Yājñavalkyasmṛti

Header

Data entry: Muneo Tokunaga

Contribution: Muneo Tokunaga

Date of this version: 2020-01-23

Source:

  • Narayan Ram Acharya (ed.): Yajnavalkyasmrti of Yogisvara Yajnavalkya. With the commentary Mitaksara of Vijñanesvara, Notes, Variant readings, etc. Bombay 1949.

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup:

  • corrections
  • supplied material
  • remarks
  • analysis

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.

Revisions:

  • 2025-05-08: Added BK, GND and ISO code for language.

Text

Acharya1949, p. 1

ācārādhyāya

1. upodghāta-prakaraṇam

yogīśvaraṃ yājñavalkyaṃ saṃpūjya munayo 'bruvan /
varṇāśrametarāṇāṃ no brūhi dharmān aśeṣataḥ // YajñS_1.1

yogi-īśvaraṃ yājñavalkyaṃ saṃpūjya munayo 'bruvan / varṇa-āśrama-itarāṇāṃ no brūhi dharmān aśeṣataḥ //

Acharya1949, p. 2

mithilāsthaḥ sa yogīndraḥ kṣaṇaṃ dhyātvābravīn munīn /
yasmin deśe mṛgaḥ kṛṣṇas tasmin dharmān nibodhata // YajñS_1.2

mithilā-sthaḥ sa yogi-indraḥ kṣaṇaṃ dhyātva ābravīn munīn / yasmin deśe mṛgaḥ kṛṣṇas tasmin dharmān nibodhata //

purāṇanyāyamīmāṃsādharmaśāstrāṅgamiśritāḥ /
vedāḥ sthānāni vidyānāṃ dharmasya ca caturdaśa // YajñS_1.3

purāṇa-nyāya-mīmāṃsādharma-śāstra-aṅga-miśritāḥ / vedāḥ sthānāni vidyānāṃ dharmasya ca caturdaśa //

Acharya1949, p. 3

manvatriviṣṇuhārītayājñavalkyośano 'ṅgirāḥ /
yamāpastambasaṃvartāḥ kātyāyanabṛhaspatī // YajñS_1.4

manv-atri-viṣṇu-hārītayājñavalkya-uśano 'ṅgirāḥ / yama-āpastamba-saṃvartāḥ kātyāyana-bṛhaspatī //

parāśaravyāsaśaṅkhalikhitā dakṣagautamau /
śātātapo vasiṣṭhaś ca dharmaśāstraprayojakāḥ // YajñS_1.5

parāśara-vyāsa-śaṅkhalikhitā dakṣa-gautamau / śātātapo vasiṣṭhaś ca dharma-śāstra-prayojakāḥ //

deśe kāla upāyena dravyaṃ śraddhāsamanvitam /
pātre pradīyate yat tat sakalaṃ dharmalakṣaṇam // YajñS_1.6

deśe kāla upāyena dravyaṃ śraddhā-samanvitam / pātre pradīyate yat tat sakalaṃ dharma-lakṣaṇam //

Acharya1949, p. 4

śrutiḥ smṛtiḥ sadācāraḥ svasya ca priyam ātmanaḥ /
samyaksaṃkalpajaḥ kāmo dharmamūlam idaṃ smṛtam // YajñS_1.7

śrutiḥ smṛtiḥ sad-ācāraḥ svasya ca priyam ātmanaḥ / samyak-saṃkalpajaḥ kāmo dharma-mūlam idaṃ smṛtam //

ijyācāradamāhiṃsādānasvādhyāyakarmaṇām /
ayaṃ tu paramo dharmo yad yogenātmadarśanam // YajñS_1.8

ijyā-ācāra-dama-ahiṃsādāna-svādhyāya-karmaṇām / ayaṃ tu paramo dharmo yad yogenā atma-darśanam //

catvāro vedadharmajñāḥ parṣat traividyam eva vā /
sā brūte yaṃ sa dharmaḥ syād eko vādhyātmavittamaḥ // YajñS_1.9

catvāro veda-dharmajñāḥ parṣat traividyam eva vā / sā brūte yaṃ sa dharmaḥ syād eko va ādhyātmavittamaḥ //

Acharya1949, p. 5
2. brahma-cāri-prakaraṇam

brahmakṣatriyaviṭśūdrā varṇās tv ādyās trayo dvijāḥ /
niṣekādyāḥ śmaśānāntās teṣāṃ vai mantrataḥ kriyāḥ // YajñS_1.10

brahma-kṣatriya-viṭ-śūdrā varṇās tv ādyās trayo dvijāḥ / niṣeka-ādyāḥ śmaśāna-antās teṣāṃ vai mantrataḥ kriyāḥ //

garbhādhānam ṛtau puṃsaḥ savanaṃ spandanāt purā /
ṣaṣṭhe 'ṣṭame vā sīmanto māsy ete jātakarma ca // YajñS_1.11

garbha-ādhānam ṛtau puṃsaḥ savanaṃ spandanāt purā / ṣaṣṭhe 'ṣṭame vā sīmanto māsy ete jāta-karma ca //

ahany ekādaśe nāma caturthe māsi niṣkramaḥ /
ṣaṣṭhe 'nnaprāśanaṃ māsi cūḍā kāryā yathākulam // YajñS_1.12

ahany ekādaśe nāma caturthe māsi niṣkramaḥ / ṣaṣṭhe 'nna-prāśanaṃ māsi cūḍā kāryā yathā-kulam //

Acharya1949, p. 6

evam enaḥ śamaṃ yāti bījagarbhasamudbhavam /
tūṣṇīm etāḥ kriyāḥ strīṇāṃ vivāhas tu samantrakaḥ // YajñS_1.13

evam enaḥ śamaṃ yāti bīja-garbha-samudbhavam / tūṣṇīm etāḥ kriyāḥ strīṇāṃ vivāhas tu sa-mantrakaḥ //

garbhāṣṭame 'ṣṭame vābde brāhmaṇasyopanāyanam /
rājñām ekādaśe saike viśām eke yathākulam // YajñS_1.14

garbha-aṣṭame 'ṣṭame va ābde brāhmaṇasya upanāyanam / rājñām ekādaśe sa aike viśām eke yathā-kulam //

upanīya guruḥ śiṣyaṃ mahāvyāhṛtipūrvakam /
vedam adhyāpayed enaṃ śaucācārāṃś ca śikṣayet // YajñS_1.15

upanīya guruḥ śiṣyaṃ mahā-vyāhṛti-pūrvakam / vedam adhyāpayed enaṃ śauca-ācārāṃś ca śikṣayet //

Acharya1949, p. 7

divāsaṃdhyāsu karṇasthabrahmasūtrodaṅmukhaḥ /
kuryān mūtrapurīṣe ca rātrau ced dakṣiṇāmukhaḥ // YajñS_1.16

divā-saṃdhyāsu karṇasthabrahma-sūtra-udaṅ-mukhaḥ / kuryān mūtra-purīṣe ca rātrau ced dakṣiṇā-mukhaḥ //

gṛhītaśiśnaś cotthāya mṛdbhir abhyuddhṛtair jalaiḥ /
gandhalepakṣayakaraṃ śaucaṃ kuryād atandritaḥ // YajñS_1.17

gṛhīta-śiśnaś ca utthāya mṛdbhir abhyuddhṛtair jalaiḥ / gandha-lepa-kṣaya-karaṃ śaucaṃ kuryād atandritaḥ //

antarjānu śucau deśa upaviṣṭa udaṅmukhaḥ /
prāg vā brāhmeṇa tīrthena dvijo nityam upaspṛśet // YajñS_1.18

antar-jānu śucau deśa upaviṣṭa udaṅ-mukhaḥ / prāg vā brāhmeṇa tīrthena dvijo nityam upaspṛśet //

kaniṣṭhādeśinyaṅguṣṭhamūlāny agraṃ karasya ca /
prajāpatipitṛbrahmadevatīrthāny anukramāt // YajñS_1.19

kaniṣṭhā-deśiny-aṅguṣṭhamūlāny agraṃ karasya ca / prajāpati-pitṛ-brahmadeva-tīrthāny anukramāt //

Acharya1949, p. 8

triḥ prāśyāpo dvir unmṛjya khāny adbhiḥ samupaspṛśet /
adbhis tu prakṛtisthābhir hīnābhiḥ phenabudbudaiḥ // YajñS_1.20

triḥ prāśya apo dvir unmṛjya khāny adbhiḥ samupaspṛśet / adbhis tu prakṛtisthābhir hīnābhiḥ phena-budbudaiḥ //

hṛtkaṇṭhatālugābhis tu yathāsaṃkhyaṃ dvijātayaḥ /
śudhyeran strī ca śūdraś ca sakṛt spṛṣṭābhir antataḥ // YajñS_1.21

hṛt-kaṇṭha-tālugābhis tu yathā-saṃkhyaṃ dvijātayaḥ / śudhyeran strī ca śūdraś ca sakṛt spṛṣṭābhir antataḥ //

snānam abdaivatair mantrair mārjanaṃ prāṇasaṃyamaḥ /
sūryasya cāpy upasthānaṃ gāyatryāḥ pratyahaṃ japaḥ // YajñS_1.22

snānam ab-daivatair mantrair mārjanaṃ prāṇa-saṃyamaḥ / sūryasya ca apy upasthānaṃ gāyatryāḥ pratyahaṃ japaḥ //

gāyatrīṃ śirasā sārdhaṃ japed vyāhṛtipūrvikām /
pratipraṇavasaṃyuktāṃ trir ayaṃ prāṇasaṃyamaḥ // YajñS_1.23

gāyatrīṃ śirasā sārdhaṃ japed vyāhṛti-pūrvikām / pratipraṇava-saṃyuktāṃ trir ayaṃ prāṇa-saṃyamaḥ //

prāṇān āyamya saṃprokṣya tṛcenābdaivatena tu /
japann āsīta sāvitrīṃ pratyag ātārakodayāt // YajñS_1.24

prāṇān āyamya saṃprokṣya tṛcena ab-daivatena tu / japann āsīta sāvitrīṃ pratyag ā-tāraka-udayāt //

