Śvetāśvataropaniṣad

Header

Data entry: Jan Brzezinski

Contribution: Jan Brzezinski

Date of this version: 2020-07-31

Source:

  • two editions: 1. Isadi nau upanisad. Ed. by Harikrsnadas Goendaka. (Gorakhpur : Gita Press, 2038 samvat), 2. Sri Sri Sruti-ratna-mala. Ed. by Bhakti Sudhakar. (Dhaka : 'Manjusa Printing Works) n.d.

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup:

  • remarks

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.

Svetasvatara-Upanisad (Svetasvataropanisad)
Based on two editions:
1. Isadi nau upanisad. Ed. by Harikrsnadas Goendaka. (Gorakhpur : Gita Press, 2038 samvat)
2. Sri Sri Sruti-ratna-mala. Ed. by Bhakti Sudhakar. (Dhaka : 'Manjusa Printing Works) n.d

Input by Jan Brzezinski

TEXT WITH PADA MARKERS

Revisions:

  • 2020-07-31: TEI encoding by mass conversion of GRETIL's Sanskrit corpus
  • 2025-05-20: Added BK, GND and ISO code for language.

Text

auṃ / saha nāv avatu / saha nau bhunaktu / saha vīryaṃ karavāvahai / tejasvi nāv adhītam astu / mā vidviṣāvahai /

auṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ

prathamo 'dhyāyaḥ

hariḥ oṃ brahma-vādino vadanti

kiṃ kāraṇaṃ brahma kutaḥ sma jātā jīvāma kena kva ca saṃpratiṣṭhāḥ
adhiṣṭhitāḥ kena sukhetareṣu vartāmahe brahma-vido vyavasthām // SvetUp_1.1

kālaḥ svabhāvo niyatir yadṛcchā bhūtāni yoniḥ puruṣa iti cintyā
saṃyoga eṣāṃ na tv ātma-bhāvād ātmāpy anīśaḥ sukha-duḥkha-hetoḥ // SvetUp_1.2

te dhyāna-yogānugatā apaśyan devātma-śaktiṃ sva-guṇair nigūḍhām
yaḥ kāraṇāni nikhilāni tāni kālātma-yuktāny adhitiṣṭhaty ekaḥ // SvetUp_1.3

tam eka-nemiṃ tri-vṛtaṃ ṣoḍaśāntaṃ śatārdhāraṃ viṃśati-pratyarābhiḥ
aṣṭakaiḥ ṣaḍbhir viśva-rūpaika-pāśaṃ tri-mārga-bhedaṃ dvi-nimittaika-moham // SvetUp_1.4

pañca-sroto 'mbuṃ pañca-yony-ugra-vakrāṃ pañca-prāṇormiṃ pañca-buddhy-ādi-mūlām
pañcāvartāṃ pañca-duḥkhaugha-vegāṃ pañcāśad-bhedāṃ pañca-parvām adhīmaḥ // SvetUp_1.5

sarvājīve sarva-saṃsthe bṛhante asmin haṃso bhrāmyate brahma-cakre
pṛthag ātmānaṃ preritāraṃ ca matvā juṣṭas tatas tenāmṛtatvam eti // SvetUp_1.6

udgītam etat paramaṃ tu brahma tasmiṃs trayaṃ supratiṣṭhākṣaraṃ ca
atrāntaraṃ brahma-vido viditvā līnā brahmaṇi tat-parā yoni-muktāḥ // SvetUp_1.7

saṃyuktam etat kṣaram akṣaraṃ ca vyaktāvyaktaṃ bharate viśvam īśaḥ
anīśaś cātmā badhyate bhoktṛ-bhāvāj jñātvā devaṃ mucyate sarva-pāśaiḥ // SvetUp_1.8

jñājñau dvāv ajāv īśanīśāv ajā hy ekā bhoktṛ-bhogyārtha-yuktā
anantaś cātmā viśva-rūpo hy akartā trayaṃ yadā vindate brahmam etat // SvetUp_1.9

