jalāśaye // NarP_1,112.6 //

evaṃ dvādaśavarṣāṇi kṛtvā gaurīvrataṃ śubham /

dhenudvādaśasaṃkalpaṃ dadyādutsargasiddhaye // NarP_1,112.7 //

kimatra bahunoktena gaurī saubhāgyadāyinī /

strīṇāṃ yathā tathā nānyā vidyate bhuvanatraye // NarP_1,112.8 //

dhanaṃ putrānpatiṃ vidyāmājñāsiddhiṃ yaśaḥ sukham /

labhate sarvameveṣṭaṃ gaurīmabhyarcya bhaktitaḥ // NarP_1,112.9 //

rādhaśuklatṛtīyā yā sākṣayā parikīrtitā /

tithistrotāyugādyā sā kṛtasyākṣayakāriṇī // NarP_1,112.10 //

dve śukle dve tathā kṛṣṇe yugādī kavayo viduḥ /

śukle pūrvāhnike grāhye kṛṣṇe caiva tapastatha // NarP_1,112.11 //

dvāparaṃ hi kalirbhādre pravṛttāni yugāni vai /

tatra rādhatṛtīyāyāṃ śrīsametaṃ jagadgurum // NarP_1,112.12 //

nārāyaṇaṃ samabhyarcetpuṣpadhūpavilepanaiḥ /

yadvā gaṅgāṃbhasi snāto mucyate sarvakilbiṣaiḥ // NarP_1,112.13 //

akṣatnaiḥ pūjayedviṣṇuṃ snāyādapyakṣatairnaraḥ /

saktūnsaṃbhojayedviprānsvayamabhyavaharecca tān // NarP_1,112.14 //

evaṃ kṛtavidhirvipra naro viṣṇuparāyaṇaḥ /

viṣṇulokamavāpnoti sarvadevanamaskṛtaḥ // NarP_1,112.15 //

atha jyeṣṭhatṛtīyā tu śuklā raṃbheti nāmataḥ /

tasyāṃ sabhāryaṃ vidhivatpūjayedvāhmaṇottamam // NarP_1,112.16 //

gandhapuṣpāṃśukādyaistu nārī saubhāgyakāmyayā /

raṃbhāvratamidaṃ vipra vidhivatsamupāśritam // NarP_1,112.17 //

dadāti vittaṃ putrāṃśca matiṃ dharme śubhāvahām /

athāṣāḍhatṛtīyāyāṃ śuklāyāṃ śuklavāsasā // NarP_1,112.18 //

keśavaṃ tu salakṣmīkaṃ sastrīke tu dvijer'cayet /

bhojanaiḥ surabhīdānairvastraiścāpi vibhūṣaṇaiḥ // NarP_1,112.19 //

priyervākyairbhṛśaṃ prītā nārī saubhāgyavāñchayā /

samupāsya vrataṃ caitaddhanadhānyasamanvitā // NarP_1,112.20 //

devadevaprasādena viṣṇulokamavāpnuyāt /

nabhaḥ śuklatṛtīyāyāṃ svarṇagaurīvrataṃ caret // NarP_1,112.21 //

upacāraiḥ ṣoḍaśabhirbhavānīmabhipūjayet /

putrāndehi dhanaṃ dehi saubhāgyaṃ dehi suvrate // NarP_1,112.22 //

anyāṃśca sarvakāmānme dehi dehi namo 'stu te /

evaṃ saṃprārthya deveśīṃ bhavānīṃ bhavasaṃyutām // NarP_1,112.23 //

vratasaṃpūrtikāmā tu vāyanaṃ dāpayettathā /

evaṃ ṣoḍaśavarṣāṇi kṛtvā nārī vrataṃ śubham // NarP_1,112.24 //

udyāpanaṃ caredbhaktyā vittaśāṭhyavivarjitā /

maṇḍape maṇḍale śuddhe gaṇeśādisurārcanam // NarP_1,112.25 //

kṛtvā tāmramayaṃ pātraṃ kalaśoparivinyaset /

sauvarṇīṃ pratimāṃ tatra bhavānyāḥ pratipūjayet // NarP_1,112.26 //

gandhapuṣpādibhiḥ samyak tato homaṃ samācaret /

veṇupātraiḥ ṣoḍaśabhiḥ pakvānnaparipūritaiḥ // NarP_1,112.27 //

samarpya devyai naivedyaṃ dvijeṣvetannivedayet /

vāyanaṃ ca tataḥ paścāddadyātsaṃbandhibandhuṣu // NarP_1,112.28 //

pratimāṃ gurave dattvā dvijebhyo dakṣiṇāṃ tathā /

pūrṇaṃ labhetphalaṃ nārī vratācaraṇatatparā // NarP_1,112.29 //

bhādraśuklatṛtīyāyāṃ vrataṃ vai hāritālakam /

kuryādbhaktyā vidhānena pādyārdhyārcana pūrvakam // NarP_1,112.30 //

tatastu kāñcane pātre rājate cāpi tāmrake /

vaiṇave mṛnmaye vāpi vinyasyānnaṃ sadakṣiṇam // NarP_1,112.31 //

saphalaṃ ca savastraṃ ca dvijāya pratipādayet /

tadante pāraṇaṃ kuryādiṣṭabandhujanaiḥ saha // NarP_1,112.32 //

evaṃ kṛtavratā nārī bhuktvā bhogānmanoramān /

vratasyāsya prabhāveṇa gaurīsahacarībhavet // NarP_1,112.33 //

saubhāgyadravyavastrāṇi vaṃśapātrāṇi ṣoḍaśa /

dātavyāni prayatnena brāhmaṇebhyo yathāvidhi // NarP_1,112.34 //

anyebhyo vipravaryebhyo dakṣiṇāṃ ca prayatnataḥ /

bhūyasīṃ ca tato dadyādviprebhyo devituṣṭaye // NarP_1,112.35 //

evaṃ yā kurute nārī vrataṃ saubhāgyavarddhanam /

sā tu devīprasādena saubhāgyaṃ labhate dhruvam // NarP_1,112.36 //

yadā tṛtīyā bhādre tu hastarkṣasahitā bhavet /

hastagaurīvrataṃ nāma taduddiṣṭaṃ hi śauriṇā // NarP_1,112.37 //

tathā koṭīśvarī nāma vrataṃ proktaṃ pinākinā /

lakṣeśvarī caiva tathā tadvidhānamudīryate // NarP_1,112.38 //

asyāṃ vrataṃ tu saṃgrāhyaṃ yāvadvarṣacatuṣṭayam /

upavāsena kartavyaṃ varṣe varṣe tu nārada // NarP_1,112.39 //

akhaṇḍānāṃ taṇḍulānāṃ tilānāṃ vā munīsvara /

lakṣamekaṃ viśodhyātha kṣipetpayasi saṃsṛte // NarP_1,112.40 //

tatpakkena tu nirmāya devyā mūrtiṃ suśomanām /

prakare gandhapuṣpāṇāṃ puṣpamālāvibhūṣitām // NarP_1,112.41 //

saṃsthāpya pārvatīṃ tatra pūjayedbhaktibhāvitaḥ /

gandhaiḥ puṣpaistathā dhūpairdīpairnaivedyavistaraiḥ // NarP_1,112.42 //

vividhaiśca phalairvipra namaskṛtya kṣamāpayet /

tato visarjayaddevīṃ jalamadhye 'tha dakṣiṇām // NarP_1,112.43 //

dattvā vidhijñaviprebhyo bhuñjīyācca pare dine /

iti te kathitaṃ vipra koṭilakṣeśvarīvratam // NarP_1,112.44 //

gaurīlokaṃ prayātyante vratasyāsya prabhāvataḥ /

iṣaśuklatṛtīyāyāṃ bṛbadgaurīvrataṃ caret // NarP_1,112.45 //

pañcavarṣaṃ vidhānena pūrvoktenaiva nārada /

ācāryaṃ pūjayedante viprānanyāndhanādibhiḥ // NarP_1,112.46 //

suvāsinīḥ pañca pūjyā vastrālaṅkāracandanaiḥ /

kañcukaiścaiva tāṭaṅkaiḥ kaṇṭhasūtrairharipriyāḥ // NarP_1,112.47 //

vaṃśapātrāṇi pañcaiva sūtraiḥ saṃveṣṭitāni ca /

siṃdūraṃ jīrakaṃ caiva saubhāgyadravyasaṃyutam // NarP_1,112.48 //

godhīmapiṣṭajātaṃ ca navāpūpaṃ phalā dikam /

vāyanāni ca pañcaiva tābhyo dadyācca bhojayet // NarP_1,112.49 //

arghaṃ dattvā vāyanāni paścādbhuñjīta vāgyatā /

tatphalaṃ dhārayetkaṇṭhe sarvakāmasamṛddhaye // NarP_1,112.50 //

tataḥ prātaḥ samutthāya sālaṅkārā sakhījanaiḥ /

gītavādyayutā nadyāṃ gaurīṃ tāṃ tu visarjayet // NarP_1,112.51 //

āhūtāsi mayābhadre pūjitā ca yathā vidhi /

mama saubhāgyadānāya yatheṣṭaṃ gamyatāṃ tvayā // NarP_1,112.52 //

evaṃ kṛtvā vrataṃ bhaktyā dvija devīprasādataḥ /

bhuktvā bhogāṃstu dehānte gaurīlokamavāpnuyāt // NarP_1,112.53 //

ūrjaśuklatṛtīyāyāṃ viṣṇugaurīvrataṃ caret /

pūjayitvā jagadvandyāmupacāraiḥ pṛthagvidhaiḥ // NarP_1,112.54 //

suvāsinīṃ bhojayitvā maṅgaladravyapūjitām /

visarjayetpraṇamyaināṃ viṣṇugaurīpratuṣṭaye // NarP_1,112.55 //

mārgaśuklatṛtīyāyāṃ haragaurīvrataṃ śubham /

kṛtvā pūrvavidhānena pūjayejjagadaṃbikām // NarP_1,112.56 //

etadvrataprabhāveṇa bhuktvā bhogānmanoramān /

devīlokaṃ samāsādya modate ca tayā saha // NarP_1,112.57 //

pauṣaśuklatṛtīyāyāṃ brahmagaurīvrataṃ caret /

pūrvoktena vidhānena pūjitāpi dvijottama // NarP_1,112.58 //

brahmagaurīprasādena modate tatra saṃgatā /

māghaśuklatṛtīyāyāṃ pūjyā saubhāgyasuṃdarī // NarP_1,112.59 //

pūrvoktena vidhānena nālikerārghyadānataḥ /

prasannā diśati svīyaṃ lokaṃ tu vratatoṣitā // NarP_1,112.60 //

phaālgunasya site pakṣe tṛtīyā kulasaukhyadā /

pūjitā gandhapuṣpādyaiḥ sarvamaṅgaladā bhavet // NarP_1,112.61 //

sarvāsu ca tṛtīyāsu vidhiḥ sādhāraṇo mune /

devīpūjā viprapūjā dānaṃ homo visarjanam // NarP_1,112.62 //

ityevaṃ kathitānīha tṛtīyāyā vratāni te /

bhaktyā kṛtāni ceṣṭāṃstu kāmāndardyumanogatān // NarP_1,112.63 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsatṛtīyāvratakathanaṃ nāma dvādaśādhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
śṛṇu vipraṃ pravakṣyāmi caturthyāste vratānyaham /
yāni kṛtvā narā nāryo 'bhīṣṭānkāmānavāpnuyuḥ // NarP_1,113.1 //

caitramāsacaturthyāṃ tu vāsudevasvarūpiṇam /

gaṇapaṃ samyagabhyarcya dattvā kāñcanadakṣiṇām // NarP_1,113.2 //

viprāya viṣṇulokaṃ tu gaccheddevanamaskṛtaḥ /

vaiśākhasya caturthyāṃ tu prārthyaṃ saṃkarṣaṇāhvayam // NarP_1,113.3 //

gṛhasthadvijamukhyebhyaḥ śaṅkhaṃ dattvā vidhānavit /

prāpya saṃkarṣaṇaṃ lokaṃ modate bahukalpakam // NarP_1,113.4 //

jyeṣṭhamāsacaturthyāṃ tu prārcya pradyumnarūpiṇam /

phalaṃ mūlaṃ ca yuthebhyo dattvā svargaṃ labhennaraḥ // NarP_1,113.5 //

āṣāḍhasya caturthyāṃ tu saṃprapūjyāniruddhakam /

yatibhyo 'lābupātrāṇi dattvābhīṣṭaṃ labhennaraḥ // NarP_1,113.6 //

caturmūrtivratānyevaṃ kṛtvā dvādaśavatsaram /

udyāpanaṃ vidhānena kartavyaṃ phalamicchatā // NarP_1,113.7 //

anyajjyeṣṭhacaturthyāṃ tu satīvratamanuttamam /

kṛtvā gaṇapatermāturloke modeta tatsamam // NarP_1,113.8 //

tathā'ṣāḍhacaturthyāṃ tu vratamanyacchubhāvaham /

rathantarāhvakalpasya hyādibhūtaṃ dinaṃ yataḥ // NarP_1,113.9 //

śraddhāpūtena manasā gaṇeśaṃ vidhinā naraḥ /

pūjayitvā labheccāpi phalaṃ devādidurgamam // NarP_1,113.10 //

śrāvaṇasya caturthyāṃ tu jāti candrodaye mune // NarP_1,113.11 //

gaṇeśāya pradadyācca hyarghyaṃ vidhividāṃvaraḥ /

lambodaraṃ caturbāhuṃ trinetraṃ raktavarṇakam // NarP_1,113.12 //

nānāratnavibhūṣāḍhyaṃ prasannāsyaṃ vicintayet /

āvāhanādibhiḥ sarvairupacāraiḥ samarcayet // NarP_1,113.13 //

naivedyaṃ modakaṃ dadyādgaṇeśaprītidāyakam /

evaṃ vrataṃ vidhāyātha bhuktvā modakameva ca // NarP_1,113.14 //

sukhaṃ svapyānniśāyāṃ tu bhūmāveva kṛtārcanaḥ /

vratasyāsya prabhāveṇa kāmānmanasi cintitān // NarP_1,113.15 //

labdhvā leke paraṃ cāpi gaṇeśapadamāpnuyāt /

nānena sadṛśaṃ cānyadvratamasti jagattraye // NarP_1,113.16 //

tasmātkāryaṃ prayatnena sarvānkāmānabhīpsatā /

athāsminneva divase dūrvāgaṇapati vratam // NarP_1,113.17 //

kecidicchanti devarṣe tadvidhānaṃ vadāmi te /

haimaṃ nirmāya gaṇapaṃ tāmrapātropari sthitam // NarP_1,113.18 //

veṣṭitaṃ raktavastreṇa sarvatobhadramaṇḍale /

pūjayedraktakusumaiḥ patrikābhiśca pañcabhiḥ // NarP_1,113.19 //

bilvapatramapāmārgaṃ śamī dūrvā haripriyā /

ābhiranyaśca kusumairabhyarcya phalamodakaiḥ // NarP_1,113.20 //

ācāryāya vidhijñāya satkṛtya vinivedayet /
upahāraṃ prakalpyātha dadyādarghaṃ samudyate /
tataḥ saṃprārathya vighneśamūrtiṃ sopaskarāṃ mune // NarP_1,113.21 //

ācāryāya vidhijñāya satkṛtya vinivedayet /

kṛtvaivaṃ pañca varṣāṇi samupāsya yathāvidhi // NarP_1,113.22 //

bhuktveha bhogānakhilān lokaṃ gaṇapatervrajet /

atha bhādracaturthyāṃ tu bahulādhenusaṃjñakam // NarP_1,113.23 //

pūjanī yo 'tra yatnena sraggandhayavasādibhiḥ /

tataḥ pradakṣiṇīkṛtya śaktaśceddānamācaret // NarP_1,113.24 //

aśaktaḥ puretāṃ tu namaskṛtya visarjayet /

pañcābdaṃ vādaśābdaṃ vā ṣoḍaśābdamathāpi vā // NarP_1,113.25 //

vrataṃ kṛtvā samudyāpya dhenuṃ dadyātpayasvinīm /

prabhāveṇa vratasyāsya bhuktvā bhogānmanoramān // NarP_1,113.26 //

satkṛto devatāvṛndairgolokaṃ samavāpnuyāt /

atha śukla caturthyāṃ tu siddhavaināyakavratam // NarP_1,113.27 //

āvāhanādibhiḥ sarvairupacāraiḥ samarcanam /

ekāgramānaso bhūtvā dhyāyetsiddhivināyakam // NarP_1,113.28 //

ekadantaṃ śūrpakarṇaṃ gajavaktraṃ caturbhujam /

pāśāṅkuśadharaṃ devaṃ taptakāñcanasannibham // NarP_1,113.29 //

ekaviṃśati patrāṇi caikaviṃśatināmabhiḥ /

samarpayedbhaktiyuktastāni nāmāni vai śṛṇu // NarP_1,113.30 //

sumukhāya śamīpatraṃ gaṇādhīśāya bhṛṅgajam /

umāputrāya bailvaṃ tu dūrvāṃ gajamukhāya ca // NarP_1,113.31 //

laṃbodarāya badarīṃ dhattūraṃ harasūnave /

śūrpakarṇāya tulasīṃ vakratuṇḍāya śiṃbijam // NarP_1,113.32 //

guhāgrajāyāpāmārgamekadantāya bārhatam /

herambāya tu siṃdūraṃ catirhetre ca patrajam // NarP_1,113.33 //

sarveśvarāyāgastyasya patraṃ prītivivarddhanam /

dūrvāyugmaṃ tato gṛhya gandhapuṣpākṣatairyutam // NarP_1,113.34 //

pūjāṃ nivedayedbhaktiyukto modakapañcakam /

ācamayya namaskṛtya saṃprārthya ca visarjjayet // NarP_1,113.35 //

vināyakasya pratimāṃ haimīṃ sopaskarāṃ mune /

nivedayecca gurave dvijebhyo dakṣiṇāṃ dadet // NarP_1,113.36 //

evaṃ kṛtārcano bhaktyā pañca varṣāṇi nārada /

upāsya labhate kāmānaihikāmuṣmikān śubhān // NarP_1,113.37 //

asyāṃ caturthyāṃ śaśinaṃ na paśyecca kadācana /
paśyan mithyābhiśāpa tu labhate nātra saṃśayaḥ /
atha taddoṣanāśāya mantraṃ paurāṇikaṃ paṭhet // NarP_1,113.38 //

siṃhaḥ prasenamamadhītsiṃho jāṃbavatā hataḥ /

sakumāraka mā rodīstava hyeṣa syamantakaḥ // NarP_1,113.39 //

iṣaśuklacaturthyāṃ tu kaparddīśaṃ vināyakam // NarP_1,113.40 //

pauruṣiṇa tu sūktena pūjayedupacārakaiḥ /

akāraṇānmuṣṭigatāṃstaṇḍulānsakaparddikān // NarP_1,113.41 //

viprāya baṭave dadyādgandhapuṣpārcitāya ca /

taṇḍulā vaiśvadaivatyā haradaivatyamiśritāḥ // NarP_1,113.42 //

kapardigaṇanātho 'sau prīyatāṃ taiḥ samarpitaiḥ /

caturthyāṃ kārtike kṛṣṇe karakākhyaṃ vrataṃ smṛtam // NarP_1,113.43 //

strīṇāmevādhikāro 'tra tadvidhānamudīryate /

pūjayecca gaṇādhīśaṃ snātā strīsamalaṅkṛtā // NarP_1,113.44 //

tadagre pūrṇapakvānnaṃ vinyasetkarakāndaśa /

samarpya devadevāya bhaktyā prayatamānasā // NarP_1,113.45 //

devo me prīyatāmevamuccāryyātha samarpayet /

suvāsinībhyo viprebhyo yathākāmaṃ ca sādaram // NarP_1,113.46 //

tataścandrodaye rātrau dattvārghaṃ vidhipūrvakam /

bhuñjīta miṣṭamannaṃ ca vratasya paripūrtaye // NarP_1,113.47 //

yadvā kṣīreṇa karakaṃ pūrṇaṃ toyena vā mune /

sapūgākṣataratnāḍhyaṃ dvijāya pratipādayet // NarP_1,113.48 //

etatkṛtvā vrataṃ nārī ṣoḍaśadvādaśābdakam /

upāyanaṃ vidhāyātha vratametadvisarjjayet // NarP_1,113.49 //

yāvajjīvaṃ tu vā nāryā kāryyaṃ saubhāgyavāñchayā /

vratenānena sadṛśaṃ strīṇāṃ saubhāgyadāyakam // NarP_1,113.50 //

vidyate bhuvaneṣvanyattasmānnityamiti sthitiḥ /

ūrjjaśuklacaturthyāṃ tu nāgavratamudāhṛtam // NarP_1,113.51 //

prātarvrataṃ tu saṃkalpya dhenuśṛñjagalaṃ śuci /

pītvā snātvātha madhyāhne śaṅkhapālādipannagān // NarP_1,113.52 //

śeṣaṃ cāhvāmapūrvaistu pūjayedupacārakaiḥ /

kṣīreṇāpyāyanaṃ kuryādetannāgavrataṃ smṛtam // NarP_1,113.53 //

evaṅkṛte tu viprendra nṛbhirnāgavrate śubhe /

viṣāṇi naśyantyacirānna daśanti ca pannagāḥ // NarP_1,113.54 //

mārgaśuklacaturthyāṃ tu varṣaṃ yāvanmunīśvarā /

kṣapayedekabhaktena naktenātha dvitīyakam // NarP_1,113.55 //

ayācitopavāsābhyāṃ tṛtīyakacaturthake /

evaṃ krameṇa vidhivaccatvāryabdāni mānavaḥ // NarP_1,113.56 //

samāpya ca tato 'syānte vratasnāto mahāvratī /

kārayeddhemaghaṭitaṃ bhūgaṇermūṣakaṃ ratham // NarP_1,113.57 //

aśakto varṇakaireva śubhraṃ cābjaṃ supatrakam /

tasyopari ghaṭaṃ sthāpya tāmrapātreṇa saṃyutam // NarP_1,113.58 //

pūrayettaṇḍalaiḥ śubhraistasyopari gaṇeśvaram /

nyasedvastrayugācchannaṃ gandhādyaiḥ pūjayecca tam // NarP_1,113.59 //

naivedyaṃ modakaṃ kalpyaṃ gaṇeśaḥ prīyatāmiti /

jāgarairśītavādyādyaiḥ purāṇākhyānakaiścaret // NarP_1,113.60 //

prabhāte vimale snātvā homaṃ kṛtvā vidhānataḥ /'

tilavrīhiyavaśvetasurṣapājyaiḥ sakhaṇḍakaiḥ // NarP_1,113.61 //

gaṇo gaṇādhipaścaiva kūṣmāṇḍastripurāntakaḥ /

laṃbodaraikadantau ca rukmadaṃṣṭraśca vighnapaḥ // NarP_1,113.62 //

brahmā yamo 'tha varuṇaḥ somasūryahutāśanāḥ /

gandhamādī parameṣṭhītyevaṃ ṣoḍaśanāmabhiḥ // NarP_1,113.63 //

praṇavādyairṅeṃnamoṃ'taiḥ pratyekaṃ dahane hunet /

vakratuṇḍeti ṅeṃtena barmāntenāṣṭayukchatam // NarP_1,113.64 //

tato vyāhṛtibhiḥ śaktyā hutvā pūrṇāhutiṃ caret /

dikpālānpūjayitvā ca brāhmaṇānbhojayettataḥ // NarP_1,113.65 //

catutviṃśatisaṃkhyākān modakaiḥ pāyasaistathā /

savatsāṃ gāṃ tato dadyādācāryāya sadakṣiṇām // NarP_1,113.66 //

anyobhyo 'pi yathāśakti bhūyasīṃ ca tato dadet /

praṇamya dakṣiṇīkṛtya pravisṛjya dvijottamām // NarP_1,113.67 //

bandhubhiḥ saha bhuñjīta svayaṃ ca prītamānasaḥ /

etadvrataṃ naraḥ kṛtvā bhuktvā bhogānihottamān // NarP_1,113.68 //

sāyujyaṃ labhate viṣṇorgaṇeśasya prasādataḥ /

kecidvaravrataṃ nāma prāhuretasya nārada // NarP_1,113.69 //

vidhānametadevāpi phalaṃ cāpīha tatsamam /

pauṣamāsacaturthyāṃ tu vighneśaṃ prārthya bhaktitaḥ // NarP_1,113.70 //

vipraikaṃ bhojayeccaivaṃ modakairdakṣiṇāṃ dadet /

evaṃ kṛte mune bhūyādvratī saṃpattibhājanam // NarP_1,113.71 //

māghakṛṣṇacaturthyāṃ tu saṃkaṣṭavratamucyate /

tatropavāsaṃ saṃkalpya vratī niyamapūrvakam // NarP_1,113.72 //

candrodayamabhivyāpya tiṣṭhetprayatamānasaḥ /

tataścandrodaye prāpte mṛnmayaṃ gaṇanāyakam // NarP_1,113.73 //

vidhāya vinyasetpīṭhe sāyudhaṃ ca savāhanam /

upacāraiḥ ṣoḍaśabhiḥ samabhyarcya vidhānataḥ // NarP_1,113.74 //

modakaṃ cāpi naivedyaṃ saguḍaṃ tilakuṭṭakam /

tator'ghyaṃ tāmraje pātre raktacandanamiśritam // NarP_1,113.75 //

sakuśaṃ ca sadūrvaṃ ca puṣpākṣatasamanvitam /

saśamīpatradadhi ca kṛtvā candrāya dāpayet // NarP_1,113.76 //

gaganārṇavamāṇikya candra dākṣāyaṇīpate /

gṛhāṇārghyaṃ mayā dattaṃ gaṇeśapratirūpaka // NarP_1,113.77 //

evaṃ dattvā gaṇeśāya divyārghyaṃ pāpanāśanam /

śaktyā saṃbhojya viprāgryānsvayaṃ bhuñjīta cājñayā // NarP_1,113.78 //

evaṃ kṛtvā vrataṃ vipra saṃkaṣṭākhyaṃ śūbhāvaham /

samṛddho dhanadhānyaiḥ syānna ca saṃkaṣṭamāpnuyāt // NarP_1,113.79 //

māghaśuklacaturthyāṃ tu gaurīvratamanuttamam /

tasyāṃ tu gaurī saṃpūjyā saṃyuktā yoginīgaṇaiḥ // NarP_1,113.80 //

naraiḥ strībhirviśeṣeṇa kundapuṣpaiḥ sakuṅkumaiḥ /

raktasūtre raktapuṣpaistathaivālaktakena ca // NarP_1,113.81 //

dhūpairdīpaṃśca balibhiḥ saguḍainārdrakeṇa ca /

payasā pāyasenāpi lavaṇena ca pālakaiḥ // NarP_1,113.82 //

pūjyāścāvidhavā nāryastathā viprāḥ suśobhanāḥ /

saubhāgyavṛddhaye deyo bhoktavyaṃ bandhubhiḥ saha // NarP_1,113.83 //

idaṃ gaurīvrataṃ vipra saubhāgyārogyavarddhanam /

prativarṣaṃ prakarttavyaṃ nārībhiśca naraistathā // NarP_1,113.84 //

ḍhuṇḍhivrataṃ paraiḥ proktaṃ kaiścitkuṇḍavrataṃ smṛtam /

lalitāvratamityanyaiḥ śāntivratamathāparaiḥ // NarP_1,113.85 //

snānaṃ dānaṃ japo homaḥ sarvamasyāṃ kṛtaṃ mune /

bhavetsaha sraguṇitaṃ prasādāddantinaḥ sadā // NarP_1,113.86 //

caturthyāṃ phaālgune māsi ḍhuṇḍhirājavrataṃ śubham /

tilaṣiṣṭairdvijān bhojya svayaṃ cāśnīta mānavaḥ // NarP_1,113.87 //

gaṇeśārādhanaparo dānahomaprapūjanaiḥ /

tilaireva kṛtaiḥ siddhiṃ prāpnuyāttatprasādataḥ // NarP_1,113.88 //

sauvarṇaṃ gajavaktraṃ ca kṛtvā saṃpūjya yatnataḥ /

dvijāgryāya pradātavyaṃ sarvasaṃpatsamṛddhaye // NarP_1,113.89 //

yasminkasminbhavenmāsi caturthī ravivārayuk /

sāṃgārakā vā viprendra sā viśeṣaphalapradā // NarP_1,113.90 //

sarvāsu ca caturthīṣu śuklāsvapyasitāsu ca /

vighneśa eva deveśaḥ saṃpūjyo bhaktitatparaiḥ // NarP_1,113.91 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādśanāsa caturthīvratānirūpaṇaṃ nāma trayodaśādhikasatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
śṛṇu vipra pravakṣyāmi pañcamyāste vratānyaham /
yāni bhaktyā samāsthāya sarvānkāmānavāpnuyāt // NarP_1,114.1 //

proktā matsyajayantī tu pañcamī madhuśuklagā /

asyāṃ matsyāvatārārcā bhaktaiḥ kāryā mahotsavā // NarP_1,114.2 //

śrīpañcamīti caiṣoktā tatra kāryaṃ śriyor'canam /

gandhādyairupacāraistu naivedyaiḥ pāyasādibhiḥ // NarP_1,114.3 //

yo lakṣmīṃ pūjayeccātra taṃ vai lakṣmīrna muñcati /

pṛthvīvrataṃ tathā cāndraṃ hayagarīvavrataṃ tathā // NarP_1,114.4 //

kāryaṃ tattadvidhānena tattatsiddhimabhīpsubhiḥ /

atha vaiśākhapañcamyāṃ śeṣaṃ cābhyarcya mānavaḥ // NarP_1,114.5 //

sarvairnāgagaṇairyuktamabhīṣṭaṃ labhate phalam /

tathā jyeṣṭhasya pañcamyāṃ pitṝnabhyarcayetsudhīḥ // NarP_1,114.6 //

sarvakāmaphalāvāptirbhavedvai viprabhojanaiḥ /

athāṣāḍhasya pañcamyāṃ vāyuṃ sarvagataṃ mune // NarP_1,114.7 //

grāmādbahirvinirgatya dharopasthe samāstitaḥ /

dhvajaṃ ca pañcavarṇaṃ tu vaṃśadaṇḍāgrasaṃsthitam // NarP_1,114.8 //

samucchritaṃ nidadhyāttu kalpitābje tu madhyataḥ /

tatastanmūladeśe tu dikṣu sarvāsu nārada // NarP_1,114.9 //

lokapālānsamabhyarcya kuryādvāyuparīkṣaṇam /

prathamādiṣu yāmeṣu yo yo vāyuḥ pravartate // NarP_1,114.10 //

tasmai tasmai digīśāya pūjāṃ samyak prakalpayet /

evaṃ sthitvā nirāhārastatra yāmacatuṣṭayam // NarP_1,114.11 //

sāyamāgatya gehaṃ svaṃ bhuktvā svalpaṃ samāhitaḥ /

lokapālānnamaskṛtya svapyādbhūmitale śucau // NarP_1,114.12 //

yaḥ svapno jāyate tasyāṃ rātrau yāme caturthake /

sa eva bhavitā nūnaṃ svapna ityāha vai śivaḥ // NarP_1,114.13 //

aśubhe tu samutpanne śivapūjāparāyaṇaḥ /

sopavāso nayedaṣṭayāmaṃ taddinameva vā // NarP_1,114.14 //

bhojayitvā dvijānaṣṭau tataḥ śubhaphalaṃ labhet /

vratametatsamuditaṃ śubhāśubhanidarśanam // NarP_1,114.15 //

nṛṇāṃ saubhāgyajanakamiha loke paratra ca /

śrāvaṇe kṛṣṇapañcamyāṃ vrataṃ hyannasamṛddhidam // NarP_1,114.16 //

caturthyāṃ dinaśeṣe tu sarvāṇyannāni nārada /

pṛthak pātreṣu saṃsthāpya jalairāplāvayetsudhīḥ // NarP_1,114.17 //

tato pātrāntare tattu niṣkāsyāṃbu nidhāpayet /

prātarbhānau samudite pitṝṃścaiva tathā ṛṣīn // NarP_1,114.18 //

devāṃścābhyarcya susnātaṃ kṛtvā naivedyamagrataḥ /

tadannaṃ yācakebhyastu prayacchetprītamānasaḥ // NarP_1,114.19 //

sarvaṃ dinaṃ kṣipedevaṃ pradoṣe tu śivālaye /

gatvā saṃpūjayeddevaṃ liṅgarūpiṇamīśvaram // NarP_1,114.20 //

gandhapuṣpādibhiḥ samyakpūjayitvā maheśvaram /

japetpañcākṣarī vidyāṃ śataṃ cāpi sahasrakam // NarP_1,114.21 //

japaṃ nivedya devāya bhavāya bhavarūpiṇe /

stutvā sarvairvaundikaiśca paurāṇaiścāpyanākulaḥ // NarP_1,114.22 //

prārthayeddevamīśānaṃ śaśvatsarvānnasiddhaye /

śāradīyāni cānnāni tathā vāsaṃtikānyapi // NarP_1,114.23 //

yāni syustaiḥ samṛddho 'haṃ bhūyāṃ janmani janmani /

evaṃ saṃprārthya deveśaṃ gṛhamāgatya vai svakam // NarP_1,114.24 //

datvānnaṃ brāhmaṇādibhyaḥ pakvaṃ bhuñjīta vāgyataḥ /

etadannavrataṃ vipra vidhinā'caritaṃ nṛbhiḥ // NarP_1,114.25 //

sarvānnasaṃpajjanakaṃ paraloke gatipradam /

śrāvaṇe śuklapañcajamyāṃ nṛbhirāstikyatatparaiḥ // NarP_1,114.26 //

dvārasyobhayato lekhyā gomayena viṣolbaṇāḥ /

gandhādyaiḥ pūjayettāṃśca tathendrāṇīmanantaram // NarP_1,114.27 //

saṃpūjya svarṇarūpyādidadhyakṣatakuśāṃbubhiḥ /

gandhaiḥ puṣpaistathā dhūpairdīpairnaivedyasaṃcayaiḥ // NarP_1,114.28 //

tataḥ pradakṣiṇīkṛtya taddravyaṃ saṃpraṇamya ca /

saṃprārthya bhaktibhāvena viprāgryeṣu samarpayet // NarP_1,114.29 //

yadidaṃ svarṇaraupyādi dravyaṃ vai viprasātkṛtam /

tadanantaphalaṃ bhūyānmama janmani janmani // NarP_1,114.30 //

ityevaṃ dadato dravyaṃ bhaktibhāvena nārada /

prasannaḥ syāddhanādhyakṣaḥ svarṇādikasamṛddhidaḥ // NarP_1,114.31 //

etadvrataṃ naraḥ kṛtvā viprānsaṃbhojya bhaktitaḥ /

paścātsvayaṃ ca bhuñjīta dārāpatyasuhṛddṛtaḥ // NarP_1,114.32 //

bhādre tu kṛṣṇapañcamyāṃ nāgān kṣīreṇa tarpayet // NarP_1,114.33 //

yastasyā'saptamaṃ yāvatkulaṃ sarpātsunirbhayam /

bhādrasya śuklapañcamyāṃ pūjayedṛṣisattamān // NarP_1,114.34 //

prātarnadyādike snātvā kṛtvā nityamatandritaḥ /

gṛhamāgatya yatnena vedikāṃ kārayenmṛdā // NarP_1,114.35 //

gomayenopalipyātha kṛtvā puṣpopaśobhitām /

tatrāstīrya kuśānvipraṛṣīnsapta samarcayet // NarP_1,114.36 //

gandhaiśca vividhaiḥ puṣpairdhūpairdīpaiḥ suśobhaneḥ /

kaśyapo 'trirbharadvājau viśvāmitro 'tha gautamaḥ // NarP_1,114.37 //

jamadagnirvasiṣṭhaśca saptaite ṛṣayaḥ smṛtāḥ /

etaibhyo 'ghya ca vidhivatkalpayitvā pradāya ca // NarP_1,114.38 //

naivedyaṃ vipacedvīmānśyāmākādyairakṛṣṭakaiḥ /

tannivedya visṛjyemānsvayaṃ cādyāttadeva hi // NarP_1,114.39 //

anena vidhinā sapta varṣāṇi prativatsaram /

kṛtvā vratānte varayedācāryān sapta vaidikān // NarP_1,114.40 //

pratimāḥ saptakurvīnta suvarṇena svaśaktitaḥ /

jaṭilāḥ sākṣasūtrāśca kamaṇḍalusamanvitāḥ // NarP_1,114.41 //

saṃsthāpya kalaśeṣvetāṃstāmreṣu mṛnmayeṣu vā /

snāpayedvidhi vadbhaktyā pṛthakpañcāmṛtairapi // NarP_1,114.42 //

upacāraiḥ ṣoḍaśabhistataḥ saṃpūjya bhaktitaḥ /

arghyaṃ datvā tato homaṃ tilavrīhiyavādibhiḥ // NarP_1,114.43 //

ṭhasahastomā'iti ṛkhā nāmanantraistu vā pṛthak /

puṇyairmantraistathaivānyairhutvā pūrṇāhutiṃ caret // NarP_1,114.44 //

tatastu sapta gā dadyādvastrālaṅkārasaṃyutāḥ /

ācāryaṃ pūjayejjaiva vastrālaṅkārabhūṣaṇaiḥ // NarP_1,114.45 //

anujñayā guroḥ paścānmūrtīrvipreṣu cārpayet /

bhojayitvā tu tānbhaktyā praṇipatya visarjayet // NarP_1,114.46 //

tataśceṣṭaiḥ sahāsīnaḥ svayaṃ brāhmaṇaśeṣitam /

bhuṅktvā vai ṣaḍrasopetaṃ pramudyātsaha bandhubhiḥ // NarP_1,114.47 //

etatkṛtvā vrataṃ gāṅgaṃ bhogānbhuktvātha vāñchitān /

saptarṣīṇāṃ prasādena vimānavarago bhavet // NarP_1,114.48 //

āśvine śuklapañcamyāmupāṅgalalitāvratam // NarP_1,114.49 //

tasyāḥ svarṇamayīṃ mūrtiṃ śaktyā nirmāya nārada /

upacāraiḥ ṣoḍaśabhiḥ pūjayettāṃ vidhānataḥ // NarP_1,114.50 //

pakvānnaṃ phalasaṃyuktaṃ saghṛtaṃ dakṣiṇānvitam /

dvijavaryāya dātavyaṃ vratasaṃpūrtihetave // NarP_1,114.51 //

"savāhanā śaktiyutā varadā pūjitā mayā /

mātarmāmanugṛhyātha gamyatāṃ nijamandiram // NarP_1,114.52 //

kārtike śuklapañcamyāṃ jayāvratamanuttamam /

kartavyaṃ pāpanāśāya śraddhayā dvijasattama // NarP_1,114.53 //

pūjayitvā jayāṃ vipra yathāvidhi samāhitaḥ /

upacāraiḥ ṣoḍaśabhistataḥ śuciralaṅkṛtaḥ // NarP_1,114.54 //

vipraikaṃ bhojayeccāpi tasmai dattvā ca dakṣiṇām /

visarjayettataḥ paścātsvayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ // NarP_1,114.55 //

yastu vai bhaktisaṃyuktaḥ snānaṃ kuryāj jayādine /

naśyanti tasya pāpāni siṃhākrāntā mṛgā yathā // NarP_1,114.56 //

yadaśvamedhāvabhṛthe phalaṃ snānena kīrtitam /

tatphalaṃ prāpyate viprasnānenāpi jayādine // NarP_1,114.57 //

aputro labhate putraṃ vandhyā gabha ca vindati /

rogī rogātpramucyeta baddho mucyeta bandhanāt // NarP_1,114.58 //

mārgaśukle ca pañcamyāṃ nāgāniṣṭvā vidhānataḥ /

nāgebhyo hyabhayaṃ labdhvā modate saha bāndhavaiḥ // NarP_1,114.59 //

pauṣe 'pi śuklapañcamyāṃ sampūjya madhusūdanam /

labhate bāñchitānkāmānnātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,114.60 //

pañcamyāṃ pratimāse tu śukle kṛṣṇe ca nārada /

pitṝṇāṃ pūjanaṃ śastaṃ nāgānāṃ cāpi sarvathā // NarP_1,114.61 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsasthapañcamīvratanirūpaṇaṃ nāma caturdaśādhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
śṛṇu vipra pravakṣyāmi ṣaṣṭhyāścaiva vratāni te /
yāni samyagvidhāyātra labhaghetsarvānmanorathān // NarP_1,115.1 //

caitramāse śuklaṣaṣṭhyāṃ kumāravratamuttamam /

tatreṣṭvā ṣaṇmukhaṃ devaṃ nānāpūjā vidhānataḥ // NarP_1,115.2 //

putraṃ sarvaguṇopetaṃ prāpnuyāccirajīvinam /

vaiśākhaśuklaṣaṣṭhyāṃ ca pūjayitvā ca kārtikam // NarP_1,115.3 //

labhate mātṛjaṃ saukhyaṃ nātra kāryā vicāraṇā /

jyeṣṭhamāse śuklaṣaṣṭhyāṃ vidhineṣṭvā divākaram // NarP_1,115.4 //

labhate vāñchitānkāmāṃstatprasādānna saṃśayaḥ /

āṣāḍhaśuklaṣaṣṭhyāṃ vai skandavratamanuttamam // NarP_1,115.5 //

upoṣya pūjayitvainaṃ śivomāpriyamātmajam /

labhate 'bhīpsitānkāmānputrapautrādisaṃtatīḥ // NarP_1,115.6 //

śrāvaṇe śuklaṣaṣṭhyāṃ tu śarajanmānamarcayet /

upacāraiḥ ṣoḍaśabhirbhaktyā paramayānvitaḥ // NarP_1,115.7 //

labhate 'bhīpsitānarthānṣaṇmukhasya prasādataḥ /

bhādramāse kṛṣṇaṣaṣṭyāṃ lalitāvratamucyate // NarP_1,115.8 //

prātaḥ snātvā vidhānena nārī śuklāmbarāvṛtā /

śuktamālyayadharā vāpi nadyāḥ saṃgamavālukām // NarP_1,115.9 //

gṛhītvā vaṃśapātre tu dhṛtvā piṇḍākṛtiṃ ca tām /

pañcadhā lalitāṃ tatra dhyāyedvanavilāsinīm // NarP_1,115.10 //

paṅkajaṃ karavīraṃ ca nepālīṃ mālatīṃ tathā /

nīlotpalaṃ ketakīṃ ca saṃgṛhya tagaraṃ tathā // NarP_1,115.11 //

ekaikāṣṭaśataṃ grāhyamaṣṭāviṃśatireva ca /

akṣatāḥ kalikā gṛhya tābhirdevīṃ prapūjayet // NarP_1,115.12 //

prārthayedagrataḥ sthitvā devīṃ tāṃ giriśapriyām /

gaṅgādvāre kuśāvartte vilvake nīlaparvate // NarP_1,115.13 //

snātvā kanakhale devi harariṃ labdhavatī patim /

lalite subhagaṃ devi sukhasaubhāgyadāyini // NarP_1,115.14 //

anataṃ dahi saubhāgyemahyaṃ tubhyaṃ namo 'namanaḥ /

mantreṇānena kusumaiśvaṃpakasya suśobhanaiḥ // NarP_1,115.15 //

abhyarcya vidhivattasyā navaidyaṃ purato nyaset /

trapuṣairapi kūṣmāṇḍairnālikeraiḥ sudāḍimaiḥ // NarP_1,115.16 //

bījapūraiḥ sutuḍīraiḥ kāravallaiḥ sacirbhaṭaiḥ /

phalaistatkālasaṃbhūtaiḥ kṛtvā śobhāṃ tadagrataḥ // NarP_1,115.17 //

virūḍhadhānyāṅkurakaiḥ sudīpāvalibhistathā /

sāddhai sargaṇakaidhūpaḥ sauhālakakarañjakaiḥ // NarP_1,115.18 //

guḍapuṣpaiḥ karṇaveṣṭaḍairmodakairupamodakaiḥ /

bahuprakārairnaivedyairyathā vibhavasārataḥ // NarP_1,115.19 //

evamabhyarcya vidhivadrātrau jāgaraṇotsavam /

gītavādyanaṭairnṛtyaiḥ prokṣaṇīyairanekadhā // NarP_1,115.20 //

sakhībhiḥ sahitā sādhvī tāṃ rātriṃ prasabhaṃ nayet /

na ca saṃmīlayennetre nārīyāmacatuṣṭayam // NarP_1,115.21 //

durbhagā duṣkṛtā vandhyā netrasaṃmīlanādbhavet /

evaṃ jāgaraṇaṃ kṛtvā saptamyāṃ saritaṃ nayet // NarP_1,115.22 //

gandhapuṣpaistathābhyarcya gītavādyapuraḥsaraiḥ /

tacca dadyāddvijendrāya naivedyādi dvijottama // NarP_1,115.23 //

snātvā gṛhaṃ samāgatya hutvā vaiśvānaraṃ tataḥ /

devānpitṝnmanuṣyāṃśca pūjayitvā suvāsinīḥ // NarP_1,115.24 //

kanyakāścaiva saṃbhojya brāhmaṇāndaśa pañca ca /

bhakṣyabhojyairbahuvidhairdatvā dānāni bhūriśaḥ // NarP_1,115.25 //

lalitā me 'stu suprītā ityuktvā tānvisarjayet /

yaḥ kaścidācaredetadvrataṃ saubhāgyadaṃ param // NarP_1,115.26 //

naro vā yadi vā nārī tasya puṇyaphalaṃ śṛṇu /

yadvrataiśca tapobhiśca dānairvā niyamairapi // NarP_1,115.27 //

tadeteneha labhyeta kiṃ bahūktena nārada /

mṛteranantaraṃ prāpya śivalokaṃ sanātanam // NarP_1,115.28 //

modate lalitādevyā śaive vai sakhivacciram /

nabhasye māsi yā śuklā ṣaṣṭhī sā candanāhvayā // NarP_1,115.29 //

tasyāṃ devīṃ samabhyarcya labhate tatsalokatām /

rohiṇī pātabhaumaistu saṃyutā kapilā bhavet // NarP_1,115.30 //

tasyāṃ raviṃ samabhyarcya vratī niyamatatparaḥ /

labhate vāñchitānkāmānbhāskarasya prasādataḥ // NarP_1,115.31 //

annadānaṃ japo homaṃ pitṛdevarṣitarpaṇam /

sarvamevākṣayaṃ jñeyaṃ kṛtaṃ devarṣisattama // NarP_1,115.32 //

kapilāṃ dhenumabhyarcya vastramālyānule panaiḥ /

pradadyādvedaviduṣe dvādaśātmapratuṣṭaye // NarP_1,115.33 //

atheṣuśuklaṣaṣṭhyāṃ tu pūjyā kātyāyanī dvija /

gandhādyairmaṅgaladravyairnaivedyairvividhaistathā // NarP_1,115.34 //

tataḥ kṣamāpya deveśīṃ praṇipatya visarjayet /

pūjyātra saikatī mūrtiryadvā dvijasatī mudā // NarP_1,115.35 //

vastrālaṅkaraṇairbhavyaiḥ kātyāyinyāḥ pratuṣṭaye /

kanyā varaṃ prāpnuyācca vāñcitaṃ putramaṅganā // NarP_1,115.36 //

kātyāyinīprasādādvai nātra kāryā vicāraṇā /

kārtike śuklaṣaṣṭhyāṃ tu ṣaṇmukhena mahātmanā // NarP_1,115.37 //

devasenā mahābhāgā labdhā sarvusurārpitā /

atastasyāṃ suraśreṣṭhāṃ devasenāṃ ca ṣaṇmukham // NarP_1,115.38 //

saṃpūjya nikhilaireva upacārairmanoharaiḥ /

prāpnuyādatulāṃ siddhiṃ manobhīṣṭāṃ dvijottama // NarP_1,115.39 //

atraiva vahnipūjoktāṃ tāṃ ca sampaksamācaret /

vividhadravyahomaiśca vahnipūjāpuraḥ saram // NarP_1,115.40 //

mārgaśīrṣe śaklaṣaṣṭhyāṃ nihatastārakāsuraḥ /

skandena satkṛtiḥ prāptā brahamādyaiḥ parikalpitā // NarP_1,115.41 //

tato 'syāṃ pūjayetskandaṃ gandhapuṣpākṣataiḥ phalaiḥ /

vastrairābhūṣaṇaścāpi naivedyairvividhaistathā // NarP_1,115.42 //

ravivāreṇa saṃyuktā tathā śatabhiṣānvitā /

yadi cetsā samuddiṣṭā caṃpāhvā munisattama // NarP_1,115.43 //

tasyāṃ viśveśvaro devo draṣṭavyaḥ pāpanāśanaḥ /

pūjanīyo vedanīyaḥ smartavyaḥ saukhyamicchatā // NarP_1,115.44 //

snānadānādikaṃ cātra sarvamakṣayyamucyate /

pauṣamāse śuklaṣaṣṭhyāṃ devo dinapatirdvija // NarP_1,115.45 //

viṣṇurūpī jagattrātā pradurbhūtāḥ sanātanaḥ // NarP_1,115.46 //

sa tasmātpūjanīyo 'syāṃ dravyairgandhapuraskṛtaiḥ /

naivedyairvasttrabhūṣādyaiḥ sarvasaukhyamabhīpsubhiḥ // NarP_1,115.47 //

māghamāse sitā ṣaṣṭhī varuṇāhvā smṛtā tu sā /

tasyāṃ varuṇamabhyarcyedviṣṇurūpaṃ sanātanam // NarP_1,115.48 //

raktairgandhāṃśukaiḥ puṣpairnaivedyairdhūpadīpakaiḥ /

evamabhyarcya vidhivadyadyaccābhilaṣennaraḥ // NarP_1,115.49 //

tattacca phalato labdhvā modate tatprasādataḥ /

phaālgune śuklaṣaṣṭhyāṃ tu devaṃ paśupatiṃ dvija // NarP_1,115.50 //

mṛnmayaṃ vidhinā kṛttvā pūjayedupacārakaiḥ /

saṃsnāpya śatarudreṇa pṛthakpañcāmṛtairjalaiḥ // NarP_1,115.51 //

gandhairālipya suśvetairakṣataiḥ śvetapuṣpakaiḥ /

bilvapatraiśca dhattūrakusumaiśca phalaistathā // NarP_1,115.52 //

sampūjya nānānaivedyairnīrājya vidhivattataḥ /

kṣamāpya praṇipatyainaṃ kailāsāya visarjayet // NarP_1,115.53 //

evaṃ kṛta śivārcastu naro nāryathavā mune /

iha bhuktvā varānbhogānante śivagatiṃ labhet // NarP_1,115.54 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsasthitaṣaṣṭhīvratanirūpaṇaṃ nāma pañcadaśādhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi saptamyāste vratānyaham /
yāni kṛtvā naro bhaktyā sūryasāyujyamāpnuyāt // NarP_1,116.1 //

caitre tu śuklasaptamyāṃ bahiḥ snānaṃ samācaret /

sthaṇḍile gomayālipte gauramṛttikayāstṛte // NarP_1,116.2 //

likhitvāṣṭadalaṃ padmaṃ karṇikāyāṃ vibhāvam /

vinyasetpūrvapatre tu devau dvau kṛtadhātukau // NarP_1,116.3 //

āgneyaṃ ca nyasenpatre gandharvauṃ kṛtakārakau /

dakṣiṇe ca nyasetpatre tathaiva rākṣasadvayam // NarP_1,116.4 //

ākṛtau dvau nyasetpatre nairṛte munisattama /

kādraveyau mahānāgau paścime kṛtacārakau // NarP_1,116.5 //

vāyavya yātudhānau dvau uttare ca ṛṣidvayam /

aiśānye vinyasetpatpe grahameko dvijottama // NarP_1,116.6 //

teṣāṃ saṃpūjanaṃ kāryaṃ gandhamālyānulepanaiḥ /

dīpairdhūpaiḥ sanaivedyaistāṃbūlakramukādibhiḥ // NarP_1,116.7 //

evaṃ saṃpūjya homaṃ tu ghṛtenāṣṭaśataṃ caret /

sūryasyāṣṭāṣṭa cānyeṣāṃ pradadyādāhutīḥ kramāt // NarP_1,116.8 //

nāmamantreṇa vedyāṃ vā tataḥ pūrṇāhutiṃ dadet /

dakṣiṇā ca tato deyā dvijebhyaḥ śaktito dvija // NarP_1,116.9 //

etatkṛtvā vidhaānaṃ tu sarvasaukhyamavāpnuyāt /

dehānte maṇḍalaṃ bhānorbhattvā gacchetparaṃ padam // NarP_1,116.10 //

vaiśākhaśuklasaptamyāṃ jahnunā jāhnavī svayam /

krodhātpītā punastyaktā karṇarandhrāttu dakṣiṇāt // NarP_1,116.11 //

tāṃ tatra pūjayetsnātvā pratyūṣe vimale jale /

gandhapuṣpākṣatādyaiśca sarvairevopacārakaiḥ // NarP_1,116.12 //

tato ghaṭasahasraṃ tu deyaṃ gaṅgāvrate tvidam /

bhaktyā kṛtaṃ saptakulaṃ nayetsvargamasaṃśayaḥ // NarP_1,116.13 //

kamalavratamapyatra proktaṃ tadvidhirucyate /

tilamātraṃ tu sauvarṇaṃ vidhāya kamalaṃ śubham // NarP_1,116.14 //

vastrayugmāvṛtaṃ kṛtvā gandhadhūpādinārcayet /

namaste padmahastāya namaste viśvadhāriṇe // NarP_1,116.15 //

divākara namastubhyaṃ prabhākara namo 'stu te /

iti saṃprārthya deveśaṃ sūrye cāstamupāgate // NarP_1,116.16 //

sodakuṃbhaṃ tu tatpadmaṃ kapilāṃ ca dvijer'payet /

taddine tūpavastavyaṃ bhoktavyaṃ ca pare 'hani // NarP_1,116.17 //

saṃbhojya brāhmaṇānbhaktyā vratasākalyamāpnuyāt /

nibavrataṃ ca tatreva tadvidhānaṃ śṛṇuṣva me // NarP_1,116.18 //

niṃbapatraiḥ smṛtā pūjā bhāskarasya dvijottama /

khakholkāyeti mantreṇa praṇavādyena nārada // NarP_1,116.19 //

niṃbapatraṃ tato 'śnīyācchayedbhūmau ca vāgyataḥ /

dvijānpare 'hni saṃbhojya svayaṃ bhuñjīta bandhubhiḥ // NarP_1,116.20 //

niṃbapatravrataṃ caitatkartṛāṇāṃ sarvasaukhyadam /

saptamī śarkarākhyaiṣā proktā taccāpi me śṛṇu // NarP_1,116.21 //

amṛtaṃ pibato hastātsūryasyāmṛtabindavaḥ /

niṣpeturbhuvi cotpannāḥ śālimudgayavekṣavaḥ // NarP_1,116.22 //

śarkarā ca tatastasmādikṣusārāmṛtopamā /

iṣṭā raverataḥ puṇyā śarkarā havyakavyayoḥ // NarP_1,116.23 //

śarkarāsaptamī caiva vājimedhapalapradā /

sarvaduḥkhopaśamanī putrasaṃtativardhinī // NarP_1,116.24 //

asyāntu śarkarādānaṃ śarkarābhojanaṃ tathā /

kartavyaṃ hi prayatnena vratame tadravipriyam // NarP_1,116.25 //

yaḥ kuryātparāyā bhaktyā sa vai sadgatimāpnuyāt /

jyeṣṭhe tu śuklasaptamyāṃ jāta indro raviḥ svayam // NarP_1,116.26 //

taṃ saṃpūjya vidhānena sopavāso jitendriyaḥ /

svargatiṃ labhate vipra devendrasya prasādataḥ // NarP_1,116.27 //

āṣāḍhaśuklasaptamyāṃ vivasvānnāma bhāskaraḥ /

jātastaṃ tatra saṃprārcya gandhapuṣpādibhiḥ pṛthak // NarP_1,116.28 //

labhate sūryasāyujyaṃ viprendrātra na saṃśayaḥ /

śrāvaṇe śuklasaptamyāmavyaṅgākhyaṃ vrataṃ śubham // NarP_1,116.29 //

kārpāsaṃ tu caturhastaṃ sārddha vastraṃ hi gopateḥ ///

pūjānte prītaye deyaṃ vratametacchubhāvaham // NarP_1,116.30 //

yadi ceddhastayukteyaṃ tadā syātpāpanāśinī /

asyāṃ dānaṃ japo homaḥ sarvaṃ cākṣayyatāṃ vrajet // NarP_1,116.31 //

bhādre tu śuklasaptamyāmamuktābharaṇavratam /

somasya tu maheśasya pūjanaṃ cātra kīrtitam // NarP_1,116.32 //

gaṅgādibhiḥ ṣoḍaśabhirupacāraiḥ samarcanam /

prārthya praṇamya visṛjetsarvakāmasamṛddhaye // NarP_1,116.33 //

phalasaptamikā ceyaṃ tadvidhānamudīryate /

nālikeraṃ ca vṛntākaṃ nāraṅgaṃ bījapūrakam // NarP_1,116.34 //

kūṣmāṇḍaṃ bṛhatīpūgamiti sapta phalāni vai /

mahādevasya purato vinyasyāparadorakam // NarP_1,116.35 //

saptatantukṛtaṃ saptagranthiyuktaṃ dvijottama /

saṃpūjya parayā bhaktyā dhārayedvāmake kare // NarP_1,116.36 //

strī naro dakṣiṇe caiva yāvadvarṣaṃ samāpyate /

saṃbhojya viprānsaptaiva pāyasena visṛjyasa tān // NarP_1,116.37 //

svayaṃ bhuñjīta matimān vratasaṃpūrtihetave /

phalāni tāni deyāni saptasvapi dvijeṣu ca // NarP_1,116.38 //

evaṃ tu sapta varṣāṇi kṛtvopāsya yathāvidhi /

sāyujyaṃ labhate vipra mahādevasya tadvratī // NarP_1,116.39 //

āśvine śuklapakṣe tu vijñeyā śubhasaptamī /

tasyāṃ kṛtasnānapūjo vācayitvā dvijottamān // NarP_1,116.40 //

ārabhya kapilāṅgāṃ ca saṃpūjya prārthayettataḥ /

tvāmahaṃ dadmi kalyāṇi prīyatāmaryamā svayam // NarP_1,116.41 //

pālaya tvaṃ jagatkatsnaṃ yato 'si dharmasambhavā /

ityuktvā vedaviduṣe dattvā kṛtvā ca dakṣiṇām // NarP_1,116.42 //

namaskṛtya svayaṃ vipra visṛjetprāśayetvaravayam /

pacagavyaṃ vrataṃ cetthaṃ vidhāya śvo dvijottamān // NarP_1,116.43 //

bhojayitvā svayaṃ cādyāttadannaṃ dvijaśeṣitam /

kṛtaṃ hyetadgataṃ vipra subhāṣyaṃ śraddhayānvitaḥ // NarP_1,116.44 //

devadevaprasādena bhuktimuktimavāpnuyāt /

atha kārtikaśuklāyāṃ śākākhyaṃ saptamīvratam // NarP_1,116.45 //

tasyāṃ tu saptaśākānisasvarṇakamalāni ca /

pradadyātsaptaviprebhyaḥ śākāhārastataḥ svayam // NarP_1,116.46 //

dvitīye 'hni dvijānbhojya datvā tebhyo 'nnadakṣiṇām /

visṛjya bandhubhiḥ sārddhaṃ svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ // NarP_1,116.47 //

mārgasya sitasaptamyāṃ mitravratamudāhṛtam /

yadviṣṇordakṣiṇaṃ netraṃ tadeva kṛtavāniha // NarP_1,116.48 //

adityāṃ kaśyapājjajñe mitro nāmā divākaraḥ /

ato 'syāṃ pūjanaṃ tasya yathoktavidhinā dvija // NarP_1,116.49 //

kṛtvā dvijānbhojayitvā saptaiva madhurādinā /

suvarṇadakṣiṇāṃ datvā visṛjyāśnīta ca svayam // NarP_1,116.50 //

kṛtvaitadvidhinā lokaṃ sṛryyasya vrajati dhruvam /

dvijobrāhmaṃ tathā śūdraḥ satkulejanma cāpnuyāt // NarP_1,116.51 //

pauṣasya śuklasaptamyāṃ vrataṃ cābhayasaṃjñitam /

upoṣya bhānuṃ triḥsandhyaṃ samabhyarcya dharāsthitaḥ // NarP_1,116.52 //

kṣīrasiktānnasaṃbaddhaṃ modakaṃ prasthasaṃmitam /

dvijāya datvā bhojyānyānsaptāṣṭabhyaśca dakṣiṇām // NarP_1,116.53 //

pṛthavī vā suvarṇaṃ vā visṛjyāśnīta ca svayam /

abhayākhyaṃ vrataṃ tvetatsarvasyābhayadaṃ smṛtam // NarP_1,116.54 //

mārtaṇḍākhyaṃ vrataṃ nāma kathayanti dvijāḥ pare /

ekameveti ca proktamekadaivatayā budhaiḥ // NarP_1,116.55 //

māghe tu kṛṣṇasaptamyāṃ vrataṃ sarvāptisaṃjñakam /

samupoṣya dine tasminsampūjyādityabimbakam // NarP_1,116.56 //

sauvarṇaṃ gandhapuṣpādyaiḥ kṛtvā rātrau ca jāgaram /

pare 'hni viprānsambhojya pāyasena tu sapta vai // NarP_1,116.57 //

dakṣiṇāṃ nālikerāṇi tebhyo datvā guruṃ tataḥ /

sauvarṇaṃ tu raverbimbaṃ yuktaṃ dakṣiṇayā nyayā // NarP_1,116.58 //

samarpya ca bhṛśaṃ prārthya visṛjyādyātsvayaṃ tataḥ /

etatsarvāptidaṃ nāma saṃproktaṃ sārvakāmikam // NarP_1,116.59 //

vratasyāsya prabhāveṇa dvaitaṃ sidhyeddhi sarvathā /

māghasya śuklasaptamyāmacalākhyaṃ vrataṃ smṛtam // NarP_1,116.60 //

trilocanajayantīyaṃ sarvapāpaharā smṛtā /

rathākhyā saptamī ceyaṃ cakravartitvadāyinī // NarP_1,116.61 //

asyāṃ samarcya savituḥ pratimāṃ tu haimīṃ haimāśvayuktarathagāṃ tu dadetsahebhām /

yo bhāvabhaktisahitaḥ sa gato hi lokaṃ śambhoḥ sa modata ihāpi ca bhuktabhogaḥ // NarP_1,116.62 //

bhāskarī saptamī ceyaṃ koṭibhāsvadgrahopamā /

aruṇodayavelāyāmasyāṃ snānaṃ vidhīyate // NarP_1,116.63 //

arkasya ca badaryāśca sapta sapta dalāni vai /

nidhāya śirasi snāyātsaptajanmāghaśāntaye // NarP_1,116.64 //

putrapradaṃ vrataṃ cātra prāhādityaḥ svayaṃ prabhuḥ /

yo māghasitaptamyāṃ pūjayenmāṃ vidhānataḥ // NarP_1,116.65 //

tasyāhaṃ putratāṃ yāsye svāṃśena bhṛśatoṣitaḥ /

tasmājjitendriyo bhūtvā samupoṣya divāniśam // NarP_1,116.66 //

pūjayedapare cāhni homaṃ kṛtvā dvijāṃ stataḥ /

dadhyodanena payasā pāyasena ca bhojayet // NarP_1,116.67 //

anena vidhinā yamtu kurute putrasaptamīḥ /

labhate sa tu satputraṃ cirāyuṣamanāmayam // NarP_1,116.68 //

tapasyaśuklasaptamyāṃ vratamarkapuṭaṃ caret //

arkapatrairyajedarkamarkapatrāṇi cāśnuyāt // NarP_1,116.69 //

arkanāma japecchaśvaditthaṃ cārkapuṭavratam /

dhanadaṃ putradaṃ caitatsarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,116.70 //

trivargadāmiti prāhuḥ kecidetadvataṃ dvija /

yajñavrataṃ tathāpyanye vidhivaddhomakarmaṇā // NarP_1,116.71 //

sarvāsu sarvamāseṣu saptamīṣu dvijottamaḥ /

bhāskarārādhanaṃ proktaṃ sarvakāmikamityalam // NarP_1,116.72 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsasthitasappamīvratanirūpaṇaṃ nāma ṣoḍaśādhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
śuklāṣṭamyāṃ caitramāse bhavānyāḥ procyate janiḥ /
pradakṣiṇaśataṃ kṛtvā kāryo yātrāmahotsavaḥ // NarP_1,117.1 //

darśanaṃ jagadambāyāḥ sarvānandapradaṃ nṛṇām /

atraivāśo kakalikāprāśanaṃ samudāhṛtam // NarP_1,117.2 //

aśokakalikāścāṣṭau ye pibanti punarvasau /

caitre māsi sitāṣṭamyāṃ na te śokamavāpnuyuḥ // NarP_1,117.3 //

mahāṣṭamīti ca proktā devyāḥ pūjāvidhānataḥ /

vaiśākhasya sitāṣṭamyāṃ samupoṣyātra vāriṇā // NarP_1,117.4 //

snātvāparājitāṃ devīṃ māṃsībālakavāribhiḥ /

snāpayitvārcya gandhādyairnaivedyaṃ śarkarāmayam // NarP_1,117.5 //

kumārīrbhojayeccāpi navamyāṃ pāraṇāgrataḥ /

jyotirmayavimānena bhrājamāno yathā raviḥ // NarP_1,117.6 //

lokeṣu vicaredvipra devyāścaiva prasādataḥ /

kṛṣṇāṣṭamyāṃ jyeṣṭhamāse pūjayitvā trilocanam // NarP_1,117.7 //

śivaloke vasetkalpaṃ sarvadevanamaskṛtaḥ /

jyeṣṭhaśukle tathāṣṭamyāṃ yo devīṃ pūjayennaraḥ // NarP_1,117.8 //

sa vimānena carati gandharvāpsarasāṃ gaṇaiḥ /

śuklāṣṭamyāṃ tathā'ṣāḍhe snātvā caiva niśāṃbunā // NarP_1,117.9 //

tenaiva snāpayeddevīṃ pūjayecca vidhānataḥ /

tataḥ śuddhajalaiḥ snāpya viliṃpetseṃducandanaiḥ // NarP_1,117.10 //

naivedyaṃ śarkaropetaṃ datvā'camanamarpayet /

bhojayitvā tato viprāndatvā svarṇaṃ ca dakṣiṇām // NarP_1,117.11 //

visṛjya ca tataḥ paścātsvayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ /

etadvrataṃ naraḥ kṛtvā devīlokamavāpnuyāt // NarP_1,117.12 //

nabhaḥśukletathāṣṭamyāṃ devīmiṣṭvā vidhānataḥ /

kṣīreṇa snāpayitvā ca miṣṭānnaṃ vinivedayet // NarP_1,117.13 //

tato dvijān bhojayitvā pare 'hni svayamapyuta /

bhuktvā samāpayedadvrataṃ saṃtativardhanam // NarP_1,117.14 //

nabhomāse sitāṣṭamyāṃ daśāphalamiti vratam /

upavāsaṃ tu saṃkalpya snātvā kṛtvā ca naityikam // NarP_1,117.15 //

tulasyāḥ kṛṣṇāvarṇāyā dalairdaśabhirarcayet /

kṛṣṇaṃ viṣṇuṃ tathānantaṃ govindaṃ garuḍadhvajam // NarP_1,117.16 //

dāmodaraṃ hṛṣīkeśaṃ padmanābhaṃ hariṃ prabhum /

etaiśca nāmabhirnityaṃ kṛṣṇadevaṃ samarcayet // NarP_1,117.17 //

namaskāraṃ tataḥ kuryātpradakṣiṇasamanvitam /

evaṃ daśadinaṃ kuryādvratānāmuttamaṃ vratam // NarP_1,117.18 //

ādau madhye tathā cānte homaṃ kuryādvidhānataḥ /

kṛṣṇamantreṇa juhuyāccaruṇāṣṭottaraṃ śatam // NarP_1,117.19 //

homānte vidhinā samyagācāryyaṃ pūjayetsudhīḥ /

sauvarṇe tāmrapātre vā mṛnmaye veṇupātrake // NarP_1,117.20 //

tulasīdalaṃ suvarṇena kārayitvā sulakṣaṇam /

haimīṃ ca pratimāṃ kṛtvā pūjayitvā vidhānataḥ // NarP_1,117.21 //

nidhāya pratimāṃ pātre hyācāryāya nivedayet /

dātavyā gauḥ savatsā ca vastrālaṅkārabhūṣitā // NarP_1,117.22 //

daśāhaṃ kṛṣṇadevāya pūrikā daśa cārpayet /

tāśca dadyādvidhijñāya svayaṃ vā bhakṣayedvratī // NarP_1,117.23 //

śayanaṃ ca pradātavyaṃ yathāśakti dvijottama /

daśame 'hni tato mūrtiṃ sadravyāṃ guraver'payet // NarP_1,117.24 //

vratānte daśaviprebhyaḥ pratyekaṃ daśa pūrikāḥ /

dadyādeva daśābdaṃ tu kṛtvā vratamanuttamam // NarP_1,117.25 //

upoṣya vidhinā bhūyātsarvakā masamanvitaḥ /

ante kṛṣṇasya sāyujyaṃ labhate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,117.26 //

kṛṣṇajanmāṣṭamī ceyaṃ smṛtā pāpaharā nṛṇām /

kevalenopavāsena tasmiñjanmadine hareḥ // NarP_1,117.27 //

saptajanmakṛtātpāpānmucyate nātra saṃśayaḥ /

upavāsī tilaiḥ snāto nadyādau vimale jale // NarP_1,117.28 //

sudeśe maṇḍape kḷpte maṇḍalaṃ racayetsudhīḥ /

tanmadhye kalaśaṃ sthāpya tāmrajaṃ vāpi mṛnmayam // NarP_1,117.29 //

tasyopari nyasetpātraṃ tāmraṃ tasyopari sthitām /

haimīṃ vastrayugācchannāṃ kṛṣṇasya pratimāṃ śubham // NarP_1,117.30 //

pādyādyairupacāraistu pūjayetsnigdhamānasaḥ /

devakīṃ vasudevaṃ ca yaśodāṃ nandameva ca // NarP_1,117.31 //

vrajaṃ gopāṃstathā gopīrgāśca dikṣu samarcayet /

tata ārārtikaṃ kṛtvā kṣamāpyānamya bhaktitaḥ // NarP_1,117.32 //

tiṣṭhettathaivārddharātre punaḥ saṃsnāpayeddharim /

pañcāmṛtaiḥ śuddhajalairgandhādyaiḥ pūjayetpunaḥ // NarP_1,117.33 //

dhānyākaṃ ca yavānīṃ ca śuṇṭhīṃ khaṇḍaṃ ca nārada /

sājyaṃ raupye dhṛtaṃ pātre naivedyaṃ vinivedayet // NarP_1,117.34 //

punarārārtikaṃ kṛtvā daśadhā rūpadhāriṇam /

vicintayanmṛgāṅkāya dadyādarghyaṃ samudyate // NarP_1,117.35 //

tataḥ kṣamāpya deveśaṃ rātrikhaṇḍaṃ nayedvratī /

paurāṇikaiḥ stotrapāṭhairgītavādyairanekadhā // NarP_1,117.36 //

tataḥ prabhāte vipragryānbhojayenmadhurānnakaiḥ /

datvā ca dakṣiṇāṃ tebhyo visṛjettuṣṭamānasaḥ // NarP_1,117.37 //

tatastāṃ pratimāṃ viṣṇoḥ svarṇadhenudharānvitām /

gurave dakṣiṇāṃ datvā visṛjyāśrīta ca svayam // NarP_1,117.38 //

dārāpatyasuhṛdbhṛtyarevaṃ kṛtvā vrata naraḥ /

sākṣādgokamāpnoti vimānavaramāsthitaḥ // NarP_1,117.39 //

naitena sadṛśaṃ cānyadvratamasti jagattraye /

kṛtena yena labhyeta koṭyaikādaśakaṃ phalam // NarP_1,117.40 //

śuklāṣṭamyāṃ nabhasyasya kuryādrādhāvrataṃ naraḥ /

pūrvavadrādhikāṃ haimīṃ kalaśasthāṃ prapūjayet // NarP_1,117.41 //

madhyāhne pūjayitvenāmekabhaktaṃ samāpayet /

śakto bhaktaścopavāsaṃ pare 'hni vidhinā tataḥ // NarP_1,117.42 //

suvāsinīrbhojayitvā gurave pratimārpaṇam /

kṛtvā svayaṃ ca bhuñjītaṃ vratamevaṃ samāpayet // NarP_1,117.43 //

vratenānena viprarṣe kṛtena vidhinā vratī /

rahasyaṃ goṣṭhajaṃ labdhvā rādhāparikare vaset // NarP_1,117.44 //

dūrvāṣṭamīvrataṃ cātra kathitaṃ tacca me śṛṇu /

śucau deśe prajātāyāṃ dvarvāyāṃ dvijasattama // NarP_1,117.45 //

sthāpya liṅgaṃ tato gandhaiḥ puṣpairdhūpaiśca dīpakaiḥ /

naivedyairarcayedbhaktyā dadhyakṣataphalādibhiḥ // NarP_1,117.46 //

arghyaṃ pradadyātpūjānte mantrābhyāṃ susamāhitaḥ /

tvaṃ dūrve 'mṛtajanmāsi surāsuranamaskṛte // NarP_1,117.47 //

saubhāgyaṃ saṃtatiṃ dehi sarvakāryakarī bhava /

yathā śākhā praśākhābhirvistṛtāsi mahītale // NarP_1,117.48 //

tathā vistṛtasaṃtānaṃ dehi me 'pyajarāmaram /

tataḥ pradakṣiṇīkṛtya viprānsaṃbhojya tatra vai // NarP_1,117.49 //

bhuktvā svayaṃ gṛhaṃ gacchedatvā vipreṣu dakṣiṇām /

phalāni ca praśastāni miṣṭāni surabhīṇi ca // NarP_1,117.50 //

evaṃ puṇyā pāpaharā nṛṇā dūrvāṣṭamī dvija /

caturṇāmapi varṇānāṃ strījanānāṃ viśeṣataḥ // NarP_1,117.51 //

yā na pūjayate dūrvā nārī mohādyathāvidhi /

janmāni trīṇi vaidhavyaṃ labhate sā na saṃśayaḥ // NarP_1,117.52 //

yadā jyeṣṭharkṣasaṃyuktā bhavecjaivāṣṭabhī dvija /

jyeṣṭhā nāmnī tu sā jñeyā pūjitā pāpanāśinī // NarP_1,117.53 //

athaināṃ tu samārabhya vrataṃ ṣoḍaśavāsaram /

mahālakṣmyāḥ samuddiṣṭaṃ sarvasaṃpadvivardhanam // NarP_1,117.54 //

kariṣye 'haṃ mahālakṣmīvrataṃ te tvatparāyaṇaḥ /

tadavighnena me yātu samāptiṃ tvatprasādataḥ // NarP_1,117.55 //

ityuccārya tato baddhā ḍoraka dakṣiṇe kare /

ṣoḍaśagranthisahitaṃ guṇaiḥ ṣoḍaśabhiryutam // NarP_1,117.56 //

tato 'nvahaṃ mahālakṣmīṃ gandhādyairarccayedvratī /

yāvatkṛṣṇāṣṭamī tatra caredudyāpanaṃ sudhīḥ // NarP_1,117.57 //

vastramaṇḍapikāṃ kṛtvā sarvatobhadramaṇḍale /

kalaśaṃ supratiṣṭhāpya dīpamuddyotayettataḥ // NarP_1,117.58 //

uttārya ḍorakaṃ bāhoḥ kuṃbhasyādho nivedayet /

catasraḥ pratimāḥ kṛtvā sauvarṇīstatsvarūpiṇīḥ // NarP_1,117.59 //

snapanaṃ kārayettāsāḥ jalaiḥ pañcāmṛtaistathā /

upacāraiḥ ṣoḍaśabhiḥ pūjayitvā vidhānataḥ // NarP_1,117.60 //

jāgarastatra kartavyo gītavāditraniḥ svanaiḥ /

tato niśīthe saṃprāpte 'bhyudite 'mṛtadīdhitau // NarP_1,117.61 //

datvārghyaṃ bandhanaṃ dravyaiḥ śrīkhaṇḍādyairvidhānataḥ /

candramaṇḍalasaṃsthāyai mahālakṣyai pradāpayet // NarP_1,117.62 //

kṣīrodārṇavasaṃbhūta mahālakṣmīsahodara /

pīyūṣadhāma rohiṇyāḥ sahitār'ghyaṃ gṛhāṇa me // NarP_1,117.63 //

kṣīrodārṇavasambhūte kamale kamalālaye /

viṣṇuvakṣasthalasthe me sarvakāmapradā bhava // NarP_1,117.64 //

ekanāthe jagannāthe jamadagnipriye 'vyaye /

reṇuke trāhi māṃ devi rāmamātaḥ śivaṃ kuru // NarP_1,117.65 //

mantrairetairmahālakṣmīṃ prārthya śrotriyayoṣitaḥ /

samyaksaṃpūjya tāḥ samyaggandhayāvakakajjalaiḥ // NarP_1,117.66 //

saṃbhojya juhuyādagnau bilvapadmakapāyasaiḥ /

tadalābhe ghṛtairvipra gṛhebhyaḥ samidhastilān // NarP_1,117.67 //

mṛtyuñjayāya ca paraṃ sarvarogapraśāntaye /

candanaṃ tālapatraṃ ca puṣpamālāṃ tathākṣatān // NarP_1,117.68 //

durvāṃ kausumbhasūtraṃ ca yugaṃ śrīphalameva vā /

bhakṣyāṇi ca nave śūrpe pratidravyaṃ tu ṣoḍaśa // NarP_1,117.69 //

samācchādyānyaśūrpeṇa vratī dadyātsamantrakam /

kṣīrodārṇavasaṃbhūtā lakṣmīścandrasahodarā // NarP_1,117.70 //

vratenānena saṃtuṣṭā bhavatādviṣṇuvallabhā /

cetasraḥ pratimāstāstu śrotriyebhyaḥ samarpayet // NarP_1,117.71 //

tatastu caturo viprān ṣoḍaśāpi suvāsinīḥ /

miṣṭānnenāśayitvā tu visṛjettāḥ sadakṣiṇāḥ // NarP_1,117.72 //

samāptiniyamaḥ paścādbhañjīteṣṭaiḥ samanvitaḥ /

etadvrataṃ mahālakṣmyāḥ kṛtvā vipra vidhānataḥ // NarP_1,117.73 //

bhuktveṣṭānaihikān kāmāṃllakṣmīloke vasecciram /

eṣāṣokāṣṭamī coktā yasyāṃ pūrṇaṃ ramāvratam // NarP_1,117.74 //

atrāśokasya pūjā syādekabhaktaṃ tathā smṛtam /

kṛtvāśokavrataṃ nārī hyaśokā śokajanmani // NarP_1,117.75 //

yatra kutrāpi saṃjātā nātra kāryā vicāraṇā /

āśvine śuklapakṣe tu proktā vipra mahāṣṭamī // NarP_1,117.76 //

tatra durgācanaṃ proktaṃ savrairapyupacārakaiḥ /

upavāsaṃ caikabhaktaṃ mahāṣṭamyāṃ vidhāya tu // NarP_1,117.77 //

sarvato vibhavaṃ prāpya modate devavacciram /

ūrjje kṛṣṇādike 'ṣṭamyāṃ karakākhyaṃ vrataṃ smṛtam // NarP_1,117.78 //

tatromāsahitaḥ śaṃbhuḥ pūjanīyaḥ prayatnataḥ /

candrodayer'ghadānaṃ ca vidheyaṃ vratibhiḥ sadā // NarP_1,117.79 //

putraṃ sarvaguṇopetamicchadbhirvividhaṃ sukham /

gopāṣṭamīti saṃproktā kārtike dhavale dale // NarP_1,117.80 //

tatrakuryādgavāṃ pūjāṃ gogrāsaṃ gopradakṣiṇām /

gavānugamanaṃ dānaṃ vāñchansarvāśca saṃpadaḥ // NarP_1,117.81 //

kṛṣṇāṣṭamyāṃ mārgaśīrṣe mithunaṃ darbhanirmitam /

anaghāṃ cānaghāṃ tatra bahuputrasamanvitam // NarP_1,117.82 //

sthāpayitvā śubhe deśe gomayenopalepite /

pūjayedgandhapuṣpādyairupacāraiḥ pṛthagvidhaiḥ // NarP_1,117.83 //

saṃbhojya dvijadāṃpatyaṃ visṛjellabdhadakṣiṇam /

vratametannaraḥ kṛtvā nārī vā vidhipūrvakam // NarP_1,117.84 //

putraṃ sallakṣaṇopetaṃ labhate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,117.85 //

mārgāśīrṣasitāṣṭamyāṃ kālabhairavasannidau /

upoṣya jāgaraṃ kṛtvā mahāpāpaiḥ pramucyate // NarP_1,117.86 //

yatkiñcidaśubhaṃ karma kṛtaṃ mānuṣajanmani /

tatsarvaṃ vilayaṃ yāti kālabhairavadarśanāt // NarP_1,117.87 //

atha pauṣasitāṣṭamyāṃ śrāddhamaṣṭakasaṃjñitam /

pitṝṇāṃ tṛptidaṃ varṣaṃ kulasantativarddhanam // NarP_1,117.88 //

śuklāṣṭamyāṃ tu pauṣasya śivaṃ sampūjya bhaktitaḥ /

bhuktimuktimavāpnoti bhaktimekāṃ samācaran // NarP_1,117.89 //

kṛṣṇāṣṭamyāṃ tu māghasya bhadrakālīṃ samarcayet /

bhaktito vairivṛndaghnīṃ sarvakāmapradāyinīm // NarP_1,117.90 //

māghamāse sitāṣṭamyāṃ bhīṣmaṃ saṃtarpayaddvija /

saṃtatiṃ tvavyavacchinnāmicchaṃścāpyaparājayam // NarP_1,117.91 //

phaālgune tvasitāṣṭamyāṃ bhīprāṃ devīṃ samarcayet /

tatra vrataparo vipra sarvakāmasamṛddhaye // NarP_1,117.92 //

śuklāṣṭamyāṃ phaālgunasya śivaṃ cāpi śivāṃ dvija /

gandhādyaiḥ samyagabhyarcya sarvasiddhīśvaro bhavet // NarP_1,117.93 //

phaālgunāparapakṣe tu śītalāmaṣṭamīdine /

pūjayetsarvavapakkānaiḥ saptamyāṃ vidhivatkṛtaiḥ // NarP_1,117.94 //

śītale tvaṃ jaganmātā śītale tvaṃ jagatpitā /

śītale tvaṃ jagadvātrī śītalāyai namonamaḥ // NarP_1,117.95 //

vande 'haṃ śītalāṃ devīṃ rāsabhasthāṃ digaṃbarām /

mārjanī kalaśopetāṃ visphoṭakavināśinīm // NarP_1,117.96 //

śītale śītale cetthaṃ ye japanti jale lthitāḥ //ṭha

teṣāṃ tu śītalā devī syādvisphoṭakaśāntidā // NarP_1,117.97 //

ityevaṃ śītalāmantrairyaḥ samarcayate dvija /

tasya varṣaṃ bhavecchāntiḥ śītalāyāḥ prasādataḥ // NarP_1,117.98 //

sarvamāsobhaye pakṣe vidhivaccāṣṭamīdine /

śivāṃ vāpiśivaṃ prārcyalabhate vāñchitaṃ phalam // NarP_1,117.99 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsasthitāṣṭamīvratakathanaṃ nāma saptadaśādhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
atha vakṣyāmi viprendra navamyāste vratāni vai /
yāni kṛtvā narā loke labhante vāñchitaṃ phalam // NarP_1,118.1 //