Acharya1949, p. 9

saṃdhyāṃ prāk prātar evaṃ hi tiṣṭhed āsūryadarśanāt /
agnikāryaṃ tataḥ kuryāt saṃdhyayor ubhayor api // YajñS_1.25

saṃdhyāṃ prāk prātar evaṃ hi tiṣṭhed ā-sūrya-darśanāt / agni-kāryaṃ tataḥ kuryāt saṃdhyayor ubhayor api //

tato 'bhivādayed vṛddhān asāv aham iti bruvan /
guruṃ caivāpy upāsīta svādhyāyārthaṃ samāhitaḥ // YajñS_1.26

tato 'bhivādayed vṛddhān asāv aham iti bruvan / guruṃ caiva apy upāsīta svādhyāya-arthaṃ samāhitaḥ //

āhūtaś cāpy adhīyīta labdhaṃ cāsmai nivedayet /
hitaṃ tasyācaren nityaṃ manovākkāyakarmabhiḥ // YajñS_1.27

āhūtaś ca apy adhīyīta labdhaṃ ca asmai nivedayet / hitaṃ tasyā acaren nityaṃ mano-vāk-kāya-karmabhiḥ //

kṛtajñādrohimedhāviśucikalyānasūyakāḥ /
adhyāpyā dharmataḥ sādhu śaktāptajñānavittadāḥ // YajñS_1.28

kṛtajña-adrohi-medhāviśuci-kalyāna-sūyakāḥ / adhyāpyā dharmataḥ sādhu śakta-āpta-jñāna-vittadāḥ //

Acharya1949, p. 10

daṇḍājinopavītāni mekhalāṃ caiva dhārayet /
brāhmaṇeṣu cared bhaikṣam anindyeṣv ātmavṛttaye // YajñS_1.29

daṇḍa-ajina-upavītāni mekhalāṃ caiva dhārayet / brāhmaṇeṣu cared bhaikṣam anindyeṣv ātma-vṛttaye //

ādimadhyāvasāneṣu bhavacchabdopalakṣitā /
brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ bhaikṣacaryā yathākramam // YajñS_1.30

ādi-madhya-avasāneṣu bhavac-chabda-upalakṣitā / brāhmaṇa-kṣatriya-viśāṃ bhaikṣa-caryā yathā-kramam //

kṛtāgnikāryo bhuñjīta vāgyato gurvanujñayā /
āpośānakriyāpūrvaṃ satkṛtyānnam akutsayan // YajñS_1.31

kṛta-agni-kāryo bhuñjīta vāg-yato gurv-anujñayā / āpośāna-kriyā-pūrvaṃ sat-kṛtya annam akutsayan //

brahmacarye sthito naikam annam adyād anāpadi /
brāhmaṇaḥ kāmam aśnīyāc chrāddhe vratam apīḍayan // YajñS_1.32

brahma-carye sthito na ekam annam adyād anāpadi / brāhmaṇaḥ kāmam aśnīyāc chrāddhe vratam apīḍayan //

Acharya1949, p. 11

madhumāṃsāñjanocchiṣṭaśuktastrīprāṇihiṃsanam /
bhāskarālokanāślīlaparivādādi varjayet // YajñS_1.33

madhu-māṃsa-añjana-ucchiṣṭaśukta-strī-prāṇi-hiṃsanam / bhāskara-ālokana-aślīlaparivāda-ādi varjayet //

sa gurur yaḥ kriyāḥ kṛtvā vedam asmai prayacchati /
upanīya dadad vedam ācāryaḥ sa udāhṛtaḥ // YajñS_1.34

sa gurur yaḥ kriyāḥ kṛtvā vedam asmai prayacchati / upanīya dadad vedam ācāryaḥ sa udāhṛtaḥ //

ekadeśam upādhyāya ṛtvig yajñakṛd ucyate /
ete mānyā yathāpūrvam ebhyo mātā garīyasī // YajñS_1.35

ekadeśam upādhyāya ṛtvig yajña-kṛd ucyate / ete mānyā yathā-pūrvam ebhyo mātā garīyasī //

prativedaṃ brahmacaryaṃ dvādaśābdāni pañca vā /
grahaṇāntikam ity eke keśāntaś caiva ṣoḍaśe // YajñS_1.36

prativedaṃ brahma-caryaṃ dvādaśa-abdāni pañca vā / grahaṇa-antikam ity eke keśa-antaś caiva ṣoḍaśe //

Acharya1949, p. 12

āṣoḍaśād ādvāviṃśāc caturviṃśāc ca vatsarāt /
brahmakṣatraviśāṃ kālaupanāyanikaḥ paraḥ // YajñS_1.37

ā-ṣoḍaśād ā-dvāviṃśāc catur-viṃśāc ca vatsarāt / brahma-kṣatra-viśāṃ kālā aupanāyanikaḥ paraḥ //

ata ūrdhvaṃ patanty ete sarvadharmabahiṣkṛtāḥ /
sāvitrīpatitā vrātyā vrātyastomād ṛte kratoḥ // YajñS_1.38

ata ūrdhvaṃ patanty ete sarva-dharma-bahiṣ-kṛtāḥ / sāvitrī-patitā vrātyā vrātya-stomād ṛte kratoḥ //

mātur yad agre jāyante dvitīyaṃ mauñjibandhanāt /
brāhmaṇakṣatriyaviśas tasmād ete dvijāḥ smṛtāḥ // YajñS_1.39

mātur yad agre jāyante dvitīyaṃ mauñji-bandhanāt / brāhmaṇa-kṣatriya-viśas tasmād ete dvijāḥ smṛtāḥ //

yajñānāṃ tapasāṃ caiva śubhānāṃ caiva karmaṇām /
veda eva dvijātīnāṃ niḥśreyasakaraḥ paraḥ // YajñS_1.40

yajñānāṃ tapasāṃ caiva śubhānāṃ caiva karmaṇām / veda eva dvijātīnāṃ niḥśreyasa-karaḥ paraḥ //

Acharya1949, p. 13

madhunā payasā caiva sa devāṃs tarpayed dvijaḥ /
pitṝn madhughṛtābhyāṃ ca ṛco 'dhīte ca yo 'nvaham // YajñS_1.41

madhunā payasā caiva sa devāṃs tarpayed dvijaḥ / pitṝn madhu-ghṛtābhyāṃ ca ṛco 'dhīte ca yo 'nvaham //

yajūṃṣi śaktito 'dhīte yo 'nvahaṃ sa ghṛtāmṛtaiḥ /
prīṇāti devān ājyena madhunā ca pitṝṃs tathā // YajñS_1.42

yajūṃṣi śaktito 'dhīte yo 'nvahaṃ sa ghṛta-amṛtaiḥ / prīṇāti devān ājyena madhunā ca pitṝṃs tathā //

sa tu somaghṛtair devāṃs tarpayed yo 'nvahaṃ paṭhet /
sāmāni tṛptiṃ kuryāc ca pitṝṇāṃ madhusarpiṣā // YajñS_1.43

sa tu soma-ghṛtair devāṃs tarpayed yo 'nvahaṃ paṭhet / sāmāni tṛptiṃ kuryāc ca pitṝṇāṃ madhu-sarpiṣā //

medasā tarpayed devān atharvāṅgirasaḥ paṭhan /
pitṝṃś ca madhusarpirbhyām anvahaṃ śaktito dvijaḥ // YajñS_1.44

medasā tarpayed devān atharva-aṅgirasaḥ paṭhan / pitṝṃś ca madhu-sarpirbhyām anvahaṃ śaktito dvijaḥ //

vākovākyaṃ purāṇaṃ ca nārāśaṃsīś ca gāthikāḥ /
itihāsāṃs tathā vidyāḥ śaktyādhīte hi yo 'nvaham // YajñS_1.45

vākovākyaṃ purāṇaṃ ca nārāśaṃsīś ca gāthikāḥ / itihāsāṃs tathā vidyāḥ śaktya ādhīte hi yo 'nvaham //

māṃsakṣīraudanamadhutarpaṇaṃ sa divaukasām /
karoti tṛptiṃ kuryāc ca pitṝṇāṃ madhusarpiṣā // YajñS_1.46

māṃsa-kṣīra-odana-madhutarpaṇaṃ sa diva-okasām / karoti tṛptiṃ kuryāc ca pitṝṇāṃ madhu-sarpiṣā //

Acharya1949, p. 14

te tṛptās tarpayanty enaṃ sarvakāmaphalaiḥ śubhaiḥ /
yaṃ yaṃ kratum adhīte ca tasya tasyāpnuyāt phalam // YajñS_1.47

te tṛptās tarpayanty enaṃ sarva-kāma-phalaiḥ śubhaiḥ / yaṃ yaṃ kratum adhīte ca tasya tasyā apnuyāt phalam //

trir vittapūrṇapṛthivīdānasya phalam aśnute /
tapasaś ca parasyeha nityaṃ svādhyāyavān dvijaḥ // YajñS_1.48

trir vitta-pūrṇa-pṛthivīdānasya phalam aśnute / tapasaś ca parasya iha nityaṃ svādhyāyavān dvijaḥ //

naiṣṭhiko brahmacārī tu vased ācāryasaṃnidhau /
tadabhāve 'sya tanaye patnyāṃ vaiśvānare 'pi vā // YajñS_1.49

naiṣṭhiko brahma-cārī tu vased ācārya-saṃnidhau / tad-abhāve 'sya tanaye patnyāṃ vaiśvānare 'pi vā //

anena vidhinā dehaṃ sādayan vijitendriyaḥ /
brahmalokam avāpnoti na cehājāyate punaḥ // YajñS_1.50

anena vidhinā dehaṃ sādayan vijita-indriyaḥ / brahma-lokam avāpnoti na ca ihā ajāyate punaḥ //