kṣaraṃ pradhānam amṛtākṣaraṃ haraḥ kṣarātmānāv īśate deva ekaḥ
tasyābhidhyānād yojanāt tattva-bhāvād bhūyaś cānte viśva-māyā-nivṛttiḥ // SvetUp_1.10

jñātvā devaṃ sarva-pāśāpahāniḥ kṣīṇaiḥ kleśair janma-mṛtyu-prahāṇiḥ
tasyābhidhyānāt tṛtīyaṃ deha-bhede viśvaiśvaryaṃ kevala āpta-kāmaḥ // SvetUp_1.11

etaj jñeyaṃ nityam evātma-saṃsthaṃ nātaḥ paraṃ veditavyaṃ hi kiñcit
bhoktā bhogyaṃ preritāraṃ ca matvā sarvaṃ proktaṃ trividhaṃ brahmam etat // SvetUp_1.12

vahner yathā yoni-gatasya mūrtir na dṛśyate naiva ca liṅga-nāśaḥ
sa bhūya evendhana-yoni-gṛhyas tad vobhayaṃ vai praṇavena dehe // SvetUp_1.13

sva-deham araṇiṃ kṛtvā praṇavaṃ cottarāraṇim
dhyāna-nirmathanābhyāsād devaṃ paśyan nigūḍhavat // SvetUp_1.14

tileṣu tailaṃ dadhanīva sarpir āpaḥ srotaḥsv araṇīṣu cāgniḥ
evam ātmātmani gṛhyate 'sau satyenainaṃ tapasā yo 'nupaśyati // SvetUp_1.15

sarva-vyāpinam ātmānaṃ kṣīre sarpir ivārpitam
ātma-vidyā-tapo-mūlaṃ tad brahmopaniṣat param // SvetUp_1.16

tad brahmopaniṣat param

iti prathamo 'dhyāyaḥ

dvitīyo 'dhyāyaḥ

yuñjānaḥ prathamaṃ manastattvāya savitā dhiyaḥ
agner jyotir nicāyya pṛthivyā adhyābharat [*1] // SvetUp_2.1

[*1] This mantra is also found in Yajurveda 11.1.

yuktena manasā vayaṃ devasya savituḥ save
suvargeyāya śaktyā [*2] ... // SvetUp_2.2

[*2] This mantra is also found in Yajurveda 11.2.

yuktvāya manasā devān suvaryato dhiyā divam
bṛhaj jyotiḥ kariṣyataḥ savitā prasuvāti tān [*3] // SvetUp_2.3

[*3] This mantra is also found in Yajurveda 11.3

yuñjate mana uta yuñjate dhiyo viprā viprasya bṛhato vipaścitaḥ
vi hotrā dadhe vayunāvid eka inmahī devasya savituḥ pariṣṭutiḥ [*4] // SvetUp_2.4

[*4] This mantra is also found in Yajurveda 11.4, 5.14, and Rigveda 5.81.1.

yuje vāṃ brahma pūrvyaṃ namobhir viśloka etu pathy eva sūreḥ
śṛṇvantu viśve amṛtasya putrā ā ye dhāmāni divyāni tasthuḥ [*5] // SvetUp_2.5

[*5] This mantra is also found in Yajurveda 11.5 and Rigveda 10.13.1.