caitrasya śuklapakṣe tu śrīrāmanavamīvratam /

tatropavāsaṃ vidhivacchakto bhaktaḥ samācaret // NarP_1,118.2 //

aśaktaścaikabhaktaṃ vai madhyāhnotsavataḥ param /

viprānsaṃbhojya miṣṭānnai rāmaprīti sumācaret // NarP_1,118.3 //

gobhūtilahariraṇyādyervastrālaṅkaraṇestathā /

eva yaḥ kurute bhaktyā śrīrāmanavamīvratam // NarP_1,118.4 //

vidhūya cehapāpāni vraje dviṣṇoḥ paraṃ padam /

uktaṃ mātṛvrataṃ cātra bhairaveṇa samanvitāḥ // NarP_1,118.5 //

sraggandhavasranamanaivedyaiścatuḥṣṭistu yoginīḥ /

atraiva bhadrakālo tu yoginīnāṃ mahābalā // NarP_1,118.6 //

brāhmaṇaśreṣṭhaḥ sarvāsāmādhipatye 'bhiṣecitā /

tasmāttāṃ pūjayeccātra sopavāso jitendriyaḥ // NarP_1,118.7 //

rādhe navamyāṃ dalayoścaṇḍikāṃ yastu pūjayet /

vidhinā sa vimānena devataiḥ saha modate // NarP_1,118.8 //

jyeṣṭhaśuklanavamyāṃ tu sopavāso narottamaḥ /

umāṃ saṃpūjya vidhivatkumārīrbhojayeddvijān // NarP_1,118.9 //

svabhaktyā dakṣiṇāṃ datvā śālyannaṃ payasāśnuyāt /

umāvratamidaṃ vipra yaḥ kuryādvidhivannaraḥ // NarP_1,118.10 //

sa bhuktveha varānbhogānante svargagatiṃ labhet /

āṣāḍhe māsi viprendra yaḥ kuryātpakṣayordvija // NarP_1,118.11 //

naktaṃ caindrīṃ samabhyarcyedairāvatagatāṃ sitām /

sa bhavedvai valoke tu bhogabhāragdevayānagaḥ // NarP_1,118.12 //

śrāvaṇe māsi viprendra yaḥ kuryānnaktabhojanam /

pakṣayorupavāsaṃ vā kaumārīṃ caṇḍikāṃ yajet // NarP_1,118.13 //

evaṃ pāpaharāṃ gandhaiḥ puṣpairdhūpaiśca dīpakaiḥ /

naivedyairvividhaiścaiva kumārībhojanaistathā // NarP_1,118.14 //

evaṃ yaḥ kurute bhaktyā kaumārīvratamuttamam /

sa vimānena gacchedvai devīlokaṃ sanātanam // NarP_1,118.15 //

bhādre tu navamī śuklā nandāhvā parikīrtitā /

tasyāṃ yaḥ pūjayeddurgāṃ vidhivaccopacārakaiḥ // NarP_1,118.16 //

so 'śvamedhaphalaṃ labdhvā viṣṇuloke mahīyate /

āśvine śuklanavamī mahāpūrvā prakīrtitā // NarP_1,118.17 //

aparāhne śamīpūjā kāryāsyāṃ prāgdiśi dvija /

tato niśāyāṃ prāgyāme khaḍgaṃ dhanuriṣūngadām // NarP_1,118.18 //

śūlaṃ śaktiṃ ca paraśuṃ chirikāṃ carma kheṭakam /

chatraṃ dhvajaṃ gajaṃ cāśva govṛṣaṃ pustakaṃ tulām // NarP_1,118.19 //

daṇḍaṃ pāśaṃ cakraśaṅkhau gandhādyairupacārakaiḥ /

saṃpūjya mahiṣaṃ tatra bhadrakālyai samālabhet // NarP_1,118.20 //

evaṃ baliṃ vidhāyātha bhuktvā pakkānna meva ca /

dvijebhyo dakṣiṇāṃ datvā vrataṃ tatra samāpayet // NarP_1,118.21 //

evaṃ yaḥ pūjayeddurgāṃ nṝṇāṃ durgatināśinīm /

iha bhuktvā varānbhogānante svargatimāpnuyāt // NarP_1,118.22 //

kārtike śuklanavamī yākṣayā sā prakīrtatā /

tasyāmaśvatthamūle vai tarppaṇaṃ samyagācaret // NarP_1,118.23 //

devānāṃ ca ṛṣīṇāṃ ca pitṝṇāṃ cāpi nārada /

svaśākhoktaistathā mantraiḥ sūryāyārghyaṃ tator'payet // NarP_1,118.24 //

tato dvijānbhojayitvā miṣṭānnena munūśvara /

svayaṃ bhuktvā ca vihareddvijebhyo dattadakṣiṇaḥ // NarP_1,118.25 //

evaṃ yaḥ kurute bhaktyā japadānaṃ dvijārcanam /

homaṃ ca sarvamakṣayyaṃ bhavediti vidhervayaḥ // NarP_1,118.26 //

mārge tu śuklanavamī nandinī parikīrtitā /

tasyāmupoṣito yastu jagadaṃbāṃ prapūjayet // NarP_1,118.27 //

gandhādyaiḥ so 'śvamedhasya phalabhāṅnātra saṃśayaḥ /

pauṣe śuklanavamyāṃ tu mahāmāyāṃ prapūjayet // NarP_1,118.28 //

ekabhaktaparo vipra vājapeyaphalāptaye /

māghamāse tu vā śuklā navamī lokapūjitā // NarP_1,118.29 //

mahānandeti sā proktā sadānandakarī nṛṇām /

tasyāṃ snānaṃ tathā dānaṃ japo homa upoṣaṇam // NarP_1,118.30 //

sarvamakṣayatāṃ yāti nātra kāryā vicāraṇā /

phaālgunāmalapakṣasya navamī yā dvijottama // NarP_1,118.31 //

ānandā sā mahāpuṇyā sarvapāpaharā smṛtā /

sopavāsor'cayettatra yastvānandāṃ dvijottama // NarP_1,118.32 //

sa labhedvāñchitānkāmānsatyaṃ satyaṃ mayoditam // NarP_1,118.33 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsasthitanavamīvratakathanaṃ nāmāṣṭādaśādhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
atha te 'haṃ pravakṣyāmi daśamyā vai vratāni ca /
yāni kṛtvā naro bhaktyā dharmarājapriyo bhavet // NarP_1,119.1 //

caitraśuklada śamyāṃ tu dharmarājaṃ prapūjayet /

tatkālasaṃbhavaiḥ puṣpaiḥ phalairgandhādibhistathā // NarP_1,119.2 //

sopavāso vaikabhakto bhojayitvā dvijottamān /

caturddaśatatastebhyaḥ śaktyā dadyācca dakṣiṇām // NarP_1,119.3 //

evaṃ yaḥ kurute vipra dharmarājaprapūjanam /

sa dharmasyājñayāgaccheddevaiḥ sādharmyamacyutaḥ // NarP_1,119.4 //

daśamyāṃ mādhave śukle viṣṇumabhyarcya mānavaḥ /

gandhādyairupacāraiśca śvetapuṣpaiḥ sugandhibhiḥ // NarP_1,119.5 //

śataṃ pradakṣiṇāḥ kṛtvā vipransaṃbhojya yatnataḥ /

labhate vaiṣṇavaṃ lokaṃ nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,119.6 //

jyeṣṭhe śukladaśamyāṃ tu jāhnavī saritāṃ varā /

samāyātā dharāṃ svargāttasmātsā puṇyadā smṛtā // NarP_1,119.7 //

jyeṣṭhaḥ śukladalaṃ hasto budhaśca daśamīḥ tithiḥ /

garānandavyatīpātāḥ kanyenduvṛṣabhāskarāḥ // NarP_1,119.8 //

daśayogaḥ samākhyāto mahāpuṇyatamo dvija /

harate daśa pāpāni tasmāddaśaharaḥ smṛtaḥ // NarP_1,119.9 //

asyāṃ yo jāhnavīṃ prāpya snāti saṃprītamānasaḥ /

vidhinā jāhnavītoye sa yāti harimandiram // NarP_1,119.10 //

āṣāḍhaśukladaśamī puṇyā manvā dikaiḥ smṛtā /

tasyāṃ snānaṃ japo dānaṃ homo vā svargatipradāḥ // NarP_1,119.11 //

śrāvaṇe śukladaśamī sarvāśāparipūrtidā /

asyāṃ śivārcanaṃ śastaṃ gandhādyai rupacārakaiḥ // NarP_1,119.12 //

tatropavāso naktaṃ vā dvijānāṃ bhojanaṃ japaḥ /

hemno dāna ca dhenvādeḥ sarvapāpapraṇāśanam // NarP_1,119.13 //

atho nabhasyaśuklāyāṃ daśamyāṃ dvijasattama /

vrataṃ daśāvatārākhyaṃ tatra snānaṃ jalāśaye // NarP_1,119.14 //

kṛtvā saṃdhyādiniyamaṃ devarṣipitṛtarpaṇam /

tato daśāvatārāṇi samabhyarcetsa māhitaḥ // NarP_1,119.15 //

matsyaṃ kūrmaṃ varāhaṃ ca narasiṃhaṃ trivikramam /

rāmaṃ rāmaṃ ca kṛṣṇaṃ ca bauddhaṃ kalkinameva ca // NarP_1,119.16 //

daśamūrtistu sauvarṇīḥ pūjayitvā vidhānataḥ /

daśabhyo vipravaryebhyo dadyātsatkṛtya nārada // NarP_1,119.17 //

upavāsaṃ caikabhaktaṃ kṛtvā saṃbhojya vāḍavān /

visṛjya paścādbhuñjīta svayaṃ sveṣṭaiḥ samāhitaḥ // NarP_1,119.18 //

bhaktyā kṛtvā vrataṃ tvetadbhuktvā bhogānihottamān /

vimānena vrajedante viṣṇulokaṃ sanātanam // NarP_1,119.19 //

āśvine śukladaśamī vijayā sā prakīrtitā /

caturgomayapiṇḍāni prātarnyasya gṛhāṅgaṇe // NarP_1,119.20 //

cakravālasvarūpeṇa tanmadhye rāmalakṣmaṇau /

tathā bharataśatrughnau pūjayeccaturo 'pi hi // NarP_1,119.21 //

sapidhānāsu pātrīṣu gomayīṣu catasṛṣṭa /

kinnaṃ dhānyaṃ saraupyaṃ tu dhṛtvā dhautāṃśukāvṛtam // NarP_1,119.22 //

pitṛmātṛbhrātṛputrajāyā bhṛtyasamanvitam /

saṃpūjyaṃ gandhapuṣpādyairnaivedyaiśca vidhānataḥ // NarP_1,119.23 //

namaskṛtyātha bhuñjīta dvijānsaṃbhojya pūjitān /

evaṃ kṛtvā vidhānaṃ tu naro varṣaṃ suravānvitaḥ // NarP_1,119.24 //

dhanadhānyasamṛddhaśca niścitaṃ jāyate dvija /

athāpārāhnasamaye navamyāṃ saṃnimantritām // NarP_1,119.25 //

pūrvadikṣu śamīṃ vipra gatvā tanmūlajāṃ mṛdam /

gṛhītvā svagṛhaṃ prāpya gītavāditraniḥsvanaiḥ // NarP_1,119.26 //

saṃpūjya tāṃ vidhānena sajjīkṛtya svakaṃ balam /

nirgatya pūrvadvāreṇa grāmādbrahiranākulaḥ // NarP_1,119.27 //

tataḥ śatrupratikṛtiṃ nirmitāṃ patrakādibhiḥ /

manasā kalpitāṃ vāpi svarṇaṃ puṃravaṃśareṇa vai // NarP_1,119.28 //

vidhyediti bhṛśaṃ prītaḥ prāpnuyātsvagṛhaṃ niśi /

evaṃ kṛtavidhirvāpi gacchedvā śatrunigrahe // NarP_1,119.29 //

eṣaivaṃ daśamī vipra vidhinā'caritā sadā /

dhanaṃ jayaṃ sutān gāśca gajāśvaṃ vāpyajāvikam // NarP_1,119.30 //

dadyādiha śarīrānte svargatiṃ cāpi nārada /

daśamyāṃ kārtike śukle sārvabhaumavrataṃ caret // NarP_1,119.31 //

kṛtopavāso vaikāśī niśīthe 'pūpakādibhiḥ /

daśadikṣu baliṃ dadyād gṛhadvāpi purādbrahiḥ // NarP_1,119.32 //

maṇḍale 'ṣṭadale kḷpte goviḍliptadharātale /

mantrairebhirdvijaśreṣṭha gaṇeśādikṛtārcanaḥ // NarP_1,119.33 //

yo me pūrvagataḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

tamindro devarā jo 'dya nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.34 //

yo me vahnigataḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

tejorājo 'tha vahnistaṃ nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.35 //

yo me dakṣagataḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

taṃ yamaḥ pretarājo vai nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.36 //

yo me nairṛtigaḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

rakṣorājo nairṛtistaṃ nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.37 //

yo me paścimagaḥ pāpmā pāpakenehakarmaṇā /

yādaḥ patistaṃ varuṇo nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.38 //

yo me vāyugataḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

vāyustaṃ marutāṃ rājo nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.39 //

yo me saumyagataḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

somastamṛkṣayakṣeśo nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.40 //

yo ma īśagataḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

īśāno bhūtanāthastaṃ nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.41 //

yo maṃ ūrddhvagataḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

brahmā prajāpatīśastaṃ nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.42 //

yo me 'dhaḥsaṃsthitaḥ pāpmā pāpakeneha karmaṇā /

ananto nāgarājastaṃ nāśayatvakhileṣṭadaḥ // NarP_1,119.43 //

ityevaṃ dikṣu daśasu baliṃ datvā samāhitaḥ /

kṣetrapālāya tadbāhye kṣipedbalimatandritaḥ // NarP_1,119.44 //

evaṃ kṛtavidhiḥ śeṣaṃ niśāyāṃ ninayetsudhīḥ /

gītaiḥ sumaṅgalaprāyaiḥ stavapāṭhairjapādibhiḥ // NarP_1,119.45 //

prātaḥ snātvā samabhyarcya lokapālān dvijottamān /

dvādaśābhyarcya saṃbhojya śaktito dakṣiṇāṃ dadet // NarP_1,119.46 //

itthaṃ kṛtvā vrataṃ vipra bhogānbhuktaihikāñchubhān /

yugaṃ svargasukhaṃ bhuktvā sārvabhaumo nṛpo bhavet // NarP_1,119.47 //

mārgaśukladaśamyāṃ tu caredā rogyakaṃ vratam /

gandhādyairarcayedviprān daśa taccaraṇodakam // NarP_1,119.48 //

pītvātha dakṣiṇāṃ datvā visūjedekabhojanaṃ /

etatkṛtvā vrataṃ vipra hyārogyaṃ prāpya bhūtale // NarP_1,119.49 //

dharmarājaprasādena modate divi devavat /

pauṣe daśamyāṃ śuklāyāṃ viśvedevān samarcayet // NarP_1,119.50 //

ṛtuṃ dakṣaṃ vasū6nsatyaṃ kālaṃ kāmaṃ muniṃ gurum /

vipraṃ rāmaṃ ca daśadhā keśavastānsamāsthitaḥ // NarP_1,119.51 //

svāpayitvā darbhamayānāsaneṣu ca saṃsthitān /

gandhairdhūpaistathā dīpairnaivedyaiścāpi nārada // NarP_1,119.52 //

pratyekaṃ dakṣiṇāṃ datvā praṇiyatya visarjayet /

dakṣiṇāṃ tāṃ dvijāgryebhyo gurave vā samarpayet // NarP_1,119.53 //

evaṃ kṛtavidhi ścaikabhakto bhogī vratī bhavet /

lokadvayasya viprarṣe nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,119.54 //

māghaśukladaśamyāṃ tu sopavāso jitendriyaḥ ///

devāṃnagiraso nāma daśa samyaksamarcayet // NarP_1,119.55 //

kṛtvā svarṇamayānvipra gandhādyairupacārakaiḥ /

ātmā hyāyurmano dakṣo madaḥ prāṇastathaiva ca // NarP_1,119.56 //

barhiṣmāṃśca gaviṣṭhaśca dattaḥ satyaśca te daśa /

daśa viprānbhojayitvā madhurānnena nārada // NarP_1,119.57 //

mūrtīstebhyaḥ pradadyāttāḥ svargalokāptaye kramāt /

antyaśukladaśamyāṃ tu caturdaśaṃ yamānyajet // NarP_1,119.58 //

yamaśca dharmarājaśca mṛtyuścaivāntakastathā /

vaivasvataśca kālaśca sarvabhūtakṣayastathā // NarP_1,119.59 //

audumbaraśca daghnaśca dvau nīlaparameṣṭhinau /

vṛkodaraścacitraśca citraguptaścaturdaśa // NarP_1,119.60 //

gandhādyairupacāraiśca samabhyarcyāthatarpayet /

tilāṃbumiśrāñjalibhirdarbhaiḥ pratyekaśastribhiḥ // NarP_1,119.61 //

tataśca dadyātsūryārghaṃ tāmrapātreṇa nārada /

raktacandanasaṃmiśratilākṣatayavāṃbubhiḥ // NarP_1,119.62 //

ehi sūryasahasrāṃśo tejorāśe jagatpate /

gṛhāṇārghyaṃ mayā dattaṃ bhaktyā māmanukaṃpaya // NarP_1,119.63 //

iti mantreṇa datvārghyaṃ viprānbhojya caturddaśa /

raupyāṃ sudakṣiṇāṃ datvā visṛjyāśnīta ca svayam // NarP_1,119.64 //

evaṃ kṛtavidhirvipra dharmarājaprasādataḥ /

bhuktvā bhogāṃśca putrārthānaihikāndevadurlabhān // NarP_1,119.65 //

vimānavaramāsthāya dehānte viṣṇulokabhāk // NarP_1,119.66 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsasthitadaśamīvratanirūpaṇaṃ nāmaikonaviṃśatyadhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
ekādaśyāṃ tu dalayornirāhāraḥ samāhitaḥ /
nānāpuṣpairmune kṛtvā vicitraṃ maṇḍapaṃ śubham // NarP_1,120.1 //

srātvā samyagvidhānena sopavāso jitendriyaḥ /

saṃpūjya vidhivadviṣṇuṃ śraddhayā susamāhitaḥ // NarP_1,120.2 //

upacārairbahuvidhairjapairhemaiḥ pradakṣiṇaiḥ /

stotrapāṭhairbahuvidhairgītavādyairmanoharaiḥ // NarP_1,120.3 //

daṇḍavatpraṇipātaiśca jayaśabdairmanoharaiḥ /

rātrau jāgaraṇaṃ kṛtvā yāti viṣṇoḥ paraṃ padam // NarP_1,120.4 //

caitrasya śuklaikādaśyāṃ sopavāso narottamaḥ /

kṛtvā ca niyamānsarvānvakṣyamāṇāndinatraye // NarP_1,120.5 //

dvādaśyāmarcayedbhaktayā vāsudevaṃ sanātanam /

upacāraiḥ ṣoḍaśabhistataḥ saṃbhojya bāndhavān // NarP_1,120.6 //

datvā ca dakṣiṇāṃ tebhyo visṛjyāśnīta ca svayam ///

iyaṃ tu kāmadā nāma sarvapātakanāśinī // NarP_1,120.7 //

bhuktimuktipradā vipra bhaktyā samyagupoṣitā /

vaiśākhakṛṣṇaikādaśyāṃ samupoṣya vidhānataḥ // NarP_1,120.8 //

varūthinīṃ paradine pūjayenmṛdhusūdanam /

svarṇānnakanyādhenūnāṃ dānamatra praśasyate // NarP_1,120.9 //

varūthinīvrataṃ kṛtvā naro niyamatatparaḥ /

sarvapāpa vinirmukto vaiṣṇavaṃ labhate padvam // NarP_1,120.10 //

vaiśākhaśuklaikādaśyāṃ samupoṣya ca mohinīm /

snātvā pare 'hni saṃpūjya gandhādyaiḥ puruṣottamam // NarP_1,120.11 //

saṃbhojya viprānmucyeta pātakebhyo na saṃśayaḥ /

jeṣṭhasya kṛṣṇakādaśyāṃ samupoṣya parāṃ nṛpa // NarP_1,120.12 //

dvādaśyāṃ naityikaṃ kṛtvā samabhyarcya trivikramam /

tato dvijāgryānsaṃbhojya datvā tebhyaśca dakṣiṇām // NarP_1,120.13 //

sarvapāpavinirmukto viṣṇulokaṃ vrajennaraḥ /

jyeṣṭhasya śuklaikādaśyāṃ nirjalāṃ samupoṣya tu // NarP_1,120.14 //

udayādudayaṃ yāvadbhāskarasya dvijottama /

prabhāte kṛtanityastu dvādaśyāmupacārakaiḥ // NarP_1,120.15 //

hyaṣīkeśaṃ samabhyarcya viprān saṃbhojya bhaktitaḥ /

caturviṃśaikādaśīnāṃ phalaṃ yattatsamāpnuyāt // NarP_1,120.16 //

āṣāḍhakṛṣṇaikādaśyāṃ yoginīṃ samupoṣya vai /

nārāyaṇaṃ samabhyarcya dvādaśyāṃ kṛtanityakaḥ // NarP_1,120.17 //

tataḥ saṃbhojya viprāgryāndatvā tebhyaśca dakṣiṇām /

sarvadānaphalaṃ prāpya modate viṣṇumandire // NarP_1,120.18 //

āṣāḍhaśuklaikādaśyāṃ yadbidhānaṃ śṛṇuṣva tat /

upoṣya tasmin divase vidhivanmaṇḍape śubhe // NarP_1,120.19 //

sthāpayetpratimāṃ viṣṇoḥ śaṅkhacakragadāṃbujaiḥ /

lasaccaturbhujāmagryāṃ kāñcanīṃ vātha rājatīm // NarP_1,120.20 //

pītāṃbaradharāṃ śubhre paryyaṅke svāstṛte dvija /

tataḥ pañcāmṛtaiḥ snāpya mantraiḥ śuddhajalena ca // NarP_1,120.21 //

pauruṣeṇaiva sūktena hyupacārān prakalpayet /

nīrājanāntānpādyādīṃstataḥ saṃprārthayeddharim // NarP_1,120.22 //

supte tvayi jagannātha jagatsuptaṃ bhavedidam /

vibuddhe tvayi buddhaṃ ca jagatsarvaṃ carācaram // NarP_1,120.23 //

iti saṃprārthya devāgre cāturmāsyapracoditān /

niyamāṃstu yathāśakti gṛhṇīyādbhaktimānnaraḥ // NarP_1,120.24 //

tataḥ prabhāte dvādaśyāṃ samarceccheṣaśāyinam /

upacāraiḥ ṣoḍaśabhistataḥ saṃbhojya vāḍavān // NarP_1,120.25 //

pratoṣya dabhiṇābhiśca svayaṃ bhuñjīta vāgyataḥ /

tataḥ prabhṛti viprendra gandhādyaiḥ pratyahaṃ yajet // NarP_1,120.26 //

kṛtvaivaṃ vidhinā vipra devasya śayanīvratam /

bhuktimuktiyuto martyo bhavedviṣṇoḥ prasādataḥ // NarP_1,120.27 //

śrāvaṇe kṛṣṇapakṣe tu ekādaśyāṃ dvijottama /

kāmikāṃ samupoṣyaiva niyamena narottama // NarP_1,120.28 //

dvādaśyāṃ kṛtanityastu śrīdharaṃ pūjayeddharim /

upacāraiḥ ṣoḍaśa bhistataḥ saṃbhojya vai dvijān // NarP_1,120.29 //

datvā ca dakṣiṇāṃ tebhyo visṛjyāśnīta bāndhavaiḥ /

evaṃ yaḥ kurute viprakāmikāvratamuttamam // NarP_1,120.30 //

sa sarvakāmāṃllabdhveha yāti viṣṇoḥ paraṃ padam /

ekādaśyāṃ nabhaḥśukle pavitrāṃ samupoṣya vai // NarP_1,120.31 //

dvādaśyāṃ niyato bhūtvā pūjayecca janārdanam / upacāraiḥ ṣoḍaśabhistataḥ saṃbhojya vāḍavān // NarP_1,120.32/.

datvā ca dakṣiṇāṃ tebhyaḥ putraṃ prāpyeha sadguṇam /

yāti viṣṇoḥ padaṃ sākṣātsarvadevanamaskṛtaḥ // NarP_1,120.33 //

nabhasyakṛṣṇaikā daśyāmajākhyāṃ samupoṣya vai /

arcedurpendraṃ dvādaśyāmupacāraiḥ pṛthagvidhaiḥ // NarP_1,120.34 //

viprānsaṃbhojya miṣṭānnairvisṛjetprāptadakṣiṇān /

evaṃ kṛtavrato viprabhaktyājāyāḥ samāhitaḥ // NarP_1,120.35 //

bhuktveha bhogānakhilānyātyante vaiṣṇavaṃ kṣayam /

nabhasyaśuklaikādaśyāṃ padmākhyāṃ samupoṣya vai // NarP_1,120.36 //

kṛtvā nityārcanaṃ tatra kaṭidānamathācaret /

pūrvaṃ saṃsthāpitāyāstu pratimāyā dvijottama // NarP_1,120.37 //

samutsavavidhānena nītvā tāṃ salilāśaye /

kṛtāṃbusparśanāṃ tatra saṃprapūjya vidhānataḥ // NarP_1,120.38 //

ānīya maṇḍape tasmin vāmapārśvena śāyayet /

tataḥ prabhāpte dvādaśyāṃ gandhādyairarcya vāmanam // NarP_1,120.39 //

saṃbhojya vāḍavāndatvā dakṣiṇāṃ ca visarjayet /

evaṃ yaḥ kurute vipra padmāvratamanuttamam // NarP_1,120.40 //

bhuktiṃ prāpyeha muktiṃ tu labhateṃ'te prapañcataḥ /

iṣasya kṛṣṇaikā daśyāmindirāṃ samupoṣya vai // NarP_1,120.41 //

śālagrāmaśilāgre tu madhyāhne śrāddhamācaret /

viṣṇoḥ prītikaraṃ vipra tataḥ prātarharerdine // NarP_1,120.42 //

padnanābhaṃ samabhyarcya bhūdevānbhojayetsudhīḥ /

visṛjya dakṣiṇāṃ datvā tāṃstato 'śnīta ca svayam // NarP_1,120.43 //

evaṃ kṛtavrato martyo bhuktvā bhogānihepsitān /

pitṝṇāṃ koṭimuddhṛtya yātyante vaiṣṇavaṃ gṛham // NarP_1,120.44 //

ekādaśyāmiṣe śukle vipra pāśāṅkuśāhvayām /

upoṣya vidhivadviṣṇordine viṣṇuṃ samarcayet // NarP_1,120.45 //

tataḥ saṃbhojya viprāgryāndatvā tebhyaśca dakṣiṇām /

bhaktyā praṇamya visṛjedaśnīyācca svayaṃ tataḥ // NarP_1,120.46 //

evaṃ yaḥ kurute bhaktyā naraḥ pāśāṅkuśāvratam /

sa bhuktveha varānbhogānyāti viṣṇoḥ salokatām // NarP_1,120.47 //

kārtike kṛṣṇapakṣe tu ekādaśyāṃ dvijottama /

ramāmupoṣya vidhivaddvādaśyāṃ prātararcayet // NarP_1,120.48 //

keśavaṃ keśihṝntāraṃ devadevaṃ sanātanam /

bhojayecca tato viprānvisṛjellabdhadakṣiṇān // NarP_1,120.49 //

evaṃ kṛtavrato vipra bhogānbhuktveha vāñchitān /

vyomayānena sāṃnidhyaṃ labhate ca ramāpateḥ // NarP_1,120.50 //

ūrjasya śuklaikādaśyāṃ samupoṣya prabodhinīm /

keśavaṃ bodhayedrātrau suptaṃ gītādimaṅgalaiḥ // NarP_1,120.51 //

ṛgyajuḥsāmamantraiśca vādyairnānāvidhairapi /

drākṣekṣudāḍimaiścānyai raṃbhāśṛṅgāṭakādibhiḥ // NarP_1,120.52 //

samarpaṇaistato rātryāṃ vyatītāyāṃ pare 'hani /

snātvā nityakriyāṃ kṛtvā gadādāmodaraṃ yajet // NarP_1,120.53 //

upacāraiḥ ṣoḍaśabhiḥ pauruṣeṇāpi sūktataḥ /

saṃbhojya viprānvisṛjeddakṣiṇābhiḥ pratoṣitān // NarP_1,120.54 //

tatastāṃ pratimāṃ haimīṃ sadhenuṃ guraver'payet /

evaṃ yaḥ kurute bhaktyā bodhinīvratamādṛtaḥ // NarP_1,120.55 //

sa bhuktveha varānbhogānvaiṣṇavaṃ labhate padam /

mārgasya kṛṣṇaikādaśyāmutpannāṃ samupoṣya vai // NarP_1,120.56 //

dvādaśyāṃ kṛṣṇamabhyarcedgandhādyairupacārakaiḥ /

tataḥ saṃbhojya viprāgryāndatvā tebhyaśca dakṣiṇām // NarP_1,120.57 //

visṛjya paścādbhuñjīta svayamiṣṭaiḥ samāhitaḥ /

evaṃ yo bhaktibhāvena utpannāvratamācaret // NarP_1,120.58 //

sa vimānaṃ samāruhya yātyante vaiṣṇavaṃ padam /

mārgasya śuklaikādaśyāṃ mokṣākhyāṃ samupoṣya vai // NarP_1,120.59 //

dvādaśyāṃ prātarabhyarcya hyanantaṃ viśvarūpakam /

sarvairevopacāraistu viprānsaṃbhojayeddvijaḥ // NarP_1,120.60 //

visṛjya dakṣiṇāṃ datvā svayaṃ bhuñjīta bāndhavaiḥ /

evaṃ kṛtvā vrataṃ vipra bhuktvā bhogānihepsitān // NarP_1,120.61 //

daśa pūrvāndaśa parānsamuddhṛtya vrajeddharim /
paupasya kṛṣṇaikādaśyāṃ saphalāṃ samupoṣya vai /
dvādaśyāmacyutaṃ prārcya sarvairevopacārakaiḥ // NarP_1,120.62 //

saṃbhojya viprānmadhurairvisṛjellabdhadakṣiṇān /

evaṃ kṛtvā vrataṃ vipra saphalāyā vidhānataḥ // NarP_1,120.63 //

bhuktveha bhogānakhilānyātyante vaiṣṇavaṃ padam /

pauṣasya śuklaikādaśyāṃ putradāṃ samupoṣya vai // NarP_1,120.64 //

dvādaśyāṃ cakriṇaṃ prāryedarghādyairupacārakaiḥ /

tataḥ saṃbhojya viprāgryāndatvā tebhyastu dakṣiṇām // NarP_1,120.65 //

visṛjya svayamaśnīyāccheṣānnaṃ sveṣṭabāndhavaiḥ /

evaṃ kṛtavrato vipra bhukvā bhogānihepsitān // NarP_1,120.66 //

vimānavaramāruhya yātyante harimandiram /

māghamya kṛṣṇaikādaśyāṃ ṣaṭtilāṃ samupoṣya vai // NarP_1,120.67 //

snātvā datvā tarpayitvā hutvā bhuktvā samarcya ca /

tilaireva dvijaśreṣṭha dvādaśyāṃ prātareva hi // NarP_1,120.68 //

vaikuṇṭhaṃ samyagabhyarvya sarvairevopacārakaiḥ /

dvijānsaṃbhojya visṛjeddatvā tebhyaśca dakṣiṇām // NarP_1,120.69 //

evaṃ kṛtvā vrataṃ vipra vidhinā susamāhitaḥ /

bhuktveha vāñchitānbhogānante viṣṇupadaṃ labhet // NarP_1,120.70 //

māghasya śuklaikādaśyāṃ samupoṣya jayāhvayām /

prātarhari dine 'bhyarccecchrīpatiṃ puruṣaṃ dvija // NarP_1,120.71 //

bhojayitvā dakṣiṇāṃ ca datvā viprānvisṛjya ca /

svayaṃ bhuñjīta taccheṣaṃ prayato nijabāndhavaiḥ // NarP_1,120.72 //

ya evaṃ kurute vipra vrataṃ keśavatoṣaṇam /

sa bhuktveha varānbhogānante viṣṇoḥ padaṃ vrajet // NarP_1,120.73 //

tapasyakṛṣṇaikādaśyāṃ vijayāṃ samupoṣya vai /

dvādaśyāṃ prātarabhyarcya yogīśaṃ gandhapūrvakaiḥ // NarP_1,120.74 //

tataḥ saṃbhojya bhūdevāndakṣiṇābhiḥ pratoṣya tān /

visṛjya bāndhavaiḥ sārddhaṃ svayamaśnīta vāgyataḥ // NarP_1,120.75 //

evaṃ kṛtavrato martyo bhuktvā bhogānihepsitān /

dehānte vaiṣṇavaṃ lokaṃ yāti devaiḥ susatkṛtaḥ // NarP_1,120.76 //

phaālgunasya site pakṣe ekādaśyāṃ dvijottama /

upoṣyāmalakīṃ bhaktyā dvādaśyāṃ prātararcayet // NarP_1,120.77 //

puṇḍarīkākṣamakhilairupacāraistato dvijān /

bhojayitvā varānnena dadyāttebhyastu dakṣiṇām // NarP_1,120.78 //

evaṃ kṛtvā vidhānenāmalakyāṃ pūjanādikam /

sitaikādaśyāṃ tapasye vrajedviṣṇoḥ paraṃ padam // NarP_1,120.79 //

caitrasya kṛṣṇaikādaśīṃ pāpamocanikāṃ dvija /

upāṣya dvādaśyāṃprātargovindaṃ pūjayettathā // NarP_1,120.80 //

upacāraiḥ ṣoḍaśabhirdvijānsaṃbhojya dakṣiṇām /

datvā tebhyo visṛjyātha svayaṃ bhuñjīta bāndhavaiḥ // NarP_1,120.81 //

eva yaḥ kurute vipra pāpamocanikāvratām /

sa yāti vaiṣṇavaṃ lokaṃ vimānena tu bhāsvatā // NarP_1,120.82 //

itthaṃ kṛṣṇo tathā śukle vrataṃ caikādaśībhavam /

mokṣadaṃ kīrtitaṃ vipra nāstyasminsaṃśayaḥ kvacit // NarP_1,120.83 //

yatastridinasaṃsādhyaṃ kīrtinaṃ pāpanāśanam /

sarvavratottamaṃ vipra tato jñeyaṃ mahāphalam // NarP_1,120.84 //

tyajeccatvāri bhuktāni nāradai taddinatraye /

ādyantayorekamekaṃ madhyame dvayameva hi // NarP_1,120.85 //

atha te niyamānvacmi vrate hyasmindinatraye /

kāṃsyaṃ māṃsaṃ masūrānnaṃ caṇakānkodravāṃstathā // NarP_1,120.86 //

śākaṃ madhu parānnaṃ ca punarbhojanamaithune /

daśamyāṃ daśa vastūni varjayedvaiṣṇavaṛ sadā // NarP_1,120.87 //

dyūtakrīḍāṃ ca nidrāṃ ca tāṃbūlaṃ dantadhāvanam /

parāpavādaṃ paiśunyaṃ steyaṃ hiṃsāṃ tathā ratim // NarP_1,120.88 //

kopaṃ hyanṛtavākyaṃ ca ekādaśyāṃ vivarjjayet /

kāṃsyaṃ māṃsaṃ surāṃ kṣaudraṃ tailaṃ viṇmlecchabhāṣaṇam // NarP_1,120.89 //

vyāyāmaṃ ca pravāsaṃ ca punarbhojanamaithune /

aspṛśyasparśamāśūre dvādaśyāṃ dvādaśa tyajet // NarP_1,120.90 //

evaṃ niyamakṛdvipra upavāsaṃ samācaret /

śakto 'śaktustu matimānekabhuktaṃ na naktakam // NarP_1,120.91 //

ayācitaṃ vāpi carenna tyajedvratamīdṛśam // NarP_1,120.92 //

iti śrībṛhannāradīya purāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthabhāge dvādaśamāsastitaikādaśīvratakathanaṃ nāma viṃśatyadhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
atha vratāni dvādaśyāḥ kathayāmi tavānagha /
yāni kṛtvā naro loke viṣṇoḥ priyataro bhavet // NarP_1,121.1 //

caitrasya śukladvādaśyāṃ madanavratamācaret /

sthāpayedavraṇaṃ kuṃbhaṃ sitatandulapūritam // NarP_1,121.2 //

nānāphalayutaṃ tadvadikṣudaṇḍasamanvitam /

sitavastrayugacchannaṃ sitacandanacarccitam // NarP_1,121.3 //

nānābhakṣyasamopetaṃ sahiraṇyaṃ svaśaktitaḥ /

tāmrapātraṃ guḍopetaṃ tasyopari niveśayet // NarP_1,121.4 //

tatra saṃpūjayeddevaṃ kāmarūpiṇamacyutam /

gandhādyairupacāraistu sopavāso pare 'hani // NarP_1,121.5 //

punaḥ prātaḥ samabhyarcya brāhmaṇāya nivedayet /

brahmaṇānbhojayeccaiva tebhyo dadyācca dakṣiṇām // NarP_1,121.6 //

varṣamevaṃ vrataṃ kṛtvā ghṛtadhenusamanvitām /

śayyāṃ tu dadyādgurave sarvopaskarasaṃyutām // NarP_1,121.7 //

kāñcanaṃ kāmadevaṃ ca śuktāṃ gāṃ ca payasvinīm /

vāsobhirdvijadāṃpatyaṃ pūjayitvā samarpayet // NarP_1,121.8 //

prīyatāṃ kāmarūpī me harirityevamuccaran /

yaḥ kuryādvidhinānena madanadvādaśīvratam // NarP_1,121.9 //

sa sarvapāpanirbhuktaḥ prāpnoti harisāmyatām /

asyāmeva samuddiṣṭaṃ bhartṛdvādaśikāvratam // NarP_1,121.10 //

svāstṛtāṃ tatra śayyāṃ tu kṛtvātra śrīyutaṃ harim /

saṃsthāpya maṇḍapaṃ puṣpaistaduparpyupakalpayet // NarP_1,121.11 //

tataḥ saṃpūjya gandhādyairvratī jāgaraṇaṃ niśi /

nṛtyavāditragītādyaistataḥ prātaḥ pare 'hani // NarP_1,121.12 //

saśayyaṃ śrīhariṃ haimaṃ dvijagryāya nivedayet /

dvijānsaṃbhojya visṛjaddakṣiṇābhiḥ pratoṣitān // NarP_1,121.13 //

evaṃ kṛtavratasyāpi dāṃpatyaṃ jāyate sthiram /

saptajanmasu bhuṅkte ca bhogān lokadvayepsitān // NarP_1,121.14 //

vaiśākhaśukladvādaśyāṃ sopavāso jitendriyaḥ /

saṃpūjya mādhavaṃ bhaktyā gandhādyairupacārakaiḥ // NarP_1,121.15 //

pakkānnaṃ tṛptijanakaṃ madhuraṃ sodakuṃbhakam /

viprāya dadyādvidhivanmādhavaḥ prīyatāmiti // NarP_1,121.16 //

dvādaśyāṃ jyeṣṭhaśuklāyāṃ pūjayitvā trivikramam /

gandhādyairmadhurānnāḍhyaṃ karaka vinivedayet // NarP_1,121.17 //

vratī dvijāya tatpaścādekabhaktaṃ samācaret /

vratenānena saṃtuṣṭo devadevastrivikramaḥ // NarP_1,121.18 //

dadāti vipulānbhogānante mokṣaṃ ca nārada /

āṣāḍhaśukladvādaśyāṃ dvijāndvādaśa bhojayet // NarP_1,121.19 //

madhurānnena tānpūjya pṛthaggandhādikaiḥ kramāt /

tabhyo vāsāṃsi daṇḍāṃśca brahmasūtrāṇi mudrikāḥ // NarP_1,121.20 //

pātrāṇi ca dadedbhaktyā viṣṇumeṃ prīyatāmiti /

dvādaśyāṃ tu nabhaḥśukle śrīdharaṃ pūjayedvratī // NarP_1,121.21 //

gandhādyaistatparo bhaktyā dadhibhaktairdvijottamān /

saṃbhojya dakṣiṇā raupyāṃ datvā natvā visarjjayet // NarP_1,121.22 //

vratenānena deveśaḥ śrīdharaḥ prīyatāmiti /

dvādaśyāṃ nabhasyaśukle vratī saṃpūjya vāmanam // NarP_1,121.23 //

tadagre bhojayedviprānpāyasairdvādaśaiva ca /

sauvarṇī dakṣiṇāṃ datvā viṣṇuprītikaro bhavet // NarP_1,121.24 //

dvādaśyāmiṣaśuklāyāṃ padmanābhaṃ samarcayet /

gandhādyairupacāraistu tadagre bhojayeddvijān // NarP_1,121.25 //

madhurānnena vastrāḍhyāṃ sauvarṇīṃ dakṣiṇāṃ dadet /

vratenaitena saṃtuṣṭaḥ padmanābho dvijottama // NarP_1,121.26 //

śvetadvīpagatiṃ dadyāddehabhogāṃśca vāñchitān /

kārtike kṛṣṇapakṣe tu govatsadvādaśīvratam // NarP_1,121.27 //

tatra vatsayutāṃ gāṃ tu samālikhya sugandhibhiḥ /

candanādyaistathā puṣpamālābhiḥ prārcya tāmrake // NarP_1,121.28 //

pātre puṣpākṣatatilairarghyaṃ kṛtvā vidhānataḥ /

pradadyātpādamūle 'syā mantreṇānena nārada // NarP_1,121.29 //

kṣīrodārṇavasaṃbhūte surāsuranamaskṛte /

sarvadevamaye devi sarvadevairalaṅkṛte // NarP_1,121.30 //

mātarmātargavāṃ mātargṛhāṇārghyaṃ namo 'stu te /

tato māṣādisaṃsiddhānvaṭakāṃśca nivedayet // NarP_1,121.31 //

evaṃ pañca daśaikaṃ vā yathāvibhavamātmanaḥ /

surabhi tvaṃ jaganmātā nityaṃ viṣṇupade sthitā // NarP_1,121.32 //

sarvadevamaye grāsaṃ mayā dattamimaṃ grasa /

sarvadevamaye devi sarvadevairalaṅkṛte // NarP_1,121.33 //

mātarmamābhilaṣitaṃ saphalaṃ kuru nandinī /

taddine tailapakvaṃ ca sthālīpakvaṃ dvijottama // NarP_1,121.34 //

gokṣīraṃ goghṛtaṃ caiva dadhi takraṃ ca varjayet /

dvādaśyāmūrjaśuklāyāṃ devaṃ dāmodaraṃ dvija // NarP_1,121.35 //

samabhyarcyopacāraistu gandhādyaiḥ susamāhitaḥ /

tadagre bhojayedviprānpakvānnenārkasaṃkhyakān // NarP_1,121.36 //

tataḥ kuṃbhānapāṃpūrṇānvastrācchannānsamarcitān /

sapūgamodakasvarṇāṃstebhyaḥ prītyā samarpayet // NarP_1,121.37 //

evaṃ kṛte priyo viṣṇorjāyate 'khilabhogabhuk /

dehānte viṣṇusāyujyaṃ labhate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,121.38 //

nīrājanavrataṃ cātra gaditaṃ tannibodha me /

suptotthitaṃ jagannāthamalaṅkṛtya niśāgame // NarP_1,121.39 //

alaṅkṛto navaṃ vahnimutpādyābhyarcya mantrataḥ /

hutvā tatra samuddīpte raupya dīpikayā mune // NarP_1,121.40 //

gandhapuṣpādyarcitayā janairnīrājayeddharim /

tatraivānugatāṃ lakṣmīṃ brahmāṇīṃ caṇḍikāṃ tathā // NarP_1,121.41 //

ādityaṃ śaṅkaraṃ gaurīṃ yakṣaṃ gaṇapatiṃ grahān /

mātṝḥ pitṝnnagānnāgānsarvānnīrājayetkramāt // NarP_1,121.42 //

gavāṃ nīrājanaṃ kuryānmahiṣyādeśca maṇḍalam /

namo jayeti śabdaiśca ghaṇṭāśaṅkhā diniḥsvanaiḥ // NarP_1,121.43 //

siṃdūrāliptaśṛṅgāṇāṃ citrāṅgāṇāṃ ca varṇakaiḥ /

gavāṃ kolāhale vṛtte nīrājanamahotsave // NarP_1,121.44 //

turagāṃllakṣaṇopetām gajāṃśca madaviplutān /

rājacihnāni sarvāṇi cchatrādīni ca nārada // NarP_1,121.45 //

rājā purodhasā sārdhaṃ mantribhṛtyaparaḥ saraḥ /

pūjayitvā yathānyāyaṃ nīrajya svayamādarāt // NarP_1,121.46 //

śaṅkhatūryādighoṣaiśca nānāratnavinirmite /

siṃhāsane nave kḷpte tiṣṭhetsamyagalaṅkṛtaḥ // NarP_1,121.47 //

tataḥ sulakṣaṇairyuktā veśyā vātha kulāṅganā /

śīrṣopari naredrasya tayā nīrājayecchanaiḥ // NarP_1,121.48 //

evameṣā mahāsāṃtiḥ kartavyā prativatsaram /

rājñā vittavatānyena varṣamārogyamicchatā // NarP_1,121.49 //

yeṣāṃ rāṣṭre pure grāme kriyate śāntiruttamā /

nīrājanābhidhā vipra tadrogā yānti saṃkṣayam // NarP_1,121.50 //

dvādaśyāṃ mārgaśuklāyāṃ sādhyavratamanuttamam /

manobhavastathā prāṇo naro yātaśca vīryavān // NarP_1,121.51 //

citirhayo nṛpaścaiva haṃso nārāyaṇastathā /

vibhuścāpi prabhuścaiva sādhyā dvādaśa kīrtitāḥ // NarP_1,121.52 //

pūjayedgandhapuṣpādyairetāṃstandulakalpitān /

tato dvijāgryānsaṃbhojya dvādaśātra sudakṣiṇāḥ // NarP_1,121.53 //

datvā tebhyastu visṛjetprīyānnārayaṇastviti /

etasyāmeva viditaṃ dvādaśādityasaṃjñitam // NarP_1,121.54 //

vrataṃ tatrārcayeddhīmānādityāndvādaśāpi ca /

dhātāmitror'yamā pūṣā śakroṃ'śo varuṇo bhagaḥ // NarP_1,121.55 //

tvaṣṭā vivasvānsavitā viṣṇurdvādaśa īritāḥ /

pratimāsaṃ tu śuklāyāṃ dvādaśyāmarcya yatnataḥ // NarP_1,121.56 //

varṣaṃ nayedvratānte tu pratimā dvādaśāpi ca /

haimīḥ saṃpūjya vidhinā bhojayitvā dvijottamān // NarP_1,121.57 //

madhurānnaiḥ susatkṛtya pratyekaṃ cārpayedvratī /

eva vrataṃ naraḥ kṛtvā dvādaśādityasaṃjñakam // NarP_1,121.58 //

sūryalokaṃ samāsādya bhuktvā bhogāṃścaraṃ tataḥ /

jāyate bhuvi dharmātmā mānuṣye rogavarjitaḥ // NarP_1,121.59 //

tato vratasya puṇyena punareva labhedvratam /

tatpuṇyena ravenbhitvā maṇḍalaṃ dvijasattama // NarP_1,121.60 //

nirañjanaṃ nirā kāraṃ nirdvandvaṃ brahma cāpnuyāt /

atraivākhaṇḍasaṃjñaṃ ca vratamukta dvijottama // NarP_1,121.61 //

mūrtiṃ nirmāya sauvarṇīṃ janārdanasamāhvayām /

abhyarcya gandhapuṣpādyaistadagre bhojayeddvijān // NarP_1,121.62 //

dvādaśa pratimāsaṃ tu naktāśīḥ syājjitendriyaḥ /

tataḥ samānte tāṃ mūrtiṃ samabhyarcya vidhānataḥ // NarP_1,121.63 //

gurave dhenusahitāṃ dadyātsaṃprārthayettathā /

śatajanmasu yatkiñcinmayākhaṇḍavrataṃ kṛtam // NarP_1,121.64 //

bhagavaṃstvatprasādena tadakhaṇḍamihāstu me /

tataḥ saṃbhojya viprāgryānsakhaṇḍāḍhyaistu pāyasaiḥ // NarP_1,121.65 //

dvādaśaiva hi sauvarṇīṃ dakṣiṇāṃ pradadennamet /

iti kṛtvā vrataṃ vipra prīṇayitvā janārdanam // NarP_1,121.66 //

sauvarṇena vimānena yāti viṣṇoḥ paraṃ padam /

pauṣasya kṛṣṇadvādaśyāṃ rūpavratamudīritam // NarP_1,121.67 //

daśamyāṃ vidhivatsnātvā gṛhṇīyādgomayaṃ vratī /

śvetāyā vaikavarṇāyā antarikṣagataṃ dvija // NarP_1,121.68 //

aṣṭottaraśataṃ tena piṇḍikāḥ kalpya nārada /

śoṣayedātape dhṛtvā pātre tāmre 'tha mṛnmaye // NarP_1,121.69 //

ekādaśyāṃ sopavāsaḥ samabhyarcya vidhānataḥ /

sauvarṇīṃ pratimāṃ viṣṇorniśāyāṃ jāgaraṃ caret // NarP_1,121.70 //

sumaṅgalairgītavādyaiḥ stotrapāṭhairjapādibhiḥ /

tataḥ prabhāte dvādaśyāṃ tilapātropari sthitām // NarP_1,121.71 //

aṃbupūrṇe ghaṭe nyasya pūjayedupacārakaiḥ /

tato 'gniṃ navamutpādya kāṣṭhasaṃgharṣaṇādibhiḥ // NarP_1,121.72 //

taṃ samabhyarcya vidhivadekaikāṃ piṇḍikāṃ sudhīḥ /

homayetsatilājyāṃ ca dvādaśākṣaravidyayā // NarP_1,121.73 //

vaiṣṇavyātha ca pūraṇāṃ ca śatamaṣṭottara tataḥ /

bhojayetpāyasairviprānprītyā susnigdhamānasaḥ // NarP_1,121.74 //

sahitāṃ ca ghaṭenaiva pratimāṃ gurava'peyet /
viprebhyo dakṣiṇāṃ śaktyā datvā natvā visarjayet /
naro vā yadi vā nārī vrataṃ kṛtvaivamādarāt // NarP_1,121.75 //

labhate rūpasaubhāgyaṃ nātra kāryā vicāraṇā /

sahasye śuklapakṣe tu sujanmadvādaśīvratam // NarP_1,121.76 //

snātvā vidhānena gṛhṇoyādvārṣikavratam /

pītvā gaśṛṅgavāryādau tāṃ ca kṛtvā pradakṣiṇam // NarP_1,121.77 //

pratimāsaṃ tataḥ śukledvādaśyāṃ dānamācaret /

ghṛtaprasthaṃ taccatuṣkaṃ kramādvīheryavasya ca // NarP_1,121.78 //

dviraktikaṃ hema tilāḍhakārddhaṃ payasāṃ ghaṭam /

raupyasya māṣamekaṃ ca tṛptikṛnmiṣṭapakvakam // NarP_1,121.79 //

chatraṃ māṣārdhahemnaśca prasthaṃ phaāṇitamuttamam /

candanaṃ palikaṃ vastraṃ pañcahastonmitaṃ tanum // NarP_1,121.80 //

evaṃ tu māsikaṃ dānaṃ kṛtvā prāśya yathākramam /

gomūtraṃ jalamājyaṃ vā paktvā śākaṃ caturvidham // NarP_1,121.81 //

dadhiyuktaṃ ca yāvānnaṃ tilājyaṃ śarkarānvitām /

darbhāṃbukṣīramuditaṃ prāśanaṃ pratimāsikam // NarP_1,121.82 //

evaṃ kṛtavrato varṣaṃ sauvarṇīṃ pratimāṃ raveḥ /

kṛtvā vai tāmrapātrasthāṃ nyasyābhyarcya vidhānataḥ // NarP_1,121.83 //

gurave dhenusahitāṃ pratyarpya praṇametpuraḥ /

viprāndrādaśa saṃbhojya tebhyo dadyācca dakṣiṇām // NarP_1,121.84 //

evaṃ kṛtavrato vipra janmāpnotyuttame kule /

nirogo dhanadhānyāḍhyo bhaveccāvikaledriyaḥ // NarP_1,121.85 //

māghasya śukladvādaśyāṃ śālagrāmaśilāṃ dvija /

abhyacya vidhivadbhaktyā suvarṇaṃ tanmukhe nyaset // NarP_1,121.86 //

tāṃ sthāpya raupyapātre tu sitavastrayugāvṛtām /

pradadyādvedaviduṣe taṃ hi saṃbhojayettataḥ // NarP_1,121.87 //

pāyasānnena khaṇḍājyasahitena hitena ca /

evaṃ kṛtvaikabhaktaḥ sanviṣṇu cintanatatparaḥ // NarP_1,121.88 //

vaiṣṇavaṃ labhate dhāma bhuktvā bhogānihepsitān /

antye sitāyāṃ dvādaśyāṃ sauvarṇīṃ pratimāṃ hareḥ // NarP_1,121.89 //

abhyarcya gandhapuṣpādyairdadyādvedavide dvija /

dviṣaṭkasaṃkhyānviprāṃśca bhojayitvā ca dakṣiṇām // NarP_1,121.90 //

datvā visarjayetpaścātsvayaṃ bhuñjīta bāndhavaiḥ /

trispṛśonmīlinī pakṣavarddhinī vañjulī tathā // NarP_1,121.91 //

jayā ca vijayā caiva jayantī cāparājitā /

etā aṣṭau sadopoṣyā dvādaśyaḥ pāpahārikāḥ // NarP_1,121.92 //

śrīnārada uvāca
kīdṛśaṃ lakṣaṇaṃ brahmannetāsāṃ kiṃ phalaṃ tathā /
tatsarvaṃ me samācakṣva yāścanyāḥ puṇyadāyukāḥ // NarP_1,121.93 //

sūta uvāca
itthaṃ sanātanaḥ pṛṣṭo nāradena dvijottamaḥ /
praśasya bhrātaraṃ prāha mahābhāgavataṃ muniḥ // NarP_1,121.94 //

sanātana uvāca
sādhu pṛṣṭaṃ tvayā bhrātaḥ sādhūnāṃ saṃśayacchidā /
vakṣye mahādvādaśīnāṃ lakṣaṇaṃ ca phalaṃ pṛthak // NarP_1,121.95 //

ekādaśī nivṛttā cetsūryasyodayataḥ purā /

tadā tu trispṛśā nāma dvādaśī sā mahāphalā // NarP_1,121.96 //

asyāmupoṣya govindaṃ yaḥ pūjayati nārada /

aśvamedhasahasrasya phalaṃ labhate dhruvam // NarP_1,121.97 //

yadāruṇodaye viddhā daśamyaikādaśī tithiḥ /

tadā tāṃ saṃparityajya dvādaśīṃ samupoṣayet // NarP_1,121.98 //

tatreṣṭvā vāsudevākhyaṃ samyakpūjāvidhānataḥ /

rājasūyasahasrasya phalamunmīlite labhet // NarP_1,121.99 //

yadodaye tu savituryāmyā tvekādaśīṃ spṛśet /

tadā vañjulikākhyāṃ tu tāṃ tyaktvopoṣayetsadā // NarP_1,121.100 //

asyāṃ saṃkarṣaṇaṃ devaṃ gandhādyairupacārakaiḥ /

pūjayetsatataṃ bhaktyā sarvasyābhayadaṃ param // NarP_1,121.101 //

eṣā mahādvādaśī tu sarvakratuphalapradā /

sarvapāpaharā proktā sarvasaṃpatpradāyinī // NarP_1,121.102 //

kuhūrāke yadā vṛddhe syātāṃ vipra yadā tadā /

pakṣavarddhanikā nāma dvādaśī sā mahāphalā // NarP_1,121.103 //

tasyāṃ saṃpūjayeddevaṃ pradyumnaṃ jagatāṃ patim /

sarvaiśvaryyapradaṃ sākṣātputra pautravivardhanam // NarP_1,121.104 //

yadā tu dhavale pakṣe dvādaśī syānmadhānvitā //ṭha

tadā proktā jayā nāma sarvaśatruvināśinī // NarP_1,121.105 //

asyāṃ saṃpūjayeddeva maniruddhaṃ ramāpatim /

sarvakāmapradaṃ nṝṇāṃ sarvasaubhāgyadāyakam // NarP_1,121.106 //

śravaṇarkṣayutā cetsyāddvādaśī dhavale dale /

tadā sā vijayā nāma tasyāmacedgadādharam // NarP_1,121.107 //

sarvasaukhyapradaṃ śaśvatsarvabhogaparāyaṇam /

sarvatīrthaphalaṃ vipra tāṃ copoṣyāpnuyānnaraḥ // NarP_1,121.108 //

yadā syācca site pakṣe prājāpatyarkṣasaṃyutā /

dvādaśī sā mahāpuṇyā jayantī nāmataḥ smṛtā // NarP_1,121.109 //

yasyāṃ samarccayeddevaṃ vāmanaṃ siddhidaṃ nṛṇām /

upoṣitaiṣā viprendra sarvavrataphalapradā // NarP_1,121.110 //

sarvadānaphalā cāpi bhuktimuktipradāyinī /

yadā tu syātsite pakṣe dvādaśī jīvabhānvitā // NarP_1,121.111 //

tadāparājitā proktā sarvajñā napradāyinī /

asyāṃ samarcayeddevaṃ nārāyaṇamanāmayam // NarP_1,121.112 //

saṃsārapāśavicchittikārakaṃ jñānasāgaram /

asyāstūpoṣaṇādeva muktaḥ syādvipra bhojanaḥ // NarP_1,121.113 //

yadā tvāṣāḍhaśuklāyāṃ dvādaśyāṃ maitrabhaṃ bhavet /

tadā vratadvayaṃ kāryyaṃ na doṣo 'traikadaivatam // NarP_1,121.114 //

śravaṇarkṣayutāyāṃ ca dvādaśyāṃ bhādraśuklake /

ūrjje sitāyāṃ dvādaśyāmantyabhe ca vratadvayam // NarP_1,121.115 //

etābhyo 'ntra viprendra dvādaśyāmekabhuktakam /

nisargataḥ samuddiṣṭaṃ vrataṃ pātakanāśanam // NarP_1,121.116 //

ekādaśyā vrataṃ nityaṃ dvādaśyāḥ sahitaṃ yataḥ /

nodyāpanamihoddiṣṭaṃ karttavyaṃ jīvitāvidhi // NarP_1,121.117 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe bṛhadupākhyāne pūrvabhāge caturthapāde dvādaśamāsasya dvādaśīvratanirūpaṇaṃ nāmaikaviṃśatyadhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
athātaṛ saṃpravakṣyāmi trayodaśyā vratāni te /
yāni kṛtvā naro bhaktyā subhago jāyate bhuvi // NarP_1,122.1 //

madhau śuklatrayodaśyāṃ madanaṃ candanātmakam /

kṛtvā saṃpūjya yatnena vījeyavdyajanena ca // NarP_1,122.2 //

tataḥ saṃkṣudhitaḥ kāmaḥ putrapautravivarddhanaḥ /

anaṅgapūjāpyatroktā tāṃ nibodha munīśvara // NarP_1,122.3 //

sindūrarajanīrāgaiḥ phalake 'naṅgamālikhet /

ratiprītiyutaṃ ślakṣṇaṃ puṣpacāpeṣudhāriṇam // NarP_1,122.4 //

kāmadevaṃ vasantaṃ ca vājivaktraṃ vṛṣadhvajam /

madhyāhne pūjayedbhaktyā gandhasragbhūṣaṇāṃśukaiḥ // NarP_1,122.5 //

kṣabhyairnānāvidhaiścāpi mantreṇānena nārada /

namo mārāya kāmāya kāmadevasya mūrttaye // NarP_1,122.6 //

brahmaviṣṇuśivendrāṇāṃ manaḥbhobhakarāya vai /

tattasyāgrato bhaktyā pūjayedaṅganāpatim // NarP_1,122.7 //

vastramālyāvibhūṣādyaiḥ kāmo 'yamiti cintayet /

saṃpūjya dvijadāṃpatyaṃ gandhavastravibhūṣaṇaiḥ // NarP_1,122.8 //

evaṃ yaḥ kurute vipra varṣe varṣe mahotsavam /

vasaṃtasamaye prāpte hṛṣṭaḥ puṣṭaḥ sadaiva saḥ // NarP_1,122.9 //

pratimāsaṃ pūjayedvā yāvadvarṣaṃ samāpyate /

madanaṃ hṛdbhavaṃ kāmaṃ manmathaṃ ca ratipriyam // NarP_1,122.10 //

anaṅgaṃ caiva kandarpaṃ pūjayenmakaradhvajam /

kusumāyudhasaṃjñaṃ ca tataḥ paścānmanobhavam // NarP_1,122.11 //

viṣameṣu tathā vipra mālartāpriyamityapi /

ajāyā dānamapyuktaṃ snātvā nadyā vidhānataḥ // NarP_1,122.12 //

ajāḥ payasvinīrdadyāddaridrāya kuṭuṃbine /

bhūyastvanena dānena sa loke naiva jāyate // NarP_1,122.13 //

yadīyaṃ śaninā yuktā sā mahāvāruṇī smṛtā /

gaṅgāyāṃ yadi labhyeta koṭisūryagrahādhikā // NarP_1,122.14 //

śubhayogaḥ śatarkṣaṃ ca śanau kāme madhau site /

mahāmaheti vikhyātā kulakoṭivimuktidā // NarP_1,122.15 //

rādhaśuklatrayodaśyāṃ kāmadevavrataṃ smṛtam /

tatra gandhādibhiḥ kāmaṃ pūjayedupavāsavān // NarP_1,122.16 //

pratimāsaṃ tataḥ paścāttrayodaśyāṃ site dale /

evameva vrataṃ kāryaṃ varṣānte gāmalaṅkṛtām // NarP_1,122.17 //

dadyādviprāya satkṛtya vratasāṃgatvasiddhaye /

jyeṣṭhaśuklatrayodaśyāṃ daurbhāgyaśamanaṃ vratam // NarP_1,122.18 //

tatra snātvā nadītoye pūjayecchucideśajam /

śvetamandāramarkaṃ vā karavīraṃ ca raktakam // NarP_1,122.19 //

nirīkṣya gagane sūryaṃ prārthayenmantratastadā /

mandārakaravīrārkā bhavanto bhāskarāṃśajāḥ // NarP_1,122.20 //

pūjitā mama daurbhāgyaṃ nāśayantu namo 'stu vaḥ /

itthaṃ yor'cayate bhaktyā varṣe varṣe drumatrayam // NarP_1,122.21 //

naśyate tasya daurbhāgyaṃ nātra kāryā vicāraṇā /

śuciśuklatrayodaśyāmekabhaktaṃ samācaret // NarP_1,122.22 //

pūjayitvā jagannāthāvumāmāheśvarī tanūḥ /

haimyau raupyau ca mṛnmapyau yathāśaktyā vidhāya ca // NarP_1,122.23 //

siṃhokṣasthe devagṛhe goṣṭhe brāhmaṇaveśmani /

sthāpayitvā pratiṣṭhāpya daivamantreṇa nārada // NarP_1,122.24 //

tataḥ pañcadinaṃ pūjā caikabhaktaṃ vrataṃ tathā /

tṛtīyadivase prātaḥ snātvā saṃpūjya tau punaḥ // NarP_1,122.25 //

samarpaṇīyau viprāya vedavedāṅgaśāline /

varṣe varṣe tataḥ paścādvidheyaṃ varṣapañcakam // NarP_1,122.26 //

tadante dhenuyugmena sahitau tau pradāpayet /

itthaṃ naro vā nārī vā kṛtvā vratamidaṃ śubham // NarP_1,122.27 //

naiva dāṃpatyavicchedaṃ labhate saptajanmasu /

nabhaḥ śuklatrayodaśyāṃ ratikāmavrataṃ śubham // NarP_1,122.28 //

vaidhavyavāraṇaṃ strīṇāṃ tathā saṃtānavardhanam /

kṛtopavāsā kanyaiva nārī vā dvijasattama // NarP_1,122.29 //

tāmre vā mṛnmaye vāpi sauvarṇe rājate tathā /

ratikāmau pravinyasya gandhādyaiḥ samyagarcayet // NarP_1,122.30 //

tatastu dvijadāṃpatyaṃ caturdaśyāṃ nimantrya ca /

satakṛtya bhojya pratime dadyāttābhyāṃ sadakṣiṇe // NarP_1,122.31 //

evaṃ caturdaśābdaṃ ca kṛtvā vratamanuttamam /

dhenuyugmānvite deye vratasaṃpūrtihetave // NarP_1,122.32 //

bhādraśuklatrayodaśyāṃ gotrirātravrataṃ smṛtam /

lakṣmīnārāyaṇaṃ kṛtvā sauvarṇaṃ vāpi rājatam // NarP_1,122.33 //

pañcāmṛtena saṃsnāpya maṇḍale 'ṣṭadale śubhe /

pīṭhe vinyasya vastrāḍhyaṃ gandhādyaiḥ paripūjayet // NarP_1,122.34 //

ārārtikaṃ tataḥ kṛtvā dadyātsānnodakaṃ ghaṭam /

evaṃ dinatrayaṃ kṛtvā vratānte māsamarcya ca // NarP_1,122.35 //

samyagarthaṃ ca saṃpādya dadyānmantreṇa nārada /

pañcagāvaḥ samutpannā mathyamāne mahodadhau // NarP_1,122.36 //

tāsāṃ madhye tu yā nandā tasyai dhenvai namo namaḥ /

pradakṣiṇīkṛtya tato dadyādviprāya mantrataḥ // NarP_1,122.37 //

gāvo mamāgrataḥ santu gāvo me saṃtu pṛṣṭhataḥ /

gāvo me pārśvataḥ saṃtu gavāṃ madhye vasāmyaham // NarP_1,122.38 //

tataśca dvijadāṃpatyaṃ samyagabhyarcya bhojayet /

lakṣmīnārāyaṇaṃ tasmai satkṛtya pratipādayet // NarP_1,122.39 //

aśvamedhasahasrāṇi rājasūyaśatāni ca /

kṛtvā yatphalamāpnoti gotrirātravratācca tat // NarP_1,122.40 //

iṣe śuklatrayodaśyāṃ trirātraśokakavratam /

haimaṃ hyaśokaṃ nirmāya pūjayitvā vidhānataḥ // NarP_1,122.41 //

upavāsaparā nārī nityaṃ kuryātpradakṣiṇāḥ /

aṣṭottaraśataṃ vipra mantreṇānena sādaram // NarP_1,122.42 //

hareṇa nirmitaḥ pūrvaṃ tvamaśoka kṛpālunā /

lokopakārakaraṇastatprasīda śivapriya // NarP_1,122.43 //

tatastṛtīye divase vṛkṣe tasminvṛṣadhvajam /

samabhyarcya vidhānena dvijaṃ saṃbhojya dāpayet // NarP_1,122.44 //

evaṃ kṛtavratā nārī vaidhavyaṃ nāpnuyātkvacit /

putrapautrādi sahitā bhartuśca syātsuvallabhā // NarP_1,122.45 //

ūrjjakṛṣṇatrayodaśyāmekabhaktaḥ samāhitaḥ /

pradoṣe tailadīpaṃ tu prajvālyābhyarcya yatnataḥ // NarP_1,122.46 //

gṛhadvāre bahirdadyādyamo me prīyatāmiti /

evaṃ kṛte tu viprendra yamapīḍā na jāyate // NarP_1,122.47 //

ūrjśuklatrayodaśyāmekabhojī dvijottama /

punaḥ snātvā pradoṣe tu vāgyataḥ susamāhitaḥ // NarP_1,122.48 //

pradīpānāṃ sahasreṇa śatenāpyathavā dvija /

pradīpayecchivaṃ vāpi dvātriṃśaddīpamālayā // NarP_1,122.49 //

ghṛtena dīpayeddvīpāngandhādyaiḥ pūjayecchivam /

phalairnānāvidhaiścaiva naivedyairapi nārada // NarP_1,122.50 //

tataḥ stuvīta deveśaṃ śivaṃ nāmnāṃ śatena ca /

tāni nāmāni kīrtyante sarvābhīṣṭapradāni vai // NarP_1,122.51 //

namo rudrāya bhīmāya nīlakaṇṭhāya vedhase /

kaparddine sureśāya vyomakeśāya vai namaḥ // NarP_1,122.52 //

vṛṣadhvajāya somāya somanāthāya vai namaḥ /

digaṃbarāya bhṛṅgāya umākāntāya varddhine // NarP_1,122.53 //

tapomayāya vyāptāya śipiviṣyāya vai namaḥ /

vyālapriyāya vyālāya vyālānāṃ pataye namaḥ // NarP_1,122.54 //

mahīdharāya vyomāya paśūnāṃ pataye namaḥ /

tripuraghnāya siṃhāya śārdūlāyārṣabhāya ca // NarP_1,122.55 //

mitāya mitanāthāya siddhāya parameṣṭhine /

vedagītāya guptāya vedaguhyāya vai namaḥ // NarP_1,122.56 //

dīrghāya dīrgharūpāya dīrghārthāya mahīyase /

namo jagatpratiṣṭhāya vyomarūpāya vai namaḥ // NarP_1,122.57 //

kalyāṇāya viśiṣyāya śiṣṭāya paramātmane /

gajakṛtti dharāyātha andhakāsurabhedine // NarP_1,122.58 //

nīlalohitaśuklāya caḍamuṇḍapriyāya ca /

bhaktipriyāya devāya yajñāntāyāvyayāya ca // NarP_1,122.59 //

maheśāya namastubhyaṃ mahādevaharāya ca /

trinetrāya trivedāya vedāṅgāya namo namaḥ // NarP_1,122.60 //

arthāyārthasvarūpāya paramārthāya vai namaḥ /

viśvarūpāya viśvāya viśvanāthāya vai namaḥ // NarP_1,122.61 //

śaṅkarāya ca kālāya kālāvayavarūpiṇe /

arūpāya virūpāya sūkṣmasūkṣmāya vai namaḥ // NarP_1,122.62 //

śmaśānavāsine tubhyaṃ namaste kṛttivāsase /

śaśāṅkaśekharāyātha rudrabhūmiśritāya ca // NarP_1,122.63 //

durgāya durgapārāya durgāvayavasākṣiṇe /

liṅgarūpāya liṅgāya liṅgānapataye namaḥ // NarP_1,122.64 //

namaḥ prabhāvarūpāya prabhāvārthāya vai namaḥ // NarP_1,122.65 //

namo namaḥ kāraṇakāraṇāya te mṛtyuñjayāyātmabhavasvarūpiṇe /

triyaṃbakāya śitikaṇṭhabhārgiṇe gaurīyuje maṅgalahetave namaḥ // NarP_1,122.66 //

nāmnāṃ śatamidaṃ vipra pinākiguṇakīrtanam /

paṭhitvā dakṣiṇīkṛtya prāyānnijaniketanam // NarP_1,122.67 //

evaṃ kṛtvā vrataṃ vipra mahādevaprasādataḥ /

bhuktveha bhogānakhilānante śivapadaṃ labhet // NarP_1,122.68 //

mārgaśuklatrayodaśyāṃ yo 'naṅgaṃ vidhinā yajet /

trikālamekakālaṃ vā śivasaṃgamasaṃbhavam // NarP_1,122.69 //

gandhādyairupacāraistu pūjayitvā vidhānataḥ /

ghaṭe maṅgalapaṭṭe vā bhojayeddvijadaṃpatī // NarP_1,122.70 //

tataśca dakṣiṇāṃ datvā svayamekāśanaṃ caret /

evaṃ kṛte tu vidhivadvratī saubhāgyabhājanaḥ // NarP_1,122.71 //

jāyate bhuvi viprendra mahādevaprasādataḥ // NarP_1,122.71 //

pauṣaśuklatrayodaśyāṃ samabhyarcyācyutaṃ harim /

ghṛtapātraṃ dvijendrāya pradadyātsarvasiddhaye // NarP_1,122.72 //

māghaśuklatrayodaśyāṃ samārabhya dinatrayam /

māghasnānavrataṃ vipra nānākāmaphalāvaham // NarP_1,122.73 //

prayāge māghamāse tu tryahaṃ snātasya yatphalam /

nāśvameghasahasreṇa tatphalaṃ labhate bhuvi // NarP_1,122.74 //

tatra snānaṃ japo homo dānaṃ cānantyamaśnute /

phaālgune tu site pakṣe trayodaśyāmupoṣitaḥ // NarP_1,122.75 //

namaskṛtya jagannāthaṃ prāraṃbhe dhanadavratam /

mahārājaṃ yakṣapatiṃ gandhādyairupacārakaiḥ // NarP_1,122.76 //

likhitaṃ varṇakaiḥ paṭṭe pūjayedbhaktibhāvataḥ /

evaṃ śuklatrayodaśyāṃ pratimāsaṃ dvijottama // NarP_1,122.77 //

saṃpūjayetsopavāsaścaikabhukto bhavennaraḥ /

tato vratānte tu punaḥ sauvarṇaṃ dhananāyakam // NarP_1,122.78 //

vidhāya nidhibhiḥ sārddhaṃ sauvarṇābhirdvijottama /

upacāraiḥ ṣoḍaśabhiḥ snānaiḥ pañcāmṛtādibhiḥ // NarP_1,122.79 //

naivedyairvividhairbhaktyā pūjayettu samāhitaḥ /

tato dhenumalaṅkṛtya vastrasraggandhabhūṣaṇaiḥ // NarP_1,122.80 //

savatsāṃ dāpayedvipra samyagvedavide śubhām /

saṃbhojya viprānmiṣṭānnairdvādaśātha trayodaśa // NarP_1,122.81 //

guruṃ samarcya vastrādyaiḥ pratimāṃ tāṃ nivedayet /

dvijebhyo dakṣaṇāṃ śaktyā datvā natvā visṛjya ca // NarP_1,122.82 //

svayaṃ bhuñjīta matimāniṣṭaiḥ saha samāhitaḥ /

evaṃ kṛte vrate vipra nirdhanaḥ prāpya vaibhavam // NarP_1,122.83 //

modate bhuvi vikhyāto rājarāja ivāparaḥ // NarP_1,122.84 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne dvādaśamāsasthitatrayodaśīvratakathanaṃ nāma dvāviṃśadadhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
śṛṇu nārada vakṣyāmi caturdaśyā vratāni te /
yāni kṛtvā naro loke sarvānkāmānavāpnuyāt // NarP_1,123.1 //

caitraśukla caturdaśyāṃ kuṅkumāgarucandanaiḥ /

gandhādyairvastramaṇibhiḥ kāryāryā mahatī śive // NarP_1,123.2 //

vitānadhvajachatrāṇi datvā pūjyāśca mātaraḥ /

evaṃ kṛtvārcanaṃ vipra sopavāso 'thavaikabhuk // NarP_1,123.3 //

aśvamedhādhikaṃ puṇyaṃ labhate mānavo bhuvi /

atraiva damanārcāṃ ca kārayedgandhapuṣpakaiḥ // NarP_1,123.4 //

samarpayetsupūrṇāyāṃ śivāya śivarūpiṇe /

rādhakṛṣṇaca turddaśyāṃ sopavāso niśāgame // NarP_1,123.5 //

liṅgamabhyarcayeccaivaṃ snātvā dhautāṃbaraḥ sudhīḥ /

gandhādyairupacāraiśca bilvapatraiśca sarvataḥ // NarP_1,123.6 //

datvā mantraṃ dvijāgryāya bhuñjīta ca pare 'hani /

evameva tu kṛṣṇāsu sarvāsu dvijasattama // NarP_1,123.7 //

śivavrataṃ prakartavyaṃ dhanasaṃtānamicchatā /

rādhaśuklacaturdaśyāṃ śrīnṛsiṃhavrataṃ caret // NarP_1,123.8 //

upavāsavidhānena śakto 'śaktastathaikabhuk /

niśāgame tu saṃpūjya nṛsiṃhaṃ daityasūdanam // NarP_1,123.9 //

upacāraiḥ ṣoḍaśabhiḥ snānaiḥ pañcāmṛtādibhiḥ /

tataḥ kṣamāpayeddevaṃ mantreṇānena nārada // NarP_1,123.10 //

tatpahāṭakakeśānta jvalatpāvakalocana /

vajrādhikanakhasparśadivyasiṃha namo 'stu ta // NarP_1,123.11 //

iti saṃprārthya deveśaṃ vratī syātsthaṇḍileśayaḥ /

jitendriyo jitakrodhaḥ sarvabhogavivarjjitaḥ // NarP_1,123.12 //

evaṃ yaḥ kurute vipra vidhivadvratamuttamam /

varṣe varṣe sa labhate bhuktabhogo hareḥ padam // NarP_1,123.13 //

oṅkāreśvarayātrā ca kāryātraiva munīśvara /

durlabhaṃ vārcanaṃ tatra darśanaṃ pāpanāśanam // NarP_1,123.14 //

kimatra bahunoktena pūjādhyānajapekṣaṇam /

yadbhavettatsamuddiṣṭaṃ jñānamokṣapradaṃ nṛṇām // NarP_1,123.15 //

atra liṅgavrataṃ cāpi karttavyaṃ pāpanāśanam /

pañcāmṛtaistu saṃsnāpya liṅgamālipya kuṅkumaiḥ // NarP_1,123.16 //

naivedyaiśca phalairdhūpairdīpairvastravibhūṣaṇaiḥ /

evaṃ yaḥ pūjayetpaiṣṭaṃ liṅgaṃ sarvārthasiddhidam // NarP_1,123.17 //

bhuktiṃ muktiṃ sa labhate mahādevaprasādataḥ /

jyeṣṭhaśuklacaturdaśyāṃ divā pañcatapā niśaḥ // NarP_1,123.18 //

mukhe dadeddhemadhenuṃ rudravratamidaṃ smṛtam /

śuciśuklacaturdaśyāṃ śivaṃ saṃpūjya mānavaḥ // NarP_1,123.19 //

deśakālodbhavaiḥ puṣpaiḥ sarvasaṃpadamāpnuyāt /

nabhaḥ śuklacaturdaśyāṃ pavitrāropaṇaṃ matam // NarP_1,123.20 //

tatsvaśākhoktavidhinā kartavyaṃ dvijasattama /

śatābhimantritaṃ kṛtvā tato devyai nivedayet // NarP_1,123.21 //

pavitrāropaṇaṃ kṛtvā naro nāryathavā yadi /

mahādevyāḥ prasādena bhuktiṃ muktimavāpnuyāt // NarP_1,123.22 //

bhādraśuklacaturdaśyāmanantavratamuttamam /

karttavyamekabhuktaṃ hi godhūmaprasthapiṣṭakam // NarP_1,123.23 //

vipācya śarkarājyāktamanantāya nivedayet /

gandhādyaiḥ prāk samabhyarcyaḥ kārpāsaṃ paṭṭajaṃ tu vā // NarP_1,123.24 //

caturdaśagranthiyutaṃ sūtraṃ kṛtvā suśobhanam /

tataḥ purāṇamuttārya sūtraṃ kṣiptvā jalāśayeṃ // NarP_1,123.25 //

nibaghnīyānnavaṃ nārī vāme dakṣe pumānbhuje /

vipācya piṣṭapakvaṃ tatpradadyāddakṣiṇānvitam // NarP_1,123.26 //

svayaṃ ca tanmitaṃ cādyādevaṃ kuryādvratottamam /

dvisaptavarṣaparyantaṃ tata udyāpayetsudhīḥ // NarP_1,123.27 //

maṇḍalaṃ sarvatobhadraṃ dhānyavarṇaiḥ prakalpya ca /

suśobhane nyasettatra kalaśaṃ tāmrajaṃ mune // NarP_1,123.28 //

tasyopari nyaseddhaimīmanantapratimāṃ śubhām /

pītapaṭṭāṃśukācchannāṃ tatra tāṃ vidhinā yajet // NarP_1,123.29 //

gaṇeśaṃ mātṛkāḥ kheṭāṃllokapāṃśca yajetpṛthak /

tato homaṃ haviṣyeṇa kṛtvā pūrṇāhutiṃ caret // NarP_1,123.30 //

śayyāṃ sopaskarāṃ dhenuṃ pratimāṃ ca dvijottama /

pradadyādgurave bhaktyā dvijānanyāṃścaturdaśa // NarP_1,123.31 //

saṃbhojya miṣṭapakvānnairdakṣiṇābhiḥ pratoṣayet /

evaṃ yaḥ kurute 'nantavrataṃ pratyakṣamādarāt // NarP_1,123.32 //

so 'pyanantaprasādena jāyate bhuktimuktibhāk /

kadalīvratamapyatra tadvidhānaṃ ca me śṛṇu // NarP_1,123.33 //

naro vā yadi vā nārī raṃbhāmupavanasthitām /

snātvā saṃpūjayedgandhapuṣpadhānyāṅkurādibhiḥ // NarP_1,123.34 //

dadhidūrvākṣatairddvīpairvastrapakkānnasaṃ cathaiḥ /

evaṃ saṃpūjya mantreṇa tataḥ saṃprārthayerdvatī // NarP_1,123.35 //

apsaro marakanyābhirnāgakanyābhirārcite /

śarīrārogyalāvaṇyaṃ dehi devi namo 'stu te // NarP_1,123.36 //

iti saṃprārthyaṃ kanyāstu catasro vā suvāsinīḥ /

saṃbhojyāṃ śukasidvarakajjalālaktacarcitāḥ // NarP_1,123.37 //

namaskṛtya nijaṃ gehaṃ samāpya niyamaṃ vrajet /

evaṃ kṛte vrate vipra labdhvā saubhāgyamuttamam // NarP_1,123.38 //

iha loke vimānena svargaloke vrajetparam /

iṣakṛṣṇacaturddaśyāṃ viṣaśastrāṃbuvahnibhiḥ // NarP_1,123.39 //

sarpaśvāpadavajrādyairhatānāṃ brahmaghātinām /

caturddaśyāṃ kriyāśrāddhamekoddiṣṭavidhānataḥ // NarP_1,123.40 //

kartavyaṃ vipravargaṃ ca bhojayenmiṣṭapakvakaiḥ /

tarpaṇaṃ ca gavāṃ grāsaṃ baliṃ caiva śvakākayoḥ // NarP_1,123.41 //

kṛtvā camya svayaṃ paścādbhuñjīyādbandhubhiḥ saha /

evaṃ yaḥ kurute vipra śrāddhaṃ saṃpannadakṣiṇam // NarP_1,123.42 //

sa uddhṛtya pitṝngaccheddevalokaṃ sanātanam /

iṣaśukla caturddaśyāṃ dharmarājaṃ dvijottama // NarP_1,123.43 //

gandhādyaiḥ samyagabhyarcya sauvarṇaṃ bhojya vāṅavam /

dadyāttasmai dharmarājastrāyate bhuvi nārada // NarP_1,123.44 //

evaṃ yaḥ kurute dharmapratimādānamuttamam /

sa bhuktveha varānbhogāndivaṃ dharmājñayā vrajet // NarP_1,123.45 //

ūrjjakṛṣṇacaturddaśyāṃ tailābhyaṅgaṃ vidhūdaye /

kṛtvā snātvārcayeddharmaṃ narakādabhayaṃ labhet // NarP_1,123.46 //

pradoṣe tailadīpāṃstu dīpayedyamatuṣṭaye /

catuṣpathe gṛhādbrāhmapradeśe vā samāhitaḥ // NarP_1,123.47 //

vatsare hemalaṃbyākhye māsi śrīmati kārtike /

śuklapakṣe caturddaśyāmaruṇābhyudayaṃ prati // NarP_1,123.48 //

snātvā viśveśvaro devo devaiḥ saha munīśvara /

maṇikarṇika tīrthe ca tripuṇḍraṃ bhasmanā dadhat // NarP_1,123.49 //

svātmānaṃ svayamabhyarcya cakre pāśupatavratam /

tatastatra mahāpūjāṃ liṅge gandhādibhiścaret // NarP_1,123.50 //

droṇapuṣpairbilvadalairarkapuṣpaiśca ketakaiḥ /

puṣpaiḥ phalairmiṣṭapakvairnaivedyairvividhairapi // NarP_1,123.51 //

evaṃ kṛtvaikabhuktaṃ tu vrataṃ viśveśatoṣaṇam /

labhate vāñchitānkāmānihāmutra ca nārada // NarP_1,123.52 //

brahmakūrcavrataṃ cātra kartavyamṛddhimicchatā /

sopavāsaḥ pañcagavyaṃ pibedrātrau jitendriyaḥ // NarP_1,123.53 //

kapilāyāstu gomūtraṃ kṛṣṇāyā gomayaṃ tathā /

śvetāyāḥ kṣīramuditaṃ raktāyāśca tathā dadhi // NarP_1,123.54 //

gṛhītvā karburāyāśca ghṛtamekatra melayet /

kuśāṃ bunā tataḥ prātaḥ snātvā santarpyaṃ devatāḥ // NarP_1,123.55 //

brahmaṇāṃstoṣayitvā ca bhuñjīyādvāgyataḥ svayam /

brahmakūrcavrataṃ hyetatsarvapātakanāśanam // NarP_1,123.56 //

yacca bālye kṛtaṃ pāpaṃ kaumāre vārddhake 'pi yat /

brahmakūrcopavāsena tatkṣaṇādeva naśyati // NarP_1,123.57 //

pāṣāṇavratamapyatra proktaṃ tacchṛṇu nārada /

sopavāso divā naktaṃ pāṣāṇākārapiṣṭacakam // NarP_1,123.58 //

prārcya gandhādibhirgauṃrīṃ ghṛtapaṅkvamupāharet /

vratametaccaritvā tu yathoktaṃ dvijasattama // NarP_1,123.59 //

aiśvaryasaukhyasaubhāgyarūpāṇi prāpnuyānnaraḥ /

mārgaśuklacaturdaśyāmekabhuktaḥ puroditam // NarP_1,123.60 //

nirāhāro vṛṣaṃ svarṇaṃ prārcya dadyāddvijātaye /

pare 'hni prātarutthāya snātvā somaṃ maheśvaram // NarP_1,123.61 //

pūjayetkamalaiḥ puṣpairgandhamālyānulepanaiḥ /

dvijānsambhojya miṣṭānnaustoṣayeddakṣiṇādibhiḥ // NarP_1,123.62 //

etacchivavrataṃ vipra bhuktimuktipradāyakam /

kartṛāṇāmupadeṣṭṛāṇāṃ sāhyānāmanumodinām // NarP_1,123.63 //

pauṣaśuklacaturdaśyāṃ virūpākṣavrataṃ smṛtam /

kapardīśvarasāṃnidhyaṃ prāpsyāmyatra vicintya ca // NarP_1,123.64 //

snātvāgādhajale vipra virūpākṣaṃ śivaṃ yajet /

gandhamālyanamaskāradhūpadīpānnasaṃpadā // NarP_1,123.65 //

tatsthaṃ dvijātaye dattvā modate divi devavat /

māghakṛṣṇacaturddaśyāṃ yamatarpaṇamīritam // NarP_1,123.66 //

anarkābhyudite kāle snātvā saṃtarpayedyamam /

dvisaptanāmabhiḥ proktaiḥ sarvapāpavimuktaye // NarP_1,123.67 //

tiladarbhāṃbubhiḥ kāryaṃ tarppaṇaṃ dvijabhojanam /

kṛśarānnaṃ svayaṃ cāpi tadevāśnīta vāgyataḥ // NarP_1,123.68 //

antyakṛṣṇacaturdaśyāṃ śivarātrivrataṃ dvija /

nirjalaṃ samupoṣyātra divānaktaṃ prapūjayet // NarP_1,123.69 //

svayaṃbhuvādikaṃ liṅgaṃ pārthivaṃ vā samāhitaḥ /

gandhādyairupacāraiśca sāṃbubilvadalādibhiḥ // NarP_1,123.70 //

dhūpairdīpaiśca naivedyaiḥ stotrapāṭhairjapādibhiḥ /

tataḥ pare 'hni saṃpūjya punarevopacārakaiḥ // NarP_1,123.71 //

saṃbhojya viprānmiṣṭānnairvisṛjellabdhadakṣiṇān /

evaṃ kṛtvā vrataṃ martyo mahādevaprasādataḥ // NarP_1,123.72 //

amartyabhogān labhate daivataiḥ susabhājitaḥ /

antyaśuklacaturdaśyāṃ durgāṃ saṃpūjya bhaktitaḥ // NarP_1,123.73 //

gandhādyairupacāraistu viprānsaṃbhojayettataḥ /

evaṃ kṛtvā vrataṃ vipra durgāyāścaikabhojanaḥ // NarP_1,123.74 //

labhate vāñchitānkāmānihāmutra ca nārada /

caitrakṛṣṇacaturdaśyāmupavāsaṃ vidhāya ca // NarP_1,123.75 //

kedārodakapānena vācimedhaphalaṃ bhavet /

udyāpane tu sarvāṃsāṃ sāmānyo vidhirucyate // NarP_1,123.76 //

kuṃbhāścaturdaśaivātra sapūgākṣatamodakāḥ /

sadakṣiṇāṃśukāstāmrāmṛnmayāścāvraṇā navāḥ // NarP_1,123.77 //

tāvanto vaśadaṇḍāśca pavitrāṇyāsanāni ca /

pātrāṇi yajñasūtrāṇi tāvatyeva hi kalpayet // NarP_1,123.78 //

śeṣaṃ prāguktavatkuryādvittaśāṭhyavivarjjitaḥ // NarP_1,123.79 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthabhāge dvādaśamāsasthitacaturdaśīvratavarṇanaṃ nāma trayoviṃśatyadhikaśatatamo 'dhyāyaḥ