3. vivāha-prakaraṇam

gurave tu varaṃ dattvā snāyād vā tadanujñayā /
vedaṃ vratāni vā pāraṃ nītvā hy ubhayam eva vā // YajñS_1.51

gurave tu varaṃ dattvā snāyād vā tad-anujñayā / vedaṃ vratāni vā pāraṃ nītvā hy ubhayam eva vā //

Acharya1949, p. 15

aviplutabrahmacaryo lakṣaṇyāṃ striyam udvahet /
ananyapūrvikāṃ kāntām asapiṇḍāṃ yavīyasīm // YajñS_1.52

avipluta-brahma-caryo lakṣaṇyāṃ striyam udvahet / ananya-pūrvikāṃ kāntām asapiṇḍāṃ yavīyasīm //

Acharya1949, p. 16

arogiṇīṃ bhrātṛmatīm asamānārṣagotrajān /
Acharya949, p. 17 pañcamāt saptamād ūrdhvaṃ mātṛtaḥ pitṛtas tathā // YajñS_1.53

arogiṇīṃ bhrātṛmatīm asamāna-ārṣa-gotrajān / pañcamāt saptamād ūrdhvaṃ mātṛtaḥ pitṛtas tathā //

daśapūruṣavikhyātāc chrotriyāṇāṃ mahākulāt /
Acharya949, p. 18 sphītād api na saṃcārirogadoṣasamanvitāt // YajñS_1.54

daśa-pūruṣa-vikhyātāc chrotriyāṇāṃ mahā-kulāt / sphītād api na saṃcāriroga-doṣa-samanvitāt //

etair eva guṇair yuktaḥ savarṇaḥ śrotriyo varaḥ /
yatnāt parīkṣitaḥ puṃstve yuvā dhīmān janapriyaḥ // YajñS_1.55

etair eva guṇair yuktaḥ savarṇaḥ śrotriyo varaḥ / yatnāt parīkṣitaḥ puṃstve yuvā dhīmān jana-priyaḥ //

yad ucyate dvijātīnāṃ śūdrād dāropasaṃgrahaḥ /
naitan mama mataṃ yasmāt tatrāyaṃ jāyate svayam // YajñS_1.56

yad ucyate dvijātīnāṃ śūdrād dāra-upasaṃgrahaḥ / na etan mama mataṃ yasmāt tatra ayaṃ jāyate svayam //

Acharya1949, p. 19

tisro varṇānupūrvyeṇa dve tathaikā yathākramam /
brāhmaṇakṣatriyaviśāṃ bhāryā svā śūdrajanmanaḥ // YajñS_1.57

tisro varṇa-ānupūrvyeṇa dve tatha aikā yathā-kramam / brāhmaṇa-kṣatriya-viśāṃ bhāryā svā śūdra-janmanaḥ //

brāhmo vivāha āhūya dīyate śaktyalaṃkṛtā /
tajjaḥ punāty ubhayataḥ puruṣān ekaviṃśatim // YajñS_1.58

brāhmo vivāha āhūya dīyate śakty-alaṃkṛtā / tajjaḥ punāty ubhayataḥ puruṣān ekaviṃśatim //

yajñastha ṛtvije daiva ādāyārṣas tu godvayam /
caturdaśa prathamajaḥ punāty uttarajaś ca ṣaṭ // YajñS_1.59

yajñastha ṛtvije daiva ādāyā arṣas tu go-dvayam / caturdaśa prathamajaḥ punāty uttarajaś ca ṣaṭ //

ity uktvā caratāṃ dharmaṃ saha yā dīyate 'rthine /
sa kāyaḥ pāvayet tajjaḥ ṣaṭ ṣaḍvaṃśyān sahātmanā // YajñS_1.60

ity uktvā caratāṃ dharmaṃ saha yā dīyate 'rthine / sa kāyaḥ pāvayet tajjaḥ ṣaṭ ṣaḍ-vaṃśyān sahā atmanā //

Acharya1949, p. 20

āsuro draviṇādānād gāndharvaḥ samayān mithaḥ /
rākṣaso yuddhaharaṇāt paiśācaḥ kanyakāchalāt // YajñS_1.61

āsuro draviṇa-ādānād gāndharvaḥ samayān mithaḥ / rākṣaso yuddha-haraṇāt paiśācaḥ kanyakā-chalāt //

pāṇir grāhyaḥ savarṇāsu gṛhṇīyāt kṣatriyā śaram /
vaiśyā pratodam ādadyād vedane tv agrajanmanaḥ // YajñS_1.62

pāṇir grāhyaḥ savarṇāsu gṛhṇīyāt kṣatriyā śaram / vaiśyā pratodam ādadyād vedane tv agra-janmanaḥ //

pitā pitāmaho bhrātā sakulyo jananī tathā /
kanyāpradaḥ pūrvanāśe prakṛtisthaḥ paraḥ paraḥ // YajñS_1.63

pitā pitāmaho bhrātā sakulyo jananī tathā / kanyā-pradaḥ pūrva-nāśe prakṛtisthaḥ paraḥ paraḥ //

aprayacchan samāpnoti bhrūṇahatyām ṛtāv ṛtau /
gamyaṃ tv abhāve dātṝṇāṃ kanyā kuryāt svayaṃvaram // YajñS_1.64

aprayacchan samāpnoti bhrūṇa-hatyām ṛtāv ṛtau / gamyaṃ tv abhāve dātṝṇāṃ kanyā kuryāt svayaṃvaram //

sakṛt pradīyate kanyā haraṃs tāṃ coradaṇḍabhāk /
dattām api haret pūrvāc chreyāṃś ced vara āvrajet // YajñS_1.65

sakṛt pradīyate kanyā haraṃs tāṃ cora-daṇḍa-bhāk / dattām api haret pūrvāc chreyāṃś ced vara āvrajet //

Acharya1949, p. 21

anākhyāya dadad doṣaṃ daṇḍya uttamasāhasam /
aduṣṭāṃ tu tyajan daṇḍyo dūṣayaṃs tu mṛṣā śatam // YajñS_1.66

anākhyāya dadad doṣaṃ daṇḍya uttama-sāhasam / aduṣṭāṃ tu tyajan daṇḍyo dūṣayaṃs tu mṛṣā śatam //

akṣatā ca kṣatā caiva punarbhūḥ saṃskṛtā punaḥ /
svairiṇī yā patiṃ hitvā savarṇaṃ kāmataḥ śrayet // YajñS_1.67

akṣatā ca kṣatā caiva punar-bhūḥ saṃskṛtā punaḥ / svairiṇī yā patiṃ hitvā savarṇaṃ kāmataḥ śrayet //

aputrāṃ gurvanujñāto devaraḥ putrakāmyayā /
sapiṇḍo vā sagotro vā ghṛtābhyakta ṛtāv iyāt // YajñS_1.68

aputrāṃ gurv-anujñāto devaraḥ putra-kāmyayā / sapiṇḍo vā sagotro vā ghṛta-abhyakta ṛtāv iyāt //

āgarbhasaṃbhavād gacchet patitas tv anyathā bhavet /
anena vidhinā jātaḥ kṣetrajo 'sya bhavet sutaḥ // YajñS_1.69

ā-garbha-saṃbhavād gacchet patitas tv anyathā bhavet / anena vidhinā jātaḥ kṣetrajo 'sya bhavet sutaḥ //

hṛtādhikārāṃ malināṃ piṇḍamātropajīvinām /
paribhūtām adhaḥśayyāṃ vāsayed vyabhicāriṇīm // YajñS_1.70

hṛta-adhikārāṃ malināṃ piṇḍa-mātra-upajīvinām / paribhūtām adhaḥ-śayyāṃ vāsayed vyabhicāriṇīm //

Acharya1949, p. 22

somaḥ śaucaṃ dadāv āsāṃ gandharvaś ca śubhāṃ giram /
pāvakaḥ sarvamedhyatvaṃ medhyā vai yoṣito hy ataḥ // YajñS_1.71

somaḥ śaucaṃ dadāv āsāṃ gandharvaś ca śubhāṃ giram / pāvakaḥ sarva-medhyatvaṃ medhyā vai yoṣito hy ataḥ //

vyabhicārād ṛtau śuddhir garbhe tyāgo vidhīyate /
garbhabhartṛvadhādau ca tathā mahati pātake // YajñS_1.72

vyabhicārād ṛtau śuddhir garbhe tyāgo vidhīyate / garbha-bhartṛ-vadha-ādau ca tathā mahati pātake //

surāpī vyādhitā dhūrtā vandhyārthaghny apriyaṃvadā /
strīprasūś cādhivettavyā puruṣadveṣiṇī tathā // YajñS_1.73

surāpī vyādhitā dhūrtā vandhya ārthaghny apriyaṃ-vadā / strī-prasūś ca adhivettavyā puruṣa-dveṣiṇī tathā //

adhivinnā tu bhartavyā mahad eno 'nyathā bhavet /
yatrānukūlyaṃ daṃpatyos trivargas tatra vardhate // YajñS_1.74

adhivinnā tu bhartavyā mahad eno 'nyathā bhavet / yatrā anukūlyaṃ daṃpatyos trivargas tatra vardhate //

Acharya1949, p. 23

mṛte jīvati vā patyau yā nānyam upagacchati /
seha kīrtim avāpnoti modate comayā saha // YajñS_1.75

mṛte jīvati vā patyau yā na anyam upagacchati / sa īha kīrtim avāpnoti modate ca umayā saha //

ājñāsaṃpādinīṃ dakṣāṃ vīrasūṃ priyavādinīm /
tyajan dāpyas tṛtīyāṃśam adravyo bharaṇaṃ striyāḥ // YajñS_1.76