agnir yatrābhimathyate vāyur yatrādhirudhyate
somo yatrātiricyate tatra sañjāyate manaḥ // SvetUp_2.6

savitrā prasavena juṣeta brahma pūrvyam
yatra yoniṃ kṛṇavase na hi te pūrvam akṣipat // SvetUp_2.7

trir unnataṃ sthāpya samaṃ śarīraṃ hṛdīndriyāṇi manasā sanniveśya
brahmoḍupena pratareta vidvān srotāṃsi sarvāṇi bhayāvahāni // SvetUp_2.8

prāṇān prapīḍyeha saṃyukta-ceṣṭaḥ kṣīṇe prāṇe nāsikayocchvasīta
duṣṭāśva-yuktam iva vāham enaṃ vidvān mano dhārayetāpramattaḥ // SvetUp_2.9

same śucau śarkarā-vahni-bālukāvivarjite śabda-jalāśrayādibhiḥ
mano 'nukūle na tu cakṣu-pīḍane guhā-nivātāśrayaṇe prayojayet // SvetUp_2.10

nīhāra-dhūmārkānilānalānāṃ khadyota-vidyut-sphaṭika-śaśīnām
etāni rūpāṇi puraḥ-sarāṇi brahmaṇy abhivyakti-karāṇi yoge // SvetUp_2.11

pṛthivy-ap-tejo 'nila-khe samutthite pañcātmake yoga-guṇe pravṛtte
na tasya rogo na jarā na mṛtyuḥ prāptasya yogāgni-mayaṃ śarīram // SvetUp_2.12

laghutvam ārogyam alolupatvaṃ varṇa-prasādaṃ svara-sauṣṭhavaṃ ca
gandhaḥ śubho mūtra-purīṣam alpaṃ yoga-pravṛttiṃ prathamāṃ vadanti // SvetUp_2.13

yathaiva bimbaṃ mṛdayopaliptaṃ tejo-mayaṃ bhrājate tat sudhāntam
tad vātma-tattvaṃ prasamīkṣya dehī ekaḥ kṛtārtho bhavate vīta-śokaḥ // SvetUp_2.14

yad ātma-tattvena tu brahma-tattvaṃ dīpopameneha yuktaḥ prapaśyet
ajaṃ dhruvaṃ sarva-tattvair viśuddhaṃ jñātvā devaṃ mucyate sarva-pāśaiḥ // SvetUp_2.15

eṣa ha devaḥ pradiśo 'nu sarvāḥ pūrvo ha jātaḥ sa u garbhe antaḥ
sa eva jātaḥ sa janiṣyamāṇaḥ pratyaṅ janāṃs tiṣṭhati sarvato-mukhaḥ // SvetUp_2.16

yo devo agnau yo 'psu yo viśvaṃ bhuvanam āviveśa
ya oṣadhīṣu yo vanaspatiṣu tasmai devāya namo namaḥ // SvetUp_2.17

iti dvitīyo 'dhyāyaḥ

tṛtīyo 'dhyāyaḥ

ya eko jālavān īśata īśanībhiḥ sarvāṃl lokān īśata īśanībhiḥ
ya evaika udbhave sambhave ca ya etad vidur amṛtās te bhavanti // SvetUp_3.1

eko hi rudro na dvitīyāya tasthur ya imāṃl lokān īśata īśanībhiḥ
pratyaṅ janāṃs tiṣṭhati sañcukocānta-kāle saṃsṛjya viśvā bhuvanāni gopāḥ // SvetUp_3.2

viśvataś cakṣur uta viśvato-mukho viśvato-bāhur uta viśvatas-pāt
saṃ[*6] bāhubhyāṃ dhamati sampatatrair dyāv-ābhūmī janayan deva ekaḥ [*7] // SvetUp_3.3

[*6] taṃ [*7] This mantra is also found in Yajurveda 17.19 and Rigveda 10.82.3.

yo devānāṃ prabhavaś codbhavaś ca viśvādhipo rudro maharṣiḥ
hiraṇyagarbhaṃ janayāmāsa pūrvaṃ sa no buddhyā śubhayā saṃyunaktu // SvetUp_3.4

yā te rudra śivā tanūr aghorāpāpa-kāśinī
tayā nas tanuvā śantamayā giriśantābhicākaśīhi [*8] // SvetUp_3.5

[*8] Yajurveda 16.2.