sanātana uvāca
atha nārada vakṣyāmi śṛṇu pūrṇāvratāni te /
yāni kṛtvā naro nārī prāpnuyātsukhasaṃtatim // NarP_1,124.1 //

caitrapūrṇā tu viprendra manvādiḥ samudāhṛtā /

asyāṃ sānnodakaṃ kuṃbhaṃ pradadyātsomatuṣṭaye // NarP_1,124.2 //

vaiśākhyāmapi pūrṇāyāṃ dānaṃ sarvasya sarvadam /

yadyaddravyaṃ dadedvipre tattadāpnoti niścitam // NarP_1,124.3 //

dharmarājavrataṃ cātra kathitaṃ tanniśāmaya /

śṛtānnamudakuṃbhaṃ ca vaiśākhyāṃ vai dvijottame // NarP_1,124.4 //

dadyādgodānaphaladaṃ dharmarājasya tuṣṭaye /

atra kṛṣṇājinaṃ dadyātsakhuraṃ ca saśṛṅgakam // NarP_1,124.5 //

tilaiḥ sahasamācchādya vastrairhemnā dvijātaye /

yastu kṛṣṇājinaṃ dadyātsatkṛtya vidhipūrvakam // NarP_1,124.6 //

sarvaśāstravide saptadvīpabhūmipradaḥ sa vai /

modate viṣṇu loke hi yāvaccandrārkatārakam // NarP_1,124.7 //

kuṃbhānsvacchajalaiḥ pūrṇānhiraṇyena samanvitān /

yaḥ pradadyāddvijāgryebhyaḥ sa na śocati karhicit // NarP_1,124.8 //

atha jyeṣṭasya pūrṇāyāṃ vaṭasāvitrikaṃ vratam /

sopavāsā vaṭaṃ siṃcetsalilairamṛtopamaiḥ // NarP_1,124.9 //

sṛtreṇa veṣṭayeccaiva saśatāṣṭapradakṣiṇam /

tataḥ saṃprārthaddaivīṃ sāvitrīṃ supativratām // NarP_1,124.10 //

jagatpūjye jaganmātaḥ sāvitri patidaivate /

patyā sahāviyogaṃ me vaṭasthe kuru te namaḥ // NarP_1,124.11 //

iti saprārthya yā nārī bhojayitvā pare 'hani /

suvāsinīḥ svayaṃ bhuñjyātsā syātsaubhāgyabhāginī // NarP_1,124.12 //

āṣāḍhasya tu pūrṇāyāṃ gopadmavratamucyate /

caturbhujaṃ mahākāyaṃ jāṃbūnadasamaprabham // NarP_1,124.13 //

śaṅkhacakragadāpadmaramāgaruḍaśobhitam /

sevitaṃ munibhirdevairyakṣagandharvakinnaraiḥ // NarP_1,124.14 //

evaṃvidhaṃ hariṃ tatra snātvā pūjāṃ samācaret /

pauruṣeṇaiva sūktena gandhādyairupacārakaiḥ // NarP_1,124.15 //

ācāryaṃ vastrabhūṣādyaistoṣayetsnigdhamānasaḥ /

bhojayenmiṣṭapakvānnairdvijānanyāṃśca śaktitaḥ // NarP_1,124.16 //

evaṃ kṛtvā vrataṃ vipra prasādātkamalāpateḥ /

aihikāmuṣmikānkāmāṃllabhate nātra saṃśayaḥ // NarP_1,124.17 //

kokilāvratamapyatra proktaṃ tadvidhirucyate /

pūrṇimāyāṃ samārabhya vrataṃ snāyādbrahirjale // NarP_1,124.18 //

pūrṇāntaṃ śrāvaṇe māsi gaurīrūpāṃ ca kokilām /

svarṇapakṣāṃ ratnanetrāṃ pravālamukhapaṅkajām // NarP_1,124.19 //

kastūrīvarṇasaṃyuktāmutpannāṃ nandane vane /

cūtacaṃpakavṛkṣasthāṃ kalagītaninādinīm // NarP_1,124.20 //

cintayetpārvatīṃ devīṃ kokilārūpadhāriṇīm /

gandhādyaiḥ pratyahaṃ prārccellikhitāṃ varṇakaiḥ paṭe // NarP_1,124.21 //

tato vratānte haimīṃ vā tilapiṣṭamayīṃ dvija /

dadyādviprāya mantreṇa bhaktyā sasvarṇadakṣiṇām // NarP_1,124.22 //

devīṃ caitrarathotpanne kokile haravallabhe /

saṃpūjya dattā viprāya sarvasaukhyakarī bhava // NarP_1,124.23 //

dvijaṃ suvāsinīstriṃśadekāṃ vā bhojayettataḥ /

vastrādidakṣiṇāṃ śaktyā datvā natvā visarjayet // NarP_1,124.24 //

evaṃ yā kurute nārī kokilāvratamuttam /

sā labhetsukhasaubhāgyaṃ saptajanmasunārada // NarP_1,124.25 //

atha śrāvaṇapūrṇāyāṃ vedopākaraṇaṃ smṛtam /

yajurbhistatra karttavyaṃ devarṣipitṛtarpaṇam // NarP_1,124.26 //

ṛṣīṇāṃ pūjanaṃ cāpi svaśākhoktavidhānataḥ /

bahavṛcaistu caturdvaśyāṃ sāmagairbhādrage kare // NarP_1,124.27 //

rakṣāvidhānaṃ ca tathā kartavyaṃ vidhipūrvakam // NarP_1,124.28 //

siddhārthākṣatarājikāśca vidhṛtā raktāṃśukāṃśe sitāḥ kausuṃbhena ca tantunātha salilaiḥ prakṣālya kāṃsye dhṛtāḥ /

gandhādyairabhipūjya devanikarānsaṃprārthya viṣṇvādikānbadhnīyāddvijahastataḥ pramudito natvā prakoṣṭhe svake // NarP_1,124.29 //

tatastu dakṣiṇāṃ datvā dvijebhyo 'dhyāyamācaret /

visṛjya ca ṛṣīnsapta dhārayedbrahmasūtrakam // NarP_1,124.30 //

rañjitaṃ kuṅkumādyaiśca navīnaṃ nirmitaṃ svayam /

śaktyā saṃbhojya viprāgryānekabhuktaṃ samācaret // NarP_1,124.31 //

kṛte hyasminvrate vipra vārṣikaṃ karmaṃ vaidikam /

vismṛtaṃ vidhihīnaṃ ca na kṛtaṃ sukṛtaṃ bhavet // NarP_1,124.32 //

prauṣṭhapadyāṃ paurṇamāsyāmumāmāheśvaravratam /

ekabhuktaśca yastāṃ tu śivaṃ saṃpūjya yatnataḥ // NarP_1,124.33 //

kṛtāñjaliḥ prārthayecchvaḥ kariṣye ca vrataṃ prabho /

evaṃ vijñāpya devaṃ tu gṛhṇīyādvratamuttamam // NarP_1,124.34 //

rātrau devāntike suptvā utthāyāparayāmake /

kṛtamaitrādinityastu bhasmarudrākṣadhṛk tataḥ // NarP_1,124.35 //

pūjayecchaṅkaraṃ samyagupacāraiḥ pṛthagvidhaiḥ /

bilvapatraiḥ sugandhāḍhyerṃnaivedyairdhūpadīpakaiḥ // NarP_1,124.36 //

tataścopavasedvidvānāpradoṣaṃ vindhūdaye /

punaḥ saṃpūjya tatraiva rātrau jāgaraṇaṃ caret // NarP_1,124.37 //

evaṃ pañcadaśābdāntaṃ kṛtvā vratamatandritaḥ /

varṣe varṣe tadutsarge vidadhyādvidhipūrvakam // NarP_1,124.38 //

umāyāśca maheśasya sauvarṇī pratimādvayam /

haimā raupyā mṛnmayāśca ghaṭāḥ pañcadaśottamāḥ // NarP_1,124.39 //

tatraikasminghaṭe sthāpyaṃ savastraṃ pratimādvayam /

pañcāmṛtena saṃsrāpya jalaiḥ śuddhaistator'cayet // NarP_1,124.40 //

upacāraiḥ ṣoḍaśabhistataḥ pañcadaśa dvijān /

bhojayeccaiva miṣṭānnairdadyāttebhyaśca dakṣiṇām // NarP_1,124.41 //

kuṃbhamekaikamīśasya mūrtyāḍhyaṃ guraver'payet /

evaṃ kṛtvā vrataṃ caiva umāmāheśvarābhidham // NarP_1,124.42 //

jāyate bhuvi vikhyāto nidhānaṃ sarvasaṃpadām /

athāsminneva divase śakravratamapi smṛtam // NarP_1,124.43 //

prātaḥ snātvā vidhānena saṃpūjya suranāyakam /

gandhādyaiṃrupacāraistu naivedyānāṃ ca rāśibhiḥ // NarP_1,124.44 //

tato nimantritānviprānsaṃbhojya vidhivaddvija /

samāgatāṃstathaivānyāndīnānāthāṃśca bhojayet // NarP_1,124.45 //

etacchakravrataṃ vipra kartavyaṃ prativārṣikam /

rājñā vā dhaninānyena dhānyaniṣpattimicchatā // NarP_1,124.46 //

āśvine māsi pūrṇāyāṃ vrataṃ kojāgarābhidham /

tena snātvā vidhānena sopavāso jitendriyaḥ // NarP_1,124.47 //

lakṣmīmabhyarcya sauvarṇīṃ ghaṭe saṃsthāpya tāmraje /

mṛnmaye vā savastrāntāmupacāraiḥ pṛthagvidham // NarP_1,124.48 //

tataḥ sāyantane kāle 'bhyudite tārakādhipe /

haimānraupyānmṛnmayānvā ghṛtapūrṇānpradīpayet // NarP_1,124.49 //

lakṣaṃ tadardhamayutaṃ sahasraṃ śatameva vā /

ghṛtaśarkarasaṃmiśraṃ vipācya bahu pāyasam // NarP_1,124.50 //

bahupātreṣu saṃsthāpya kaumudyāṃ śītadīdhiteḥ /

yāmamātre gate rātryā lakṣmyai tadvinivedayet // NarP_1,124.51 //

tataḥ saṃbhojayettena viprānbhaktyā tataśca taiḥ /

sahaiva jāgaraṃ kuryyānnṛtyagītasumaṅgalaiḥ // NarP_1,124.52 //

tato 'ruṇodaye snātvā tāṃ mūrtiṃ guraver'payet /

asyāṃ rātrau mahālakṣmīrvarābhayakarāṃbujā // NarP_1,124.53 //

niśīthe carate loke ko jāgartiṃ dharātale /

tasmai vittaṃ prayacchāmi jāgrate pūjakāya me // NarP_1,124.54 //

varṣe varṣe kṛtaṃ caitadvrataṃ lakṣmīpratoṣaṇam /

samṛddhimaihikīṃ dadyāddvehānte pāralaukikīm // NarP_1,124.55 //

kārtikyāṃ pūrṇimāyāṃ tu kuryātkārtikadarśanam /

vipratvalabdhaye bhūyaḥ sarvaśatrujayāya ca // NarP_1,124.56 //

atraiva dīpadānena vidheyastripurotsavaḥ /

niśāmukhe dvijaśreṣṭha sarvajīvasukhāvahaḥ // NarP_1,124.57 //

kīṭāḥ pataṅgā maśakāśca vṛkṣā jale sthale ye vicaranti jīvāḥ /

dṛṣṭvā pradīpānnahi te 'pi janminaḥ punaśca muktiṃ hi labhanta eva ca // NarP_1,124.58 //

atra candrodaye vipra saṃpūjyāḥ kṛttikāśca ṣaṭ // NarP_1,124.59 //

kārtikeyastathā khaḍgī varuṇaśca hutāśanaḥ /

gandhapuṣpaistathā dhūpadīpairnaivedyevistaraiḥ // NarP_1,124.60 //

paramānnaiḥ phalaiḥ śākairvahnibrāhmaṇatarpaṇaiḥ /

evaṃ devānsamabhyarcya dīpo deyo gṛhādbahiḥ // NarP_1,124.61 //

dīpopānte tathā gartaścaturasro manoharaḥ /

caturddaṃśāṅgulaḥ kāryaḥ secyaścadanavāriṇā // NarP_1,124.62 //

gavāṃ kṣīreṇa saṃpūrya haimaṃ tatra vinikṣipet /

muktānetrasamāyuktaṃ matsyaṃ sarvāṅgaśobhanam // NarP_1,124.63 //

mahāmatsyāya ca nama iti mantraṃ samuccaran /

gandhādyaistatra saṃpūjya dvijāya pratipādayet // NarP_1,124.64 //

kṣīrasāgaradānaṃ te mayoktaṃ dvijasattama /

dānasyāsya prabhāveṇa modate harisannidhau // NarP_1,124.65 //

atra kṛttvā vṛṣotsargaṃ vrataṃ naktaṃ ca nārada /

rudralokamavāpnoti nātra kāryā vicāraṇā // NarP_1,124.66 //

mārgaśīrṣyā pūrṇimāyāṃ svarṇāḍhyaṃ lavaṇāḍhakam /

devaṃ viprāya śāntāya sarvakāmasamṛddhaye // NarP_1,124.67 //

idaṃ jagatpurā lakṣmyā tyaktamāsīttato hariḥ /

purandaraśca somaśca tathā tiṣyo bṛhaspatiḥ // NarP_1,124.68 //

pañcaite puṣyayuktāyāṃ paurṇamāsyāṃ jagadbalāt /

alaṅkṛtaṃ punaścakuḥ saubhāgyotsavakelibhiḥ // NarP_1,124.69 //

tasmānnaraḥ puṣyayoge sarvasaubhāgyavṛddhaye /

gaurasarṣapakalkena samālabhya svakāṃ tanum // NarP_1,124.70 //

snāyātsarvauṃṣadhijalairdhārayecca navāṃśuke /

dṛṣṭvā ca maṅgalaṃ dravyaṃ spṛṣṭvā natvā tator'cayet // NarP_1,124.71 //

hariśakrendupuṣyejyāngandhādyarupacārakaiḥ /

vidhāya homaṃ viprāṃśca tarpayetpāyasāśanaiḥ // NarP_1,124.72 //

etatkṛtvā vrataṃ vipra ramāprītivivarddhanam /

alakṣmīnāśanaṃ caiva modateha paratra ca // NarP_1,124.73 //

paurṇamāsyāṃ tato mādhyāṃ tilakārpāsakaṃbalam /

ratnāni kañcukoṣṇīṣapādatrāṇāni vā dhanam // NarP_1,124.74 //

datvā pramodate svarge dānaṃ vittānusārataḥ /

yastvatra śaṅkaraṃ devaṃ pūjayedvidhipūrvakam // NarP_1,124.75 //

so 'śvamedhaphalaṃ prāpyaviṣṇuloke mahīyate /

phaālgune pūrṇimāyāṃ tu holikāpūjanaṃ matam // NarP_1,124.76 //

saṃcayaṃ sarvakāṣṭhānāmupalānāṃ ca kārayet /

tatrāgniṃ vidhivaddhrutvā rakṣoghnairmantravistaraiḥ // NarP_1,124.77 //

"asṛkpābhayasaṃtrastaiḥ kṛtā tvaṃ holi bāliśaiḥ /

atastvāṃ pūjayiṣyāmi bhūte bhūtipradā bhava" // NarP_1,124.78 //

iti mantreṇa sandīpya kāṣṭhādikṣepaṇaistataḥ /

parikramyotsavaḥ kāryyo gītavāditraniḥsvanaiḥ // NarP_1,124.79 //

holikā rākṣasī ceyaṃ prahlādabhayadāyinī /

tatastāṃ pradahṝntyevaṃ kāṣṭhādyairgītamaṅgalaiḥ // NarP_1,124.80 //

saṃvatsarasya dāho 'yaṃ kāmadāho matāntare /

iti jānīhi viprendra loke sthitiranekadhā // NarP_1,124.81 //

pakṣānte dve pṛthagvaive tato 'māvratamucyate /

pṛthakchṛṇuṣva me vipra pitṝṇāmativallabham // NarP_1,124.82 //

caitravaiśākhayostatra darśe pitṛsamarcanam /

pārvaṇena vidhānena śrāddhaṃ vittānusārataḥ // NarP_1,124.83 //

dvijānāṃ bhojanaṃ dānaṃ gavādīnāṃ viśeṣataḥ /

sarvamāseṣvamāyāṃ vai bahupuṇyapradaṃ yataḥ // NarP_1,124.84 //

jyeṣṭhāmāyāṃ vrataṃ proktaṃ sāvitryāḥ kasya nārada /

vidhānaṃ jyeṣṭhapūrṇāvadihāpi parikīrtitam // NarP_1,124.85 //

śucau nabhasi bhādre ca māse pūrṇāntike dvija /

pitṛśrāddhaṃ dānahomasurārcānantyaśnute // NarP_1,124.86 //

bhādradarśe 'parāhne tu tilakṣetrasamudbhavān /

viriñcimanunāmantrya huṃphaṭ chinnānkuśān dvija // NarP_1,124.87 //

sarvadā sarvakāryeṣu yojayedekadāparān /

iṣāmāyāṃ viśeṣaṇa pitṝṇāṃ śrāddhatarpaṇam // NarP_1,124.88 //

vidheyaṃ jāhnavītoye muktidaṃ ca gayāsthale /

ūrjjāmāyāṃ dīpadānaṃ devā gāragṛheṣu ca // NarP_1,124.89 //

nadyārāmataḍāgeṣu caityagoṣṭhāpaṇeṣu ca /

samarcanaṃ tathā lakṣmyāḥ svarṇaraupye kṛtākṛte // NarP_1,124.90 //

dyūtaṃ ca varṣaphaladaṃ jaye cāpiparājaye /

gavāṃ pūjātra vihitā śṛṅgādyaṅgānurañjanaiḥ // NarP_1,124.91 //

yavasānnādidānaiśca namaskārapradakṣiṇaiḥ /

mārge 'pi pitṛpūjā syācchraddhairbrāhmaṇabhojanaiḥ // NarP_1,124.92 //

brahmacaryādi niyamairjapahomārcanādibhiḥ /

pauṣe māghe ca viprendra pitṛśrāddhaṃ phalādhikam // NarP_1,124.93 //

amāyāṃ karṇapātārkayuktāyāṃ tu gayādhikam /

phaālgune kevalaṃ śrāddhaṃ dvijānāṃ bhojanaṃ tathā // NarP_1,124.94 //

dānādi sarvaphaladaṃ darśe some 'dhikaṃ phalam /

itthaṃ saṃkṣepataḥ proktaṃ tithikṛtyaṃ mune tava // NarP_1,124.95 //

sarvatrāpi viśeṣo 'sti sa purāṇāntare sthitaḥ // NarP_1,124.96 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe pūrvabhāge bṛhadupākhyāne caturthapāde dvādaśamāsasthitapaurṇamāsya māvāsyāvratakathanaṃ nāma caturviṃśatyadhikaśatamo 'dhyāyaḥ

sūta uvāca
ityevamuktvā muninā hi pṛṣṭāste vai kumārāḥ kila nāradena /
saṃpūjitāḥ śāstravidāṃ variṣṭhāḥ kṛtāhnikā jagmurumeśalokam // NarP_1,125.1 //

tatreśamagryarkanibhairmunīndraiḥ śrīvāmadevādibhirarcitāṅghrim /

surāsurendrairabhivandyamugraṃ natvājñayā tasya niṣedururvyām // NarP_1,125.2 //

śrutvātha tatrākhilaśāstrasāraṃ śivāgamaṃ te paśupāśamokṣaṇam /

jagmustato jñānaghanasvarūpā natvā purāriṃ svapiturnikāśam // NarP_1,125.3 //

tatpādapadme praṇatiṃ vidhāya pitrāpi satkṛtya sabhājitāste /

labdhvāśiṣo 'dyāpi caranti śaśvallokeṣu tīrthāni ca tīrthabhūtāḥ // NarP_1,125.4 //

jagmustato vai badarīvanānte surendravargairupasevyamānam /

dadhyuściraṃ viṣṇupadābjamavyayaṃ dhyāyanti yadyatayo vītarāgāḥ // NarP_1,125.5 //

nārado 'pi tato viprā kumārebhyaḥ samīhitam /

labdhvā jñānaṃ savijñānaṃ bhṛśaṃ prītamanā hyabhūt // NarP_1,125.6 //

sa tasmātsvarṇadītīrādāgatya piturantike /

praṇamya satkṛtaḥ pitrā brahmaṇā niṣasāda ca // NarP_1,125.7 //

kumārebhyaḥ śrutaṃ yacca jñānaṃ vijñānasaṃyutam /

varṇayāmāsa tattvena so 'pi śrutvā mumoda ca // NarP_1,125.8 //

atha praṇamya śirasā labdhāśīrmunisattamaḥ /

ājagāma ca kailāsaṃ munisiddhaniṣevitam // NarP_1,125.9 //

nānāścaryamayaṃ śaśvatsarvarttukusumadrumaiḥ /

mandāraiḥ pārijātaiśca caṃpakāśokavañjulaiḥ // NarP_1,125.10 //

anyaiśca vividhairvṛkṣairnānāpakṣigaṇāvṛtaiḥ /

vātoddhūtaśikhaiḥ pānthānāhvayadbhirivāvṛtam // NarP_1,125.11 //

nānāmṛgagaṇākīrṇaṃ siddhakinnarasaṃkulam /

sarobhiḥ svacchasalilairlasatkāñcanapaṅkajaiḥ // NarP_1,125.12 //

śobhitaṃ sārasairhaṃsaiścakrāhvādyairnināditam /

svarddhanīpātanir ghṛṣṭaṃ krīḍadbhiścāpsarogaṇaiḥ // NarP_1,125.13 //

salile 'lakanandāyāḥ kucakuṅkumapiṅgale /

āmodamuditairnāgaiḥ salilaiḥ puṣkaroddhṛtaiḥ // NarP_1,125.14 //

snāpayadbhiḥ kareṇūśca kalabhāṃśca samākule /

atha śvetābhrasadṛśe śṛṅge tasya ca bhūbhṛtaḥ // NarP_1,125.15 //

vaṭaṃ kālābhrasadṛśaṃ dadarśa śatayojanam /

tasyādhastātsamāsīnaṃ yogimaṇḍalamadhyagam // NarP_1,125.16 //

kapardinaṃ virūpākṣa vyāghracarmāṃbarāvṛtam /

bhūtibhūṣitasarvāṅgaṃ nāgabhūṣaṇabhūṣitam // NarP_1,125.17 //

rudrākṣamālayā śaśvacchobhitaṃ candraśekharam /

taṃ dṛṣṭvā nārado viprā bhaktinamrātmakandharaḥ // NarP_1,125.18 //

nanām śirasā tasya pādayorjagadīśituḥ /

tataḥ prasannamanasā stutvā vāgbhirvṛṣadhvajam // NarP_1,125.19 //

niṣasādājñayā sthāṇoḥ satkṛto yogibhistadā /

athāpṛcchacca kuśalaṃ nāradaṃ jagatāṃ guruḥ // NarP_1,125.20 //

sa ca prāha prasādena bhavataḥ sarvamasti me /

sarveṣāṃ yogivaryāṇāṃ śṛṇvatāṃ tatra vāḍavāḥ // NarP_1,125.21 //

papraccha śāṃbhivaṃ jñānaṃ paśupāśavimokṣaṇam /

sa śivaḥ sādaraṃ tasya bhaktyā saṃtuṣṭamānasaḥ // NarP_1,125.22 //

yogamaṣṭāṅgasaṃyuktaṃ prāha praṇatavatsalaḥ /

sa labdhvā śāṃbhavaṃ jñānaṃ śaṅkarāllokaśaṅkarāt // NarP_1,125.23 //

suprasannamanā natvā yayau nārāyaṇāntikam /

tatrāpi nārado 'bhīkṣṇaṃ gatāgataparāyaṇaḥ // NarP_1,125.24 //

sevitaṃ yogibhiḥ siddhairnārāyaṇamatoṣayat /

etadvaḥ kīrtitaṃ viprā nāradīyaṃ mahanmayā // NarP_1,125.25 //

upākhyānaṃ vedasamaṃ sarvaśāstranidarśanam /

catuṣpādasamāyuktaṃ śṛṇvatāṃ jñānavarddhanam // NarP_1,125.26 //

ya etatkīrtayedviprā nāradīyaṃ śivālaye /

samāje dvijamukhyānāṃ tathā keśavamandire // NarP_1,125.27 //

mathurāyāṃ prayāge ca puruṣottamasannidhau /

setau kāñcyāṃ kuśasthalyāṃ gaṅgādvāre kuśasthale // NarP_1,125.28 //

puṣkareṣu nadītīre yatra kutrāpi bhaktimān /

sa labhetsarvaya jñānāṃ tīrthānāṃ ca phalaṃ mahat // NarP_1,125.29 //

dānānāṃ cāpi sarveṣāṃ tapasāṃ vāpyaśeṣataḥ /

upavāsaparo vāpi haviṣyāśī jitendriyaḥ // NarP_1,125.30 //

śrotā caiva tathā vaktā nārāyaṇaparāyaṇaḥ /

śivabhaktirato vāpi śṛṇvan siddhimavāpnuyāt // NarP_1,125.31 //

asninnaśeṣapuṇyānāṃ siddhīnāṃ ca samudbhavaḥ /

kathitaḥ sarvapāpaghnaḥ paṭhatāṃ śṛṇvatāṃ sadā // NarP_1,125.32 //

kalidoṣaharaṃ puṃsāṃ sarvasaṃpattivarddhanam /

sarveṣāmīpsitaṃ cedaṃ sarvajñānaprakāśakam // NarP_1,125.33 //

śaivānāṃ vaiṣṇavānāṃ ca śāktānāṃ sūyasevinām /

tathaiva gāṇapatyānāṃ varṇāśramavatāṃ dvijāḥ // NarP_1,125.34 //

tapasāṃ ca vratānāṃ ca phalānāṃ saṃprakāśakam /

mantrāṇāṃ caiva yantrāṇāṃ vedāṅgānāṃ vibhāgaśaḥ // NarP_1,125.35 //

tathāgamānāṃ sāṃkhyānāṃ vedānāṃ caiva saṃgraham /

ya etatpaṭhate bhaktyā śṛṇuyādvā samāhitaḥ // NarP_1,125.36 //

sa labhedvāñchitānkāmāndevādiṣvapi durlabhān /

śrutvedaṃ nāradīyaṃ tu purāṇaṃ vedasaṃmitam // NarP_1,125.37 //

vācakaṃ pūjayedbhaktyā dhanaratnāṃśukādibhiḥ /

bhūmidānairgavāṃ dānai ratnadānaiśca saṃtatam // NarP_1,125.38 //

hastyaśvarathadānaiśca prīṇayetsatataṃ gurum /

yastu vyākurute viprāḥ purāṇaṃ dharmasaṃgraham // NarP_1,125.39 //

caturvargapradaṃ nṝṇāṃ ko 'nyastatsadṛśo guruḥ /

kāyena manasā vācā dhanādyairapi saṃtatam // NarP_1,125.40 //

priyaṃ samācarettasya gurorddharmopadeśinaḥ /

śrutvā purāṇaṃ vidhivaddhomaṃ kṛtvā surārcanam // NarP_1,125.41 //

brāhmaṇānbhojayetpaścācchataṃ miṣṭānnapāyasaiḥ /

dakṣiṇāṃ pradadecchaktyā bhaktyā prīyeta mādhavaḥ // NarP_1,125.42 //

yathā śreṣṭhā nadī gaṅgā puṣkaraṃ ca saro yathā /

kāśī purī nago merurdevo nārāyaṇo hariḥ // NarP_1,125.43 //

kṛtaṃ yugaṃ sāmavedo dhenurvipro 'nnamaṃbu ca /

mārgo mṛgendraḥ puruṣo 'śvatthaḥ prahlāda ānanam // NarP_1,125.44 //

uccaiḥ śravā vasaṃtaśca japaḥ śeṣor'yamā dhanuḥ /

pāvako viṣṇurindraśca kapilo vākpatiḥ kaviḥ // NarP_1,125.45 //

arjuno hanumāndarbhaścittaṃ citrarathoṃ'bujam /

urvaśī kāñcanaṃ yadvacchreṣṭāścaite svajātiṣu // NarP_1,125.46 //

tathaiva nāradīyaṃ tu purāṇeṣu prakīrtitam /

śāntirastu śivaṃ cāstu sarveṣāṃ vo dvijottamāḥ // NarP_1,125.47 //

gamiṣyāmi guroḥ pārṃśvaṃ vyāsasyāmitatejasaḥ /

ityuktvābhyarcitaḥ sūtaḥ śaunakādyairmahātmabhiḥ // NarP_1,125.48 //

ājñaptaśca punaḥ sarvairdarśanārthaṃ guroryayau /
te 'pi sarve dvijaśreṣṭhāḥ śaunakādyāḥ samāhitāḥ /
śrutaṃ samyaganuṣṭhāya tatra tasthuśca satriṇaḥ // NarP_1,125.49 //

kalikalmaṣaviṣanāśanaṃ hariṃ yo japapūjanavidhibheṣajopasevī /

sa tu nirviṣamanasā sametya yāgaṃ labhate satamabhīpsitaṃ hi lokam // NarP_1,125.50 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇe bṛhadupākhyāne caturthapāde purāṇamahimāvarṇanaṃ nāma pañcaviṃśottaraśatatamo 'dhyāyaḥ

samāptoyaṃ bṛhannāradīyapurāṇasya pūrvabhāgaḥ

śrīrādhāmadanamohano jayati tarām

uttarabhāgaḥ

śrīgaṇeśāya namaḥ

śrīkṛṣṇāya namaḥ

pāntu vo jaladaśyāmāḥ śārṅgajyāghātakarkaśāḥ /

trailokyamaṇḍapastaṃbhāścatvāro haribāhavaḥ // NarP_2,1.1 //

surada suraśiroratnanighṛṣṭamaṇirañjitam /

haripādāṃbujadvandvamabhīṣṭaptadamastu naḥ // NarP_2,1.2 //

māndhātovāca
pāpendhanasya ghorasya śuṣkārdrasya dvijottama /
kovahnirdahate tasya tadbhavānvaktumarhati // NarP_2,1.3 //

nājñātaṃ triṣu lokeṣu caturmukhasamudbhava /

vidyate tava viprendra trividhasya suniścitam // NarP_2,1.4 //

ajñātaṃ pātakaṃ śuṣkaṃ jñātaṃ cārdramudāhṛtam /

bhāvyaṃ vāpyathavātītaṃ vartamāna vadasva naḥ // NarP_2,1.5 //

vahnino kena tadbhasma bhavedetanmataṃ mama /
vasiṣṭaṃ uvāca
śrūyatāṃ nṛpaśārdūla vahninā yena tadbhavet // NarP_2,1.6 //

bhasma śuṣkaṃ tathārdraṃ ca pāpamasya hyeśeṣataḥ // NarP_2,1.7 //

avāpya vāsaraṃ viṣṇoryo naraḥ saṃyatendriyaḥ /

upavāsaparo bhūtvā pūjayenmadhusūdanam // NarP_2,1.8 //

sa dhātrīsnānasahito rātrau jāgaraṇānvitaḥ /

viśodhayati pāpāni kitavo hi yathā dhanam // NarP_2,1.9 //

ekadāśīsamākhyena vahninā pātakendhanam /

bhasmatāṃ yāti rājendra api janmaśatodbhavam // NarP_2,1.10 //

nedṛśa pāvanaṃ kiñcinnārāṇāṃ bhūpa vidyate /

yādṛśaṃ padmanābhasya dinaṃ pātakahānidam // NarP_2,1.11 //

tāvatpāpāni dehe 'smiṃstiṣṭhanti manujādhipa /

yāvannopavasejjantuḥ padmanābhadimaṃ śubham // NarP_2,1.12 //

aśvamedhasahasrāṇi rājasūyaśatāni ca /

ekādaśyupavāsasya kalāṃ nārhanti ṣoḍaśīm // NarP_2,1.13 //

ekādaśendriyaiḥ pāpaṃ yatkṛtaṃ bhavati prabho /

ekādaśyupavāsena tatsarvaṃ vilayaṃ vrajet // NarP_2,1.14 //

ekādaśīsamaṃ kiñcitpāpanāśaṃ na vidyate /

vyājenāpi kṛtā rājanna darśayati bhāskarim // NarP_2,1.15 //

svargamokṣapradā hyeṣā rājyaputrapradāyinī /

sukalatrapradā hyeṣā śarīrārogyadāyinī // NarP_2,1.16 //

na gaṅgā na gayā bhūpa na kāśī na ca puṣkaram /

na cāpi kairavaṃ kṣetraṃ na revā na ca devikā // NarP_2,1.17 //

yamunā candrabhāgā ca puṇyā bhūpa harerdināt /

anāyāsena rājendra prāpyate harimandiram // NarP_2,1.18 //

rātrau jāmaraṇa kṛtvā samupoṣya harerdinam /

sarvapāpavinirmukto viṣṇuloke vrajennaraḥ // NarP_2,1.19 //

daśaiva mātṛke pakṣe daśa rājendra paitṛke /

bhāryāyā daśa pakṣe ca puruṣānuddharettathā // NarP_2,1.20 //

ātmānamapi rājendra sa nayedvaiṣṇavaṃ puram /

cintāmaṇisamā hyeṣā athavāpi nidheḥ samā // NarP_2,1.21 //

saṃkalpapādapaprakhyā vedavākyopamāthavā /

dvādaśīṃ ye prapannā hi narā naravarottama // NarP_2,1.22 //

te dvandvabāhavo jātā nāgārikṛtavāhanāḥ /

sragviṇaḥ pītavastrāśca prayānti harimandiram // NarP_2,1.23 //

eṣa prabhāvo hi mayā dvādaśyāḥ parikīrtitaḥ /

pāpendhanasya ghorasya pāvakākhyo mahīpate // NarP_2,1.24 //

harerddinaṃ sadopoṣyaṃ narairdharmaparāyaṇaiḥ /

icchadbhirvipulānyogānputrapautrādikāṃstathā // NarP_2,1.25 //

haridinamiha martyo yaḥ karotyādareṇa naravara sa tu kukṣiṃ māturāpnoti naiva /

bahuvṛjinasameto 'kāmataḥ kāmato vā vrajati padamanantaṃ lokanāthasya viṣṇoḥ // NarP_2,1.26 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge dvādaśīmāhātmyavarṇanaṃ nāma prathamo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭa uvāca
imamevārthamuddiśya naimiṣāraṇyavāsinaḥ /
papracchurmunayaḥ sūtaṃ vyāsaśiṣyaṃ mahāmatim // NarP_2,2.1 //

sa tu pṛṣṭo mahābhāga ekādaśyāḥ suvistaram /

māhātmyaṃ kathayāmāsa upavāsavidhiṃ tathā // NarP_2,2.2 //

tadvākyaṃ sūtaputrasya śrutvā dvijavarottamāḥ /

māhātmyaṃ cakriṇaścāpi sarvapāpaugha śāntidam // NarP_2,2.3 //

punaḥ papracchuramalaṃ sūtaṃ paurāṇikaṃ nṛpa /

aṣṭādaśa purāṇāni bhavān jānāti mānada // NarP_2,2.4 //

kānīnasya prasādenaḥ mahābhāratamapyuta /

tannāsti yanna vetsi tvaṃ purāṇeṣu smṛtiṣvapi // NarP_2,2.5 //

carite raghunāthasya śatakoṭipravistare /

asmākaṃ saṃśayaḥ kaściddhṛdaye saṃpravartate // NarP_2,2.6 //

taṃ bhavānarhati cchettuṃ yāthārthyena suvistarāt /

titheḥ prāntamupoṣyaṃ syādāhosvinmūlameva ca // NarP_2,2.7 //

daive paitrye samākhyāhi nāvedyaṃ vidyate tavala /
sautiruvāca
titheḥ prāntaṃ surāṇāṃ hi upoṣyaṃ prītivarddhanam // NarP_2,2.8 //

mūlaṃ titheḥ pitṝṇāṃ tu kālajñaiḥ priyamīritam /

ataḥ prāntamupoṣyaṃ hi titherdaśaphalepsubhiḥ // NarP_2,2.9 //

mūlaṃ hi pitṛtṛptyarthaṃ vijñeyaṃ dharmakāṅkṣibhiḥ /

pūrvaviddhā na kartavyā dvitīyā cāṣṭamī tathā // NarP_2,2.10 //

ṣaṣṭhī caikādaśī bhūpa dharmakāmārthalipsubhiḥ /

pūrvaviddhā dvijaśreṣṭhāḥ kartavyā saptamī sadā // NarP_2,2.11 //

darśaśca paurṇamāsaśca pituḥ sāṃvatsaraṃ dinam /

pūrvaviddhānimāṃstyaktvā narakaṃ pratipadyate // NarP_2,2.12 //

hāniṃ ca saṃtaterbhūpadaurbhāgyaṃ samavāpnuyāt /

etacchrutaṃ mayā viprāḥ kṛṣṇadvaipāyanātpurā // NarP_2,2.13 //

ādityodayavelāyāṃ yāstokāpi tithirbhavet /

pūrvaviddhā tu mantavyā prabhūtā nodayaṃ vinā // NarP_2,2.14 //

pāraṇe maraṇe nṝṇāṃ tithistātkālikī smṛtā /

pitrye 'stamanavelāyāṃ sparśe pūrṇā nigadyate // NarP_2,2.15 //

na tatrodayinī grāhyā daivasyodayikī tithiḥ /

pratyahaṃ śodhayetprājñastithiṃ daivajñacintakāt // NarP_2,2.16 //

tithipramāṇaṃ viprendrāḥ kṣapākaradivākarau /

candrārkacāravijñānātkālaṃ kālavido viduḥ // NarP_2,2.17 //

pūrvāyāḥ saṃgadoṣeṇa na yogyāstāḥ prapūjane /

varjayanti narāstajjñā yāmāṃśca caturo dvijāḥ // NarP_2,2.18 //

ata ūrddhvaṃ pravakṣyāmi snānapūjāvidhikramam /

na divā śuddhimāpnoti tadā rātrau vidhīyate // NarP_2,2.19 //

dinakāryamaśeṣaṃ hi kartavyaṃ śarvarīmukhe /

vidhireṣa mayā khyāto narāṇāmupavāsinām // NarP_2,2.20 //

alpāyāmatha viprendrā dvādaśyāmaruṇodaye /

snānārcanakriyā kāryyā dānahomādisaṃyutā // NarP_2,2.21 //

trayodaśyāṃ pāraṇe pṛthivīphalam /

śatayajñādhikaṃ vāpi naraḥ prāpnotyasaṃśayam // NarP_2,2.22 //

etasmātkāraṇādviprāḥ pratyūṣe snānamācaret /

pitṛtarpaṇasaṃyuktaṃ na dṛṣṭvā dvādaśīdinam // NarP_2,2.23 //

mahāhānikarā hyeṣā dvādaśī laṅghitā nṛbhiḥ /

karoti dharmaharaṇamasnāteva sarasvatī // NarP_2,2.24 //

kṣaye vāpyathavā vṛddhau saṃprāpte vā dinodaye /

upoṣyā dvādaśī puṇyā pūrvaviddhāṃ vivarjayet // NarP_2,2.25 //

brāhmaṇa uvāca
yadā ca prāpyate sūta dvādaśyāṃ pūrvasaṃbhavā /
tadopavāso hi kathaṃ kartavyo mānavairvada // NarP_2,2.26 //

upavāsadinaṃ viddhaṃ yadā bhavati pūrvayā /

dvitīye 'hni yadā na syātsvalpāpyekādaśī tithiḥ // NarP_2,2.27 //

tatropavāso vihitaḥ kathaṃ tadvada sūtaja /
sautiruvāca
yadā na prāpyate viprā dvādaśyāṃ pūrvasambhavam // NarP_2,2.28 //

ravicandrārkajāhaṃ tu tadopoṣyaṃ paraṃ dinam /

bahvā gamavirodheṣu brāhmaṇeṣu vivādiṣu // NarP_2,2.29 //

upoṣyā dvādaśī puṇyā trayodaśyāṃ tu pāraṇam /

ekādaśyāṃ tu viddhāyāṃ saṃprāpte śravaṇe tathā // NarP_2,2.30 //

upoṣyā dvādaśī puṇyā pakṣayorubhayorapi /

eṣa vo nirṇayaḥ prokto mayā śāstravinirṇayāt // NarP_2,2.31 //

kimanyacchrotukāmā hi tadbhavanto bruvantu me /
ṛṣaya ūcuḥ
yugādīnāṃ vadavidhiṃ saute samyagyathātatham // NarP_2,2.32 //

ravisaṃkrātikādīnāṃ nāvedyaṃ vidyate tava /
sautiruvāca
dve śukle dve tathā kṛṣṇe yugādyāḥ kavayo viduḥ // NarP_2,2.33 //

śukle pūrvāhṇike grāhye kṛṣṇe grāhye 'parāhṇike /

ayanaṃ dinabhāgāḍhyaṃ saṃkramaḥ ṣoḍaśaḥ palaḥ // NarP_2,2.34 //

pūrve tu dakṣiṇe bhāge vyatīte cottaro mataḥ /

madhyakāle tu viṣuve tvakṣayā parikīrtitā // NarP_2,2.35 //

jñātvā viprāstithiṃ samyaksāṃvatsarasamīritām /

kartavyo hyupavāsastu anyathā narakaṃ vrajet // NarP_2,2.36 //

pūrvaviddhāṃ prakurvāṇo naro dharmaṃ nikṛntati /

saṃtatestu vināśāya saṃpadāṃ haraṇāya ca // NarP_2,2.37 //

palavedhe 'pi viprendrā daśamyā varjayecchivām /

surāyā bindunā spṛṣṭa yathā gaṅgājalantyajet // NarP_2,2.38 //

śvahataṃ pañcagavyaṃ ca daśamyā dūṣitāṃ tyajet /

ekādaśīṃ dvijaśreṣṭhāḥ pakṣayorubhayorapi // NarP_2,2.39 //

pūrvaviddhā purā dattā sā tithiryadumaulinā /

dānavebhyo dvijaśreṣṭhāḥ prīṇanārthaṃ mahātmanām // NarP_2,2.40 //

akāle yaddhanaṃ dattamapātrebhyo dvijottamāḥ /

saṃkrudvairapi yaddattaṃ yaddattaṃ cāpyasatkṛtam // NarP_2,2.41 //

pūrvaviddhatithau dattaṃ taddattamasureṣvatha /

yaducchiṣṭena dattaṃ tu yaddattaṃ patiteṣvapi // NarP_2,2.42 //

strījeteṣu ca yaddattaṃ yaddattaṃ jalavarjitam /

punaḥ kīrtanasaṃyuktaṃ taddattamasureṣu vai // NarP_2,2.43 //

tasmādviprā na kartvyā viddhāpyekādaśī tithiḥ /

yathā hantipurā puṇyaṃ śrāddhaṃ ca vṛṣalīpatiḥ // NarP_2,2.44 //

dattaṃ japtaṃ hutaṃ snātaṃ tathā pūjā kṛtā hareḥ /

tithau viddhe kṣayaṃ yāti tamaḥ sūryodaye yathā // NarP_2,2.45 //

jīrṇaṃ patiṃ yauvanagarvitā yathā tyajanti nāryo jhaṣaketunārditāḥ /

tathā hi vedhaṃ vibudhāstyajanti tithyantaraṃ dharmavivṛddhaye sadā // NarP_2,2.46 //

śrībṛhannāradīyapuraṇottarabhāge tithivicāro nāma dvitīyo 'dhyāyaḥ

ṛṣaya ūcuḥ
vistareṇa samākhyā hi viṣṇorārādhanakriyām /
yayā toṣaṃ samāyāti pradadāti samīhitam // NarP_2,3.1 //

lakṣmībhartājagannāthohyaśeṣāghaughanāśanaḥ /

karmaṇā kena sa prīto bhavedyaḥ sacarācaraḥ // NarP_2,3.2 //

sautiruvāca
bhaktigrāhyo hṛṣīkeśo na dhanairddharaṇīdhara /
bhaktyā saṃpūjito viṣṇuḥ pradadāti manoratham // NarP_2,3.3 //

tasmādviprāḥ sadā bhaktiḥ karttavyā cakrapāṇinaḥ /

janenāpi jagannāthaḥ pūjitaḥ kleśahā bhavet // NarP_2,3.4 //

paritoṣaṃ vrajatyāśutṛṣitastu jalairyathā /

atrāpi śrūyate viprā ākhyānaṃ pāpanāśanam // NarP_2,3.5 //

rukmāṅgadasya saṃvādamṛṣiṇā gautamena hi /

āsīdgrukmāṅgado rājā sārvabhaumaḥ kṣamānvitaḥ // NarP_2,3.6 //

kṣīraśāyipriyo bhakto harivāsaratatparaḥ /

nānyaṃ paśyati deveśātpadmanābhānmahīpatiḥ // NarP_2,3.7 //

paṭahaṃ vāraṇe dhṛtvā vādayeddhari vāsare /

aṣṭavarṣādhiko yastu pañcāśītyūnavarṣakaḥ // NarP_2,3.8 //

bhunakti mānavo hyadya viṣṇorahani mandadhīḥ /

sa me daṇḍyaścaga vadhyaśca nirvāsyo nagarādbahiḥ // NarP_2,3.9 //

pitā ca yadi vā bhrātā putro bhāryā suhṛnmama /

padmanābhadine bhoktā nigrāhyo dasyuvadbhavet // NarP_2,3.10 //

dadaghvaṃma vipramukhyabhyo majjadhvaṃ jāhnavījale /

mameda vacanaṃ śṛtvā rājyaṃ bhuñjīta māmakam // NarP_2,3.11 //

vāsare vāsare viṣṇoḥ śuklapakṣe mahīpatiḥ /

aśukle tu viśeṣeṇa paṭahe hemasaṃpuṭe // NarP_2,3.12 //

evaṃ praghuṣṭe bhūpena sarvabhūmau dvijottamāḥ /

gacchidbhiḥ saṃkulo mārgaḥ kṛto kṛto lokairharerdvijāḥ // NarP_2,3.13 //

ye kecinnidhanaṃ yānti bhūpālaviṣaye narāḥ /

jñānātpramādato vāpi te yānti harimandiram // NarP_2,3.14 //

avaśyaṃ vaiṣṇavo lokaḥ prāpyate mānavairdvijāḥ /

vyājenāpi prakurvāṇairdvādaśīṃ pāpanāśinīm // NarP_2,3.15 //

so 'śnāti pārthivaṃ pāpaṃ yo 'śnāti harivāsare /

sa prāpnoti dharādharmaṃ yo nāśnāti harerdine // NarP_2,3.16 //

brāhmaṇo naiva hantavya ityeṣā vaidikī smṛtiḥ /

ekādaśyāṃ na bhoktavyaṃ pakṣayorubhayorapi // NarP_2,3.17 //

vailakṣyamagamadrājā ravisūnurdvijottamāḥ /

lekhyakarmaṇi viśrāntaścitragupto 'bhavattadā // NarP_2,3.18 //

saṃmārjitāni lekhyāni pūrvakarmodbhavāni ca /

gacchanti vaiṣṇavaṃ lokaṃ svadharmairmānavāḥ kṣaṇāt // NarP_2,3.19 //

śūnyā stu nirayāḥ sarve pāpaprāṇivivarjitāḥ /

bhagno yāmyo 'bhavanmārgo dvādaśādityatāpitaḥ // NarP_2,3.20 //

sarve hi garuḍārūḍhā janā yānti hareḥ padam /

devā nāmapi ye lokāste śūnyā hyabhavaṃstathā // NarP_2,3.21 //

utsannāḥ pitṛdevejyāstīrthadānādisatkriyāḥ /

muktvaikāṃ dvādaśīṃ martyā nānyaṃ jānanti te vratam // NarP_2,3.22 //

śūnye triviṣṭape jāte śūnye ca narake tathā /

nārado dharmarājānaṃ gatvā cedamuvāca ha // NarP_2,3.23 //

nārada uvāca
nākrandaḥ śrūyate rājan prāṅgaṇe narakeṣvatha /
na cāpi kriyate lekhyaṃ kiñcidduṣkṛtakarmaṇām // NarP_2,3.24 //

citragupto muniriva sthito 'yaṃ maunasaṃyutaḥ /

kāraṇaṃ kiṃ na cāyānti pāpino yena te gṛham // NarP_2,3.25 //

māyādaṃbhasamākrāntā duṣṭakarmaratāstathā /

evamukte tu vacane nāradena mahātmanā // NarP_2,3.26 //

prāha vaivasvato rājā kiñciddainyasamanvitaḥ /
yama uvāca
yo 'yaṃ nārada bhūpālaḥ pṛthivyāṃ sāṃprataṃ sthitaḥ // NarP_2,3.27 //

sa hi bhakto hṛṣīkeśe purāṇapuruṣottame /

prabodhayati rājendraḥ sa janaṃ paṭahena hi // NarP_2,3.28 //

na bhoktavyaṃ na bhoktavyaṃ saṃprāpte harivāsare /

ye kecidbhuñjate martyāste me daṇḍeṣu yānti hi // NarP_2,3.29 //

tadbhayāddhi janāḥ sarve dvādaśīṃ samupāsate /

vyājenāpi munuśreṣṭha dvādaśyāṃ samupoṣitāḥ // NarP_2,3.30 //

prayānti vaiṣṇavaṃ lokaṃ dāhapralayavarjitam /

dvādaśīsevanāllokāḥ prāyānti harimandiram // NarP_2,3.31 //

tena rājñā dvijaśreṣṭha mārgā luptā mamādhunā /

kṛta hi narakāḥ śūnyā lokāścāpi divaukasām // NarP_2,3.32 //

viśrāntaṃ lekhakerlekhyaṃ likhitaṃ mārjitaṃ janaiḥ /

ekādaśyupavāsasya māhātmyena dvijottama // NarP_2,3.33 //

brahmahatyādipāpāni abhuktvaiva janā dvija /

samupoṣya dinaṃ viṣṇoḥ prayānti harimandiram // NarP_2,3.34 //

so 'haṃ kāṣāṭamṛgeṇaiva tulyo jāto mahāmune /

netrahīnaḥ karṇahīnaḥ saṃdhyāhīno dvijo yathā // NarP_2,3.35 //

strījito vā pumānyadvatṣaṇḍho vā pramadāpatiḥ /

tyaktakāmastvahaṃ brahmaṃllokapālatvamīdṛśam // NarP_2,3.36 //

yāsyāmi brahmaloke vai duḥkhaṃ jñāpayituṃ svakam /

nirvyāpāro niyogī tu niyoge yastu tiṣṭhati // NarP_2,3.37 //

svāmivittaṃ samaśnāti sa yāti narakaṃ dhruvam /
sautiruvāca
evamuktvā yamo viprā nāradena samanvitaḥ // NarP_2,3.38 //

yayau virañcisadanaṃ citracisadanaṃ citraguptena cānvitaḥ /

sa dadarśa samāsīnaṃ mūrtāmūratajanāvṛtam // NarP_2,3.39 //

vedāśrayaṃ jagadbījaṃ sarveṣāṃ prapitāmaham /

svabhavaṃ bhūtanilayamoṅkārākhyamakalmaṣam // NarP_2,3.40 //

śuciṃ śucipadaṃ haṃsaṃ brahmāṇaṃ darbhalāñchanam /

upāsyamānaṃ vividhairlokapālairdigīśvaraiḥ // NarP_2,3.41 //

itihāsapurāṇaiśca vedaurvegrahasaṃsthitaiḥ /

mūrtimadbhiḥ samudraiśya nadībhiśca sarovaraiḥ // NarP_2,3.42 //

dehadhṛgbhistathā vṛkṣairaśvatthādyairviśeṣataḥ /

vāpīkūpataḍāgādyairmūrtimadbhiśca parvataiḥ // NarP_2,3.43 //

ahorātraistathā pakṣairmāsaiḥ saṃvatsarairdvijāḥ /

kalākāṣṭhānimeṣaiśca ṛtubhiścāyanairyugaiḥ // NarP_2,3.44 //

manvantaraistathā kalpairnimeṣairunmiṣairapi /

ṛkṣairyogaiśca karaṇaiḥ paurṇamāseṃdusaṃkṣayaiḥ // NarP_2,3.45 //

sukhairduḥkhaistathā dvandvairlābhālābhairjayājayaiḥ /

satyānṛtaiśca deveśo veṣṭito dharmapāvakaḥ // NarP_2,3.46 //

karmavidbhiśca puruṣairanupairupāsyate /

sattvena rajasā caiva tamasā ca pitāmahaḥ // NarP_2,3.47 //

śāntamūḍhātighoraiśca vikāraiḥ prākṛtairvibhuḥ /

vāyunā śleṣmapittābhyāṃ mūrtairātaṅkanāmabhiḥ // NarP_2,3.48 //

ānandena ca viśvātmā paradharmaṃ samāśritaḥ /

anuktairapi bhūtaiśca saṃvṛto lokakṛtsvayam // NarP_2,3.49 //

duruktaiḥ kaṭuvākyādyairmūrtimadbhirupāsyate /

teṣāṃ madhye 'viśatsauriḥ savrīḍeva vadhūryathā // NarP_2,3.50 //

vilokayannadhobhāgaṃ namravaktro vyadarśayat /

te praviṣṭaṃ yamaṃ dṛṣṭvā sakāyasthaṃ sanāradam // NarP_2,3.51 //

vismitākṣā mithaḥ procuḥ kimayaṃ bhāskaristviha /

saṃprāpto hi lokakaraṃ draṣṭuṃ devaṃ pitāmaham // NarP_2,3.52 //

nirvyāpāraḥ kṣaṇaṃ nāsti yo 'yaṃ vyagro raveḥ sutaḥ /

so 'yamabhyāgataḥ kasmātkañcitkṣemaṃ divaukasām // NarP_2,3.53 //

āścaryātiśayaṃ manye yanmārjitapaṭastvayam /

lekhakaḥ samanuprāpto dainyena mahatānvitaḥ // NarP_2,3.54 //

na kenacitpaṭo hyasya mārjito 'bhūcca dharmiṇā /

yanna dṛṣṭaṃ śrunta vāpi tadihaiva pradṛśyate // NarP_2,3.55 //

evamuccaratāṃ teṣāṃ bhūtānāṃ kṛtaśāsanaḥ /

nipapātāgrato viprā brahmaṇo ravinandanaḥ // NarP_2,3.56 //

mūlacchinno yathā śākhī trāhi trāhīti saṃrudan /

paribhūto 'smi deveśa yanmārjitapaṭaḥ kṛtaḥ // NarP_2,3.57 //

tvayā nāthena vidhuraṃ paśyāmi kamalāsana /

evaṃ bruvansa niśceṣṭo babhūva dvijasaṃttamāḥ // NarP_2,3.58 //

tato halahalāśabdaḥ sabhāyāṃ samavartata /

yor'thaṃ rodayate lokānsarvānsthāvaraja gamān // NarP_2,3.59 //

so 'yaṃ roditi duḥkhārtaḥ kasmādvaivasvato yamaḥ /

athavā satyagātheyaṃ laukikī pratibhāti naḥ // NarP_2,3.60 //

janasantāpakartā yaḥ so 'cireṇopatapyate /

nahi duṣkṛtakarmā hi naraḥ prāpnoti śobhanam // NarP_2,3.61 //

tato nivārayāmāsa vāyusteṣāṃ vacastadā /

lokānāṃ samacittānāṃ mataṃ jñātvā hi vedhasaḥ // NarP_2,3.62 //

nivārya śaṅkāṃ mārtaṇḍiṃ śanairutthāpayan vibhuḥ /

bhujābhyāṃ sādhupīnābhyāṃ lokamūrtirudāradhīḥ // NarP_2,3.63 //

vihvalaṃ taṃ palāyantamāsane saṃnyaveśayat /

sakāyasthamuvācedaṃ vyomamūrtiṃ raveḥ sutam // NarP_2,3.64 //

kena tvamabhibhūto 'si kena sthānādvivāsitaḥ /

kenāpamārjito devapaṭo lokapaṭastava // NarP_2,3.65 //

brūhi sarvamaśeṣeṇa kuśaketurvadatvayam /
yaḥ prabhustāta sarveṣāṃ sa te kartā samunnatim /
apaneṣyati mārtaṇḍe duḥkhaṃ hṛdayasaṃsthitam // NarP_2,3.66 //

sa evamuktastu prabhañjanena dineśasūnustamatho babhāṣe /

vilokya vaktraṃ kuśaketusūnoḥ sagadgadaṃ mandamudīrayanvacaḥ // NarP_2,3.67 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottare bhāge yamasya brahmalokagamanaṃ nāma tṛtīyo 'dhyāyaḥ

yama uvāca
śṛṇu me vacanaṃ nātha pitāmaha pitāmaha /
maraṇādadhikaṃ deva yatpratāpasya khaṇḍanam // NarP_2,4.1 //

nispṛho nācaredyastu niyogaṃ padmasaṃbhava /

andhakūpe nipatati sa cāśu narake dhruvam // NarP_2,4.2 //

niyogī na niyogaṃ yaḥ karoti kamalāsana /

prabhorvittaṃ samaśnāti sa bhavetkāṣṭhakīṭakaḥ // NarP_2,4.3 //

yo 'śnāti lobhādvittāni prajābhyo vā mahīpateḥ /

niyogī narakaṃ yāti yāvatkalpaśatatrayam // NarP_2,4.4 //

ātmakāryaparo yastu svāminaṃ ca viluṃpati /

bhavedveśmani mandātmā ākhuḥ kalpaśatatrayam // NarP_2,4.5 //

niyogī yastu vai bhūtvā ātmaveśmani bhokṣyati /

bhṛtyānvai karmakaraṇe rājño mārjāratāṃ vrajet // NarP_2,4.6 //

so 'haṃ deva tavādeśāt prajā dharmeṇa śāsayan /

puṇyena puṇyakartāraṃ pāpaṃ pāpena karmaṇā // NarP_2,4.7 //

samyagvicārya munibhirgharmaśāstrādibhirvibho /

kalpādau vartamānasya yāvadyāvaddinaṃ tava // NarP_2,4.8 //

so 'haṃ tvadīyena vibho niyogenaiva śaknuyām /

kartuṃ rukmāṅgadenādya parābhūto hi bhūbhujā // NarP_2,4.9 //

bhayādyasya jagannātha pṛthivī sāgarāṃbarā /

na bhuṅkte vāsare viṣṇoḥ sarvapāpapraṇāśane // NarP_2,4.10 //

vihāya sarvadharmāṃstu vihāya pitṛpūjanam /

vihāya devapūjāṃ ca tīrthasnānādikastriyām // NarP_2,4.11 //

yogasāṃkhyāvubhau tyaktvā jñānaṃ jñeyaṃ ca mānada /

tyaktvā svādhyāyahomāṃśca kṛtvā pāpāni bhūriśaḥ // NarP_2,4.12 //

prayānti vaiṣṇavaṃ lokamupoṣya harivāsaram /

manujāḥ pitṛbhiḥ sārddhaṃ tathaiva ca pitāmahaiḥ // NarP_2,4.13 //

teṣāmapīha pitaraḥ pitṝṇāṃ pitarastathā /

tathā mātāmahā yānti māturye janakādayaḥ // NarP_2,4.14 //

teṣāmapi janetāro janitṝṇāṃ hi pūrvajāḥ /

etadduḥkhaṃ punardeva mama marmavibhedanam // NarP_2,4.15 //

priyāyāḥ pitaro yānti mārjayitvā lipiṃ mama /

pitṝṇāṃ bījato yasmāddhātryā kukṣau dhṛto yataḥ // NarP_2,4.16 //

yadekaḥ kurute karma tadekenaiva bhujyate /

tato 'nyasya kṛtaṃ brahmanbījaṃ dhātrīsamudbhavam // NarP_2,4.17 //

tārayetsa ubhau pakṣau yatpiṇḍo yasya vigrahaḥ /

na bhāryāyā bhavedvījaṃ na bhāryā kukṣidhāriṇī // NarP_2,4.18 //

kathaṃ tasyā jagannātha pakṣo yāti paraṃ padam /

jāmātuḥ puṇyamāhātmyattina me śiraso rujā // NarP_2,4.19 //

na me prayojanaṃ deva niyogenedṛśena vai /

ekādaśyupavāsī yaḥ sa māṃ tyaktvā vrajeddharim // NarP_2,4.20 //

kulatrayaṃ samuddhṛtya ātmanā saha padmaja /

tyaktvā tu māmakaṃ mārgaṃ prayāti harimandiram // NarP_2,4.21 //

na yajñaistādṛśairdeva gatiṃ prāpnoti mānavaḥ /

na tīrthairnāpi dānairvā na vratairviṣṇuvarjitaiḥ // NarP_2,4.22 //

na jale pāvake vāpi mṛtaḥ prāpnoti tāṃ gatim /

yogena saṃpraṇaṣṭo vā bhṛgupātena vā vidhe // NarP_2,4.23 //

tādṛśīṃ na gatiṃ yāti yādṛśīṃ vaiṣṇavavratī /

gatiṃ matimatāṃ śreṣṭha satyametadudīritam // NarP_2,4.24 //

harerdine dhātṛphalāṅgalipto vimuktavāñchārasabhojano naraḥ /

prayāti loke dharaṇīdharasya viduṣṭakarmāpi manuṣyajanmā // NarP_2,4.25 //

so 'haṃ nirāśo bhuvi hīnakarmā tavāgataḥ pādasarojayugmam /

vijñapti mātrābhayadāptikālaṃ kuruṣva sargasthitināsahetoḥ // NarP_2,4.26 //

māsyustadā pāpakṛto vihīnā yanmāmakairbhūtagaṇairmanuṣyāḥ /

niyantritāḥ śṛṅkhalarajjubandhanaiḥ samīpagā me vaśagā bhaveyuḥ // NarP_2,4.27 //

bhagnastu mārgo ravitāpayukto yadviṣṇusaṃghairatitīvrahastaiḥ /

vimucya kuṃbhīṃ sakalo janaughaḥ prayāti taddhāma parātparasya // NarP_2,4.28 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge yamavākyaṃ nāma caturtho 'dhyāyaḥ

yama uvāca
ghṛṣṭatāṃ samanuprāptaḥ panthā devasya cakriṇaḥ /
acchidrairgamyanānaiśca naraistribhuvanārcita // NarP_2,5.1 //

apramāṇamahaṃ manye lokaṃ viṣṇorjagatpate /

yo na pūryati lokaighaiḥ sarvasatvasaroruhaiḥ // NarP_2,5.2 //

mādhavāvasathainaiva samastena pitāmaha /

svakarmasthā vikarmasthāḥ śucayo 'śucayo 'pi vā // NarP_2,5.3 //

upoṣya vāsaraṃ viṣṇorlokaṃ yānti nṛpājñayā /

so 'smākaṃ hi mahān śatrurbhavatāṃ ca viśeṣataḥ // NarP_2,5.4 //

nigrāhyo jagatāṃnātha bhavennāstyatra saṃśayaḥ /

tena varṣasahasreṇa śāsitaṃ kṣitimaṇḍalam // NarP_2,5.5 //

aprameyo jano nīto vaiṣṇavaṃ harivallabham /

āropayitvā garuḍe kṛtvā rūpaṃ caturbhujam // NarP_2,5.6 //

pītavastrasusaṃvītaṃ sragviṇaṃ cārulopanam /

yadi sthāsyati deveśa mādhavyāṃ mādhavapriyaḥ // NarP_2,5.7 //

samastaṃ neṣyate lokaṃ viṣṇoḥ padamanāmayam /

eṣa daṇḍaḥ paṭo hyeṣa tava padbhyāṃ visarjitaḥ // NarP_2,5.8 //

lokapālatvamatulaṃ mārjita tena bhūbhujā /

rukmāṅgadena deveśa dhanyā sā sa dhṛto yayā // NarP_2,5.9 //

sarvaduḥkhavināśāya mātrṛjāto guṇādhikaḥ /

kimapatyena jātena mātuḥ kleśakareṇa hi // NarP_2,5.10 //

yo na tāpayate śatrūn jyeṣṭhe māsi yathā raviḥ /

vṛthāśūlā hi jananī jātā deva kuputriṇī // NarP_2,5.11 //

yasya na sphurate kīrtirghanastheva śatahradā /

yaḥ piturnoddharetpakṣaṃ vidyayā vā balena vā // NarP_2,5.12 //

māturjaṭharajo rogaḥ sa prasūto dharātale /

dharme cārthe ca kāme ca pratīpo yo bhavetsutaḥ // NarP_2,5.13 //

mātṛhā procyate sadbhirvṛthā tasyaiva jīvitam /

ekā hi vīrasūreva virañce nātra saṃśayaḥ // NarP_2,5.14 //

yayā rukmāṅgado jāto mallipemarjjanāya vai /

nedaṃ vyavasthitaṃ deva kṣitau kenāpi bhūbhujā // NarP_2,5.15 //

purāṇe 'pi jagannātha na śrutaṃ paṭamārjanam /
so 'haṃ na jāṃ mi kadācidāśa dṛṣṭvā kṣirīśaṃ harisevane sthitam /
pravādamānaṃ paṭahaṃ sughoraṃ pralopamānaṃ mamaviśmamārgam // NarP_2,5.16 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge yamavilāpanaṃ nāma pañcamo 'dhyāyaḥ

brahmovāca
kimāścaryaṃ tvayā dṛṣṭaṃ kathaṃ vā khidyate bhavān /
sadguṇeṣu ca saṃtāpaḥ sa tāpo maraṇāntikaḥ // NarP_2,6.1 //

yasyoccāraṇamātreṇa prāpyate paramaṃ padam /

tamupoṣya kathaṃ saure na gacchati narastviti // NarP_2,6.2 //

eko hi kṛṣṇasya kṛtaḥ praṇāmo daśāśvamedhāvabhṛthena tulyaḥ /

daśāśvamedhī punareti janma kaṣṇapraṇāmī na punarbhavāya // NarP_2,6.3 //

kurukṣetreṇa kiṃ tasya kiṃ kāśyā virajena vā /

jihvāgre vartate yasya harirityakṣaradvayam // NarP_2,6.4 //

brāhmaṇaḥ śvapacīṃ gacchan viśeṣeṇa rajasvalām /

annamaśnansurāpakvaṃ maraṇe yo hariṃ smaret // NarP_2,6.5 //

abhakṣyāgamyayorjātaṃ vihāya pāpasaṃcayam /

sa yāti viṣṇusāyujyaṃ vimukto bhavabandhanaiḥ // NarP_2,6.6 //

yannāmoccāraṇānmokṣaḥ kathaṃ na tadupoṣaṇe /

yasminsaṃgīyate so 'pi cintyate puruṣottamaḥ // NarP_2,6.7 //

līlayā coccareddevaṃ śṛṇuyācca janārdanam /

gaṅgāṃbhaḥ pūtapuṇyatve sa naraḥ samatāṃ vrajet // NarP_2,6.8 //

asmākaṃ jagatāṃnātho janmadaḥ puruṣottamaḥ /

kathaṃ śāsati durmedhāstasya vāsarasevinam // NarP_2,6.9 //

yastvaṃ na cūrṇitastaistu yastvaṃ baddho na tairdṛḍham /

tadasmākaṃ kṛtaṃ mānaṃ me tattvaṃ nāvabudhyase // NarP_2,6.10 //

yo niyogī na jānāti nṛpabhaktānvarān kṣitau /

kṛtsnāyāsena saṃyuktaḥ sa tairnigrāhyate punaḥ // NarP_2,6.11 //

rājeṣṭā na niyoktavyāḥ sāparādhā niyoginā /

svāmiprasādātsiddhāste vininyurvvai niyoginam // NarP_2,6.12 //

evaṃ hi pāpakartāraḥ praṇatā ye janārdane /

kathaṃ saṃyamitā teṣāṃ bālyādbhāskaranandana // NarP_2,6.13 //

śaivairbhāskarabhaktairvā madbhaktairvā divākare /

karomi tava sāhāyyaṃ haribhaktairna bhāskare // NarP_2,6.14 //

sarveṣāmeva devānāmādistupuruṣottamaḥ // NarP_2,6.15 //

madhusūdanabhaktānāṃ nigraho nopapadyate /

vyājenāpi kṛtā yaistu dvādaśī pakṣayordvayoḥ // NarP_2,6.16 //

taiḥ kṛte avamāne tu tava nāhaṃ sahāyavān /
kṛte sahāye tava sūryasūno bhavedanītirmama dehaghātinī /
viparyayo brahmapadātsupuṇyātkṛteva mārge saha viṣṇubhaktaiḥ // NarP_2,6.17 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge brahmavākyaṃ nāma ṣaṣṭho 'dhyāyaḥ

prāptaṃ tāta mayā sārddhaṃ vedāṅghrinamane hitam /

nāhaṃ gacchāmi yogāntaṃ punareva jagatpate // NarP_2,7.1 //

praśāsati mahīṃ bhūpehāṭakāṅgadasaṃjñake /

tamekaṃ devatāśreṣṭhaṃ saṃprāpte harivāsare // NarP_2,7.2 //

yadi cālayase dhairyāttato 'haṃ tava kiṅkaraḥ /

sa me śatrurmahāndeva tena luptaḥ paṭo mama // NarP_2,7.3 //

tamekaṃ bhojayitvā tu kārṣṇe 'hani mahīpatim /

kṛtakṛtyo bhaviṣyāmi gayāpiṇḍaprado yathā // NarP_2,7.4 //

adya prabhṛti deveśoyairnaraiḥ saṃsmṛto hariḥ /

upoṣitaḥ stutovāpi na niyamyā mayā hi te // NarP_2,7.5 //

haririti sahasā ye saṃgṛṇanticchalena jananijaṭharamārgātte vimukte vimuktā hi martyāḥ /
mama paṭavilipiṃ te no viśanti pravīṇā divicaravarasaṃghaiste namasyā bhavanti /
sautiruvāca // NarP_2,7.6 //

vaivasvatasya kāryeṇa tatsammānacikīrṣayayā /

rcitayāmāsa deveśo viriñciḥ kuśalāñchanaḥ // NarP_2,7.7 //

cintayitvā kṣaṇaṃ devaḥ sarvabhūtaiśca bhūṣitaḥ /

bhūtatrāsanamātraṃ tu rūpaṃ sa jagṛhe vibhuḥ // NarP_2,7.8 //

tasminnutpādayāmāsa pramadāṃ lokamohinīm /

sarvayoṣidvarā devīmanasā nirbhitā babhau // NarP_2,7.9 //

sā babhūvāgratastasya sarvālaṅkārabhīṣitā /

dṛṣṭvā pitāmahastāṃ tu rūpadraviṇasaṃyutām // NarP_2,7.10 //

prāhemān paśyato hyetāṃ svakānvai kāmamohitān /

pratyavāyabhayādbrahyā cakṣuṣī saṃnyamīlayat // NarP_2,7.11 //

sarāgeṇeha manasā sarāgeṇeha cakṣuṣā /

cintayedvīkṣayedvāpi jananīṃ vā sutāmapi // NarP_2,7.12 //

vadhūṃ vā bhrātṛjāyāṃ vā gurobhāryāṃ nṛpastriyam /

sa yāti narakaṃ ghoraṃ saṃcintya śvapacīmapi // NarP_2,7.13 //

dṛṣṭvā hi pramadā hyetā yaḥ kṣobhaṃ vrajate naraḥ /

tasya janmakṛtaṃ puṇyaṃ vṛthā bhavati nānyathā // NarP_2,7.14 //

prasaṃge daśasāhasraṃ puṇyamāyāti saṃkṣayam /

puṇyasya saṃkṣayātpāpī pāṣāṇākhurbhaveddhruvam // NarP_2,7.15 //

tasmānna cintaye tprājño hyetā rāgeṇa cakṣuṣā /

jananyā api pādau tu nādeyau dvādaśābdikaiḥ // NarP_2,7.16 //

sutaistvabhyaṅgakaraṇe punaryauvanasaṃsthitaiḥ /

ṣaṣṭyatītāṃ suto 'bhyaṅge niyuñjīta vicakṣaṇaḥ // NarP_2,7.17 //

vṛddho vāpi yuvā vāpi na pādau dhāvayedvadhūm /

ubhayoḥ patanaṃ proktaṃ raurave 'ṅgārasaṃcaye // NarP_2,7.18 //

yā vadhūrdarśayedaṅgaṃ vivṛtaṃ śvaśurasya hi /
pāṇipādāhatā rājan krimibhakṣyā bhavettu sā /
vadhūhastena yaḥ pāpaḥ pādaśaucaṃ karoti hi // NarP_2,7.19 //

snānaṃ vāpyathavābhyaṅgaṃ tasyāpyevaṃvidhā gatiḥ /

sūcīmukhaiḥ kṛṣṇavaktrorbhujyate kalpasaṃsthitim // NarP_2,7.20 //

tasmānna vīkṣayennārīṃ sutāṃ vāpi vadhūṃ naraḥ /

sābhilāṣeṇa manasā tatkṣaṇātpatate naraḥ // NarP_2,7.21 //

evaṃ saṃcintayitvā ca sūkṣmāṃ dṛṣṭiṃ cakāra ha /

yadidaṃ vartulaṃ vaktraṃ sonnataṃ dṛśyate śubham // NarP_2,7.22 //

asthipañjarametaddhi carmamāṃsāvṛtaṃ tviti /

vasā medo 'tha nayane sojvale strīṣu saṃsthite // NarP_2,7.23 //

atyucchritamidaṃ māṃsaṃ stanayoḥ samavasthitam /

nimnāṃśatāṃ darśayati trivalī jaṭharasthitā // NarP_2,7.24 //

punarevādhikaṃ kṣiptaṃ māṃsaṃ jaghanavatmani /

mūtradvāramidaṃ guhyaṃ yatra mugdhaṃ jagattrayam // NarP_2,7.25 //

apānavāyunā juṣṭaṃ sadaiva pratikutsitam /

bhastrāvargādhikaṃ kṣiptaṃ māṃsaṃ jaghanavartmani // NarP_2,7.26 //

kṛtaṃ yadviddvidhā kāṣṭhaṃ tadvajjaṅghā dvidhā dhruvam /

śukrāsthipūritaṃ māṃsaiḥ kathaṃ sundaratāṃ vrajet // NarP_2,7.27 //

māṃsamedovasāsāre kiṃ sāraṃ dehināṃ vada /

viṣṭhāmūtramalaiḥ puṣṭe ko dehe rajyate naraḥ // NarP_2,7.28 //

evaṃ vicārya bahudhā viriñcirjñānacakṣuṣā /

dhairyaṃ kṛtvā va nārīṃ tāmuvāca gajagāminīm // NarP_2,7.29 //

yathāhi manasā sṛṣṭā mayā tvaṃ varavarṇinī /

tathā bhūtāsi cārvaṅgi mānasonmādakāriṇī // NarP_2,7.30 //

tamuvāca tadā sā tu praṇamya caturānanam /

paśya mūcchānvatanātha jagatsthāvarajaṅgamam // NarP_2,7.31 //

mohitaṃ mama rūpeṇa sayogi yadakalmaṣam /

sa nāsti triṣu lokeṣu yaḥ pumānmama darśanāt // NarP_2,7.32 //

bhavanta māditaḥ kṛtvā na kṣobhaṃ yāti padmaja /

ātmastutirna kartavyā kenacicchubhamicchatā // NarP_2,7.33 //

stavanānnarakaṃ yāti viśuddho 'pi ca mānavaḥ /

tathāpi stavanaṃ brahman kartavyaṃ kāryahetunā // NarP_2,7.34 //

sāhaṃ sṛṣṭā tvayā brahman kasyacitkṣobhaṇāya vai /

tamādiśa jagannātha kṣobhayiṣye na saṃśayaḥ // NarP_2,7.35 //

māṃ dṛṣṭvāpi kṣitau deva bhūdharaścāpi muhyati /

kiṃ punaścetanopetaḥ śvāsocchāsī narastviti // NarP_2,7.36 //

tathā coktaṃ purāṇeṣu nārīvīkṣaṇavarṇanam /

unmādakaraṇaṃ nṝṇāṃ duścaravratanāśanam // NarP_2,7.37 //

sanmārge tāvadāste prabhavati puruṣastāvadevendriyāṇāṃ lajjāṃ tāvadvidhatte vinayamapi samālaṃbate tāvadeva /

bhrūcāpākṣepayuktāḥ śravaṇapathagatā nīlapakṣmāṇa ete yāvallīlāvatīnāṃ na hṛdi dhṛtimuṣo dṛṣṭibāṇāḥ patanti // NarP_2,7.38 //

dhiktasya mūḍhamanasaḥ kukaveḥ kavitvaṃ yaḥ strīmukhaṃ ca śaśinaṃ ca samīkaroti /

bhrūkṣepavismitakaṭākṣanirīkṣanirīkṣitāni kopaprasādahasitāni kutaḥ śaśāṅke // NarP_2,7.39 //

pītaṃ hi madyaṃ manujena nātha karoti mohaṃ suvicakṣaṇasya /

smṛtā ca dṛṣṭā yuvatī nareṇa vimohayedeva surādhikā hi // NarP_2,7.40 //

mohanārthaṃ tvayā sṛṣṭā narāṇāṃ prapitāmaha /

tamādiśajagannātha trailokyaṃ mohayāmyaham // NarP_2,7.41 //

brahmovāca
satyamuktaṃ tvayā devi nāsādhyaṃ bhuvanatraye /
nāganāsoru subhage mattamātaṅgagāmini // NarP_2,7.42 //

yā tvaṃ dūṣayase ceto mamāpi varavarṇini /

tanmayā sugṛhītaṃ tu kṛtaṃ jñānāṅkuśena hi // NarP_2,7.43 //

sā tvaṃ kathaṃ na lokānāṃ cetāṃsyapahariṣyasi /

satyametadviśālākṣi tava rūpaṃ vimohanam // NarP_2,7.44 //

sāmaraṃ hi jagatsarvaṃ niśceṣṭamapi lakṣaye /

yannimittaṃ mayā sṛṣṭā tatsādhaya varānane // NarP_2,7.45 //

vaidiśe nagare rājā nāmnā rukmāṅgadaḥ kṣitau /

yasya sandhyāvalī bhāryā tava rūpopamā śubhe // NarP_2,7.46 //

yasyāṃ dharmāṅgado jāto pituratyadhikaḥ sutaḥ /

daśanāgāyu tabalaḥ pratāpena raviryathā // NarP_2,7.47 //

yaḥ kṣāntyā dharayā tulyo gāṃbhīrye sāṃgaropamaḥ /

tejasā vahnivaddvīptaḥ krodhe vaivasvatopamaḥ // NarP_2,7.48 //

tyāge vairaucaniryadvadgatau hi pavanopamaḥ /

saumyatve śaśitulyastu rūpavān manmatho yathā // NarP_2,7.49 //

jīvabhārgavayostulyo yo nītau rājanandanaḥ /

pitrā bhuktaṃ samastaikaṃ jaṃbūdvīpaṃ varānane // NarP_2,7.50 //

dharmāṅgadena dvīpāni saṃjitānyaparāṇyapi /

pitrostu vrīḍayā yena na jñātaṃ pramadāsukham // NarP_2,7.51 //

svayaṃ prāptāḥ parityaktā yena bhāryāḥ sahasraśaḥ /

yo na vākyādvicalate sahaiva hi piturgṛhe // NarP_2,7.52 //

yasya vai trīṇi subhage mātṝṇāṃ cāruhāsini /

śatāni kanakābhāse tvaviśeṣeṇa paśyati // NarP_2,7.53 //

casya dharmapradhānasya putraratnāñcitasya ca /

samīpaṃ gaccha cārvaṅgi mandare parvatottame // NarP_2,7.54 //

tatra vatsyati rājā vai turageṇātivāhitaḥ /

tava gītena cārvaṅgi mohito 'śvaṃ vihāya cakata // NarP_2,7.55 //

adhiruhya gireḥ pṛṣṭhaṃ sa saṃgaṃ yāsyati tvayā /

tatra devi tvayāvācyaṃ militvā bhūbhujā tviha // NarP_2,7.56 //

ahaṃ bhāryā bhaviṣyāmi tava rājanna saṃśayaḥ /

yadbravīmi hyahaṃ nātha tatkāryaṃ hi tvayā dhruvam // NarP_2,7.57 //

mohitastava rūpeṇa tathaiva pratipadyate /

yatastaṃ śapathairdhṛtvā dakṣiṇena kareṇa vai // NarP_2,7.58 //

vācyaḥ katipayaiḥ subhru dinairapagataistviti /

surate tava cārvaṅgi yadā mugdho hi lakṣyate // NarP_2,7.59 //

tadā prahasya rājño vai smāraṇīyaṃ purā vacaḥ /

yastvayā śapatho rājankṛto madvākyapālane // NarP_2,7.60 //

tatpālayamahīpāla manye 'haṃ samayastviti /

evamukte tvayā mugdho rājā vai satyagauravāt // NarP_2,7.61 //

pālayāmi na saṃdeho brūhi kiṃ te dadāmyaham /

evamukte tu vacane tvayā vācyo varānane // NarP_2,7.62 //

rukmāṅgado mahīpālo dharmāṅgadapitā śubhe /

nopavāsastvayā kāryo jātu vai harivāsare // NarP_2,7.63 //

suratasraṃ sakārī me hyupavāso bhavetpriya /

sumugdhāṃ yauvanopetāṃ svabhāryāṃ yo na sevate // NarP_2,7.64 //

parvāpekṣī durācāraḥ sa yāti narakaṃ dhruvam /

trirātramapaviddhāhaṃ tvayā bhūpa upoṣaṇāt // NarP_2,7.65 //

nāhaṃ nimeṣamapyekaṃ sthātuṃ śaktā tvayā vinā /

śrāddhakāle tu saṃprāpte upāviṣṭairdvijaiḥ kila // NarP_2,7.66 //

yācate saṃgamaṃ bhāryā yadi bhogyā tadaiva sā /

evaṃ saṃbodhyamāno 'pi yadā rājā vacastava // NarP_2,7.67 //

na kariṣyati cārvaṅgi tadā vācyaṃ paraṃ vacaḥ /

yadi na tyajase rājannupavāsaṃ harerdine // NarP_2,7.68 //

svahastena śiraścchitvā svaputrasya varāsinā /

dharmāṅgadasya rājendra mamotsaṃgekṣipa svayam // NarP_2,7.69 //

yadyetanmatpriyaṃ tvaṃ hi na karoṣi mahīpate /

dharmakṣīṇo bhavān gantā narake nātra saṃśayaḥ // NarP_2,7.70 //

śrutvā tvadīyaṃ vacanaṃ varāṅgane na hiṃsyate prāṇasamaṃ ca putram /

saṃgṛhya vākyaṃ vasudhāmarāṇāṃ sambhokṣyate mādhavavāsaṃre 'sau // NarP_2,7.71 //

tato jano yāsyati pūrvavacca yamāntikaṃ kiṅkarapāśabaddhaḥ /

lipipramāṇaṃ narakādhivāsī bhaviṣyate sādhu kṛtaṃ tvayā hi // NarP_2,7.72 //

atha yadi nihanti tanayaṃ rājā satyena saṃyutaḥ śrīmān /

niḥśeṣāmarapūjyaṃ vrajati padaṃ padmanābhasya // NarP_2,7.73 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīṃ prati brahmavākyaṃ nāma saptamo 'dhyāyaḥ

sautiruvāca
sāsa śrutvā brahmaṇo vākyaṃ nārī kamalalocanā /
uvāca nāma medehi yena gacchāmi mandiram // NarP_2,8.1 //

pitrā nāma prakartavyamapatyānāṃ jagatpate /

nāma pāpaharaṃ proktaṃ tatkuruṣva kuśadhvaja // NarP_2,8.2 //

brahmovāca
yasmādidaṃ jagatsarvaṃ tvayā suṃdari mohitam /
mohinī nāma te devi saguṇaṃ hi bhaviṣyati // NarP_2,8.3 //

daśāvasthāgataḥ samyag darśanātte bhaviṣyati /

yadi prāpnoti vai subhru tvatsaṃparkaṃ sukhāvaham // NarP_2,8.4 //

evamuktā varārohā praṇamya kamalāsanam /

vīkṣyamāṇāmarairmārge pratasthe mandarācalam // NarP_2,8.5 //

tṛtīyena muhūrtena saṃprāptā girimastakam /

yasya saṃveṣṭane nāgo vāsukirnahi pūryate // NarP_2,8.6 //

yo dhṛto hariṇā pūrvaṃ mathito devadānavaiḥ /

ṣaḍlakṣayojanaḥ siṃdhuryasyāsau gahvaro bhavet // NarP_2,8.7 //

kūrmadehena saṃpṛkto yo na bhinno girirmahān /

patatā yena rājendra siṃdhorguhyaṃ pradarśitam // NarP_2,8.8 //

gataṃ brahmāṇḍamārgeṇa payo yasmādgirerdvijāḥ /

kūrmāsthigharṣatā yena pāvako janito mahān // NarP_2,8.9 //

yasminsa vasate devaḥ saha bhūtairdigaṃbaraḥ /

na devairdānavairvāpi dṛṣṭo yo hi dvijottamāḥ // NarP_2,8.10 //

daśavarṣasahasrākhye kāle mahati gacchati /

keyūragharṣaṇe yena kṛtaṃ devasya cakriṇaḥ // NarP_2,8.11 //

ratnānāṃ mandiraṃ hyeṣa bahudhātusamanvitaḥ // NarP_2,8.12 //

krīḍāvihāro 'pi divaukasāṃ yastapasvinā yastapaso 'pi hetuḥ /

surāṅganānāṃ rativarddhano yo ratnauṣadhīnāṃ prabhavo girirmahān // NarP_2,8.13 //

daśaikasāhasramitaśca mūle tatsaṃkhyayā vistaratāṃ gato 'sau /

dairghyeṇa tāvanti hi yojanāni trailokyayaṣṭīva samucchrito 'sau // NarP_2,8.14 //