ājñā-saṃpādinīṃ dakṣāṃ vīrasūṃ priya-vādinīm / tyajan dāpyas tṛtīya-aṃśam adravyo bharaṇaṃ striyāḥ //

strībhir bhartṛvacaḥ kāryam eṣa dharmaḥ paraḥ striyāḥ /
āśuddheḥ saṃpratīkṣyo hi mahāpātakadūṣitaḥ // YajñS_1.77

strībhir bhartṛ-vacaḥ kāryam eṣa dharmaḥ paraḥ striyāḥ / ā-śuddheḥ saṃpratīkṣyo hi mahā-pātaka-dūṣitaḥ //

lokānantyaṃ divaḥ prāptiḥ putrapautraprapautrakaiḥ /
yasmāt tasmāt striyaḥ sevyāḥ kartavyāś ca surakṣitāḥ // YajñS_1.78

loka-ānantyaṃ divaḥ prāptiḥ putra-pautra-prapautrakaiḥ / yasmāt tasmāt striyaḥ sevyāḥ kartavyāś ca su-rakṣitāḥ //

Acharya1949, p. 24

ṣoḍaśartuniśāḥ strīṇāṃ tasmin yugmāsu saṃviśet /
brahmacāry eva parvāṇy ādyāś catasras tu varjayet // YajñS_1.79

ṣoḍaśartu-niśāḥ strīṇāṃ tasmin yugmāsu saṃviśet / brahma-cāry eva parvāṇy ādyāś catasras tu varjayet //

evaṃ gacchan striyaṃ kṣāmāṃ maghāṃ mūlaṃ ca varjayet /
sustha indau sakṛt putraṃ lakṣaṇyaṃ janayet pumān // YajñS_1.80

evaṃ gacchan striyaṃ kṣāmāṃ maghāṃ mūlaṃ ca varjayet / sustha indau sakṛt putraṃ lakṣaṇyaṃ janayet pumān //

yathākāmī bhaved vāpi strīṇāṃ varam anusmaran /
svadāranirataś caiva striyo rakṣyā yataḥ smṛtāḥ // YajñS_1.81

yathā-kāmī bhaved va āpi strīṇāṃ varam anusmaran / sva-dāra-nirataś caiva striyo rakṣyā yataḥ smṛtāḥ //

Acharya1949, p. 27

bhartṛbhrātṛpitṛjñātiśvaśrūśvaśuradevaraiḥ /
bandhubhiś ca striyaḥ pūjyā bhūṣaṇācchādanāśanaiḥ // YajñS_1.82

bhartṛ-bhrātṛ-pitṛ-jñātiśvaśrū-śvaśura-devaraiḥ / bandhubhiś ca striyaḥ pūjyā bhūṣaṇa-ācchādana-aśanaiḥ //

saṃyatopaskarā dakṣā hṛṣṭā vyayaparāṅmukhī /
kuryāc chvaśurayoḥ pādavandanaṃ bhartṛtatparā // YajñS_1.83

saṃyata-upaskarā dakṣā hṛṣṭā vyaya-parāṅ-mukhī / kuryāc chvaśurayoḥ pādavandanaṃ bhartṛ-tat-parā //

krīḍāṃ śarīrasaṃskāraṃ samājotsavadarśanam /
hāsyaṃ paragṛhe yānaṃ tyajet proṣitabhartṛkā // YajñS_1.84

krīḍāṃ śarīra-saṃskāraṃ samāja-utsava-darśanam / hāsyaṃ para-gṛhe yānaṃ tyajet proṣita-bhartṛkā //

rakṣet kanyāṃ pitā vinnāṃ patiḥ putrās tu vārdhake /
abhāve jñātayas teṣāṃ na svātantryaṃ kvacit striyāḥ // YajñS_1.85

rakṣet kanyāṃ pitā vinnāṃ patiḥ putrās tu vārdhake / abhāve jñātayas teṣāṃ na svātantryaṃ kvacit striyāḥ //

pitṛmātṛsutabhrātṛśvaśrūśvaśuramātulaiḥ /
hīnā na syād vinā bhartrā garhaṇīyānyathā bhavet // YajñS_1.86

pitṛ-mātṛ-suta-bhrātṛśvaśrū-śvaśura-mātulaiḥ / hīnā na syād vinā bhartrā garhaṇīya ānyathā bhavet //

Acharya1949, p. 29

patipriyahite yuktā svācārā vijitendriyā /
seha kīrtim avāpnoti pretya cānuttamāṃ gatim // YajñS_1.87

pati-priya-hite yuktā sva-ācārā vijita-indriyā / sa īha kīrtim avāpnoti pretya ca anuttamāṃ gatim //

satyām anyāṃ savarṇāyāṃ dharmakāryaṃ na kārayet /
savarṇāsu vidhau dharmye jyeṣṭhayā na vinetarā // YajñS_1.88

satyām anyāṃ savarṇāyāṃ dharma-kāryaṃ na kārayet / savarṇāsu vidhau dharmye jyeṣṭhayā na vina ītarā //

Acharya1949, p. 30

dāhayitvāgnihotreṇa striyaṃ vṛttavatīṃ patiḥ /
āhared vidhivad dārān agnīṃś caivāvilambayan // YajñS_1.89

dāhayitva āgni-hotreṇa striyaṃ vṛttavatīṃ patiḥ / āhared vidhivad dārān agnīṃś caiva avilambayan //

4. varṇa-jāti-viveka-prakaraṇam

savarṇebhyaḥ savarṇāsu jāyante hi sajātayaḥ /
anindyeṣu vivāheṣu putrāḥ saṃtānavardhanāḥ // YajñS_1.90

savarṇebhyaḥ savarṇāsu jāyante hi sajātayaḥ / anindyeṣu vivāheṣu putrāḥ saṃtāna-vardhanāḥ //

Acharya1949, p. 31

viprān mūrdhāvasikto hi kṣatriyāyāṃ viśaḥ striyām /
ambaṣṭhaḥ śūdryāṃ niṣādo jātaḥ pāraśavo 'pi vā // YajñS_1.91

viprān mūrdha-avasikto hi kṣatriyāyāṃ viśaḥ striyām / ambaṣṭhaḥ śūdryāṃ niṣādo jātaḥ pāraśavo 'pi vā //

vaiśyāśūdryos tu rājanyān māhiṣyograu sutau smṛtau /
vaiśyāt tu karaṇaḥ śūdryāṃ vinnāsv eṣa vidhiḥ smṛtaḥ // YajñS_1.92

vaiśyā-śūdryos tu rājanyān māhiṣya-ugrau sutau smṛtau / vaiśyāt tu karaṇaḥ śūdryāṃ vinnāsv eṣa vidhiḥ smṛtaḥ //

Acharya1949, p. 32

brāhmaṇyāṃ kṣatriyāt sūto vaiśyād vaidehakas tathā /
śūdrāj jātas tu caṇḍālaḥ sarvadharmabahiṣkṛtaḥ // YajñS_1.93

brāhmaṇyāṃ kṣatriyāt sūto vaiśyād vaidehakas tathā / śūdrāj jātas tu caṇḍālaḥ sarva-dharma-bahiṣ-kṛtaḥ //

kṣatriyā māgadhaṃ vaiśyāc chūdrāt kṣattāram eva ca /
śūdrād āyogavaṃ vaiśyā janayāmāsa vai sutam // YajñS_1.94

kṣatriyā māgadhaṃ vaiśyāc chūdrāt kṣattāram eva ca / śūdrād āyogavaṃ vaiśyā janayām-āsa vai sutam //

māhiṣyeṇa karaṇyāṃ tu rathakāraḥ prajāyate /
asatsantas tu vijñeyāḥ pratilomānulomajāḥ // YajñS_1.95

māhiṣyeṇa karaṇyāṃ tu ratha-kāraḥ prajāyate / asat-santas tu vijñeyāḥ pratiloma-anulomajāḥ //

jātyutkarṣo yuge jñeyaḥ saptame pañcame 'pi vā /
vyatyaye karmaṇāṃ sāmyaṃ pūrvavac cādharottaram // YajñS_1.96

jāty-utkarṣo yuge jñeyaḥ saptame pañcame 'pi vā / vyatyaye karmaṇāṃ sāmyaṃ pūrvavac ca adhara-uttaram //

Acharya1949, p. 33
5. gṛhastha-dharma-prakaraṇam

karma smārtaṃ vivāhāgnau kurvīta pratyahaṃ gṛhī /
dāyakālāhṛte vāpi śrautaṃ vaitānikāgniṣu // YajñS_1.97

karma smārtaṃ vivāha-agnau kurvīta pratyahaṃ gṛhī / dāya-kāla-āhṛte va āpi śrautaṃ vaitānika-agniṣu //

Acharya1949, p. 34

śarīracintāṃ nirvartya kṛtaśaucavidhir dvijaḥ /
prātaḥsaṃdhyām upāsīta dantadhāvanapūrvakam // YajñS_1.98

śarīra-cintāṃ nirvartya kṛta-śauca-vidhir dvijaḥ / prātaḥ-saṃdhyām upāsīta danta-dhāvana-pūrvakam //

hutvāgnīn sūryadaivatyān japen mantrān samāhitaḥ /
vedārthān adhigacchec ca śāstrāṇi vividhāni ca // YajñS_1.99

hutva āgnīn sūrya-daivatyān japen mantrān samāhitaḥ / veda-arthān adhigacchec ca śāstrāṇi vividhāni ca //

Acharya1949, p. 35

upeyād īśvaraṃ caiva yogakṣemārthasiddhaye /
snātvā devān pitṝṃś caiva tarpayed arcayet tathā // YajñS_1.100

upeyād īśvaraṃ caiva yoga-kṣema-artha-siddhaye / snātvā devān pitṝṃś caiva tarpayed arcayet tathā //

vedātharvapurāṇāni setihāsāni śaktitaḥ /
japayajñaprasiddhyarthaṃ vidyāṃ cādhyātmikīṃ japet // YajñS_1.101

veda-atharva-purāṇāni sa-itihāsāni śaktitaḥ / japa-yajña-prasiddhy-arthaṃ vidyāṃ cā adhyātmikīṃ japet //

balikarmasvadhāhomasvādhyāyātithisatkriyāḥ /
bhūtapitramarabrahmamanuṣyāṇāṃ mahāmakhāḥ // YajñS_1.102

bali-karma-svadhā-homasvādhyāya-atithi-satkriyāḥ / bhūta-pitr-amara-brahmamanuṣyāṇāṃ mahā-makhāḥ //

devebhyaś ca hutād annāc cheṣād bhūtabaliṃ haret /
annaṃ bhūmau śvacāṇḍālavāyasebhyaś ca nikṣipet // YajñS_1.103

devebhyaś ca hutād annāc cheṣād bhūta-baliṃ haret / annaṃ bhūmau śva-cāṇḍālavāyasebhyaś ca nikṣipet //