yābhiṣuṃ giriśanta haste bibharṣy astave
śivāṃ giritra tāṃ kuru mā hiṃsīḥ puruṣaṃ jagat [*9] // SvetUp_3.6

[*9] Yajurveda 16.3.

tataḥ paraṃ brahma paraṃ bṛhantaṃ yathānikāyaṃ sarva-bhūteṣu gūḍham
viśvasyaikaṃ pariveṣṭitāram īśaṃ taṃ jñātvāmṛtā bhavanti // SvetUp_3.7

vedāham etaṃ puruṣaṃ mahāntam āditya-varṇaṃ tamasaḥ parastāt
tam eva viditvātimṛtyum eti nānyaḥ panthā vidyate 'yanāya [*10] // SvetUp_3.8

[*10] Yajurveda 31.8.

yasmāt paraṃ nāparam asti kiṃcid yasmān nāṇīyo na jyāyo 'sti kaścit
vṛkṣa iva stabdho divi tiṣṭhaty ekas tenedaṃ pūrṇaṃ puruṣeṇa sarvam // SvetUp_3.9

tato yad uttarataraṃ tad arūpam anāmayam
ya etad vidur amṛtāste bhavanti athetare duḥkham evāpi yanti // SvetUp_3.10

sarvānana-śiro-grīvaḥ sarva-bhūta-guhāśayaḥ
sarva-vyāpī sa bhagavāṃs tasmāt sarva-gataḥ śivaḥ // SvetUp_3.11

mahān prabhur vai puruṣaḥ sattvasyaiṣa pravartakaḥ
sunirmalām imāṃ prāptim īśāno jyotir avyayaḥ // SvetUp_3.12

aṅguṣṭha-mātraḥ puruṣo 'ntarātmā sadā janānāṃ hṛdaye sanniviṣṭaḥ
hṛdā manīṣo[*11] manasābhikḷpto ya etad vidur amṛtās te bhavanti // SvetUp_3.13

[*11] manvīśo

sahasra-śīrṣā puruṣaḥ sahasrākṣaḥ sahasra-pāt
sa bhūmiṃ viśvato vṛtvā[a]tyatiṣṭhad daśāṅgulam // SvetUp_3.14

puruṣa evedaṃ sarvaṃ yad bhūtaṃ yac ca bhavyam
utāmṛtatvasyeśāno yad annenātirohati [*12] // SvetUp_3.15

[*12] Yajurveda 31.1-2, Rigveda 10.90.1-2. Atharva-veda 19.6.1,4.

sarvataḥ pāṇi-pādaṃ tat sarvato 'kṣi-śiro-mukham
sarvataḥ śrutimal loke sarvam āvṛtya tiṣṭhati // SvetUp_3.16

sarvendriya-guṇābhāsaṃ sarvendriya-vivarjitam
sarvasya prabhum īśānaṃ sarvasya śaraṇaṃ bṛhat[*13] // SvetUp_3.17

[*13] suhṛt

nava-dvāre pure dehī haṃso lelāyate bahiḥ
vaśī sarvasya lokasya sthāvarasya carasya ca // SvetUp_3.18

apāṇi-pādo javano grahītā paśyaty acakṣuḥ sa śṛṇoty akarṇaḥ
sa vetti vedyaṃ na ca tasyāsti vettā tam āhur agryaṃ puruṣaṃ mahāntam // SvetUp_3.19

aṇor aṇīyān mahato mahīyān ātmā guhāyāṃ nihito 'sya jantoḥ
tam akratuḥ paśyati vīta-śoko dhātuḥ prasādān mahimānam īśam [*14] // SvetUp_3.20

[*14] See KaṭhaU 1.2.20.