sakāñcanai ratnamayaiśca śṛṅgaiḥ prakāśayanbhūmitalaṃ viyacca /

yasmingataḥ kaśya panandano vai viraśmitāmeti vinaṣṭatejāḥ // NarP_2,8.15 //

kāñcanākārabhūtāṅgaṃ saprāptā kāñcanaprabhā /

sūryatejonihantāraṃ mandaraṃ tejasā svayam // NarP_2,8.16 //

kurvatī nṛpakāmārthamupaviṣṭā śilātale /

nīlakāntimaye divye saptayojanaviratṛte // NarP_2,8.17 //

tasyāṃ śilāyāṃ rājendra ligaṃ tiṣṭhati kauliśam /

daśahasta pramāṇaṃ hi vistarādūrddhvasaṃkhyayā // NarP_2,8.18 //

vṛṣaliṅgeti vikhyātaṃ prāsādābhrasamaṃ param /

tasminbālā dvijaśreṣṭhāścakre saṃgītamuttamam // NarP_2,8.19 //

tantrītā lasamāyuktaṃ klamahānikaraṃ param /

samīpavartinī tasya bhūtvā liṅgasya bhāminī // NarP_2,8.20 //

mūrcchanātālasahitaṃ gāndhāradhvanisaṃyutam /

tasminpravṛtte rājendragīte manmathavarddhane // NarP_2,8.21 //

babhūva sthāvarāṇāṃ hi spṛhā tasminmunīśvarāḥ /

na ca daivaṃ na cādaivaṃ gītaṃ tādṛgbabhūva ha // NarP_2,8.22 //

mohinīmukhanirgītaṃ gītaṃ satvavimohanam // NarP_2,8.23 //

śrutvaiva gītaṃ hi digambarastu tenaiva rūpeṇa varāṅganāyāḥ /

kāmāturo bhoktumanāścacāla tāṃ mohinīṃ pārvatidṛṣṭilajjaḥ // NarP_2,8.24 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite mandakharṇanaṃ nāmāṣṭamo 'dhyāyaḥ

sautiruvāca
rukmāṅgadastu rājendro bhuktvā bhogāṃstumānuṣān /
saṃpūjya bahuśo devaṃ pītāṃbaradharaṃ haram // NarP_2,9.1 //

datvā mūrdhni padaṃ viprāḥ śatrīṇāṃ raṇaśālinām /

kṛtvā śūnyaṃ yamapathaṃ jitvā vaivasvataṃ yamam // NarP_2,9.2 //

vaikuṇṭhasya tu panthānaṃ saṃpūrṇaṃ mānavaiḥ kṛtam /

āhūya tanayaṃ kāle dharmāṅgadamabhāṣata // NarP_2,9.3 //

etāṃ vasumatīṃ putra vasupūrṇāṃ samantataḥ /

paripālaya vīryeṇa svadharme kṛtaniścayaḥ // NarP_2,9.4 //

putra samarthe jāte yo rājyaṃ na pratipādayet /

tasya dharmastathā kīrtirvinasyati na saṃśayaḥ // NarP_2,9.5 //

samarthena ca putreṇa yo na yāti pitā sukham /

avaśya pātakī so 'pi vijñeyo bhuvanatraye // NarP_2,9.6 //

piturbhārakṣamaḥ putro bhāraṃ nodvahate tu yaḥ /

māturuccāravajjāto dvijihvo viṣavarjitaḥ // NarP_2,9.7 //

sa putro yo 'dhikakhyātaḥ piturbhavati bhūtale /

prakāśayati sarvatra svakarairiva bhāskaraḥ // NarP_2,9.8 //

putrāpanayajairduḥkhai rātrau jāgartiṃ yatpitā /

sa putro narakaṃ yāti yāvadābhūtasaṃplavam // NarP_2,9.9 //

piturvacanamādṛtya sarvaṃ yaḥ kurute gṛhe /

sa yāti deva sāyujyaṃ stūyamāno divi sthitaiḥ // NarP_2,9.10 //

so 'haṃ prajākṛte putra āsaktaḥ karmabhiḥ kṣitau /

na bhuktaṃ naiva suptaṃ tu svecchayā pālane sthitaḥ // NarP_2,9.11 //

asamarthe tvayi suta na prāptaṃ hi mayā sukham /

viṣṇuvāsarabhoktṝṇāṃ nigrahe kṛtabuddhinā // NarP_2,9.12 //

kecicchaive sthitā mārge saure kecidvyavasthitāḥ /

viriñcimārgagāścānye pārvatyāśca sthitāḥ pare // NarP_2,9.13 //

sāyaṃ ca prātarāsīnā agnihotre vyavasthitāḥ /

bālo yuvā vā vṛddho vā gurviṇī vā kumārikā // NarP_2,9.14 //

sarogo vikalo vāpi na śaknoti hyupoṣitum /

ityevaṃ jalpitaṃ yaistu tānnirasya samantataḥ // NarP_2,9.15 //

vacobhistu purāṇoktairvāsarairbahubhistvaham /

saṃbodhayitvā bahuśaḥ prajānāṃ sukhahetave // NarP_2,9.16 //

nigṛhya tānharidine nirāhārānkaromi ca /

śāstradṛṣṭyā tu viduṣo mūrkhāndaṇḍanapūrvakam // NarP_2,9.17 //

śāsayitvā kṛtāḥ sarve nirāhārā harerdine /

tena me na sukhaṃ kiñcidavalīḍhaṃ dharātale // NarP_2,9.18 //

kaccinna duḥkhena janānyojayetkila putraka /

svebhyo vāpi parebhyo vā yā rakṣecca prajā nṛpaḥ // NarP_2,9.19 //

tasyāmī hyakṣayā lokāḥ purāṇeṣu prakīrtitāḥ /

so 'haṃ prajākṛte saumya saṃsthito nātmanaḥ kvacit // NarP_2,9.20 //

saukhyamicchāmyahaṃ bhoktuṃ mṛgayādisamudbhavam /

na pānadyūtajaṃ putra kāmaye 'haṃ kadācana // NarP_2,9.21 //

eṣu sakto 'cirātputra vināśaṃ yāti pārthivaḥ /

tvatprasādādahaṃ putra mṛgayāvyājato 'dhunā // NarP_2,9.22 //

girīnvanāni saritaḥ sarāṃsi vividhāni ca /

bhoktukāmaḥ priyānkāmāṃstvayi bhāraṃ niveśya ca // NarP_2,9.23 //

etatsarvaṃ samākhyātaṃ yatsthitaṃ hṛdaye mama /

kṛte tava mahākīrtirakṛte narakasthitiḥ // NarP_2,9.24 //

dharmāṅgada uvāca
sarvametatkariṣyāmi bhuṅkṣva bhogānmano 'nugān /
gurvīṃ rājyadhuraṃ tāta tvadīyāmuddharāmyaham // NarP_2,9.25 //

nahi me 'nyaḥ smṛto dharmastvadvākyakaraṇaṃ vinā /

piturvākyamakurvāṇaḥ kurvandharmānadho vrajet // NarP_2,9.26 //

tasmātkariṣye vacanaṃ tvadīyaṃ prāñjaliḥ sthitaḥ /

evamukte tu vacane rājā hṛṣṭo babhūva ha // NarP_2,9.27 //

gantukāmo mṛgānbhūyolabdhvā jñātvā vanaṃ tataḥ /

dharmāṅgado 'pi dṛṣṭātmā prajā āhūya cābravīt // NarP_2,9.28 //

pitrā niyukto bhavatāṃ pālanāya hitāya ca /

piturvākyaṃ mayā kāryaṃ sarvathā dharmamicchatā // NarP_2,9.29 //

nānyo hi dharmaḥ putrasya piturvākyaṃ vinā prajāḥ /

mayi daṇḍadhare śāstā na yamo bhavati kvacit // NarP_2,9.30 //

evaṃ jñātvā tu yuṣmābhiḥ smartavyo garuḍadhvajaḥ /

brahmārpaṇaprayogeṇa yajanīyo janārdanaḥ // NarP_2,9.31 //

mamatvaṃ hi parityajya svajātivihitena ca /

yena vo hyakṣayā lokā bhaveyurnātra saṃśayaḥ // NarP_2,9.32 //

pitṛmārgādhiko hyeṣa bhavatāṃ darśitaḥ prajāḥ /

brahmārpaṇakriyāyuktā bhavantu jñānakovidāḥ // NarP_2,9.33 //

na bhoktavyaṃ haridine paitro mārgastu śāśvataḥ /

viśeṣo hi mayākhyāto bhavatāṃ brahmasaṃsthitiḥ // NarP_2,9.34 //

prayoktavyā ca tattvajñaiḥ punarāvṛtti durlabhā /

yadupoṣyaṃ haridinaṃ tadavaśyamiti sthitiḥ // NarP_2,9.35 //

anunīya prajāḥ sarvāḥ samāśvātyata punaḥ punaḥ /

na divā na ca śarvaryāṃ śete dharmāṃ gadaḥ sadā // NarP_2,9.36 //

sarvatra bhramate śauryātkurvanniṣkaṇṭakāṃ kṣitim /

paṭaho raṭate nityaṃ mṛgāriripumastake // NarP_2,9.37 //

abhuktvā dvādaśīṃ lokā mamatvena vivarjitāḥ /

trividheṣu ca kāryeṣu deveśaścintyatāṃ hariḥ // NarP_2,9.38 //

havyakavyavaho devaḥ sa eva puruṣottamaḥ /

sūrye yo hi kṛśākāśe visarge jagatāṃ patiḥ // NarP_2,9.39 //

smarttavyo manujaiḥ sarvairdharmakāmārthakāmukaiḥ /

svajātivihito 'pyevaṃ sanmārge caiva mādhavaḥ // NarP_2,9.40 //

sa eva bhoktā bhoktavyaḥ sa eva puruṣottamaḥ /

viniyogastu tasyaiva sarvakarmasu yujyate // NarP_2,9.41 //

evaṃ raṭanti viprendrāḥ paṭahe meghaniḥsvane /

evaṃ dharmamavāpyātha pitāṃ dharmāṅgadasya hi // NarP_2,9.42 //

jñātvā putraṃ kriyopetamātmano hyadhikaṃ dvijāḥ /

uvāca bhāryāṃ saṃhṛṣṭaḥ sthitāṃ lakṣmīmivāparām // NarP_2,9.43 //

saṃdhyāvali hyahaṃ dhanyastvaṃ cāpi varavarṇinī /

ubhayorjanitaḥ putraḥ śaśāṅkadhavalaḥ kṣitau // NarP_2,9.44 //

karṇābhyāṃ śrūyate mokṣo na dṛṣṭaḥ kenacitkvacit /

so 'smābhiradhikaṃ prāpto mokṣaḥ satputrasaṃbhavaḥ // NarP_2,9.45 //

putre vinayasaṃpanne vṛttāśauryasamanvite /

pratāpini varārohe piturmokṣo gṛhe dhruvam // NarP_2,9.46 //

ānandaṃ brahmaṇo rūpaṃ śatānandaḥ sutena yaḥ /

pitā bhavati cārvaṅgi satkarmakaraṇaiḥ śubhaiḥ // NarP_2,9.47 //

naitatsāmyaṃ bhaveddevi loke sthāvarajaṅgame /

satputraḥ piturādāya bhāramudvahate tu yaḥ // NarP_2,9.48 //

so 'haṃ gamiṣyāmi vanāya hṛṣṭo vihāraśīlo mṛgahiṃsanāya /

svecchācaraścātha viśālanetre vimuktapāpo janarakṣaṇāya // NarP_2,9.49 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarebhāge rukmāṅgadadharmāṅgadasaṃvādo nāma navamo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
tataḥ prāha viśālākṣī bharturvākyaṃ niśamya sā /
satyamuktaṃ tvayā rājanputrasaukhyātparaṃ sukham // NarP_2,10.1 //

na bhavediha rājendra munīnāṃ bhāṣitaṃ yathā /

tulyaṃ bhavati loke 'smin viṣṇvākhyasya parasya hi // NarP_2,10.2 //

putre bhārastvayā nyastaḥ saptadvīpasamudbhavaḥ /

mārgī hiṃsāṃ parityajya yajñairiṣṭvā janārdanam // NarP_2,10.3 //

bhogaspṛhāṃ parityajya sevasya suranimnagām /

etannyāyyaṃ bhavati bho na nyāyyo mṛganigrahaḥ // NarP_2,10.4 //

hṛdaye nakhapāto hi vṛddhāyā bhūpate yathā /

tathā viṣayasevā hi pitṝṇāṃ putriṇāṃ viduḥ // NarP_2,10.5 //

gṛhe vāpi hṛṣīkeśaṃ pūjayasva mahīpate /

nirdeṣamṛgayūthānāṃ na yuktaṃ sūdanaṃ tava // NarP_2,10.6 //

ahiṃsā paramo dharmaḥ purāṇe parikīrtitaḥ /
hiṃsayā vartamānasya vyartho dharmmobhavediti /
kurvannapi vṛthā dharmānyo hiṃsāmanuvartate // NarP_2,10.7 //

parairupahatāṃ bhūpa nopabhuñjanti sādhavaḥ /

ṣaḍvidhaṃ nṛpa te proktaṃ vidvadbhirjīvaghātanam // NarP_2,10.8 //

anumodayitā pūrvaṃ dvitīyo ghātakaḥ smṛtaḥ /
viśvāsakastṛtīyo 'pi caturtho bhakṣakastathā /
pañcamaḥ pācakaḥ proktaḥ ṣaṣṭho bhūpātra vigrahī /
hiṃ sayā saṃyutaṃ dharmamadharmaṃ ca vidurbudhāḥ // NarP_2,10.9 //

na pāpaṃ kurute bhūpa putre bhāraṃ niveśya vai /

dharmaṃ samāśrayamansamyaksaṃjātapalitaḥ pitā // NarP_2,10.10 //

parityajya imaṃ bhāvaṃ mṛgahiṃsāsamudbhavam /

mṛgaśīlā hi rājāno vinaṣṭāḥ śataśo na-pa // NarP_2,10.11 //

tasmādduṣṭaṃ hi tanmanye yatra mṛgapātanam /

dayā varā mṛge rījñāṃ dharmiṇāmapi dṛśyate // NarP_2,10.12 //

nivārito mayā hi tvaṃ hitabuddhyā punaḥ punaḥ /

evaṃ bruvāṇāṃ tāṃ bhāryāṃ nṛpo vacanamabravīt // NarP_2,10.13 //

nahirhise mṛgāndevi mṛgavyājena kānane /

paryyaṭiṣye dhanuṣpāṇiḥ kurvankaṇṭakaśodhanam // NarP_2,10.14 //

janamadhye suto me 'stu kānane 'haṃ varānane /

śvāpadebhyaśca dasyubhyaḥ prajā rakṣyā mahībhṛtā // NarP_2,10.15 //

ātmanāvātha putreṇa gopanīyāḥ prajā śubhe /

prajā arakṣannṛpatiḥ sadharmmo 'pi vrajatyadhaḥ // NarP_2,10.16 //

so 'haṃ rakṣaṇamuddiśyagamiṣyāmi vanaṃ priye /

vimuktabhāvo 'hamiti meruśṛṅge raviryathā // NarP_2,10.17 //

evamuddiśya tāṃ rājā āruroha hayottamam /

doṣāpatisamaprakhyaṃ nirdeṣaṃ kṣitibhūṣaṇam // NarP_2,10.18 //

devavāhasamaṃ rūpe prabhañjanasamaṃ jave /

dharāmādṛtya bhūpālo datvā taṃ dakṣiṇaṃ karam // NarP_2,10.19 //

sahasrakoṭidātāraṃ kāminīkucapīḍanam /

aśokapallavākāraṃ vajrāṅkuśavirohaṇam // NarP_2,10.20 //

saṃpratasthe mahīpālaścālayāno mahītalam /

sādhayāno yayau deśānkānanaṃ sa nṛpottamaḥ // NarP_2,10.21 //

vājivegena nirddhūtā vāraṇāḥ syandanā hayāḥ /

padātayo nipetuste mūrcchitāḥ kṣitimaṇḍale // NarP_2,10.22 //

sa rājā sahasā prāpto munīnāmāśramaṃ param /

yojanānāṃ samuttīrya śatamaṣṭottaraṃ nṛpa // NarP_2,10.23 //

praviveśāśramaṃ ramyaṃ kadalīkhaṇḍamaṇḍitam /

aśokabakulopetaṃ punnāgasaralāvṛtam // NarP_2,10.24 //

mātuliṅgaiḥ kapitthaiśca kharjūraiḥ panasādibhiḥ /

nārikelaistathā tālaiḥ ketakaiḥ siṃduvārakaiḥ // NarP_2,10.25 //

candanaiḥ satamālaiśca sālaiḥ pippalacaṃpakaiḥ /

kramukairdāḍimaiścaiva dhātrīvṛkṣaiḥ sahasraśaḥ // NarP_2,10.26 //

nimbavṛkṣaiśca bahuśastathāmrairlodhrapādapaiḥ /

paripakvaphalairnamraiḥ khagārūḍhaiḥ samāvṛtam // NarP_2,10.27 //

hyadyena vāyunā yuktaṃ puṣpagandhāvṛtena hi /

paśyamāno muniṃ rājā dadarśa hutabhukprabham // NarP_2,10.28 //

vāmadevaṃ dvijavaraṃ bahuśiṣyasamāvṛtam /

avaruhya hayāddṛṣṭvā praṇanāma ca sādaram // NarP_2,10.29 //

tenāpi muninā rājā hyarghādyairabhipūjitaḥ /

upaviśyāsane kauśe prāha saṃhṛṣṭayā girā // NarP_2,10.30 //

adya me pātakaṃ kṣīṇaṃ saṃprāptaṃ karmaṇaḥ phalam /

dṛṣṭvā tava padāṃbhojaṃ samyagdhyānaparasya ca // NarP_2,10.31 //

tacchrutvā vacanaṃ tasya rukmāṅgadamahīpateḥ /

saṃpṛṣṭvā kuśalaṃ prāha vāmadevo mudānvitaḥ // NarP_2,10.32 //

rājaṃstvayātipuṇyena viṣṇubhaktena vīkṣitaḥ /

mamāśramo mahābhāga puṇyo jāto dharātale // NarP_2,10.33 //

kaste 'nyastulyatāmeti pārthivo dharaṇītale /

yena vaivasvato māgro bhagno nirjitya vai yamam // NarP_2,10.34 //

prāpitaḥ sakalo loko vaikuṇṭhaṃ padamavyayam /

upoṣayitvā nṛpatedvādaśīṃ pāpanāśinīm // NarP_2,10.35 //

caturbhiḥ śobhanopāyaiḥ prajāḥ sayamya bhūtale /

svakarmasthā vikarmasthā nītā madhubhidaḥ padam // NarP_2,10.36 //

so 'smākaṃ draṣṭukāmānāṃ saṃprāpto darśanaṃ nṛpa /

śvapaco 'pi mahīpāla viṣṇubhakto dvijādhikaḥ // NarP_2,10.37 //

viṣṇubhaktivihīnastu dvijo 'pi śvapacādhikaḥ /

durlabhā bhūpa rājāno viṣṇubhaktā mahītale // NarP_2,10.38 //

nāvaiṣṇavo bhavedrājā kṣitilakṣmīprasādhakaḥ /

yo na rājā raherbhakto deveṣvanyeṣu bhaktimān // NarP_2,10.39 //

yathā jāre patiṃ tyaktvā ratā strī sa tathā nṛpaḥ /

evaṃ vyatikramastasya nṛpaterbhavati dhruvam // NarP_2,10.40 //

dharmasyārthasya kāmasya prajñāyāśca gaterapi /

tattvayā nyāyavihitaṃ kṛtaṃ viṣṇoḥ prapūjanam // NarP_2,10.41 //

tena dhanyo 'si nṛpate vayaṃ dhanyāstavekṣaṇāt /

ityevaṃ bhāṣamāṇaṃ tu vāmadevaṃ nṛpottamaḥ // NarP_2,10.42 //

uvācāvanato bhūtvā prakṛtyā vinayānvitaḥ /

kṣāmaye tvā dvijaśreṣṭha nāhametādṛśo vibho // NarP_2,10.43 //

tvatpādapāṃsunā tulyo nāhaṃ vipra bhavāmi hi /

na viprebhyo 'dhikā devā bhavantīha kadācana // NarP_2,10.44 //

parituṣṭairdvijairbhaktirjantorbhavati mādhave /

dveṣyo bhavati tai ruṣṭaiḥ satyametanmayeritam // NarP_2,10.45 //

tamāha vāmadevastu brūhi kiṃ te dadāmyaham /

nādeyaṃ vidyate rājangṛhāyātasya te 'dhunā // NarP_2,10.46 //

abhīṣṭaṃ hi mahīpāla yo dadāti mahītale /

paṭahaṃ vāsare viṣṇoḥ prajābhojanavāraṇam // NarP_2,10.47 //

tamāha nṛpatirvipraṃ kṛtāñjalipuṭastadā /

prāptameva mayā sarvaṃ tvadaṅghriyugalekṣaṇāt // NarP_2,10.48 //

mamaikaḥ saṃśayo brahman vartate bahukālataḥ /

taṃ pṛcchāmi dvijāgryaṃ tvāṃ sarvasaṃdehabhañjanam // NarP_2,10.49 //

trailokyasundarī bhāryā mama kena sukarmaṇā /

yā vilokayate dṛṣṭyā māṃ sadā manmathādhikam // NarP_2,10.50 //

yatra yatra padaṃ devī dadāti varavarṇinī /

tatra tatra nidhānāni prakāśayati medinī // NarP_2,10.51 //

yasyāścāṅgaṃ jarāhīnaṃ valīpalitavarjitam /

sadā bhāti muniśreṣṭha śāradenduprabhā yathā // NarP_2,10.52 //

vināgnināpi sā vipra sādhayatyeva ṣaḍrasam /

annaṃ pacati yatsvalpaṃ tasminbhuñjanti koṭayaḥ // NarP_2,10.53 //

pitavratā dānaśīlā sarvabhūtasukhāvahā /

nāvajñā kriyate brahman vākyenāpi prasūptayā // NarP_2,10.54 //

yasyāṃ jātastu tanayo mamājñāyāṃ sthitaḥ sadā /

ahameva dharāpṛṣṭhe putrī dvijavarottama // NarP_2,10.55 //

yasya putraḥ piturbhakto hyadhiko guṇasaṃcayaiḥ /

ekadvīpapatiścāhaṃ vidito dharaṇītale // NarP_2,10.56 //

putro mamādhiko jātaḥ saptadvīpaprapālakaḥ /

madarthe yena viprendra samānītā nṛpātmajā // NarP_2,10.57 //

vidyullekheti vikhyātā raṇe jitvā mahībhujaḥ /

atha tenādhipatinā rūpadraviṇaśālinā // NarP_2,10.58 //

ṣaṇmāsena raṇe jitvā kṛtvā sarvānnirāyudhān /

yo gatvā pramadārājyaṃ jitvā tāḥ pramadā raṇe // NarP_2,10.59 //

ājahāra śubhāstāsāṃ madhyādaṣṭau varāṅganāḥ /

pradadau mayi tāḥ sarvāḥ praṇamya ca punaḥ punaḥ // NarP_2,10.60 //

yāni vāsāṃsi divyāni yāni ratnāni bhūtale /

tāni me pradadau putro jananyā tūpavarṇitaḥ // NarP_2,10.61 //

ekāhnā pṛthivīṃ sarvāmatītya bahuyojanām /

punarāyāti śarvaryāṃ matpādābhyaṅgakāraṇāt // NarP_2,10.62 //

niśītheṃ'gāni saṃvāhya dvāri tiṣṭhati daṃśitaḥ /

prabodhayanpreṣyajanānnidrayā saṃkulendriyān // NarP_2,10.63 //

tathāyaṃ me muniśreṣṭha deho rogavivarjitaḥ /

aprameyaṃ mama sukhaṃ vaśagā hi priyā gṛhe // NarP_2,10.64 //

vājino vāraṇāścaiva dhanadhānyamanantakam /

vartate hi janaḥ sarvo mamājñāpālakaḥ kṣitau // NarP_2,10.65 //

kena karmaprabhāveṇa mamedaṃ sāṃprataṃ sukham /

iha janmakṛtaṃ vāpi parajanmakṛtaṃ tathā // NarP_2,10.66 //

mama puṇyaṃ vada brahman vicārya svamanīṣayā // NarP_2,10.67 //

dehe na rogo vaśagāpriyā ca gṛhe vibhūtirnṛharau ca bhaktiḥ /

vidvatsu pūjā dvijadānaśaktirmanye 'hametatsukṛtaprasūtam // NarP_2,10.68 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge rukmāṅgada vāmadevasaṃvādo nāma daśamo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
tacchrutvā nṛpatervākyaṃ mahājñānī munīśvaraḥ /
cintayitvā kṣaṇaṃ jñātvā kāraṇaṃ tamucāva ha // NarP_2,11.1 //

vāmadeva uvāca
purā tvamavanīpāla śūdrajātisamudbhavaḥ /
dārirdyeṇa parābhūto duṣṭayā bhāryayā tathā // NarP_2,11.2 //

parasevanayā caiva vetanena bhujikriyā /

nivasanduḥkhasaṃtapto bahuvarṣāṇi pārthiva // NarP_2,11.3 //

kadāciddvijasaṃsargāttīrthayātrāṃ gato bhavān /

tataḥ sarvāṇi tīrthāni parakramya mahīpate // NarP_2,11.4 //

dvijasevāparo jāto mathurāṃ puṇyarūpiṇīm /

tatra snātaṃ tvayā viprasaṃgena yamunājale // NarP_2,11.5 //

viśrāntisaṃjñake tīrthe sarvatīrthottamottame /

mandire ca varāhasya kathyamānāṃ kathāṃ nṛpa // NarP_2,11.6 //

purāṇoktāṃ ca śuśrāva aśūnyaśayanavratam /

caturbhiḥ pāraṇairyasya niṣpattistu vidhīyate // NarP_2,11.7 //

yena cīrṇena deveśo jīmūtābhaḥ prasīdati /

lakṣmībhartā jagannātho niḥśeṣāghaughanāśanaḥ // NarP_2,11.8 //

tatkṛtaṃ bhavatā rājanpunarabhyetya mandiram /

aśūnyaśayanaṃ puṇyaṃ gṛhe vṛddhikaraṃ param // NarP_2,11.9 //

akṛtvedaṃ mahārāja vrataṃ pātakanāśanam /
gārhasthyamanutiṣṭheta vandhyāvanniṣphalo bhavet /
sukhamīdṛgvidhaṃ loke durlabhaṃ pratibhāti me // NarP_2,11.10 //

śrāvaṇasya tu māsasya dvitīyayāṃ mahīpate /

grāhyametadvrataṃ puṇyaṃ janmamṛtyujarāpaham // NarP_2,11.11 //

lakṣmīyukto jagannāthaḥ pūjanīyo 'tra pārthiva /
phalaiḥ puṣpaistathā dhūpaiścāruraktānulepanaiḥ /
śayyādānairvastradānaistathā brāhmaṇabhojanaiḥ // NarP_2,11.12 //

tattvayā sarvametaddhikṛtaṃ rājansudustaram /
tasyaiva karmaṇaḥ puṣṭiraśūnyasya mahīpate /
imānevāgrataḥ puṇyāstvayoktānvistarācchṛṇu // NarP_2,11.13 //

nāprasanneṃ jagannāthe bhaveyuriti niścitam /

pūrvajanmani deveśastvayāśūnyena pūjitaḥ // NarP_2,11.14 //

iha janmani rājendra dvādaśyārcayase harim /

avaśyaṃ prāpyase rājan viṣṇoḥ sāyujyatāṃ dhruvam // NarP_2,11.15 //

eṣa praśno mayā rājanvyākhyātaste sumaṅgalaḥ /

saṃpadāṃ prabhavopeto jñāterutkarṣaṇārthakaḥ // NarP_2,11.16 //

kimanyatte mahīpāla dadāmīha karomi ca /

avaśyaṃ sarvayogyo 'si bhakto 'si tvaṃ janārdane // NarP_2,11.17 //

rājovāca
utsuko 'haṃ dvijaśreṣṭha mandaraṃ parvataṃ prati /
tatrāścaryāṇyanekāni draṣṭukāmastavājñayā // NarP_2,11.18 //

laghurbhūtvā guruṃ tyaktvā putropari dvijottama /

rājyaśāsanajaṃ bhāraṃ durvahaṃ yacca bhūmipaiḥ // NarP_2,11.19 //

so 'haṃ svecchācaro yāto matkṛtyaṃ tanayaścaret /

tacchatvā vacanaṃ rājño vāmadevo 'bravīdidam // NarP_2,11.20 //

etaddhi paramaṃ kṛtyaṃ putrasya nṛpapuṅgavaṃ /

yatkleśātpitaraṃ premṇā vimocayati sarvadā // NarP_2,11.21 //

piturvacanakārī ca manovākkāyaśaktitaḥ /

tasya bhāgīrathīsnānamahanyahani jāyate // NarP_2,11.22 //

nirasya pitṛvākyaṃ tu vrajetsnātuṃ surāpagām /

no śuddhistasya putrasya itītthaṃ vaidikī śrutiḥ // NarP_2,11.23 //

sa tvaṃ gaccha yathākāmaṃ kṛtakṛtyo 'si bhūpate /

hariprasādātte jāto vaṃśe putraḥ sa puṇyakṛt // NarP_2,11.24 //

evamukte tu muninā samāruhya turaṅgamam /

yayau śīghragatiḥ śrīmānsadāgatiriva svayam // NarP_2,11.25 //

vīkṣyamāṇo girīnsarvānvanāni saritastathā /

sarvāścaryāṇi rājendraḥ sarāṃsyupavanāni ca // NarP_2,11.26 //

so 'cireṇaiva kālena saṃprāpto mandarācalam /

bhrāmayitvā giriṃ śvetaṃ gandhamādanameva ca // NarP_2,11.27 //

atītya ca mahāmeruṃ dṛṣṭvā caivottarānkurūn /

śatasūryapratīkāśaṃ sarvataḥ kāñcanāvṛtam // NarP_2,11.28 //

saṃghṛṣṭaṃ haribāhubhyāṃ sravantaṃ kāñcanaṃ rasam /

tadbhūbhāgaṃ nagākīrṇaṃ bahudhātuvibhūṣitam // NarP_2,11.29 //

bahunirjharasaṃyuktaṃ bahukandarabhūṣitam /

nimnāgāyutasaṃpūrṇaṃ dhautaṃ gaṅgājalaiḥ śubhaiḥ // NarP_2,11.30 //

viśvastairyuvatīvṛndaiḥ kāntāśarmopasevibhiḥ /

ghaṭapramāṇairnṛpate paripakvaiḥ sugandhibhiḥ // NarP_2,11.31 //

phalairyuvatisaṃbhūtaiḥ kucairiva vibhūṣitam /

dvirephadhvanisaṃyuktaṃ kokilasvaranāditam // NarP_2,11.32 //

anekasattvavirutaiḥ samantānnāditaṃ girim /

saṃpaśyamāno nṛpatirviveśa sa mahāgirim // NarP_2,11.33 //

āroḍhukāmastu kutūhalāttamanveṣayankena pathā praroham /

sa vīkṣate yāvadasau samantāttāvatsamastaṃ drumapakṣisaṃgham // NarP_2,11.34 //

visarpamāṇaṃ dhvaninā gṛhītaṃ vimohinīvaktrasamudbhavena /

upaplavantaṃ tarasā mahīpastenaiva sārddhaṃ sa jagāma tūrṇam // NarP_2,11.35 //

tasyāpi karṇe dhvanirāviveśa vimohinīvaktrasamudbhavo yaḥ /

vimohito yena vimucya vāhaṃ trivikrameṇeva vilaṅghyamānam // NarP_2,11.36 //

mārgaṃ girermohinigītamugdhaṃ kṣaṇena rājā sahasā dadarśa /

girau sthitāṃ taptasuvarṇabhāsaṃ kāmasya yaṣṭīmiva nirmitāṃ ca // NarP_2,11.37 //

śakrasya liṅgaṃ gagane prasaktaṃ saṃpūjayantīmiva lokasūtyai /

kṣamāsvarūpāmiva vai rasāyā gireḥ sutāyā iva rūparāśim // NarP_2,11.38 //

siṃdhostu velāmiva rūpayuktāṃ tasyāstanuṃ vai ratimandirākhyām /

vikarṣamāṇāṃ sahasā trinetraṃ liṅgāśrayaṃ devavinodanārtham // NarP_2,11.39 //

tatpuṇyakartturmanasābhilāṣāṃ vyavasthito mohinirūpadarśī /

vimohito 'sau nipapāta rājā vimohinīkāmaśareṇa viddhaḥ // NarP_2,11.40 //

jvareṇa tīvreṇa gṛhītadehaḥ samīpamasyāḥ sa sasarpa śīghram /

visarpiṇaṃ bhūmipatiṃ sunetrā vilokayāmāsa kaṭākṣadṛṣṭyā // NarP_2,11.41 //

vimucya vīṇāṃ virarāma gītātpāptaṃ ca kāryaṃ sahasaiva mene /

vidhūnayantī mṛgapakṣisaghānsuvāsasā gaṇḍabhujau nivārya // NarP_2,11.42 //

śilīmukhān śvāsasugandhamugdhān jagāma devī nṛpateḥ samīpam /

tyaktvā haraṃ pūjyatamaṃ suliṅgaṃ gagatvā tu pārśve tamudāraceṣṭā // NarP_2,11.43 //

vimohinī nīrarajapatranetrā uvāca vākyaṃ madhuraṃ manojñam /

rukmāṅgadaṃ kāmaśarābhitaptamuttiṣṭha rājanvaśagā tavāham // NarP_2,11.44 //

kiṃ mūrcchayā dehamimaṃ kṣiṇoṣi yastvaṃ dharābhāramimaṃ mahāntam /

tṛṇīkṛtaṃ bhūpa samudvahethā yanmāmakaṃ rūpamavekṣya hāri // NarP_2,11.45 //

kiṃ muhyase durbalagauriveha paṅke nimagnā bhava tvam /

dhīro 'si viḍaṃbayethāḥ kimarthamātmānamudāraceṣṭam // NarP_2,11.46 //

yadyasti vāñchā tava bhūpatīśa mamānukūle surate 'tihṛdye /

pradāya dānaṃ ca sudharmamuktaṃ bhuṅkṣva svadāsīmiva māṃ ratijñām // NarP_2,11.47 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarebhāge mohinīdarśanaṃ nāma ekādaśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭa uvāca
vyāhṛte śobhane vākye mohinyā nṛpatistadā /
unmīlya netre rājendra śatapatranibhe tathā // NarP_2,12.1 //

sagadgadamuvācedaṃ mugdho mohinidarśanāt /

mayā bāle subahuśaḥ pūrṇacandranibhānanāḥ // NarP_2,12.2 //

dṛṣṭāstathānubhūtāśca nedṛgdṛṣṭaṃ vapuḥ kvacit /

yādṛśaṃ tvaṃ dhārayase rūpaṃ lokavimohanam // NarP_2,12.3 //

so 'haṃ darśanamātreṇa tvadīyena varānane /
manobhavaśarairviddhaḥ patitaḥ sahasā kṣitau /
ajalpitavaco devi mohitastava tejasā // NarP_2,12.4 //

kuru prasādaṃ karabhoru mahyaṃ dāsyāmi sarvaṃ tava cittasaṃstham /

nādeyamastīha jagattraye 'pi tavānurāgeṇa nibaddhacetasaḥ // NarP_2,12.5 //

imāṃ dharāṃ bhūdharabhūṣitāṅgīṃ samudravastrāṃ śaśisūryanetrām /

ghanastanīṃ vyomasubaddhadehāṃ niṣkānanāṃ suṃdari vāmaśīlām // NarP_2,12.6 //

pātālaguhyāṃ bahuvṛkṣaromṇīṃ saptādharāṃ subhru tavāsmi dātā /

sakośabaddhāṃ gajavājipūrṇāṃ samantrihṛdyāṃ nagaraiḥ sametām // NarP_2,12.7 //

ātmānamapi dāsyāmi tavā cārvaṅgi saṃgame /

kiṃ punarddhanaratnādi prasīda mama mohini // NarP_2,12.8 //

nṛpasya vacanaṃ śrutvā mohinī madhurākṣaram /

samuvāca smitaṃ kṛtvā tamutthāpya nṛpaṃ tadā // NarP_2,12.9 //

na dharāṃ bhūdharopetāṃ varaye vasudhādhipa /

yadvidiṣyāmyahaṃ kāla tatkāryamaviśaṅkayā // NarP_2,12.10 //

bhajiṣyāmi na saṃdehaḥ kuruṣva samayaṃ mama /
rājovāca
yena saṃtuṣyase devi samayaṃ taṃ karomyaham // NarP_2,12.11 //

daśāvasthāṃ gato deho mama tvatsaṃgamaṃ vinā // NarP_2,12.12 //

mohinyuvāca
dīyatāṃ dakṣiṇo hasto bahudharmakarastava /
yena me pratyayo rājan vacane tāvake bhavet // NarP_2,12.13 //

rājā tvaṃ dharmaśīlo 'si satyakīrtirjagattraye /

na vaktāsyanṛtaṃ kāle mārgāyaṃ laukikaḥ kṛtaḥ // NarP_2,12.14 //

evaṃ bravāṇāṃ rājendro mohinīṃ hṛcchayāturaḥ /

abravīnnṛpatistāṃ tu suprasannamanā nṛpa // NarP_2,12.15 //

janmaprabhṛti vāmoru nānṛtaṃ bhāṣitaṃ mayā /

svaireṣvapi vihāreṣu kadāpi varavāṇiṃni // NarP_2,12.16 //

athavā vyāhṛtairvākyaiḥ kimebhiḥ pratyayākṣaraiḥ /

dato hyeṣa mayā hasto dakṣiṇaḥ puṇyalāñchanaḥ // NarP_2,12.17 //

yanmayā sukṛtaṃ kiñcitkṛtamājanma sundari /

tatsarvaṃ tava vāmoru yadi kuryānna te vacaḥ // NarP_2,12.18 //

antare hyeṣa datto me dharmo bhāryā bhavāṅgane /

tava rūpeṇa me kṣobhaḥ sahasā pratyupasthitaḥ // NarP_2,12.19 //

ṛtadhvajasutaścāhaṃ nāmnā rukmāṃ gado nṛpaḥ /

ikṣvākuvaśasaṃbhūtaḥ suto dharmāṅgado mama // NarP_2,12.20 //

mṛgavyājena gahanaṃ praviṣṭaścārulocane /

tato dṛṣṭo vane hṛdyo vāmadevāśramo mayā // NarP_2,12.21 //

muninā jalpitaṃ tatra kiñcittena visarjitaḥ /

āruhya vāhanaśreṣṭhaṃmandaraṃ draṣṭumāgataḥ // NarP_2,12.22 //

bhramamāṇo girivaraṃ kutūhalamanāstadā /

prāptaṃ macchravaṇe gītaṃ tava vaktravinirgatam // NarP_2,12.23 //

tena gītena cākṛṣṭastvatsamīpamupāgataḥ /

dṛṣṭeḥ pathamanuprāptā mama tvaṃ cārulocane // NarP_2,12.24 //

tato 'haṃ mūrcchito devi visaṃjñaḥ patitaḥ kṣitau /

sāṃprataṃ cetanāyuktastava vākyāmṛtena hi // NarP_2,12.25 //

punarjātamivātmānaṃ manye 'haṃ lokamohini /

pratyuttarapradānena prasādaṃ karttumarhasi // NarP_2,12.26 //

nṛpeṇaiva samuddiṣṭā mohinyāhottaraṃ vacaḥ /

ahaṃ brahmabhavā rājaṃstvadarthaṃ samupāgatā // NarP_2,12.27 //

śrutvā kīrti smaropetā mandaraṃ kanakācalam /

parityajya surānsarvānviśvaṃbharapurogamān // NarP_2,12.28 //

samāhitamanāstvatra tapasyāniratā sthitā /

saṃpūjayantī deveśaṃ gītadānena śaṅkaram // NarP_2,12.29 //

gītadānamahaṃ manye surāṇāmativallabham /

sarvadānādhikaṃ bhūpa hyanantagatidāyakam // NarP_2,12.30 //

yena tuṣṭaḥ paśupatiḥ sadyaḥ pratyupakārakaḥ /

īpsito 'yaṃ mayā prāpto bhavānavanipālakaḥ // NarP_2,12.31 //

abhiprīto 'si me rājannabhiprītā hyahaṃ tava // NarP_2,12.32 //

tamevaṃ muktvā dvijarājavaktrā karaṃ gṛhītvā nṛpatestu vegāt /

utthāpayāmāsa dharāśayānamindrasya yaṣṭīmiva mohinī sā // NarP_2,12.33 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge samayakaraṇaṃ nāma dvādaśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
utthāpayitvā rājānaṃ mohinī vākyamabravīt /
mā śaṅkāṃ kuru rājendra kumārīṃ viddhyakalmaṣām // NarP_2,13.1 //

udvahasva mahīpāla gṛhyoktavidhinā hi mām /

anūḍhā kanyakā rājan yadi garbhaṃ bibharti hi // NarP_2,13.2 //

prasūyati divākīrtiṃ sarvavarṇavigarhitam /

cāṇḍālayonayastisraḥ purāṇe kavayo viduḥ // NarP_2,13.3 //

kumārīsaṃbhavātvekā sagotrāpi dvitīyakā /

brāhmaṇyāṃ śūdrajanitā tṛtīyā nṛpapuṅgava // NarP_2,13.4 //

etasmātkāraṇādrājan kumārīṃ māṃ samudvaha /

tatastāṃ capalāpāṅgīṃ nṛpo rukmāṅgado girau // NarP_2,13.5 //

udvāhya vidhinā yuktastasthau rājā hasanniva /
rājovāca
na tathā tridivaprāptiḥ prīṇayenmāṃ varānane // NarP_2,13.6 //

tavaprāptiryathā devi mandare 'sminsukhāya vai /

manye purandarāddevi hyātmānamadhikaṃ kṣitau // NarP_2,13.7 //

trailokyasundarīṃ prāpya bhāryāṃ tvāṃ cārulocane /

tasmādyadanukūlaṃ te tatkaromi praśādhi mām // NarP_2,13.8 //

ihaiva ramase bāle athavā mandire mama /

malaye meruśikhare vane vā nandane vada // NarP_2,13.9 //

tacchrutvā nṛpatervākyaṃ mohinī madhuraṃ nṛpa /

uvācānuśayaṃ rājanvacanaṃ prītivarddhanam // NarP_2,13.10 //

sapatnīnāṃ kaṭākṣāṇāṃ kṣatāni nagare mama /

bhaviṣyanti mahīpāla kathaṃ gacchāmi te puram // NarP_2,13.11 //

māsma sīmantinī kācidbhaveddhi kṣitimaṇḍale /

yasyāḥ sapatnīprabhavaṃ duḥkhamāmaraṇaṃ bhavet // NarP_2,13.12 //

sāhaṃ labdhā mahīpāla manasā vaśagā tava /

jñātvā sapatnīprabhavaṃ duḥkhaṃ bhartā kṛto mayā // NarP_2,13.13 //

vatsyāmi parvataśreṣṭhe bahvāścaryasamanvite /

na tvaṃ vasasi rājendra saṃdhyāvalyā vinā kvacit // NarP_2,13.14 //

tasyāstvaṃ virahe duḥkhī saputrāyā bhaviṣyasi /

duḥkhena bhavato rājanbhūri duḥkhaṃ bhavenmama // NarP_2,13.15 //

yatraiva bhavataḥ saukhyaṃ tatrāhamapi saṃsthitā /

yatra tvaṃ raṃsyase rājaṃstatra me mandaro giriḥ // NarP_2,13.16 //

bhartṛsthāne hi vastavyamṛddhihīne 'pi bhāryayā /

sa meruḥ kāñcanamayaḥ sannidhāne pracakṣate // NarP_2,13.17 //

manoratho nāma meruryatra tvaṃ ramase vibho /

bhartṛsthānaṃ parityajya svapiturvāpi varjitam // NarP_2,13.18 //

pitṛsthānāśrayaratā nārī tamasi majjati /

sarvadharmavihīnāpi nārī bhavati sūkarī // NarP_2,13.19 //

evaṃ jānāmyahaṃ doṣaṃ kathaṃ vatsyāmi mandare /

mamiṣyāmitvayā sārddhamīśastvaṃ sukhaduḥkhayoḥ // NarP_2,13.20 //

mohinyāstadvacaḥ śrutvā rājā saṃhṛṣṭamānasaḥ /

pariṣvajya varārohāmidaṃ vacanamabravīt // NarP_2,13.21 //

bhāryāṇāṃ mama sarvāsāmupariṣṭādbhaviṣyasi /

mā śaṅkāṃ kuru vāmoru yato duḥkhaṃ bhaviṣyati // NarP_2,13.22 //

jīvitādadhikā subhru bhaviṣyasi gṛhe mama /

ehi gacchāva tanvaṅgi sukhāya nagaraṃ prati // NarP_2,13.23 //

bhuṅkṣva bhogānmayā sārddhaṃ tatrasthā svecchayā priye // NarP_2,13.24 //

sā tvevamuktā śaśigauravaktrā rukmāṅgadenātmavināśanāya /

saṃprasthitā nūpuragoṣayuktā vikarṣayantī girijātaśobhām // NarP_2,13.25 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīsaṃmohanaṃ nāma trayodaśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
saṃprasthitāvubhau rājangiriśīrṣāddharātalam /
paśyamānau bahūnbhāvāngirijātānmanoharamanoharān // NarP_2,14.1 //

kecidvidrumasaṃkāśāḥ kecidrajatasannibhāḥ /

kecinnīlasamaprakhyāḥ kecitkāñcanasatviṣaḥ // NarP_2,14.2 //

kecitsphāṭikavarṇābhā haritālanibhāḥ pare /

anyonyaśleṣatāṃ prāptau sakalaiḥ sthāvarairiva // NarP_2,14.3 //

saprāpya vasudhāṃ bhūpo hyapaśyadvājināṃ varam /

khanyamānaṃ khureṇorvī kuliśābhena veginā // NarP_2,14.4 //

tasya dārayataḥ pṛthvīṃ sutīkṣṇena khureṇa hi /

gṛhagodhābhavattasmin bhūbhāgāntargatā kila // NarP_2,14.5 //

nirgacchamānā nṛpate khureṇa vidalīkṛtā /

vidīryamāṇāṃ nṛpatirapaśyatsa dayāparaḥ // NarP_2,14.6 //

abhyadhāvata vegena hā hateti priyāṃ vadan /

tataḥ sa vṛkṣapatreṇa komalena mahīpatiḥ // NarP_2,14.7 //

utsārya tāṃ khurādāśu prākṣipattṛṇaśādvale /

tatastu mohinīṃ prāha prekṣya mūrcchāgatāṃ hi tām // NarP_2,14.8 //

śīghramāhara cārvaṅgijalaṃ jalajalocane /

yena mūrcchāgatāṃ siṃce gṛhagodhāṃ vimardditām // NarP_2,14.9 //

sā bharturvacanācchīghramānayacchītalaṃ jalam /

tenābhyaṣiṃ cannṛpatirgṛhagodhāṃ vimūrcchitām // NarP_2,14.10 //

avāpa cetanāṃ rājan śītalājjalasecanāt /

abhighāteṣu sarveṣu śastaṃ vāriprasecanam // NarP_2,14.11 //

athavā klinnavastreṇa sahasā bandhanaṃ hitam /

saṃprāptacetanā bhūpa godhā vacanamabravīt // NarP_2,14.12 //

rājānamagrato vīkṣya vedanārtā śanaiḥ śanaiḥ /

rukmāṅgada mahābāho nibodha mama ceṣṭitam // NarP_2,14.13 //

śākale nagare ramye bhāryāhaṃ hyagrajanmanaḥ /

rūpayauvanasaṃpannā tasya nātipriyā vibho // NarP_2,14.14 //

sadā vidveṣasaṃyukto mayi niṣṭhurajalpakaḥ /

nānyasya kasyaciddveṣṭā sa tu me nṛpate patiḥ // NarP_2,14.15 //

tato 'ha krodhasaṃyuktā vaśīkaraṇalaṃbhanāt /

apṛcchaṃ pramadā rājanyāstyaktāḥ patibhiḥ kila // NarP_2,14.16 //

tābhiruktā hyahaṃ bhūpa vaśyo bhartā bhaviṣyati /

asmākaṃ pratyayo jāto bhartṛtyāgāvamānanāt // NarP_2,14.17 //

pravrajyābheṣajairvaśyā jātā hi patayastu naḥ /

tvaṃ pṛccha tāṃ varārohe dāsyate bheṣajaṃ śubham // NarP_2,14.18 //

na vikalpastvayā kāryo bhavitā dāsavatpatiḥ /

tato 'haṃ tvaritaṃ gatvā tāsāṃ vākyena bhūpate // NarP_2,14.19 //

prāsādaḥ kathitastasyāḥ pṛcchantyā mama mānavaiḥ /

śatastaṃbhasamāyuktaḥ kāntimatsudhayā yutaḥ // NarP_2,14.20 //

praviśya taṃ sutejaskāmapaśyaṃ brahyacāriṇīm /

prāvṛtāṃ dīrghavastreṇa sandhyārāgasavarṇinīm // NarP_2,14.21 //

dīrghābhiḥ sā jaṭābhistu saṃvṛtā dīptisayutā /

paricārakaistu saṃyuktā vījyamānā śanaiḥ śanaiḥ // NarP_2,14.22 //

akṣasūtrakarā sā tu japantī bhagamālinī /

sarvavaśyakaraṃ mantraṃ kṣobhakaṃ pratyayāvaham // NarP_2,14.23 //

tato 'haṃ praṇatā bhūtvā padbhyāṃ nyasyāṅgalīyakam /

mṛdukāñcanasaṃbhūtaṃ atiriktaprabhānvitam // NarP_2,14.24 //

tato hṛṣṭābhavaddṛṣṭvā padasthaṃ cāṅgulīyakam /

apṛṣṭayā tayā jñātaṃ mama bhartturvimānanam // NarP_2,14.25 //

tayoktāhaṃ tato bhūpa tāpasyā praṇatā sthitā /

cūrṇo rakṣānvito hyeṣa sarvabhūtavaśānugaḥ // NarP_2,14.26 //

tvayā bhartari saṃyojyo rakṣyaṃ grīvāśayāṅkuram /

bhaviṣyati patirvaśyo nānyāṃ yāsyati sundarīm // NarP_2,14.27 //

cūrṇarakṣāṃ gṛhītvāhaṃ prāptābhartṛgṛhaṃ punaḥ /

pradoṣe payasā yuktaścūrṇo bhartari yojitaḥ // NarP_2,14.28 //

grīvāyāṃ hi kṛtā rakṣā na vicāro mayā kṛtaḥ /

yadā sa pītacūrṇastu bhartā nṛpavarottamā // NarP_2,14.29 //

tadahaḥ kṣayarogo 'bhūtpatiḥ kṣīṇo dine dine /

guhye tu krimayo jātāḥ kṣataduṣṭavraṇodbhavāḥ // NarP_2,14.30 //

dinaiḥ katipayairjātairdīpavadravidarśanāt /

hatatejāstathā bharttā māmuvācākulendriyaḥ // NarP_2,14.31 //

krandamāno divā rātrau dāso 'smi tava śobhane /

trāhi māṃ śaraṇaṃ prāptaṃ na gaccheyaṃ paristriyam // NarP_2,14.32 //

tattasya ruditaṃ śrutvā bhayabhītā mahīpate /

tasyāṃ niveditaṃ sarvaṃ kathaṃ bhartā bhavetsukhī // NarP_2,14.33 //

tayāpi bheṣajaṃ dattaṃ dvitīyaṃ dāhaśāntaye /

datte tu bheṣaje tasminsustho 'bhūttatkṣaṇātpatiḥ // NarP_2,14.34 //

pūrvacūrṇodbhavo dāhaḥ śāntastenauṣadhena ha /

tataḥ prabhṛti me bhartā vaśyo 'bhūdvacane sthitaḥ // NarP_2,14.35 //

kālena pañcatāṃ prāptā gatā narakayātanām /

tāmrabhrāṣṭre hyahaṃ dagdhā yugāni daśa pañca ca // NarP_2,14.36 //

sūkṣmāṇi tilamātrāṇi kṛtvā khaṇḍānyanekaśaḥ /

kiñcitpātakaśeṣeṇa dharāyāmavatāritā // NarP_2,14.37 //

gṛhagodhāmayaṃ rūpaṃ kṛtaṃ bhāskarajena me /

sāhamatra sthitā bhūpa varṣāṇāmayutaṃ purā // NarP_2,14.38 //

yānyāpi yuvatirbhūpa bharturvaśyaṃ samācaret /

vṛthādharmā durācārā dahyate tāmrabhrāṣṭrake // NarP_2,14.39 //

bhartā nātho gatirbhartā daivataṃ gurureva ca /

tasya vaśyaṃ caredyā tu sā kathaṃ sukhamāpnuyāt // NarP_2,14.40 //

tiryagyoniśataṃ yāti krimikuṣṭhasamanvitā /

tasmādbhūpāla kartavyaṃ strībhirbhartṛvacaḥ sadā // NarP_2,14.41 //

sāhaṃ yāsye punaryoniṃ kutsitāṃ pātakānvitām /

yadi noddharase rājannadya māṃ śaraṇāgatām // NarP_2,14.42 //

sukṛtasya pradānena vijayājanitena hi /

yā tvayā saṃgame puṇye kṛtā śravaṇadvādaśī // NarP_2,14.43 //

sarayvāścaiva gaṅgāyāḥ pāpanāśavidhāyake /

pretaniryātanī puṇyā mānasepsitadāyinī // NarP_2,14.44 //

yasyāṃ gṛhe 'pi bhūpāla saṃsmṛto manujairhariḥ /

sarvatīrthaphalāvāptiṃ kurute nātra saṃśayaḥ // NarP_2,14.45 //

dattaṃ japtaṃ hutaṃ yacca kṛtaṃ devārcanādikam /

sarvaṃ tadakṣayaṃ bhūpa yatkṛtaṃ vijayādine // NarP_2,14.46 //

evaṃvidhaṃ phalaṃ yasyāstaddehi sukṛtaṃ mama /

dvādaśyāmupavāsena trayodaśyāṃ tu pāraṇe // NarP_2,14.47 //

dvādaśābdopavāsasya phalaṃ prāptotyupoṣaṇe /

dayāṃ kṛtvā mahīpāla dharmamūrtirbhavān kṣitau // NarP_2,14.48 //

vaivasvatapathadhvaṃsī paritrāhi suduḥkhitām /

gṛhagodhāvacaḥ śrutvā mohinī vākyamabravīt // NarP_2,14.49 //

svakṛtaṃ tu jano 'śnāti sukhaduḥkhātmakaṃ bibho /

tasmātkimanayā kāryaṃ pāpayā bhartuduṣṭayā // NarP_2,14.50 //

yayā bhartā vaśaṃ nīto rakṣācūrṇādibhirnṛpa /

sādhubhyo yatkṛtaṃ rājanyaśaḥsvargakaraṃ bhavet // NarP_2,14.51 //

ubhayorbhraṃ śatāmeti pāpebhyo yatkṛtaṃ bhavet /

śarkarāmiśritaṃ kṣīraṃ kādraveye niyojitam // NarP_2,14.52 //

viṣavṛddhiṃ karotyeva tadvatpāpakṛtaṃ bhavet /

parityajemāṃ tvaṃ pāpāṃ gacchāvo nagarāya vai // NarP_2,14.53 //

janmavyāpārasaktānāmātmasaukhyaṃ vinaśyati /

rukmāṅgada uvāca
brahmātmaje kathaṃ vākyamīdṛśaṃ vyāhṛtadaṃ tvayā /
na sādhūnāmidaṃ vṛttaṃ bhavatīti varānane // NarP_2,14.54 //

ātmasaukhyakarāḥ pāpā bhavanti paratāpinaḥ /

viprapannā varārohe paropakaraṇāya vai // NarP_2,14.55 //

śaśī sūryo 'tha parjanyo medinī hutabhugjalam /

candanaṃ pādapāḥ saṃtaḥ paropakaraṇāya vai // NarP_2,14.56 //

śrūyate kila rājāsīddhariścandro varānane /

cāṇḍālamandirāvāsī bhāryātanayavikrayī // NarP_2,14.57 //

asatyavacanādbhīto duḥkhādduḥkhataraṃ gataḥ /

tasya satyena saṃtuṣṭādevāḥ śakrapurogamāḥ // NarP_2,14.58 //

vareṇa chandayāñcakrurhariścandraṃ mahīpatim /
tena satyavatā coktā devā brahmapurogamāḥ /
yadi tuṣṭā hi vibudhā varaṃ me dātumarhatha // NarP_2,14.59 //

eṣā hi nagarī sarvā sadrumā sasarīsṛpā /

sabālavṛddhataruṇā sanārī sacatuṣpadā // NarP_2,14.60 //

prayātu kṛtapāpāpisvargatiṃ nagarī mama /

ayodhyāpātakaṃ gṛhya gantāhaṃ narakaṃ dhruvam // NarP_2,14.61 //

ekākī nahi gacchāmi parityajya janaṃ kṣitau /

svargaṃ vibudhaśārdūlāḥ satyametanmayeritam // NarP_2,14.62 //

tasya tāṃ sthiratāṃ jñātvā saha tenaiva sā purī /

jagāma svargalokaṃ ca indrādīnāmanujñayā // NarP_2,14.63 //

so 'pi svarge sthito rājā svapureṇa samanvitaḥ /

kāmagena vimānena pūjyamāno 'marairapi // NarP_2,14.64 //

asthidānaṃ kṛtaṃ devi kṛpayā hi dadhīcinā /

devānāmupakārārthaṃ śrutvā daityaiḥ parājitān // NarP_2,14.65 //

kapotārthaṃ svamāṃsāni śibinā bhūbhujā purā /

pradattāni varārohe śyenāya kṣudhitāya vai // NarP_2,14.66 //

jīmūtavāhano rājā purāsītkṣitimaṇḍale /

tenāpi jīvitaṃ dattaṃ pannagāya varānane // NarP_2,14.67 //

tasmāddayālunā devi bhavitavyaṃ mahībhujā /

śucāvamedhye 'pi śubhe samaṃ varṣati vāridaḥ // NarP_2,14.68 //

cāṇḍālapatitau candro hlādayecca nijaiḥ karaiḥ /

tasmādimāṃ varārohe gṛha godhāṃ suduḥkhitām // NarP_2,14.69 //

uddhariṣye nijaiḥ puṇyairdaihitrairnāhuṣo yathā /

vimohinīṃ tiraskṛtya gṛhagodhāmuvāca ha // NarP_2,14.70 //

dattaṃ dattaṃ mayā puṇyaṃ vijayāsaṃbhavaṃ tava /

gaccha viṣṇugatāṃllokānvidhūtāśeṣakalmaṣā // NarP_2,14.71 //

tadvākyātsahasā bhūpa divyābharaṇabhūṣitā /

vimucya dehaṃ tajjīrṇaṃ gṛhagodhāsamudbhavam // NarP_2,14.72 //

jagāmāmantrya taṃ bhūpaṃ dyotayantī diśo daśa /

sīmantamiva kurvāṇā vaiṣṇavaṃ padamudbhutam // NarP_2,14.73 //

yadyogigamyaṃ hutabhukprakāśaṃ varaṃ vareṇyaṃ paramātmabhūtam /

tammādiyaṃ caiva śikhipradīpā jagatprakāśāya nṛpaprasūtā // NarP_2,14.74 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge godhāvimuktirnāma caturdaśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
vimocya pātakādrājā gṛhagodhāṃ hasanniva /
uvāca mohinīṃ hṛṣṭaḥ śīghramāruhyatāṃ hayaḥ // NarP_2,15.1 //

yojanāyutagāmī ca kṣaṇātkṛṣṇahayo yathā /

tadākarṇya vaco rājño mohinī madalālasā // NarP_2,15.2 //

āruroha samaṃ bhartrā taṃ hayaṃ vātaveginam /

uvāca ca vaco bhūpaṃ bhartāraṃ cāruhāsinī // NarP_2,15.3 //

pracodayemamarvāṇaṃ svapurāya mahīpate /

putravaktraṃ spṛhā draṣṭuṃ laṃpaṭā tava vartate // NarP_2,15.4 //

tavādhīnā nṛpaśreṣṭha gamyatāṃ yatra te manaḥ /

mohinyā vacanaṃ śrutvā taprasthe nagaraṃ prati // NarP_2,15.5 //

paśyamānaḥ susaṃhṛṣṭaḥ pādapānparvatānnadīḥ /

vanāni suvicitrāṇi mṛgānbahuvidhānapi // NarP_2,15.6 //

grāmāndurgāṃstathā deśānnagarāṇi śubhāni ca /

sarāṃsi ca vicitrāṇi bhūbhāgānsumanoharān // NarP_2,15.7 //

acireṇāśramaṃ dṛṣṭvā vāmadevasya bhūpate /

ākāśastho mahīpālo namaskṛtya tvarānvitaḥ // NarP_2,15.8 //

punareva yayau rājā vāyuvegena vājinā /

paśyamāno bahūndeśāndhanadhānyasamanvitān // NarP_2,15.9 //

āsasāda puraṃ rājā vaidiśaṃ svavaśaṃ ca tat /

tamāyāntaṃ nṛpaṃ śrutvā cārairddharmāṅgadaḥ sutaḥ // NarP_2,15.10 //

pitaraṃ harṣasaṃyukto bhūpālānvākyamabravīt /

eṣā pkarāśamāyāti udīcī diṅ nṛpottamāḥ // NarP_2,15.11 //

matpiturvājinākrāntā tattejaḥ parirañjitā /

tasmādgacchāmahe sarve saṃmukhaṃ hyavanīpateḥ // NarP_2,15.12 //

piturāgatamātrasya saṃmukhaṃ na suto vrajet /

sa yāti narakaṃ ghoraṃ yāvadindrāścaturddaśā // NarP_2,15.13 //

saṃmukhaṃ vrajamānasya putrasya pitaraṃ prati /

pade pade yajñaphalaṃ procuḥ paurāṇikā dvijāḥ // NarP_2,15.14 //

uttiṣṭhadhvaṃ vrajāmyeṣa bhavadbhiḥ parivāritaḥ /

abhivādayituṃ premṇā eṣa me devadevatā // NarP_2,15.15 //

tathotyuktaistutaiḥ sarvairbhūmipālairnṛpātmajaḥ /

jagāma saṃmukhaṃ padbhyāṃ krośamātraṃ pitustadā // NarP_2,15.16 //

tato rājasahasreṇa mūrtimāniva manmathaḥ /

sa gatvā dūramadhvānamāsasādanṛpaṃ pathi // NarP_2,15.17 //

saṃprāpya pitaraṃ strehājjagāma dharaṇīṃ tadā /

śirasā rājabhiḥ sārddhaṃ praṇāmamakarottadā // NarP_2,15.18 //

premṇā samāgataṃ prakṣya taṃ patantaṃ nṛpaiḥ saha /

avaruhya hayādrājā samutthāpya sutaṃ vibho // NarP_2,15.19 //

bhujābhyāṃ sādhu pīnābhyāṃ paryaṣvañjata bhūpatiḥ /

mūrdhni caivamupāghrāya uvāca tanayaṃ tadā // NarP_2,15.20 //

kaccitpāsi prajāḥ sarvāḥ kacciddaṇḍayase ripūn /

nyāyāgatena vittena kośaṃ putra bibharṣi ca // NarP_2,15.21 //

kaccidvipreṣvatyadhikā vṛttirdattā napāyinī /

kaccitte kāntaśīlatvaṃ kaccidvaktāḥ na niṣṭhuram // NarP_2,15.22 //

kaccidgāvo na duhyante putra cāṇḍalaveśmānaṃ /

kaccidvacanakartārastanayāśca pituḥ sadā // NarP_2,15.23 //

kaccidvadhūḥ śvaśrūvākye vartate bhartari kvacit /

kaccidvivādānviprestu samaṃ nekṣasa ātmaja // NarP_2,15.24 //

kaccidgāvo na rudhyante viṣaye vividhaistṛṇaiḥ /

tulāmānāni sarvāṇi hyannādīnāṃ sadekṣase // NarP_2,15.25 //

kuṭuṃbinaṃ karaiḥ putra nātyarthamabhidūyase /

kaccinna dyūtapānādi vartate viṣaye tava // NarP_2,15.26 //

kaccidbhinnarasairlokā bhinnavākyaiḥ pure tava /

na dānairjīrṇavastraiśca nopajīvanti mānavāḥ // NarP_2,15.27 //

kaccidṛṣṭvā svayaṃ putra hastyaśvaṃ parirakṣasi /

kaccicca mātaraḥ sarvā hyaviśeṣeṇa paśyasi // NarP_2,15.28 //

kaccinna vāsare viṣṇornarā bhuñjanti putraka /

śaśini kṣīṇatāṃ prāpte kaccicchrāddhaparo naraḥ // NarP_2,15.29 //

kacciccāpararātreṣu sadā nidrāṃ vimuñcasi /

nidrā mūlamadharmasya nidrā pāpavivarddhinī // NarP_2,15.30 //

nidrā dāridyajananī nidrā śreyovināśinī /

nahi nidrānvito rājā ciraṃ śāsti vasuṃdharām // NarP_2,15.31 //

puṃścalīva sadā bharturlokadvayavināśinī /

evamuccaramāṇaṃ taṃ tanayo vākyamabravīt // NarP_2,15.32 //

dharmāṅgado mahīpālaṃ praṇamya ca punaḥ punaḥ /

sarvametatkṛtaṃ tāta punaḥ kartāsmi te vacaḥ // NarP_2,15.33 //

piturvacanakartāraḥ putrā dhanyā jagattraye /

kiṃ tataḥ pātakaṃ rājanyo na kuryātpiturvacaḥ // NarP_2,15.34 //

pitṛvākyamanādṛtya vrajetsnātuṃ trimārgagām /

na tattīrthaphalaṃ bhuṅkte yo na kuryātpiturvacaḥ // NarP_2,15.35 //

tvadadhīnaṃ śarīraṃ me tvadadhīnaṃ hi jīvitam /

tvadadhīno hi me dharmastvaṃ ca me daivataṃ param // NarP_2,15.36 //

trailokyasyāpi dānena na śuddhyeta ṛṇātsutaḥ /

kiṃ punardehavittābhyāṃ keśadānādibhirvibho // NarP_2,15.37 //

evaṃ bruvāṇaṃ tanayaṃ bahubhūpālasaṃvṛtam /
rukmāṅgadaḥ pariṣvajya punarāha sutaṃ vacaḥ /
satyametattvayā putra vyāhṛtaṃ dharmavedinā // NarP_2,15.38 //

piturabhyadhikaṃ kiñciddaivataṃ na sutasya hi /

devāḥ parāṅmukhāstasya pitaraṃ yo 'vamanyate // NarP_2,15.39 //

so 'haṃ mūrdhnātvayā putra dhṛtastatkṣitirakṣaṇāt /

jitvā dvīpavatīṃ pṛthvīṃ bahubhūpālasaṃvṛtām // NarP_2,15.40 //

etatsaukhyaṃ paraṃ loke etatsvargapadaṃ dhruvam /

piturabhyadhikaḥ putro yadbhavetkṣitimaṇḍale // NarP_2,15.41 //

so 'haṃ putra kṛtārthastu kṛtaḥ sadguṇavartmanā /

tvayā sādhayatā bhūpānyathā haridinaṃ śubham // NarP_2,15.42 //

tatpiturvacanaṃ śrutvā putro dharmāṅgado 'bravīt /

kka gatastu bhavāṃstāta niveśya mayi saṃpadaḥ // NarP_2,15.43 //

kasminsthāne tviyaṃ prāptā sūryāyutasamaprabhā /

manye nirvedamāpanna imāṃ sṛṣṭvā prajāpatiḥ // NarP_2,15.44 //

naitadrūpā mahīpālanārī trailokyamadhyataḥ /

manye bhūdharajāteyamathavā sāgarodbhavā // NarP_2,15.45 //

māyā vā mayadaityasya pramadārūpasaṃsthitā /
aho sunupuṇo dhātā yeneyaṃ nirmitā vibho /
bālāgraśatabhāgo hi vyalīko nopapadyate // NarP_2,15.46 //

iyaṃ hi yogyā kanakāvadātā gṛhāya tubhyaṃ jagatīpatīśa /

evaṃ vidhā me jananī yadi syātko 'nyo 'sti mattaḥ sukṛtī manuṣyaḥ // NarP_2,15.47 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite pitāputrasaṃvādo nāma pañcadaśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
dharmāṅgavadacaḥ śrutvā hṛṣṭo rukmāṅgado 'bravīt /
satya te jananī putra saṃprāptā mandare mayā // NarP_2,16.1 //

vedāśrayasutā bālā madarthaṃ kṛtaniścayā /

kurvantī dāruṇaṃ putra tapo devagirau purā // NarP_2,16.2 //

itaḥ pañcadaśādahno hayagāmī gato hyaham /

mandare parvataśreṣṭhe bahudhātusamanvite // NarP_2,16.3 //

tasya mūrddhani bāleyaṃ toṣayantī maheśvaram /

sthitā gānaparā dṛṣṭā mayā tatra sudarśanā // NarP_2,16.4 //

tato 'haṃ mūrcchayā yuktaḥ patito dharaṇītale /

anaṅgabāṇasaṃviddho vyādhaviddho yathā mṛgaḥ // NarP_2,16.5 //

tato 'hamanayā devyā cālitaścārunetrayā /

vṛtaścaivāpi bhartṛtve kiñcitprārthanayā saha // NarP_2,16.6 //

mayā cāpi pratijñātaṃ svadakṣiṇakarānvitam /

seyaṃ bhāryā viśālākṣī kṛtā bhūdharamastake // NarP_2,16.7 //

avaruhya dharāpṛṣṭe samāruhya turaṅgamam /

dinatrayeṇa tvaritaḥ saṃprāptastava sannidhau // NarP_2,16.8 //

paśyamāno girīndeśānsarāṃsisaritastathā /

iyaṃ hi jananī putra tava prītivivarddhinī // NarP_2,16.9 //

abhivādaya cārvaṅgīṃ tvaṃ nijāmiva mātaram /

tatpiturvacanaṃ śrutvā hayasaṃsthāmarindamaḥ // NarP_2,16.10 //

śirasā dharaṇīṃ gatvā idaṃ vacanamabravīt /

prasīda devi mātastvaṃ bhṛtyo dāsaḥ sutastava // NarP_2,16.11 //

namaskaromi jananīṃ bahubhūpālasaṃyutaḥ /

taṃ putramavanīṃ prāptaṃ mohinī prekṣya bhūpate // NarP_2,16.12 //

bharturdākṣiṇyayogācca avatīrya turaṅgamāt /

avāgūhata bāhubhyāmutthāpya patitaṃ sutam // NarP_2,16.13 //

pariṣvaktastadā mātrā punarevābhyanandayat /

tatastāṃ sumanojñaistu cāruvastraisca bhūṣaṇaiḥ // NarP_2,16.14 //

bhūṣayitvā samāropya punareva hayottamam /

svapṛṣṭhe caraṇaṃ kṛtvā tasyā rājīvalocanaḥ // NarP_2,16.15 //

tenaiva vidhinā bhūpa pitaraṃ cānvarohayat /

bhūpālaiḥ saṃvṛto gacchanpabhdyāṃ dharmāṅgadaḥ sutaḥ // NarP_2,16.16 //

praharṣapulako hyāsījjananīṃ prekṣya mohinīm /

stūyamānaḥ svayaṃ cāpi meghagaṃbhīrayā girā // NarP_2,16.17 //

dhanyaḥ sa tanayo loke mātaro yasya bhūriśaḥ /

navā navatarā bhāryāḥ pituriṣṭā manoharāḥ // NarP_2,16.18 //

yasyaikā jananī loke pitā tasyaiva duḥkhabhāk /

piturduḥkhena kiṃ saukhyaṃ putrasya hṛdi vartate // NarP_2,16.19 //

ekasyā vandane mātuḥ pṛthivīphalamaśnute /

mātṝṇāṃ vandane mahyaṃ gahatpuṇyaṃ bhaviṣyati // NarP_2,16.20 //

tasmādabhyadhikaṃ puṇyaṃ bhaviṣyati dine dine /

ekamuccaramāṇo 'sau rājabhiḥ parivāritaḥ // NarP_2,16.21 //

praviṣṭo nagaraṃ ramyaṃ vaidiśaṃ ṛddhisaṃyutam /

hayasthaḥ prayayau rājā mohinyā saha tatkṣaṇāt // NarP_2,16.22 //

tato gṛhavaraṃ prāpya pūjyamāno janairnṛpaḥ /

avaruhya hayātasmāmohinīṃ vākyamabravīt // NarP_2,16.23 //

dharmāṅgadasya putrasya gṛhe gaccha manohare /

eṣa te guruśuśrūṣāṃ kariṣyati yathā guṇam // NarP_2,16.24 //

na sakhī naiva dāsī te śuśrūṣāmācarediti /

sā caivamuktā patyā tu prasthitā sutamandiram // NarP_2,16.25 //

dharmāṅgadena sā dṛṣṭā gacchantī mandirāya vai /

ātmano bhartṛvākyena parityajya mahīpatīn // NarP_2,16.26 //

tiṣṭhadhvaṃ piturādeśādimāṃ śuśrūṣaye hyaham /
sa evamuktvā gatvā tu bāhubhyāṃ parigṛhya vai /
krame pañcadaśe prāpte paryaṅke tvavaropayat // NarP_2,16.27 //

kāñcane paṭṭasūtreṇa racite komale dṛḍhe /

mṛdvāstaraṇasaṃyukte maṇiratnavibhūṣite // NarP_2,16.28 //

ratnadīpaiśca bahuśaḥ khacite sūryasaprabhe /

tataḥ pādodakaṃ cakre mohinyā dharmabhūṣaṇaḥ // NarP_2,16.29 //

sandhyāvalyā gurutvena hyapaśyattāṃ nṛpātmajaḥ /

naivamasyābhavadduṣṭaṃ manastāṃ mohinīṃ prati // NarP_2,16.30 //

sukumāro 'pi tanvaṅgīṃ pīnorujaghanastanīm /

mene varṣāyutasamāmātmānaṃ ca trivatsaram // NarP_2,16.31 //

prakṣālya caraṇau tasyāstajjalaṃ śirasi nyadhāt /

uvācāvanato bhūtvā sukṛtī mātarasmyaham // NarP_2,16.32 //

ityuktvā naranārībhiḥ svayaṃ ca śramanāśanam /

cakāra sarvabhogaistāṃ yuyoja ca mudānvitaḥ // NarP_2,16.33 //

dhīrodamathane jāte kuṇḍale cāmṛtasravaṃ /

ye labdhe dānavāñcitvā pātāle dharmamūrttinā // NarP_2,16.34 //

mohinyā karṇayoścakre svayameva vṛṣāṅgadaḥ /

aṣṭottarasahasraiśca dhātrīphalanibhaiḥ śubhaiḥ // NarP_2,16.35 //

mauktikai racitaiḥ śubhrairhāro devyāḥ kṛto hṛdi /

niṣkaṃ palaśataṃ svarṇaṃ kuliśāyutabhūṣitam // NarP_2,16.36 //

hāra laghūttaraṃ cakre māturnṛpasutastadā /

valayā vajrakhacitā dviraṣṭau karayordvayoḥ // NarP_2,16.37 //

ekaike niṣkakoṭībhirmūlyavidbhirnaraiḥ kṛtāḥ /

keyūranūpurau tasyā anarghau sa nṛpātmajaḥ // NarP_2,16.38 //

pradadau pituriṣṭāyā bhūṣaṇārthaṃ raviprabhau /

kaṭisūtraṃ tu śarvāṇyā yadāsītpāvakaprabham // NarP_2,16.39 //

tadbhraṣṭaṃ bhayabhītāyāḥ saṃgrāme tārakāmaye /

kālanemau sthite rājye patitaṃ mūlapācane // NarP_2,16.40 //

tadgṛhītaṃ tu daityena mayena lokamāyinā /

taṃ hatvā malaye daityaṃ daityakoṭisamāvṛtam // NarP_2,16.41 //

saṃvatsararaṇe ghore piturvacanakāraṇāt /

avāpa kaṭisūtraṃ tu daityarājapriyāsthitam // NarP_2,16.42 //

taddadau pituriṣṭāyāḥ sānandapulako nṛpaḥ /

hiraṇyakaśipoḥ pūrvaṃ yā bhāryā lokasundarī // NarP_2,16.43 //

tasyāḥ sīmantakaścāsītsaudāminisamaprabhaḥ /

sā praviṣṭā samaṃ patyā yadā pāvakamaṅgalā // NarP_2,16.44 //

samudre kṣipya sīmantaṃ duḥkhena mahatānvitā /

sāgarastattu saṃgṛhya ratnaśreṣṭhayugaṃ kila // NarP_2,16.45 //

dadau dharmāṅgadāyātha tasya vīryeṇa toṣitaḥ /

jananyāḥ pradadau hṛṣṭaḥ sūryakoṭisamaprabham // NarP_2,16.46 //

agniśauce śubhe vastre kañcuke sumanohare /

sahasrakoṭimūlye te mohinyāḥ saṃnyavedayat // NarP_2,16.47 //

devamālyaṃ sugandhāḍhyaṃ tathā devavilepanam /

sarvadevaguroḥ pūrvaṃ siddhahastātsudurlabham // NarP_2,16.48 //

dharmāṅgadena vīreṇa dvīpānāṃ vijaye tathā /

labdhaṃ tat pradadau devyā mohinyāḥ kāmavarddhanam // NarP_2,16.49 //

saṃbhūṣya parayā bhaktyā paścātṣaḍrasabhojanam /

ānītaṃ mātṛhastena bhojayāmāsa bhūmipa // NarP_2,16.50 //

purastādeva jananīṃ vākyaiḥ saṃbodhya bhūriśaḥ /

mayā tvayā ca kartavyaṃ rājño vākyaṃ na saṃśayaḥ // NarP_2,16.51 //

yā iṣṭā nṛpaterdevi sāsmākaṃ hi garīyasī /

iṣṭā yā bhūpaterbhartustasyā yā duṣṭamācaret // NarP_2,16.52 //

sā patnī narakaṃ yāti yāvadindrāścaturdaśa /

sāpatnabhāvaṃ yā kuryādbhartṛsneheṣṭayā saha // NarP_2,16.53 //

tasyāḥ snehaviyogārthaṃ tapyate tāmrabhrāṣṭake /

yathā sukhaṃ bhavedbhartustathā kāryaṃ hi bhāryayā // NarP_2,16.54 //

anukūlaṃ hitaṃ tasyā iṣṭāyā bharturācaret /

yathā bhartā tathā tāṃ hi paśyeta varavarṇini // NarP_2,16.55 //

hīnāyāścāpi śuśrūṣāṃ kṛtvā yāti triviṣṭapam /

paścātsthāne bhavetsāpi manasā yābhavatpriye // NarP_2,16.56 //

sarvānbhogānavāpnoti bharturiṣṭaṃ pragṛhya hi /

irṣyābhāvaparityāgātsarveśvarapadaṃ labhet // NarP_2,16.57 //

sapatnī yā sapatnyāstuḥśuśrūṣāṃ kurute sadā /

bharturiṣṭāṃ saṃnirīkṣya tasyā loko 'kṣayo bhavet // NarP_2,16.58 //

bharturiṣṭā purā veśyā hyabhavatsā kuleṣu vai /

śūdrajāteḥ suduṣṭasya parityaktakriyasya tu // NarP_2,16.59 //

ācaradveśyayā sārddhaṃ sā bhāryā patirañjinī /

prakṣālanaṃ dvayoḥ pādau dvayorucchiṣṭabhojinī // NarP_2,16.60 //

ubhayorapyadhaḥ śete ubhayorvai hitaṃ ratā /

veśyayā vāryamāṇāpi sadācārapathe sthitā // NarP_2,16.61 //

evaṃ śuśrīṣayantyā hi bhartāraṃ veśyayā saha /

jagāma sumahānkālo vartantyā duḥkhasāgare // NarP_2,16.62 //

aparasmindine bhartā māhiṣaṃ mūlakānvitam /

abhakṣayata niṣpāvaṃ durmedhāstailamiśritam // NarP_2,16.63 //

tadapathyabhujastasya avamanya pativratām /

abhavaddāruṇo rogo gude tasya bhagandaraḥ // NarP_2,16.64 //

saṃdahyamāno 'titarāṃ divā rātrau sa bhūriśaḥ /

tasya gehe sthitaṃ vittaṃ samādāya jagāma sā // NarP_2,16.65 //

veśyānyasmaidadau prītyā yūne kāmaparāyaṇā /

tataḥ sa dīnavadano vrīḍayā ca samanvitaḥ // NarP_2,16.66 //

uvāca prarudanbhāryāṃ śūdro vyākulacetanaḥ /

paripālaya māṃ devi veśyāsaktaṃ suniṣṭhuram // NarP_2,16.67 //

na mayopakṛtaṃ kiñcittava suṃdari pāpinā /

ramate veśyayā sārddhaṃ bahūnabdānsumadhyame // NarP_2,16.68 //

yo bhāryāṃ praṇatāṃ pāponānumanyeta garvitaḥ /

so 'śubhāni samāpnoti janmāni daśa pañca ca // NarP_2,16.69 //

divākīrtigṛhe tasmādyoniṃ prāpsyāmi garhitām /

tavāpamānato devi mano na kaluṣīkṛtam // NarP_2,16.70 //

iti bhartṛvacaḥ śrutvā bhāryā bhartāramabravīt /
purākṛtāni pāpāni duḥkhāni prabhavanti hi /
tāni sakṣamate vidvān sa vijñeyo nṛṇāṃ varaḥ // NarP_2,16.71 //

tanmayā pāpayā pāpaṃ kṛtaṃ vai pūrvajanmani /

tadbhajantyā na me duḥkhaṃ na viṣādaḥ kathañcana // NarP_2,16.72 //

evamuktvā samāśvāsya bhartāramanuśāsya ca /

anītaṃ janakādvittaṃ bandhubhyo varavarṇinī // NarP_2,16.73 //

kṣīrodanilayāvāsaṃ manyate sma satī patim /

divā divā triryatnena rātrau guhyaviśodhanam // NarP_2,16.74 //

rajanīkaravṛkṣotthaṃ gṛhya niryāsamañjasā /

nakhena pātayedbhartuḥ krimīnkuṣṭhācchanaiḥ śanaiḥ // NarP_2,16.75 //

mayūrapucchasaṃyuktaṃ pavanaṃ cākarottadā /

na devi rātrau svapiti na divā ca varānanā // NarP_2,16.76 //

bhartṛduḥkhena saṃtaptā apaśyajjvalitaṃ jagat /

yadyasti vasudhā devī pitaro devatāstathā // NarP_2,16.77 //

kurvantu rogahīnaṃ me bhartāraṃ gatakalmaṣam /

caṇḍikāyai pradāsyāmi raktaṃ māṃsasamudbhavam // NarP_2,16.78 //

nṛcchāgamahiṣopetaṃ bharturārogyahetave /

sādaraṃ kārayiṣyāmi upavāsāndaśaiva tu // NarP_2,16.79 //

śarīraṃ sthāpayiṣye 'haṃ sūkṣmakaṇṭakasaṃstare /

nopabhokṣyāmi madhuraṃ nopabhokṣyāmi vai ghṛtam // NarP_2,16.80 //

bāhyābhyaṅgavihīnāhaṃ saṃsthāsye dinasaṃcayam /

jīvatāṃ rogahīno hi bhartā me śaradāṃ śatam // NarP_2,16.81 //

evaṃ pravyāharantī sā vāsare vāsare gate /

atha kālena cālpena tridoṣo 'sya vyajāyata // NarP_2,16.82 //

trikaṭuṃ pradadau bharturyatnena mahatā tadā /

śītārtaḥ kaṃpamāno 'sau patnyaṅgulimakhaṇḍayat // NarP_2,16.83 //

ubhayordatayoḥ śleṣaḥ sahasā samapadyata /

tatkhaṇḍamaṅgulervaktre sthitaṃ nṛpativallabhe // NarP_2,16.84 //

atha vikrīya valayaṃ krītvā kāṣṭhāni bhūriśaḥ /

citāṃ sārpiryutāṃ cakre madhye dhṛtvā patiṃ tadā // NarP_2,16.85 //

avaruhya ca bāhubhyāṃ pādenākṛṣya pāvakam /

mukhe sukhaṃ samādhāya hṛdaye hṛdayaṃ tathā // NarP_2,16.86 //

jaghane jaghanaṃ devi ātmanaḥ saṃniveśya vai /

dāhayāmāsa kalyāṇī bharturdehaṃ rujānvitam // NarP_2,16.87 //

ātmanā saha cārvaṅgī jvalite jātavedasi // NarP_2,16.88 //

vumucya dehaṃ sahasā jagāma patiṃ samādāya ca devalokam /

viśodhayitvā bahupāpasaṃghānsvakarmaṇā duṣkarasādhanena // NarP_2,16.89 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge pativratopākhyānaṃ nāma ṣoḍaśo 'dhyāyaḥ

putra uvāca
tasmādīrṣyāṃ parityajya mohinīmanubhojaya /
na mātarīdṛśo dharmo lokeṣu triṣu labhyate // NarP_2,17.1 //