Acharya1949, p. 36

annaṃ pitṛmanuṣyebhyo deyam apy anvahaṃ jalam /
svādhyāyaṃ satataṃ kuryān na paced annam ātmane // YajñS_1.104

annaṃ pitṛ-manuṣyebhyo deyam apy anvahaṃ jalam / svādhyāyaṃ satataṃ kuryān na paced annam ātmane //

bālasvavāsinīvṛddhagarbhiṇyāturakanyakāḥ /
saṃbhojyātithibhṛtyāṃś ca daṃpatyoḥ śeṣabhojanam // YajñS_1.105

bāla-sva-vāsinī-vṛddhagarbhiṇy-ātura-kanyakāḥ / saṃbhojya atithi-bhṛtyāṃś ca daṃpatyoḥ śeṣa-bhojanam //

āpośanenopariṣṭād adhastād aśnatā tathā /
anagnam amṛtaṃ caiva kāryam annaṃ dvijanmanā // YajñS_1.106

āpośanena upariṣṭād adhastād aśnatā tathā / anagnam amṛtaṃ caiva kāryam annaṃ dvijanmanā //

atithitvena varṇānāṃ deyaṃ śaktyānupūrvaśaḥ /
apraṇodyo 'tithiḥ sāyam api vāgbhūtṛṇodakaiḥ // YajñS_1.107

atithitvena varṇānāṃ deyaṃ śaktya ānupūrvaśaḥ / apraṇodyo 'tithiḥ sāyam api vāg-bhū-tṛṇa-udakaiḥ //

satkṛtya bhikṣave bhikṣā dātavyā savratāya ca /
bhojayec cāgatān kāle sakhisaṃbandhibāndhavān // YajñS_1.108

sat-kṛtya bhikṣave bhikṣā dātavyā sa-vratāya ca / bhojayec cā agatān kāle sakhi-saṃbandhi-bāndhavān //

Acharya1949, p. 37

mahokṣaṃ vā mahājaṃ vā śrotriyāyopakalpayet /
satkriyānvāsanaṃ svādu bhojanaṃ sūnṛtaṃ vacaḥ // YajñS_1.109

mahā-ukṣaṃ vā mahājaṃ vā śrotriyāya upakalpayet / satkriya ānvāsanaṃ svādu bhojanaṃ sūnṛtaṃ vacaḥ //

pratisaṃvatsaraṃ tv arghyāḥ snātakācāryapārthivāḥ /
priyo vivāhyaś ca tathā yajñaṃ praty ṛtvijaḥ punaḥ // YajñS_1.110

pratisaṃvatsaraṃ tv arghyāḥ snātaka-ācārya-pārthivāḥ / priyo vivāhyaś ca tathā yajñaṃ praty ṛtvijaḥ punaḥ //

adhvanīno 'tithir jñeyaḥ śrotriyo vedapāragaḥ /
mānyāv etau gṛhasthasya brahmalokam abhīpsataḥ // YajñS_1.111

adhvanīno 'tithir jñeyaḥ śrotriyo veda-pāragaḥ / mānyāv etau gṛhasthasya brahma-lokam abhīpsataḥ //

Acharya1949, p. 38

parapākarucir na syād anindyāmantraṇād ṛte /
vākpāṇipādacāpalyaṃ varjayec cātibhojanam // YajñS_1.112

para-pāka-rucir na syād anindya-āmantraṇād ṛte / vāk-pāṇi-pāda-cāpalyaṃ varjayec ca ati-bhojanam //

atithiṃ śrotriyaṃ tṛptam āsīmantam anuvrajet /
ahaḥśeṣaṃ sahāsīta śiṣṭair iṣṭaiś ca bandhubhiḥ // YajñS_1.113

atithiṃ śrotriyaṃ tṛptam ā-sīmantam anuvrajet / ahaḥ-śeṣaṃ sahā asīta śiṣṭair iṣṭaiś ca bandhubhiḥ //

upāsya paścimāṃ saṃdhyāṃ hutvāgnīṃs tān upāsya ca /
bhṛtyaiḥ parivṛto bhuktvā nātitṛptyātha saṃviśet // YajñS_1.114

upāsya paścimāṃ saṃdhyāṃ hutva āgnīṃs tān upāsya ca / bhṛtyaiḥ parivṛto bhuktvā na atitṛptya ātha saṃviśet //

brāhme muhūrte cotthāya cintayed ātmano hitam /
dharmārthakāmān sve kāle yathāśakti na hāpayet // YajñS_1.115

brāhme muhūrte ca utthāya cintayed ātmano hitam / dharma-artha-kāmān sve kāle yathā-śakti na hāpayet //

Acharya1949, p. 39

vidyākarmavayobandhuvittair mānyā yathākramam /
etaiḥ prabhūtaiḥ śūdro 'pi vārdhake mānam arhati // YajñS_1.116

vidyā-karma-vayo-bandhuvittair mānyā yathā-kramam / etaiḥ prabhūtaiḥ śūdro 'pi vārdhake mānam arhati //

vṛddhabhārinṛpasnātastrīrogivaracakriṇām /
panthā deyo nṛpas teṣāṃ mānyaḥ snātaś ca bhūpateḥ // YajñS_1.117

vṛddha-bhāri-nṛpa-snātastrī-rogi-vara-cakriṇām / panthā deyo nṛpas teṣāṃ mānyaḥ snātaś ca bhūpateḥ //

ijyādhyayanadānāni vaiśyasya kṣatriyasya ca /
pratigraho 'dhiko vipre yājanādhyāpane tathā // YajñS_1.118

ijyā-adhyayana-dānāni vaiśyasya kṣatriyasya ca / pratigraho 'dhiko vipre yājana-adhyāpane tathā //

Acharya1949, p. 40

pradhānaṃ kṣatriye karma prajānāṃ paripālanam /
kusīdakṛṣivāṇijyapāśupālyaṃ viśaḥ smṛtam // YajñS_1.119

pradhānaṃ kṣatriye karma prajānāṃ paripālanam / kusīda-kṛṣi-vāṇijyapāśupālyaṃ viśaḥ smṛtam //

śūdrasya dvijaśuśrūṣā tayājīvan vaṇig bhavet /
śilpair vā vividhair jīved dvijātihitam ācaran // YajñS_1.120

śūdrasya dvija-śuśrūṣā taya ājīvan vaṇig bhavet / śilpair vā vividhair jīved dvijāti-hitam ācaran //

bhāryāratiḥ śucir bhṛtyabhartā śrāddhakriyārataḥ /
namaskāreṇa mantreṇa pañcayajñān na hāpayet // YajñS_1.121

bhāryā-ratiḥ śucir bhṛtyabhartā śrāddha-kriyā-rataḥ / namas-kāreṇa mantreṇa pañca-yajñān na hāpayet //

Acharya1949, p. 41

ahiṃsā satyam asteyaṃ śaucam indriyanigrahaḥ /
dānaṃ damo dayā kṣāntiḥ sarveṣāṃ dharmasādhanam // YajñS_1.122

ahiṃsā satyam asteyaṃ śaucam indriya-nigrahaḥ / dānaṃ damo dayā kṣāntiḥ sarveṣāṃ dharma-sādhanam //

vayobuddhyarthavāgveṣaśrutābhijanakarmaṇām /
ācaret sadṛśīṃ vṛttim ajihmām aśaṭhāṃ tathā // YajñS_1.123

vayo-buddhy-artha-vāg-veṣaśruta-abhijana-karmaṇām / ācaret sadṛśīṃ vṛttim ajihmām aśaṭhāṃ tathā //

traivārṣikādhikānno yaḥ sa hi somaṃ pibed dvijaḥ /
prāksaumikīḥ kriyāḥ kuryād yasyānnaṃ vārṣikaṃ bhavet // YajñS_1.124

traivārṣika-adhika-anno yaḥ sa hi somaṃ pibed dvijaḥ / prāk-saumikīḥ kriyāḥ kuryād yasya annaṃ vārṣikaṃ bhavet //

Acharya1949, p. 42

pratisaṃvatsaraṃ somaḥ paśuḥ pratyayanaṃ tathā /
kartavyāgrayaṇeṣṭiś ca cāturmāsyāni caiva hi // YajñS_1.125

pratisaṃvatsaraṃ somaḥ paśuḥ pratyayanaṃ tathā / kartavyā āgrayaṇa-iṣṭiś ca cāturmāsyāni caiva hi //

eṣām asaṃbhave kuryād iṣṭiṃ vaiśvānarīṃ dvijaḥ /
hīnakalpaṃ na kurvīta sati dravye phalapradam // YajñS_1.126

eṣām asaṃbhave kuryād iṣṭiṃ vaiśvānarīṃ dvijaḥ / hīna-kalpaṃ na kurvīta sati dravye phala-pradam //

cāṇḍālo jāyate yajñakaraṇāc chūdrabhikṣitāt /
yajñārthaṃ labdham adadad bhāsaḥ kāko 'pi vā bhavet // YajñS_1.127

cāṇḍālo jāyate yajñakaraṇāc chūdra-bhikṣitāt / yajña-arthaṃ labdham adadad bhāsaḥ kāko 'pi vā bhavet //