vedāham etam ajaraṃ purāṇaṃ sarvātmānaṃ sarva-gataṃ vibhutvāt
janma-nirodhaṃ pravadanti yasya brahma-vādino hi pravadanti nityam // SvetUp_3.21

iti tṛtīyo 'dhyāyaḥ

caturtho 'dhyāyaḥ

ya eko 'varṇo bahudhā śakti-yogād varaṇān anekān nihitārtho dadhāti
vi caiti cānte viśvam ādau sa devaḥ sa no buddhyā śubhayā saṃyunaktu // SvetUp_4.1

tad evāgnis tad ādityas tad vāyus tad u candramāḥ
tad eva śukraṃ tad brahma tad āpas tat prajāpatiḥ [*15] // SvetUp_4.2

[*15] Yajurveda 32.1.

tvaṃ strī pumān asi tvaṃ kumāra uta vā kumārī
tvaṃ jīrṇo daṇḍena vañcasi tvaṃ jāto bhavasi viśvato-mukhaḥ [*16] // SvetUp_4.3

[*16] Atharva-veda 10.8.27.

nīlaḥ pataṅgo harito lohitākṣas taḍid-garbha ṛtavaḥ samudrāḥ
anādimat tvaṃ vibhutvena vartase yato jātāni bhuvanāni viśvā // SvetUp_4.4

ajām ekāṃ lohita-śukla-kṛṣṇāṃ bahvīḥ prajāḥ sṛjamānāṃ sa-rūpāḥ
ajo hy eko juṣamāṇo 'nuśete jahāty enāṃ bhukta-bhogām ajo 'nyaḥ // SvetUp_4.5

dvā suparṇā sayujā sakhāyā samānaṃ vṛkṣaṃ pariṣasvajāte
tayor anyaḥ pippalaṃ svādv atty anaśnann anyo abhicākaśīti [*17] // SvetUp_4.6

[*17] Atharva-veda 9.14.20, Rigveda 1.164.20.

samāne vṛkṣe puruṣo nimagno 'nīśayā śocati muhyamānaḥ
juṣṭaṃ yadā paśyaty anyam īśam asya mahimānam iti vīta-śokaḥ // SvetUp_4.7

ṛco akṣare parame vyoman yasmin devā adhi viśve niṣeduḥ
yas taṃ na veda kim ṛcā kariṣyati ya it tad vidus ta ime samāsate [*18] // SvetUp_4.8

[*18] Atharva-veda 9.15.18, Rigveda 1.164.39.

chandāṃsi yajñāḥ kratavo vratāni bhūtaṃ bhavyaṃ yac ca vedā vadanti
asmān māyī sṛjate viśvam etat tasmiṃś cānyo māyayā sanniruddhaḥ // SvetUp_4.9

māyāṃ tu prakṛtiṃ vidyān māyinaṃ ca maheśvaram
tasyāvayava-bhūtais tu vyāptaṃ sarvam idaṃ jagat // SvetUp_4.10

yo yoniṃ yonim adhitiṣṭhaty eko yasminn idam saṃ ca vicaiti sarvam
tam īśānaṃ varadaṃ devam īḍyaṃ nicāyyemāṃ śāntim atyantam eti // SvetUp_4.11

yo devānāṃ prabhavaś codbhavaś ca viśvādhipo rudro maharṣiḥ
hiraṇyagarbhaṃ paśyata jāyamānaṃ sa no buddhyā śubhayā saṃyunaktu // SvetUp_4.12

yo devānām adhipo yasmin lokā adhiśritāḥ
ya īśe asya dvipadaś catuṣpadaḥ kasmai devāya haviṣā vidhema // SvetUp_4.13

sūkṣmātisūkṣmaṃ kalilasya madhye viśvasya sraṣṭāram aneka-rūpam
viśvasyaikaṃ pariveṣṭitāraṃ jñātvā śivaṃ śāntim atyantam eti [*19] // SvetUp_4.14

[*19] See below 5.13.