svahastena priyāṃ bharturbhāryāṃ yā tu prabhojayet /

sapatnīṃ tu sapatnī hi kiñcidannaṃ dadāti ca // NarP_2,17.2 //

tadanantaṃ bhaveddevi mātarityāha nābhijaḥ /

kuru vākyaṃ mayoktaṃ hi svāmini tvaṃ prasīda me // NarP_2,17.3 //

tātasya saukhyaṃ kartavyamāvābhyāṃ varavarṇinī /

bhavetpāpakṣayaḥ samyak svargaprāptistathākṣayā // NarP_2,17.4 //

putrasya vacanaṃ śrutvā devī saṃdhyāvalī tadā /

abhimantrya pariṣvajya tanayaṃ sā punaḥ punaḥ // NarP_2,17.5 //

mūrdhni cainamupāghrāya vacanaṃ cedamabravīt /

kariṣye vacanaṃ putra tvadīyaṃ dharmasaṃyutam // NarP_2,17.6 //

irṣyāṃ mānaṃ parityajya bhojayiṣyāmi mohinīm /

śataputrā hyahaṃ putra tvayaikena sutena hi // NarP_2,17.7 //

niyamairbahubhirjāto dehakleśakarairbhavān /

vratarājena cīrṇena prāptastvamacirātsutaḥ // NarP_2,17.8 //

nahīdṛśaṃ vrataṃ loke phaladāyi pradṛśyate /

sadyaḥ pratyayakārīdaṃ mahāpātakanāśanam // NarP_2,17.9 //

kiṃ jātairbahubhiḥ putraiḥ śokasaṃtāpakārakaiḥ /

varamekaḥ kulālaṃbī yatra viśramate kulam // NarP_2,17.10 //

trailokyādupariṣṭhāhaṃ tvāṃ prāpya jaṭhare sthitam /

dhanyāni tāni śūlāni yairjātastvaṃ suto 'nagha // NarP_2,17.11 //

saptadvīpapatiḥ śūraḥ piturvacanakārakaḥ /

āhlādayati yastātaṃ jananīṃ vāpi putrakaḥ // NarP_2,17.12 //

taṃ putraṃ kavayaḥ prāhurvākhyamaparaṃ sutam /

evamuktvā tu vacanaṃ devī saṃdhyāvalī tadā // NarP_2,17.13 //

vīkṣāṃ cakre 'tha bhāṇḍāni ṣaḍrasasya tu hetave /

tasyā vīkṣaṇamātreṇa paripūrṇāni bhūpate // NarP_2,17.14 //

ṣaḍrasatya sukhoṣṇasya mohinībhojanecchayā /

amṛtasvādukalpasya janasya tu mahīpate // NarP_2,17.15 //

tato darvīṃ samādāya kāñcanīṃ ratnasaṃyutām /

pariveṣayadavyagrā moḍinyāścāruhāsinī // NarP_2,17.16 //

kāñcane bhājane ślekṣṇe mānabhojanaveṣṭite /

śanaiḥ śanaiśca bubhuje iṣṭamannaṃ susaṃskṛtam // NarP_2,17.17 //

upaviśyāsane devī śātakaubhamaye śubhe /

vījyamānā varārohā vyājanena sugītinā // NarP_2,17.18 //

dharmāṅgadagṛhī tena śikhipucchabhavena tu /

sā bhuktā brahmatanayā tadannamamṛtopamam // NarP_2,17.19 //

caturguṇena śītena kṛtvā śaucamathātmanaḥ /

jagṛhe putradattaṃ tu tāṃbūlaṃ tatsugandhimat // NarP_2,17.20 //

varacandanayuktena hastena varavarṇinī /

tataḥ prahasya śanakaiḥ prāha saṃdhyāvalīṃ nṛpa // NarP_2,17.21 //

jananī kiṃ tu devi tvaṃ vṛṣāṅgadanṛpasya tu /

na mayā hi parijñātā śramasveditayā śubhe // NarP_2,17.22 //

vadatyevaṃ brahmasutā yāvatsaṃdhyāvalīṃ napa /

tāvatpraṇamya nṛpateḥ putro vacanamabravīt // NarP_2,17.23 //

udare hyanayā devyā ghṛtaḥ saṃvatsaratrayam /

tava bhartuḥ prasādena vṛddhiṃ saṃprāptavānaham // NarP_2,17.24 //

saṃtyanekāni mātṝṇāṃ śatāni mama suṃdari /

asyāḥ pītaṃ payo bhūri kucayoḥ snehasaṃplutam // NarP_2,17.25 //

anayā sā rujā tīvrā vidhṛtā prāyaśo jarā /

iyaṃ māṃ janayitvaiva jātā śithilabandhanā // NarP_2,17.26 //

tannāsti truṣu lokeṣu yaddatvā cānṛṇo bhavet /

mātuḥ putrasya cārvaṅgi satyametanmayeritam // NarP_2,17.27 //

so 'haṃ dhanyataro loke nāsti matto 'dhikaḥ pumān /

utsaṃge vartayiṣyāmi mātṛsaṃghasya nityaśaḥ // NarP_2,17.28 //

notsaṃge cejjananyā hi tanayo viśati kvacit /

mātṛsaukhyaṃ na jānāti kumārī bhartṛjaṃ yathā // NarP_2,17.29 //

māturutsaṃgamārūḍhaḥ putro darpānvito bhavet /

hāramuttamadehasthaṃ hastenāhartumicchati // NarP_2,17.30 //

pālyamāno jananyā hi pitṛhīno 'pi darpitaḥ /

samīhate jagaddhartuṃ savīryaṃ mātṛjaṃ payaḥ // NarP_2,17.31 //

etajjaṭharasaṃsargi bhavatyutsaṃgaśaṅkitaḥ /

asyāścaivāparāṇāṃ ca viśeṣo yadi me na cet // NarP_2,17.32 //

tena satyena me tāto jīvatāccharadāṃ śatam /

evaṃ bruvāṇe tanaye mohinī vismayaṃ gatā // NarP_2,17.33 //

kathamasya prahartavyaṃ mayā nirghṛṇaśīlayā /

vinītasya hyapāpasya aucityaṃ pāpino gṛhe // NarP_2,17.34 //

pituḥ śuśrūṣaṇaṃ yasya na tasya sadṛśaṃ kṣitau /

evaṃ guṇādhikasyāhaṃ kartuṃ karma jugupsitām // NarP_2,17.35 //

putrasya dharmaśīlasya bhūttvā tu jananī kṣitau /

evaṃ vimṛśya bahudhā mohinī lokasuṃdarī // NarP_2,17.36 //

uvāca tanayaṃ bālā śīghramānaya me patim /

na śaknomi vinā tena muhūrtamapi vartitum // NarP_2,17.37 //

tataḥ sa tvaritaṃ gatvā praṇamya pitaraṃ nṛpa /

kaniṣṭhā jananī tāta śīghraṃ tvāṃ draṣṭumicchati // NarP_2,17.38 //

prasādaḥ kriyatāṃ tasyāḥ pūjyatāṃ brahmaṇaḥ sutā /

putravākyena nṛpatiratatkṣaṇādgantumudyataḥ // NarP_2,17.39 //

prahṛṣṭavadano bhūtvā saṃdhyāvalyā niveśanam /

saṃpraviśya gṛhe rājā dadarśa śayanasthitām // NarP_2,17.40 //

mohinīṃ mohasaṃyuktāṃ taptakāñcanasaprabhām /

upāsya mānāṃ priyayā saṃdhyāvalyā śanaiḥ śanaiḥ // NarP_2,17.41 //

putravākyātparityajya krodhaṃ sāpatnyajaṃ tathā /

dṛṣṭvā rukmāṅgadaṃ prāptaṃ śayane mohya suṃdarī // NarP_2,17.42 //

prahṛṣṭavadanā prāha rājānaṃ bhūridakṣiṇam /

ihopaviśyatāṃ kānta paryaṅke mṛdutūlake // NarP_2,17.43 //

sarvaṃ nirīkṣitaṃ bhūpa rājyatantraṃ tvayā ciram /

adyāpi nahi te vāñchā rājye parinivartate // NarP_2,17.44 //

manye duṣkṛtinaṃ bhūpa tvāmatra dharaṇītale /

yaḥ samarthaṃ sutaṃ jñātvā svayaṃ paśyennṛpaśriyam // NarP_2,17.45 //

tasmāttvatto 'dhiko nāsti duḥkhī lokeṣu kaścana /

suputrāṇāṃ pitṝṇāṃ hi sukhaṃ yāti kṣaṇaṃ nṛpa // NarP_2,17.46 //

duḥkhena pāpabhoktṝṇāṃ viṣayāsaktacetasām /

sarvāśca prakṛtī rājaṃstaveṣṭāḥ pūrṇapuṇyajāḥ // NarP_2,17.47 //

dharmāṅgade pālayāne kathaṃ tvaṃ vīkṣase 'dhunā /

parityajya priyāsaukhyaṃ kīnāśa iva durbalaḥ // NarP_2,17.48 //

yadi pālayase rājyaṃ mayā kiṃ te prayojanam /

niṣprayojanamānītā kṣīrasāgaramastakāt // NarP_2,17.49 //

viḍbhojyā hi bhaviṣyāmi pakṣiṇāmāmiṣaṃ yathā /

yo bhāryāṃ yauvanopetāṃ na sevediha durmatiḥ // NarP_2,17.50 //

kṛtyācaraṇasaktastu kutastasya bhavetpriyā /

asevitā vrajedbhāryā adattaṃ hi dhanaṃ vrajet // NarP_2,17.51 //

arakṣitaṃ vrajedrājyaṃ anabhyastaṃ śrutaṃ vrajet /

nālasaiḥ prāpyate vidyā na bhāryā vratasaṃsthitaiḥ // NarP_2,17.52 //

nānuṣṭhānaṃ vinā lakṣmīrnābhaktaiḥ prāpyate yaśaḥ /

nodyamī sukhamāpnoti nābhāryaḥ saṃtatiṃ labhet // NarP_2,17.53 //

nāśucirddharmamāpnoti na vipro 'priyavāgdhanam /

apṛcchannaiva jānāti agacchanna kvacidvrajet // NarP_2,17.54 //

aśiśyo na kriyāṃ vetti na bhayaṃ vetti jāgarī /

kasmādbhūpāla māṃ tyaktvā dharmāṅgadagṛhe śubhe // NarP_2,17.55 //

vīkṣyase rājyapadavīṃ samarthe tanaye vibho // NarP_2,17.56 //

evaṃ brubāṇāṃ tanayāṃ vidhestu ratipriyāṃ cāruviśālanetrām /

vrīḍānvitaḥ putrasamīpavartī provāca vākyaṃ nṛpatiḥ priyāntām // NarP_2,17.57 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite mohinīvacanaṃ nāma saptadaśo 'dhyāyaḥ

rājovāca
nādhikāro mayā mīru kṛto nṛpaparigrahe /
śramāturasya nidrā me pravṛttā mukhadāyinī // NarP_2,18.1 //

dharmāṅgadaṃ samābhāṣya mohinīṃ naya mandiram /

pūjayasva yathānyā mameṣā patnī priyā mama // NarP_2,18.2 //

nijaṃ kamalapatrākṣa sarvaratnavibhūṣitam /

nirvātavātasaṃyuktaṃ sarvartusukhadāyakam // NarP_2,18.3 //

evamādiśya tanayamahaṃ nidrāmupāgataḥ /

śayanaṃ prāpya kaṣṭātte abhāgyo hi dhanaṃ yathā // NarP_2,18.4 //

vibuddhamātraḥ sahasā tvatsamīpamupāgataḥ /

yadvravīṣi vaco devi tatkaromi na saṃśayaḥ // NarP_2,18.5 //

mohinyuvāca
parisāṃtvaya rājendra imāndārānsuduḥkhitān /
mamodvāhena nirviṇṇānnirāśānkāmabhogayoḥ // NarP_2,18.6 //

jyeṣṭhānāṃ rūpayuktānāṃ kalatrāṇāṃ viśāṃpate /

mūrghni kīlaṃ kaniṣṭhākhyaṃ yo hi rājannikhānayet // NarP_2,18.7 //

na sadgatirbhavettasya na ta sā vindate param /

pativratāśrudagdhāyāḥ kā śāntirme bhaviṣyati // NarP_2,18.8 //

janitāraṃ hi me bhasma kuryyurdevyaḥ pativratāḥ /

kiṃ punaḥ prākṛtaṃ bhūpa tvādṛśīṃ tathā // NarP_2,18.9 //

saṃdhyāvalīsamā nārī trailokye nāsti bhūmipa /

tava snehanibaddhāṅgī saṃbhojayati ṣaḍrasaiḥ // NarP_2,18.10 //

priyāṇi cāṭuvākyāni vadatī tava gauvavāt /

evaṃvidhā hi śataśo nāryaḥ saṃti gṛhe tava // NarP_2,18.11 //

yāsāṃ na pādarajasā tulyāhaṃ bhūpate kvacit /

mohinī vacanaṃ śrutvā vrīḍito hyabhavannṛpaḥ // NarP_2,18.12 //

saputrāyāḥ samīpe tu jyeṣṭhāyā nṛpatistadā /

iṅgitajñaḥ suto jñātvā daśāvasthāgatāṃ nṛpam // NarP_2,18.13 //

pitaraṃ kāmasaṃtaptaṃ mohinyarthe vimohitam /

mātṛḥ sarvāḥ samāhūya saṃdhyāvalipurogamāḥ // NarP_2,18.14 //

kṛtāñjalipuṭo bhūtvā evamāha priya vacaḥ /

vimohinī me jananī navoḍhā brāhmaṇaḥ sutā // NarP_2,18.15 //

sā ca prārthayate devyo rājānaṃ rahasisthitam /

ātmanā saha khelārthaṃ tanmodadhvaṃ suharṣitāḥ // NarP_2,18.16 //

mātara ūcuḥ
ko 'numodayate putra sarpabhakṣaṇamātmanaḥ /
ko hi dīpayate vahniṃ svadehe dehināṃ vara // NarP_2,18.17 //

ko bhakṣayedviṣaṃ ghoraṃ kaśchindyādātmanaḥ śiraḥ /

kastaretsāgaraṃ baddhvā grīvāyāṃ dāruṇāṃ śilām // NarP_2,18.18 //

ko gaccheddvīpivadanaṃ kaḥ keśānsuharerharet /

ko niṣīdati dhārāyāṃ khaṅgasyā kāśabhāsinaḥ // NarP_2,18.19 //

kānumodayate bhartrā sapatnyāḥ krīḍanaṃ kila /

sarvasyāpi pradānena naitanmanasi vartate // NarP_2,18.20 //

varaṃ hi chedanaṃ mūrdhnastatkṣaṇāttu varāsinā /

kā dṛṣṭyā dayitaṃ kāntaṃ nirīkṣedanyayāhṛtam // NarP_2,18.21 //

kā sā sīmantinī loke bhavedetādṛśī kvacit /

ātmaprāṇasamaṃ kāntamanyastrīkucapīḍanam // NarP_2,18.22 //

saṃśrutya sahate yā tu kiṃ punaḥ svena cakṣuṣā /

sarveṣāmeva duḥkhānāṃ duḥkhametadanantakam // NarP_2,18.23 //

yadbhartānyāṅganāsaṃkto dṛśyaṭate svena cakṣuṣā /

varaṃ sarvā mṛtāḥ putra yugapanmātarastava // NarP_2,18.24 //

na tu mohinisaṃyukto dṛśyo 'yaṃ nṛpatiḥ patiḥ /
dharmāṅgada uvāca
yadi me na pituḥ saukhyaṃ kariṣyatha śubhānanāḥ // NarP_2,18.25 //

viṣamāloḍya pāsyāmi yuṣmatsaukhyaṃ mṛte mayi /

karmaṇā manasā vācā yā piturduḥkhamācaret // NarP_2,18.26 //

sā me śatrurvadhārhāsti yadi saṃdhyāvalī bhavet /

sarvāsāṃ sādhikā devī mohinī janakapriyā // NarP_2,18.27 //

krīḍārthamāgatā bālā mandarācalamandirāt /

tatputravacanaṃ śrutvā vepamānā hi mātaraḥ // NarP_2,18.28 //

ūcuḥ sagadgadāṃ vācaṃ hitārthaṃ tanayasya hi /

avaśyaṃ tava vākyaṃ hi kartavyaṃ nyāyasaṃyutam // NarP_2,18.29 //

kiṃ tu dānaprado bhūtvā mohinīṃ yātu te pitā /

yo bhāryāmudvahedbhartā dvitīyāmaparāmapi // NarP_2,18.30 //

jyeṣṭhāyai dviguṇaṃ tasyā dadyaccaivānyathā ṛṇī /

anujñāpya yadā bhārtā jyeṣṭhāmanyāṃ samudvahetak // NarP_2,18.31 //

tadā jyeṣṭhābhilaṣitaṃ deyamāhuḥ purāvidaḥ /

jyeṣṭhayā sahitaḥ kuryādiṣṭāpūrtaṃ narottamaḥ // NarP_2,18.32 //

eṣa dharmo 'nyathānyāyo jāyate dharmasaṃkṣayaḥ /

śrutvā tu mātṛvacanaṃ prahaṣṭenāntarātmano // NarP_2,18.33 //

ekaikasyai dadau sāgrāṃ koṭiṃ koṭiṃ sutastadā /

sahasraṃ nagarāṇāṃ ca grāmāṇāṃ pradadau tathā // NarP_2,18.34 //

caturaśvatarībhiścapṛthagyuktā nṛpātmajaḥ /

ekaikasya dadāvaṣṭau rathānkāñcanamālinaḥ // NarP_2,18.35 //

vāsasāmayutaṃ prādādyeṣāṃ mūlyaṃ śatādhikam /

śuddhasya merujātasya akṣayasya nupātmajaḥ // NarP_2,18.36 //

kāñcanasya dadau lakṣamekaikaṃ pratimātaram /

dāsānāṃ ca śataṃ sāgraṃ dāsīnāṃ ca nṛpātmajaḥ // NarP_2,18.37 //

dhenūnāṃ ghaṭadogdhrīṇāmekaikasyai tathāyutam /

yugandharāṇāṃ bhadrāṇāṃ śatāni daśa vai pṛthak // NarP_2,18.38 //

daśaprakāraṃ nṛpate dhānyaṃ ca pradadau sutaḥ /

vāṭīnāṃ tu sahasrāṇāṃ śataṃ prādāddhasanniva // NarP_2,18.39 //

kuṃbhāyutaṃ sarpiṣastu tailasya ca pṛthagdadau /

ajāvikamasaṃkhyātamekaikasyai nyavedayat // NarP_2,18.40 //

sahasreṇa sahasreṇa suvarṇasya vyabhūṣayat /

ākhaṇḍalāstrayuktaratha bhūṣaṇasya subhaktimān // NarP_2,18.41 //

dhātrīpramāṇairhariśca mauktikairdīptisaṃyutaiḥ /

pradadau saṃhatānkṛtvā valayānpañca sapta ca // NarP_2,18.42 //

pañcāśacca śate dve tu bhauktikāni mahīpate /

saṃdhyāvalyāṃ sthitānīha śītāṃśupratimāni ca // NarP_2,18.43 //

ekaikasyai dadau putrosa hārayugmaṃ manoharam /

kuṅkumaṃ candanaṃ bhūri karpūraṃ prasthasaṃkhyayā // NarP_2,18.44 //

kastūrikāṃ tathā tābhyo bhūyasīṃ pradadau sutaḥ /

mātṝṇāmaviśeṣeṇa pituḥ sukhamabhīpsayan // NarP_2,18.45 //

bhājanāni vicitrāṇi jalapātrāṇyanekaśaḥ /

ghṛtakṣīrasya pātrāṇi peyasya vividhasya ca // NarP_2,18.46 //

caturddaśaśataṃ prādātsahasreṇa samanvitam /

sthālīnāṃ kāñcanīnāṃ hi sakuṃbhānāṃ nṛpātmajaḥ // NarP_2,18.47 //

ekaikasyai dadau bhūpa śatāni trīṇi pañca ca /

kareṇūnāṃ savegānāṃ māṃsavikrāntakandharām // NarP_2,18.48 //

viṃśatiṃ viṃśatiṃ prādāduṣṭrīṇāṃ ca śataṃ śatam /

śibikānāṃ saveṣāṇāṃ puṃsāṃ pīvaragāminām // NarP_2,18.49 //

pradadau daśa saptāśvānmātṝṇāṃ sukhayāyinaḥ /

evaṃ datvā bahudhanaṃ bahvībhyo nṛpanandanaḥ // NarP_2,18.50 //

dhanyo dhanapatiprakhyaścakre tāsāṃ pradakṣiṇāḥ /

kṛtāñjalipuṭo bhūtvā idaṃ vacanamabravīt // NarP_2,18.51 //

mamoparodhātpraṇatasya mūrdhnāpatiṃ samuddiśya yathā bhavatyaḥ /

bruvantu sarvāḥ pitaraṃ mamādya svaireṇa saṃbhuṅkṣva nareśaṃ mohinīm // NarP_2,18.52 //

na cāsmadīyā bhavatā kilerṣyā svalpāpi kāryā manasi pratītā /

vimohinīṃ brahmasutāṃ suśīlāṃ ramasva saukhyena rahaḥ śatāni // NarP_2,18.53 //

tatputravākyaṃ hi niśamya sarvāḥ saṃhṛṣṭalomnyo nṛpanāthamūcuḥ /

svabhūduhitrā suciraṃ ramasva videhaputryeva raghupravīraḥ // NarP_2,18.54 //

na śalyabhūtā kuśaketuputrī tvatsaṃgamādvidvi na saṃśayo 'tra /

putraujasā duḥkhavimuktabhāvātsamīritaṃ vākyamidaṃ pratīhi // NarP_2,18.55 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mātṛsanmānaṃ nāma aṣṭādaśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
so 'nujñāto mahīpālaḥ priyābhiḥ priyakāmukaḥ /
praharṣamatulaṃ lebhe dharmāṅgadamuvāca ha // NarP_2,19.1 //

etāṃ dvīpavatīṃ pṛthvīṃ paripālaya putraka /

kṛtvā duṣṭavadhaṃ tvādāvapramattaḥ sadodyataḥ // NarP_2,19.2 //

sadāvasarasaṃyuktaḥ sadācāranirīkṣakaḥ /

sadā cetanasaṃyuktaḥ sadā vāṇijyavallabhaḥ // NarP_2,19.3 //

sadā bhramaṇaśīlaśca sadā dānaratirbhava /

sadā kauṭilyahīnaśca sadācārarataḥ sadā // NarP_2,19.4 //

aparaṃ śṛṇu me putra yatkarttavyaṃ tvayādhunā /

aviśvāsastu sarvatra bhūmipānāṃ praśasyate // NarP_2,19.5 //

koṣasya ca parijñānaṃ janānāṃ janavallabha /

rasavaddravyamākarṣeḥ puṣpebhya iva ṣaṭpadaḥ // NarP_2,19.6 //

tvayā putreṇa saṃprāptaṃ punareveha yauvanam // NarP_2,19.7 //

imāmapūrvāṃ vararūpamohinīṃ saṃprāpya bhāryāṃ dvijarājavaktrām /

sukhena saṃyojya ca te 'dya bhāraṃ saptodadhidvīpabhavaṃ praraṃsye // NarP_2,19.8 //

vrīḍākarastāta manuṣyaloke samarthaputre suratābhikāmī /

bhavetpitā cedbralibhiśca yukto jīrṇadvijaḥ śvetaśiroruhaśca // NarP_2,19.9 //

jīrṇo 'pyajīrṇastava saukhyavṛddho vāñche imāṃ lokavarāṃ varārhām /

saṃtyajya devānmama hetumāgatāmanaṅgabāṇābhihatāṃ sunetrām // NarP_2,19.10 //

kāmaṃ ramiṣye drutakāṃ canābhāṃ hyekāntaśīlaḥ paripūrṇacetāḥ /

bhūtvā tu gupto vananirjhareṣu ramyeṣu divyeṣu nadītaṭeṣu // NarP_2,19.11 //

iyaṃ purandhrī mama jīvitādhikā sukhena dhāryā tridivaikanārī /

asyāstu hetorvibudhā vimūḍhā yathā ramāyai dharaṇīśasaṃghāḥ // NarP_2,19.12 //

tadvākyamākarṇya pituḥ subuddhiḥ praṇamya bhaktyā jananīsametam /

nṛpottamaṃ taṃ nṛpanandano 'sau dideśa bhogārthamanekavittam // NarP_2,19.13 //

ājñāvidheyāṃstu piturniyojya dāsāṃśca dāsīśca hiraṇyakaṇṭhīḥ /

matsyadhvajārttasya sukhāya putrastato mahīrakṣaṇamācacāra // NarP_2,19.14 //

nṛpaistuto dharmavibhūṣaṇo 'sau samāvṛto dvīpavatīṃ samagrām /

tasyetthamurvīṃ carataśca bhūpa na pāpabuddhiṃ kurute janaighaḥ // NarP_2,19.15 //

na cāpi vṛkṣaḥ phalapuṣpahīno na kṣetramāsīdyavaśālihīnam /

sravanti gāvo ghaṭapūradugdhaṃ ghṛtādhikaṃ śarkaravatsumiṣṭam // NarP_2,19.16 //

kṣīraṃ supeyaṃ sakalārtināśanaṃ pāpāpahaṃ puṣṭivivardhanaṃ ca /

jano na kaścidvibhavasya goptā bhartuhiṃ bhāryā na kaṭūktivādinī // NarP_2,19.17 //

putro vinītaḥ pitṛśāsane rato vadhūḥ sthitā hastapuṭe ca śvaśroḥ /

dvijopadeśe hi jano vyavasthito vedoktadharmācaraṇāddvijottamāḥ // NarP_2,19.18 //

na bhuñjate mādhavavāsare janā na yānti śoṣaṃ bhuviḥ nimnagāstu /

saṃbhujya mānā nahi yānti saṃpadaḥ saṃbhogayuktairapi mānavaiḥ kṣayam // NarP_2,19.19 //

vivṛddhimāyānti jalairivorddhvaṃ dūrvātṛṇaṃ śādvalatāmupaiti /

kṛtī ca loko hyabhavatsamasto dharmāṅgade pālanasaṃpravṛtte // NarP_2,19.20 //

bhuktvā tu saukhyāni ca yānti mānavā hareḥ padaṃ taddinasevanena /

dvārāṇi sadhvāntaniśāsu bhūpa guptāni kurvanti na dasyu bhītāḥ // NarP_2,19.21 //

na cāpi gopeṣu dadanti vṛttiṃ svecchācarā mandiramāvrajanti /

kṣīraṃ kṣarantyo ghaṭavatsubhūriśo vatsapriyāḥ śāntikarāśca gāvaḥ // NarP_2,19.22 //

akṛṣṭapacyā dharaṇī samastā prarūḍhasasyā kila lāṅgalaṃ vinā /

mātuḥ payobhiḥ śiśavaḥ supuṣṭā bhartuḥ prayogaiḥ pramadāḥ supuṣṭāḥ // NarP_2,19.23 //

nṛpaiḥ suguptāstu janāḥ supuṣṭāḥ satyābhiyukto hi vṛṣaḥ supuṣṭaḥ /
evaṃ vidhe dharmaratipradhāne jane pravṛtte haribhaktiyukte /
saṃrakṣyamāṇe hi nṛpātmajena jagāma kālaḥ sukhahe tubhūtaḥ // NarP_2,19.24 //

nirāmayo bhūtisamanvitaśca sabhūrivarṣotsavakārakaśca /

pṛthvīpatiścātivimohitaśca vimohinīceṣṭitasaukhyayuktaḥ // NarP_2,19.25 //

dinaṃ na jānāti na cāpi rātriṃ māsaṃ ca pakṣaṃ ca sa vatsaraṃ ca /

atīva mugdhaḥ suratena tasyā virañciputryāḥ śubhaceṣṭitāyāḥ // NarP_2,19.26 //

vimohinīsaṃgamane nṛpasya babhūva śaktistvadhikā manoje /
yathā yathā sevata eva bhūpastathā tathā vṛddhimiyarti vīryam /
pakṣeṣu śukleṣviva śītabhānurna kṣīyate saṃtatasevanena // NarP_2,19.26 //

vṛndārakaḥ pītasudhāraso yathā saṃspṛśya saṃspṛśya punarnavo 'sau /

pibaṃstu pānaṃ sumanoharaṃ hi śṛṇvaṃstu gītaṃ supadaprayuktam // NarP_2,19.27 //

paśyaṃśca rūpaṃ sa nitaṃbinīnāṃ spṛśanspṛśanmohinivaktracandram /

vimarddamānastu kareṇa tuṅgau sukhena pīnau piśitoparūḍhau // NarP_2,19.29 //

ghanastanau kāñcanakuṃbhatulyau pracchāditau hāravibhūṣaṇena /

valitrayaṃ nātivivarddhamānaṃ manoharaṃ lomaśarājiśobham // NarP_2,19.30 //

stanasya rūpaṃ parito vilokya dadhre varāṅgyāḥ śubhalocanāyāḥ /

nahīdṛśaṃ cārutaraṃ nitāntaṃ nitaṃbinīnāṃ manaso 'bhirāmam // NarP_2,19.31 //

yādṛgvidhaṃ mohinamohanārthaṃ vinirmitaṃ yadvidhinā svarūpam /

mṛgendraśatroḥkarasannikāśe jaṅghe vilome drutakāñcanābhe // NarP_2,19.32 //

śaśāṅkakāntirddaśanasya paṅktirnigūḍhagulphe janamohanārtham /

āpādaśīrṣaṃ kila tatsvarūpaṃ saṃpaśyataccāruviśālanetryāḥ // NarP_2,19.33 //

mene surāṇāmadhikaṃ hi rājā kṛtārthamātmānamatīva harṣāt /

aho sutanvī vipulekṣaṇeyaṃ yāciṣyate yacca tadeva deyam // NarP_2,19.34 //

asyāstu ramye surate śubhāyā dāsyāmi cānte nijavittajātam /

sudurlabhaṃ deyamadeyamanyairdāsyāmi cāsyā yadi vāpyadeyam // NarP_2,19.35 //

yadyapyadeyaṃ mama jīvitaṃ hi yāciṣyate cedyadi hemavarṇā /

dāsyāmi cedaṃ na vicārayiṣye putraṃ vinā nāsti nadeyamasyāḥ // NarP_2,19.36 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīpraṇayavarṇanaṃ nāmaikonaviṃśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
evaṃ suratamūḍhasya rājño rukmāṅgadasya ca /
trīṇi pañca ca varṣāṇi vyatītāni sukhena vai // NarP_2,20.1 //

saṃprāpte navame varṣe putro dharmāṅgado balī /

jitvā vidyādharānpañca malaye parvatottame // NarP_2,20.2 //

ājahāra maṇīnpañca sarvakāmapradān śubhān /

ekaṃ kāñcanadātāraṃ koṭikoṭiguṇaṃ śubham // NarP_2,20.3 //

dvitīyaṃ vastrabhūṣādilakṣakoṭipradaṃ tathā /

tṛtīyamamṛtasrāvi punaryauvanakārakam // NarP_2,20.4 //

sabhāgṛhaprakartāraṃ caturthaṃ cānnasādhakam /

pañcamaṃ vyobhagatidaṃ trailokyaparisarpaṇam // NarP_2,20.5 //

tānmaṇīngṛhya manasā vidyādharasamanvitaḥ /

strībhirvidyādharāṇāṃ ca sāśrunetrābhirāvṛtaḥ // NarP_2,20.6 //

vavande caraṇau mātuḥ pitū rukmāṅgadasya ca /

maṇīnpañca samarpyātha pādayoḥ prāha saṃnataḥ // NarP_2,20.7 //

ime jitā mayā tāta pañca vidyādharā raṇe /

malaye bhūdharaśreṣṭhe vaiṣṇavāstreṇa bhūpate // NarP_2,20.8 //

ime te bhṛtyatāṃ prāptāḥ sastrīkā nṛpasattama /

maṇīnprayaccha mohinyai bhujabhūṣaṇahetave // NarP_2,20.9 //

sarvakāmapradā hyete punaryauvanakāriṇaḥ /

jīrṇadantāḥ punarbālā bhavanti maṇidhāraṇāt // NarP_2,20.10 //

vastraharmyasuvarṇānāṃ svargateramṛtasya ca /

dātāro māsayuddhena sādhitāstava tejasā // NarP_2,20.11 //

sādhitāni mayā kṛcchrātsaptadvīpāni bhūpate /

karadānisamastāni kṛtāni tava tejasā // NarP_2,20.12 //

samudre ca praviṣṭasya gataḥ saṃvatsaro mama /

jitā bhogavatī tāta mayā nāgasamāvṛtā // NarP_2,20.13 //

āhṛtā nāgakanyāśca mayā cāyutasaṃkhyakāḥ /

tatrāpi hāraratnāni subahūnyāhṛtāni ca // NarP_2,20.14 //

punaścāhaṃ gatastāta dānavānāṃ puraṃ mahat /

tānnirjityaṃ ca kanyānāṃ surūpāṇāṃ suvarcasām // NarP_2,20.15 //

āhṛtāni mayā trīṇi sahasrāṇi ca pañca ca /

daśakoṭyastu ratnānāṃ dīpakarma niśāgame // NarP_2,20.16 //

kurvatāṃ te mahīpāla ānītāstava mandire /

tato 'haṃ vāruṇaṃ lokaṃ rasātalatalasthitam // NarP_2,20.17 //

gato vīryabalotsiktastvadaṅghriyugasevakaḥ /

tatrokto varuṇo devaḥ sthīyatāṃ matpinturvaśe // NarP_2,20.18 //

rukmāṅgadasya nṛpateryadi jīvitumicchasi /

kupito mama vākyena varuṇo yoddhumāgataḥ // NarP_2,20.19 //

tena saṃvatsaraṃ yuddhaṃ ghoraṃ jātaṃ rasātale /

jito nārāyaṇāstreṇa mayā sa jalanāyakaḥ // NarP_2,20.20 //

na hataḥ pramadāvākyaistasya jīvitarakṣaṇe /

nirjitenāyutaṃ dattaṃ vājināṃ vātaraṃhasām // NarP_2,20.21 //

ekataḥ śyāmakarṇānāṃ śubhrāṇāṃ candravarcasām /

tṛṇatoyavihīnā ye jīvanti bahuśaḥ samāḥ // NarP_2,20.22 //

ekāṃ kanyāṃ surūpāṃ me puraskṛtya svalaṅkṛtām /

bhāryārthe varuṇaḥ prādātsāpyānītā mayā śubhā // NarP_2,20.23 //

kumārī tu samānītāḥ bahuvittasamanvitā /

tannisti triṣu lokeṣu sthānaṃ tāta sudurgamam // NarP_2,20.24 //

yanmayā na jitaṃ hyasti tavāṅghriparisevanāt /

taduttiṣṭha parīkṣasva tvatprasādārjitāṃ śriyam // NarP_2,20.25 //

ahaṃ ca saṃpadaḥ sarvāstvadadhīnā viśāṃpate /

yaḥ putrastāta vadati mayā lakṣmīḥ samarjitā // NarP_2,20.26 //

na deyā bhūmidevebhyaḥ so 'pi vai narakaṃ vrajet /

ātmasaṃbhāvanaṃ tāta na kartavyaṃ sutena hi // NarP_2,20.27 //

kuṭhāradātrasadṛśaḥ putraḥ saṃpatsamuccaye /

pituḥ śauryeṇa putrasya varddhate dhanasaṃcayaḥ // NarP_2,20.28 //

taijasaṃ dātramādāya lunāti tṛṇasaṃcayān /

vāyunā pūritaṃ vastraṃ tārayennaugataṃ jale // NarP_2,20.29 //

yathā dārumayī yoṣā ceṣṭate kuhakecchayā /

tathāhi pitṛvīryeṇa putrāstejobalānvitāḥ // NarP_2,20.30 //

tasmādiyaṃ mādhavadevavallabhā vilokayasvādya mayopanītā /

ātmecchayā yacchatu rakṣatādvā svasaṃpado mātṛsamūhavaryāḥ // NarP_2,20.31 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge dharmāṅgadadigvijayo nāma viṃśo 'dhyāyaḥ

māndhātovāca
putrasya vacanaṃ śrutvā kiṃ cakāra mahīpatiḥ /
sā cāpi mohinī brahmanpriyā rājño vidheḥ sutā // NarP_2,21.1 //

āścaryarūpaṃ kathitamākhyānaṃ tu sudhopamam /

viśeṣatastvayā puṇyaṃ sarvasaṃdehabhañjanam // NarP_2,21.2 //

vasiṣṭha uvāca
tatputravacanaṃ śrutvā prahṛṣṭo nṛpapuṅgavaḥ /
udatiṣṭhatpriyāyuktastāḥ śriyaścāvalokayat // NarP_2,21.3 //

kṣaṇaṃ harṣānvito bhūpa rājā viṣṇuparāyaṇaḥ /

nāgakanyāstu tāḥ sarvā vāruṇīsahitā mudā // NarP_2,21.4 //

pradadau tanaye premṇā bhāryārthaṃ dharmabhūṣaṇe /

śeṣaṃ dānavanārībhirbahuratnasamanvitam // NarP_2,21.5 //

mohinyai pradadau rājā kāmabāṇaprapīḍitaḥ /

saṃvibhajya pitā vittaṃ dharmāṅgadasamāhṛtam // NarP_2,21.6 //

purohitamuvācedaṃ kāle cāhūya bhūpatiḥ /

sarvāsāṃ matsuto brahmanpāṇīngṛhṇātu dharmataḥ // NarP_2,21.7 //

kumārīṇāṃ kumāro 'yaṃ madvākye saṃsthitaḥ sadā /

vaivāhyalagne nakṣatre muhūrte sarvakāmade // NarP_2,21.8 //

vācayitvā dvijānsvasti gosvarṇāṃbaratoṣitān /

vivāhaṃ kuru putrasya mama dharmāṅgadasya vai // NarP_2,21.9 //

yaḥ putrasya pitodvāhaṃ na karotīha mandadhīḥ /

sasa majjennarake ghore hyapratiṣṭhe yugāyutam // NarP_2,21.10 //

tasmāccodvāhayetputraṃ pitā dharmasamanvitaḥ /

ātmā saṃsthāpitastena yena saṃsthāpitaḥ sutaḥ // NarP_2,21.11 //

sarvakratuphalaṃ tasya putrodvāhe kṛte bhavet /

putrasya guṇayuktasya nirguṇasyāpi bhūsura // NarP_2,21.12 //

pitrā kārayitavyo hi vivāho dharmamicchatā /

yo na dāraiśca vittaiśca putrānsaṃyojayetpitā // NarP_2,21.13 //

na pumānsa tu vijñeya ihāmutra vigarhitaḥ /

tasmādvṛttiyutāḥ kāryāḥ putrā dāraiḥ samanvitāḥ // NarP_2,21.14 //

yathā ramante te tuṣṭāḥ sukhaṃ putrāḥ sumānitāḥ /

tacchrutvā vacanaṃ rājño dvijastasya purohitaḥ // NarP_2,21.15 //

dharmāṅgadavivāhārthamudyato harṣasaṃyutaḥ /

sa yuvānicchamāno 'pi strīsaukhyaṃ lajjāyā sutaḥ // NarP_2,21.16 //

svīcakāra piturvākyāddārasaṃgrahaṇaṃ tadā /

varuṇātmajayā sārddhaṃ nāgakanyā manoharāḥ // NarP_2,21.17 //

upayeme mahābāhū rūpeṇāpratimā bhuvi /

udvāhayitvā sarvāstā vidhidṛṣṭena karmaṇā // NarP_2,21.18 //

vasugoratnadānāni viprebhyaḥ pradadau mudā /

kṛtadāro vavande 'tha pādānmātuḥ piturmudā // NarP_2,21.19 //

tataḥ saṃdhyāvalīdevīmāha dharmāṅgadaḥ sutaḥ /

piturvākyena me devi saṃjāto dārasaṃgrahaḥ // NarP_2,21.20 //

etanme nāsti manasi yatpitrodvāhito hyaham /

avyayaṃ pitaraṃ vijñaṃ devi śuśrūṣaye hyaham // NarP_2,21.21 //

divyairbhogairna me kiñcitsvargeṇāpi prayojanam /

kāryā me pitṛśuśrūṣā tava caiva divāniśam // NarP_2,21.22 //

saṃdhyāvalyuvāca
ciraṃ jīva sukhaṃ putra bhuṅkṣva bhogānmano 'nugān /
pituḥ prasādāddīrghoyurmano nandaya me suta // NarP_2,21.23 //

tvayā suputriṇī putra jātā guṇavatā kṣitau /

sapatnīnāṃ ca sarvāsāṃ hṛdaye saṃsthitā hyaham // NarP_2,21.24 //

evamuktvā pariṣvajya mūrddhanyāghrāya cāsakṛt /

vyasarjayattataḥ putraṃ rājyatantrāvalokane // NarP_2,21.25 //

visarjitastadā mātrā mātṝranyāḥ praṇamya ca /

rājyatantraṃ tadakhilaṃ cakre pitṛvacaḥ sthitaḥ // NarP_2,21.26 //

duṣṭanigrahaṇaṃ cakre śiṣṭānāṃ paripālanam /

aṭanaṃ sarvadeśeṣu vīkṣaṇaṃ sarvakarmaṇām // NarP_2,21.27 //

cakre sarvatra kāryāṇāṃ māsi māsi nirīkṣaṇam /

hastyaśvapoṣaṇaṃ cakre cāracakrekṣaṇaṃ tathā // NarP_2,21.28 //

vādasaṃvīkṣaṇaṃ cakre tulāmānaṃ dine dene /

gṛhe gṛhe narāṇāṃ ca cakre saṃrakṣaṇaṃ nṛpaḥ // NarP_2,21.29 //

stanandhayī kvacidbālaḥ stanahīno na roditi /

śvaśrūrvadhvā na kutrāpi prarodityavamānitā // NarP_2,21.30 //

kvacitsamarthastanayaḥ pitaraṃ nahi yācate /

na varṇasaṃkaro rājye keṣāñcidabhavatpunaḥ // NarP_2,21.31 //

na gūḍhavibhavo loko dharme vadati dūṣaṇam /

na kañcukavihīnā tu bhavennārī sabhartṛkā // NarP_2,21.32 //

gṛhānniṣkramaṇaṃ strīṇāṃ māstu rājye madīyake /

mā sakeśā hi vidhavā māstvakeśā mabhartṛkā // NarP_2,21.33 //

mā vratīha sadākrośī māraṇyā nagarāśrayāḥ /

sāmānyavṛttyadātā me rājye 'vasatu nirghṛṇaḥ // NarP_2,21.34 //

gopālo nagarākāṅkṣī nirguṇastūpadeśakaḥ /

ṛtvigvā śāstrahīnaśca mā me rājye vasediha // NarP_2,21.35 //

yo hi niṣpādayennīlīṃ nīlīraṅgātisecakaḥ /

nirvāsyau tāvubhau pāpau yo vai madyaṃ karoti ca // NarP_2,21.36 //

vṛthā māṃsaṃ hi yo 'śnāti pṛṣṭhamāṃsapriyo hi yaḥ /

tasya vāso na me rājye svakalatraṃ tyajecca yaḥ // NarP_2,21.37 //

viṣṇuṃ parityajya varaṃ surāṇāṃ saṃpūjayedyo 'nyatamaṃ hi devam /

gacchetsagarbhāṃ yuvatīṃ prasūtāṃ daṇḍyaśca vadhyaśca sa cāsmadīyaiḥ // NarP_2,21.38 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge śikṣānirūpaṇaṃ nāmaikaviṃśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭa uvāca
evaṃ dharmāṅgado rājyaṃ cakāra vasudhātale /
piturnaniyogādrājendra pālayan harivāsaram // NarP_2,22.1 //

na babhūva janaḥ kaścidyo na dharme vyavasthitaḥ /

nāsukhī nāprajaḥ kaścinna vā phuṣṭhī mahīpate // NarP_2,22.2 //

hṛṣṭapuṣṭa jane tasmin kṣmā caiva nidhidāyinī /

ghaṭadogdhrīṣu nṛpate tṛptavatsāsu dhenuṣu // NarP_2,22.3 //

puṭake kuṭake kṣaudraṃ droṇamātraṃ drume drume /

prahṛṣṭāyāṃ tu medinyāṃ sarvadhānyasamudbhavaḥ // NarP_2,22.4 //

kṛtasya sparddhini yuge tretānte dvāpare yuge /

vyatīte jaladāpāye nirmale cāṃbare gṛhe // NarP_2,22.5 //

sugandhiśālipakvāḍhye kuṃbhodbhavavilokite /

madhyapravāhayuktāsu nimnagāsu samantataḥ // NarP_2,22.6 //

tīrotthaiḥ kāśapuṣpaiśca śuklakeśairivāṅganā /

candrāṃśudhavale loke nātitīvre divākare // NarP_2,22.7 //

tasminmanuṣyabahulairjalasnānavicitritaiḥ /

yatrotsukaiḥ prayātaistu bhūmipālaiḥ samantataḥ // NarP_2,22.8 //

prabodhasamaye viṣṇorāśvinānte jagadguroḥ /

mohinī ramayāmāsa tatkāle hṛcchayārditā // NarP_2,22.9 //

rājānaṃ vividhaiḥ saukhyaiḥ sarvabhāvena suṃdarī /

vaneṣu giriśṛṅgeṣu nadīnāṃ saṃgameṣu ca // NarP_2,22.10 //

padminī kusumāḍhyeṣu saraḥsu vividheṣu ca /

malaye mandare vindhye mahendre vibudhālaye // NarP_2,22.11 //

sahye prāleyasaṃjñe ca digaṃbaragirau śubhe /

anyeṣu caiva rājānaṃ svargasthānādikeṣu ca // NarP_2,22.12 //

rameyāyāsa rājendra divyarūpā dine dine /

rājāpi mohinīṃ prāpya sarvaṃ kṛtyaṃ parityajan // NarP_2,22.13 //

tyaktaṃ na vāsaraṃ viṣṇorjanmamṛtyunikṛntanam /

vrataṃ nopekṣate tattu atimugdho 'pi pārthivaḥ // NarP_2,22.14 //

krīḍāṃ tyajati bhūpālo daśamyādidinatraye /

evaṃ prakīḍatastasya pūrṇe saṃvatsare gate // NarP_2,22.15 //

kāle kālavidāṃ śreṣṭhaḥ saṃprāptaḥ kārtikaḥ śubhaḥ /

nidrāchedakaro viṣṇoḥ sa māsaḥ puṇyadāyakaḥ // NarP_2,22.16 //

yasminkṛtaṃ hi sukṛtaṃ vaiṣṇavairmanujairnṛpa /

akṣayaṃ hi bhavetsarvaṃ viṣṇulokapradāyakam // NarP_2,22.17 //

na kārtikasamo māso na kūtena samaṃ yugam /

na dharmastu dayā tulyo na jyotiścakṣuṣā samam // NarP_2,22.18 //

na vedena samaṃ śāstraṃ na tīrthaṃ gaṅgayā samam /

na bhūmyā sadṛśaṃ dānaṃ na sukhaṃ bhāryayā samam // NarP_2,22.19 //

na kṛṣyā tu samaṃ vittaṃ na lābhaḥ surabhīsamaḥ /

na tapo 'naśanādanyanna damena samaṃ śivam // NarP_2,22.20 //

tṛptirna rasanātulyā na samo 'nyo dvijena ca /

na dharmeṇa samaṃ mitraṃ na satyena samaṃ yaśaḥ // NarP_2,22.21 //

nārogyasamamaiśvaryaṃ na devaḥ keśavātparaḥ /

na kārtikasamaṃ loke pāvanaṃ kavayo viduḥ // NarP_2,22.22 //

kārtikaḥ pravaro māso viṣṇoścāpi priyaḥ sadā /

avrato hi kṣipedyastu māsaṃ dāmodarapriyam // NarP_2,22.23 //

tiryagyonimavāpnoti sarvadharmabahiṣkṛtaḥ // NarP_2,22.24 //

māndhātovāca
saṃprāpya kārtike māse rājā rukmāṅgado mune /
mohinīṃ mohasaṃyuktāṃ kathaṃ sa bubhuje vada // NarP_2,22.25 //

viṣṇubhaktaḥ śrutiparaḥ pravaraḥ sa mahīkṣitām /

tasminpuṇyatame māse kiṃ cakāra nṛpottamaḥ // NarP_2,22.26 //

vasiṣṭha uvāca
saṃprāptaṃ kārtikaṃ dṛṣṭvā prabodhakaraṇaṃ hareḥ /
atipramugdho rājendro mohinīṃ vākyamabravīt // NarP_2,22.27 //

rataṃ devi tvayā sārddhaṃ mayā saṃvatsarānbahūn /

tavāpamānabhītena noktaṃ kiñcidapi kvacit // NarP_2,22.28 //

sāṃprataṃ vaktukāmo 'haṃ tannibodha śubhānane /

tvayyāsaktasya me devi bahavaḥ kārtikā gatāḥ // NarP_2,22.29 //

na vratī kārtike jāto muktvaikaṃ harivāsaram /

so 'haṃ kārtikamicchāmi vrate na paryyupāsitum // NarP_2,22.30 //

avratena gato yeṣāṃ kārtiko martyadharmiṇām /

iṣṭāpūrtau vṛthā teṣāṃ dharmo druhiṇasaṃbhave // NarP_2,22.31 //

māṃsāśino 'pi bhūpālā atyarthaṃ mṛgayāratāḥ /

te bhāṃsaṃ kārtike tyaktvā gatā viṣṇvālayaṃ śubhe // NarP_2,22.32 //

pravṛttānāṃ hi bhakṣyāṇāṃ kārtike niyame kṛte /

avaśyaṃ viṣṇurūpatvaṃ prāpyate sādhakena hi // NarP_2,22.33 //

tiṣṭhantu bahuvittāni dānāni varavarṇini /

hṛdayāyāsakartṝṇi dīpadānāddivaṃ vrajet // NarP_2,22.34 //

tasyāpyabhāvātsubhage paradīpaprabodhanam /

kartavyaṃ bhaktibhāvena sarvadānādhikaṃ ca tat // NarP_2,22.35 //

ekataḥ sarvadānāni dīpadānaṃ hi caikataḥ /

kārtikena samaṃ proktaṃ dīpadānātprabodhanam // NarP_2,22.36 //

kartavyaṃ bhaktibhāvena sarvadānādhikaṃ smṛtam /

kārtikīṃ ca tithiṃ kṛtvā viṣṇornābhisaroruhe // NarP_2,22.37 //

ājanmakṛtapāpāttu mucyate nātrasaṃśayaḥ /

vratopavāsaniyamaiḥ kārtiko yasya gacchati // NarP_2,22.38 //

devo vaimāniko bhūtvā sa yāti paramāṃ gatim /

tasmānmohini mohaṃ tvaṃ parityajya mamopari // NarP_2,22.39 //

ājñāṃ vidhehi tatkālaṃ kariṣye kārttikavratam /

tava vakṣojapūjāyā virato nīrajekṣame // NarP_2,22.40 //

ahaṃ vratadharaścaiva bhaviṣye haripūjane /
mohinyuvāca
vistareṇa samākhyāhi māhātmyaṃ kārtikasya ca // NarP_2,22.41 //

sarvapuṇyākaraḥ prokto māso 'yaṃ rājasattamā /

viśeṣātkutra kathitastadādiśa mahāmate // NarP_2,22.42 //

śrutvā kārttikamāhātmyaṃ kariṣye 'haṃ yathepsitam // NarP_2,22.43 //

rukmāṅgada uvāca
māhātmyamabhidhāsyāmi māsasyāsya varānane /
yena bhaktirbhavitrī te prakartuṃ haripūjanam // NarP_2,22.44 //

kārttike kṛcchrasevī yaḥ prājāpatyacaro 'pi vā /

ekāntaropavāsī vā trirātropoṣito 'pi vā // NarP_2,22.45 //

yadvā daśāhaṃ pakṣaṃ vā māsaṃ vā varavarṇini /

kṣapayitvā naro yāti sa viṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_2,22.46 //

ekabhaktena naktena tathaivāyācitena ca /

asmin narairdharā caiva prāpyate dvīpamālinī // NarP_2,22.47 //

viśeṣātpuṣkare tīrthe dvārāvatyāṃ ca śaukare /

māso 'yaṃ bhaktidaḥ prokto vratadānārcanādibhiḥ // NarP_2,22.48 //

tasninhari dinaṃ puṇyaṃ tathā vai bhīṣmapañcakam /

prabodhinīṃ naraḥ kṛtvā jāgareṇa samanvitām // NarP_2,22.49 //

na māturjaṭhare tiṣṭhedapi pāpānvito naraḥ /

tasmindine varārohe maṇḍalaṃ yastu paśyati // NarP_2,22.50 //

vinā sāṃkhyena yogena sa yāti paramaṃ padam /

kārtike maṇḍalaṃ dṛṣṭvā śaukareḥ sūkaraṃ śubhe // NarP_2,22.51 //

dṛṣṭvā kokavarāhaṃ vā na bhūyastanayo bhavet /

trividhasyāpi pāpasya dṛṣṭvā muktirbhavennṛṇām // NarP_2,22.52 //

maṇḍalaṃ capalāpāṅgi śrīdharaṃ kubjake tathā /

kārtike varjayettailaṃ kārttike varjayenmadhu // NarP_2,22.53 //

kārtike varjayenmāṃsaṃ kārtike varjayetstriyaḥ /

niṣpāvānkārtike devi tyañjedviṣṇutatparaḥ // NarP_2,22.54 //

saṃvatsarakṛtātpāpādbrahirbhavati tatkṣaṇāt /

prāpnoti rājakīṃ yoniṃ sakṛdbhakṣaṇasaṃbhavāt // NarP_2,22.55 //

kārtike śaukaramāṃsaṃ yastu bhuñjīta durmatiḥ /

ṣaṣṭivarṣasahasrāṇi raurave paripacyate // NarP_2,22.56 //

tanmukto jāyate pāpī viṣṭhāśī grāmyasūkaraḥ /

mātsyaṃ māṃsaṃ na bhuñjīta na kaurmaṃ nāpi hāriṇam // NarP_2,22.57 //

cāṇḍālo jāyate devi kārtike māṃsabhakṣaṇāt /

kārtikaḥ sarvapāpaghnaḥ kiñcidvratadharasya hi // NarP_2,22.58 //

kārtike tu kṛtādīkṣā nṛṇāṃ janmanikṛntanī /

tasmātsarvaprayatnena dīkṣāṃ kurvīta kārtike // NarP_2,22.59 //

adīkṣitasya vāmoru kṛtaṃ sarvaṃ nirarthakam /

paśuyonimavāpnoti dīkṣayā rahito naraḥ // NarP_2,22.60 //

na gṛhe kārtikaṃ kuryādviśeṣeṇa tu kārtikīm /

tīrthe hi kārtikīṃ kurvannaro yāti hareḥ padam // NarP_2,22.61 //

kārtike śuklapakṣasya kagṛtvā hyekādaśīṃ naraḥ /

prātardatvā śubhānkuṃbhānprayāti harimandiram // NarP_2,22.62 //

saṃvatsaravratānāṃ hi samāptiḥ kārtikaṃ smṛtā /

vivāhā yatra dṛśyante viṣṇornābhisaroruhe // NarP_2,22.63 //

dināni tatra catvāri yathaikaṃ varāvarṇini /

vinottarāyaṇe kālaṃ lagnaśuddhiṃ vināpi ca // NarP_2,22.64 //

dṛśyante yatra sambandhāḥ putrapautravivarddhanāḥ /

tasmānmohini kartāsmi kārtike vratasevanam // NarP_2,22.65 //

aśeṣapāpanāśāya tava prītivivṛddhaye /
mohinyuvāca
aho māhātmyamatulaṃ kārtikasya tvayoritam // NarP_2,22.66 //

cāturmāsyavratānāṃ hi vidhimudyāpanaṃ vada /

pūrṇatā yena bhavatagi vratānāṃ pṛthivīpate // NarP_2,22.67 //

avaikalyaṃ bhaveccaiva vrataṃ puṇyaphalasya tu /
rājovāca
naktavratī ṣaḍrasena brāhmaṇaṃ bhojayetpriye // NarP_2,22.68 //

ayācite tvanaṅkāhaṃ sahiraṇyaṃ pradāpayet /

amāṃsāśībhavedyasttu gāṃ pradadyātsadakṣiṇām // NarP_2,22.69 //

dhātrīsnāne naro dadyāddadhipāyasameva ca /

phalānāṃ niyame subhru phaladānaṃ samācaret // NarP_2,22.70 //

tailatyāge ghṛtaṃ dadyā ddhṛtatyāge payastathā /

dhānyānāṃ niyame śālīṃstattaddhānyamathāpi vā // NarP_2,22.71 //

dadyādbhūśayane śayyāṃ tūlikāgaṇḍakānvitām /

patrabhojī narodadyādbhājanaṃ ghṛtasaṃyutam // NarP_2,22.72 //

maune ghaṇṭāṃ tilānvāpi sahiraṇyānpradāpayet /

daṃpatyorbhojanaṃ kāryamubhayoḥ śayanānvitam // NarP_2,22.73 //

saṃbhogaṃ dakṣiṇopetaṃ vratasya paripūrtaye /

prātaḥ snāne hayaṃ dadyānniḥsnehe ghṛtasaktukān // NarP_2,22.74 //

nakharāṇāṃ ca keśānāṃ dhāraṇe darpaṇaṃ dadet /

upānahau pradadyāttu pādatrāṇavivarjane // NarP_2,22.75 //

lavaṇasya tu saṃtyāge dātavyā surabhistathā /

āmiṣasya parityāge savatsāṃ kapilāṃ dadet // NarP_2,22.76 //

nityaṃ dīpaprado yastu vrate 'bhīṣṭe surālaye /

sa kāñcanaṃ tathā tāmraṃ saghṛtaṃ dīpakaṃ priye // NarP_2,22.77 //

pradadyādvāsasā chatraṃ vaiṣṇave vratapūrtaye /

ekāntaropavāsī tu kṣaumavastraṃ pradāpayet // NarP_2,22.78 //

trirātre kāñcanopetāṃ dadyācchayyāṃ svalaṅkṛtām /

ṣaḍrarātrādyupavāseṣu śibikāṃ chatrasaṃyutām // NarP_2,22.79 //

savāhapuruṣaṃ pīnamanaṅvāhamathārpayet /

ajāvikaṃ tvekabhakte phalāhāre suvarṇakam // NarP_2,22.80 //

śākāhāre phalaṃ dadyātsauvarṇaṃ ghṛtasaṃyutam /

rasānāṃ caiva sarveṣāṃ tyāge 'nuktasya vāpi ca // NarP_2,22.81 //

dātavyaṃ rājataṃ pātraṃ sauvarṇa vāpi śaktitaḥ /

yathoktasyāpradāne tu yathoktākaraṇe 'pi vā // NarP_2,22.82 //

vipravākyaṃ caretsubhru viṣṇusmaraṇapūrvakam /

vṛthā vipravaco yastu manyate manujaḥ śubhe // NarP_2,22.83 //

dakṣiṇāṃ naiva dadyādvā sa yāti narakedhruvam /

vratavaikalyamāsādya kuṣṭhī cāndhaḥ prajāyate // NarP_2,22.84 //

dharāmarāṇāṃ vacane vyavasthitā divaukasastīrthagaṇā makhāśca /

ko laṅghayetsubhru vaco hi teṣāṃ śreyobhikāmo manujastu vidvān // NarP_2,22.85 //

idaṃ mayā dharmarahasyayuktaṃ virañcaye śrīpatinā yathoktam /

prakāśitaṃ tubhyamananyavācyaṃ phalapradaṃ mādhavatuṣṭihetum // NarP_2,22.86 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge kārtikamāhātmyaṃ nāma dvāviṃśo 'dhyāyaḥ

mohinyuvāca
vākyamuktaṃ tvayā sādhu kārtike yadupoṣaṇam /
vratādikaraṇaṃ rājñāṃ noktaṃ kvāpi nidarśane // NarP_2,23.1 //

muktvaikaṃ brāhmaṇaṃ loke noktaṃ śūdraviśorapi /

dānaṃ hi pālanaṃ yuddhaṃ tṛtīyaṃ bhūbhujāṃ smṛtam // NarP_2,23.2 //

na vrataṃ hi tvayā kāryaṃ yadi māmicchasi priyām /

muhūrtamapi rājendra na śaknomi tvayā vinā // NarP_2,23.3 //

sthātuṃ kamalagarbhābha kiṃ punarmāsasaṃkhyayā /

yatropavāsakaraṇaṃ manyase vasādhādhipa // NarP_2,23.4 //

tatra vai bhojanaṃ deyaṃ viprāṇāṃ ca mahātmanām /
athavā jyeṣṭhapatnī yā sā karotu vratādikam /
evamukte tu vacane mohinyā rukmabhūṣaṇaḥ // NarP_2,23.5 //

ājuhāva priyāṃ bhāryāṃ nāmnā saṃdhyāvaliṃśubhām /

āhūtā tatkṣaṇātprāptā rājānaṃ bhūridakṣiṇam // NarP_2,23.6 //

āśīnaṃ śayane divye mohinībāhusaṃvṛtam /

saṃghṛṣṭaṃ hi kucāgreṇa svarṇakuṃbhanibhena hi // NarP_2,23.7 //

śayane vāmanetrāyāḥ sakāmāyā mahīpate /

kṛtāṃ jalipuṭā bhūtvā bharturnamitakandharā // NarP_2,23.8 //

saṃdhyāvalī prāha nṛpaṃ kimāhūtā karomyaham /

tava vākye sthitā kānta duḥsāpatnyavivarjitā // NarP_2,23.9 //

yathā yathā hi ramase mohinyā sahaha bhūpate /

tathā tathā mama prītirvarddhate nātra saṃśayaḥ // NarP_2,23.10 //

bhartuḥ saukhyena yā nārī duḥkhayuktā prajāyate /

sā tu śyenī bhavedrājaṃstrīṇi varṣāṇi pañca ca // NarP_2,23.11 //

ājñāṃ me dehi rājendra mā vrīhāṃ kāmikāṃ kuru // NarP_2,23.12 //

rukmāṅgada uvāca
jānāmi tava śīlaṃ tu kulaṃ jānāmi bhāmini /
tava vākyena hi ciraṃ mohinī ramitā mayā // NarP_2,23.13 //

ramamāṇasya suciraṃ bahavaḥ kārtikā gatāḥ /

priyā saukhyena mugdhasya na gato harivāsaraḥ // NarP_2,23.14 //

so 'haṃ tṛptimanuprāptaḥ kāmabhogātpunaḥ punaḥ /

jñāto 'yaṃ kārtiko māsaḥ sarvapāpakṣayaṅkaraḥ // NarP_2,23.15 //

kartukāmo vrataṃ devi kārtikākhyaṃ supuṇyadam /

iyaṃ vārayate māṃ ca vratādbrahmasutā śubhe // NarP_2,23.16 //

asyā na vipriyaṃ kāryaṃ sarvathā varavarṇini /

māmakaṃ vratamādhatsva kṛcchrākhyaṃ kāyaśoṣakam // NarP_2,23.17 //

sā caivamuktā navahemavarṇā bhartrā tadā pīnapayodharaṅgī /

uvāca vākyaṃ dvijarājakaktrāvrataṃ cariṣye tava tuṣṭihetoḥ // NarP_2,23.18 //

yenaiva kīrtistu yaśo bhavecca tathaiva saukhyaṃ tava kīrtiyuktam /

karomi saumyaṃ naradevanātha kṣipāmi dehaṃ jvalanetvadartham // NarP_2,23.19 //

akāryametannahi bhūmipāla vākyena te hanmi sutaṃ svakīyam /

kintvevametadvratakarma bhūyaḥ karomi saumyaṃ naradevanātha // NarP_2,23.20 //

ityevamuktvā raviputraśatruṃ praṇamya taṃ cāruviśālanetrā /

vrataṃ cakārātha tadā hi devī hyaśeṣapāpaughavināśanāya // NarP_2,23.21 //

vrate pravṛtte varakṛcchrasaṃjñe priyākṛte harṣamavāpa rājā /

uvāca vākyaṃ kuśaketuputrīṃ kṛtaṃ vacaḥ subhru samīhitaṃ te // NarP_2,23.22 //

ramasva kāmaṃ maya sanniviṣṭasaṃpūrṇavāñchā karabhoru hṛṣṭā /

vimuktakāryastava subhru hetornānyāsti nārī mama saukhyahetuḥ // NarP_2,23.23 //

sā tvevamuktā nijanāyakena praharṣamabhyetya jagāda bhūpam /

jñātvā bhavantaṃ bahukāmayuktaṃ triviṣṭapānnātha samāgatāham // NarP_2,23.24 //

tyaktvāmarāndaityagaṇāṃśca sarvāngandharvayakṣoragarākṣasāṃśca /

saṃdṛśyamānānmama nātha hetoḥ snehānvitāhaṃ tava mandarādrau // NarP_2,23.25 //

etatkāmaphalaṃ loke yaddvayorekacittatā /

anyacetaḥ kṛtaḥ kāmaḥ śavayoriva saṃgamaḥ // NarP_2,23.26 //

saphalaṃ hi vapurme 'dya saphalaṃ rūpameva hi /

tvayā kāmavatā kānta durllabhaṃ yajjagattraye // NarP_2,23.27 //

pronnatābhyāṃ kucābhyāṃ hi kāmino hṛdayaṃ yadi /
saṃśliṣṭaṃ nahi śīryeta manye vajrasamaṃ dṛḍham /
tadeva cāmṛtaṃ loke yatpurandhryadharāsavam // NarP_2,23.28 //

kucābhyāṃ hṛdi līnābhyāṃ mukhena paripīyate /

evamuktvā pariṣvajya rājānaṃ rahasi sthitam // NarP_2,23.29 //

ramayāmāsa tanvaṅgī vātsyāyanavidhānataḥ /

tasyaivaṃ ramamāṇasya mohinyā sahitasya hi // NarP_2,23.30 //

rukmāṅgadasya karṇābhyāṃ paṭahadhvanirāgataḥ /

mattebhakuṃbhasaṃsthastu dharmāṅgadanideśataḥ // NarP_2,23.31 //

prātarharidinaṃ lokāstiṣṭhadhvaṃ tvekabhojanāḥ /

akṣāralavaṇāḥ sarve haviṣyānnaniṣeviṇaḥ // NarP_2,23.32 //

avanītalpaśayanāḥ priyāsaṃgavivarjitāḥ /

smaradhvaṃ devadeveśaṃ purāṇaṃ puruṣottamam // NarP_2,23.33 //

sakṛdbhojanasaṃyuktā upavāsaṃ kariṣyatha /

akṛtaśrāddhanicayā aprāptāḥ piṇḍameva ca // NarP_2,23.34 //

gayāmagataputrāśca gacchadhvaṃ śrīhareḥ padam /

eṣā kārtikaśuklā vai harernidrāvyapohinī // NarP_2,23.35 //

prātarekādaśī prāptā mā kṛthā bhojanaṃ kvacit /

brahmahatyādipāpāni kāmakārakṛtāni ca // NarP_2,23.36 //

tāni yāsyanti sarvāṇi upoṣyemāṃ prabodhinīm /

prabodhayeddharmmaparānnyāyācāra samanvitān // NarP_2,23.37 //

hareḥ prabodhamādhatte tenaiṣā bodhinī smṛtā /

sakṛccopoṣitāṃ cemāṃ nidrācchedakarīṃ hareḥ // NarP_2,23.38 //

tanayo na bhavenmartyo na garbhe jāyate punaḥ /

rurudhvaṃ cakriṇaḥ pūjāmātmavittena mānavāḥ // NarP_2,23.39 //

vastraiḥ puṣpairdhūpadīpairvaracandanakuṅkumaiḥ /

suhṛdyaiśca phalairgandhairyajadhvaṃ śrīhareḥ padam // NarP_2,23.40 //

yo na kuryādvaco me 'dya dharmyaṃ viṣṇugatipradam /

sa me daṇḍyaśca vādhyaśca nirvāsyo viṣayāddhruvam // NarP_2,23.41 //

evaṃvidhe vādyamāne paṭahe meghaniḥsvane /

hastā damuñca tāṃbūlaṃ sakarpūraṃ nṛpottamaḥ // NarP_2,23.42 //

mohinīkucayorlagnaṃ hṛdayaṃ sa vikṛṣya vai /

udattiṣṭhanmahīpālaḥ śayyāyāṃ rativarddhanaḥ // NarP_2,23.43 //

mohinīṃ mohakāmārttāṃ satviyan ślakṣṇayā girā /

devi prātarharidinaṃ bhaviṣyatyadhanāśanam // NarP_2,23.44 //

saṃyato 'haṃ bhaviṣyāmi kṣamyatāṃ kṣamyatāmiti /

tavājñayā mayā kṛcchraṃ sandhyāvalyā tu kāritam // NarP_2,23.45 //

iyamekādaśī kāryā prabodhakaraṇī mayā /

aśeṣapāpabandhasya chedanī gatidāyinī // NarP_2,23.46 //

trayāṇāmapi lokānāṃ mahotsavavidhāyinī /

tasmāddhaviṣyaṃ bhokṣye 'haṃ niyato mattagāminī // NarP_2,23.47 //

mayā saha viśālākṣi tvaṃ cāpi tamadhokṣajam /
ārādhaya hṛṣīkeśamupavāsaparāyaṇā /
yena yāsyasi nirvāṇaṃ dāhapralayavarjitam // NarP_2,23.48 //

mohinyuvāca
sādhūktaṃ hi tvayā rājanpūjanaṃ cakrapāṇinaḥ /
janmamṛtyujarāchedi kariṣye 'haṃ tavājñayā // NarP_2,23.49 //

pratijñā yā tvayā pūrvaṃ kṛtā mandaramastake /

karapradānasahitā bhavatā sukṛtāṅkitā // NarP_2,23.50 //

tasyāstu samayaḥ prāpto dīyatāṃ sa hi me tvayā /

janmaprabhṛti yatpuṇyaṃ tvayā yatnena saṃcitam // NarP_2,23.51 //

tatsarvaṃ naśyati kṣipraṃ na dadāsi varaṃ yadi /
rukmāṅgada uvāca
ehi cārvaṅgi karttāsmi yatte manasi vartate // NarP_2,23.52 //

nādeyaṃ vidyate kiñcittubhyaṃ me jīvitāvadhi /

kiṃ punargrāmavittādi dharāyuktaṃ ca bhāmini // NarP_2,23.53 //

mohinyuvāca
nātha kānta vibho rājan jīviteśa ratipriya /
nopoṣyaṃ vāmaraṃ viṣṇorbhoktavyā yadyahaṃ priyā // NarP_2,23.54 //

na ca te 'haṃ priyā rājan suhūrtamapi kāmaye /

tvatsaṃyogaṃ vinā bhūtā bhaviṣyāmi varaṃ vinā // NarP_2,23.55 //

tasmānmāṃ yadi vāñchethā bhoktuṃ satyaparāyaṇa /

tadā tyajopavāsaṃ hi bhujyatāṃ harivāsare // NarP_2,23.56 //

eṣa eva varo deyo yo mayā prārthitaḥ purā /

na ceddāsyasi rājendra bhūtvānṛtavacābhavān // NarP_2,23.57 //

yāsyate narake ghore yāvadābhūtasaṃplavam /
rājovāca
maivaṃ tvaṃ vada kalyāṇi nedaṃ tvayyupapadyate // NarP_2,23.58 //

vidheśca tanayā bhūtvā dharmavighnaṃ koroṣi kim /

janmaprabhṛtyahaṃ naiva bhuktavānharivāsare // NarP_2,23.59 //

sa cādyāhaṃ kathaṃ bhoktā saṃjātapalitaḥ śubhe /

yauvanātītamartyasya kṣīṇendriyabalasya ca // NarP_2,23.60 //

svarṇadīsevanaṃ yuktamathavā haripūjanam /

na kṛtaṃ yanmayā bālye yauvane na kṛtaṃ ca yat // NarP_2,23.61 //

tadahaṃ kṣīṇavīryo 'dya kathaṃ kuryāṃ jugupsitam /

prasīda capalāpāṅgi prasīda varavarṇini // NarP_2,23.62 //

mā kuruṣva vrate bhaṅgaṃ dātāhaṃ rājyasaṃpadām /

athavā necchasi tvaṃ tatkaromyanyatsulocane // NarP_2,23.63 //

āropayitvā śibikāṃ vimānapratimāṃ śubhām /

yatrecchasi nayiṣyāmi pādacārī kalatrayuk // NarP_2,23.64 //

yadi taccāpi necchestvaṃ vimānaṃ hi kṛtaṃ mayā /

tarhi svarṇamayau staṃbhau kṛtvā vidrumabhūṣitau // NarP_2,23.65 //

muktāphalamayīṃ dolāṃ kariṣye tvatkṛte priye /

tatra tvāṃ dolayiṣyāmi bahūnmāsānaharniśam // NarP_2,23.66 //

vratabhaṅgaṃ varārohe mā kuruṣva mama priye /

varaṃ śvapacamāṃsaṃ hi śvamāṃsaṃ vā varānane // NarP_2,23.67 //

ātmano vā narairbhuktaṃ yairbhuktaṃ harivāsare /

trailokyaghātinaḥ pāpaṃ maithune śaśinaḥ kṣaye // NarP_2,23.68 //

narasya saṃcaretpāpaṃ bhūtāyāṃ kṣaurakarmaṇi /

bhojane vāsare viṣṇostaile ṣaṣṭyāṃ vyavasthite // NarP_2,23.69 //

lavaṇe tu tṛtīyāyāṃ saptamyāṃ piśite śubhe /

ājyeṣu paurṇamāsyāṃ vai surāyāṃ ravisaṃkrame // NarP_2,23.70 //

gocārasya pralope ca kūṭasākṣyapradāyake /

nikṣepahārake vāpi kumārīvighnakārake // NarP_2,23.71 //

viśvastaghātake cāpi mṛtavatsāpradogdhari /

dadāmīti dvijāgryāya pratiśrutya na dātari // NarP_2,23.72 //

maṇikūṭe tulākūṭe kanyānṛtagavānṛte /

yatpātakaṃ tadanne hi saṃsthitaṃ harivāsare // NarP_2,23.73 //

tadvidvāṃścārunayane kathaṃ bhokṣyāmi tāpakam /
mohinyuvāca
ekabhuktena naktena tathaivāyācitena ca // NarP_2,23.74 //

upavāsena rājendra dvādaśīṃ na hi laṅghayet /

gurviṇīnāṃ gṛhasthānāṃ kṣīṇānāṃ rogiṇāṃ tathā // NarP_2,23.75 //

śiśūnāṃ valigātrāṇāṃ na yuktaṃ samupoṣaṇam /

yajñabhogodyatānāṃ ca saṃgrāmakṣitisevinām // NarP_2,23.76 //

pativratānāṃ rājendra na yuktaṃ samupoṣaṇam /

etanme gautamaḥ prāha sthitāyā mandarācale // NarP_2,23.77 //

nāvratena dinaṃ viṣṇorneyaṃ manujasattama /

te gṛhasthā dvijā jñeyā yeṣāmagniparigrahaḥ // NarP_2,23.78 //

rājānaste tu vijñeyā ye prajāpālane sthitāḥ /

gurviṇī hyaṣṭamamāsīyā śiśavaścāṣṭavatsarāḥ // NarP_2,23.79 //

atilaṅghaninaḥ kṣīṇā valigātrāstu vārddhakāḥ /

ye vivāhādimāṅgalyakarmavyagrā mahotsavāḥ // NarP_2,23.80 //

nivṛttāśca pravṛttebhyo yajñānāṃ codyatā hi te /

trividhena purāṇena bhartturyā strī hite ratā // NarP_2,23.81 //

pativratā tu sā jñeyā yonisaṃrakṣaṇā tathā /

kimanyairbahubhirbhūpa vākyālāpakṛtairmayā // NarP_2,23.82 //

bhojane tu kṛte prītirekādaśyāṃ tvayā mama /

na prītiryadi me chitvā śiraḥ svaṃ hi prayacchasi // NarP_2,23.83 //

na kariṣyasi cedrājan bhojanaṃ harivāsare /

tadā hyasatyavacaso dehaṃ na sparśayāmi te // NarP_2,23.84 //

varṇānāmāśramāṇāṃ hi satyaṃ rājendra pūjyate /

viśeṣādbhūmipālānāṃ tvadvidhānāṃ mahīpate // NarP_2,23.85 //

satyena sūryastapati śaśī satyenarājate /

satye sthitā kṣitirbhūpa satyaṃ dhārayate jagat // NarP_2,23.86 //

satyena vāyurvahati satyena jvalate śikhī /

satyā dhāramidaṃ sarvaṃ jagatsthāvarajaṅgamam // NarP_2,23.87 //

na satyāccālate siṃdhurna vindhyo varddhate nṛpa /

na garbhaṃ yuvatī dhatte velātītaṃ kadācana // NarP_2,23.88 //

satye sthitā hi taravaḥ phalapuṣpapradarśinaḥ /

divyādisādhanaṃ nṝṇāṃ satyādhāraṃ mahīpate // NarP_2,23.89 //

aśvamedhasahasrebhyaḥ satyameva viśiṣyate /

madirāpānatulyena karmaṇā lipyase 'nṛtāt // NarP_2,23.90 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge rukmāṅgadasaṃlāpo nāma trayoviṃśo 'dhyāyaḥ

rājovāca
yattvayā vyāhṛtaṃ vākyaṃ mamedaṃ gautameritam /
mandare parvataśreṣṭhe harivāsarabhojanam // NarP_2,24.1 //

amatena purāṇānāṃ vyāhṛtaṃ yaddvijanmanā /

kṣudraśāstropadeśena lolupena varānane // NarP_2,24.2 //

purāṇe nirṇayo hyeṣa vidvadbhiḥ samudāhṛtaḥ /

na śaṅkhena pibettoyaṃ na hanyātkūrmasūkarau // NarP_2,24.3 //

ekādaśyāṃ na bhoktavyaṃ pakṣayorubhayorapi /

agamyāgamane devi abhakṣyasya ca bhakṣaṇe // NarP_2,24.4 //

akāryakaraṇe jantorgosahasravadhaḥ smṛtaḥ /

jānannapi kathaṃ devi bhokṣye 'haṃ harivāsare // NarP_2,24.5 //

puroḍāśo 'pi vāmoru saṃprāpte harivāsare /

abhakṣyeṇa samaḥ proktaḥ kiṃ punaścāttanakriyā // NarP_2,24.6 //

anukūlaṃ nṛṇāṃ proktaṃ kṣīṇānāṃ varavarṇini /

mūlaṃ phalaṃ payastoyamupabhojyaṃ munīśvaraiḥ // NarP_2,24.7 //

natvatra bhojanaṃ kaiścidekādaśyāṃ pradarśitam /

jvariṇāṃ laṅghanaṃ śastaṃ dhārmikāṇāmupoṣaṇam // NarP_2,24.8 //

śubhaṃ gatipradaṃ proktaṃ saṃprāpte harivāsare /

jvaramadhye kṛtaṃ pathyaṃ nidhanāya prakalpate // NarP_2,24.9 //

vaiṣṇave tu dine bhuktaṃ narakāyaiva kevalam /

māgrahaṃ kuru vāmoru vratabhaṅgo bhavenmama // NarP_2,24.10 //

yadanyadvocate tubhyaṃ tatkartāsmi na saṃśayaḥ /
mohinyuvāca
na cānyadrocate rājanvinā vai bhojanaṃ tava // NarP_2,24.11 //

jīvitasyāpi dānena na me kiñcitprayodajanam /

na ca vedeṣu dṛṣṭo 'yamupavāso harerdine // NarP_2,24.12 //

agnimanto na viprā hi manyante samupoṣaṇam /

vedabāhya kathaṃ dharmaṃ bhavāṃścaritumicchati // NarP_2,24.13 //

vaco niśamya mohinyā rājā vedavidāṃ varaḥ /

uvāca mānase kruddhaḥ prahasanniva bhūpate // NarP_2,24.14 //

śṛṇu mohini madvākyaṃ vedo 'yaṃ bahudhā sthitaḥ /

yajñakarmakriyā vedaḥ smṛtirvedo gṛhāśrame // NarP_2,24.15 //

smṛtirvedaḥ kriyāvedaḥ purāṇeṣu pratiṣṭhitaḥ /

purāṇapuṃruṣājjātaṃ yathedaṃ jagadadbhutam // NarP_2,24.16 //

tathedaṃ vāṅmayaṃ jātaṃ purāṇebhyo na saṃśayaḥ /

vedārthādadhikaṃ manye purāṇārthaṃ varānane // NarP_2,24.17 //

vedāḥ pratiṣṭhitāḥ sarve purāṇeṣveva sarvadā /

bibhetyalpaśrutādvedo māmayaṃ prahariṣyati // NarP_2,24.18 //

na vede grahasaṃcāro na śuddhiḥ kālabodhinī /

tithivṛddhikṣayo vāpi parvagrahavinirṇayaḥ // NarP_2,24.19 //

iti hāsapurāṇaistu niścayo 'yaṃ kṛtaḥ purā /

yanna dṛṣṭaṃ hi vedeṣu tatsarvaṃ lakṣyate smṛtau // NarP_2,24.20 //

ubhayoryanna dṛṣṭaṃ hi tatpurāṇaiḥ pragīyate /

prāyaścittaṃ tu hatyāyāmāturasyauṣadhaṃ priye // NarP_2,24.21 //

na cāpi pāpaśuddhiḥ syādātmanaśca parasya vā /

yadvedairgīyate subhru upāṅgairyatpragīyate // NarP_2,24.22 //

purāṇaiḥ smṛtibhiścaiva veda eva nigadyate /

raṭantīha purāṇāni bhūyo bhūyo varānane // NarP_2,24.23 //

na bhoktavyaṃ na bhoktavyaṃ saṃprāpte harivāsare /

purāṇamanyathā matvā tiryagyonimavāpnuyāt // NarP_2,24.24 //

saṃsrāto 'pi sudānto 'pi na gatiṃ prāpnuyāditi /

pitaraṃ ko na vandeta mātaraṃ ko na pūjayet // NarP_2,24.25 //

ko na gacchetsaricchreṣṭhāṃ ko bhuṅkte harivāsare /

ko hi dūṣayate vedaṃ brāhmaṇaṃ ko nipātayet // NarP_2,24.26 //

ko gacchetparadārān hi ko bhuṅkte harivāsare // NarP_2,24.27 //

nahīdṛśaṃ pāpamihāsti jantorvimūḍhacittasya dine hareḥ priye /

yadbhojanenātmanipātakāriṇā yamasya ravāteṣu ciraṃ sulocane // NarP_2,24.28 //

mohinyuvāca
śīghramānaya viprāṃstvaṃ ghūrṇike vedapāragān /
yeṣāṃ vākyena yukto 'yaṃ rājā kuryāddhi bhojanam // NarP_2,24.29 //

sā tadvākyamupākarṇya brāhmaṇānvedaśālinaḥ /

gautamādīnsamāhūya mohinīpārśvamānayata // NarP_2,24.30 //

tānviprānāgatāndṛṣṭvā vedavedāṅgapāragān /

mohinī sahitā rājñā vavande kāryatatparā // NarP_2,24.31 //

upaviṣṭāstu te sarve śātakaiṃbhamayeṣu ca /

āsaneṣu mahīpāla jvaladagnisamaprabhāḥ // NarP_2,24.32 //

teṣāṃ madhye vayovṛddho gautamo vākyamabravīt /

vayaṃ samāgatā devi nānāśāstraviśāradāḥ // NarP_2,24.33 //

sarvasaṃdehahartāro yadarthaṃ te samāhutāḥ /

tacchatvā vacanaṃ teṣāṃ mohinī brahmaṇaḥ sutā // NarP_2,24.34 //

sarvāsādhyakṛtaṃ kartuṃ pravṛttāṃstānuvāca ha /
mohinyuvāca
saṃdehastu jaḍau hyeṣa svalpo vā svamatiryathā // NarP_2,24.35 //

so 'yaṃ vadati rājā vai nāhaṃ bhokṣye harerdine /

annādhāramidaṃ sarvaṃ jagatsthāvarajaṅgamam // NarP_2,24.36 //

mṛtā hyapi tathānnena prīyante pitaro divi /

karkandhumātraṃ prahutaṃ puroḍāśaṃ hi devatāḥ // NarP_2,24.37 //

kāmayanti dvijaśreṣṭhāstato 'nnaṃ hyamṛtaṃ param /

pipīlikāpi kṣudhitā mukhenādāya taṇḍulam // NarP_2,24.38 //

bilaṃ vrajati duḥkhena kasyānnaṃ nahi rocate /

ayaṃ khādati nānnādyaṃ saṃprāpte harivāsare // NarP_2,24.39 //

nijadharmaṃ parityajya paradharme vyavasthitaḥ /

vidhāvānāṃ yatīnāṃ ca yujyate vratasevanam // NarP_2,24.40 //

paradharmarato yaḥ syātsvadharmavimukho naraḥ /

soṃ'dhe tamasi majjeta yāvadindrāścaturddaśa // NarP_2,24.41 //

upavāsādikaraṇaṃ bhūbhujāṃ noditaṃ kvacit /

prajāsaṃrakṣaṇaṃ tyaktvā caturvargaphalapradam // NarP_2,24.42 //

nārīṇāṃ bhartṛśūśrūṣā putrāṇāṃ pitṛsevanam /

śūdrāṇāṃ dvijasevā ca lokarakṣā mahībhṛtām // NarP_2,24.43 //

svakaṃ karma parityajya yo 'nyatra kurute śramam /

ajñānādvā pramādācca patitaḥ sa na saṃśayaḥ // NarP_2,24.44 //

so 'yamadya mahīpālo yatidharmme vyavasthitaḥ /

subuddhyācāraśīlaśca vedoktaṃ tyajati dvijāḥ // NarP_2,24.45 //

svecchācārā tu yā nārī yo 'vinītaḥ suto dvijāḥ /

ekāntaśīlo nṛpatirbhṛtyaḥ karmavivarjitaḥ // NarP_2,24.46 //

sarve te narakaṃ yānti hyapratiṣṭhaśca yo dvijāḥ /

ayaṃ hi niyamopeto haripūjanatatparaḥ // NarP_2,24.47 //

ākrande varttamāne tu na yadyeṣa pradhāvati /

vyapohya haripūjāṃ vai brahmahatyāṃ tu vindati // NarP_2,24.48 //

kṣīṇadehe haridine kathaṃ saṃyamayiṣyati /

annātprabhavati prāṇaḥ prāṇāddehaviceṣṭanam // NarP_2,24.49 //

ceṣṭayā ripunāśaśca taddhīnaḥ paribhūyate /

evaṃ jñātvā mayā rājā bodhyamāno na buddhyati // NarP_2,24.50 //

etadeva vrataṃ rājño yatprajāpālanaṃ caret /

na vrataṃ kiñcidastyanyannṛpasya dvijasattamāḥ // NarP_2,24.51 //

kiṃ deva kāryeṇa narādhipasya kṛtvā hi manyuṃ viṣayasthitānām /

taddevakāryaṃ sa ca yajñahomo yadraktapāto na bhavet svarāṣṭre // NarP_2,24.52 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīpraśno nāma caturviṃśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
tadvākyaṃ brāhmaṇāḥ śrutvā mohinyā samudīritam /
tathyamityevamuktvā tu rājānaṃ vākyamabruvan // NarP_2,25.1 //

brāhmaṇā ūcuḥ
yastvayā nṛpate puṇyaḥ kṛto 'yaṃ śapathaḥ kila /
ekādaśyāṃ na bhoktavyaṃ pakṣayorubhayorapi // NarP_2,25.2 //