Acharya1949, p. 43

kuśūlakumbhīdhānyo vā tryāhiko 'śvastano 'pi vā /
jīved vāpi śiloñchena śreyān eṣāṃ paraḥ paraḥ // YajñS_1.128

kuśūla-kumbhī-dhānyo vā tryāhiko 'śvastano 'pi vā / jīved va āpi śila-uñchena śreyān eṣāṃ paraḥ paraḥ //

Acharya1949, p. 44
6. snātaka-dharma-prakaraṇam

na svādhyāyavirodhyartham īheta na yatas tataḥ /
na viruddhaprasaṅgena saṃtoṣī ca bhavet sadā // YajñS_1.129

na svādhyāya-virodhy-artham īheta na yatas tataḥ / na viruddha-prasaṅgena saṃtoṣī ca bhavet sadā //

rājāntevāsiyājyebhyaḥ sīdann icched dhanaṃ kṣudhā /
dambhihaitukapākhaṇḍibakavṛttīṃś ca varjayet // YajñS_1.130

rāja-antevāsi-yājyebhyaḥ sīdann icched dhanaṃ kṣudhā / dambhi-haituka-pākhaṇḍibaka-vṛttīṃś ca varjayet //

Acharya1949, p. 45

śuklāmbaradharo nīcakeśaśmaśrunakhaḥ śuciḥ /
na bhāryādarśane 'śnīyān naikavāsā na saṃsthitaḥ // YajñS_1.131

śukla-ambara-dharo nīcakeśa-śmaśru-nakhaḥ śuciḥ / na bhāryā-darśane 'śnīyān na eka-vāsā na saṃsthitaḥ //

na saṃśayaṃ prapadyeta nākasmād apriyaṃ vadet /
nāhitaṃ nānṛtaṃ caiva na stenaḥ syān na vārdhuṣī // YajñS_1.132

na saṃśayaṃ prapadyeta na akasmād apriyaṃ vadet / na ahitaṃ na anṛtaṃ caiva na stenaḥ syān na vārdhuṣī //

dākṣāyaṇī brahmasūtrī veṇumān sakamaṇḍaluḥ /
kuryāt pradakṣiṇaṃ devamṛdgovipravanaspatīn // YajñS_1.133

dākṣāyaṇī brahma-sūtrī veṇumān sa-kamaṇḍaluḥ / kuryāt pradakṣiṇaṃ devamṛd-go-vipra-vanaspatīn //

Acharya1949, p. 46

na tu mehen nadīchāyāvartmagoṣṭhāmbubhasmasu /
na pratyagnyarkagosomasaṃdhyāmbustrīdvijanmanaḥ // YajñS_1.134

na tu mehen nadī-chāyāvartma-goṣṭha-ambu-bhasmasu / na pratyagny-arka-go-somasaṃdhyā-ambu-strī-dvijanmanaḥ //

nekṣetārkaṃ na nagnāṃ strīṃ na ca saṃsṛṣṭamaithunām /
na ca mūtraṃ purīṣaṃ vā nāśucī rāhutārakāḥ // YajñS_1.135

nā ikṣeta arkaṃ na nagnāṃ strīṃ na ca saṃsṛṣṭa-maithunām / na ca mūtraṃ purīṣaṃ vā na aśucī rāhu-tārakāḥ //

Acharya1949, p. 47

ayaṃ me vajra ity evaṃ sarvaṃ mantram udīrayet /
varṣaty aprāvṛto gacchet svapet pratyakśirā na ca // YajñS_1.136

ayaṃ me vajra ity evaṃ sarvaṃ mantram udīrayet / varṣaty aprāvṛto gacchet svapet pratyak-śirā na ca //

ṣṭhīvanāsṛkśakṛnmūtraretāṃsy apsu na nikṣipet /
pādau pratāpayen nāgnau na cainam abhilaṅghayet // YajñS_1.137

ṣṭhīvana-asṛk-śakṛn-mūtraretāṃsy apsu na nikṣipet / pādau pratāpayen na agnau na ca enam abhilaṅghayet //

jalaṃ piben nāñjalinā na śayānaṃ prabodhayet /
nākṣaiḥ krīḍen na dharmaghnair vyādhitair vā na saṃviśet // YajñS_1.138

jalaṃ piben na añjalinā na śayānaṃ prabodhayet / na akṣaiḥ krīḍen na dharmaghnair vyādhitair vā na saṃviśet //

Acharya1949, p. 48

viruddhaṃ varjayet karma pretadhūmaṃ nadītaram /
keśabhasmatuṣāṅgārakapāleṣu ca saṃsthitim // YajñS_1.139

viruddhaṃ varjayet karma preta-dhūmaṃ nadī-taram / keśa-bhasma-tuṣa-aṅgārakapāleṣu ca saṃsthitim //

nācakṣīta dhayantīṃ gāṃ nādvāreṇa viśet kvacit /
na rājñaḥ pratigṛhṇīyāl lubdhasyocchāstravartinaḥ // YajñS_1.140

nā acakṣīta dhayantīṃ gāṃ na advāreṇa viśet kvacit / na rājñaḥ pratigṛhṇīyāl lubdhasya ucchāstra-vartinaḥ //

pratigrahe sūnicakridhvajiveśyānarādhipāḥ /
duṣṭā daśaguṇaṃ pūrvāt pūrvād ete yathākramam // YajñS_1.141

pratigrahe sūni-cakridhvaji-veśyā-nara-adhipāḥ / duṣṭā daśa-guṇaṃ pūrvāt pūrvād ete yathā-kramam //

adhyāyānām upākarma śrāvaṇyāṃ śravaṇena vā /
hastenauṣadhibhāve vā pañcamyāṃ śrāvaṇasya tu // YajñS_1.142

adhyāyānām upākarma śrāvaṇyāṃ śravaṇena vā / hastena oṣadhi-bhāve vā pañcamyāṃ śrāvaṇasya tu //

pauṣamāsasya rohiṇyām aṣṭakāyām athāpi vā /
jalānte chandasāṃ kuryād utsargaṃ vidhivad bahiḥ // YajñS_1.143

pauṣa-māsasya rohiṇyām aṣṭakāyām atha api vā / jala-ante chandasāṃ kuryād utsargaṃ vidhivad bahiḥ //

Acharya1949, p. 49

tryahaṃ preteṣv anadhyāyaḥ śiṣyartviggurubandhuṣu /
upākarmaṇi cotsarge svaśākhāśrotriye tathā // YajñS_1.144

tryahaṃ preteṣv anadhyāyaḥ śiṣyartvig-guru-bandhuṣu / upākarmaṇi ca utsarge sva-śākhā-śrotriye tathā //

saṃdhyāgarjitanirghātabhūkaṃpolkānipātane /
samāpya vedaṃ dyuniśam āraṇyakam adhītya ca // YajñS_1.145

saṃdhyā-garjita-nirghātabhū-kaṃpa-ulkā-nipātane / samāpya vedaṃ dyu-niśam āraṇyakam adhītya ca //

pañcadaśyāṃ caturdaśyām aṣṭamyāṃ rāhusūtake /
ṛtusaṃdhiṣu bhuktvā vā śrāddhikaṃ pratigṛhya ca // YajñS_1.146

pañcadaśyāṃ caturdaśyām aṣṭamyāṃ rāhu-sūtake / ṛtu-saṃdhiṣu bhuktvā vā śrāddhikaṃ pratigṛhya ca //

Acharya1949, p. 50

paśumaṇḍūkanakulaśvāhimārjāramūṣakaiḥ /
kṛte 'nantare tv ahorātraṃ śakrapāte tathocchraye // YajñS_1.147

paśu-maṇḍūka-nakulaśva-ahi-mārjāra-mūṣakaiḥ / kṛte 'nantare tv ahorātraṃ śakra-pāte tatha ūcchraye //

śvakroṣṭṛgardabholūkasāmabāṇārtaniḥsvane /
amedhyaśavaśūdrāntyaśmaśānapatitāntike // YajñS_1.148

śva-kroṣṭṛ-gardabha-ulūkasāma-bāṇa-ārta-niḥsvane / amedhya-śava-śūdra-antyaśmaśāna-patita-antike //

deśe 'śucāv ātmani ca vidyutstanitasaṃplave /
bhuktvārdrapāṇir ambho 'ntar ardharātre 'timārute // YajñS_1.149

deśe 'śucāv ātmani ca vidyut-stanita-saṃplave / bhuktvā ārdra-pāṇir ambho 'ntar ardha-rātre 'ti-mārute //

Acharya1949, p. 51

pāṃsupravarṣe digdāhe saṃdhyānīhārabhītiṣu /
dhāvataḥ pūtigandhe ca śiṣṭe ca gṛham āgate // YajñS_1.150

pāṃsu-pravarṣe dig-dāhe saṃdhyā-nīhāra-bhītiṣu / dhāvataḥ pūti-gandhe ca śiṣṭe ca gṛham āgate //

kharoṣṭrayānahastyaśvanauvṛkṣeriṇarohaṇe /
saptatriṃśadanadhyāyān etāṃs tātkālikān viduḥ // YajñS_1.151

khara-uṣṭra-yāna-hasty-aśvanau-vṛkṣa-iriṇa-rohaṇe / sapta-triṃśad-anadhyāyān etāṃs tātkālikān viduḥ //

devartviksnātakācāryarājñāṃ chāyāṃ parastriyāḥ /
nākrāmed raktaviṇmūtraṣṭhīvanodvartanādi ca // YajñS_1.152

devartvik-snātaka-ācāryarājñāṃ chāyāṃ para-striyāḥ / nā akrāmed rakta-viṇ-mūtraṣṭhīvana-udvartana-ādi ca //

viprāhikṣatriyātmāno nāvajñeyāḥ kadācana /
āmṛtyoḥ śriyam ākāṅkṣen na kaṃcin marmaṇi spṛśet // YajñS_1.153

vipra-ahi-kṣatriya-ātmāno na avajñeyāḥ kadācana / ā-mṛtyoḥ śriyam ākāṅkṣen na kaṃcin marmaṇi spṛśet //