sa eva kāle bhuvanasya goptā viśvādhipaḥ sarva-bhūteṣu gūḍhaḥ
yasmin yuktā brahmarṣayo devatāś ca tam evaṃ jñātvā mṛtyu-pāśāṃś chinatti // SvetUp_4.15

ghṛtāt paraṃ maṇḍam ivātisūkṣmaṃ jñātvā śivaṃ sarva-bhūteṣu gūḍham
viśvasyaikaṃ pariveṣṭitāraṃ jñātvā devaṃ mucyate sarva-pāśaiḥ // SvetUp_4.16

eṣa devo viśva-karmā mahātmā sadā janānāṃ hṛdaye saṃniviṣṭaḥ
hṛdā manīṣā manasābhikḷpto ya etad vidur amṛtās te bhavanti // SvetUp_4.17

yadātamas tan na divā na rātrir na san na cāsac chiva eva kevalaḥ
tad akṣaraṃ tat savitur vareṇyaṃ prajñā ca tasmāt prasṛtā purāṇī // SvetUp_4.18

nainam ūrdhvaṃ na tiryañcaṃ na madhye na parijagrabhat
na tasya pratimā asti yasya nāma mahad yaśaḥ // SvetUp_4.19

na saṃdṛśe tiṣṭhati rūpam asya na cakṣuṣā paśyati kaścanainam
hṛdā hṛdi-sthaṃ manasā ya enam evaṃ vidur amṛtāste bhavanti // SvetUp_4.20

ajāta ity evaṃ kaścid bhīruḥ prapadyate
rudra yat te dakṣiṇaṃ mukhaṃ tena māṃ pāhi nityam // SvetUp_4.21

mā nas toke tanaye mā na āyuṣi mā no goṣu mā na aśveṣu rīriṣaḥ
vīrān mā no rudra bhāmito vadhīr haviṣmantaḥ sadāmit tvā havāmahe [*20] // SvetUp_4.22

[*20] Yajurveda 16.16, Rigveda 10.114.8.

iti caturtho 'dhyāyaḥ

pañcamo 'dhyāyaḥ

dve akṣare brahma-pare tv anante vidyāvidye nihite yatra gūḍhe
kṣaraṃ tv avidyā hy amṛtaṃ tu vidyā vidyāvidye īśate yas tu so 'nyaḥ // SvetUp_5.1

yo yoniṃ yonim adhitiṣṭhaty eko viśvāni rūpāṇi yonīś ca sarvāḥ
ṛṣiṃ prasūtaṃ kapilaṃ yas tam agre jñānair bibharti jāyamānaṃ ca paśyet // SvetUp_5.2

ekaika-jālaṃ bahudhā vikurvann asmin kṣetre saṃharaty eṣa devaḥ
bhūyaḥ sṛṣṭvā patayas tatheśaḥ sarvādhipatyaṃ kurute mahātmā // SvetUp_5.3

sarvā diśa ūrdhvam adhaś ca tiryak prakāśayan bhrājate yad v anaḍvān
evaṃ sa devo bhagavān vareṇyo yoni-svabhāvān adhitiṣṭhaty ekaḥ // SvetUp_5.4

yac ca svabhāvaṃ pacati viśva-yoniḥ pācyāṃś ca sarvān pariṇāmayed yaḥ
sarvam etad viśvam adhitiṣṭhaty eko guṇāṃś ca sarvān viniyojayed yaḥ // SvetUp_5.5

tad veda-guhyopaniṣatsu gūḍhaṃ tad brahmā vedate brahma-yonim
ye pūrvaṃ devā ṛṣayaś ca tad vidus te tan-mayā amṛtā vai babhūvuḥ // SvetUp_5.6

guṇānvayo yaḥ phala-karma-kartā kṛtasya tasyaiva sa copabhoktā
sa viśva-rūpas triguṇas trivartmā prāṇādhipaḥ sañcarati sva-karmabhiḥ // SvetUp_5.7

aṅguṣṭha-mātro ravi-tulya-rūpaḥ saṅkalpāhaṅkāra-samanvito yaḥ
buddher guṇenātma-guṇena caiva ārāgra-mātro 'py aparo 'pi dṛṣṭaḥ // SvetUp_5.8