na kṛtaḥ śāstradṛṣṭyā tu svabuddhyaiva prakalpitaḥ /

sāgrīnāṃ prāśanaṃ proktamubhayoḥ saṃdhyayoḥ kila // NarP_2,25.3 //

homocchiṣṭaprabhoktārastrayo varṇāḥ prakīrtitāḥ /

viśeṣādbhūmipālānāṃ kathaṃ yuktamupoṣaṇam // NarP_2,25.4 //

sarvadodyataśastrāṇāṃ duṣṭasaṃyamināṃ vibho /

śāstrato 'śāstrato vāpi yastvayā śapathaḥ kṛtaḥ // NarP_2,25.5 //

paripūrṇo bhavatyadya vākyena hi dvijanmanām /

vratabhaṅgo na te 'stīha bhukṣvaṃ viprasamanvitaḥ // NarP_2,25.6 //

paritāpo na te kāryo vipravākyaṃ mahattaram /

yo 'nyathā manyate vākyaṃ viprāṇāṃ nṛpasattama // NarP_2,25.7 //

sa yāti rākṣasīṃ yoniṃ janmāni daśa pañca ca /

tacchrutvā vacanaṃ rodraṃ rājā kopasamanvitaḥ // NarP_2,25.8 //

uvāca sphuramāṇauṣṭastānviprānślakṣṇayā girā /

sarveṣāmeva bhūtānāṃ bhavanto mārgadarśinaḥ // NarP_2,25.9 //

yatīnāṃ vidhavānāṃ ca śloko 'yaṃ paṭhyate dvijāḥ /

vimārgagāmināṃ caitanmataṃ na sātvatāṃ kvacit // NarP_2,25.10 //

yadbhavadbhiḥ samuddiṣṭaṃ rājñāṃ nopoṣaṇaṃ smṛtam /

tatra vākyāni śṛṇuta vaiṣṇavā cāralakṣaṇe // NarP_2,25.11 //

na śaṅkhena pibettoyaṃ na hanyātkūrmasūkarau /

ekā daśyāṃ na bhoktavyaṃ pakṣayorubhayorapi // NarP_2,25.12 //

na pātavyaṃ hi madya tu na hantavyo dvijaḥ kvacit /

krīḍennākṣaistu dharmajño nāśnīyāddharivāsare // NarP_2,25.13 //

abhakṣya bhakṣaṇaṃ pāpaṃ paradārābhimarśanam /

ekādaśyāṃ bhojanaṃ ca patanasyaiva kāraṇam // NarP_2,25.14 //

akāryakaraṇaṃ kṛtvā kiṃ jīveccharadāṃ śatam /

ko hi saṃceṣṭamānastu bhunakti harivāsare // NarP_2,25.15 //

catuṣpadebhyo 'pi janairnānnaṃ deyaṃ harerdine /

uttarāśāsthitairviprairviṣṇudharmaparāyaṇaiḥ // NarP_2,25.16 //

so 'haṃ kathaṃ karomyadya abhakṣyasya tu bhakṣaṇam /

nopakṣīṇaśarīro 'haṃ nāmayāvī dvijottamāḥ // NarP_2,25.17 //

sa kathaṃ hi vrataṃ tyakṣe vimārgasthadvijoktitaḥ /

dharmabhūṣaṇasaṃjñena rakṣyamāṇe dharātale // NarP_2,25.18 //

na ca rakṣāvihīno 'haṃ śatruḥ ko 'pina me 'sti ca /

evaṃ jñātvā dvijaśreṣṭhā vaiṣṇavavrataśālinaḥ // NarP_2,25.19 //

bhavadbhirnocitaṃ vaktuṃ pratikūlaṃ vratāpaham /

asaṃparīkṣya ye dadyuḥ prāyaścittaṃ dvijātayaḥ // NarP_2,25.20 //

teṣāmeva hi tatpāpaṃ smṛtivaikalyasambhavam /

devo vā dānavo vāpi gandharvo rākṣaso 'pi vā // NarP_2,25.21 //

siddho vā brāhmaṇo vāpi pitāsmākaṃ svayaṃ vadet /

harirvāpi haro vāpi mohinījanako 'pi vā // NarP_2,25.22 //

dinakṛllokapālo vā no bhokṣye harivāsare /

yo hi rukmāṅgado rājā vikhyāto bhūtale dvijāḥ // NarP_2,25.23 //

satyapratijñāṃ viphalāṃ na kadācitkaroti hi /

dyupateḥ kṣīyate tejo himavānparivarttate // NarP_2,25.24 //

jaladhiḥ śoṣamāyāti pāvakaścoṣṇatāṃ tyajet /

tathāpi na tyaje viprā vratamekādaśīdine // NarP_2,25.25 //

prasiddhireṣā bhuvanatraye 'pi āraṭyate me paṭahena viprāḥ /

grāmeṣu deśeṣu pareṣu vāpi ye bhuñjate rukmavibhūṣaṇasya // NarP_2,25.26 //

daṇḍyāśca vadhyāśca saputrakāste na cāpi vāso viṣaye hi teṣām /

harerdine sarvamakhapradhāne pāpāpahe dharmavivarddhane ca // NarP_2,25.27 //

mokṣaprade janmanikṛntanākhye tejo nidhau sarvajanaprarūḍhe /

eṃvavidhe prodgata eva śabde yadyasmi bhoktā vṛjinasya karttā // NarP_2,25.28 //

amedhyaliptaḥ paṭaho bhavettadā saṃchādito nīlamayena vāsasā /

utpādya kīrtiṃ svayameva jaturnikṛntati prāṇabhayācca pāpāt // NarP_2,25.29 //

yastasya vāso niraye yugānāṃ ṣaṣṭirbhavedvā krimidaṃśasaṃjñe /

vṛthā hi sūtā mama sā janitrī bhavennirāśā dvijapitṛdevāḥ // NarP_2,25.30 //

vaivasvato harṣamupāśrayecca salekhako me vratabhaṅga eva /

kiṃ tena jātena durātmanā hi dadāti harṣaṃ ripusuṃdarīṇām // NarP_2,25.31 //

kukarmaṇā pāparatiḥ kujātiḥ sarvasya nāśī tvaśucissa mūḍhaḥ /

na manyate vedapurāṇaśāstrānante purīṃ yāti dineśasūnoḥ // NarP_2,25.32 //

kṛtvaiva vāntiṃ punaratti tāṃ yastadvatpratijñāvratabhaṅgakārī /

vedā na śāstraṃ na ca tatpurāṇaṃ na cāpi santaḥ smṛtayo na ca syuḥ // NarP_2,25.33 //

ye mādhavasya priyakṛtyayogye vadanti śuddhe 'hni bhujikriyāṃ tu /

śrāddhena tenāpi na cāsti tṛptiḥ pituśca cīrṇena harerdine tu // NarP_2,25.34 //

vratena yadviṣṇupadapradena sākaṃ kṣayāhena vadantu mūḍhāḥ // NarP_2,25.35 //

etacchrutvā tu tadvākyaṃ mohinī jvalitāntarā /

kopasaṃraktanayanā bhartāraṃ paryabhāṣat // NarP_2,25.36 //

karoṣi cenna me vākyaṃ dharmabāhyo bhaviṣyasi /

dharmabāhyo hi puruṣaḥ pāṃśunā tulyatāṃ vrajet // NarP_2,25.37 //

pāṃśunā pūryate gartaḥ sa gartakhanako bhavet /

tvayā mamārpitaḥ pāṇirvarāya pṛthivīpate // NarP_2,25.38 //

tāmullaṅghya pratijñāṃ svāṃ pālayiṣyāsi no yadi /

kṛtakṛtyā tadā yāsye prāpto dharmo mayā tava // NarP_2,25.39 //

na cāhaṃ te priyā bhāryā na ca tvaṃ me patirnṛpa /

upadhānaṃ kariṣyāmi svakaṃ bāhuṃ na te yudhi // NarP_2,25.40 //

dhik tvāṃ dharmakṣayakaraṃ svavacolopakārakam /

mleccheṣvapi na dṛśyeta tvādṛśo dharmalopakaḥ // NarP_2,25.41 //

satyāccalitamadyatvāṃ parityakṣye supāpinam /

evamuktvā varārohā hyudatiṣṭhattvarānvitā // NarP_2,25.42 //

yathā satī haraṃ tyaktvā divyābharaṇabhūṣitā /

prasthitā sā tadā tanvī bhūsuraiśca samanvitā // NarP_2,25.43 //

varaṃ madyasya saṃsparśo nāsya saṃgo nṛpasya vai /

varaṃ nīlāṃbarasparśo nāsya dharmacyutasya hi // NarP_2,25.44 //

evaṃ hi mohinī ruṣṭā pralapantī tadā bhṛśam /

gautamādisamāyuktā nirjagāma gṛhādbrahiḥ // NarP_2,25.45 //

hā tāta hā jagannātha sṛṣṭisthittyantakāraka /

ityeva śabdaṃ krośantī brahmaṇomānasodbhavā // NarP_2,25.46 //

etasminneva kāle tu vājirājaṃ samāsthitaḥ /

aṭitvā sakalāmurvīṃ saṃprāpto dharmabhūṣaṇaḥ // NarP_2,25.47 //

saṃmukho 'bhūjjananyāstu tvarāyukto vimatsaraḥ /

karṇābhyāṃ tasya śabdo 'sau viśrutaḥ pitṛvatsalaḥ // NarP_2,25.48 //

mohinīvaktrasaṃbhūto vipravākyopabṛṃhitaḥ /

dharmāṅgado dharmamūrtiḥ rukmāgadasutastadā // NarP_2,25.49 //

avaruhya hayāttūrṇaṃ yayau tātapadāntike /

punarutthāya viprendrānnanāma vihitāñjaliḥ // NarP_2,25.50 //

tataḥ śīghragatiṃ dṛṣṭvā mohinīṃ ruṣṭamānasām /

ālakṣya tarasā mātaḥ prāha rājan kṛtāñjaliḥ // NarP_2,25.51 //

kenāvamānitā devi kathaṃ ruṣṭā pituḥ priye /

etairdvijendraiḥ sahitā kva tvaṃ saṃprasthitādhunā // NarP_2,25.52 //

dharmāṅgadavacaḥ śrutvā mohinī vākyamabravīt /

pitā tavānṛtī putra karo yena vṛthā kṛtaḥ // NarP_2,25.53 //

yaḥ karttā sukṛtaṃ bhūri raktāśokākṛtiḥ sthitaḥ /

dhvajāṅkuśāṅkitaḥ śrīmāndakṣiṇaḥ kanakāṅgadaḥ // NarP_2,25.54 //

rukmāṅgadena te pitrā na cāhaṃ vastumutsahe // NarP_2,25.55 //

dharmāṅgada uvāca
yadvavīṣi vaco devi tatkarttāhaṃ na saṃśayaḥ /
mā kopaṃ kuru mātastvaṃ nivarttatasva pituḥ priye // NarP_2,25.56 //

mohinyuvāca
anena samayenāhaṃ tvatpitrā mandarācale /
kṛtā bhāryā śivaḥ sākṣye sthito yatra surādhipaḥ // NarP_2,25.57 //

samayātsa cyutaḥ samyakpitā te rukmabhūpaṇaḥ /

na prayacchati me deyaṃ tasya vṛddhiṃ vicintaye // NarP_2,25.58 //

na yāce kāñcanaṃ dhānyaṃ hastyaśvaṃ grāmavāsasī /

yena tasya bhaveddhānirna yāce tannṛpātmaja // NarP_2,25.59 //

yenāsau prīṇayeddehaṃ svakīyaṃ dehināṃ vara /

tanmayā prārthitaṃ putra sa mohānna prayacchati // NarP_2,25.60 //

tasyaiva copakārāya śarīrasya nṛpātmaja /

yācitaḥ sukhahetostu mayā nṛpatisattamaḥ // NarP_2,25.61 //

sthitaḥ so 'dyānṛte ghore surāpānasame vibhuḥ // NarP_2,25.62 //

satyacyutaṃ niṣṭhuravākyabhāṣiṇaṃ vimuktadharmaṃ tvanṛtaṃ śaṭhaṃ ca /

parityajeyaṃ janakaṃ tavādhamaṃ naiva sthitirme bhavitā hi tena // NarP_2,25.63 //

tacchrutvā mohinīvākyaṃ putro dharmāṅgado 'bravīt /

mayi jīvati tāto me na bhavedanṛtī kvacit // NarP_2,25.64 //

nivartasva varārohe kariṣye 'haṃ tavepsitam /

pitrā me nānṛtaṃ devi pūrvamuktaṃ kadācana // NarP_2,25.65 //

sa kathaṃ mayi jāte tu vadiṣyati mahīpatiḥ /

yasya satye sthitā lokāḥ sadevāsuramānuṣāḥ // NarP_2,25.66 //

vaivasvatagṛhaṃ yena kṛtaṃ śūnyaṃ hi pāpibhiḥ /

vijṛṃbhate yasya kīrtirvyāptaṃ brahmāṇḍamaṇḍalam // NarP_2,25.67 //

sa kathaṃ jāyate bhūpo mithyāvacanasaṃsthitaḥ /

aśrutaṃ bhūpatervākyaṃ parokṣe śraddadhe katham // NarP_2,25.68 //

mamopari dayāṃ kṛtvā nivartasva śubhānane /

etaddharmāṅgadenoktaṃ vākyamākarṇya mohinī // NarP_2,25.69 //

nyavartata mahīpālaputraskandhāvalaṃbinī /

yatra rukmāṅgadaḥ śete mṛtakalpo raviprabhaḥ // NarP_2,25.70 //

tasminniveśayāmāsa śayane kāñcanānvite /

dīparatnaiḥ suprakāśe vidrumaiścitrite vare // NarP_2,25.71 //

ākhaṇḍalāstramaṇibhiḥ kṛtapāde sukomale /

dīrghavistārasaṃyukte hyanaupamye manohare // NarP_2,25.72 //

tataḥ kṛtāñjaliḥ prāhapitaraṃ ślakṣṇayā girā /

tātaiṣā jananī me 'dya tvāṃ vadatyanṛtī tviti // NarP_2,25.73 //

kasmāttvamanṛtī bhūpa bhaviṣyasi mahītale /

sakoṣaratnanicaye gajāśvarathasaṃyute // NarP_2,25.74 //

rājye praśāsyamāne tu saptodadhisamanvite /

pradehi sakalaṃ hyasyai yattyā śrāvitaṃ vibho // NarP_2,25.75 //

mayi cāpadhare tāta ko vyalīkaṃ carettava /

dehi śakrapadaṃ devyai jitaṃ viddhi purandaram // NarP_2,25.76 //

vairiñcyaṃ durllabhaṃ yacca yogigamyaṃ nirañjanam /

taccāpyahaṃ pradāsyāmi tapasā toṣya padmajam // NarP_2,25.77 //

samīhate yajjananī madīyā rasātale vāpi dharātale vā /

triviṣṭape vāpi pare pade vā dāsyāmi jitvā naradevadānavān // NarP_2,25.78 //

ahaṃ hi dāsastava bhūpa yasmādvikrīyatāṃ māmathavā tṛṇāya /

haste hi pāpasya divāprakīrtervatsyāmi tatkarmakaraḥ subhuktaḥ // NarP_2,25.79 //

yadduṣkaraṃ bhūmipate trilokyāṃ nādeyamastīha tadiṣṭaṃbhāvāt /

taccāpi rājendra dadasva devyai majjīvitaṃ majjananībhavaṃ vā // NarP_2,25.80 //

tenaiva sadyo nṛpanātha loke satkīrtiyukto bhava sarvadaiva /

virājayitvā svaguṇairnṛpaughānkarairivātmaprabhavaiḥ khaśobhaiḥ // NarP_2,25.81 //

kīrtiprabhaṅge vṛjinaṃ bhaviṣyati prajāvadhe yanmanurāha satyam /

saṃmārjayitvā vimalaṃ yaśaḥ svaṃ kathaṃ sukhī syāṃ nṛpate tataḥ kṣamaḥ // NarP_2,25.82 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite pañcaviṃśo 'dhyāyaḥ

rājovāca
kīrtirnaśyatu me putra hyanṛtī vā bhavāmyaham /
gato vā narakaṃ ghoraṃ kathaṃ bhokṣye harerdine // NarP_2,26.1 //

brahmaṇo nilayaṃ yātu devīyaṃ mohinī suta /

bhūyo bhūyo vadati māṃ durmedhāśca subāliśā // NarP_2,26.2 //

nāparaṃ kāmaye rājyaṃ vasudhāṃ vasu kiñcana /

muktvaivaṃ vāsare viṣṇorbhojanaṃ pāpanāśane // NarP_2,26.3 //

yadyahaṃ kutsitāṃ yoniṃ vrajeyaṃ krimisaṃjñitām /

tathāpi naiva kartāhaṃ bhojanaṃ harivāsare // NarP_2,26.4 //

eṣā gurutarā bhūtvā lokānāṃ śikṣayānvitā /

dundubhī kurvatī nādaṃ sā kathaṃ vitathā bhavet // NarP_2,26.5 //

abhakṣyabhakṣaṇaṃ kṛtvā agamyāgamanaṃ tathā /

apeyaṃ caiva pītvā tu kiṃ jīveccharadaḥ śatam // NarP_2,26.6 //

asatyaṃ vāpi kṛtvāhaṃ tyaktarājyanayaḥ kṣitau /

dhikkṛto 'pi janaiḥ sarvairna bhokṣye harivāsare // NarP_2,26.7 //

viyoge capalāpāṅgyā yadi cenmaraṇaṃ mama /

taccāpi varamevātra na bhokṣye harivāsare // NarP_2,26.8 //

kathaṃ harṣamahaṃ kartā mārtaṇḍatanayasya vai /

vrajadbhirmanujairmārge nirayasyātiduḥkhitaiḥ // NarP_2,26.9 //

yāstu śūnyāḥ kṛtāstāta mayā narakapaṅktayaḥ /

janaiḥ pūrṇā bhaviṣyanti mayi bhukte tu tāḥ suta // NarP_2,26.10 //

māsma sīmantinī putra kukṣau saṃdhārayetsutam /

samartho yastu śatrūṇāṃ harṣaṃ saṃjanayedbhuvi // NarP_2,26.11 //

bhojanaṃ vāsare viṣṇoretadeva hiyācate /

tanna dāsyāmi mohinyā yācito 'pi surāsuraiḥ // NarP_2,26.12 //

pibedviṣaṃ viśedvahniṃ nipatetparvatāgrataḥ /

ākāśabhāsā svaśiraśchindyādeva varāsinā // NarP_2,26.13 //

na bhokṣyate haridine rājā rukmāṅgadaḥ kṣitau /

rukmāṅgadeti mannāma prasiddhaṃ bhuvanatraye // NarP_2,26.14 //

ekādaśyupavāsena tanmayā saṃcitaṃ yaśaḥ /

sa kathaṃ bhojanaṃ kṛtvā nāśaye svakṛtaṃ yaśaḥ // NarP_2,26.15 //

mriyate yadi vā gacchati nipatati naśyecca khaṇḍaśo vāpi /

viramati tadapi na ceto māmakamiti mohinīhetoḥ // NarP_2,26.16 //

parityajāmyeṣa nijaṃ hi jīvitaṃ lokaiḥ sametaḥ sahadārabhṛtyaiḥ /

na tveva kuryāṃ madhusūdanasya dine supuṇye 'nnaniṣevaṇaṃ hi // NarP_2,26.17 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite ṣaḍvaviṃśo 'dhyāyaḥ

adastadā /

āhūya jananīṃ śīghraṃ nāmnā saṃdhyāvalīṃ śubhām // NarP_2,27.1 //

sūryāyuta samaprakhyāṃ tejasā rucirastanām /

pālayantīṃ dharāṃ sarvāṃ pādavinyāsavikramaiḥ // NarP_2,27.2 //

putrasya vacanātprāptā tatkṣaṇaṃ nṛpasannidhau /

śrāvitā mohinī vākyaṃ piturvākyaṃ tathaiva ca // NarP_2,27.3 //

ubhayoḥ saṃvidaṃ kṛtvā parisāṃtvayya mohinīm /

bhojanāya sthitāmenāṃ nṛpasya harivāsare // NarP_2,27.4 //

yathā no cyavate satyādyathā bhuṅkte na me pitā /

tathā vidhīyatāmevaṃ kuśalaṃ cobhayorbhavet // NarP_2,27.5 //

tatputravacanaṃ śrutvā devī saṃdhyāvalī nṛpa /

mohinīṃ ślakṣṇayā vācā prāha brahmasutā tadā // NarP_2,27.6 //

māgrahaṃ kuru vāmoru kathañcidapi bhūpatiḥ /

nāsvādayati pāpānna saṃprāpte harivāsare // NarP_2,27.7 //

anuvartaya rājāna gurureṣa sanātanaḥ /

sadā bhavati yā nārī bharturvacanakāriṇī // NarP_2,27.8 //

tasyāḥ syurakṣayayā lokāḥ sāvitryāstu yathāmalāḥ /

yadyanena purā devi tava dattaḥ karo girau // NarP_2,27.9 //

kāmārtena vimūḍhena tanna yo 'gyaṃ vicintitam /

yaddeyaṃ taddadātyeṣa hyadeyaṃ prārthayasva mā // NarP_2,27.10 //

vipattirapi bhadraiva sanmārge saṃsthitasya tu /

na bhuktaṃ yena subhage śaiśave 'pi harerdine // NarP_2,27.11 //

sa kathaṃ bhokṣyate puṇye mādhavasya dine 'dhunā /

kāmaṃ varaya vāmoruvaramanyaṃ sudurlabham // NarP_2,27.12 //

taṃ dadātyeva bhūpālo nivṛttā bhava bhojane /

manyase yadi māṃ devi dharmāṅgadavirohiṇīm // NarP_2,27.13 //

asmajjīvitasaṃyuktaṃ rājyaṃ varaya suvrate /

saptadvīpasametaṃ hi sasaridvanaparvatam // NarP_2,27.14 //

kaniṣṭhāyā variṣṭhāhaṃ kariṣye pādavandanam /

bharturarthe viśālākṣi prasīda tanumadhyame // NarP_2,27.15 //

vācā śapathadoṣaistu saṃnirudhya patiṃ hi yā /

akāryaṃ kārayetpāpā sā nārī niraye vaset // NarP_2,27.16 //

sā cyutā narakāddhorātsaptajanmāni pañca ca /

sūkarīṃ yonimāpnoti cāṇḍālīṃ ca tataḥ param // NarP_2,27.17 //

evaṃ jñātvā mayā devi vikriyāṃ pāpasaṃbhavām /

nivāritāsi vāmoru sakhībhāvena suṃdari // NarP_2,27.18 //

vipakṣasyāpi sadbuddhirdātavyā dharmamicchatā /

kiṃ punaḥ sakhisaṃsthāyāstava padmanibhānane // NarP_2,27.19 //

saṃdhyā valīvacaḥ śrutvā mohinī mohakāriṇī /

uvāca kanakābhāṃ tāṃ bharturjyeṣṭhāṃ priyāṃ tadā // NarP_2,27.20 //

mānanīyāsi me subhru karomi vacanaṃ tava /

vidvadbhirmunibhiryyattu gīyate nāradādibhiḥ // NarP_2,27.21 //

yadi tannācaredrājā bhojanaṃ harivāsare /

kriyatāmaparaṃ devi maraṇādadhikaṃ tava // NarP_2,27.22 //

mamāpi duḥkhadaṃhyetaddaivājjalpāmyahaṃ śubhe /

kasyeṣṭamātmahananaṃ kasyeṣṭaṃ viṣabhakṣaṇam // NarP_2,27.23 //

patanaṃ vā girermūrdhraḥ krīḍā vāpi bileśayaiḥ /

vyāghrasiṃhābhigamanaṃ samudrataraṇaṃ tathā // NarP_2,27.24 //

daruktānṛtavākyaṃ vā paradārābhimarśanam /

apathyabhakṣaṇaṃ loke tathābhakṣyasya bhakṣaṇam // NarP_2,27.25 //

mṛgāṭanamathākṣairvā krīḍanaṃ sāhasaṃ tathā /

chedanaṃ tṛṇakāṣṭhānāṃ loṣṭānāmavamarddanam // NarP_2,27.26 //

hiṃsanaṃ sūkṣmadevānāṃ jalapāvakakhelanam /

daivāviṣṭo varārohe naraḥ sarvaṃ karoti vai // NarP_2,27.27 //

trivargavicyutaṃ ghoraṃ yaśodehaharaṃ kṣitau /

narakārhe naro devi karotyaśubhakarma tat // NarP_2,27.28 //

sāhaṃ pāpā durācārā vaktukāmā sunirghṛṇam /

yādṛśena hi bhāvena yonau śukraṃ samutsṛjet // NarP_2,27.29 //

tādṛśena hi bhāvena saṃtānaṃ saṃbhavediti /

sāhaṃ vivādabhāvena rājño rukmāṅgadasya hi // NarP_2,27.30 //

jātā jalajajātena strīrūpā varavarṇinī /

duṣṭabhāvā tathā jātā kartrī duṣṭaṃ nṛpasya tu // NarP_2,27.31 //

na lagnaṃ na grahā devi na horā puṇyadarśinī /

tatkālabhāvanā grāhyā tadbhāvo jāyate sutaḥ // NarP_2,27.32 //

tena bhāvena jātasya dākṣiṇyaṃ nopapadyate /

na ca vrīḍā na ca sneho na dharmo devi vidyate // NarP_2,27.33 //

jānannapi yathāyuktastaṃ bhāvamanuvartate // NarP_2,27.34 //

vakṣye vacaḥ prāṇaharaṃ tavādhunā bhartuḥ salokasya vadhūjanasya /

dharmāpahaṃ vācyakaraṃ mamāpi kartuṃ na śakyaṃ manasāpi bhīru // NarP_2,27.35 //

karoṣi vākyaṃ yadi māmakaṃ hi bhavecca kīrtirmahatīha loke /

bharturyaśaḥ syāttridive gatiste putre praśaṃsā mama dhigvivādaḥ // NarP_2,27.36 //

vasiṣṭha uvāca
mohinīvacanaṃ śrutvā devī saṃdhyāvalī vibho /
dhairyamālaṃbya tāṃ tanvīṃ brūhi brūhītyacodayat // NarP_2,27.37 //

kīdṛśaṃ vadase vākyaṃ yena duḥkhaṃ bhavenmama /
bharturme satyakaraṇe na duḥkhaṃ jāyate kvacit /
ātmano nidhane vāpi putrasya nidhane 'pi vā /
bharturarthe prakurvantyā rājyanāśe na me vyathā // NarP_2,27.38 //

yasyā duḥkhī bhavedbhartā bhāryāyā varavārṇinī /

samṛddhāyāḥ sapāpāyāstasyāḥ proktā hyadhogatiḥ // NarP_2,27.39 //

sā yāti narakaṃ pāpā pūyākhyaṃ yugasaptatim /

tataśchuchundarī syācca sapta janmāni bhārate // NarP_2,27.40 //

tataḥ kākī tataḥ śyālī godhā gotvena śuddhyati /

bharturarthe tu yā vitteṃ vidyamānaṃ na yacchati // NarP_2,27.41 //

jīvitaṃ vā varārohe viṣṭhāyāṃ sā bhavetkrimiḥ /

krimiyonivinirmuktā kāṣṭhīlā jāyate śubhe // NarP_2,27.42 //

mama kaumārabhāve tu matpituḥ kāṣṭhapāṭakaḥ /

agniprajvālanātha hi kāṣṭhaṃ pāṭayate ciram // NarP_2,27.43 //

sakhībhiḥ sahitā cāhaṃ krīḍāsaṃsaktamānasā /

kāṣṭhaṃ pāṭayatastasya samīpamagamaṃ tadā // NarP_2,27.44 //

tatra dṛṣṭā mayā subhru kāṣṭhīlā dārunirgatā /

navanītanibhaṃ dehaṃ bibhrāṇā cāñjanatviṣam // NarP_2,27.45 //

kaniṣṭhikāṅgulisamā sthaulye hyaṅgulimānikā /

tāṃ dṛṣṭvā patitāṃ bhūmau hantuṃ dhvāṅkṣaḥ samāgataḥ // NarP_2,27.46 //

yāvadgṛhṇāti vaktreṇa kāṣṭhīlāṃ kṣudhitaḥ sa tu /

tāvannivāritaḥ sadyo mayā loṣṭena tatkṣaṇāt // NarP_2,27.47 //

sā muktā tāḍitenetthaṃ vāyasena varānane /

sakṣatā tuṇḍasaṃspṛṣṭā na ca śaktā palāyitum // NarP_2,27.48 //

tataḥ sā vepamānā tu prāṇatyāgamupāgamat /

siktā kiñcijjalainaiva tataḥ svāsthyamupāgatā // NarP_2,27.49 //

tatataḥ sā mānuṣīvācā māmāha varavarṇinī /

saṃdhyāvalīti saṃbodhya sakhīmadhyasamāsthitām // NarP_2,27.50 //

sumantunāmno hi muneḥ sarvajñasya sutābhavam /

pūrvajanmani patnī ca kaiṇḍinyasya śubhānane // NarP_2,27.51 //

nyavasaṃ kānyakubje tu susamṛddhā sudarpitā /

jananyā bandhuvargasya pituriṣṭatamā hyaham // NarP_2,27.52 //

pitrā dattā tataścāhaṃ kaiṇḍinyāya mahātmane /

kulīnāya sarūpāya strīsaṃgarahitāya ca // NarP_2,27.53 //

śayanīyādikaṃ dattaṃ yautukaṃ janakena me /

śvaśureṇāpi me dattaṃ suvarṇasyāyutaṃ purā // NarP_2,27.54 //

pitṛśvaśūravittābhyāṃ paripūrṇābhavaṃ tadā /

gomahiṣyādisaṃyuktā dhanadhānyasamanvitā // NarP_2,27.55 //

iṣṭā śvaśurayośvāhaṃ sauśīnyena janasya ca /

kālena pañcatāṃ prāptaḥ śvaśuro vedatattvavit // NarP_2,27.56 //

taṃ mṛtaṃ patimādāya śvaśrūragniṃ viveśa sā /

tato bhartāñjaliṃ datvā pitroḥ śrāddhamathākarot // NarP_2,27.57 //

gate māsadvaye devi bhartā me rājamandiram /

gataḥ kautukabhāvenahṛcchayena prapīḍitaḥ // NarP_2,27.58 //

tatra veśyāḥ surūpāḍhyā yauvanena samanvitāḥ /

praviśatyāṃ nṛpagṛhe dṛṣṭāstena dvijanmanā // NarP_2,27.59 //

tāsāṃ madhyāttu dve gṛhyavittadānena bhūriṇā /

svagṛhe dhārayāmāsa krīḍārthaṃ durmatiḥ patiḥ // NarP_2,27.60 //

tābhyāṃ vittamaśeṣaṃ tu kṣayaṃ nītaṃ niṣevaṇāt /

varṣatraye gate devi nisvo jātaḥ patirmama // NarP_2,27.61 //

tatā māṃ prārthayāmāsa dehi me 'ṅgavibhūṣaṇam /

tanmayā nahi dattaṃ tu bhartre vyasanine tadā // NarP_2,27.62 //

subhage sarvamādāya gatāhaṃ mandiraṃ pituḥ /

tataḥ pitṛgṛhe vittaṃ bhṛtyādikamaśeṣataḥ // NarP_2,27.63 //

vikrīya dattaṃ vaiśyābhyāṃ taccāpi kṣayamāgatam /

kṣetradhānyādikaṃ yacca sabhāṇḍaṃ saparicchadam // NarP_2,27.64 //

svalpamūlyena vikrīyagato nadanadīpatim /

nāvamāruhya me bhartā viveśāntarmahodadheḥ // NarP_2,27.65 //

sa gato dūramadhvānaṃ paśyamāno 'dbhutāni ca /

śubhe samudrajātāni jīvaceṣṭhāṅkitāni ca // NarP_2,27.66 //

prabhañjanavaśaṃ prāptā sā naukā śatayojanam /

gatā viśīrṇatāṃ tatra mṛtāste nāvamāśritāḥ // NarP_2,27.67 //

matpatirdaivayogena dīrgha kāṣṭhaṃ samāśritaḥ /

vāyunā nīyamāno 'sau prācīnena svakarmaṇā // NarP_2,27.68 //

āsasādācalaṃ devi ratnaśṛṅgavibhūṣitam /

bahunir jharaṇopetaṃ bahupakṣisamanvitam // NarP_2,27.69 //

bahuvṛkṣaiḥ samākīrṇaṃ nānāpuṣpaphalopagaiḥ /

ullikhantaṃ hi śikharaiḥ khamadhyaṃ svātmanastribhiḥ // NarP_2,27.70 //

taṃ dṛṣṭvā parvataṃ divyaṃ tyaktvā naukāṣṭhamadbhutam /

āruroha mudāyukto vittākāṅkṣī sulocane // NarP_2,27.71 //

viśaśrāma muhūrtaṃ tu kṣutpipāsāsamanvitaḥ /

tata utthāya bhakṣyārthaṃ vṛkṣāṃstatra vyalokayat // NarP_2,27.72 //

supakvāstatra mṛdvīkā dṛṣṭvā bhuktvā mudānvitaḥ /

śāntiṃ prāptastato 'paśyatsālamekaṃ sunirmalam // NarP_2,27.73 //

ghanacchāyaṃ meghanibhaṃ pañcāśatpuruṣocchrayam /

tasyādhastātsa suṣvāpa svottarīyaṃ prasārya ca // NarP_2,27.74 //

mohinyā nidrayā caiva saṃpraghūrṇitalocanaḥ /

tāvatsupto 'tikhinno 'sau yāvatsūryo 'statāṃ gataḥ // NarP_2,27.75 //

sūrye 'staṃ samanuprāpte samāyāte niśāmukhe /

abhyagādrākṣaso ghoro garjamāno yathā ghanaḥ // NarP_2,27.76 //

aṅkenādāya tanvaṅgīṃ sītāmiva daśānanaḥ /

śubhāṃ kāśīpateḥ putrīṃ nāmnā ratnāvalīṃ śubhām // NarP_2,27.77 //

adhautapādāṃ suśroṇīṃ saumyadikchīrṣaśāyinīm /

patikāmā kumārī sā nāvindatsadṛśaṃ patim // NarP_2,27.78 //

sarvayoṣidvarā bālā rudatī nidrayākulā /

pitā tasyāḥ pradāne tu cintāviṣṭo hyaharnniśam // NarP_2,27.79 //

dīpacchāyāśrite tanvi śayane sā vyavasthitā /

aṭamānena pāpena dṛṣṭā sā rūpaśālinī // NarP_2,27.80 //

dīparatnaiḥ sukhacite dhārayantī ca kaṅkaṇe /

ubhayordaśa ratnāni niṣke ca daśapañca ca // NarP_2,27.81 //

sīmante sapta ratnāni keyūre 'ṣṭau ca pañca ca /

evaṃ ratnācitāṃ bālāṃ śātakumbhasamaprabhām // NarP_2,27.82 //

jahāra rājabhavanāttāṃ tadā cāruhāsinīm /

vāyumārgaṃ samāśritya kṣaṇātprāptaḥ svamālayam // NarP_2,27.83 //

taṃ parvataṃ sa yatrāste patirmeśālamāśritaḥ /

tatra tasya guhāṃ dṛṣṭvā suvarṇasadṛśaprabhām // NarP_2,27.84 //

tadbhayasyāsahā tatra praviveśāsya paśyataḥ /

anekairmaṇivinyāsaiḥ saṃyuktāṃ citramandirām // NarP_2,27.85 //

nānādravyasamākīrṇāṃ śayanāsanasaṃyutām /

bhojanaiḥ pānapātraiśca bhakṣyabhojyairanekadhā // NarP_2,27.86 //

praviśya tatra śayyāyāṃ mumocotpalalocanām /

rudatīmatisaṃtrastāṃ pīnaśroṇipayodharām // NarP_2,27.87 //

tasyāstu ruditaṃ śrutvā tasya bhāryā hi rākṣasī /

ājagāma tvarāyuktā yatrāsau rākṣasaḥ sthitaḥ // NarP_2,27.88 //

tāṃ dṛṣṭvā cārusarvāṅgīṃ taptakāñcanasaprabhām /

papraccha nijabhartāraṃ kruddhā nirbhartsatī satī // NarP_2,27.89 //

kimarthamāhṛtā ceyaṃ jīvantyāṃ mayi nirghṛṇaṃ /

anyāṃ samīhase bhāryāṃ nāhaṃ bhāryāṃ bhavāmi te // NarP_2,27.90 //

evaṃ bruvāṇāṃ tāṃ bhartā rākṣasīmasitekṣaṇām /

uvāca rākṣaso harṣātsvāṃ priyāṃ cārulocanām // NarP_2,27.91 //

tvadarthamāhṛtaṃ bhakṣyaṃ mayā kośyāḥ śubhānane /

daivopapāditaṃ dvāri dvitīyaṃ mama tiṣṭhati // NarP_2,27.92 //

śālavṛkṣāśritaḥ śete vipraścaiko varānane /

tamānaya tvarāyuktā yenāhaṃ bhakṣyamācare // NarP_2,27.93 //

rākṣasasya vacaḥ śrutvā kumārī sābravīdidam /

mithyā rākṣasi bhartā te bhāṣate tvadbhayādayam // NarP_2,27.94 //

jñātvā tvāṃ jarayopetāṃ virūpāmatijihyagām /

suptāṃ pitṛgṛhe rātrau māṃ samāsādya kāmataḥ // NarP_2,27.95 //

anūḍhāṃ rudatīṃ bhadre bhāryārthaṃ samupānayat /

itīritamupākarṇya vacanaṃ rājakanyayā // NarP_2,27.96 //

krodhayuktātimātraṃ vai babhūva kṣipatī vacaḥ /

tasyāśca rūpamālokya satyamevāvadhārayat // NarP_2,27.97 //

cintayāmāsa cāpyevaṃ bhāryārthe hyāhṛteti ca /

avaśyaṃ mūrghniṃ kīlaṃ me roṣayiṣyati rākṣasaḥ // NarP_2,27.98 //

māsma sīmantinī kācidbhevatsā bhuvanatraye /

yā sāpatnyena duḥkhena pīḍyamānā hi jīvati // NarP_2,27.99 //

sarveṣāmeva duḥkhānāṃ mahaccedaṃ na saṃśayaḥ /

sāmānyadravyabhogādi niṣṭhā caivāparā bhavet // NarP_2,27.100 //

evaṃ sā bahu saṃcintya bhartāraṃ vākyamabravīt /

madīyā mama bhakṣyārthaṃ tvayānītā sulocanā // NarP_2,27.101 //

taṃ vipramānayiṣyāmi bhakṣyārthaṃ tava suvrata /

tataḥ sa rākṣasaḥ prāha gacchagaccheti satvaram // NarP_2,27.102 //

sṛkkiṇī sravate 'tyarthaṃ tasya bhakṣaṇakāmyayā /

tataḥ sā rākṣasī ghorā śrutvā patisamīritam // NarP_2,27.103 //

nirjagāma durantāśā dadarśa dvijasattamam /

rūpayauvanasaṃyuktaṃ vidyāratnavibhūṣitam // NarP_2,27.104 //

taṃ dṛṣṭvā māyayā bhūtvā suṃdarī ṣoḍaśābdikā /

hṛcchayena samāviṣṭā tadantikamupāgamat // NarP_2,27.105 //

abravītsā pṛthuśroṇī taṃ vipraṃ prītisaṃyutā /

kastvaṃ kasmādihāyataḥ kimarthamiha tiṣṭhasi // NarP_2,27.106 //

pṛcchāmi patikāmāhaṃ rākṣasī hṛcchayāturā /

svabhartrāhaṃ parityaktā tvāṃ patiṃ kartumāgatā // NarP_2,27.107 //

tacchrutvā vacanaṃ tasyā bhartā me bhayasaṃyutaḥ /

uvāca vacanaṃ prājño dhairyamālaṃbya tāṃ śubhe // NarP_2,27.108 //

rakṣomānuṣasaṃyogaḥ kathaṃ rākṣasi saṃbhavet /

mānuṣāstu smṛtā bhakṣyā rākṣasānāṃ na saṃśayaḥ // NarP_2,27.109 //

tacchrutvā vacanaṃ sā tu punastaṃ prāha sādaram /

asaṃbhāvyaṃ ca jagati saṃbhaveddaivayogataḥ // NarP_2,27.110 //

purāṇe śrūyate hyetadbhaviṣyaṃ bhārate sthitam /

hiḍaṃbā rākṣasī vipra bhīmabhāryā bhaviṣyati // NarP_2,27.111 //

mānuṣotpāditaḥ putro bhaviṣyati ghaṭotkacaḥ /

avadhyaḥ sarvaśastrāṇāṃ śaktyā mṛtyumavāpsyati // NarP_2,27.112 //

tasmādviṣādaṃ mā viprakuru tvaṃ daivayogataḥ /

bhāryā tavāhaṃ saṃjātā dava hi balavattaram // NarP_2,27.113 //

martyalokaṃ gate śaktre vairocaninirīkṣaṇe /

tadantaraṃ samāsādya bhartā me ghorarākṣasaḥ // NarP_2,27.114 //

tadgṛhācchaktimaharaddīptāmagriśikhāmiva /

seyaṃ samāśritā cātra śālavṛkṣe tu vāsavī // NarP_2,27.115 //

ahatvaikaṃ dvijaśreṣṭha nagacchati purandaram /

yadvadhāya prakṣipettāṃ so 'maro 'pi vinaśyati // NarP_2,27.116 //

sāhamāruhya śālāgraṃ śaktimānīya bhāsvarām /

tvatkare saṃpradāsyāmi bharturnidhanakāmyayā // NarP_2,27.117 //

yadi tvamanayā śaktyā na hiṃsasi niśācaram /

khādayiṣyati durmedhāstvāṃ ca māṃ ca na saśayaḥ // NarP_2,27.118 //

tava śatrurmahāneṣa mamāpi ca parantapa /

yenāhṛtā kumārīha bhāryārthaṃ mandabuddhinā // NarP_2,27.119 //

sapatnabhāvo janito mama bhartrā durātmanā /

vyāpādite 'sminnubhayoḥ krīḍanaṃ saṃbhaviṣyati // NarP_2,27.120 //

yadyanyathā vadervākyaṃ tvāmahaṃ rativarddhana /

tadātmakagṛtapuṇyasya na bhaveyaṃ hi bhāginī // NarP_2,27.121 //

yā gatirbrahmahatyāyāṃ kutsitā prāpyate naraiḥ /

tāṃ gatiṃ hi prapadye 'haṃ yadyetadanṛtaṃ bhavet // NarP_2,27.122 //

madyaṃ hi pibato brahman brāhmaṇasya durātmanaḥ /

yā gatirvihitā ghorā tāṃ gatiṃ prāpnuyāmyaham // NarP_2,27.123 //

gurudāraprasaktasya jatoḥ pāpaniṣeviṇaḥ /

yā gatistāṃ dvijaśreṣṭha mithyā procya samāpnuyām // NarP_2,27.124 //

svarṇanyāsāpaharaṇe medinīharaṇe ca yā /

ātmano hanane yā hi vihitā munibhirdvija // NarP_2,27.125 //

gatistāmanugacchāmi yadyetadanṛtaṃ vade /

pañcamyāṃ ca tathāṣṭamyāṃ yatpāpaṃ māṃsabhakṣaṇe // NarP_2,27.126 //

strīsaṃgame tarucchede yatpāpaṃ śaśinaḥ kṣaye /

yaducchiṣṭe ghṛtaṃ bhokturmaithunena divā ca yat // NarP_2,27.127 //

vaiśvadevamakartuśca gṛhiṇo hi dvijasya yat /

bhikṣāmadāturbhikṣubhyo vidhavāyā dvibhojanāt // NarP_2,27.128 //

tailaṃ bhoktuśca saṃkrāntau gobhistīrthaṃ ca gacchataḥ /

tathā mṛdamanuddhṛtya snātuḥ parajalāśaye // NarP_2,27.129 //

niṣiddhavṛkṣajanitaṃ dantakāṣṭhaṃ ca khādataḥ /

gāmasevayato baddhvā pākhaṇḍapathagāminaḥ // NarP_2,27.130 //

pitṛdevārcanaṃ kartuḥ kāṣṭhagrāvasthitasya yat /

gohīnāṃ mahiṣīṃ dharturbhinnakāṃsye ca bhuñjataḥ // NarP_2,27.131 //

adhautabhinnapārakyavastrasaṃvītakarmiṇaḥ /

nagrastrīprekṣaṇaṃ karturabhakṣyasya ca bhojinaḥ // NarP_2,27.132 //

kathāyāṃ śrīharervighnaṃ karturyatpātakaṃ dvija /

tena pāpena lipye 'haṃ yadi vacmi tavānṛtam // NarP_2,27.133 //

uktānyetāni pāpāni yānyanuktānyapi dvija /

sarveṣāṃ bhāginī cāhaṃ yadyetadanṛtaṃ vade // NarP_2,27.134 //

evaṃ saṃbodhito devi bhartā me pāpayā tayā /

tatheti niścayaṃ cakre bhavitavyena mohitaḥ // NarP_2,27.135 //

nirdravyo vyayasanāsakto madvākyakaluṣīkṛtaḥ /

uvāca rākṣasīṃ vākyaṃ sarvaṃsiddhipradāyakam // NarP_2,27.136 //

śīghramānaya tāṃ śaktiṃ karomi vacanaṃ tava /

sarvametatpradeyaṃ hi tvayā me rākṣase hate // NarP_2,27.137 //

dravyāśayā praviṣṭo 'haṃ sāgaraṃ timisaṃkulam /

tacchrutvā rākṣasī śaktiṃ samānīya nagasthitām // NarP_2,27.138 //

dadau madbhartṛsiddhyarthaṃ vimuñcantīṃ mahārciṣam /

etasminneva kāle tu rākṣasaḥ kāmamohitaḥ // NarP_2,27.139 //

gamanāyodyataḥ kanyāṃ sā bhītā vākyamabravīt /

kumārīsevane rakṣo mahāpāpaṃ vidhīyate // NarP_2,27.140 //

chalenāhaṃ hṛtā kāśyāḥ suptā pitṛgṛhātvayā /

tava doṣo na cehāsti bhavitavyaṃ mamedṛśam // NarP_2,27.141 //

guhāmadhyagatāyāstuko me trātā bhaviṣyati /

vidhiyogādbhavedbhartā vidhiyogādbhavetpriyā // NarP_2,27.142 //

bhavedvidhivaśādvidyā gṛhaṃ saukhyaṃ dhanaṃ kulam /

vidhinā preryamāṇastu janaḥ sarvatra gacchati // NarP_2,27.143 //

avaśyaṃ bhavitā bhartā tvameva rajanīcara /

vidhainā vihite mārge kiṃ kariṣyati paṇḍitaḥ // NarP_2,27.144 //

tasmādānayata vipraṃ śālavṛkṣāśrita tviha /

ghṛtaṃ jalaṃ kuśānagniṃ vivāhaṃ vidhinā kuru // NarP_2,27.145 //

vināpi darbhatoyāgnīnnyathoktavidhimatarā /

brāhmaṇasyaiva vākyena vivāhaḥ saphalo bhavet // NarP_2,27.146 //

na hato yadi viprastu bhāryayā tava rākṣasa /

vṛtte homasya kārye tu taṃ bhavān bhakṣayiṣyati // NarP_2,27.147 //

evamukte tu vacane tayā vai rājakanyayā /

viśvastamānaso darpānnirjagāma sa rākṣasaḥ // NarP_2,27.148 //

satvaraṃ hṛcchayāviṣṭastamānetuṃ bahiḥ sthitaḥ // NarP_2,27.149 //

tasya nirgacchato devi kṣutamāsītsvayaṃ kila /

savyaṃ cāpyasphurannetraṃ svavastraṃ skhalitaṃ tathā // NarP_2,27.150 //

anāhṛtya tu tatsarvaṃ nirgato 'sau darīmukhāt /

bibhrāṇāṃ mānuṣaṃ rūpaṃ svāmapaśyannitaṃbinīm // NarP_2,27.151 //

ghaṭayantīṃ tu saṃbandhaṃ bhāryābhartṛsamudbhavam /

parityajāmi tvāṃ pāpaṃ rākṣasaṃ krūrakarmiṇam // NarP_2,27.152 //

mānuṣīpramadāsaktaṃ maccharīrasya dūṣakam /
tacchrutvā dāruṇaṃ vākyaṃ bhāryayā samudīritam /
īrṣyākopasamāyuktastvabhyadhāvanniśācaraḥ // NarP_2,27.153 //

utkṣipya bāhū pravidārya vaktraṃ saṃprasthito bhakṣayituṃ sa cobhau /

kālena vegātpavano yathaiva samuccaranvākyamanarthayuktam // NarP_2,27.154 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite kāṣṭhīlopākhyānaṃ nāma saptaviṃśo 'dhyāyaḥ

kāṣṭhīlovāca
rākṣasaṃ dhāvamānaṃ tu kālāntakayamopamam /
dṛṣṭvā sā rākṣasī prāha bhartāraṃ mama śaṅkitā // NarP_2,28.1 //

prakṣipasvānalaprakhyāṃ śaktiṃ hemavibhūṣitām /

mamāyaṃ pañcatāṃ yātu digaṃbararipupriya // NarP_2,28.2 //

tasyā vākyānmama patiḥ pauruṣe tu vyavasthitaḥ /

mumoca vipulāṃ śaktiṃ rakṣovakṣasthala prati // NarP_2,28.3 //

jvalantī jvalanaprakhyā dyotayantī diśo daśa /

divyāṃśutīkṣṇa vaktrātā kiṅkiṇīśatanāditā // NarP_2,28.4 //

raktacandanaliptāṅgī raktavastropaśobhitā /

hṛdi tasya nipatyāsau śaktirviprakaracyutā // NarP_2,28.5 //

kṛtvā bhasmāvaśeṣaṃ tu rākṣasaṃ gaganaṃ yayau /

pātayitvā svabhartāraṃ viprahastena rākṣasī // NarP_2,28.6 //

kṛtakṛtyamivātmānaṃ mene hṛṣṭatanūruhā /

athovāca dvijaṃ hṛṣṭā rākṣasī śubhalocanam // NarP_2,28.7 //

ehi kānta guhāṃ ramyāṃ praviśa tvaṃ yadṛcchayā /

bhuṅkṣva bhogānmayā sārddhaṃ ye divyā ye ca mānuṣāḥ // NarP_2,28.8 //

tatheti prāṇanātho me prāhahṛṣṭavapustadā /

tataḥ sādāya me kāntaṃ svāṃ praviṣṭā guhāṃ mudā // NarP_2,28.9 //

asaṃvīkṣyaiva tadbhasma bhartṛdehasamudbhavam /

kucābhyāmunnatābhyāṃ sā madbhartāramapīḍayat // NarP_2,28.10 //

darśayāmāsa tāṃ tanvīṃ kumārīṃ śayane sthitām /

iyaṃ tenāsitāpāṅgī bimboṣṭhī kāñcanaprabhā // NarP_2,28.11 //

bhāryārthe samupānītā vārāṇasyā dvijottama /

yasyāḥ sīmāṃ na laṅghanti pātakāni hyaśeṣataḥ // NarP_2,28.12 //

śaktikṣetraṃ ca tāṃ prāhuḥ puṇyaṃ pāpakṣayaṅkaram /

yā gṛhaṃ tripurāreśca pañcagavyūtisaṃsthitā // NarP_2,28.13 //

yasyāṃ mṛtāḥ punarmartyā garbhavāsaṃ viśanti na /

sa tvamasyā gṛhaṃ pitryaṃ punarnaya sulocanām // NarP_2,28.14 //

imāni tava ratnāni śayanānyāsanāni ca /

mayā saha samastāni vikrīṇīhi nijecchayā // NarP_2,28.15 //

tvadarthe rākṣaso ghoro mayā brahmanniṣūditaḥ /

mugdhayā tava rūpeṇa preṣito yamasādanam // NarP_2,28.16 //

tasmānmamopiri vibho kṛtvā viśvāsamātmanā /

bhajasva māṃ viśālākṣa bhaktāṃ vai kāmarūpiṇīm // NarP_2,28.17 //

etacchrutvā tu vacanaṃ bhartā me cārulocane /

rākṣasyāḥ kāmataptāyāḥ kumāryāḥ sannidhau śubhe // NarP_2,28.18 //

uvāca rākṣasīṃ tāṃ tu saśaṅko madhuraṃ vacaḥ /

subhage nītiśāstreṣu viśvastavyā na yoṣitaḥ // NarP_2,28.19 //

kaumāraṃ yā patiṃ hanti sā kathaṃ māṃ na hiṃsati /

matto rūpādhikaṃ matvā paraṃ puruṣalaṃpaṭā // NarP_2,28.20 //

so 'haṃ viśvāsabhāvena viśvastaste varānane // NarP_2,28.21 //

adya vātha paredyurvā pakṣe māse 'tha vatsare /

vyāpādaya yathecchaṃ vā tvāṃ prapanno 'smi bhāmini // NarP_2,28.22 //

evameva tvayā kāryaṃ nādya copakṛtaṃ tava /

ātmā te sarvathā deyaḥ pratīkārasya hetave // NarP_2,28.23 //

madarthe nihato bhartā tvayā niḥśaṅkayā yataḥ /

tato 'haṃ nottaraṃ vacmi paraṃ kiñcitsulocane // NarP_2,28.24 //

tacchrutvā vacanaṃ tasya madbhartuḥ sābravīdidam /

viśvastahiṃsanaṃ brahman brahmahatyā samaṃ bhavet // NarP_2,28.25 //

yadyevaṃ rākṣasīṃ krūrāṃ manyase patighātinīm /

patiṃ tathāpi garheyaṃ viśvastaṃ ghātaye katham // NarP_2,28.26 //

sūkṣmā hi dharmasya gatirna jñāyeta kathañcana /
kenāpi kutraciddevadaityarākṣasakādinā /
kecinmanuṣyāḥ paṭavo dharmasūkṣmatvacintane // NarP_2,28.27 //

ye 'nityena śarīreṇa naiṣkarmyaṃ sādhayantyuta /

śrūyate ca purāṇeṣu kiñcidatra nigadyate // NarP_2,28.28 //

dharmasyaivānukūlyena viṣṇunā prabhaviṣṇunā /

daśāvatāragrahaṇe duḥkhaṃ prāptamanekadhā // NarP_2,28.29 //

kva sītārthaṃ śrīnivāso rāmo lakṣmaṇasaṃyutaḥ /

vilāpaṃ kurute nāgapāśabandhādikarmasu // NarP_2,28.30 //

kva devadevo vasudevasūnurvijñānarūpo nikhalaprapañcī /

hā kaṣṭamityasradṛgādiceṣṭaḥ pārthograsanādikabhṛtyakṛtyaḥ // NarP_2,28.31 //

īśasya kṛtyaṃ dvija durvibhāvyaṃ dharmānukūlyena samāsthitasya /
vyāsaḥ svayaṃ vedavibhāgakarttā pārāśaristattvadṛgijyamūrtiḥ /
kanyātvavidhvasakavīryajanmā kānīnasaṃjño 'nujadāragāmī // NarP_2,28.32 //

parivettā ca didhiṣūḥ śantanuḥ svaḥsaritpattiḥ /

didhiṣū tanayaḥ sākṣādvasuḥ strīvādamṛtyubhāk // NarP_2,28.33 //

ye golakasutāḥ kuṇḍāḥ pāṇḍavāḥ samayonigāḥ /

teṣāṃ saṃkīrtanaṃ puṇyaṃ pavitraṃ pāpanāśanam // NarP_2,28.34 //

yaṃ dhyāyanti smarantyaddhā yogamūrtiḥ sanātanaḥ // NarP_2,28.35 //

viṣṇurveśyāsamāsaktaḥ prahlādādyupadeśakṛt /

śrīnṛsiṃho 'suradhvaṃsī devadevādhidaivatam // NarP_2,28.36 //

saṃsāravāsanādhvaṃsī devadevādhidaivatam /

saṃsāravāsanādhvaṃsī svarṇākṣabhavanasthitiḥ // NarP_2,28.37 //

jāmadagnyaḥ svayaṃ siddhastapasā dagdhakilbiṣaḥ /

īśvaraḥ kṣatrasaṃhārabhrūṇahatyādikarmakṛt // NarP_2,28.38 //

svayamevarṣabho yogī lokaśikṣāparo dvijaḥ /

lokaglānikaro jātaḥ kurvandharmānurodhataḥ // NarP_2,28.39 //

nārado nārado bhūyo bhūyo bhūyo 'pi nāradaḥ /

nārāyaṇaparo nāro naro narahito 'maraḥ // NarP_2,28.40 //

gautamo gautamo vipra gopaceṣṭāparāyaṇaḥ /

vedabāhyārthasaṃyuktaśāstrī vedopakāra kṛt // NarP_2,28.41 //

vasuṣṭhaścorvaśījāto 'gastyo 'pi svayamīśvarau /

yena lokopakārārthaṃ vāsiṣṭhaṃ śāstramuttamam // NarP_2,28.42 //

kṛtaṃ yasminpurāṇāni vedāḥ sāmyatvamāgatāḥ /

yaḥ svayaṃ rāmacandrasya guruḥ sarveśvarasya ca // NarP_2,28.43 //

sa kathaṃ gādhijāśaptastiryagyonimupāgamat /

yo damitvā vibhurvindhyaṃ vātāpiṃ sāgaraṃ sthitaḥ // NarP_2,28.44 //

sa kathaṃ mṛtakādātā duṣkaraṃ samupāsate /

yo vidhiḥ karmasākṣyādivandyo mānyaḥ pitāmahaḥ // NarP_2,28.45 //

mohinīmohito dehamutsasarja kathaṃ sa ca /

yaḥ śivaḥ śivadaḥ sākṣātprakṛtīśaḥ parātparaḥ // NarP_2,28.46 //

sa kathaṃ devapatnīgaḥ śmaśānāśubhaceṣṭitaḥ /

tasmāddvija sadācāro niṣevyo vidhinā vidhiḥ // NarP_2,28.47 //

tamahaṃbhāvanāyukto no heyādyo vidāṃ varaḥ /

sa śāntimāpnuyādagryāṃ dhamyāmubhayasaṃsthitām // NarP_2,28.48 //

āpavargyaḥ smṛto dharmo dhanaṃ dharmaikasādhanam /

tanmayā sādhito dharmaḥ sarvottamadhanātmanā // NarP_2,28.49 //

śṛṇu viprātra dharmasya gatiṃ sūkṣmāṃ vadāmyaham /

yadā samāgato bhartā mama kanyāṃ samāharan // NarP_2,28.50 //

tvāṃ paśyan nijakarmasthaṃ ko 'pi doṣo na tasya vai /

mayā pṛṣṭaḥ kathaṃ nāma kanyeyaṃ samupāhṛtā // NarP_2,28.51 //

tadā tena mṛṣā vākyamuktaṃ madbhakṣaṇārthakam /

tanniśamyāha māṃ baddhā svayaṃ cāsthāni darśanāt // NarP_2,28.52 //

ye vadanti ca dāṃpatye bhāryā mokṣavirodhinī /

na te tattvadṛśo jñeyā na sā bhāryā virodhinī // NarP_2,28.53 //

bhāryā samuddharetpāpātpatantaṃ niraye patim /

sā bhāryānyā karmavallīrūpā saṃsāradāyīnī // NarP_2,28.54 //

pāpaṃ kimatra tanmattaḥ samyakchṛṇu svayaṃ vara /

alīkaṃ naiva vaktavyaṃ prāṇaiḥ kaṇṭhagatairapi // NarP_2,28.55 //

satyamevācaretsatye sākṣāddharme vyavasthitaḥ /

satye samāsthito brahmā satye santaḥ samāsthitāḥ // NarP_2,28.56 //

satye samāsthitaṃ viśvaṃ sarvadā sacarācaram /

satyaṃ brūyāditi vaco vedānteṣu pragīyate // NarP_2,28.57 //

satyaṃ brahmasvarūpaṃ hi tatsatyamabhidhīmahi /

satyaṃ tu sarvadā vipra maṅgalaṃ maṅgalapradam // NarP_2,28.58 //

asatyamātmakṣayadaṃ sadyaḥ pratyayakārakam /

strīṣu satyaṃ na vaktavyaṃ tatrāpi śṛṇu kāraṇam // NarP_2,28.59 //

nidhiṃ striyai na kathayedityādau doṣavāraṇam /

uktaṃ taddharmajanakaṃ dharmasūkṣmatvadarśakam // NarP_2,28.60 //

kuśā dvijā jalaṃ vahnirvedā bhūkāladiksurāḥ /

sākṣye yatra vivāheṣu dāṃpatyaṃ tadudīritam // NarP_2,28.61 //

samaṅgīkaraṇaṃ karma vivāhe tu vidhīyate /

strīpuṃsordvijasaṃskāre nirdiṣṭaṃ guruśiṣyayoḥ // NarP_2,28.62 //

tasmātparasparaṃ jñeyo guruśiṣyau vadhūvarau /

nānayoraṇumātro 'pi bhedo bodhyo vijānatā // NarP_2,28.63 //

tattatkarmānurūpatvātprādhānyastrīniyojyayoḥ /

kvacidvyatyayadoṣaśceddaivamevātra kāraṇam // NarP_2,28.64 //

daivādhīnaṃ jagatsarvaṃ sadevāsuramānuṣam /

daivaṃ tatpūrvajanmāni saṃcitāḥ karmavāsanāḥ // NarP_2,28.65 //

prāptaṃ niṣevannanyonyaṃ vartate kāmakārakam /

śubhaṃ vāpyaśubhaṃ vipra taṃ tu śāntaṃ vidurbudhāḥ // NarP_2,28.66 //

śāntaḥ satyasamācāro janturlokapratārakaḥ /

evamādi viditvā tu nāyaṃ bhartā nipātitaḥ // NarP_2,28.67 //

kanyātvadhvaṃsakātpāpātpūto madupakārataḥ /

gatiṃ prayātaḥ kṛtināṃ tvaddhastavinipātitaḥ // NarP_2,28.68 //

mayā tūpakṛtaṃ patye jānantyā dharmasūkṣyatām /

tvatprāṇarakṣaṇe dharmo mamābhūddvijasattama // NarP_2,28.69 //

tena dharmeṇa kiṃ prāptamiti samyaṅnibodha me /

rākṣasīṃ yonimāpannā rākṣasasya priyā hyaham // NarP_2,28.70 //

kāmarūpā brāhmaṇī tu saṃjātā dharmakāraṇāt /

dharmakāmadughā dhenuḥ saṃtoṣo nandanaṃ vanam // NarP_2,28.71 //

vidyā mokṣakarī proktā tṛṣṇā vaitaraṇī nadī /

vaitaraṇyāṃ patanbhartā mayoddhṛta ihābhavat // NarP_2,28.72 //

asyāścopakṛtaṃ vipra varṇottamaniveśanāt /

iyaṃ tvasaṃginī bhāryā bhaviṣyati piturgṛhe // NarP_2,28.73 //

ahaṃ tavāsyāśca sadā rakṣikā dharmabodhinī /

matsaṃgamātpūrvameva yā bhāryā vipra te 'bhavat // NarP_2,28.74 //

iyaṃ tvatsaṃginī bhāryā bhaviṣyati varānanā /

sāpi tiryaggatiṃ prāpya mucyate madanugrahāt // NarP_2,28.75 //

ahaṃ purā bhave 'bhūvaṃ ramaṇī lokasundarī /

kandalīti ca vikhyātā tanayaurvamunerdvija // NarP_2,28.76 //

tapaḥ prabhāvātsaṃjātā yamalā mithunandharā /

puruṣo me sahabhavo damito dharmakāraṇāt // NarP_2,28.77 //

tenaivaurveṇa śiṣṭāhaṃ dattā durvāsase bhavam /

taṃ patiṃ prāpya viprendra prākkarmavaśāgā hyaham // NarP_2,28.78 //

kalahābhiratā patyā śaptā bhasmatvamāgatā /

kiñcitpāpāvaśeṣeṇa rākṣasīṃ yonimāgatā // NarP_2,28.79 //

tatra yonau mayā labdho bhartāyaṃ rākṣasādhipaḥ /

gobhilo nāma tejasvī sa tvayā vinipātitaḥ // NarP_2,28.80 //

śopo 'sya pūrvavayasibabhūva dvijasattama /

kasyāścidrājakanyāyāḥ striyā'rabdhā mṛtistava // NarP_2,28.81 //

ahaṃ tu rākṣasībhāvarahitā pūrvakarmaṇaḥ /

śubhasya balamāpannā jātā tava sahāyinī // NarP_2,28.82 //

duḥkhitāhaṃ kṛtā bhartrā kumāryāharaṇātpurā /

bhāryātha pāpinā brahmaṃstena vyāpādito mayā // NarP_2,28.83 //

viśvasto hi yatastvaṃ vai mama sarveṇa cetasā /

tatastvāṃ gopayiṣyāmi sarvabhāvena kāmuka // NarP_2,28.84 //

eṣa te śapathaḥ satyaḥ pañcabhūtopasākṣikaḥ /

kṛtsnasya puruṣasyeha sannidhau vyāhṛto mayā // NarP_2,28.85 //

na karoṣi dvijaśreṣṭha saṃvidaṃ hyanyathā kvacit /

madvākye bhavatā stheyaṃ sarvakṛtyeṣu mānada // NarP_2,28.86 //

etacchrutvā tu vacanaṃ rākṣasyā paribhāṣitam /

pratipede vacaḥ sarvaṃ yatkṛtaṃ hi tayā tadā // NarP_2,28.87 //

tataḥ sā rākṣasī sarvaṃ saṃpragṛhya guhādhanam /

kareṇurūpiṇī bhūtvā pṛṣṭhe kṛtvā patiṃ mama // NarP_2,28.88 //

tayā saha viśālākṣyā ratnāvalyā mudānvitā /

yayāvākāśamārgeṇa kāśīmabhi mulocane // NarP_2,28.89 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite kāṣṭhīlopākhyānaṃ nāmāṣṭāviṃśo 'dhyāyaḥ

kāṣṭhīlovāca
evaṃ sā rākṣasī subhru hastinīrūpadhāriṇī /
tribhirmuhūrtaiḥ saṃprāptā kāśīṃ viśveśamandiram // NarP_2,29.1 //

uvāca tāṃ purīṃ prāpya bhartāramasitekṣaṇā /

iyaṃ pāpataroḥ kānta kuṭhārā parikīrtitā // NarP_2,29.2 //

ṣaḍūrmikāñcanasyaiṣā kānta proktā durodarī /

karmabījopaśamanī sarveṣāṃ gatidāyikā // NarP_2,29.3 //

ādyaṃ hi vaiṣṇavaṃ sthānaṃ purāṇāḥ saṃpracakṣate /

nāvaiṣṇave sthale muktiḥ sarvasya tu kadācana // NarP_2,29.4 //

mādhavasya purī ceyaṃ pūrvamāsīddvijottama /

muktidā sarvajantūnāṃ sarvapāpapraṇāśinī // NarP_2,29.5 //

ekadā śaṅkaro devo draṣṭuṃ prāgātpitāmaham /

sarvalokaikakartāraṃ bhrājamānaṃ svatejasā // NarP_2,29.6 //

gatvā tatra mahādevo brahmāṇaṃ jagatāṃ gurum /

namaskṛtya sthito hyagre vedapāṭhaṃ niśāmayan // NarP_2,29.7 //

caturbhiradbhutaivaktraiścaturo nigamānmudā /

udgirantaṃ jagannāthaṃ dṛṣṭvā prīto 'bhavattadā // NarP_2,29.8 //

atha tatpañcamaṃ vaktraṃ brahmaṇo bhūtanāyakaḥ /

pragalbhaṃ tamupālakṣya kṣaṇājjātaḥ samatsaraḥ // NarP_2,29.9 //

sa krodhajanmā viprendra tasya prāgalbhyamakṣaman /

cakarta tannakhāgreṇa khasthaṃ vaktraṃ trilocanaḥ // NarP_2,29.10 //

tacchinnaṃ brahmaṇaḥ śīrṣaṃ saṃlagnaṃ karapallave /

vāme nirdhūtamāniśaṃ na nivṛttaṃ dvijottama // NarP_2,29.11 //

brahmā tu duḥkhito bhūtvā tasthau sthāṇuṃ vyalokayan /

rudro 'pi lajjito bhūtvā nirjjagāma tvarānvitaḥ // NarP_2,29.12 //

bahudhā yatamāno 'pi tacchiraḥ kṣeptumāturaḥ /

na śaśāka parityaktuṃ tadadbhutamabhūnmahat // NarP_2,29.13 //

cintayā vyākulo bhūtvā sasmāra garuḍadhvajam /

tena saṃsmṛtamātrastu śīghramāvirabhūcca saḥ // NarP_2,29.14 //

taṃ dṛṣṭvā devadeveśaṃ viṣṇuṃ sarvagataṃ dvija /

nanāma śirasā namro niṣprabho vṛṣabhadhvajaḥ // NarP_2,29.15 //

taṃ tathāturamālakṣya bhītaṃ brahmadruhaṃ hariḥ /

samāśvāsyā bravīdvākyaṃ tattoṣaparikārakam // NarP_2,29.16 //

śaṃbho tvayā kṛtaṃ pāpaṃ yaccinnaṃ brahmaṇaḥ śiraḥ /

tatphalaṃ bhuṅkṣva sarṃvajña kiyatkālaṃ kṛtaṃ svayam // NarP_2,29.17 //

avaśyameva bhoktavyaṃ kṛtaṃ karma śubhāśubham /

nābhuktaṃ kṣīyate karma hyapi janmaśataiḥ priya // NarP_2,29.18 //

kiṃ karomi kva gacchāmi tvāṃ dṛṣṭvā duḥkhitaṃ haram /

prāṇā vikalatāṃ yānti mama tvadduḥkhadarśanāt // NarP_2,29.19 //

yāni kāni ca pāpāni mahānti mahatāṃ gate /

na tāni brahmahatyāyāḥ samānīti matirmama // NarP_2,29.20 //

yastvaṃ sarvasya lokasya gururdharmopadeśakaḥ /

brahmahatyābhibhūtastu kṣaṇaṃ sthātuṃ na ca kṣamaḥ // NarP_2,29.21 //

eṣā ghoratarā hatyā mīnagandhyā jarāturā /

lelihānā sureśāna grahītuṃ tvānudhāvati // NarP_2,29.22 //

tasmānnaikatra bhavatā stheyaṃ dvādaśabatsaram /

aṭanīyaṃ hitārthāya pāpanāśābhikāmyayā // NarP_2,29.23 //

aṭitvā dvādaśābdāni tīrtheṣu sakaleṣu ca /

prakṣālayankaraṃ vāmaṃ bhikṣāṃ gṛhṇankapālake // NarP_2,29.24 //

śuddhiṃ yāsyasi deveśa pāpādasmātsudāruṇāt /

ityukto viṣṇunā vipra sthāṇuḥ sarvagato 'bhavat // NarP_2,29.25 //

kapālamocanārthaṃ hi pāṇiṃ prakṣālayan jale /

varṣatrayaṃ bhramitvā tu prāpto badarikāśramam // NarP_2,29.26 //

bhikṣārthaṃ devadevasya dharmaputrasya mānada /

dvārastho dehi bhikṣāṃ me viṣṇo ityavadanmuhuḥ // NarP_2,29.27 //

tato nārāyaṇo devo dṛṣṭvā dvāri sthitaṃ haram /

gṛhāṇa bhikṣāmityuktvā pradadau dakṣiṇaṃ karam // NarP_2,29.28 //

tato haro hariṃ dṛṣṭvā bhikṣāṃ dātuṃ samudyatam /

prāharaddakṣiṇaṃ pāṇiṃ triśūlena dvijottama // NarP_2,29.29 //

tattriśūlakṣatāddhārāstisro lokabhayaṅkarāḥ /

prasthadvādaśahastāśca nirgatāścitravarṇikāḥ // NarP_2,29.30 //

ekā kṣatajadhārā tu kapāle nyapatattadā /

dvitīyā tanmukhe prāptā payasyātha tṛtīyakā // NarP_2,29.31 //

jaladhārā śivaṃ prāptā harasya heturagrataḥ /

tā dhārāstrīṇi varṣāṇi saṃsevya vidhivaddharaḥ // NarP_2,29.32 //

kiñcitprīto yayau kṣetraṃ kuroḥ puṇyakaraṃ dvija /

tatra gatvā haraḥ sthāṇurbhūtastatra papāta ca // NarP_2,29.33 //

brahmahrade trivarṣāṇi magro brahmahradāṃbuni /

varṣatraye gate tatra kṣatārddhāṅgo viniḥsṛtaḥ // NarP_2,29.34 //

ciraṃ tuṣṭāva deveśaṃ viṣṇuṃ sarvaguhāśayam /

tatastuṣṭo jagannātho varaṃ tasmai dadau tu saḥ // NarP_2,29.35 //

gaccha kāśīmito bhrāntvā tīrthāni bahuśo hara /

tato hariṃ namaskṛtya parītya bahudhā tathā // NarP_2,29.36 //

kramāttīrthāṭanaṃ kurvannavimuktapurīṃ gataḥ /

avimuktasya sīmāyāṃ prāviśadvīkṣtaya dhūrjaṭiḥ // NarP_2,29.37 //

nāpaśyattāmanuprāptāṃ brahmahatyāṃ bahiḥ sthitām /
tato 'sau vaiṣṇavaṃ jñātvā kṣetraṃ duritanāśanam /
tuṣṭāva prayato bhūtvā mādhavaṃ vandyamīśvaram // NarP_2,29.38 //

jaya jaya jagadīśa nātha viṣṇo jagadānandanidhāna vedavedya /

madhumathana nṛsiṃha pītavāso garuḍādhiṣṭhita mādhavādideva // NarP_2,29.39 //

vrajaramaṇa rameśa rādhikeśa tridaśeśākhilakāmapūra kṛṣṇa /

suravarakaruṇārṇavārtināśinnalinākṣādhipate vibho pareśa // NarP_2,29.40 //

yaduku latilakābdhivāsa śaure kudharoddhāravidhānadakṣa dhanvin /

kalikaluṣaharāṅghripadmayugma gṛṇadātmaprada kūrma kaśyapottha // NarP_2,29.41 //

kukupativanapāvakākhilejyāsrapakālāsitavastra buddha kalkin /

bhavabhayahara bhaktavaśya gopa praṇattoddhāraka puṇyakīrtinām // NarP_2,29.42 //

dharaṇibharaharāsurāripūjya prakṛtīśeśa jagannivāsa rāma /
guṇagaṇavilasaccarācareśa triguṇātīta sanātanāgrapūjya /
nijajanaparirakṣitāntakāre kamalāṅghre kamanīya padmanābha /
kamalakara kuśeśayā dhivāsa priyakāmonmathana tryadhīśavandya // NarP_2,29.43 //

aghahara raghunātha yādaveśa priyabhūdeva parātparāmarejya /

haladhara duritāpaha praṇamya triguṇavyāpta jagattrikāladakṣa // NarP_2,29.44 //

danujakulavināśanaikakarmannanaghārūḍhaphaṇīśa kaṃsakāla /

raviśaśinayana pragalbhaceṣṭa pradhutadhvānta navāṃbudābha meśa // NarP_2,29.45 //

makha makhadhara mātṛbaddhadāmannavanītapriya ballavīgaṇeśa /

aghabakavṛṣakeśipūtanānta triśirovālidaśāsyabhedakārin // NarP_2,29.46 //

narakamuravināśa bāṇadoḥ kṛttripurārījya sudāmamitra sevya /

bhavataraṇivahitrapādapadma prakaṭaiśvarya purāṇa pūrṇabāho // NarP_2,29.47 //

bahujanisukṛtāpya maṅgalārha śrutivedya śrutidhāma śāntaśuddha /

tava varada vareṇyamaṅghriyugmaṃ śaraṇaṃ prāptamaghārditaṃ prapāhi // NarP_2,29.48 //

nahi mama gatidaṃ purāṇapuṃso 'nyaditi prārthanayā prasīda'medya // NarP_2,29.49 //

iti stuto jagannātho bhaktyā devena śaṃbhunā /

āvirbabhūva sahasā mādhavo bhaktavatsalaḥ // NarP_2,29.50 //

taṃ dṛṣṭvā daṇḍavadbhūmau nipapāta haro harim /

punarutthāya viprendra nanāma vidhṛtāñjaliḥ // NarP_2,29.51 //

tamuvāca hṛṣīkeśaḥ praṇataṃ bhūtanāyakam /

varaṃ vṛṇu pradāsye 'haṃ saṃtuṣṭaḥ stotratastava // NarP_2,29.52 //

tacchrutvā bhagavadvākyaṃ bhūteśo brahyahatyayā /

pīḍitātmā jagādedaṃ bhuktimuktipradaṃ harim // NarP_2,29.53 //

icchāmi vasituṃ kṣetre tava cakragadādhara /

tvatkṣetrasīmābāhyasthā brahmahatyā yadīkṣyate // NarP_2,29.54 //

kṣetradānena kāruṇyaṃ kuru me garuḍadhvaja /

mama nirgamane brahmahatyā māṃ punareṣyati // NarP_2,29.55 //

tvatkṣetre saṃsthito 'haṃ tu pūjāṃ prāpsye jagattraye /

ityuktvā hyabhavattūṣṇīṃ devadevaṃ vṛṣadhvajaḥ // NarP_2,29.56 //

tatheti pratipede ca kṣīrasāgarajāpriyaḥ /

tataḥ prabhṛti viprendra śaivaṃ kṣetraṃ nigadyate // NarP_2,29.57 //

kṣetraṃ tu keśavasyedaṃ purāṇaṃ kavayo viduḥ /

kṛpayā saṃparītasya mādhavasya dvijottama // NarP_2,29.58 //

netrābhyāṃ nirgataṃ vāri tena bindusaro 'bhavat /

mādhavasyājñayā tatra sasnau devo vṛṣadhvajaḥ // NarP_2,29.59 //

snātamātre hare tattu kapālaṃ pāṇito 'patat /

kapālamocanaṃ nāma tattīrthaṃ khyātimāgatam // NarP_2,29.60 //

bindumādhavanāmāsau datvā svaṃ dhāma śūline /

bhaktibhāvena śaṃbhustu nibaddhastatra saṃsthitaḥ // NarP_2,29.61 //

yaṃ tu brahmādayo devāḥ svaḥsthāḥ paśyati sarvadā /

sūryāyutasamaprakhya digaṃbaraniṣevitam // NarP_2,29.62 //

vighnāni śūlinā kānta kṛtānyasya niṣevaṇe /

yairvighnairabhibhūtāstu stutvā viṣṇuṃ śivārcakāḥ // NarP_2,29.63 //

sarve lokāḥ sthitā hyatra śivaḥ kāśīti cintakāḥ /

śivasya cintanādvipra śaivāḥ sarve nirākulāḥ // NarP_2,29.64 //

prayānti śivalokaṃ vaijarāmṛtyuvivarjitam /

bahupuṇyayutāḥ saṃto nivasaṃttayatra nīrujaḥ // NarP_2,29.65 //

yajñaśiṣṭāśinaḥ kāśīkānta ṛddhisamanvitāḥ /

nātra snānaṃ praśaṃsaṃti na japaṃ na surārcanam // NarP_2,29.66 //

nāpi dānaṃ dvijaśreṣṭha muktvaikaṃ dehapātanam /

mṛtyuṃ prātyuṃ naraḥ kāmaṃ kṛtakṛtyo bhaveddhruvan // NarP_2,29.67 //

seyamāsāditā viprara purī prāsādasaṃkulā /

bhoginīmapi mokṣāya kiṃ punarvratadhāriṇām // NarP_2,29.68 //

nikṣipyatāmiyaṃ bālā kāśīśasyeha mandire /

viyojitā tu yā pūrvaṃ tena duṣṭena rakṣasā // NarP_2,29.69 //

ātmanaḥ suratārthāya kumārī niyamānvitā /

eṣa prabhāvo 'pi hitaḥ kṣetrasyāsya dvijotma // NarP_2,29.70 //

vinaśyantīha karmāṇi śubhānyapyaśubhāni ca /

bhūtavyabhaviṣyāṇi jñānājñānakṛtāni ca // NarP_2,29.71 //

eṣā purī karmavināśanāya kṛṣṇena pūrvaṃ hi vinirmitābhūt /

yasyāṃ mṛtā duḥkhamanantamugraṃ bhuñjanti martyā yamayātanāṃ no // NarP_2,29.72 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite kāṣṭhīlopākhyāne rākṣasīcarite kāśīvarṇanaṃ nāma ekonatriṃśo 'dhyāyaḥ

kāṣṭhīlovāca
bhāryāyāstadvacaḥ śrutvā rākṣasyā dharmasaṃmitam /
pṛṣṭhātkaroṇurūpiṇyāḥ sakanyo 'vātaraddvijaḥ // NarP_2,30.1 //