Acharya1949, p. 52

dūrād ucchiṣṭaviṇmūtrapādāmbhāṃsi samutsṛjet /
śrutismṛtyuditaṃ samyaṅ nityam ācāram ācaret // YajñS_1.154

dūrād ucchiṣṭa-viṇ-mūtrapāda-ambhāṃsi samutsṛjet / śruti-smṛty-uditaṃ samyaṅ nityam ācāram ācaret //

gobrāhmaṇānalānnāni noccchiṣṭo na padā spṛśet /
na nindātāḍane kuryāt putraṃ śiṣyaṃ ca tāḍayet // YajñS_1.155

go-brāhmaṇa-anala-annāni na uccchiṣṭo na padā spṛśet / na nindā-tāḍane kuryāt putraṃ śiṣyaṃ ca tāḍayet //

karmaṇā manasā vācā yatnād dharmaṃ samācaret /
asvargyaṃ lokavidviṣṭaṃ dharmyam apy ācaren na tu // YajñS_1.156

karmaṇā manasā vācā yatnād dharmaṃ samācaret / asvargyaṃ loka-vidviṣṭaṃ dharmyam apy ācaren na tu //

mātṛpitratithibhrātṛjāmisaṃbandhimātulaiḥ /
vṛddhabālāturācāryavaidyasaṃśritabāndhavaiḥ // YajñS_1.157

mātṛ-pitr-atithi-bhrātṛjāmi-saṃbandhi-mātulaiḥ / vṛddha-bāla-ātura-ācāryavaidya-saṃśrita-bāndhavaiḥ //

ṛtvikpurohitāpatyabhāryādāsasanābhibhiḥ /
vivādaṃ varjayitvā tu sarvāṃl lokāñ jayed gṛhī // YajñS_1.158

ṛtvik-purohita-apatyabhāryā-dāsa-sanābhibhiḥ / vivādaṃ varjayitvā tu sarvāṃl lokāñ jayed gṛhī //

Acharya1949, p. 53

pañca piṇḍān anuddhṛtya na snāyāt paravāriṣu /
snāyān nadīdevakhātahradaprasravaṇeṣu ca // YajñS_1.159

pañca piṇḍān anuddhṛtya na snāyāt para-vāriṣu / snāyān nadī-deva-khātahrada-prasravaṇeṣu ca //

paraśayyāsanodyānagṛhayānāni varjayet /
adattāny agnihīnasya nānnam adyād anāpadi // YajñS_1.160

para-śayyā-āsana-udyānagṛha-yānāni varjayet / adattāny agni-hīnasya na annam adyād anāpadi //

Acharya1949, p. 54

kadaryabaddhacaurāṇāṃ klībaraṅgāvatāriṇām /
vaiṇābhiśastavārdhuṣyagaṇikāgaṇadīkṣiṇām // YajñS_1.161

kadarya-baddha-caurāṇāṃ klība-raṅga-avatāriṇām / vaiṇa-abhiśasta-vārdhuṣyagaṇikā-gaṇa-dīkṣiṇām //

cikitsakāturakruddhapuṃścalīmattavidviṣām /
krūrograpatitavrātyadāmbhikocchiṣṭabhojinām // YajñS_1.162

cikitsaka-ātura-kruddhapuṃścalī-matta-vidviṣām / krūra-ugra-patita-vrātyadāmbhika-ucchiṣṭa-bhojinām //

avīrāstrīsvarṇakārastrījitagrāmayājinām /
śastravikrayikarmāratantuvāyaśvavṛttinām // YajñS_1.163

avīrā-strī-svarṇa-kārastrī-jita-grāma-yājinām / śastra-vikrayi-karmāratantu-vāya-śva-vṛttinām //

Acharya1949, p. 55

nṛśaṃsarājarajakakṛtaghnavadhajīvinām /
cailadhāvasurājīvasahopapativeśmanām // YajñS_1.164

nṛśaṃsa-rāja-rajakakṛtaghna-vadha-jīvinām / caila-dhāva-surā-jīvasaha-upapati-veśmanām //

piśunānṛtinoś caiva tathā cākrikabandinām /
eṣām annaṃ na bhoktavyaṃ somavikrayiṇas tathā // YajñS_1.165

piśuna-anṛtinoś caiva tathā cākrika-bandinām / eṣām annaṃ na bhoktavyaṃ soma-vikrayiṇas tathā //

śūdreṣu dāsagopālakulamitrārdhasīriṇaḥ /
bhojyānnāḥ nāpitaś caiva yaś cātmānaṃ nivedayet // YajñS_1.166

śūdreṣu dāsa-go-pālakula-mitra-ardha-sīriṇaḥ / bhojya-annāḥ nāpitaś caiva yaś cā atmānaṃ nivedayet //

7. bhakṣyā1bhakṣya-prakaraṇam

anarcitaṃ vṛthāmāṃsaṃ keśakīṭasamanvitam /
śuktaṃ paryuṣitocchiṣṭaṃ śvaspṛṣṭaṃ patitekṣitam // YajñS_1.167

anarcitaṃ vṛthā-māṃsaṃ keśa-kīṭa-samanvitam / śuktaṃ paryuṣita-ucchiṣṭaṃ śva-spṛṣṭaṃ patita-īkṣitam //

Acharya1949, p. 56

udakyāspṛṣṭasaṃghuṣṭaṃ paryāyānnaṃ ca varjayet /
goghrātaṃ śakunocchiṣṭaṃ padā spṛṣṭaṃ ca kāmataḥ // YajñS_1.168

udakyā-spṛṣṭa-saṃghuṣṭaṃ paryāya-annaṃ ca varjayet / go-ghrātaṃ śakuna-ucchiṣṭaṃ padā spṛṣṭaṃ ca kāmataḥ //

annaṃ paryuṣitaṃ bhojyaṃ snehāktaṃ cirasaṃsthitam /
asnehā api godhūmayavagorasavikriyāḥ // YajñS_1.169

annaṃ paryuṣitaṃ bhojyaṃ sneha-aktaṃ cira-saṃsthitam / asnehā api go-dhūmayava-go-rasa-vikriyāḥ //

Acharya1949, p. 57

saṃdhinyanirdaśāvatsāgopayaḥ parivarjayet /
auṣṭram aikaśaphaṃ straiṇam āraṇyakam athāvikam // YajñS_1.170

saṃdhiny-anirdaśā-vatsāgo-payaḥ parivarjayet / auṣṭram aikaśaphaṃ straiṇam āraṇyakam atha avikam //

devatārthaṃ haviḥ śigruṃ lohitān vraścanāṃs tathā /
anupākṛtamāṃsāni viḍjāni kavakāni ca // YajñS_1.171

devatā-arthaṃ haviḥ śigruṃ lohitān vraścanāṃs tathā / anupākṛta-māṃsāni viḍjāni kavakāni ca //

Acharya1949, p. 58

kravyādapakṣidātyūhaśukapratudaṭiṭṭibhān /
sārasaikaśaphān haṃsān sarvāṃś ca grāmavāsinaḥ // YajñS_1.172

kravyāda-pakṣi-dātyūhaśuka-pratuda-ṭiṭṭibhān / sārasa-ekaśaphān haṃsān sarvāṃś ca grāma-vāsinaḥ //

koyaṣṭiplavacakrāhvabalākābakaviṣkirān /
vṛthākṛsarasamyāvapāyasāpūpaśaṣkulīḥ // YajñS_1.173

koyaṣṭi-plava-cakrāhvabalākā-baka-viṣkirān / vṛthā-kṛsara-samyāvapāyasa-apūpa-śaṣkulīḥ //

kalaviṅkaṃ sakākolaṃ kuraraṃ rajjudālakam /
jālapādān khañjarīṭān ajñātāṃś ca mṛgadvijān // YajñS_1.174

kalaviṅkaṃ sa-kākolaṃ kuraraṃ rajju-dālakam / jāla-pādān khañjarīṭān ajñātāṃś ca mṛga-dvijān //

cāṣāṃś ca raktapādāṃś ca saunaṃ vallūram eva ca /
matsyāṃś ca kāmato jagdhvā sopavāsas tryahaṃ vaset // YajñS_1.175

cāṣāṃś ca rakta-pādāṃś ca saunaṃ vallūram eva ca / matsyāṃś ca kāmato jagdhvā sa-upavāsas tryahaṃ vaset //

Acharya1949, p. 59

palāṇḍuṃ viḍvarāhaṃ ca chatrākaṃ grāmakukkuṭam /
laśunaṃ gṛñjanaṃ caiva jagdhvā cāndrāyaṇaṃ caret // YajñS_1.176

palāṇḍuṃ viḍ-varāhaṃ ca chatrākaṃ grāma-kukkuṭam / laśunaṃ gṛñjanaṃ caiva jagdhvā cāndrāyaṇaṃ caret //

bhakṣyāḥ pañcanakhāḥ sedhāgodhākacchapaśallakāḥ /
śaśaś ca matsyeṣv api hi siṃhatuṇḍakarohitāḥ // YajñS_1.177

bhakṣyāḥ pañca-nakhāḥ sedhā-godhā-kacchapa-śallakāḥ / śaśaś ca matsyeṣv api hi siṃha-tuṇḍaka-rohitāḥ //

Acharya1949, p. 60

tathā pāṭhīnarājīvasaśalkāś ca dvijātibhiḥ /
ataḥ śṛṇudhvaṃ māṃsasya vidhiṃ bhakṣaṇavarjane // YajñS_1.178

tathā pāṭhīna-rājīvasaśalkāś ca dvijātibhiḥ / ataḥ śṛṇudhvaṃ māṃsasya vidhiṃ bhakṣaṇa-varjane //

prāṇātyaye tathā śrāddhe prokṣite dvijakāmyayā /
devān pitṝn samabhyarcya khādan māṃsaṃ na doṣabhāk // YajñS_1.179

prāṇa-atyaye tathā śrāddhe prokṣite dvija-kāmyayā / devān pitṝn samabhyarcya khādan māṃsaṃ na doṣa-bhāk //

vaset sa narake ghore dināni paśuromabhiḥ /
sammitāni durācāro yo hanty avidhinā paśūn // YajñS_1.180

vaset sa narake ghore dināni paśu-romabhiḥ / sammitāni durācāro yo hanty avidhinā paśūn //