bālāgra-śata-bhāgasya śatadhā kalpitasya ca
bhāgo jīvaḥ sa vijñeyaḥ sa cānantyāya kalpate // SvetUp_5.9

naiva strī na pumān eṣa na caivāyaṃ napuṃsakaḥ
yad yac charīram ādatte tena tena sa yujyate // SvetUp_5.10

saṅkalpana-sparśana-dṛṣṭi-mohair grāsāmbu-vṛṣṭyātma-vivṛddhi-janma
karmānugāny anukrameṇa dehī sthāneṣu rūpāṇy abhisamprapadyate // SvetUp_5.11

sthūlāni sūkṣmāṇi bahūni caiva rūpāṇi dehī sva-guṇair vṛṇoti
kriyā-guṇair ātma-guṇaiś ca teṣāṃ saṃyoga-hetur aparo 'pi dṛṣṭaḥ // SvetUp_5.12

anādy-anantaṃ kalilasya madhye viśvasya sraṣṭāram aneka-rūpam
viśvasyaikaṃ pariveṣṭitāraṃ jñātvā devaṃ mucyate sarva-pāśaiḥ // SvetUp_5.13

bhāva-grāhyam anīḍākhyaṃ bhāvābhāva-karaṃ śivam
kalā-sarga-karaṃ devaṃ ye vidus te jahus tanum // SvetUp_5.14

iti pañcamo 'dhyāyaḥ

ṣaṣṭho 'dhyāyaḥ

svabhāvam eke kavayo vadanti kālaṃ tathānye parimuhyamānāḥ
devasyaiṣa mahimā tu loke yenedaṃ bhrāmyate brahma-cakram // SvetUp_6.1

yenāvṛtaṃ nityam idaṃ hi sarvaṃ jñaḥ kāla-kālo guṇī sarva-vid yaḥ
teneśitaṃ karma vivartate ha pṛthivy-ap-tejo 'nila-khāni cintyam // SvetUp_6.2

tat karma kṛtvā vinivartya bhūyas tattvasya tattvena sametya yogam
ekena dvābhyāṃ tribhir aṣṭabhir vā kālena caivātma-guṇaiś ca sūkṣmaiḥ // SvetUp_6.3

ārabhya karmāṇi guṇānvitāni bhāvāṃś ca sarvān viniyojayed yaḥ
teṣām abhāve kṛta-karma-nāśaḥ karma-kṣaye yāti sa tattvato 'nyaḥ // SvetUp_6.4

ādiḥ sa saṃyoga-nimitta-hetuḥ paras trikālād akalo 'pi dṛṣṭaḥ
taṃ viśva-rūpaṃ bhava-bhūtam īḍyaṃ devaṃ sva-citta-stham upāsya pūrvam // SvetUp_6.5

sa vṛkṣa-kālākṛtibhiḥ paro 'nyo yasmāt prapañcaḥ parivartate 'yam
dharmāvahaṃ pāpa-nudaṃ bhageśaṃ jñātvātma-stham amṛtaṃ viśva-dhāma // SvetUp_6.6

tam īśvarāṇāṃ paramaṃ maheśvaraṃ taṃ devatānāṃ paramaṃ ca daivatam
patiṃ patīnāṃ paramaṃ parastād vidāma devaṃ bhuvaneśam īḍyam // SvetUp_6.7

na tasya kāryaṃ karaṇaṃ ca vidyate na tat-samaś cābhyadhikaś ca dṛśyate
parāsya śaktir vividhaiva śrūyate svābhāvikī jñāna-bala-kriyā ca // SvetUp_6.8

na tasya kaścit patir asti loke na ceśitā naiva ca tasya liṅgam
sa kāraṇaṃ karaṇādhipādhipo na cāsya kaścij janitā na cādhipaḥ // SvetUp_6.9