avatīrṇe dvije sābhūtsurūpā pramadā punaḥ /

kṣapācarī kṣapānāthavaktrā pīnonnatastanī // NarP_2,30.2 //

sā kumārī tataḥ prāpya nagaraṃ svapituḥ śubham /

bāhyarakṣāsthita prāptaṃ purapālamuvāca ha // NarP_2,30.3 //

gaccha tvaṃ nṛpateḥ pārśvaṃ piturmama purādhipa /

brūhi māṃ samanuprāptāṃ ratnaśālāṃ purā hṛtām // NarP_2,30.4 //

ratnāvaliṃ ratnabhūtāṃ sudyumnasya mahīkṣituḥ /

talpasthā rakṣasā rātrau svapurasthā hṛtā dvija // NarP_2,30.5 //

punaḥ sā samanuprāptā jīvamānākṣatā pitaḥ /

samāśvasihi śokaṃ tvaṃ mā kṛthā matkṛte kvacit // NarP_2,30.6 //

aviplutāsmi rājendra gāṅgā āpa ivāmalāḥ /

tava kīrtikarī tadvanmātuḥ sauśīlyasūcikā // NarP_2,30.7 //

tatkumārīvacaḥ śrutvā purāpālastvarānvitaḥ /

abāhuriti vikhyātaḥ prāptaḥ sudyumrasannidhau // NarP_2,30.8 //

kṛtapraṇāmaḥ saṃpṛṣṭaḥ prāha rājānamādarāt /

rājannupāgatā naṣṭā dihitā tava mānada // NarP_2,30.9 //

ratnāvalīti vikhyātā sastrīkadvidajasaṃyutā /

purabāhye sthitā dṛṣṭā mayā jñātā na cābhavat // NarP_2,30.10 //

tayāhaṃ preritaḥ prāgāṃ tvāṃ vijñāpayituṃ prabho /

aviplutāhaṃ vadati māṃ jānātu samāgatām // NarP_2,30.11 //

pitaraṃ mama satkṛtyai nātra kāryā vicāraṇā /

tadadbhutaṃ vacaḥ śrutvā purapālasya tatkṣaṇāt // NarP_2,30.12 //

sāmātyaḥ sakalatrastu sadvijo niryayau nṛpaḥ /

sa tu gatvā purādbrāhye gaṅgātīre vyavasthitām // NarP_2,30.13 //

apaśyadbhāskarākārāṃ sastrīkadvijasaṃyutām /

sahaje naiva veṣeṇa bhūṣitāṃ bhūṣaṇapriyām // NarP_2,30.14 //

amlānakusumaprakhyāṃ tatpakāñcanasuprabhām /

dūrāddṛṣṭvāntikaṃ gatvā paryaṣvajata bhūpatiḥ // NarP_2,30.15 //

pitaraṃ sāpi saṃhṛṣṭā samāśliṣya nanāma ha /

tataśca mātrā saṃgamya hṛṣṭayā harṣitāntarā // NarP_2,30.16 //

prāha vākyaṃ viśālākṣī saṃbodhya pitaraṃ nṛpam /

suptāhaṃ ratnaśālāyāṃ sakhībhiḥ parivāritā // NarP_2,30.17 //

udakūkṛtvā śirastātādhautāṅghrirmañcakopari /

cintayatnī bhartṛyogaṃ niśīthe rakṣasā hṛtā // NarP_2,30.18 //

sa māṃ gṛhītvā svapuraṃ prāgādarṇavage girau /

nānāratnamaye tatra guhāyāṃ sthāpitā hyaham // NarP_2,30.19 //

sa tatrodvahanopāyacintayāntarvyavasthitaḥ /

tasya bhāryā tviyaṃ subhrūryā tiṣṭhati sumadhyamā // NarP_2,30.20 //

bibhratī mānuṣaṃ rūpaṃ rākṣasī rākṣasapriyā /

anayā buddhiyogena śaktyā śakrasya bhūpate // NarP_2,30.21 //

ghātito viprahastena krūrakarmā patiḥ svakaḥ /

puraiva mama taṃ śailaṃ prāpto devena bhūsuraḥ // NarP_2,30.22 //

iyaṃ tu rākṣasī dṛṣṭvā patiṃ svaṃ dharmadūṣakam /

vipreṇa saṃvidaṃ kṛtvā dāṃpatye nijakarmaṇā // NarP_2,30.23 //

rūpeṇāpyasya saṃmugdhā ghātayāmāsa rākṣasam /

evaṃ kṛtvā patiṃ vipraṃ hastinīrūpadhāriṇī // NarP_2,30.24 //

gṛhītvā vāstukaṃ vittaṃ pṛṣṭhamāropya māmapi /

samāyātātra bhūpāla māmattuṃ tava mandiram // NarP_2,30.25 //

anayā rakṣitā rājan rākṣasyārākṣasāttataḥ /

tasmādimāṃ pūjayasva satkṛtyāgrajasaṃyutām // NarP_2,30.26 //

asyā evāmumatyā māṃ dehyasmai brāhmaṇāya hi /

anenaikāsanagatā jātā bhartā sa me bhavat // NarP_2,30.27 //

yenaikāsanagā nārī bhavedbhartā sa eva hi /

nānya itthaṃ purāṇeṣu śrūyate hyāgameṣvapi // NarP_2,30.28 //

asyāḥ pṛṣṭhe niviṣṭāhaṃ prītyā saha dvijanmanā /

dharmata stena madbhartā bhavedeṣā matirmama // NarP_2,30.29 //

tasmādimāṃ sāṃtvayitvā śāstrāgamavidhānataḥ /

dehi viprāya māṃ tāta pitamanyaṃ vṛṇe na ca // NarP_2,30.30 //

tacchrutvā duhiturvākyaṃ sudyumno bhūpatistadā /

sāṃtvayāmāsa tanvaṅgīṃ rākṣasīṃ praśrayānataḥ // NarP_2,30.31 //

sutaiṣā dharmabhītā me tvāmeva śaraṇaṃ gatā /

yadarthaṃ nihataḥ kāntastvayā pūrvataraḥ sati // NarP_2,30.32 //

tvadadhīnā tato bhadre jāteyaṃ matsutā kila /

imamicchati bhartāraṃ yo 'yaṃ bhartā kṛtastvayā // NarP_2,30.33 //

mayā praṇāmadānābhyāṃ yācitā tvaṃ niśācari /

anumodaya sāhāyye sutāṃ mama sulocane // NarP_2,30.34 //

tvadvākyādbhavatu preṣyā matsutā brāhmaṇasya tu /

sāpatnabhāvaṃ tyaktvā tu sutāṃ me paripālaya // NarP_2,30.35 //

sutāyā mama bhāryāyā madbalasya janasya ca /

purasya viṣayasyāpi svāminī tvaṃ na saṃśayaḥ // NarP_2,30.36 //

tava vākye sthitā hyeṣā sadaivāpi bhaviṣyati /

etacchruttvā tu vacanaṃ sudyumnasya niśācarī // NarP_2,30.37 //

anvamodata śuddhena cetasā sahacāriṇī /

uvāca ca dharāpālaṃ pradānāya kṛtodyamam // NarP_2,30.38 //

yadarthaṃ praṇatastvaṃ māṃ sadbhāvena nṛpottama /

tasmāddvitīyā bhāryeyaṃ bhavatvasya dvijanmanaḥ // NarP_2,30.39 //

ahaṃ ca bhavatā pūjyā kṛtvārcāṃ devamandire /

sarvaiśca nāgaraiḥ sārddhaṃ phālgune dhavale dale // NarP_2,30.40 //

saptāhamutsavaḥ kāryo hyaṣṭamyā ācaturdaśīm /

naṭanartakayuktena gītavādyena bhūriṇā // NarP_2,30.41 //

maireyamāṃsaraktādibalibhiścāpi pūjayā /

evaṃ prakurvate tubhyaṃ sadā kṣemakarī hyaham // NarP_2,30.42 //

bhaveyaṃ nṛpaśārdūla svaṃ vacaḥ pratipālaya /

tacchrutvā vacanaṃ tasyāḥ sudyumno nṛpatistadā // NarP_2,30.43 //

aṅgīcakāra tatsarvaṃ yaduktaṃ prītayā tayā /

pratipanne tu vacasi rājñā tuṣṭā tu rākṣasī // NarP_2,30.34 //

uvāca brāhmaṇaṃ premṇā kuru bhāryāmimāmapi /

rājakanyāṃ dvijaśreṣṭha gṛhyoktavidhinā śubhām // NarP_2,30.45 //

īrṣyāṃ tyaktvā viśālākṣyā bhavāmyeṣā sahodarī /

rākṣasyā vacaneneha pariṇīya nṛpātmajām // NarP_2,30.46 //

bahuvittayutāṃ vipro mahodayapuraṃ yayau /

āruhya kariṇīrūpāṃ rākṣasīṃ kṣaṇamātrataḥ // NarP_2,30.47 //

tato mayā śrutaṃ devi bhartā te samupāgataḥ /

dhanaratnasamāyukto bhāryādvayasamanvitaḥ // NarP_2,30.48 //

tato 'haṃ bandhuvargeṇa pitṛbhyāṃ ca sakhīgaṇaiḥ /

bahuśo bhartsitā rūkṣairvacanairmarmabhedibhiḥ // NarP_2,30.49 //

kathaṃ yāsyasi bhartāraṃ dhanalubdhe śriyā vṛtam /

yastvayā nirddhanaḥ pūrvaṃ parityaktaḥ sudīnavat // NarP_2,30.50 //

cañcalānīha vittāni pitryāṇi kila yoṣitām /

kāntārjitāni subhage sthirāṇīti nigadyate // NarP_2,30.51 //

paruṣairvacanairyastu kṣiptastadbhāṣaṇaṃ katham /

bhaviṣyati praveśo 'pi duṣkarastasya veśmani // NarP_2,30.52 //

gatāyā api te tatra śayanaṃ patinā saha /

bhaviṣyati durācāre sukhadaṃ na kadācana // NarP_2,30.53 //

lokāpavādādyadi cedgrahīṣyati patistava /

tvāṃ snehahīnacittastu na kadācinmiliṣyati // NarP_2,30.54 //

nedṛśaṃ duḥkhadaṃ kiñcidyādṛśaṃ dūracittayoḥ /

daṃpakatyormilanaṃ loke vaikalyakaraṇaṃ mahat // NarP_2,30.55 //

evaṃ bahuvidhā vācaḥ śṛṇvānā bandhubhāṣitāḥ /

adhomukhyasrupūrṇākṣī babhūvāhaṃ suduḥkhitā // NarP_2,30.56 //

cetasārcitayaṃ cāhaṃ pūrvalobhena muhyatī /

na dattaṃ kaṅkaṇaṃ pāṇerna dattaṃ kaṭisūtrakam // NarP_2,30.57 //

na cāpi nūpure datte yena tuṣṭiṃ vrajetpatiḥ /

dhanajīvitayoḥ svāmī bhartā lokeṣu gīyate // NarP_2,30.58 //

tanmayāpahṛtaṃ vittaṃ bhavitrī kā gatirmama /

kathaṃ yāsyāmi tadveśma kathaṃ saṃbhāṣaye punaḥ // NarP_2,30.59 //

yo mayā duṣṭayā tyaktaḥ sa pratyeti kathaṃ hi mām /

evaṃ viciṃye yādaddhṛdayena vidūyatā // NarP_2,30.60 //

veṣṭitā bandhuvargeṇa tāvaddolā samāgatā /

chatreṇa śaśivarṇena śobhamānā sukomalā // NarP_2,30.61 //

āstṛtā rāṅkavaiḥ pīnaiḥ puruṣorvidhṛtāṃsakaiḥ /

te samāgatya puruṣāḥ procurmāmasakṛcchabhe // NarP_2,30.62 //

ākāritāsi patyā te vraja śīghraṃ mudānvitā /

dhanaratnayuto bhartā saddhibhāryaḥ samāgataḥ // NarP_2,30.63 //

praviṣṭamātreṇa gṛhe tvāmānetuṃ varānane /

preṣitāḥ satvaraṃ patyā saṃsthitāṃ pitṛveśmani // NarP_2,30.64 //

tato 'haṃ vrīḍitā devi bhartustadvīkṣya ceṣṭitam /

naivottaramadāṃ tebhyaḥ kiñcinmaunaṃ samāsthitā // NarP_2,30.65 //

tato 'haṃ bandhuvargeṇa bhūyobhūyaḥ prabodhitā /

āhūtā svāminā gaccha sammānena tadantikam // NarP_2,30.66 //

svāminākāritā patnī yā na yāti tadantikam /

sā tu dhvāṅkṣī bhavetputri janmāni daśa pañca ca // NarP_2,30.67 //

evamuktvā samāśvāsya māṃ gṛhītvā tvarānvitāḥ /

dolāmāropya gaccheti procuḥ snigdhā muhurmurhuḥ // NarP_2,30.68 //

tataste puruṣā dolāṃ nidhāyāṃseṣu satvaram /

jagmurmahodayapuraṃ yatra tiṣṭhati me patiḥ // NarP_2,30.69 //

dṛṣṭaṃ mayā gṛhaṃ tasya sarvataḥ kāñcanāvṛtam /

āsanīyaiśca bhojyaiśca dhanairvastrairyutaṃ tataḥ // NarP_2,30.70 //

atha sā rākṣasī devī sā cāpi nṛpanandinī /

prītyā ca bhaktyā kurutāṃ praṇatiṃ mama sundari // NarP_2,30.71 //

tatastābhyāmamahaṃ premṇā yathārhamabhipūjitā /

bhartṛvākyena saṃprītā snātvābhujaṃ tathāhṛtā // NarP_2,30.72 //

tato 'stasamayātpaścādbhartā cāhūya satvaram /

pariṣvajya ciraṃ dorbhyāṃ paryaṅke saṃnyaveśayat // NarP_2,30.73 //

tato niśācarīṃ rājaputrīṃ cāhūya so 'bravīt /

bhaktyā yuvābhyāṃ kartavyamasyāścaraṇasevanam // NarP_2,30.74 //

iyaṃ prākkālikī bhāryā jyeṣṭhā ca yuvayordbhuvam /

patyurvākyāttatastābhyāṃ gṛhītau caraṇau mama // NarP_2,30.75 //

sāpatnabhāvajāmīrṣyāṃ parityajya sulocane /

tataḥ preṣyānsamāhūya bhartā me vākyamabravīt // NarP_2,30.76 //

yatkiñcidrakṣasaḥ pārśvānmayā prāptaṃ purā vasu /

sutāmudvahato rājño yacca labdhaṃ mayākhilam // NarP_2,30.77 //

tatsarvaṃ bhaktibhāvena samānayata mā ciram /

iyaṃ hi svāminī prāptā tasya vittasya kiṅkarāḥ // NarP_2,30.78 //

tadvākyātsahasā preṣyaiḥ samānītaṃ dhanaṃ śubhe /

bhartā samarpayāmāsa prītyā yukto 'khilaṃ tadā // NarP_2,30.79 //

satkṛtya bhūṣaṇairvastraikhyalīkena cetasā /

ubhayostatra paśyantyo rākṣasīrājakanyayoḥ // NarP_2,30.80 //

paryaṅkasthāṃ pariṣvajya māṃ cuñcubādhare śubhe /

taddṛṣṭvā cādbhutaṃ bharturdehavittasamarpaṇam // NarP_2,30.81 //

ullāsakaraṇa vākyaṃ kareṇa kucapīḍanam /

chinnā gauriva khaṅgena gatāḥ prāṇā mamābhavan // NarP_2,30.82 //

tato 'haṃ yamanirddiṣṭāṃ prāptā narakayātanām /

tāmatītya suduḥkhārtā kāṣṭhīlā cābhavaṃ śubhe // NarP_2,30.83 //

yāsyāmi punarevāhaṃ tiryagyoniṃ sahasraśaḥ /

yā bharturnāpayedvittaṃ jīvitaṃ ca śubhānane // NarP_2,30.84 //

sāpīdṛśīmavasthā vai yāsyatyeva na saṃśayaḥ /

evaṃ jñātvāniśaṃ rakṣetpatyurvittaṃ ca jīvitam // NarP_2,30.85 //

patirmātā pitā vittaṃ jīvitaṃ ca gururgatiḥ // NarP_2,30.86 //

prayāti nārī bahubhiḥ supuṇyaiḥ sahaiva bhartrā svaśarīradāhāt /

viṣṇoḥ padaṃ vittaśarīralubdhā prayāti yāmīṃ ca kuyonipīḍām // NarP_2,30.87 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite kāṣṭhīlācaritaṃ nāma triṃśattamo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
tacchrutvā vacanaṃ tasyāḥ kāṣṭhīlāyāḥ śucismite /
sandhyāvalī nāma bhṛśaṃ tāmuvāca ha sādaram // NarP_2,31.1 //

tvadvākyādvismayo jātaḥ kāṣṭhīle sāṃprataṃ mama /

kathaṃ dṛṣṭā mayā tvaṃ ca yāsyantī kutsitāṃ gatim // NarP_2,31.2 //

karmaṇā kena te muktirbhavetkutsitayonitaḥ /

tanme vada viśālāṅge tvāṃ dṛṣṭvā duḥkhitā hyaham // NarP_2,31.3 //

māṃsapiṇḍopamaṃ ślakṣṇaṃ navanītopamaṃ śubhe /

śarīraṃ tava saṃvīkṣya tayā me jāyate hṛdi // NarP_2,31.4 //

kāṣṭhīlovāca
pṛthivīṃ dāsyase subhru sakalāmapi matkṛte /
tathāpi naiva mucyeyaṃ sadyaḥ kutsitayonitaḥ // NarP_2,31.5 //

yena puṇyena subhage mucyeyaṃ karmabandhanāt /

tannirdiśāmi sumahadgatidaṃ tvaṃ niśāmaya // NarP_2,31.6 //

yaścāyaṃ māghamāsastu sarvamāsottamaḥ smṛtaḥ /

yasmin krośanti pāpāni brahmahatyādikāni ca // NarP_2,31.7 //

durlabho māghamāso vai durllabhaṃ janma mānuṣam /

durllabhaṃ coṣasi snānaṃ durlabhaṃ kṛṣṇasevanam // NarP_2,31.8 //

durlabho vāsaro viṣṇorvidhinā samupoṣitaḥ /

devaistejaḥ parikṣiptaṃ māghamāse svakaṃ jale // NarP_2,31.9 //

tasmājjalaṃ māghamāse pāvanaṃ hi viśeṣataḥ /

nedṛśī saṃgare śūrairgatiḥ prāpyeta saukhyadā // NarP_2,31.10 //

yādṛśī plavane prātaḥ prāpyate niyamasthitaiḥ /

sarittaḍāgavāpīṣu snāne sattamamīritam // NarP_2,31.11 //

kūpabhāṇḍajalairmadhyaṃ jaghanyaṃ vahnitāpitaiḥ /

na saukhyairlabhyate puṇyaṃ duḥkhairevāpyate tu tat // NarP_2,31.12 //

dharmmasevārthakaṃ snānaṃ nāṅganairmalyahetukam /

homārthaṃ sevanaṃ vahnerna ca śītādihānaye // NarP_2,31.13 //

yāvannodayate sūryastāvatsnānaṃ vidhīyate /

ācchādite ghanairvyomni hyudgamiṣyantamarthayet // NarP_2,31.14 //

abhāve saridādīnāṃ navakuṃbhasthitaṃ jalam /

vāyunā tāḍitaṃ rātrau snāne gaṅgāsamaṃ viduḥ // NarP_2,31.15 //

māghasnāyī varārohe durgatiṃ naiva paśyati /

tannāsti pātakaṃ yattu māghasnānaṃ na śodhayet // NarP_2,31.16 //

agnipraveśādadhikaṃ māghoṣasyeva majjanam /

jīvatā bhujyate duḥkhaṃ mṛtena bahulaṃ sukham // NarP_2,31.17 //

etasmātkāraṇādbhadre māghasnānaṃ viśiṣyate /

ahanyahani dātavyāstilāḥ śarkarayānvitāḥ // NarP_2,31.18 //

meghapuṃṣpopapannena sahānnena sumadhyame /

yāvakaiścaiva hotavyā gavyasarpiḥ samanvitaiḥ // NarP_2,31.19 //

mādhyāṃ snānasamāptai tu dadyādviprāya ṣaḍrasam /

sūryo me prīyatāṃ devo viṣṇumūrtirnirañjanaḥ // NarP_2,31.20 //

vāsāṃsi dvijayugmāya sa saptānnāni cārpayet /

triṃśacca modakā deyāstilānnāḥ śarkarāmayāḥ // NarP_2,31.21 //

bhāgāstrayastilānāṃ tu caturthaḥ śarkarāṃśakaḥ /

tāṃbūlādīni bhogyāni bhaktyādakadyādvidhānavit // NarP_2,31.22 //

srotomukhaḥ sariti cānyatra bhāskarasaṃmukhaḥ /

snāyādāvāhya tīrthāni gaṅgādīnya karmaṇḍalāt // NarP_2,31.23 //

yadanekajanurjanyaṃ yajjñānājñānataḥ kṛtam /

tvattejasā hataṃ cāstu tattu pāpaṃ sahasradhā // NarP_2,31.24 //

divākara jagannātha prabhākara namo 'stu te /

paripūrṇaṃ kuruṣvedaṃ māghasnānaṃ mamācyuta // NarP_2,31.25 //

tīrthasnāyī varārohe māghasnāyī phalālpakaḥ /

tīrthasnānādiyātsvargaṃ māghasnānātparaṃ padam // NarP_2,31.26 //

māghasya dhavale pakṣe bhavedekādaśī tu yā /

ravivāreṇa saṃyuktā mahāpātakanāśinī // NarP_2,31.27 //

vināpi ṛkṣasaṃyogaṃ sā śuklaikādaśī nṛṇām /

vinirdahati pāpāni kunṛpo viṣayaṃ yathā // NarP_2,31.28 //

kuputrastu kulaṃ yadvatkubhāryā ca patiṃ yathā /

adharmastu yathā dharmaṃ kumantrī nṛpatiṃ yathā // NarP_2,31.29 //

ajñānaṃ ca yathā jñānaṃ kuśaucaṃ śucitāṃ yathā /

yathā hantyanṛtaṃ satyaṃ vādassaṃvādameva ca // NarP_2,31.30 //

uṣṇaṃ himamanarthor'thaṃ pāpaṃ kīrtiṃ smayastapaḥ /

yathā rasā mahārogāñchrāddhaṃ saṃketa eva ca // NarP_2,31.31 //

tathā duritasaṃghaṃ tu dvādaśī hanti sādhitā /

brahmahatyā surāpānaṃ steyaṃ gurvaṅganāgamaḥ // NarP_2,31.32 //

mahānti pātakānyetānyāśu hanti harerdinam /

samavetāni caitāni na śāmayati puṣkaram // NarP_2,31.33 //

na cāpi naimiṣāraṇyaṃ na kṣetraṃ kurusaṃjñitam /

prabhāso na gayā devi na revā na sarasvatī // NarP_2,31.34 //

na gagā yamunā caiva prayāgo na ca devakā /

na sarāṃsi nadāścānye homadānatapāṃsi ca // NarP_2,31.35 //

na cānyatsukṛtaṃ subhru purāṇe paṭhyate sphuṭam /

pāpasaṃghavināśāya muktvaikaṃ harivāsaram // NarP_2,31.36 //

upoṣaṇātsakṛddevi vinaśyantyagharāśayaḥ /

ekataḥ pṛthivīdānamekato harivāsaram // NarP_2,31.37 //

na samaṃ brahmaṇā proktamadhikaṃ harivāsaram /

tasminvarāhavapuṣaṃ kṛtvā devaṃ tu hāṭakam // NarP_2,31.38 //

ghaṭopari nave pātre dhṛtvā tāmramaye śubhe /

sarvabījānvite caiva sitavastrāvaguṇṭhite // NarP_2,31.39 //

sahiraṇye sudīpāḍhye kṛtapuṣpāvataṃsake /

vidhinā pūjayitvā cakuryājjāgaraṇaṃ vratī // NarP_2,31.40 //

prātarviprāya dadyācca vaiṣṇavāya kuṭuṃbine /

tatkuṃbhakroḍasaṃyuktaṃ sanaivedyaparicchadam // NarP_2,31.41 //

paścācca pāraṇaṃ kuryāddvijānbhojya suhṛdvṛtaḥ /

evaṃ kṛte varārohe na bhūyo jāyate kvacit // NarP_2,31.42 //

bahujanmārjjitaṃ pāpaṃ jñānājñānakṛtaṃ ca yat /

tatsarvaṃ nāśamāyāti tamaḥ sūryodaye yathā // NarP_2,31.43 //

yathāśāstraṃ mayā tubhyaṃ varṇitā dvādaśī śubhe /

yā sā kṛtā tvayā pūrvamāsīddevyanyajanmani // NarP_2,31.44 //

yasyāstavātulā puṣṭirvartate vartayiṣyati /

bharttustava ca putrasya sarvadā sukhadāyinī // NarP_2,31.45 //

tasyāstvayā turīyāṃśo deyaścenmahyamādarāt /

tadā prītā gamiṣyāmi tadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_2,31.46 //

vittāhrutijaṃ pāpaṃ yadbhūtaṃ mama suṃdari /

tasya pāvanahetuṃ ca turīyāṃśaṃ prayaccha me // NarP_2,31.47 //

jīvitenāpi vittena bhartāraṃ vañcayettu yā /

kṛmiyoniśataṃ gatvā pulkasī jāyate tu sā // NarP_2,31.48 //

surataṃ yācamānāya patye vittaṃ ca mānini /

yā na yacchati durbuddhiḥ kāṣṭhīlā jāyate dhruvam // NarP_2,31.49 //

tatpātakaviśuddhyarthaṃ dehi me dvādaśībhavam /

turīyāṃśamitaṃ puṇyaṃ yadyasti mayi te ghṛṇā // NarP_2,31.50 //

etacchrutvā vacastasyāḥ kāṣṭhīlāyāḥ sulocane /

puṇyaṃ dattavatī tasyai pāṇau vāri pragṛhya ca // NarP_2,31.51 //

yatkṛtaṃ hi mayā pūrvamekādaśyā mupoṣaṇam /

tatturīyāṃśapuṇyena kāṣṭhīleyaṃ vimucyatām // NarP_2,31.52 //

pūrvajanmakṛtātpāpātsatyaṃ satyaṃ mayoditam /

evamukte tu vacane mayā vidyutsamaprabhā // NarP_2,31.53 //

dṛṣṭā divyavimānasthā gacchantī vaiṣṇavaṃ padam /

patirhi daivataṃ loke vañcanīyo na bhāryayā // NarP_2,31.54 //

dehena cāpi vittena yadīcchecchobhanāṃ gatim /

sā tvaṃ brūhi pradāsyāmi bharturarthe tavepsitam // NarP_2,31.55 //

vittaṃ dehaṃ tathā putraṃ yaccānyadvā varānane /

kimanyaddaivataṃ loke strīṇāmekaṃ patiṃ vinā // NarP_2,31.56 //

tasyārthe vā tyajedvittaṃ jīvitaṃ vā sulocane /

kalpakoṭiśataṃ sāgraṃ viṣṇuloke mahīyate // NarP_2,31.57 //

agnyādisākṣye vṛtamīkṣya niṣṭhurā yuktaṃ sudhorairvyasanairdvijātmajā /

patiṃ dadau naiva ca yācitā dhanaṃ tenaiva pāpena babhūva kīṭā // NarP_2,31.58 //

etanmayā duṣṭamanaṅgayaṣṭi kaumārabhāve pitṛveśmavāse /

jñātvā hitaṃ tathyamidaṃ svabharturdadāmi sarvaṃ ca gṛhāṇa subhru // NarP_2,31.59 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite kāṣṭhīlopākhyāne māghamāhātmyaṃ nāmaikatriṃśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
saṃdhyāvalīvacaḥ śrutvā mohinī duhitā vidheḥ /
uvāca tatparā svīye kārye mohakaraṇḍikā // NarP_2,32.1 //

yadyevaṃ tvaṃ vijānāsi dharmādharmagatiṃ śubhe /

bharturarthe pradātrī ca dhanajīvitayorapi // NarP_2,32.2 //

tadāhaṃ yācaye vittaṃ jīvitādadhikaṃ śubhe /

dehi putraśiroḥ mahyaṃ yadiṣṭaṃ hṛdayādhikam // NarP_2,32.3 //

yadi no bhojanaṃ kuryātsaṃprāpte harivāsare /

tadā svahaste saṃgṛhya khaḍgaṃ rājā patistava // NarP_2,32.4 //

dharmāṅgadaśiraścāru candrabiṃbopamaṃ śubham /

ajātaśmaśrukaṃ caiva kuṇḍalābhyāṃ vibhūṣitam // NarP_2,32.5 //

chitvā śīghraṃ pātayatu mamotsaṃge sulocane /

etadvā kurutadbhadre yadānnaṃ na bhunakti ca // NarP_2,32.6 //

dine mādhavadevasya pāpasaṃghavināśane /

tacchrutvā vacanaṃ tasyā mohinyāḥ kaṭukākṣaram // NarP_2,32.7 //

pracakaṃpe kṣaṇaṃ devī śītārtā kadalī yathā /

saṃdhyāvalī tato dhairyamāsthāya varavārṇinī // NarP_2,32.8 //

uvāca mohinīṃ vākyaṃ sumukhī prahasaṃtyapi /

śrūyante hi purāṇeṣu gāthāḥ subhru samīritāḥ // NarP_2,32.9 //

dvādaśī prati saṃbaddhāḥ svargamokṣapradāyikāḥ /

dhanaṃ tyajettyajeddārāñjīvitaṃ ca gṛhaṃ tyajet // NarP_2,32.10 //

tyajeddeśaṃ tathā bhūpaṃ svargaṃ mitraṃ guruṃ tyajet /

tyajettīrthaṃ tyajeddharmaṃ tyajedatyantasupriyam // NarP_2,32.11 //

tyajedyogaṃ tyajeddānaṃ jñānaṃ puṇyakriyā tyajet /

tapastyajettyajedvidyāṃ siddhiṃ mokṣaṃ tyajecchubhe // NarP_2,32.12 //

na tyajeddvādagaśīṃ puṇyāṃ pakṣayorubhayorapi /

iha saṃbandhinaḥ sarve putrabhrātṛsuhṛtpriyāḥ // NarP_2,32.13 //

aihikāmuṣmike devi sādhanī dvādaśī smṛtā /

dvādaśyāstu prabhāveṇa sarvaṃ kṣemaṃ bhaviṣyati // NarP_2,32.14 //

dāpaye tava tuṣṭyarthaṃ dharmāṅgadaśiraḥ śubhe /

viśvāsaṃ kuru me vākye sukhinī bhava śobhane // NarP_2,32.15 //

ihārthaṃ śrūyate bhadre itihāsaḥ purātanaḥ /

kathayiṣyāmi te bhadre sāvadhānā śruṇuṣva me // NarP_2,32.16 //

āsīdvirocanaḥ pūrvaṃ daityo dharmaparāyaṇaḥ /

tasya bhāryā viśālākṣī dvijapūjanatatparā // NarP_2,32.17 //

nityamekamṛṣiṃ prātaḥ pūjayitvā yathāvidhi /

pādodakaṃ tasya subhru bhaktyā pibati hṛṣṭadhīḥ // NarP_2,32.18 //

prāhlādiśaṅkitā devā āsanpūrvaṃ mṛte sati /

hiraṇyakaśipau rājyaṃ śāsati hyugratejasi // NarP_2,32.19 //

prāhlādau hlādasaṃyukte cerurvyagrā mahītale /

ekadā śakramukhyāste devāḥ samantrya vākpatim // NarP_2,32.20 //

procuḥ kiṃ kāryamadhunāsmābhiḥ śatru pratāpitaiḥ /

tacchrutvā vacanaṃ teṣāṃ devānāṃ gururabravīt // NarP_2,32.21 //

viṣṇurvijñāpanīyo 'dya duḥkhaṃ prāptaiḥ suravrajaiḥ /

tacchrutvā bhāṣitaṃ tasya guroramitatejasaḥ // NarP_2,32.22 //

virocanaprāṇahatyai jagmurvaikuṇṭhamantike /

tatra gatvā suraśreṣṭhaṃ vaikuṇṭhaṃ tuṣṭuvuḥ stavaiḥ // NarP_2,32.23 //

devā ūcuḥ
namo devādhidevāya viṣṇave 'mitatejase /
bhaktavighnavināśāya vaikuṇṭhāya namo namaḥ // NarP_2,32.24 //

haraye 'dbhutasiṃhāya vāmanāya mahātmane /

kroḍarūpāya matsyāya pralayābdhinivāsine // NarP_2,32.25 //

kūrmāya mandaradhṛte bhārgavāyābdhiśāyine /

rāmāyākhilanāthāya viśveśāya ca sākṣiṇe // NarP_2,32.26 //

dattātreyāya śuddhāya kapilāyārtihāriṇe /

yajñāya dhṛtadharmāya sanakādisvarūpiṇe // NarP_2,32.27 //

dhruvasya varadātre ca pṛthave bhūrikarmaṇe /

ṛṣabhāya viśuddhāya hayaśīrṣabhṛtātmane // NarP_2,32.28 //

haṃsāyāgamarūpāyāmṛtakumbhavidhāriṇe /

kṛṣṇāṃya vāsudevāya saṃkarṣaṇavapurdhṛte // NarP_2,32.29 //

pradyumnāyāniruddhāya brahmaṇe śaṅkarāya ca /

kumārāya gaṇeśāya nandine bhṛṅgiṇe namaḥ // NarP_2,32.30 //

gandhamādanavāsāya naranārāyaṇāya ca /

jagannāthāya nāthāya namo rāmeśvarāya ca // NarP_2,32.31 //

dvārakāvāsine caiva tulasī vanavāsine /

namaḥ kamalanābhāya namaste paṅkajāṅghraye // NarP_2,32.32 //

namaḥ kamalahastāya kamalākṣāya te namaḥ /

kamalāpratipālāya keśavāya namo namaḥ // NarP_2,32.33 //

namo bhāskararūpāya śaśirūpadharāya ca /

lokapālasvarūpāya prajāpativapurdhṛte // NarP_2,32.34 //

bhūtagrāmasvarūpāya jīvarūpāya tejase /

jayāya jayine netre niyamāya kriyātmane // NarP_2,32.35 //

nirguṇāya nirīhāya nītijñāyākriyātmane /

buddhāya kalkirūpāya kṣetrajñāyākṣarāya ca // NarP_2,32.36 //

govindāya jagadbhartre 'nantāyādyāya śārṅgiṇe /

śaṅkhine gadine caiva namaścakradharāya ca // NarP_2,32.37 //

khaḍgine śūline caiva sarvaśastrāstraghātine /

śaraṇyāya vareṇyāya parāya paramātmane // NarP_2,32.38 //

hṛṣīkeśāya viśvāya viśvarūpāya te namaḥ /
kālanābhāya kālāya śaśisūryyadṛśe namaḥ /
pūrṇāya parisevyāya parātparatarāya ca // NarP_2,32.39 //

jagatkartre jagadbhartre jagaddhātreṃ'takāya ca /

mohine kṣobhine kāmarūpiṇe 'jāya sūriṇe // NarP_2,32.40 //

bhagavaṃstava saṃprāptāḥ śaraṇaṃ daityatāpitāḥ /

tadvidhatsvākhilādhāra yathā hi sukhino vayam // NarP_2,32.41 //

putramitrakalatrādisaṃyutā viharāmahe /

tacchrutvā stavanaṃ teṣāṃ vaikuṇṭhaḥ prītamānasaḥ // NarP_2,32.42 //

pradadau darśanaṃ teṣāṃ daityasaṃ saṃtāpitātmanām /

te dṛṣṭvā devadeveśaṃ vaikuṇṭhaṃ snigdhamānasam // NarP_2,32.43 //

virocanavadhāyāśu prārthayāmāsurādarāt /

tacchrutvā śakramukhyānāṃ kāryaṃ kāryavidāṃ varaḥ // NarP_2,32.44 //

samāśvāsya surānprītyā visasarja mudānvitān /

gateṣu devavargeṣu sarvopāyavidāṃvaraḥ // NarP_2,32.45 //

vṛddhabrāhmaṇarūpeṇa virocanagṛhaṃ yayau /

dvijapūjanakāle tu saṃprāptaḥ kāryasādhakaḥ // NarP_2,32.46 //

taṃ tu dṛṣṭvā viśālākṣī brāhmaṇaṃ hṛṣṭamānasā /

apūrvaṃ bhaktibhāvena dadau satkṛtya cāsanam // NarP_2,32.47 //

so 'naṅgīkṛtya taddattamāsanaṃ prāha tāṃ śubhe /

nāhaṃ samādade devi tvaddattaṃ paramāsanam // NarP_2,32.48 //

śṛṇu me kāryamatulaṃ yadarthamahamāgataḥ /

yanme manogataṃ kāryaṃ tadvijñāya ca mānini // NarP_2,32.49 //

yoṃ'gīkaroti tatpūjāṃ grahīṣyāmi varānane /

tacchrutvā vṛddhaviprasya vākyaṃ vākyaviśāradā // NarP_2,32.50 //

māyayā mohitā viṣṇoḥ strītvāccāhātiharṣitā /
viśālākṣyuvāca
yatte manogataṃ vipra taddāsyāmi gṛhāṇame // NarP_2,32.51 //

āsanaṃ pādasalilaṃ dehi me vāñchitārthadam /

ityuktaḥ sa dvijaḥ prāha na pratyemi striyā vacaḥ // NarP_2,32.52 //

tava bhartā yadi vadettadā me pratyayo bhavet /

tadākarṇya dvijenoktaṃ virocanagṛheśvarī // NarP_2,32.53 //

patimākārayāmāsa tatraiva dvijasannidhau /

sa prāpto dūtavākyena prāhlādirhṛṣṭamānasaḥ // NarP_2,32.54 //

antaḥpuraṃ yatra bhāryā viśālākṣī samāsthitā /

tamāgataṃ samālokya patiṃ dharmaparāyaṇā // NarP_2,32.55 //

utthāya natvā viprāgryamāsanaṃ punararpayat /

yadā tu jagṛhe naiva dattamāsanamādarāt // NarP_2,32.56 //

rājānaṃ kathayāmāsa daityānāṃ patimātmanaḥ /

taddṛttāntamupājñāya daityarāṭ sa virocanaḥ // NarP_2,32.57 //

bhāryāsnehena mugdhātmā tattadāṅgīcakāra ha /

aṅgīkṛte tu daityena tadvijñāya ca mānasam // NarP_2,32.58 //

uvāca brāhmaṇo hṛṣṭaḥ svamāyurmama kalpaya /

tatastu daṃpatī tatra mugdhau svakṛtayā śucā // NarP_2,32.59 //

muhūrtaṃ dhyānamāsthāya karau baddhocaturdvijam /

gṛhāṇa jīvitaṃ vipra dehi pādodakaṃ mama // NarP_2,32.60 //

tvayoktaṃ vacanaṃ satyaṃ kurvaḥ prītimavāpnuhi /

tatastu vipraḥ protātmā tadaṅgīkṛtya cāsanam // NarP_2,32.61 //

pādodakaṃ dadau tasyai bhaktyā prīto janārdanaḥ /

prakṣālya pādau viprasya viśālākṣī mudānvitā // NarP_2,32.62 //

patyā saha dadhau mūrdhni apaḥ pādāvanejanīḥ /

tatastu sahasā subhru daṃpatī divyarūpiṇau // NarP_2,32.63 //

vimānavaramāruhya jagmaturvaiṣṇavaṃ padam /

tataḥ prasanno bhagavān devaśalyaṃ vimocya saḥ // NarP_2,32.64 //

yayau vaikuṇṭhabhavanaṃ sarvairdevagaṇaiḥ stutaḥ /

evaṃ mayāpi dātavyaṃ tava devi pratiśrutam // NarP_2,32.65 //

na satyāccālaye devi patiṃ rukmāṅgadābhidham /

sattayameva manuṣyāṇāṃ gatidaṃ parikīrtitam // NarP_2,32.66 //

satyācccutaṃ manuṣyaṃ hi śvapākādadhamaṃ viduḥ // NarP_2,32.67 //

ityevamuktvā kanakāvadātā sā mohinīṃ paṅkajajanmajātām /

jagrāha bhartuścaraṇau sutāmnau raktāṅgulī pāṇiyugena subhrūḥ // NarP_2,32.68 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite saṃdhyāvalīkathanaṃ nāma dvātriṃśattamo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
saṃdhyāvalī tataḥ pādau bhartuḥ saṃgṛhya bhūpate /
uvāca vacanaṃ devī dharmāṃ gadavināśanam // NarP_2,33.1 //

bahudhāpyanuśiṣṭeyaṃ mayā bhūpa yathā tvayā /

mohinyā moharūpāyā nānyatsaṃrocate 'dhunā // NarP_2,33.2 //

bhojanaṃ vāsare viṣṇorvadhaṃ vā tanayasya vai /

dharmatyāgādvaraṃ nātha putrasya vinipātanam // NarP_2,33.3 //

yādṛśī hi jananyāstu pīḍā bhavati bhūpate /

putrasyotpādane tīvrātādṛśī na bhavetpituḥ // NarP_2,33.4 //

garbhasaṃdhāraṇe rājan khedaḥ sneho 'dhiko yathā /

māturbhavati bhūpāla tathā nahi bhavetpituḥ // NarP_2,33.5 //

bījanirvāṣakaḥ proktaḥ pitā rājendra bhūtale /

jananī dhāriṇī kliṣṭā varddhane pālane 'dhikā // NarP_2,33.6 //

pituḥ śataguṇaḥ sneho mātuḥ putre pravartate /

snehādhikyaṃ tu saṃprekṣya mātaraṃ mahatīṃ viduḥ // NarP_2,33.7 //

sāhaṃ jātā gatasnehā paralokajigīṣayā /

putrasya nṛpaśārdūla satyavākyasya pālanāt // NarP_2,33.8 //

vyāpādaya sutaṃ bhūpa snehaṃ tyaktvā sudūrataḥ /

mā satyalaṅghanaṃ kārṣīḥ śāpito 'si mayātmanā // NarP_2,33.9 //

nikaṣeṣu hyaṣīkeśo bhaviṣyati phalapradaḥ /

yasmiṃścīrṇe rujā dehe nālpāpi nṛpa jāyate // NarP_2,33.10 //

adharmānmānavo 'vaśyaṃ svargabhraṣṭo na saṃśayaḥ /

prāṇānādāya putraṃ vā sarvasvaṃ vā mahīpate // NarP_2,33.11 //

yaścānuvartate daivaṃ sa pumān gīyate mahān /

tā āpado 'pi bhūpāla dhanyā yāḥ satyakārikāḥ // NarP_2,33.12 //

sattayasaṃrakṣaṇārthatvānnṛṇāṃ syurmokṣadāyikāḥ /

kīrtisaṃstaraṇārthāya karttavyaṃ manujaiḥ sadā // NarP_2,33.13 //

karma bhūpāla śāstroktaṃ snehadveṣavivarjitam /

tadalaṃ paritāpena satyaṃ pālaya bhūpate // NarP_2,33.14 //

satyasya pālanādrājanviṣṇudehena yujyate /

devairutpāditā hyeṣā nikaṣā te vimohinī // NarP_2,33.15 //

manye bhūpāla sā patnyā kṛtā tāṃ tvaṃ na budhyase /

putravya pādanāddevā bhaviṣyanti hyavāṅmukhāḥ // NarP_2,33.16 //

teṣāṃ datvā padaṃ mūrdhni yāsyase paramaṃ padam /

viṣṇorudvahatāṃ bhaktiṃ devatāḥ paripanthinaḥ // NarP_2,33.17 //

bhaviṣyatyandhatā loke tadeva prakaṭīkṛtam /

viruddhā vibudhā bhūpa seśvarāstava ceṣṭitaiḥ // NarP_2,33.18 //

mokṣamārgaprabhettārastava niścayā lopakāḥ /

sa tvaṃ bhūpa dṛḍho bhūtvā ghātayasva sutaṃ priyam // NarP_2,33.19 //

mohinyāḥ kuru vākyaṃ tu ātmanaḥ satyapālanāt // NarP_2,33.20 //

lupte 'pi vākye bhavitā nṛpeśa pāpaṃ samaṃ brahmavadhena ghoram /

tantāsi loke śamanasya bhūpa yaśaḥpraṇo bhavitā dharāyām // NarP_2,33.21 //

vasiṣṭha uvāca
bhāryāyā vacanaṃ śrutvā rājā rukmāṅgadastadā /
saṃdhyāvalīmuvācedaṃ mohinyāḥ sannidhau nṛpa // NarP_2,33.22 //

putrahatyā mahāhatyā brahmahatyādhikā priye /

ghātayitvā sutaṃ loke kā gatirmme bhaviṣyati // NarP_2,33.23 //

kva gato mandaraṃ śailaṃ kva prāptā mohinī mayā /

dharmāṅgadavināśāya devi kālapriyā tviyam // NarP_2,33.24 //

dharmajñaṃ vinayopetaṃ prajārañjanakārakam /

aprajaṃ ca sutaṃ hatvā kā gatirme bhaviṣyāti // NarP_2,33.25 //

kuputrasyāpi hananāddevi duḥkhaṃ bhavetpituḥ // NarP_2,33.26 //

kiṃ punarddharmaśīlasya gurusevāvidhāyinaḥ /

jambūdvīpamidaṃ bhuktaṃ mayā tu varavarṇini // NarP_2,33.27 //

dvīpāni sapta bhuktāni tanayena tavādhunā /

viṣṇoraṃśo varārohe piturapyadhiko bhavet // NarP_2,33.28 //

purāṇeṣu varārohe kavibhiḥ parikīrtitaḥ /

yo 'yamatyadhikaḥ putro dharmāṅgada iti kṣitau // NarP_2,33.29 //

mama vaṃśasya cārvaṅgi kiṃ punarmama mānadaḥ /

aho duḥkhamanuprāptaṃ putrādapyadhikaṃ mayā // NarP_2,33.30 //

punareva varārohe brūhi tvaṃ vacanaiḥ śubhaiḥ /

mohinīṃ mohasaṃprāptāṃ mama duḥkhapradāyinīm // NarP_2,33.31 //

evamuktvā tu nṛpatiḥ priyāṃ sandhyāvalīṃ tadā /

samīpamāgatya nṛpo mohinīkṣidamabravīt // NarP_2,33.32 //

na bhokṣye vāsare viṣṇorna hiṃsye tanayaṃ śubhe /

ātmānaṃ dārayiṣyāmi devīṃ sandhyāvalīṃ tathā // NarP_2,33.33 //

anyadvā dāruṇaṃ karma karomi tava śāsanāt /

duṣṭāgrahamimaṃ subhru parityaja sutaṃ prati // NarP_2,33.34 //

kiṃ phalaṃ bhavitā tubhyaṃ hatvā dharmāṅgadaṃ sutam /

bhojayitvā dine viṣṇoḥ ko lābho bhavitā vada // NarP_2,33.35 //

dāso 'smi tava bhṛtyo 'smi vaśago 'smi varānane /

anyaṃ yācasva subhage varaṃ tvāṃ śaraṇaṃ gataḥ // NarP_2,33.36 //

raktāśokasamānābhyāṃ tava cārvaṅgisarvaśaḥ /

anyatprayojanaṃ kiñcitkarttāsmi vaśagastava // NarP_2,33.37 //

prasādaṃ kuru me devi putrabhikṣāṃ prayaccha me /

durlabho guṇavānputro durlabho harivāsaraḥ // NarP_2,33.38 //

durlabhaḥ jāhnavītoyaṃ durlabhā jananī kṣitau /

durlabhaṃ hi kule janma durlabhā vaṃśajā priyā // NarP_2,33.39 //

durlabhaṃ kāñcanaṃ dānaṃ durlabhaṃ haripūjanam /

durlabhā vaiṣṇavī dīkṣā durlabhaḥ smṛtisaṃgrahaḥ // NarP_2,33.40 //

durlabhaḥ śaukare vāso durlabhaṃ haricintanam /

durlabho jāgaro viṣṇordurlabhā hyātmasatkriyā // NarP_2,33.41 //

durlabhā putrasaṃprāptirdurlabhaṃ pauṣkaraṃ jalam /

durlabhaḥ śiṣṭasaṃsargo durlabhā bhaktirucyate // NarP_2,33.42 //

durlabhaṃ kapilādānaṃ durlabhaṃ nīlamokṣaṇam /

kṛtaṃ śrāddhaṃ trayodaśyāṃ durlabhaṃ varavarṇini // NarP_2,33.43 //

durlabhā vasudhā cīrṇaṃ vrataṃ pātakanāśanam /

dhenustilamayī subhru durlabhā vipragāminī // NarP_2,33.44 //

dhātrīsnānaṃ varārohe durlabho harivāsaraḥ /

durlabhaṃ parvakāle tu snānaṃ śītalavāriṇā // NarP_2,33.45 //

māghamāse viśeṣeṇa pratyūṣasamaye śubhe /

yathāśāstroditaṃ karma taddevi bhuvi durlabham // NarP_2,33.46 //

durlabhaṃ kuśalaṃ pathyaṃ durlabhaṃ cauṣadhaṃ tathā /

vyādhervighātakaraṇaṃ durlabhaṃ śāstramārgataḥ // NarP_2,33.47 //

durlabhaṃ smaraṇaṃ viṣṇormaraṇe varavarṇini /

evaṃ vaco varārohe kuru me dharmarakṣakam // NarP_2,33.48 //

kiṃ vadhenevai cārvaṅgi prasādaṃ kartumarhasi /

sevitā viṣayāḥ samyakkṛtaṃ rājyamakaṇṭakam // NarP_2,33.49 //

mayā mūrghni padaṃ dattaṃ devagoviprarakṣiṇām /

adṛṣṭaviṣayaṃ putraṃ nāhaṃ hiṃsye kadācana // NarP_2,33.50 //

svahasteneha cārvaṅgi kiṃ nu pāpamataḥ param /
mohinyuvāca
dharmāṅgado na me śatrurnāhaṃ hanmi sutaṃ tava // NarP_2,33.51 //

pūrvameva mayā proktaṃ bhuṅkṣvatvaṃ harivāsare /

vasudhāṃ svecchayā rājaṃstvaṃ śādhi bahuvatsaram // NarP_2,33.52 //

nāhaṃ vyāpādaye putramarthasiddhistu bhojane /

mama bhūmipate kāryaṃ na putranidhane tava // NarP_2,33.53 //

yadi putraḥ priyo rājanbhujyatāṃ harivāsare /

kiṃ vilāpairmahīpāla etairddharmabahiṣkṛtaiḥ // NarP_2,33.54 //

satyaṃ saṃrakṣa yatnena kuruṣva vacanaṃ mama /

evaṃ bruvāṇāṃ tāṃ rājanmohinīṃ tanumadhyamām // NarP_2,33.55 //

dharmāṅgadaḥ pratyuvāca dṛṣṭvā natvāgrataḥ sthitaḥ /

etadeva gṛhāṇa tvaṃ mā śaṅkāṃ kuru bhāmini // NarP_2,33.56 //

gṛhītvā nirmalaṃ khaṅgaṃ vinyasya nṛpateḥ puraḥ /

ātmānaṃ ca pratyuvāca satyadharmavyavasthitaḥ // NarP_2,33.57 //

na vilaṃbaḥ pitaḥ kāryastvayā mama nipātane /

manmāturvacanaṃ satyaṃ kuru bhūpa pratiśrutam // NarP_2,33.58 //

ātmā rakṣyo dhanairdārairathavāpi nijātmajaiḥ /

apatyaṃ dharmakāmārthaṃ śreyaskāmasya bhūpateḥ // NarP_2,33.59 //

tvadarthe maraṇaṃ mahyamakṣayya gatidāyakam /

tavāpi nirmanā lokāḥ svavākyaparipālanāt // NarP_2,33.60 //

parityajya paraṃ duḥkhaṃ putravyāpādanodbhavam /

dehatyāge mamāraṃbho naradehe bhaviṣyati // NarP_2,33.61 //

sarvāmayavinirmukte śatakratusame vibho /

piturarthe hatā ye tu māturarthe hatāstathā // NarP_2,33.62 //

gavārthe brāhyaṇārthe vā pramadārthe mahīpate /

bhūmyarthe pārthivārthe vā devatārthe tathaiva ca // NarP_2,33.63 //

bālārthe vikalārthe ca yānti lokānsubhāsvarān /

tadalaṃ paritāpena jahi māṃ tvaṃ varāsinā // NarP_2,33.64 //

satyaṃ pālaya rājendra mā bhuṅkṣva harivāsare /

dharmārthe tanayaṃ hanyādbhāryāṃ vāpi mahīpate // NarP_2,33.65 //

śrūyate vedavākyeṣu putraṃ hanyānmakhasthitaḥ /

aśvameghe makhavare na doṣo jāyate nṛpa // NarP_2,33.66 //

yadbravīti mahīpāla mohinī jananī mama /

tattvayā hyavicāreṇa karttavyaṃ vacanaṃ dhruvam // NarP_2,33.67 //

prasīda rājendra kuruṣva vākyaṃ mayeritaṃ cātmavadhāya satyam /

vimocayethā nṛpate sughorādvākyānṛtānmohinihastayogāt // NarP_2,33.68 //

vadhena te bhūmipate sutasya yaśaḥ prakāśaṃ gamayiṣyate ca /

yaśaḥ pkāśādbhavitā hi kīrtistathākṣayā tāta na saṃśayo 'tra // NarP_2,33.69 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite dharmāṅgadoktirnāma trayastriṃśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
tatputravacanaṃ śrutvā rājā rukmāṅgadastadā /
saṃdhyāvalīmukhaṃ prekṣya prahṛṣṭakamalopamam // NarP_2,34.1 //

mohinīvacanaṃ śṛṇvanbhuṅkṣva mā hana dehajam /

mā bhuṅkṣva tanayaṃ hiṃsa cetyāgrahasamanvitam // NarP_2,34.2 //

etasminneva kāle tu bhagavānkamalekṣaṇaḥ /

antarddhānagatastasthau vyomni dhairyāvalokakaḥ // NarP_2,34.3 //

trayāṇāṃ nṛpaśārdūla meghaśyāmo nirañjanaḥ /

dharmāṅgadasya vīrasya tasya rukmāṅgadasya tu // NarP_2,34.4 //

saṃdhyāvalyā sametasya vīśasaṃstho janārdanaḥ /

vacane bhuṅkṣva bhuṅkṣveti mohinyā vyāhṛte tadā // NarP_2,34.5 //

jagrāha vimalaṃ khaṅgaṃ hantuṃ dharmāṅgadaṃ sutam /
supraharṣeṇa manasā praṇamya garuḍadhvajam /
taṃ dṛṣṭvā khaṅgahastaṃ tu pitaraṃ dharmmaṃbhūṣaṇaḥ // NarP_2,34.6 //

praṇamya mātāpitarau devaṃ cakradharaṃ tathā /

vadanaṃ prekṣya cādīnaṃ jananyā nṛpapuṅgavaḥ // NarP_2,34.7 //

vṛṣāṅgadena tu tadā svagrīvorvītale kṛtā /

kaṃbugrīvāṃ samānāṃ tu suvarṇā sukomalām // NarP_2,34.8 //

bahurekhamatha sthūlāṃ khaṅgamārge jyadarśayat /

pitṛbhaktyā yutenaiva mātṛbhaktyādhikena vai // NarP_2,34.9 //

grīvāpradāne tanayasya bhūpa harṣākule cārusudhāṃśuvaktre /

gṛhītakhaṅge jagadīśanāthe cacāla pṛthvīṃ sanagā samagrā // NarP_2,34.10 //

siṃdhuḥ pravṛddhaśca babhūva sadyo nimajja nārthaṃ bhuvanatrayasya /

nipeturulkāḥ śataśo dharāyāṃ nirghātayuktāḥ sataḍitkhamadhyāt // NarP_2,34.11 //

vivarṇarūpā ca babhūva mohinī na devakāryaṃ hi kṛtaṃ mayeti /

nirarthakaṃ janma mamādhunābhūtkṛtaṃ tu daivena dajagadvidhāyinā // NarP_2,34.12 //

vimohanaṃ rūpamidaṃ viḍaṃbanaṃ yadbhūmipālena na bhuktamannam /

harerdine pāpabhayāpahe tu tṛṇaiḥ samāhaṃ bhavitā triviṣṭape // NarP_2,34.13 //

satvādhiko yāsyati mokṣamārgaṃ gantāsmi pāpa narakaṃ sudāruṇam // NarP_2,34.14 //

samudyate tadā khaṅge nṛpeṇa nṛpapuṅgava /

mohinī mohasaṃyuktā papāta dharaṇītale // NarP_2,34.15 //

rājāpi tena khaṅgena bhrājamānaḥ samudyataḥ /

grīvāyāśchedanārthāya vṛṣāṅgadasutasya tu // NarP_2,34.16 //

sakuṇḍalaṃ cāru śaśiprakāśaṃ bhrājiṣṇu vaktraṃ tanayasya bhūpaḥ /

pracicchide yāvadatīva harṣāddhairyānvito rukmavibhūṣaṇo 'sau // NarP_2,34.17 //

tāvadgṛhītaḥ svakareṇa bhūpaḥ kṣīrābdhikanyāpatinā mahīpaḥ /

tuṣṭo 'smi tuṣṭo 'smi na saṃśayo 'tra gacchasva lokaṃ mama lokanātha // NarP_2,34.18 //

priyānvitaścātmajasaṃyutaśca kīrtiṃ samādhāya mahītale tu /

trailokyapūjyāṃ vimalāṃ ca śuklāṃ kṛtvā padaṃ mūrdhni yamasya bhūpa // NarP_2,34.19 //

prayāhi vāsaṃ mama dehasaṃjñaṃ sa cakriṇo bhūmipatiḥ kareṇa /

saṃspṛṣṭamātro virajā babhūva priyāsametastanayena yuktaḥ // NarP_2,34.20 //

upetya vegena jagāma dehaṃ devasya divyaṃ sa nṛpo mahātmā /

vihāya lakṣmīmavanīprasūtāṃ vihāya dāsīḥsudhanaṃ sa kośam // NarP_2,34.21 //

vihāya nāgāṃsturagānrathāṃśca svadāravargaṃ svajanādikāṃśca /

jagāma dehaṃ madhusūdanasya tatoṃ'barātpuṣpacayaḥ papāta // NarP_2,34.22 //

saṃhṛṣṭasiddhaiḥ suralokapālaiḥ saṃtāḍitā dundubhayo vineduḥ /

rājan jagurgītamatīva ramyaṃ devāṅganāḥ saṃnanṛturmudānvitāḥ // NarP_2,34.23 //

gandharvakanyā nṛpakarmatuṣṭāstadadbhutaṃ prekṣya dineśasūnuḥ /

harestanau bhūmipatiṃ praviṣṭaṃ sadāraputraṃ svalipiṃ pramārjya // NarP_2,34.24 //

lokāṃśca sarvānnṛpadiṣṭamārge kṛtvā kṛtajñānharilokamārgān /

bhītaḥ punaḥ prāpya pitāmahāntikaṃ provāca devaṃ caturānanaṃ rudan // NarP_2,34.25 //

nāhaṃ niyogī bhavitā hi deva ājñāvihīnaḥ suralokanātha /

vidhehi cānyatprakaromi tāta nideśanaṃ māstu madīya daṇḍam // NarP_2,34.26 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite sutavadhodyatasya rukmāṅgadasya bhagavaddarśanaṃ nāma catustriṃśattamo 'dhyāyaḥ

yama uvāca
vibudheśa jagannātha carācaraguro prabho /
mohinī niṣphalā jātā vandhyā strī janane yathā // NarP_2,35.1 //

rukmāṅgadapraṇītena mārgeṇa kuśalāñchana /

lokaḥ prayāti vaikuṃṇṭhaṃ na māṃ kaścitprapadyate // NarP_2,35.2 //

gate 'pi bhūminātheśe dehaṃ devasya cakriṇaḥ /

tathāpi sarvabhūtānāṃ na buddhiḥ parivartate // NarP_2,35.3 //

upoṣya vāsaraṃ viṣṇorākumārāttu mānavāḥ /

prayānti paramaṃ lokaṃ luptapāpāḥ pitāmaha // NarP_2,35.4 //

putrī te vrīḍitā devī mohinī mohamāgatā /

nāyāti tava sāmīpyaṃ na bhuṅkte lokagarhitā // NarP_2,35.5 //

nirvyāpārastvahaṃ jātaḥ kiṃ karomi praśādhi mām /

raviputravacaḥ śrutvā provāca kamalāsanaḥ // NarP_2,35.6 //

gacchāmaḥ sahitāḥ sarve mohinīṃ pratibodhitum /

mohinyāṃ pratibuddhāyāṃ kariṣyāmo divākare // NarP_2,35.7 //

tava kāryaṃ na saṃdehaḥ saṃbhramastyajyatāmayam /

tato deva gaṇāḥ sarve śatakratupurogamāḥ // NarP_2,35.8 //

brahmaṇā sahitāḥ pṛthvīṃ vimānaiḥ sūryasaprabhaiḥ /

samāyātā mahīpāla nārīṃ tāṃ pratibodhitum // NarP_2,35.9 //

te vimānaiḥ samantāttu parivārya śubhānanām /

tejohīnāṃ nirānandāṃ śuṣkatoyāṃ nadīmiva // NarP_2,35.10 //

śaśihīnāṃ niśāṃ bhūpa ṛtvigghīnāṃ kriyāmiva /

parājito yathā martyaḥ pralmānakusumaṃ yathā // NarP_2,35.11 //

nivṛttotsavavedīva vidrumaṃ dhavalaṃ yathā /

gataśālistu kedāro niṣpra yathā // NarP_2,35.12 //

maṇḍa vā gatodvā yathā saraḥ /

manthānaṃ navanīte vā uddhṛte dharaṇīpate // NarP_2,35.13 //

asaṃskṛtā yathā vāṇī marditā ca yathā camūm /

hata nāthāṃ tu yuvatīṃ dhānyahīnāṃ prajāṃ yathā // NarP_2,35.14 //

mantrahīnavidhiṃ yuddhaṃ dharmaṃ ca dayayā vinā /

pṛthvīṃ bhūpālahīnā vā mantrahī yathā nṛpa // NarP_2,35.15 //

dhanadhānyavihīnaṃ vā gṛhaṃ nṛpavarottama /

jalahīnaṃ yathā kuṃbhaṃ paṅkasthaṃ gopatiṃ yathā // NarP_2,35.16 //

gṛhasthaṃ bhāryayā hīnaṃ rāṣṭrabhraṣṭaṃ ca bhūpatim /

bhagnakriyaṃ yathā vaidyaṃ bhagnaśākhaṃ yathā drumam // NarP_2,35.17 //

tejohīnaṃ yathāgāraṃ nirjalaṃ vā ghanaṃ yathā /

vidhūma iva saptārcirviraśmiriva bhāskaraḥ // NarP_2,35.18 //

matibhraṣṭo yathā martyaḥ parvasaṃgī yathā naraḥ /

atṛptaḥ kāntayā kāntaḥ pannagaśca viṣojjhitaḥ // NarP_2,35.19 //

lūnapakṣo yathā pakṣī vṛttihīno yathā dvijaḥ /

śirobhraṣṭā yathā mālā parvato dhātuvarjitaḥ // NarP_2,35.20 //

prabhraṣṭalipi śāstraṃ vā ṛgyajurvisvaraṃ yathā /

svarahīnaṃ yathā sāma padmahīnaṃ yathā saraḥ // NarP_2,35.21 //

yathā mārgaṃ tṛṇai ruddhaṃ padmaṃ patravivarjitam /

jñānaṃ mamatvasaṃyuktaṃ pumāṃsaṃ prakṛtiṃ vinā // NarP_2,35.22 //

sāṃkhyāni tattvahīnāni dharmaṃ daṃbhānvitaṃ yathā /

tejohīnāṃ tathāpaśyan mohinīṃ te divaukasaḥ // NarP_2,35.23 //

dhyāyamānāṃ nirutsāhāṃ dṛśyamānāṃ janaiḥ prabho /

ākrośavacanaiḥ krūraiḥ putrahatyāsamanvitām // NarP_2,35.24 //

duḥśīlāṃ dharmasaṃtyaktāṃ tadvākyaparimoṣitām /

svavākyapālanāṃ caṇḍāmucurdevāḥ samāgatāḥ // NarP_2,35.25 //

māṃ śokaṃ kuru vāmoru pauruṣaṃ hi tvayā kṛtam /

nahi mādhavabhaktānāṃ vidyate mānakhaṇḍanam // NarP_2,35.26 //

sā tvaṃ hariṇaśāvākṣi devakāryārthamāgatā /

tanna siddhaṃ varārohe sa prayāto 'dhunābhavam // NarP_2,35.27 //

vighnavidhvaṃsinīṃ pūrvaṃ kṛtā rukmāṅgadena hi /

ekādaśī mahāpuṇyā mohinī mādhave site // NarP_2,35.28 //

saṃvatsaraṃ viśālākṣi kṛcchrapādaprapūjitā /

tasyaivādhyuṣṭiratulā yatsatyācaccalito na hi // NarP_2,35.29 //

vighnarājñī tu vai nārī lokeṣu parigīyate /

karmaṇā manasā vācā putravyāpādane matim // NarP_2,35.30 //

kṛtvā coddhṛtya khaṅgaṃ ca tyaktvā snehaṃ sudūrurataḥ /

tādṛśaṃ nikaṣaṃ prokṣya bhagavānmadhusūdanaḥ // NarP_2,35.31 //

haniṣyati priyaṃ putraṃ na bhuṅkte harivāsare /

putrasya ca priyāyāśca bhāvaṃ prekṣya nṛpasya ca // NarP_2,35.32 //

viṣṇunā paretuṣṭena nītāḥ svabhavane trayaḥ /

sadehāḥ kṣīṇakarmāṇo hy aṅgāro 'gnirivāhitaḥ // NarP_2,35.33 //

phalaṃ karmaṇi cārabdhe yadi devī na siddhyati /

sarvayatnena subhage doṣaḥ ko 'tra tavādhunā // NarP_2,35.34 //

etasmād varadāḥ sarve saṃprāptā vibudhāḥ śubhe /

siddhau vāpyatha vāsiddhau karmakṛtsyāddṛthā na hi // NarP_2,35.35 //

bhartavyo bhṛtyavargaśca bhūbhujā dharmamicchatā /

sadbhāve ghaṭamānasya yadi karma na siddhyati // NarP_2,35.36 //

deyaṃ vetanamātraṃ tu na ca tuṣṭiphalaṃ bhavet /

yo na tasmai prayaccheta jīvanaṃ jīvanāya vai // NarP_2,35.37 //

govadhaṃ samavāpnoti sa naro nātra saṃśayaḥ /

tasmād deyaṃ varārohe abhīṣṭaṃ varasundari // NarP_2,35.38 //

sadbhāvena kṛte samyagvighnaṃ kāryaṃ divaukasām /

kiṃ na kurvanti vibudhās tvayā saha varānane // NarP_2,35.39 //

dvādaśyās tejasā bhagnā yām āhur vighranāśinīm /

vibudhair evam uktā tu mohinī lokamohinī // NarP_2,35.40 //

uvāca sā nirānandā patihīnātiduḥkhitā /

dhigidaṃ jīvitaṃ mahyaṃ yena kāryaṃ na sādhitam // NarP_2,35.41 //

na kṛto janasaṃbādho yamamārgo 'marādhipāḥ /

na tu luptaṃ haridinaṃ na bhuktaṃ harivāsare // NarP_2,35.42 //

bhūbhujā tena vīreṇa kṛtaḥ putravadho mudā /

gato mūrdhni padaṃ datvā mama rukmāṅgado harim // NarP_2,35.43 //

aprameyaguṇaṃ viṣṇuṃ nirmalaṃ nirmalāśrayam /

haṃsaṃ śucipadaṃ vyoma praṇavaṃ bījamavyayam // NarP_2,35.44 //

nirākāraṃ nirābhāsaṃ niṣprapañcaṃ nirañjanam /

śūnyaṃ viyatsvarūpaṃ ca dhyeyadhyānavivarjitam // NarP_2,35.45 //

asti nāstīti yaṃ prāhurna dūre nāpi cāntike /

paraṃ dhāma manogrāhyaṃ puruṣākhyaṃ jaganmayam // NarP_2,35.46 //

hṛtpaṅkajasamāsīnaṃ tejorūpaṃ sanātanam /

tasmiṃl layam anuprāpte kiṃ nu me jīvite phalam // NarP_2,35.47 //

asādhite tu yaḥ kārye naro gṛhṇāti vetanam /

svāminaṃ tu parityajya prayāti narakaṃ dhruvam // NarP_2,35.48 //

na sādhayanti ye kāryaṃ svāmināṃ tu divaukasaḥ /

bhṛtyā vetanabhoktāro jāyante bhūtale hayāḥ // NarP_2,35.49 //

asādhinīyaṃ kāryasya bhartṛputravināśinī /

kathaṃ varaṃ tu gṛhṇāmi bhavatāṃ nākavāsinām // NarP_2,35.50 //

devā ūcuḥ
brūhi mohini dāsyāmi yatte hṛdi samīhitam /
anṛṇāstu bhaviṣyāmaḥ kṛtvā copakṛtiṃ tava // NarP_2,35.51 //

pariśramaḥ kṛto devi tvayā rājaprayojane /

tasya tvaṃ phalabhāgdevi tādṛśārthe kṛtasya tu // NarP_2,35.52 //

evamuccaramāṇānāṃ devatānāṃ mahīpate /

nṛpaterājagāmātha purodhāḥ pāvakaprabhaḥ // NarP_2,35.53 //

uṣito jalamadhye tu prāṇāyāmarato muniḥ /

dvādaśābde tataḥ pūrṇe nirgato jalamadhyataḥ // NarP_2,35.54 //

nirgatena śrutaṃ tena mohinīceṣṭitaṃ nṛpa /

sakrodho muniśārdūlo devavṛndamupāgataḥ // NarP_2,35.55 //

uvāca vibudhānsarvānmohinīvaradāyinaḥ /

dhigimāṃ dhigdevasaṃghaṃ karma dhikpāpasaṃjñitam // NarP_2,35.56 //

bhavatāṃ bhāvanāśāya puruṣārthe prarohakam /

bhavanto yacca dātāro mohinyā vāñchitaṃ varam // NarP_2,35.57 //

hatyāyutā bhartṛsutopaghātinī vihinavṛttiśca marāśirūpā /

nāsmā hi loke bhavatīha śuddhiḥ samiddhavahnau patane 'pi devāḥ // NarP_2,35.58 //

"hatyāyutaṃ bhartṛvadho nirarthakametatsamaṃ vipravaraiḥ purākṛtam /

na cāpi cāsyā bhavatīha śuddhiḥ samidbhavahnau patane 'pi devāḥ" // NarP_2,35.59 //

vimoyitvā vacanaiḥ sudhāmayairukmāṅgadaṃ dharmaṃvibhūṣaṇaṃ ca /

priyāyutaṃ mokṣapadaṃ nihatya cakāra bhūmiṃ nṛpavarjitāṃ ca // NarP_2,35.59 //

na cāpi vāso narakeṣu devā asyāḥ sthitiḥ kka tridive 'lpabuddheḥ /

na cāpi rājño nikaṭe ca devā nāpyetu viṣṇoḥ padamavyayaṃ yat // NarP_2,35.60 //

na lokavādena vidūṣitāyā lokeṣu kutrāpi bhavecca vāsaḥ /

dhirajīvanaṃ kargmavigarhitāyā devāḥ sadā pāpasamāratāyāḥ // NarP_2,35.61 //

patiṃ hatvā sutaṃ hatvā sapatnīṃ jananīsamām /

hatvā dharāṃ samastāṃ vā kāṃ gatiṃ yāsyate surāḥ // NarP_2,35.62 //

iyaṃ pāpatarā devā dharmavidhvaṃsinī hareḥ /

sarvadāpyanayā proktaṃ bhujyatāṃ harivāsare // NarP_2,35.63 //

prāṇasaṃvarddhanārthāya teṣāmevāpyadhogatiḥ /

bhujyatāṃ vāsare viṣṇorhanyatāṃ gaurdvijānvitā // NarP_2,35.64 //

apeyaṃ pīyatā muktvā kathaṃ vāsaṃ labheddivi /

etadajñānināṃ proktaṃ jñānanāṃ tu na nirṇayaḥ // NarP_2,35.65 //

ajñānāvdyāhṛte vākye bhujyatāṃ harivāsare /

tasyāpi śuddhirgaditā prāṇāyāmaśatena hi // NarP_2,35.66 //

athavāpyupavāsena ekādaśyā divaukasaḥ /

ṛkṣeṇa saṃyutāyāstu jyeṣṭhakuṇḍāplavena vā // NarP_2,35.67 //

śaukarasparśanā dvāpi naro devārcanena vā /

vyāhṛte kathitaṃ vipraiḥ seyamadya suniṣṭhurā // NarP_2,35.68 //

bhojane pāpaniratā dine viṣṇordurāsade /

bharturvākyaṃ vyapohyaiva ghātayitvā sutaṃ priyam // NarP_2,35.69 //

vākyajñaṃ vākyanirataṃ mātṝṇāṃ tu hite ratam /

viṣṇudharmapraloptrīyaṃ bahupāpasamanvitā // NarP_2,35.70 //

naiṣā spṛśyāsti deveśāḥ kathamasyā varapradāḥ /

bhavanto nyāyayukteṣu dharmayukteṣu tatparāḥ // NarP_2,35.71 //

pālanaṃ pāpayuktasya na kurvanti divaukasaḥ /

dharmādhārāḥ smṛtā devā dharmo vedesamāsthitaḥ // NarP_2,35.72 //

vedaiḥ śuśrūṣaṇaṃ bhartuḥ strīṇāṃ dharmaḥ prakīrtitaḥ /

yadbravīti patiḥ kiñcittatkāryamāviśaṅkayā // NarP_2,35.73 //

śuklaṃ śuklamiti brūyātkṛṣṇaṃ kṛṣṇeti cāmarāḥ /

śuśrūṣā sā hi vijñeyā na śuśrūṣā hi sevanam // NarP_2,35.74 //

bharturājñā hatā devā ātmājñāsthāpanecchayā /
tasmātpāpā na saṃdeho mohinī sarvayoṣitām /
satyasya sādhanārthāya śapathairyantrito nṛpaḥ // NarP_2,35.75 //

uvāca vividhaṃ vākyaṃ sā naicchatputraghātinī /

tena mokṣaṃ gato rājā pāpamasyāṃ visṛjya ca // NarP_2,35.76 //

seyaṃ pāpaśarīrā hi hatyāyutasamanvitā // NarP_2,35.77 //

dātāraṃ sarvadānānāṃ brahmaṇyaṃ haridaivatam /

prajārañjanaśīlaṃ ca harivāsarasevinam // NarP_2,35.78 //

paradāreṣu niḥsnehaṃ viṣaye vigataspṛham /

parārthatyaktakāmaṃ ca sadā makhaniṣeviṇam // NarP_2,35.79 //

sadaiva duṣṭadamane vartamānaṃ dharātale /

vyasanaiḥ saptabhirghorairanākrāntaṃ mahīpatim // NarP_2,35.80 //

saṃnirasya durācārā varayogyā kathaṃ bhavet /

yo 'syāḥ pakṣetu varteta devo vā dānavo 'pi vā // NarP_2,35.81 //

taṃ cāpi bhasmasātkuryāṃ kṣaṇena surasattamāḥ /

mohinyā rakṣaṇe yastu prayatnaṃ kurute surāḥ // NarP_2,35.82 //

tasya tajjāyate pāpaṃ yanmohinyāṃ vyavasthitam // NarP_2,35.83 //

sa evamuktvā nṛpate dvijendraḥ saṃgṛhya pāṇau salilaṃ ca tīvram /

krodhena saṃvīkṣya vidhiprasūtāṃ cikṣepa tanmūrghnyanalaprakāśam // NarP_2,35.84 //

nikṣiptamātre salile mahīpa sadyaḥ prajajvāla ca taccharīram /

saṃpaśyatāṃ nākanivāsināṃ tu tṛṇyā yathā vahniśikhāvalīḍhā // NarP_2,35.85 //

kopaṃ vibho saṃhara saṃhareti yāvadgiraḥ khe marutāṃ babhūvuḥ /

tāvatsa vahnirdvijavākyamṛṣṭo bhasmāvaśeṣāṃ pramadāṃ cakāra // NarP_2,35.86 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinī carite śāpaprāptirnāma pañcatriṃśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
mohinī mohamutsṛjya gatā vibudhamandiram /
bhartsitā devadūtena sthitiste 'tra na pāpinī // NarP_2,36.1 //

pāpaśīle sudurmedhe bhartṛnindāparāyaṇe /

harivāsaralopinyāṃ vāsaste na triviṣṭape // NarP_2,36.2 //

dharmato vimukhānāṃ ca narake vāsa iṣyate /

evamuktvā tu tāṃ vāyuḥ krūraṃ vacanapadbhutam // NarP_2,36.3 //

tāḍayitvā ca daṇḍena prerayāmāsa yātanām /

evaṃ saṃtāḍitā rājan devadūtena mohinī // NarP_2,36.4 //

brahmadaṇḍaparābhūtā saṃprāptā narakaṃ nṛpa /

tatra dharmājñayā sā tu dūtaiḥ saṃtāḍitā ciram // NarP_2,36.5 //

sarveṣu kramaśo gatvā narakeṣu nipātitā /

pāpe dharmāṅgadaḥ putro ghātitaḥ patipāṇinā // NarP_2,36.6 //

tvayā yatastato bhuṅkṣva kṛtakarmaphalaṃ tviha /

prajāhitaṃ sthiraprajñaṃ mahendravaruṇopamam // NarP_2,36.7 //

saptadvīpādhipaṃ putraṃ hatvedṛkphalabhoginī /

prākṛtasyāpi putrasya hiṃsāyāṃ brahmahā bhavet // NarP_2,36.8 //

kiṃ punarddharmayuktasya pāpe dharmāṅgadasya ca /

evaṃ nirbhatsitā dūtairyamasya nṛpasattama // NarP_2,36.9 //

bubhuje yātanāḥ sarvāḥ kramaśaḥ śamanoditāḥ /

brahmadaṇḍahatāyāstu dehasparśena yātanāḥ // NarP_2,36.10 //

jvalitāṅgā babhūvustā dhāraṇāya na tu kṣamāḥ /

tataste narakā rājan dharmarājamupāgatāḥ // NarP_2,36.11 //

procuḥ prāñjalayo bhītāstadaṅgasparśapīḍitāḥ /

devadeva jagannātha dharmarāja dayāṃ kuru // NarP_2,36.12 //

imāṃ niḥsārayāśu tvaṃ yātanābhyaḥ sukhāya naḥ /

yasyāḥ sparśanato nātha bhasmabhūtāḥ kṣaṇādaho // NarP_2,36.13 //

bhaviṣyāmastatastvenāṃ narakebhyo vivāsaya /

tacchrutvā vacanaṃ teṣāṃ dharmarājo 'tivismitaḥ // NarP_2,36.14 //

dūtānsvānpratyuvāceyaṃ niḥsāryā mama mandirāt /

yo brahmadaṇḍanirdagdhaḥ pumān strī vā ca taskaraḥ // NarP_2,36.15 //

tasya pāpasya saṃsparśaṃ necchati yātanā mama /

tasmādimāṃ mahāpāpāṃ bharturvacanalopinīm // NarP_2,36.16 //

putraghnīṃ dharmahantrīṃ ca brahmadaṇḍahatāmapi /

niḥsārayata me bāpi deho jvalati darśaṃnāt // NarP_2,36.17 //

ityuktāste tadā dūtā dharmarājena bhūpate /

praharanto 'straśastraiśca bahiścakruryamakṣayāt // NarP_2,36.18 //

tataḥ sā duḥkhitā rājan mohinī mohasaṃyutā /

pātālaṃ prayayau tatra pātālasthairnivāritā // NarP_2,36.19 //

tatastu vrīḍitātyarthaḥ mohinī brahmaṇaḥ sutā /

janakasyāntikaṃ gatvā duḥkhaṃ svaṃ saṃnyavedayat // NarP_2,36.20 //

tāta tannāsti me sthānaṃ trailokye sacarā care /

yatra yatra tu gacchāmi tatra tatra kṣipanti mām // NarP_2,36.21 //

ahaṃ nirvāsitā lokairghātayitvāyudhairdṛḍham /

bhavadājñāṃ samādāya gatā rukmavibhūṣaṇam // NarP_2,36.22 //

mayā vyavasitaṃ cedaṃ sarvalokavigarhitam /

kleśayitvā tu bhartāraṃ putraṃ hatvā varāsinā // NarP_2,36.23 //

saṃdhyāvalīṃ kṣobhayitvā pitaḥ prāptā daśā mimām /

na gatirvidyate deva pāpāyā mama sāṃpratam // NarP_2,36.24 //

viśeṣāddvijaśāpena jātāhaṃ duḥkhabhāginī /

vipravākyahatānā ca dagdhānāṃ citrabhānunā // NarP_2,36.25 //

divākīrtihatānāṃ ca bhakṣitānāṃ mṛgādibhiḥ /

śatahradāvipannānāṃ muktidā svarṇadī pitaḥ // NarP_2,36.26 //

yadi tvaṃ tridaśaiḥ sārddhaṃ vipraṃ taṃ śāpadāyinam /

prasādayasi matprītyā tarhi me vihitā gatiḥ // NarP_2,36.27 //

tāṃ tathāvādinīṃ rājan brahmā lokapitāmahaḥ /

śivendradharmasūryāgnideveśairmunibhiryutaḥ // NarP_2,36.28 //

mohinīmagrataḥ kṛtvā jagāma dvijasannidhau /

tatra gatvā mahīpāla brahmā devādibhirvṛtaḥ // NarP_2,36.29 //

mahatā gauraveṇāpi namaścakre svayaṃ vidhiḥ /

bhūpa rudrādidevaistu pūjyo mānyaḥ pitāmahaḥ // NarP_2,36.30 //

mohinīprītaye mugdhaḥ svayaṃ cakre namaskriyām /

kārye mahati saṃprāpte hyasādhye bhuvanatraye // NarP_2,36.31 //

na dūṣitaṃ bhavedbhūpa yaviṣṭhasyābhivādanam /

sa dvijo vedavedāṅgaparagastapasi sthitaḥ // NarP_2,36.32 //

saṃprekṣya lokakartāraṃ devaiḥ saha samāgatam /

samutthāya namaścakre brahmāṇaṃ tānmunīnsurān // NarP_2,36.33 //

vāsayāmāsa bhaktyā ca stutiṃ cakre 'bjajanmanaḥ /

tataḥ prasanno bhagavān lokakarttā jagadguruḥ // NarP_2,36.34 //

te dvijaṃ prārthayāmāsurmohinyarthe nṛpārcitam /

tāta vipra sadācāra paralokopakāraka // NarP_2,36.35 //

kṛpāṃ kuru kṛpāsiṃdho mohinīgatido bhava /

mayā saṃpreṣitā brahman rukmāṅgadavimohane // NarP_2,36.36 //

sutā me yamalokaṃ tu śūnyaṃ dṛṣṭvā ca mānada /

vaikuṇṭhaṃ saṃkulaṃ prekṣya lokaiḥ sarvairni rākulaiḥ // NarP_2,36.37 //

manasotpāditā devī devānāṃ hitakāriṇī /

niśāmaya dharādeva yadbravīmi tavāgrataḥ // NarP_2,36.38 //

gatiṃ dharmasyātisūkṣmāṃ lokakalyāṇakāriṇīm /

anayā nikaṣāśyāṅgyā parīkṣya svarṇabhūṣaṇaḥ // NarP_2,36.39 //

sadāraḥ sasuto brahmanprāpito harimandiram /

rājñāprahatayā bhaktyā harivāsarapālanāt // NarP_2,36.40 //

kṛtaṃ śūnyaṃ yamasthānaṃ lipimārjanakarmaṇā /

devāpakāro viprarṣe na kṣamo bāhujanmanā // NarP_2,36.41 //

bhūsurāṇāṃ viśeṣeṇaṃ yātāste tatsahāyakāḥ // NarP_2,36.42 //

na prāpyate sāṅghyavidā tu yacca nāṣṭāṅgayogena tu bhaktigamyam /

tatprāpitaṃ bhūsura bhūpabharturnijasya putrasya tathā sapatnyāḥ // NarP_2,36.43 //

yatpuṇyaśīlasya nṛpasya bhūpaśiromaṇerācaritaṃ pratīpam /

tatpāpavegena babhūva vidrutā bhasmāvaśeṣā tava śāpadagdhā // NarP_2,36.44 //

devārthameṣā bhavavarddhanārthaṃ nṛpopakārāya ca saṃpravṛttā /

na svārthakāmā labhate 'vamānaṃ kathaṃ dvijāto 'pakṛtiṃ kṣamasva // NarP_2,36.45 //

dayāṃ kuruṣva praśamaṃ bhajasva piṣṭasya peṣo nahi nītiyuktaḥ /
śāpapradānenanipātiteyaṃ kuru prasādaṃ gatido bhavatvam /
yasminkṛte brāhmaṇa mohinīyaṃ buddhiṃ tyajetkrūratarāṃ tvayījye // NarP_2,36.46 //

sa evamuktaḥ kamalāsanena vimṛśya buddhyā visasarja kopam /

uvāca devaṃ tridaśādhināthaṃ vimohinīdehakṛtaṃ dvijendraḥ // NarP_2,36.47 //

bahupāpayutā deva mohinī tanayā tava /

na lokeṣu sthitistasmātprāṇibhiḥ saṃkuleṣu ca // NarP_2,36.48 //

mayā vimṛśya suciraṃ moddinyarthaṃ vicintitam /

taddāsyami tava prītyā tvaṃ hi pūjyataro mama // NarP_2,36.49 //

yathā tava vacaḥ satyaṃ mama cāpi sureśvara /

devakāryaṃ ca bhavitā mohinīkṛtatyameva ca // NarP_2,36.50 //

yannākrāntaṃ hi bhūtaughaistatsthāne mohinīsthitiḥ /

jaṅgamājaṅgamairbhūmirvyāptā dvīpavatī sadā // NarP_2,36.51 //

talāni cāpi daityādyairākāśaḥ pakṣipūrvakaiḥ /

nākaḥ sukṛtibhirjīvairnarakāḥ pāpakarmabhiḥ // NarP_2,36.52 //

jhaṣādyaiḥ sāgarā vyāptā naiṣvaspṛṣyāsthitistataḥ /

tato brahmā suraiḥ sarvaiḥ saṃmantrya nṛpasattama // NarP_2,36.53 //

uvāca mohinīṃ devīṃ nāsti sthānaṃ tava kvacit /

tacchrutvā mohinī vākyaṃ piturājñāvidhāyinī // NarP_2,36.54 //

uvāca praṇatā sarvān harivāsaranāśinī /

purodhasā sametāno devānāṃ lokasākṣiṇām // NarP_2,36.55 //

bhavatāṃ tridaśaśreṣṭhā eṣa baddho mayāñjaliḥ /

praṇipātaśatenāpi prasannena hṛdā surāḥ // NarP_2,36.56 //

dātavyaṃ yācitaṃ maṃhyaṃ sarveṣāṃ prītikārakam /

ekādaśyāḥ prabhāveṇa sarveṣāṃ pāpināṃ gatiḥ // NarP_2,36.57 //

sādhyate tāṃ suraśreṣṭhā vardhituṃ me prayojanam /

patiḥ sapatnī putraśca mayā vaikuṇṭhagāḥ kṛtāḥ // NarP_2,36.58 //

bhūrloke vidhavādyāhaṃ vartāmi bhavatāṃ kṛte /

yathā haridinaṃ duṣṭaṃ jāyate mama mānadāḥ // NarP_2,36.59 //

etatprayāce dadata svārthārthaṃ taddhi nānyathā // NarP_2,36.60 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite ṣaṭtriṃśattamo 'dhyāyaḥ

mohinyuvāca
ekādaśīsamaṃ devāḥ pāvanaṃ nāparaṃ bhavet /
yayā pūtā mahāpāpā gacchanti harimandiram // NarP_2,37.1 //

tatsamīpe mama sthānaṃ yuktaṃ bhāti vicāryatām /
devā ūcuḥ
vedho niśīthe devānāmupakārāya mohinī // NarP_2,37.2 //

sūryodaye surāṇāṃ ca hariṇā parikalpitaḥ /

pāraṇaṃ ca trayodaśyāmupavāsavināśanam // NarP_2,37.3 //

mahādvādaśikā hyaṣṭau yāḥ smṛtā vaiṣṇavāgame /

tāstu hyekādaśībhinnā upoṣyante ca vaiṣṇavaiḥ // NarP_2,37.4 //

ekādaśīvrataṃ bhinnaṃ vaiṣṇavānāṃ mahātmanām /

nityaṃ pakṣadvaye proktaṃ vidhinā tridinātmake // NarP_2,37.5 //

sāyaṃ prātastyajedbhuktiṃ kramātpūrvāparāhṇayoḥ /
ekādaśī yadā bhinnā upoṣyā hi pare 'hani /
dvādaśyāṃ hi vrataṃ kāryaṃ niraṃbu samupoṣaṇam // NarP_2,37.6 //

laṅghane tvasamarthānāṃ jalaṃ śākaṃ phalaṃ payaḥ /

naivedyaṃ vā hareḥ proktaṃ svāhārātpādasaṃmitam // NarP_2,37.7 //

svātī sūryodaye viddho tyajantyakādaśīṃ sati /

niṣkāmā madhyarātre ca viddhāṃ muñcanti yāmyayā // NarP_2,37.8 //

sarveṣvapi tu lokeṣu viditā daśamī tithiḥ /

yamasya tasyāḥ prānti tu sthitiḥ kāryā tvayānaghe // NarP_2,37.9 //

etena devakāryaṃ ca siddhaṃ bhavati śobhane /

sūryenducārā tithyāstu daśamyāḥ prāntagāminī // NarP_2,37.10 //

bhuvi tīrthāni caiva tvaṃ svāghanāśāya saṃcara /

aruṇodayamārabhya yāvatsūryodayo bhavet // NarP_2,37.11 //

tadantastvaṃ vrate prāptā labhasvaikādaśīphalam /

yaḥ kaścitkurute viddhaṃ tvayā hyekādaśīvratam // NarP_2,37.12 //

sa tīpakārakastubhyaṃ bhaviṣyati surapriye /

muhūrtadvayamātraṃ tu jñeyaṃ cātrāruṇodayam // NarP_2,37.13 //

mūhūrtāḥ pañcadaśa ca smṛtā rātrerdinasya ca /

jñeyāste hrasvadīrghatve trairāśika vidhānataḥ // NarP_2,37.14 //

trayodaśānmuhūrtānttu rātrairūrddhvā samāgatā /

sabdhvopavāsināṃ puṇyaṃ svasthā bhava śucismite // NarP_2,37.15 //

yamasaṃsthāpanārthāya vaikuṇṭhadhvaṃsanāya ca /

pākhaṇḍānāṃ vivṛddhyarthaṃ pāpasaṃcanāya ca // NarP_2,37.16 //

dattaṃ te mohini sthānaṃ pratyūṣasamayāṅkitam // NarP_2,37.17 //

viddhaṃ tvayaikādaśikāvrataṃ ye kurvanti kartāra iha prayatnāt /

teṣāṃ bhavedyatsukṛtaṃ śubhe phalaṃ bhuṅkṣva prasannā bhava bhūsure tvam // NarP_2,37.18 //

evaṃ pradiṣṭā kamalāsanādyaiḥ sā mohinī hṛṣṭatarā babhūva /

mene kṛtārthaṃ nijajīvitaṃ ca svapāpatīrthābhiniṣevaṇena // NarP_2,37.19 //

saṃsādhitaṃ kāryamidaṃ surāṇāṃ bhasmāvaśeṣaṃ hi gate 'pi dehe /

caitanyamātre pavanātmake 'smin saṃmārjito bhūpakṛtastu panthāḥ // NarP_2,37.20 //

nītaṃ mayā cātmakṛtaṃ hi vākyaṃ prahṛṣṭayā vai yadudāhṛtaṃ hi /

evaṃ vimṛśya kṣiptipālade vānpraṇamya hṛṣṭā ca purodhasaṃ svam // NarP_2,37.21 //

prānte sthitā sūryavihīnasaṃjñe kāle daśamyā janamohanāya /

kṛcchrāntarūpā ca dinaṃ ca bhuṅkte prakṛṣṭarūpā narakāya nṝṇām // NarP_2,37.22 //

prāntasthitāṃ tāṃ ravijo nirīkṣya prahṛṣṭavaktro vacanaṃ jagāda /
tvayā pratiṣṭhā mama cārunetre kṛtātra loke punareva samyak /
vibhodito rukmavibhūṣaṇasya mattebhasaṃsthaḥ paṭahaḥ sughaiṣaḥ // NarP_2,37.23 //

dṛṣṭe kārye janaḥ sarvaḥ pratyayaṃ kurute tviti // NarP_2,37.24 //

sūryodaya spṛṣā hyeṣā daśamī garhitā sadā /

aspṛṣṭamudayaṃ nṝṇāṃ mohanāya bhaviṣyati // NarP_2,37.25 //

vihāya tāṃ yatpriyayogabhuktiṃ pādasthitā sāpi hyadṛṣyarūpā /

satyaṃ hi te nāma viśālanetre yanmohinītyeva jano bravīti // NarP_2,37.26 //

vimohayitvā hi janaṃ samastaṃ paṭe madīye likhitaṃ karoṣi /

ityeva muktvā tanayo vivasvataḥ praṇamya tāṃ brahmasutāṃ prahṛṣṭaḥ // NarP_2,37.27 //

jagāma devaiḥ saha nākalokaṃ kare gṛhītvā lipilekhitāram /

gateṣu deveṣu vimohinī sā brahmāṇamāsādya surāsureśam // NarP_2,37.28 //

vijñāpayāmāsa pitaḥ purodhā mamāyamatyugrataraśca kopāt /

dagdhaṃ śarīraṃ mama lokanātha punaḥ prapatsye 'tha tathā kuruṣva // NarP_2,37.29 //

vimohitaṃ caiva jaganmayedaṃ prānte samāsthāya yamasya tithyāḥ /

jito hi rājñā śamanaḥ purādya kṛto jayī tāta tava prabhāvāt // NarP_2,37.30 //

tava kṛtyamidaṃ tāta yatpunardehadhāriṇī /

bhūyāmahaṃ jagannātha brahmaṇaṃ sāṃtyayasva bhoḥ // NarP_2,37.31 //

tacchrutvā mohinīvākyaṃ brahmā lokavidhānakṛt /

brāhmaṇaṃ sāṃtvayāmāsa punareva sutākṛte // NarP_2,37.32 //

vaso tāta nibodhedaṃ yadbravīmi hitāvaham /

tava cāsyā mahābhāga sarvalokahitāya ca // NarP_2,37.33 //

tvayeyaṃ mohinī kopātkṛtā bhasmāvaśeṣitā /

punaḥ śarīraṃ yāceta tadājñāṃ dehi mānada // NarP_2,37.34 //

matputrī tava yājyeyaṃ durgatiṃ tāta gacchati /

tvayā mayā ca sapālyā kṛtakāryā tapasvinī // NarP_2,37.35 //

yadi tvaṃ śuddhabhāvena māṃ jñāpayasi mānada /

tāto 'hamasyā bhūyo 'pi dehamutpādayāmyaham // NarP_2,37.36 //

kintu viṣṇudinasyaiṣā vairiṇī pāpakāriṇī /

yathā śuddhyeti viprendra tathaivāśu vidhīyatām // NarP_2,37.37 //

tacchrutvā vacanaṃ tasya brahmaṇaḥ sa purohitaḥ /

yājyāyā dehayogārthamādideśa mudānvitaḥ // NarP_2,37.38 //

vipravākyaṃ samākarṇya brahmā lokapitamahaḥ /

kamaṇḍalujalenaukṣanmohinyā dehabhasma tat // NarP_2,37.39 //

samukṣite brahmaṇā lokakartrā sā mohinī dehayutā babhūva /

praṇamya tātaṃ ca vasoḥ purodhaso jagrāha pādau vinayena natvā // NarP_2,37.40 //

tato vasuryājaka eva rājño mudānvito yājyanitaṃbinīṃ tām /

vimohinīṃ svāmisutoñjjhitāṃ ca jagāda vākyaṃ vidutāmavīrām // NarP_2,37.41 //

vasuruvāca
krodhastyakto mayā devi brahmaṇo vacanādatha /
gatiṃ te kārayiṣyāmi tīrthasnānādikarmaṇā // NarP_2,37.42 //

ityuktvā mohinīṃ vipro brahmāṇāṃ jagatāṃ patim /

visasarja namaskṛtya mohinīpitaraṃ mudā // NarP_2,37.43 //

mohinyā vasunā caiva prītyā brahmā visarjitaḥ /

jagāma lokaṃ tamasaḥ paramavyaktavartmanā // NarP_2,37.44 //

sa vasurbrāhmaṇaśreṣṭho rukmāṅgadapurohitaḥ /

mohinīṃ samanugrāhyāṃ matvā hṛdi vicārayan // NarP_2,37.45 //

muhūrttaṃ dhyānamāpanno bubudhe kāraṇaṃ gateḥ // NarP_2,37.46 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite saptatriṃśo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭaṃ uvāca
sa vasurnṛpaśārdūla mohinīṃ yājyakāminīm /
uvāca ślakṣṇayā vācā sarvalokahite rataḥ // NarP_2,38.1 //

vasuruvāca
śṛṇu mohinī vakṣyāmi tīrthānāṃ lakṣaṇaṃ pṛthak /
yena vijñātamātreṇa pāpināṃ gatiruttamā // NarP_2,38.2 //

sarveṣāmapi tīrthānāṃ śreṣṭhā gaṃmā dharātale /

na tasyā sadṛśaṃ kiñcidvidyate pāpanāśanam // NarP_2,38.3 //

tacchrutvā vacanaṃ tasya vasoḥ svasya purodhasaḥ /

praṇatā mohinī prāha gaṅgāsnānakṛtādarā // NarP_2,38.4 //

mohinyuvāca
bhagavanvāḍavaśreṣṭha gaṅgāmāhātmyamuttamam /
sarveṣāṃ ca purāṇānāṃ saṃmataṃ vada sāṃpratam // NarP_2,38.5 //