yas tantu-nābha iva tantubhiḥ pradhānajaiḥ svabhāvataḥ
deva ekaḥ svam āvṛṇoti sa no dadhātu brahmāpyayam // SvetUp_6.10

eko devaḥ sarva-bhūteṣu gūḍhaḥ sarva-vyāpī sarva-bhūtāntarātmā
karmādhyakṣaḥ sarva-bhūtādhivāsaḥ sākṣī cetā kevalo nirguṇaś ca // SvetUp_6.11

eko vaśī niṣkriyāṇāṃ bahūnām ekaṃ bījaṃ bahudhā yaḥ karoti
tam ātma-sthaṃ ye 'nupaśyanti dhīrās teṣāṃ sukhaṃ śāśvataṃ netareṣām // SvetUp_6.12

nityo nityānāṃ cetanaś cetanānām eko bahūnāṃ yo vidadhāti kāmān
tat kāraṇaṃ sāṅkhya-yogādhigamyaṃ jñātvā devaṃ mucyate sarva-pāśaiḥ // SvetUp_6.13

na tatra sūryo bhāti na candra-tārakaṃ nemā vidyuto bhānti kuto 'yam agniḥ
tam eva bhāntam anubhāti sarvaṃ tasya bhāsā sarvam idaṃ vibhāti // SvetUp_6.14

eko haṃso bhuvanasyāsya madhye sa evāgniḥ salile saṃniviṣṭaḥ
tam eva viditvātimṛtyum eti nānyaḥ panthā vidyate 'yanāya // SvetUp_6.15

sa viśva-kṛd viśva-vid ātma-yonir jñaḥ kāla-kālo guṇī sarva-vid yaḥ
pradhāna-kṣetra-jña-patir guṇeśaḥ saṃsāra-mokṣa-sthiti-bandha-hetuḥ // SvetUp_6.16

sa tan-mayo hy amṛta īśa-saṃstho jñaḥ sarvago bhuvanasyāsya goptā
ya īśe 'sya jagato nityam eva nānyo hetur vidyata īśanāya // SvetUp_6.17

yo brahmāṇaṃ vidadhāti pūrvaṃ yo vai vedāṃś ca prahiṇoti tasmai
taṃ ha devaṃ ātma-buddhi-prakāśaṃ mumukṣur vai śaraṇam ahaṃ prapadye // SvetUp_6.18

niṣkalaṃ niṣkriyaṃ śāntaṃ niravadyaṃ nirañjanam
amṛtasya paraṃ setuṃ dagdhendanam ivānalam // SvetUp_6.19

yadā carmavad ākāśaṃ veṣṭayiṣyanti mānavāḥ
tadā devam avijñāya duḥkhasyānto bhaviṣyati // SvetUp_6.20

tapaḥ-prabhāvād deva-prasādāc ca brahma ha śvetāśvataro 'tha vidvān
atyāśramibhyaḥ paramaṃ pavitraṃ provāca samyag-ṛṣi-saṅgha-juṣṭam // SvetUp_6.21

vedānte paramaṃ guhyaṃ purā-kalpe pracoditam
nāpraśāntāya dātavyaṃ nāputrāyāśiṣyāya vā punaḥ // SvetUp_6.22

yasya deve parā bhaktiḥ yathā deve tathā gurau
tasyaite kathitā hy arthāḥ prakāśante mahātmanaḥ // SvetUp_6.23

oṃ saha nāv avatu saha nau bhunaktu saha vīryaṃ karavāvahai tejasvi nāvadhītam astu mā vidviṣāvahai

oṃ śāntiḥ śāntiḥ śāntiḥ

iti ṣaṣṭho 'dhyāyaḥ

|| iti śvetāśvataropaniṣat sampūrṇā ||


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Veda Collection. Śvetāśvataropaniṣad. Śvetāśvataropaniṣad. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-C991-1