śrutvā māhātmyamatulaṃ gaṅgāyāḥ pāpanāśanam /

paścātpāpavināśinyāṃ snātuṃ yāsye tvayā saha // NarP_2,38.6 //

tacchrutvā mohinīvākyaṃ vasuḥ sarvapurāṇavit /

māhātmyaṃ kathayāmāsa gaṅgāyāḥ pāpanāśanam // NarP_2,38.7 //

vasuruvāca
te deśāste janapadāste śailā ste 'pi cāśramāḥ /
yeṣāṃ bhāgīrathī puṇyā samīpe vartate sadā // NarP_2,38.8 //

tapasā brahmacaryeṇa yajñaistyāgena vā punaḥ /

tāṃ gatiṃ na labhejjanturgaṅgāṃ saṃsevya yāṃ labhet // NarP_2,38.9 //

pūrve vayasi pāpāni kṛtvā karmāṇi ye narāḥ /

śeṣe gaṅgāṃ niṣevante te 'pi yānti parāṃ gatim // NarP_2,38.40 //

tiṣṭhedyugasahasraṃ tu pādenaikena yaḥ pumān /

māsamekaṃ tu gaṅgāyāṃ snātastulyaphalāvubhau // NarP_2,38.11 //

tiṣṭhetārvākchirā yastu yugānāmayutaṃ pumān /

tiṣṭhedyatheṣṭaṃ yaścāpi gaṅgāyāṃ sa viśiṣyate // NarP_2,38.12 //

bhūtānāmiha sarveṣāṃ duḥkhopahatacetasām /

gatimanveṣamāṇānāṃ na gaṅgāsadṛśī gatiḥ // NarP_2,38.13 //

prakṛṣṭaiḥ pātakair ghoraiḥ pāpinaḥ puruṣādhamān /

prasahya tārayedguṅgā gacchato niraye 'śucau // NarP_2,38.14 //

te samānāstu munibhirnūnaṃ devaiḥ savāsavaiḥ /

ye 'bhigacchanti satataṃ gaṅgāmabhimatāṃ suraiḥ // NarP_2,38.15 //

andhāñjaḍāndravyahīnāṃśca gaṅgā saṃpāvayedbṛhatī viśvarūpā /

devaiḥ seṃdrairmunibhirmānavaiśca niṣevitā sarvakālaṃ samṛddhye // NarP_2,38.16 //

pakṣādau kṛṣṇapakṣe tu bhūmau saṃnihitā bhavet /

yāvatpuṇyā hyamāvāsyā dināni daśa mohini // NarP_2,38.17 //

śuklapratipadādeśca dināni daśa saṃkhyayā /

pātāle sannidhānaṃ tu kurute svayameva hi // NarP_2,38.18 //

ārabhya śuklaikādaśyā dināni daśa yāni tu /

pañcamyaṃ tāni sā svarge bhavetsannihitā sadā // NarP_2,38.19 //

kṛte tu sarvatīrthāni tretāyāṃ puṣkaraṃ param /

dvāpare tu kurukṣetraṃ kalau gaṅgā viśiṣyate // NarP_2,38.20 //

kalau tu sarvatīrthāni svaṃ svaṃ vīryaṃ svabhāvataḥ /

gaṅgāyāṃ pratimuñcanti sā tu devī na kutracit // NarP_2,38.21 //

gaṅgāṃbhaḥ kaṇadigdhasya vāyoḥ saṃsparśanādapi /

pāpaśīlā api narāḥ parāṃ gatimavāpnuyuḥ // NarP_2,38.22 //

yo 'sau sarvagato viṣṇuścitsvarūpī janārdanaḥ /

sa eva dravarūpeṇa gaṅgāṃbho nātra saṃśayaḥ // NarP_2,38.23 //

brahmahā guruḍā goghnaḥ steyī ca gurutalpagaḥ /

gaṅgāṃbhasā ca pūyante nātra kāryā vicāraṇā // NarP_2,38.24 //

kṣetrasthamṛddhṛtaṃ vāpi śītamuṣṇamathāpi vā /

gāṅgeyaṃ tu harettoyaṃ pāpamāmaraṇāntikam // NarP_2,38.25 //

varjyaṃ paryuṣitaṃ toyaṃ varjyaṃ puryuṣitaṃ dalam /

na varjyaṃ jāhnavītoyaṃ na varjyaṃ tulasīdalam // NarP_2,38.26 //

meroḥ suvarṇasya ca sarvaratnaiḥ saṃkhyopalānāmudakasya vāpi /

gaṅgājalānāṃ na tu śaktirasti vaktuṃ guṇākhyāparimāṇamatra // NarP_2,38.27 //

tīrthayātrāvidhiṃ kṛtsnamakurvāṇo 'pi yo naraḥ /

gaṅgātoyasya māhātmyātso 'pyatra phalabhāgbhavet // NarP_2,38.28 //

cintāmaṇiguṇāccāpi gaṅgāyāstoyabindavaḥ /

viśiṣṭā yatprayacchanti bhaktebhyo vāñchitaṃ phalam // NarP_2,38.29 //

gaṇḍūṣamātrato bhaktyā sakūdgaṅgāṃbhasā naraḥ /

kāmadhenu stanodbhūtānbhuṅkte divyarasāndivi // NarP_2,38.30 //

śālagrāmaśilāyāṃ yastu gaṅgājalaṃ kṣipet /

apahatya tamastīvraṃ bhāti sūryo yathodaye // NarP_2,38.31 //

manovākkāyajairgrastaḥ pāpairbahuvidhairapi /

vīkṣya gaṅgāṃ bhavetpūtaḥ puruṣo nātra saṃśayaḥ // NarP_2,38.32 //

gaṅgātoyābhiṣiktāṃ tu bhikṣāmaśnāti yaḥ sadā /

sarpavatkañcukaṃ muktvā pāpahīno bhavetsa vai // NarP_2,38.33 //

himavadvindhyasadṛśā rāśayaḥ pāpakarmaṇām /

gaṅgāṃbhasā vinaśyanti viṣṇubhaktyā yathāpadaḥ // NarP_2,38.34 //

praveśamātre gaṅgāyāṃ snānārthaṃ bhaktito nṛṇām /

brahmahatyādipāpāni hāhetyuktvā prayāntyalam // NarP_2,38.35 //

gaṅgātīre vasennityaṃ gaṅgātoyaṃ pibetsadā /

yaḥ pumānsa vimucyeta pātakaiḥ pūrvasaṃcitaiḥ // NarP_2,38.36 //

yo vai gaṅgāṃ samāśritya nityaṃ tiṣṭhati nirbhayaḥ /

sa eva devairmartyaiśca pūjanīyo maharṣibhiḥ // NarP_2,38.37 //

kimaṣṭāṅgena yogena kiṃ tapobhiḥ kimadhvaraiḥ /

vāsa eva hi gaṅgāyāṃ sarvato 'pi viśiṣyate // NarP_2,38.38 //

kiṃ yajñairbahubhirjāpyaiḥ kiṃ tapobhirdhanārpaṇaiḥ /

svargamokṣapradā gaṅgā sukhasevyā yataḥ sthitā // NarP_2,38.39 //

yajñairyamaiśca niyamairdānaiḥ saṃnyāsato 'pi vā /

na tatphalamavāproti gaṅgāṃ sevya yadāpnuyāt // NarP_2,38.40 //

prabhāse gosahastreṇa rāhugraste divākare /

yatphalaṃ labhate martyo gaṅgāyāṃ taddinena vai // NarP_2,38.41 //

anyopāyāṃśca yastyaktvā mīkṣakāmaḥ suniścitaḥ /

gaṅgātīre sukhaṃ tiṣṭhetsa vai mokṣasya bhājanam // NarP_2,38.42 //

vārāṇasyāṃ viśeṣaṇa gaṅgā sadyastu mokṣadā /

pratimāsaṃ caturdaśyāmaṣṭamyāṃ caiva sarvadā // NarP_2,38.43 //

gaṅgātīre nivāsaśca yāvajjīvaṃ ca siddhidaḥ /

kṛcchrāṇi sarvadā kṛtvā yatphalaṃ sukhamaśnute // NarP_2,38.44 //

sadā cāndrāyaṇaṃ caiva tallabhejjāhnavītaṭe /

gaṅgāsevāparasyeha divasārddhena yatphalam // NarP_2,38.45 //

na tacchakyaṃ brahmasute prāptuṃ kratuśatairapi /

sarvayajñatapodānayogasvādhyāyakarmabhiḥ // NarP_2,38.46 //

yatphalaṃ tallabhedbhaktyā gaṅgātīranivāsataḥ /

yatpuṇyaṃ satyavacanairnaiṣṭhikabrahmacāriṇām // NarP_2,38.47 //

yadagnihotriṇāṃ puṇyaṃ tattu gaṅgānivāsataḥ /

samātṛpitṛdārāṇāṃ kulakoṭimanantakam // NarP_2,38.48 //

gaṅgābhaktistārayate saṃsārārṇavato dhruvam /

saṃtoṣaḥ paramaiśvaryaṃ tattvajñānaṃ sukhātmanām // NarP_2,38.49 //

vinayācārasaṃpattirgaṅgābhaktasya jāyate /

kṛtakṛtyo bhavenmartyo gaṅgāṃ prāpyaiva kevalam // NarP_2,38.50 //

tadbhaktastatparaśca syānmṛto vāpi na saṃśayaḥ /

bhaktyā tajjalasaṃsparśī tajjalaṃ pibate ca yaḥ // NarP_2,38.51 //

anāyāsena hi naro mokṣo pāyaṃ sa vindati /

dīkṣitaḥ sarvayajñeṣu somapānaṃ dine dine // NarP_2,38.52 //

sarvāṇi yaṃṣāṃ gaṅgāyāstoyaiḥ kṛtyāni sarvadā /

dehaṃ tyaktvā narāste tu modante śivasannidhau // NarP_2,38.53 //

devāḥ somārkasaṃsthāni yathā śakrādayo mukhaiḥ /

amṛtānyupabhuñjanti tathā gaṅgājalaṃ narāḥ // NarP_2,38.54 //

kanyādānaiśca vidhivadbhūmidānaiśca bhaktitaḥ /

annadānaiśca godānaiḥ svarṇadānādibhistathā // NarP_2,38.55 //

rathāśvagajadānaiśca yatpuṇyaṃ parikīrtitam /

tataḥ śataguṇaṃ puṇyaṃ gaṅgāṃbhaśculukāśanāt // NarP_2,38.56 //

cāndrāyaṇasahasrāṇāṃ yatphalaṃ parikīrtitam /

tato 'dhikaphalaṃ gaṅgātoyapānādavāpyate // NarP_2,38.57 //

gaṇḍūṣamātrapāne tu aśvamedhaphalaṃ labhet /

svacchandaṃ yaḥ pibedaṃbhastasya muktiḥ kare sthitā // NarP_2,38.58 //

tribhiḥ sārasvataṃ toyaṃ saptabhistvatha yāmunam /

nārmadaṃ daśabhirmāsairgāṅgaṃ varṣeṇa jīryati // NarP_2,38.59 //

śāstreṇākṛtatoyānāṃ mṛtānāṃ kvāpi dehanām /

taduttaraphalāvāptirgaṅgāyāmasthiyogataḥ // NarP_2,38.60 //

cāndrāyaṇasahasraṃ tu yaścaretkāyaśodhanam /

yaḥ pibettu yatheṣṭhaṃ hi gaṅgāmbhaḥ sa viśiṣyate // NarP_2,38.61 //

gaṅgāṃ paśyati yaḥ stauti snāti bhaktyā pibejjalam /

sa svargaṃ jñānamamalaṃ yogaṃ mokṣaṃ ca vindati // NarP_2,38.62 //

yastu sūryyāṃśuniṣṭaptaṃ gāṅgeyaṃ pibate jalam /

gomūtrayāvakāhārādgāṅgapānaṃ viśiṣyate // NarP_2,38.63 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīvasusaṃvāde gaṅgāmāhātmyavarṇanaṃ nāmāṣṭatriṃśattamo 'dhyāyaḥ

vasuruvāca
śṛṇu mohini vakṣyāmi gaṅgāyā darśane phalam /
yaduktaṃ hi purāṇeṣu munibhistattvadarśibhiḥ // NarP_2,39.1 //

bhavanti nirviṣāḥ sarpā yathā tārkṣyasya daśa nāt /

gaṅgāsaṃdarśanāttadvatsarvapāpaiḥ pramucyate // NarP_2,39.2 //

saptāvarān saptaparān pitṛṃstebhyaśca ye pare /

pumāṃstārayate gaṅgāṃ vīkṣya spṛṣṭvāvagāhya ca // NarP_2,39.3 //

darśanātsparśanātpānāttathā gaṅgeti kīrtanāt /

pumānpunāti puruṣāñchataśo 'tha sahasraśaḥ // NarP_2,39.4 //

jñānamaiśvaryamatulaṃ pratiṣṭhāyuryaśastathā /

śubhānāmāśramāṇāṃ ca gaṅgādarśanajaṃ phalam // NarP_2,39.5 //

sarvendriyāṇāṃ cāñcalyaṃ vyasanāni ca pātakam /

nirghṛṇatvaṃ ca naśyanti gaṅgādarśana mātrataḥ // NarP_2,39.6 //

parahiṃsā ca kauṭilyaṃ paradoṣādyavekṣaṇam /

dāṃbhikatvaṃ nṛṇāṃ gaṅgādarśanādeva naśyati // NarP_2,39.7 //

muhurmuhustathā paśyetspṛśedvāpi muhurmuhuḥ /

bhaktyā yadicchati naraḥ śāśvataṃ padamavyayam // NarP_2,39.8 //

vāpīkūpataḍāgādiprapāsatrādibhistathā /

anyatra yadbhavetpuṇyaṃ tadgaṅgādarśanādbhavet // NarP_2,39.9 //

yatphalaṃ jāyate puṃsāṃ darśane paramātmanaḥ /

tadbhavedeva gaṅgāyā darśanādbhaktibhāvataḥ // NarP_2,39.10 //

naimiṣe ca kurukṣetre narmadāyāṃ ca puṣkare /

snānātsaṃsparśanā sevya yatphalaṃ labhate naraḥ // NarP_2,39.11 //

tadgaṅgādarśanādeva kalau prāhurmaharṣayaḥ /

atha te smaraṇasyāpi gaṅgāyā bhūpabhāmini // NarP_2,39.12 //

pravakṣyāmi phalaṃ yattu purāṇeṣu prakīrtitam /

aśubhaiḥ karmabhiryuktānmajjamānānbhavārṇave // NarP_2,39.13 //

patato narake gaṅgā smṛtā dūrātsamuddharet /

yojanānāṃ sahasreṣu gaṅgāṃ smarati yo naraḥ // NarP_2,39.14 //

api duṣkṛtakarmā hi labhate paramāṃ gatim /

smaraṇādeva gaṅgāyāḥ pāpasaṃghātapañjaram // NarP_2,39.15 //

bhedaṃ sahasradhā yāti girirvajrahato yathā /

gacchaṃstiṣṭhansvapandhyāyañjāgradbhuñjan hasan rudan // NarP_2,39.16 //

yaḥ smaretsatataṃ gaṅgāṃ sa ca mucyeta bandhanāt /

sahasrayojanasthāśca gaṅgāṃ bhaktyā smaranti ye // NarP_2,39.17 //

gaṅgāgaṅgeti cākruśya mucyante te 'pi pātakāt /

ye ca smaranti vai gaṅgāṃ gaṅgābhaktiparāśca ye // NarP_2,39.18 //

te 'pyaśeṣairmahāpāpairmucyante nātra saṃśayaḥ /

bhavanāni vicitrāṇi vicitrābharaṇāḥ striyaḥ // NarP_2,39.19 //

ārogyaṃ vittrasaṃpattirgaṅgāsmaraṇañja phalam /

manasā saṃsmaredyastu gaṅgāṃ dūrasthito naraḥ // NarP_2,39.20 //

cāndrāyaṇasahasrasya sa phalaṃ labhate dhruvam /

gaṅgā gaṅgā japannāma yojanānāṃ śate sthitaḥ // NarP_2,39.21 //

mucyate sarvapāpebhyo viṣṇulokaṃ ca gacchati /

kīrtanānmucyate pāpāddarśanānmaṅgalaṃ labhet // NarP_2,39.22 //

avagāhya tathā pītvā punātyāsaptamaṃ kulam /

saptāvaparānparānsapta saptātha parataḥ parān // NarP_2,39.23 //

gaṅgā tārayate puṃsāṃ prasaṃgenāpi kīrtitā /

aśraddhayāpi gaṅgāyā yattu nāmānukīrtanam // NarP_2,39.24 //

karoti puṇyavāhinyāḥ so 'pi svargasya bhājanam /

sarvāvasthāṃ gato vāpi sarvadharmavivarjitaḥ // NarP_2,39.25 //

gaṅgāyāḥ kīrtanenaiva śubhāṃ gatimavāpnuyāt /

brahmahā guruhāgoghnaḥ spṛṣṭo vā sarvapātakaiḥ // NarP_2,39.26 //

gaṅgātoyaṃ naraḥ spṛṣṭvā mucyate sarvapātakaiḥ /

kadā drakṣyāmi tāṃ gaṅgāṃ kadā snānaṃ labhe hyaham // NarP_2,39.27 //

iti puṃsābhilaṣitā kulānāṃ tārayecchatam /

atha snānaphalaṃ devi gaṅgāyāḥ pravadāmi te // NarP_2,39.28 //

yacchrutvā sarvapāpebhyo mucyate nātra saṃśayaḥ /

snātasya gaṅgāsalile sadyaḥ pāpaṃ praṇaśyati // NarP_2,39.29 //

apūrvapuṇyaprāptiśca sadyo mohini jāyate /

snātānāṃ śucibhistoyairgāṅgeyaiḥ prayatātmanām // NarP_2,39.30 //

vyuṣṭirbhavati yā puṃsāṃ na sā kratuśatairapi /

apahatya tamastīvraṃ yathā bhātyudaye raviḥ // NarP_2,39.31 //

tathāpahatya pāpmānaṃ bhāti gaṅgājalokṣitaḥ /

ekenaivāpi vidhinā snānena nṛpasundari // NarP_2,39.32 //

aśvamedhaphalaṃ martyo gaṅgāyāṃ labhate dhruvam /

anekajanmasaṃbhūtaṃ puṃsaḥ pāpaṃ praṇaśyati // NarP_2,39.33 //

snānamātreṇa gaṅgāyāḥ sadyaḥ syātpuṇyabhājanam /

anyasthānakṛtaṃ pāpaṃ gaṅgātīre vinaśyati // NarP_2,39.34 //

gaṅgātīre kṛtaṃ pāpaṃ gaṅgāsnānena naśyati /

rātrau divā ca saṃdhyāyāṃ gaṅgāyāṃ tu prayatnataḥ // NarP_2,39.35 //

snātvāśvamedhajaṃ puṇyaṃ gṛhe 'pyuddhṛtatatajjalaiḥ /

sarvatīrtheṣu yatpuṇyaṃ sarveṣṭāyataneṣu ca // NarP_2,39.36 //

tatphalaṃ labhate martyo gaṅgāsnānānna saṃśayaḥ /

mahāpātakasaṃyukto yukto vā sarvapātakaiḥ // NarP_2,39.37 //

gaṅgāsnānena vidhivanmucyate sarvapātakaiḥ /

gaṅgā snānātparaṃ snānaṃ na bhūtaṃ na bhaviṣyati // NarP_2,39.38 //

viśeṣataḥ kaliyuge pāpaṃ harati jāhnavī /

nihatya kāmajāndoṣānkāyavākcittasaṃbhavān // NarP_2,39.39 //

gaṅgāsnānena bhaktyā tu modate divi devavat /

varṣaṃ snāti ca gaṅgāyāṃ yo naro bhaktisaṃyutaḥ // NarP_2,39.40 //

tasya syādvaiṣṇave loke sthitiḥ kalpaṃ na saṃśayaḥ /

āmṛtyuṃ snāti gaṅgāyāṃ yo naro nityameva ca // NarP_2,39.41 //

samastapāpanimuktaḥ samastakulasaṃyutaḥ /

samastabhogasaṃyukto viṣṇuloke mahīyate // NarP_2,39.42 //

parārddhadvitayaṃ yāvannātra kāryā vicāraṇā /

gaṅgāyāṃ snāti yo martyo nairantaryeṇa nityadā // NarP_2,39.43 //

jīvanmuktaḥ sa cātraiva mṛto viṣṇupadaṃ vrajet /

prātaḥsnānāddaśaguṇaṃ puṇyaṃ madhyandine smṛtam // NarP_2,39.44 //

sāyaṅkāle śataguṇamanantaṃ śivasannidhau /

kapilākoṭidānāddhi gaṅgāsnānaṃ viśiṣyate // NarP_2,39.45 //

kurukṣetrasamā gaṅgā yatra tatrāvagāhitā /

haridvāre prayāge ca siṃdhusaṃge phalādhikā // NarP_2,39.46 //

ye madīyāṃśusaṃtapte jale te snānti jāhnavi /

te bhitvā maṇḍalaṃ yānti mokṣaṃ ceti ravervacaḥ // NarP_2,39.47 //

yo gṛhe sve sthito 'pi tvāṃ snāne saṃkīrtayiṣyati /

so 'pi yāsyati nākaṃ vai ityāha varuṇaśca tām // NarP_2,39.48 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīcarite gaṅgāsnānamāhātmyaṃ nāmaikonacatvāriṃśo 'dhyāyaḥ

vasuruvāca
atha kālaviśeṣe tu gaṅgāsnānasya te phalam /
kīrtayiṣyāmi vāmoru sāvadhānā niśāmaya // NarP_2,40.1 //

nairantaryeṇa gaṅgāyā māghe snāti ca yo naraḥ /

saśakraloke suciraṃ kālaṃ tiṣṭhetsagotrajaḥ // NarP_2,40.2 //

tato brahmapuraṃ yāti kalpakoṭiśatāyutaiḥ /

nairantaryeṇa vidhivadgaṅgāyāṃ snāti yo naraḥ // NarP_2,40.3 //

ṣaṇmāsa mekakālāśī sakṛdevottarāyaṇe /

so 'pi viṣṇupadaṃ yāti kulānāṃ śatamuddharan // NarP_2,40.4 //

saṃkrāntiṣu tu sarvāsu snātvā gaṅgājale naraḥ /

vimānenārkavarṇena sa vrajedviṣṇumandiram // NarP_2,40.5 //

viṣuve 'yanasaṃkrāntau viśeṣātphalamīritam /

tapaḥsamaṃ kārtike 'pi gaṅgāsnāne phalaṃ viduḥ // NarP_2,40.6 //

meṣapraveśārkakāle kārtikyāṃ vāpi mohini /

māghasnānādhikaṃ prāhuḥ kamalāsanapūrvakāḥ // NarP_2,40.7 //

saṃvatsarasnānajanyaṃ phalamakṣayake tithau /

kārtike vāpi vaiśākhe iti prāha pitā tava // NarP_2,40.8 //

manvādau ca yugādau yatproktaṃ gaṅgājale phalam /

snānaina yājyavanite trimāsyāpi ca tatphalam // NarP_2,40.9 //

dvādaśyāṃ śravaṇarkṣe ca aṣṭabhyāṃ puṣyayogataḥ /

ārdrāyāṃ ca caturdaśyāṃ gaṅgāsnānaṃ sudurlabham // NarP_2,40.10 //

pūrṇimā mādhave puṇyā tathā kārtikamāghayoḥ /

amāvasyāstathaiteṣāṃ gaṅgāsnāne sudurlabhāḥ // NarP_2,40.11 //

kṛṣṇāṣṭamyāṃ sahasraṃ tu śataṃ syātsarvaparvasu /

amāyāṃ ca tathāṣṭamyāṃ māghāsitadale sati // NarP_2,40.12 //

ardhodayaṃ tadā parvakiñcinnyūnaṃ mahodayaḥ /

mahodaye śataguṇaṃ lakṣamarddhodaye smṛtam // NarP_2,40.13 //

snānaṃ gaṅgājale devi grahaṇāccandrasūryayoḥ /

māsatrayasnānaphalaṃ phālgunāṣāḍha māsayoḥ // NarP_2,40.14 //

janmarkṣe tu kṛte snāne gaṅgāyāṃ bhaktibhāvataḥ /

janmaprabhṛti pāpaṃ vai saṃcitaṃ hi vinaśyati // NarP_2,40.15 //

caturdaśyāṃ māghakṛṣṇe vyatīpātaśca durlabhaḥ /

kṛṣṇāṣṭamyāṃ viśeṣeṇa vaidhṛtirjāhnavījale // NarP_2,40.16 //

māghaṃ sakalamevāpi naro yo vidhipūrvakam /

aruṇodayake snāyī sa tu jātismaro bhavet // NarP_2,40.17 //

sarvaśāstrārthavijjñānī nīrogaśca bhavedbhruvam /

saṃkrāntyāṃ pakṣayorante grahaṇe candrasūryayoḥ // NarP_2,40.18 //

gaṅgāsnāto naraḥ kāmādbrahmaṇaḥ sadanaṃ labhet /

indorlakṣaguṇaṃ proktaṃ raverdaśaguṇaṃ tataḥ // NarP_2,40.19 //

gaṅgātīre tu saṃprāptā indoḥ koṭī raverdaśa /
vāruṇena samāyuktā madhau kṛṣṇā trayodaśī /
gaṅgāyāṃ yadi labhyeta sūryagrahaśataiḥ samā // NarP_2,40.20 //

jyeṣṭhe māsi kṣitisutadine śuklapakṣe daśamyāṃ haste śailādavataradasau jāhnavī martyalokam /

pāpānyasyāṃ harati hi tithau sā daśaiṣādyagaṅgā puṇyaṃ dadyādapi śataguṇaṃ vājimedhakratośca // NarP_2,40.21 //

mahāpātakasaṃghāni yāni pāpāni saṃti me /

govindadvādaśīṃ prāpya tāni me hana jāhnavi // NarP_2,40.22 //

maghāsaṃjñena ṛkṣeṇa candraḥ saṃpūrṇamaṇḍalaḥ /

guruṇā yāti saṃyogaṃ tanmahatvaṃ titheḥ smṛtam // NarP_2,40.23 //

gaṅgāyāṃ yadi labhyeta sūryagrahaśataiḥ samā /

atha deśaviśeṣeṇa snānasya phalamucyate // NarP_2,40.24 //

kurukṣetrāddaśaguṇā yatra tatrāvagāhitā /

kurukṣetrācchataguṇā yatra vindhyena saṃyutā // NarP_2,40.25 //

vindhyācchataguṇā proktā kāśīpuryāṃ tu jāhnavī /

sarvatra durlabhā gaṅgā triṣu sthāneṣu cādhikā // NarP_2,40.26 //

gaṅgādvāre prayāge ca gaṅgāsāgarasaṃgame /

eṣu snātā divaṃ yānti ye mṛtāste 'punarbhavāḥ // NarP_2,40.27 //

gaṅgādvāre kuśāvarte snāne puṇyaphalaṃ śṛṇu /

saptānāṃ rājasūyānāṃ phalaṃ syādaśvamedhayoḥ // NarP_2,40.28 //

uṣitvā tatra māsārddhaṃ ṣaṇṇāṃ viśvajitāṃ phalam /

daśāyutānāṃ tu gavāṃ dānapuṇyaṃ vidurbudhāḥ // NarP_2,40.29 //

sarottame 'tha govindaṃ rudraṃ kanakhale sthitam /

snātvā vāpyeṣu gaṅgāyāṃ puṇyamakṣayamāpnuyāt // NarP_2,40.30 //

tīrthaṃ ca saukaraṃ nāma mahāpuṇyaṃ śubhe śṛṇu /

yasminnāvirabhūtpūrvaṃ vārāhākṛtiracyutaḥ // NarP_2,40.31 //

śatasyāgnicitāṃ puṇyaṃ jyotiṣṭomadvayasya ca /

agniṣṭomasahasrasya phalamāpnoti mānavaḥ // NarP_2,40.32 //

tatraiva brahmaṇastīrthe jyotiṣṭomāyutasya ca /

aśvamedhatrayasyāpi snātaḥ puṇyaṃ labhennaraḥ // NarP_2,40.33 //

kubjākhyaṃ tīrthamanaghaṃ yatra ca vyādhayo 'khilāḥ /

naśyanti sarvajanmotthaṃ pātakaṃ cāpi mohini // NarP_2,40.34 //

atrānyatkāpilaṃ tīrthaṃ yatra snāto naraḥ śubhe /

kapilāṣṭāyutasyāpi dānatulyaphalaṃ labhet // NarP_2,40.35 //

gaṅgādvāre kuśāvarte bilvake nīlaparvate /

tīrthe kanakhale snātvā dhūtapāpo vrajeddivam // NarP_2,40.36 //

pavitrārthaṃ tatastīrthaṃ sarvatīrthottamottamam /

dvayorviśvajitostatra snānātpuṇyaṃ labhennaraḥ // NarP_2,40.37 //

veṇīrājyaṃ tatastīrthaṃ sarayūryatra gaṅgayā /

supuṇyayā mahāpuṇyā svasā svasreva saṃgatā // NarP_2,40.38 //

harerdakṣiṇapādābjakṣālanādamarāpagā /

vāmapādodbhavā vāpi sarayūrmānasaprasūḥ // NarP_2,40.39 //

tīrthe tatrārcayan rudraṃ viṣṇuṃ viṣṇutvamāpnuyāt /

pañcāśvamedhaphaladaṃ snānaṃ tatra prakīrtitam // NarP_2,40.40 //

tatastu gāṇḍavaṃ tīrthaṃ gaṇḍakī yatra saṃgatā /

gosahasrasya dānaṃ ca tatra snānaṃ samaṃ dvayam // NarP_2,40.41 //

rāmatīrthaṃ tataḥ puṇyaṃ vaikuṇṭhaṃ yatra sannidhau /

somatīrthaṃ tataḥ puṇyaṃ yatrāsau nakulo muniḥ // NarP_2,40.42 //

samabhyarcya śivaṃ dhyāyangaṇatāṃ tu samāyayau /

caṃpakākhyaṃ puṇyatīrthaṃ yadgaṅgottaravāhinī // NarP_2,40.43 //

maṇikarṇikayā tulyaṃ mahāpātakanāśanam /

kalaśākhyaṃ tatastīrthaṃ kalaśādutthito muniḥ // NarP_2,40.44 //

agastyaḥ pūjayanyatra rudraṃ munivaro 'bhavat /

somadvīpaṃ mahāpuṇyaṃ tīrthaṃ vārāṇasīsamam // NarP_2,40.45 //

somo yatrārcayannīśaṃ rudreṇa śirasā dhṛtaḥ /

viśvāmitrasya bhaginī gaṅgayā yatra saṃgatā // NarP_2,40.46 //

tatrāpluto naro bhūyādvāsavasya priyo 'tithiḥ /

jahnuhrade mahātīrthe snāto martyo hi mohini // NarP_2,40.47 //

ekaviṃśatikulyānāṃ tārako bhavati dhruvam /

tasmādadititīrthaṃ ca yatrāvāpāditirharim // NarP_2,40.48 //

kaśyapāttatra subhage snānamāhurmahodayam /

śiloccayaṃ mahātīrthaṃ yatra taptvā tapaḥ prajāḥ // NarP_2,40.49 //

tṛṇādibhiḥ saha svargaṃ yānti tīrthagaṇāśrayāt /

indrāṇīnāmatīrthaṃ syādyatrendrāṇī tu vāsavam // NarP_2,40.50 //

tapastaptvā patiṃ lebhe sevyametatprayāgavat /

puṇyadaṃ snātakaṃ tīrthaṃ viśvāmitrastapaścaran // NarP_2,40.51 //

yatra brahmarṣitāṃ lebhe kṣattriyastīrthā sevayā /

pradyumnatīrthaṃ tapasā khyātaṃ yatra smaro hareḥ // NarP_2,40.52 //

pradyumnanāmā putro 'bhūtparaṃ tatra mahodayam /

tato dakṣaprayāgaṃ tu gaṅgāto yamunāgata // NarP_2,40.53 //

snātvā tatrākṣayaṃ puṇyaṃ prayāga iva labhyate // NarP_2,40.54 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīvasusaṃvāde gaṅgāmāhātmye sthalaviśeṣasnānaphalakathanaṃ nāma catvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ

vasuruvāca
athāvagāhanādīnāṃ karmaṇāṃ phalamucyate /
sāvadhānā śṛṇuṣva tvaṃ brahmaputri nṛpapriye // NarP_2,41.1 //

yaiḥ puṇyavāhinī gaṅgā sakṛdbhaktyāvagāhitā /

teṣāṃ kulānāṃ lakṣaṃ tu bhavāttārayate śivā // NarP_2,41.2 //

sāmānyasthānato devi tatra saṃdhyā hyupāsitā /

puṇyaṃ lakṣaguṇaṃ kartuṃ samarthā dvijapāvanī // NarP_2,41.3 //

dattāḥ pitṛbhyo yatrāpastanayaiḥ śraddhayānvitaiḥ /

akṣayāṃ tu prakurvanti tṛptiṃ mohini durlabhām // NarP_2,41.4 //

yāvantaśca tilā martyārgṛhītāḥ pitṛkarmaṇi /

tāvadvarṣasahasrāṇi pitaraḥ svargavāsinaḥ // NarP_2,41.5 //

pitṛlokeṣu ye kecitsarveṣāṃ pitaraḥ sthitāḥ /

tarpyamāṇāḥ parāṃ tṛptiṃ yānti gaṅgājalaiḥ śubhaiḥ // NarP_2,41.6 //

ya icchetsaphalaṃ janma saṃtatiṃ vā śubhānane /

sa pitṝṃstarpayedgaṅgāmabhigamya surāṃstathā // NarP_2,41.7 //

ye matā durgatā martyāstarpitāstatkulodbhavaiḥ /

kuśaistilairgāṅgajalaiste prayānti hareḥ padam // NarP_2,41.8 //

svargasasthāśca ye kecitpitaraḥ puṇyaśīlinaḥ /

te tarpitā gāṅgajalairmokṣe yānti vidhervacaḥ // NarP_2,41.9 //

māsaṃ tarpaṇamātreṇa piṇḍasaṃpātanena ca /

gaṅgāyāṃ pitaraḥ sarve suprītāḥ sūryavarcasaḥ // NarP_2,41.10 //

apsaro gaṇaṇasaṃyuktānhemaratnavibhūṣitān /

muktājālaparicchannānveṇuvīṇānināditān // NarP_2,41.11 //

bherīśaṅkhamṛdaṅgādinirghoṣānsragvibhūṣitān /

gandharvadeharucirāndivyabhogasamanvitān // NarP_2,41.12 // //

āruhya tu vimānāgryānbrahyalokaṃ prayānti hi /

gaṅgāyāṃ tu naraḥ snātvā yo nityaṃ liṅgamarcayet // NarP_2,41.13 //

ekena janmanā mokṣaṃ paramānpoti sa dhruvam /

agnihotrāṇi vedāśca yajñāśca bahudakṣiṇāḥ // NarP_2,41.14 //

gaṅgāyāṃ liṅgapūjāyāḥ koṭyaṃśenāpi no samāḥ /

pitṝnudiśya vā devāngaṅgāṃbhibhiḥ prasiṃcayet // NarP_2,41.15 //

tṛptāḥ syustasya pitaro narakasthāśca tatkṣaṇāt /

mṛtkuṃbhāttāmrakuṃbhaistu snānaṃ daśaguṇaṃ smṛtam // NarP_2,41.16 //

raupyaiḥ śataguṇaṃ puṇyaṃ hemaiḥ koṭiguṇaṃ smṛtam /

evamarghe ca naivedye balipūjādiṣu kramāt // NarP_2,41.17 //

pātrāṃ taraviśeṣeṇa phalaṃ caivottarottaram /

vibhave sati yo mohānna kuryādvidhivistaram // NarP_2,41.18 //

na sa tatkarmaphalabhāgdevadrohī prakīrtyate /

devānāṃ darśanaṃ puṇyaṃ darśanātsparśanaṃ varam // NarP_2,41.19 //

sparśanādarcanaṃ śreṣṭhaṃ ghṛtasnānamataḥ param /

prāhurgaṅgājalaiḥ snānaṃ ghṛtasnānasamaṃ budhāḥ // NarP_2,41.20 //

arghyaṃ dravyaviśeṣeṇa gaṅgātoyena yaḥ sakṛt /

māgadhaprasthamātreṇa tāmrapātrasthitena ca // NarP_2,41.21 //

devatābhyaḥ pradadyāttu svakīyapitṛbhiḥ saha /
putrapautraiśca saṃyuktaḥ sa ca vai svargamāpnuyāt /
āpaḥ kṣīraṃ kuśāgrāṇi ghṛtaṃ dadhi tathā madhu // NarP_2,41.22 //

raktāni karavīrāṇi tathā vai raktacandanam /

aṣṭāṅgaireṣa yuktor'gho bhānave parikīrtitaḥ // NarP_2,41.23 //

viṣṇoḥ śivasya sūryyasya durgāyā brahmaṇastathā /

gaṅgātīre pratiṣṭhāṃ tu yaḥ karoti narottamaḥ // NarP_2,41.24 //

tathaivāyatanānyeṣāṃ kārayatyapi śaktitaḥ /

anyatīrtheṣu karaṇātkoṭiguṇaṃ bhavet // NarP_2,41.25 //

gaṅgātīrasamudbhūtamṛdā ligāni śaktitaḥ /

salakṣaṇāni kṛtvā tu pratiṣṭhāpya dine dine // NarP_2,41.26 //

mantreśca patrapuṣpādyaiḥ pūjayitvā ca śaktitaḥ /

gaṅgāyāṃ nikṣipennityaṃ tasya pupayamanantakam // NarP_2,41.27 //

sarvānandapradāyinyāṃ gaṅgāyāṃ yo narottamaḥ /

aṣṭākṣaraṃ japedbhaktya muktistasya kare sthitā // NarP_2,41.28 //

namo nārāyaṇāyeti praṇavādyaṃ niyamya ca /

ṣaṇmāsaṃ japataḥ sarvā hyupatiṣṭhanti siddhayaḥ // NarP_2,41.29 //

namaḥ śivāyeti mantraṃ satāraṃ vidhinā tu yaḥ /

caturviśatilakṣaṃ vai japetsākṣātsaśaṅkaraḥ // NarP_2,41.30 //

pañcākṣarī siddhavidyā śiva eva na saṃśayaḥ /

apavitraḥ pavitro vā japanniṣpātako bhavet // NarP_2,41.31 //

pūjitāyāṃ tu gaṅgāyāṃ pūjitāḥ sarva devatāḥ /

tasmātsarvaprayatnena pūjayedamarāpagām // NarP_2,41.32 //

caturbhujāṃ trinetrāṃ ca sarvāvayavaśobhitām /

ratnakuṃbhasitāṃbhojavarābhayakaraṃ śubhām // NarP_2,41.33 //

śvetavastraparīdhānāṃ muktāmaṇivibhūṣitām /

suprasannāṃ suvadanāṃ karuṇārdrahṛdaṃbujām // NarP_2,41.34 //

sudhāplāvitabhūpṛṣṭhāṃ trailokyanamitāṃ sadā /

dhyātvā jalamayīṃ gaṅgāṃ pūjayanpuṇyabhāgbhavet // NarP_2,41.35 //

māsārddhamapi yastvevaṃ nairantaryeṇa pūjayet /

sa eva devasadṛśo bahukāle phalādhikaḥ // NarP_2,41.36 //

vaiśākhaśuklasaptamyāṃ jahnunā jāhnavī purā /

krodhātpītā punastyaktā karṇaraṅghrāttu dakṣiṇāt // NarP_2,41.37 //

tāṃ tatra pūjayeddevīṃ gaṅgāṃ gaganamekhalām /

akṣayāyāṃ tu vaiśākhe kārtike 'pi śubhānane // NarP_2,41.38 //

rātrau jāgaraṇaṃ kṛtvā yavānnaiśca tilaistathā /

viṣṇuṃ gaṅgāṃ ca śaṃbhuṃ ca pūjayedbhakti bhāvataḥ // NarP_2,41.39 //

tathā sugandhaiḥ kusumaiḥ kuṅkumāgarumandanaiḥ /

tulasībilvapatrādyairmātuluṅgaphalādibhiḥ // NarP_2,41.40 //

dhūpairdīpaiśca naivedyairyathā vibhavavistaraiḥ /

kalpakoṭisahasrāṇi kalpakoṭiśatāni ca // NarP_2,41.41 //

divyaṃ vimānamāsthāya viṣṇuloke mahīyate /

tato mahītalaṃ prāpya rājā bhavati dhārmikaḥ // NarP_2,41.42 //

bhuktvā vividhasaukhyāni rūpaśīlaguṇānvitaḥ /

dehānte jñānavānbhūtvā śivasāyujyamāpnuyāt // NarP_2,41.43 //

yajño dānaṃ tapo japyaṃ śrāddhaṃ ca surapūjanam /

gaṅgāyāṃ tu kṛtaṃ sarvaṃ koṭikoṭiguṇaṃ bhavet // NarP_2,41.44 //

yastvakṣayatṛtīyāyāṃ gaṅgātīre dadāti vai /

ghṛtadhenuṃ vidhānena tasya puṇyaphalaṃ śṛṇu // NarP_2,41.45 //

kalpakoṭisahasrāṇi kalpakoṭiśatāni ca /

sahasrādityasaṃkāśaḥ sarvakāmasamanvitaḥ // NarP_2,41.46 //

hemaratna maye citre vimāne haṃsabhūṣite /

svakīyapitṛbhiḥ sārddhaṃ brahmaloke mahīyate // NarP_2,41.47 //

tatastu jāyate vipro gaṅgātīre dhanānvitaḥ /

ante tu brahmavidbhūtvā mokṣamāpnotyasaṃśayaḥ // NarP_2,41.48 //

tathaiva gopradānaṃ ca vidhinā kurute tu yaḥ /

golomasaṃkhyavarṣāṇi svargaloke mahīyate // NarP_2,41.49 //

jāyate ca kule paścāddhanadhānyasamākule /

ratnakāñcanabhūpūrṇe śīlavidyāyaśonvite // NarP_2,41.50 //

sa bhuktvā vipulānbhogānputrapautrasamanvitaḥ /

mokṣabhāgī bhavennṛnaṃ nātrakāryā vicāraṇā // NarP_2,41.51 //

kapilā yadi dattā syādvidhinā vedapārage /

narakasthānpitṝnsarvānsvargaṃ nayati vai tadā // NarP_2,41.52 //

bhūmiṃ nivartanamitāṃ gaṅgātīre dadāti yaḥ /

bhūmireṇupramāṇābdaṃ brahmaviṣṇuśivātigaḥ // NarP_2,41.53 //

jāyate ca punarbhūmau saptadvīpapatirbhavet /

bherīśaṅkhādinirghoṣairgītavāditraniḥsvanaiḥ // NarP_2,41.54 //

stutibhirmāgaghānāṃ ca supto 'sau pratibudhyate /

sarvasaukhyānyavāpyeha sarvadharmaparāyaṇaḥ // NarP_2,41.55 //

narakasthānpitṝnsarvānprāpayitvā divaṃ tathā /

svargasthitānmokṣayitvā svayaṃ jñānī ca mohini // NarP_2,41.56 //

ante jñānāsinā chitvā avidyāṃ pañcaparvikām /

paraṃ vairāgyamāpannaḥ paraṃ brahmādhi gacchati // NarP_2,41.57 //

saptahastena daṇḍena triṃśaddaṇḍā nivartanam /

tribhāgahīnaṃ gocarma mānamāha vidhiḥ svayam // NarP_2,41.58 //

grāmaṃ gaṅgātaṭe yo vai brāhmaṇebhyaḥ prayacchati /

brahmaviṣṇuśivaprītye durgāyā bhāskarasya ca // NarP_2,41.59 //

sarvadāneṣu yatpuṇyaṃ sarvayajñeṣu yatphalam /

tapovrateṣu puṇyeṣu yatphalaṃ parikīrtitam // NarP_2,41.60 //

sahasraguṇitaṃ tattu vijñeyaṃ grāmadāyinaḥ /

sūryakoṭipratīkāśe vimāne vaiṣṇave pure // NarP_2,41.61 //

krīḍate śāṅkare vāpi stuto devādibhirmudā /

bhūmireṇvabdasaṃkhyākaṃ kālaṃ sthitvā ca tatra saḥ // NarP_2,41.62 //

aṇimādiguṇairyukte yogināṃ jāyate kule /

akṣayāyāṃ tu yo devi svarṇaṃ ṣoḍaśamāsikam // NarP_2,41.63 //

dadāti dvijamukhyāya so 'pi lokeṣu pūjyate /

annadānādviṣṇulokaṃ śaivaṃ vai tiladānataḥ // NarP_2,41.64 //

brāhmaṃ ratnapradānena gohiraṇyena vāsavam /

gāndharvaṃ svarṇavāsobhiḥ kīrtiṃ kanyāpradānataḥ // NarP_2,41.65 //

vidyayā muktidaṃ jñānaṃ prāpya yāyānnirañjanam /

gaṃmātīre naro yastu nānāvṛkṣaiḥ samanvitam // NarP_2,41.66 //

ārāmaṃ kārayedbhaktyā gṛhaṃ copavanānvitam /

kadalīnārikeraiśca kapitthāśokacaṃpakaiḥ // NarP_2,41.67 //

panasairbilvavṛkṣaiśca kadaṃbāśvatthapāṭalaiḥ /

āmraistālairnāgaraṅgairvṛkṣairanyaiśca saṃyutam // NarP_2,41.68 //

jātīvijayasaṃyuktaṃ tathā pāṭalarājitam /

nicitaṃ kārayitvaivamāvāsaṃ puṣpaśobhitam // NarP_2,41.69 //

śivāya viṣṇave vāpi durgāyai bhāskarāya ca /

prayacchati tathā bhaktyā sarvārthaṃ parikalpya ca // NarP_2,41.70 //

tasya puṇyaphalaṃ vakṣye saṃkṣepānnatu vistarāt /

yāvanti teṣāṃ vṛkṣāṇāṃ puṣpamūlaphalāni ca // NarP_2,41.71 //

bījāni ca vicitrāṇi teṣāṃ mūlāni vai tathā /

tāvatkalpasahasrāṇi teṣāṃ lokeṣu saṃsthitiḥ // NarP_2,41.72 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīvasusaṃvāde gaṅgāmāhātmye dānādividhivarṇanaṃ nāmaikacatvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ

mohinyuvāca
dhanyāhaṃ kṛtakṛtyāhaṃ saphalaṃ jīvitaṃ mama /
yacchrutaṃ tvanmukhāṃbhojādgāmāhātmyamuttamam // NarP_2,42.1 //

aho gaṅgāsamaṃ tīrthaṃ nāsti kiñciddharā tale /

yasyāḥ saṃdarśanādīnāmīdṛśaṃ puṇyamīritam // NarP_2,42.2 //

guḍadhenvādidhenūnāṃ vidhānaṃ ca yathākramam /

tathā kathayaviprendra bhaktāhaṃ tava sarvadā // NarP_2,42.3 //

vasiṣṭha uvāca
tacchrutvā mohinīvākyaṃ vasustasyāḥ purohitaḥ /
vedāgamānāṃ tattvajñaḥ smayamāna uvāca ha // NarP_2,42.4 //

vasuruvāca
śṛṇu mohini vakṣyāmi yatpṛṣṭaṃ hi tvayā mama /
guḍadhenuvidhānaṃ ca yathā śāstre prakīrtitam // NarP_2,42.5 //

kṛṣṇājinaṃ caturgrīvaṃ vinyasedbhuvi /

gomayenopaliptāyāṃ kuśānāstīrya yatnataḥ // NarP_2,42.6 //

praṅmukhīṃ kalpayeddhenumudakpādāṃ savatsakām /

uttamā guḍadhenustu caturbhāraiḥ prakīrtitā // NarP_2,42.7 //

vatsaṃ bhāreṇa kurvīta bhārābhyāṃ madhyamā smṛtā /

arddhabhāreṇa vatsaḥ syātkaniṣṭhā bhārakeṇa tu // NarP_2,42.8 //

caturthāṃśena vatsaḥ syād gṛhavittānusārataḥ /

prabhuḥ prathamakalpasya yo 'nukalpena vartayet // NarP_2,42.9 //

na sāṃparāyikaṃ tasya durmaterjāyate phalam /

dhenuvatsau ghṛtasyaitau sitaślakṣṇāṃbarāvṛtau // NarP_2,42.10 //

śuktikarṇāvikṣupādau śuddhamuktālekṣaṇau /

sitasūtraśirālau ca sitakaṃbalakaṃbalau // NarP_2,42.11 //

tāmragaṇḍūkapṛṣṭhau tau sitacāmaralomakau /

vidrumakramago petau navanītastanānvitau // NarP_2,42.12 //

kāṃsyadohāvindranīlamaṇikalpitatārakau /

suvarṇaśṛṅgābharaṇau śuddharaupyakhurāvubhau // NarP_2,42.13 //

nānāphalaṃ samāyuktau ghrāṇagandhakaraṇḍakau /

ityevaṃ racayitvā tu dhūpadīpairathārcayet // NarP_2,42.14 //

yā lakṣmīḥ sarvabhūtānāṃ yā ca deveṣvavasthitā /

dhenurūpeṇa sā devī mama śāntiṃ prayacchatu // NarP_2,42.15 //

dehasthā yā ca rudrāṇāṃ śaṅkarasya sadā priyā /

dhenurūpeṇa sā devī mama pāpaṃ vyapohatu // NarP_2,42.16 //

viṣṇorvakṣasi yā lakṣmīḥ svāhārūpā vibhāvasoḥ /

candrārkaśakraśaktiryā dhenurūpāstu sā śriye // NarP_2,42.17 //

caturmukhasya yā lakṣmīrlakṣmīryā dhanadasya ca /

lakṣmīryā lokapālānāṃ sā dhenurvaradāstu me // NarP_2,42.18 //

svadhā yā pitṛmukhyānāṃ svāhā yajñamujā ca yā /

sarvapāpaharā dhenuḥ sā me śāntiṃ prayacchatu // NarP_2,42.19 //

evamāṃmatrya tāṃ dhenuṃ brāhmaṇāya nivedayet /

vidhānametaddhenūnāṃ sarvāsāmiha paṭhyate // NarP_2,42.20 //

yāstu pāparvināśinyaḥ kīrtitā daśadhenavaḥ /

tāsāṃ svarūpaṃ vakṣyāmi śāstrokaṃ śṛṇu mohini // NarP_2,42.21 //

prathamā guḍadhenuḥ syād ghṛtadhenurathāparā /

tiladhenustṛtīyā ca caturthī jalasaṃjñitā // NarP_2,42.22 //

pañcamī kṣīradhenuśca ṣaṣṭhī madhumayī smṛtā /

saptamī śarkarādhenurdadhidhenustathāṣṭamī // NarP_2,42.23 //

ratnadhenuśca navamī daśamī tu svarūpataḥ /

kuṃbhāḥ syurdravadhenūnāṃ cetarāsāṃ tu rāśayaḥ // NarP_2,42.24 //

survaṇadhenumapyatra kecidicchanti sūrayaḥ /

navanītena tailena tathā ke 'pi maharṣayaḥ // NarP_2,42.25 //

etadeva vidhānaṃ syādeta eva hyupaskarāḥ /

mantrāvāhanasaṃyuktāḥ sadā parvaṇi parvaṇi // NarP_2,42.26 //

yathāśraddhaṃ pradātavyā bhuktimuktiphalapradāḥ /

anekayajñaphaladāḥ sarvapāpaharāḥ śubhāḥ // NarP_2,42.27 //

ayane viṣuve puṇye vyatīpāte 'thavā punaḥ /

yugādau caiva manvādau coparāgādiparvasu // NarP_2,42.28 //

guḍadhenvādayo deyā bhaktiśraddhāsamanvitaiḥ /

tīrtheṣu svagṛhe vāpi gaṅgātīre viśeṣataḥ // NarP_2,42.29 //

evaṃ datvā vidhānena dhenuṃ dvijavarāya ca /

pradakṣiṇīkṛtya vipraṃ dakṣiṇābhiḥ pratoṣya ca // NarP_2,42.30 //

ṛtvijaḥ prītisaṃyukto namaskṛtya visarjayet /

tataḥ saṃpūjayedgaṅgāṃ vidhinā susamāhitaḥ // NarP_2,42.31 //

aṣṭamūrtidharāṃ devīṃ divyarūpāṃ nirīkṣya ca /

śālitandulaprasthena dviprasthapayasā tathā // NarP_2,42.32 //

pāyasaṃ kārayitvā ca datvā madhu ghṛtaṃ tathā /

pratyekaṃ palamātraṃ ca bhaktibhāvena saṃyutaḥ // NarP_2,42.33 //

tatpāyasamapūpāṃśca modakā maṇḍalāni ca /

tathā guñjārddhamātraṃ ca suvarṇaṃ rūpyameva ca // NarP_2,42.34 //

candanāgarukarpūrakuṅkumāni ca guggulam /

bilvapatrāṇi dūrvāśca rocanā sitacandanam // NarP_2,42.35 //

nīlotpalāni cānyāni puṣpāṇi surabhīṇi ca /

yathāśakti mahābhaktyā gaṅgāyāṃ caiva nikṣipet // NarP_2,42.36 //

mantreṇānena subhage purāṇoktena cāpi hi /

oṅgaṅgāyai nārāyaṇyai śivāyai ca namonamaḥ // NarP_2,42.37 //

etadeva vidhānaṃ tu māsi māsi ca mohini /

paurṇamāsyāmapāyāṃ vā kāryaṃ prātaḥ samāhitaiḥ // NarP_2,42.38 //

varṣaṃ yastu naro bhaktyā yathā śaktyarcayanmudā /

haviṣyāśī mitāhāro brahmacaryasamanvitaḥ // NarP_2,42.39 //

dine vāpi tathā rātrā niyamena ca mohini /

saṃvatsarānte tasyeṣā gaṅgā divyavapurddharā // NarP_2,42.40 //

divyamālyāṃbarā caiva divyaratnavibhūṣitā /

pratyakṣarūpā puratastiṣṭatyeva varapradā // NarP_2,42.41 //

evaṃ pratyakṣarūpāṃ tāṃ gaṅgāṃ divyavapurddharām /

dṛṣṭvā sva cakṣuṣā martyaḥ kṛtakṛtyo bhavecchubhe // NarP_2,42.42 //

yānyānkāmayate martyaḥ kāmāṃstāṃstānavāpnuyāt /

niṣkāmastu labhenmokṣaṃ viprastenaiva janmanā // NarP_2,42.43 //

etaddhidhānaṃ ca mayoditaṃ te pṛṣṭaṃ hi sarvaṃ guḍadhenupūrvam /

gaṅgārcanaṃ muktikaraṃ vrataṃ tta sāṃvatsaraṃ śrīpatituṣṭidaṃ hi // NarP_2,42.44 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīvasusaṃvāde gaṅgāmāhātmye guḍadhenuvidhikathanaṃ nāma dvicatvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ

vasiṣṭha uvāca
vasorvacanamākarṇya gaṅgāmāhātmyasūcakam /
punaḥ papraccha rājendraṃ taṃ vipraṃ svapurohitam // NarP_2,43.1 //

mohinyuvāca
śrutaṃ vipra mayā sarvaṃ godānādi śubhāvaham /
adhunā śrotumicchāmi gaṅgāvratamanuttamam // NarP_2,43.2 //

gaṅgādīnāṃ pūjanaṃ ca sthāpanaṃ tatra vā dvija /

kiṃ phalaṃ vada sarvajña tvāmahaṃ śaraṇaṃ gatā // NarP_2,43.3 //

adhunā gatidātā tvaṃ varjitāyāśca bandhubhiḥ /

patyā virahitā cāhaṃ putrahīnā vidāṃvara // NarP_2,43.4 //

tvāmeva śaraṇaṃ prāptā piturvacanagauravāt /
tadbhavānpraṇatāyā me gaṅgāmāhātmyaṃsaṃyutam /
devatārādhanaṃ brūhi yacchrutvā mucyate hyaghāt // NarP_2,43.5 //

vasiṣṭha uvāca
tacchrutvā mohinīvākyaṃ vasurvipraḥ pratāpavān /
sabhājya mohinīṃ bhūpa prāha vedavidāṃ varaḥ // NarP_2,43.6 //

vasuruvāca

sādhu pṛṣṭaṃ tvayā devi lokānāṃ hitakāmyayā // NarP_2,43.7 //

gaṅgāmāhātmyamakhilaṃ mahāpāpapraṇāśanam /

vṛṣadhvajena kathitaṃ śivena dayayā purā // NarP_2,43.8 //

prītyā devyābhi pṛṣṭena gaṅgātīranivāsinā /

devaistu bhuktaṃ pūrvāhṇe madhyāhne ṛṣibhistathā // NarP_2,43.9 //

aparāhṇe ca pitṛbhiḥ śarvarṃyāṃ guhyakādibhaiḥ /

sarvā velā atikramya naktabhojanamuttamam // NarP_2,43.10 //

upavāsādvāraṃ bhaikṣyaṃ bhaikṣyādvaramayācitam /

ayācitādvāraṃ naktaṃ tasmānnaktaṃ samācaret // NarP_2,43.11 //

haviṣyabhojanaṃ snānaṃ satyamāhāralāghavam /

agnikāryyamadhaḥśayyāṃ naktāśī ṣaṭ samācaret // NarP_2,43.12 //

gaṅgātīre māghamāse yaḥ kuryānnaktabhojanam /

śivāyatanapārśve tu kṛśaraṃ ghṛtasaṃyutam // NarP_2,43.13 //

naivedyaṃ ca nivedyaiva kṛśarānnaṃ śivasya tu /

kāṣṭhamaunena bhuñjāno jihvālaulyaṃ vivarjayet // NarP_2,43.14 //

palāśapatre bhuñjānaḥ śivaṃ smṛtvā jitendriyaḥ /

dharmarājasya devyāśca pṛthakpiṇḍaṃ prakalpayet // NarP_2,43.15 //

sopavāsaścaturddaśyāṃ bhavedubhayapakṣayoḥ /

paurṇamāsyāṃ tu gandhaiśca gaṅgāyāḥ salilaistathā // NarP_2,43.16 //

śivaṃ saṃsnāpya payasā madhvājyadadhibhiḥ pṛthak /

tathaiva hemapuṣpaṃ ca liṅgamūrdhni vinikṣipet // NarP_2,43.17 //

tato dadyāttu śaktyaivāpūpañca ghṛtapācitam /

tilāḍhakaṃ pragṛhyātha śivaliṅgopari kṣipet // NarP_2,43.18 //

nīlotpalaiśca sarveśaṃ pūjayetpaṅkajairapi /

tadalābhe tu sauvarṇaiḥ paṅkajaiḥ pūjayeddharam // NarP_2,43.19 //

pāyasaṃ cātra madhvaktaṃ ghṛtayuktaṃ ca guggulam /

ghṛtadīpaṃ tathā caiva candanādyairvilepanam // NarP_2,43.20 //

dadyādbhaktyā maheśāya tathā patraphalāni ca /

kṛṣṇagomithunaṃ caiva sarūpaṃ ca nivedayet // NarP_2,43.21 //

bhojayedbrāhmaṇānaṣṭau māsāṃte tu sadakṣiṇān /

varjayenmadhu māṃsaṃ ca taṃ māsaṃ brahmacaryavān // NarP_2,43.22 //

evaṃ kṛtvā yathoddiṣṭamekavāramidaṃ vratam /

yamaiśca niyamairyuktaḥ śraddhābhaktiparāyaṇaḥ // NarP_2,43.23 //

iha bhogānavāpnoti pretya cānuttamāṃ gatim /

indranīlapratīkāśairvimānaiḥ śikhisaṃyuktaiḥ // NarP_2,43.24 //

divyaratnamayaiścaiva divyabhogasamanvitaiḥ /

gatvā śivapuraṃ ramyaṃ sarvasvakulasaṃyutaḥ // NarP_2,43.25 //

suhṛdbhirvividhaiścaiva vividhānapyabhīpsitān /

bhuktvā bhogānaśeṣāṃśca yāvadābhūtasaṃplavam // NarP_2,43.26 //

tato bhavati dharmātmā jaṃbūdvīpapatistathā /

tatra bhuṅkte samastāṃśca bhogānvigatakalmaṣaḥ // NarP_2,43.27 //

surūpaḥ subhagaścaiva tathā vihitaśāsanaḥ /

sarvarogavinirmuktaḥ so 'pyetatphalabhāgbhavet // NarP_2,43.28 //

vaiśākhe śuklapakṣe vā caturdaśyāṃ samāhitaḥ /

śālyannaṃ kṣīrasaṃyuktaṃ yaḥ kuryānnaktabhojanam // NarP_2,43.29 //

śivaṃ saṃpūjya puṣpādyairbhojyaṃ tu saṃnivedya ca /

kāṣṭhamaunena bhuñjāno vaṭakāṣṭena vai tathā // NarP_2,43.30 //

maunena prayato bhūtvā kuryādvai dantadhāvanam /

śivaliṅgasamīpe tu gaṅgātīre niśi svapet // NarP_2,43.31 //

paurṇamāsyāṃ prabhāte tu gaṅgāyāṃ vidhinā tathā /

snātvopavāsaṃ saṃkalpya kuryyājjāgaraṇaṃ niśi // NarP_2,43.32 //

liṅgaṃ ghṛtena saṃsnāpya puṣpagandhādibhistathā /

naivedyadhūpadīpaiśca saṃpūjya vṛṣabhaṃ śubham // NarP_2,43.33 //

suśvetapuṣpavastrādyairhāridraiścandanaistathā /

alaṅkṛtya vidhānena śivāya vinivedayet // NarP_2,43.34 //

brāhmaṇāṃśca yathāśakti pāyasena tu bhojayet /

evaṃ sakṛcca yo bhaktyā karoti śraddhayānvitaḥ // NarP_2,43.35 //

labhate daivapādonayugānāṃ dvisahasrakam /

tapaḥ kṛtvā tu niyamādyatpuṇyaṃ tadasaṃśayam // NarP_2,43.36 //

haṃsakundaprabhāyuktairvimānaiścandrasannibhaiḥ /

suśvetavṛṣayuktaiśca muktājālavibhūṣitaiḥ // NarP_2,43.37 //

svakīyapitṛbhiḥ sārddhaṃ prayātīśvaramandiram /

nīlotpalasuṃgandhābhiḥ surūpābhiḥ samantataḥ // NarP_2,43.38 //

kāntābhirdivyarūpābhirbhuktvā bhogānanekaśaḥ /

anantakālamaiśvaryayukto bhūtvā tato bhuvi // NarP_2,43.39 //

jāyate sa mahīpālaḥ kīrtyaiśvaryasamanvitaḥ /

ekacchatreṇa sa mahīṃ pālayatyājñayā saha // NarP_2,43.40 //

ante vairāgyasaṃpanno gaṅgāṃ sa labhate punaḥ /

sa tayā śraddhayā yukto gaṅgāyāṃ maraṇaṃ labhet // NarP_2,43.41 //

tathā tatra smṛtiṃ labdhvā mokṣamāpnoti sa dhruvam /

jyeṣṭhe māsi site pakṣe daśamyāṃ hastasaṃyute // NarP_2,43.42 //

gaṅgātīre tu puruṣo nārī vā bhaktibhāvataḥ /

niśāyāṃ jāgaraṃ kṛtvā gaṅgāṃ daśavidhaistataḥ // NarP_2,43.43 //

puṣpairgandhaiśca naivedyaiḥ phalaiśca daśasaṃkhyāyā /

tathaiva dīpaistāṃbūlaiḥ pūjayecchraddhayānvitaḥ // NarP_2,43.44 //

snātvā bhaktyā tu jāhnavyāṃ daśakṛtvo vidhānataḥ /

daśaprasṛti kṛṣṇaṃśca tilānsarpiśca vai jale // NarP_2,43.45 //

saktupiṇḍānguḍapiṇḍāndadyācca daśasaṃkhyayā /

tato gaṅgātaṭe ramye hemnā rūpyeṇa vā tathā // NarP_2,43.46 //

gaṅgāyāḥ pratimāṃ kṛtvā vakṣyamāṇasvarūpiṇīm /

padmasvastikacihnasya saṃsthitasya tathopari // NarP_2,43.47 //

vastrasragdāmakaṇṭhasya pūrṇakuṃbhasya copari /

saṃsthāpya pūjayeddevīṃ tadalābhe mṛdādi vā // NarP_2,43.48 //

atha tatrāpyaśaktaścellikhetpiṣṭena vai bhuvi /

caturbhujāṃ sunetrāṃ ca candrāyutasamaprabhām // NarP_2,43.49 //

cāmarairvījyamānāṃ ca śvetacchatropaśibhitām /

suprasannāṃ ca varadāṃ karuṇārdranijāntarām // NarP_2,43.50 //

sudhāplāvitabhūpṛṣṭhāṃ devādibhirabhiṣṭutām /

divyaratnaparītāṃ ca diṃvyamālyānulepanām // NarP_2,43.51 //

dhyātvā jale yathāproktāṃ tatrārcāyāṃ tu pūjayet /

vakṣyamāṇena mantreṇa kuryātpūjāṃ viśeṣataḥ // NarP_2,43.52 //

pañcāmṛtena ca snānamarcāyāṃ tu viśiṣyate /

pratimāgre sthaṇḍile tu gomayenopalepayet // NarP_2,43.53 //

nārāyaṇaṃ maheśaṃ ca brahmāṇaṃ bhāskaraṃ tathā /

bhagīrathaṃ ca nṛpatiṃ himavantaṃ nageśvaram // NarP_2,43.54 //

gandhapuṣpādibhiścaiva yathāśakti prapūjayet /

daśaprasthāṃ stilāndadyāddaśa viprebhya eva ca // NarP_2,43.55 //

daśaprasthānyavāndadyāddaśa gavyairyathāhitān /

matsyakacchapamaṇḍūkamarādijalecarān // NarP_2,43.56 //

kāritānvai yathāśakti svarṇena rajatena vā /
tadalābhe piṣṭamayānabhyarcya kusumādibhiḥ /
gaṅgāyāṃ prakṣipetpūrvvaṃ mantreṇaiva tu mantravit // NarP_2,43.57 //

rathayātrādine tasminvibhave sati kārayet /

rathārūḍhapratikṛtiṃ gaṅgāyāstūttarāmukhām // NarP_2,43.58 //

bhramantyā darśanaṃ loke durlabhaṃ pāpakarmaṇām /

durgāyā rathayātrāsti tathaivātrāpi kārayet // NarP_2,43.59 //

evaṃ kṛtvā vidhānena vittaśāṭhyavivarjitaḥ /

daśapāpairvakṣyamāṇaiḥ sadya eva vimucyate // NarP_2,43.60 //

adattānāmupādānaṃ hiṃsā caivāvidhānataḥ /

paradāropasevā ca kāyikaṃ tribidhaṃ smṛtam // NarP_2,43.61 //

pāṃruṣyamanṛtaṃ vāpi paiśunyaṃ cāpi sarvaśaḥ /

asaṃbaddhapralāpaśca vācikaṃ syāccaturvidham // NarP_2,43.62 //

paradravyeṣvabhidhyānaṃ manasāniṣṭacintanam /

vitathābhiniveśaśca mānasaṃ trividhaṃ smṛtam // NarP_2,43.63 //

etairdaśavidhaiḥ pāpaiḥ koṭijanmasamudbhavaiḥ /

mucyate nātra saṃdeho brahmaṇo vacanaṃ yathā // NarP_2,43.64 //

daśa triṃśacca tānpūrvānpitṝneva tathāparān /

uddharatyeva saṃsārānmantreṇānena pūjitā // NarP_2,43.65 //

oṃ namo daśaharāyai nārāyaṇyai gaṅgāyai namaḥ /

iti mantreṇa yo martyo dine tasmindivāniśam // NarP_2,43.66 //

japetpacasahasrāṇi daśadharmaphalaṃ labhet /

uddareddaśa pūrvāṇi parāṇi ca bhavārṇavāt // NarP_2,43.67 //

vakṣyamāṇamidaṃ stotraṃ vidhinā pratigṛhya ca /

gaṅgāgre taddine japyaṃ viṣṇupūjāṃ pravartayet // NarP_2,43.68 //

oṃ namaḥ śivāyai gaṅgāyai śivadāyai namo 'stu te /

namo 'stu viṣṇurūpiṇyai gaṅgāyai te namo namaḥ // NarP_2,43.69 //

sarvadevasvarūpiṇyai namo bheṣajamūrtaye /

sarvasya sarvavyādhīnāṃ bhiṣakśreṣṭhe namo 'stu te // NarP_2,43.70 //

sthāṇujaṅgamasaṃbhūtaviṣahantri namo 'stu te /

saṃsāraviṣanāśinyai jīvanāyai namonamaḥ // NarP_2,43.71 //

tāpatritayahantryai ca prāṇeśvaryai namonamaḥ /

śāntyai saṃtāpahāriṇyai namaste sarvamūrtaye // NarP_2,43.72 //

sarvasaṃśuddhikāriṇyai namaḥ pāpavimuktaye /

bhuktimuktipradāyinyai bhogavatyai namonamaḥ // NarP_2,43.73 //

mandākinyai namaste 'stu svargadāyai namonamaḥ /

namastrailokyamūrtāyai tridaśāyai namonamaḥ // NarP_2,43.74 //

namaste śuklasaṃsthāyai kṣemavatyai namonamaḥ /

tridaśāsanasaṃsthāyai tejovatyai namo 'stu te // NarP_2,43.75 //

mandāyai liṅgadhāriṇyai nārāyaṇyai namonamaḥ /

namaste viśvamitrāyai revatyai te namonamaḥ // NarP_2,43.76 //

bṛhatyai te namo nityaṃ lokadhātryai namonamaḥ /

namaste viśvamukhyāyai nandinyai te namonamaḥ // NarP_2,43.77 //

pṛthvyai śivāmṛtāyai ca virajāyai namonamaḥ /

parāvaragatādyaiyai tārāyai te namonamaḥ // NarP_2,43.78 //

namaste svargasaṃsthāyai abhinnāyai namonamaḥ /

śāntāyai te pratiṣṭhāyai varadāyai namonamaḥ // NarP_2,43.79 //

ugrāyai nukhajalpāyai saṃjīvinyai namonamaḥ /

brahmagāyai brahmadāyai duritaghnyai namonamaḥ // NarP_2,43.80 //

praṇatārtiprabhañjinyai jaganmātre namonamaḥ /

viluṣāyai durgahantryai dakṣāyai te namonamaḥ // NarP_2,43.81 //

sarvāpatpratipakṣāyai maṅgalāyai namonamaḥ /
parāpare pare tubhya namo mokṣaprade sadā /
gaṅgā mamāgrato bhūyādgaṅgā me pārśvayostathā // NarP_2,43.82 //

gaṅgā me sarvato bhūyāttvayi gaṅge 'stu me sthitiḥ /

ādau tvamante madhye ca sarvā tvaṃ gāṅgate śive // NarP_2,43.83 //

tvameva mūlaprakṛtistvaṃ hi nārāyaṇaḥ prabhuḥ /

gaṅge tvaṃ paramātmā ca śivastubhyaṃ namonamaḥ // NarP_2,43.84 //

itīdaṃ paṭhati stotraṃ nityaṃ bhaktiparastu yaḥ /

śṛṇoti śraddhayā vāpi kāyavācikasaṃbhavaiḥ // NarP_2,43.85 //

daśadhā saṃsthitairdeṣaiḥ sarvaireva pramucyate /

rogī pramucyate rogānmucyetāpanna āpadaḥ // NarP_2,43.86 //

dviṣabhdyo bandhanāccāpi bhayebhyaśca vimucyate /

sarvānkāmānavāpnoti pretya brahmaṇi līyate // NarP_2,43.87 //

idaṃ stotraṃ gṛhe yasya likhitaṃ paripūjyate /

nāgnicaurabhayaṃ tatra pāpebhyo 'pi bhayaṃ nahi // NarP_2,43.88 //

tasyāṃ daśamyāmetacca stotraṃ gaṅgājale sthitaḥ /

japaṃstu daśakṛtvaśca daridro vāpi cākṣamaḥ // NarP_2,43.89 //

so 'pi tatphalamāpnoti gaṅgāṃ saṃpūjya bhaktitaḥ /

pūrvoktena vidhānena phalaṃ yatparikīrtitam // NarP_2,43.90 //

yathā gaurī tathā gaṅgā tasmādgauryāstu pūjane /

vidhiryo vihitaḥ samyakso 'pi gaṅgāprapūjane // NarP_2,43.91 //

yathā śivastathā viṣṇuryathā viṣṇustathā hyumā /

umā yathā tathā gaṅgā cātra bhedo na vidyate // NarP_2,43.92 //

viṣṇurudrāntaraṃ yaśca gagāgauryantaraṃ tathā /

lakṣmīgauryataraṃ yaśca prabrūte mūḍhadhīstu saḥ // NarP_2,43.93 //

śuklapakṣe divā bhūmau gaṅgāyāmuttarāyaṇe /

dhanyā dehaṃ vimuñcanti hṛdayasthe janārdane // NarP_2,43.94 //

ye muñcanti narā-prāṇān gaṅgāyāṃ vidhinaṃ dini /

te viṣṇulokaṃ gacchanti stūyamānā divisthitaiḥ // NarP_2,43.95 //

arddhodakena jāhnavyāṃ mniyate 'naśanena yaḥ /

sa yāti na punarjanma brahmasāyujyameti ca // NarP_2,43.96 //

yā gatiryogayuktasya sātvikasya manīṣiṇaḥ /

sā getistyajataḥ prāṇān gaṅgāyāṃ tu śarīriṇaḥ // NarP_2,43.97 //

anaśanaṃ gṛhītvā yo gaṅgātīre mṛto naraḥ /

satyameva paraṃ lokamāpnoti pitṛbhiḥ saha // NarP_2,43.98 //

gaṅgāyāṃ maraṇātprāṇānyoḥ prājñastyaktumicchati /

gatāni bahujanmāni yatra yatra mṛtāni ca // NarP_2,43.99 //

mahāṃścāpi gataḥ kālo yatra tatrāpi gacchataḥ /

atradūre samīpe ca sadṛśaṃ yojanadvayam // NarP_2,43.100 //

gaṅgāyāṃ maraṇeneha nātra kāryā vicāraṇā /

jñānato 'jñānato vāpi kāmato 'pi vā // NarP_2,43.101 //

gaṅgāyāṃ tu mṛto martyaḥ svargaṃ mokṣaṃ ca vindati /

prāṇeṣūtsṛjyamāneṣu yo gaṅgāṃ saṃsmarennaraḥ // NarP_2,43.102 //

spṛśedvā pāpaśīlo 'pi sa vai yāti parāṃ gatim // NarP_2,43.103 //

gaṅgāṃ gatvā yaiḥ śarīraṃ visṛṣṭaṃ prāptā dhīrāste tu devaiḥ samatvam /

tasmātsurvānprohya muktipradānvai sevedgaṅgāmā śarīrasya pātam // NarP_2,43.104 //

antarikṣe kṣitau toye pāpīyānapi yo mṛtaḥ /

brahmaviṣṇuśivaiḥ pūjyaṃ padamakṣayyamaśnute // NarP_2,43.105 //

yo dharmiśṭaśca saprāṇaḥ prayataḥ śiṣṭasaṃmataḥ /

cintayenmanasā gaṅgāṃ sa gatiṃ paramāṃ labhet // NarP_2,43.106 //

yatra tatra mṛto vāpi maraṇe samupasthite /

bhaktyā gaṅgāṃ smaranyāti śaivaṃ vā vaiṣṇavaṃ puram // NarP_2,43.107 //

śaṃbhorjaṭākalāpāttu viniṣkrāntātikarkaśāt /

plāvayitvā divaṃ ninye yā pāpānyagarātmajān // NarP_2,43.108 //

yāvantyasthīni gaṅgāyāṃ tiṣṭhanti puruṣasya vai /

tāvadvarṣasahasrāṇi svargaloke mahīyate // NarP_2,43.109 //

gagātoye tu yasyāsthi nītvā prakṣipyate naraiḥ /

tatkālamāditaḥ kṛtvā svargaloke bhavetsthitiḥ // NarP_2,43.110 //

gaṅgātoye tu yasyāsthi prāpyate śubhakarmaṇaḥ /

na tasya punarāvṛttirbrahmalokātkathañcana // NarP_2,43.111 //

daśāhābhyantare yasya gaṅgātoye 'sthi saṃgatam /

gaṅgāyāṃ maraṇe yādṛktādṛkphalamavāpnuyāt // NarP_2,43.112 //

snātvā tataḥ pañcagavyena siktvā hiraṇyamadhvājyatilairniyojya /

tadasthipiṇḍaṃ puṭake nidhāya paśyan diśaṃ pretagaṇopagūḍhām // NarP_2,43.113 //

namo 'stu dharmāya vadanpraviśya jalaṃ sa me prīta iti kṣipecca /

snātvā tatastīrthavaṭākṣayaṃ ca dṛṣṭvā pradadyādatha dakṣiṇāṃ tu // NarP_2,43.114 //

evaṃ kṛtvā pretapure sthitasya svarge gatiḥ syātta mahendratulyā // NarP_2,43.115 //

pravāhamavadhiṃ kṛtvā yāvaddhastacatuṣṭayam /

tatra nārāyaṇaḥ svāmī nānyaḥ svāmī kadācana // NarP_2,43.116 //

na tatra pratigṛhṇīyātprāṇaiḥ kaṇṭhagatairapi /

bhādraśuklacaturdaśyāṃ yāvadākramate jalam // NarP_2,43.117 //

tāvadgabhaṃ vijānīyāttaddūraṃ tīramucyate /

sārddhahastaśataṃ yāvadgarbhastīraṃ tataḥ param // NarP_2,43.118 //

iti keṣāṃ mataṃ devi śrutismṛtiṣu saṃmatam /

tīrādgavyūtimātraṃ tu paritaḥ kṣetramucyate // NarP_2,43.119 //

tīraṃ tyaktvā vasetkṣetre tīre vāso na ceṣyate /

ekayojanavistīrṇā kṣetrasīmā taṭadvayāt // NarP_2,43.120 //

gaṅgāsīmāṃ na laghanti pāpānyapyakhilānyapi /

tāṃ tu dṛṣṭvā palāyante yathā siṃhaṃ vanaukasaḥ // NarP_2,43.121 //

yatra gaṅgā mahābhāge rāmaśaṃbhutapovanam /

siddhakṣetraṃ tu tajjñeyaṃ samantāttu triyojanam // NarP_2,43.122 //

tīrthe na pratigṛhṇīyātpuṇyeṣvāyataneṣu ca /

nimitteṣu ca sarveṣu tannivṛtto bhavennaraḥ // NarP_2,43.123 //

tīrthe yaḥ pratigṛhṇāti puṇyeṣvāyataneṣu ca /

niṣphalaṃ tasya tattīrthaṃ yāvattaddhanamucyate // NarP_2,43.124 //

gaṅgāvikrayāṇāddevi viṣṇorvikrayaṇaṃ bhavet /

janārdane tu vikrīte vikrītaṃ bhuvanatrayam // NarP_2,43.125 //

gaṅgā tīrasamudbhūtāṃ ma-daṃ mūrghnā bibharti yaḥ /

bibharti rūpaṃ sor'kasya tamonāśāya kevalam // NarP_2,43.126 //

gaṅgāpulinajāṃ dhūlimāstīryātha nijān pitṝn /

prīṇayanyo naraḥ piṇḍāndadyāttān svarnayedapi // NarP_2,43.127 //

idaṃ te 'bhihitaṃ bhadre gaṅgāmāhātmyamuttamam /

paṭhan śṛṇvannaro hyeti tadviṣṇoḥ paramaṃ padam // NarP_2,43.128 //

nityaṃ japyamidaṃ bhaktyā prayataiḥ śraddhayānvitaiḥ /

vaiṣṇavīṃ gatimicchadbhiḥ śaivīṃ vā vidhinandini // NarP_2,43.129 //

iti śrībṛhannāradīyapurāṇottarabhāge mohinīvasusaṃvāde gaṅgāmāhātmye pūjādikathaṃ nāma tricatvāriṃśattamo 'dhyāyaḥ

Lizenz: Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Link zur Lizenz

Zitationsvorschlag für diese Edition: TextGrid Repository (2025). Reinhold Grünendahl. Nāradapurāṇa (or Nāradīyapurāṇa). GRETIL. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-C833-D