Acharya1949, p. 61

sarvān kāmān avāpnoti hayamedhaphalaṃ tathā /
gṛhe 'pi nivasan vipro munir māṃsavivarjanāt // YajñS_1.181

sarvān kāmān avāpnoti haya-medha-phalaṃ tathā / gṛhe 'pi nivasan vipro munir māṃsa-vivarjanāt //

8. dravya-śuddhi-prakaraṇam

sauvarṇarājatābjānām ūrdhvapātragrahāśmanām /
śākarajjumūlaphalavāsovidalacarmaṇām // YajñS_1.182

sauvarṇa-rājata-abjānām ūrdhvapātra-graha-aśmanām / śāka-rajju-mūla-phalavāso-vidala-carmaṇām //

pātrāṇāṃ camasānāṃ ca vāriṇā śuddhir iṣyate /
carusruksruvasasnehapātrāṇy uṣṇena vāriṇā // YajñS_1.183

pātrāṇāṃ camasānāṃ ca vāriṇā śuddhir iṣyate / caru-sruk-sruva-sasnehapātrāṇy uṣṇena vāriṇā //

Acharya1949, p. 62

sphyaśūrpājinadhānyānāṃ musalolūkhalānasām /
prokṣaṇaṃ saṃhatānāṃ ca bahūnāṃ dhānyavāsasām // YajñS_1.184

sphya-śūrpa-ajina-dhānyānāṃ musala-ulūkhala-anasām / prokṣaṇaṃ saṃhatānāṃ ca bahūnāṃ dhānya-vāsasām //

Acharya1949, p. 63

takṣaṇaṃ dāruśṛṅgāsthnāṃ govālaiḥ phalasaṃbhuvām /
mārjanaṃ yajñapātrāṇāṃ pāṇinā yajñakarmaṇi // YajñS_1.185

takṣaṇaṃ dāru-śṛṅga-asthnāṃ go-vālaiḥ phala-saṃbhuvām / mārjanaṃ yajña-pātrāṇāṃ pāṇinā yajña-karmaṇi //

soṣarodakagomūtraiḥ śudhyaty āvikakauśikam /
saśrīphalair aṃśupaṭṭaṃ sāriṣṭaiḥ kutapaṃ tathā // YajñS_1.186

sa-ūṣara-udaka-go-mūtraiḥ śudhyaty āvika-kauśikam / sa-śrī-phalair aṃśu-paṭṭaṃ sa-ariṣṭaiḥ kutapaṃ tathā //

Acharya1949, p. 64

sagaurasarṣapaiḥ kṣaumaṃ punaḥpākān mahīmayam /
kāruhastaḥ śuciḥ paṇyaṃ bhaikṣaṃ yoṣinmukhaṃ tathā // YajñS_1.187

sa-gaura-sarṣapaiḥ kṣaumaṃ punaḥ-pākān mahī-mayam / kāru-hastaḥ śuciḥ paṇyaṃ bhaikṣaṃ yoṣin-mukhaṃ tathā //

bhūśuddhir mārjanād dāhāt kālād gokramaṇāt tathā /
sekād ullekhanāl lepād gṛhaṃ mārjanalepanāt // YajñS_1.188

bhū-śuddhir mārjanād dāhāt kālād go-kramaṇāt tathā / sekād ullekhanāl lepād gṛhaṃ mārjana-lepanāt //

Acharya1949, p. 65

goghrāte 'nne tathā keśamakṣikākīṭadūṣite /
salilaṃ bhasma mṛd vāpi prakṣeptavyaṃ viśuddhaye // YajñS_1.189

go-ghrāte 'nne tathā keśamakṣikā-kīṭa-dūṣite / salilaṃ bhasma mṛd va āpi prakṣeptavyaṃ viśuddhaye //

trapusīsakatāmrāṇāṃ kṣārāmlodakavāribhiḥ /
bhasmādbhiḥ kāṃsyalohānāṃ śuddhiḥ plāvo dravasya ca // YajñS_1.190

trapu-sīsaka-tāmrāṇāṃ kṣāra-āmla-udaka-vāribhiḥ / bhasma-adbhiḥ kāṃsya-lohānāṃ śuddhiḥ plāvo dravasya ca //

Acharya1949, p. 66

amedhyāktasya mṛttoyaiḥ śuddhir gandhādikarṣaṇāt /
vākśastam ambunirṇiktam ajñātaṃ ca sadā śuci // YajñS_1.191

amedhya-aktasya mṛt-toyaiḥ śuddhir gandha-ādi-karṣaṇāt / vāk-śastam ambu-nirṇiktam ajñātaṃ ca sadā śuci //

Acharya1949, p. 67

śuci gotṛptikṛt toyaṃ prakṛtisthaṃ mahīgatam /
tathā māṃsaṃ śvacaṇḍālakravyādādinipātitam // YajñS_1.192

śuci go-tṛpti-kṛt toyaṃ prakṛtisthaṃ mahī-gatam / tathā māṃsaṃ śva-caṇḍālakravyāda-ādi-nipātitam //

raśmir agnī rajaśchāyā gaur aśvo vasudhānilaḥ /
vipruṣo makṣikāḥ sparśe vatsaḥ prasnavane śuciḥ // YajñS_1.193

raśmir agnī rajaś-chāyā gaur aśvo vasudha ānilaḥ / vipruṣo makṣikāḥ sparśe vatsaḥ prasnavane śuciḥ //

ajāśvayor mukhaṃ medhyaṃ na gor na narajā malāḥ /
panthānaś ca viśudhyanti somasūryāṃśumārutaiḥ // YajñS_1.194

aja-aśvayor mukhaṃ medhyaṃ na gor na narajā malāḥ / panthānaś ca viśudhyanti soma-sūrya-aṃśu-mārutaiḥ //

Acharya1949, p. 68

mukhajā vipruṣo medhyās tathācamanabindavaḥ /
śmaśru cāsyagataṃ dantasaktaṃ tyaktvā tataḥ śuciḥ // YajñS_1.195

mukhajā vipruṣo medhyās tathā ācamana-bindavaḥ / śmaśru cā asya-gataṃ dantasaktaṃ tyaktvā tataḥ śuciḥ //

snātvā pītvā kṣute supte bhuktvā rathyopasarpaṇe /
ācāntaḥ punar ācāmed vāso viparidhāya ca // YajñS_1.196

snātvā pītvā kṣute supte bhuktvā rathya-upasarpaṇe / ācāntaḥ punar ācāmed vāso viparidhāya ca //

rathyākardamatoyāni spṛṣṭāny antyaśvavāyasaiḥ /
mārutenaiva śudhyanti pakveṣṭakacitāni ca // YajñS_1.197

rathyā-kardama-toyāni spṛṣṭāny antya-śva-vāyasaiḥ / mārutena eva śudhyanti pakva-iṣṭaka-citāni ca //

Acharya1949, p. 69
9. dāna-prakaraṇam

tapas taptvāsṛjad brahmā brāhmaṇān vedaguptaye /
tṛptyarthaṃ pitṛdevānāṃ dharmasaṃrakṣaṇāya ca // YajñS_1.198

tapas taptva āsṛjad brahmā brāhmaṇān veda-guptaye / tṛpty-arthaṃ pitṛ-devānāṃ dharma-saṃrakṣaṇāya ca //

sarvasya prabhavo viprāḥ śrutādhyayanaśīlinaḥ /
tebhyaḥ kriyāparāḥ śreṣṭhās tebhyo 'py adhyātmavittamāḥ // YajñS_1.199

sarvasya prabhavo viprāḥ śruta-adhyayana-śīlinaḥ / tebhyaḥ kriyā-parāḥ śreṣṭhās tebhyo 'py adhyātmavittamāḥ //

na vidyayā kevalayā tapasā vāpi pātratā /
yatra vṛttam ime cobhe tad dhi pātraṃ prakīrtitam // YajñS_1.200

na vidyayā kevalayā tapasā va āpi pātratā / yatra vṛttam ime ca ubhe tad dhi pātraṃ prakīrtitam //

Acharya1949, p. 70

gobhūtilahiraṇyādi pātre dātavyam arcitam /
nāpātre viduṣā kiṃcid ātmanaḥ śreya icchatā // YajñS_1.201

go-bhū-tila-hiraṇya-ādi pātre dātavyam arcitam / na apātre viduṣā kiṃcid ātmanaḥ śreya icchatā //

vidyātapobhyāṃ hīnena na tu grāhyaḥ pratigrahaḥ /
gṛhṇan pradātāram adho nayaty ātmānam eva ca // YajñS_1.202

vidyā-tapobhyāṃ hīnena na tu grāhyaḥ pratigrahaḥ / gṛhṇan pradātāram adho nayaty ātmānam eva ca //

dātavyaṃ pratyahaṃ pātre nimitteṣu viśeṣataḥ /
yācitenāpi dātavyaṃ śraddhāpūtaṃ svaśaktitaḥ // YajñS_1.203

dātavyaṃ pratyahaṃ pātre nimitteṣu viśeṣataḥ / yācitena api dātavyaṃ śraddhā-pūtaṃ sva-śaktitaḥ //

hemaśṛṅgī śaphai raupyaiḥ suśīlā vastrasaṃyutā /
sakāṃsyapātrā dātavyā kṣīriṇī gauḥ sadakṣiṇā // YajñS_1.204

hema-śṛṅgī śaphai raupyaiḥ su-śīlā vastra-saṃyutā / sa-kāṃsya-pātrā dātavyā kṣīriṇī gauḥ sa-dakṣiṇā //

Acharya1949, p. 71

dātāsyāḥ svargam āpnoti vatsarān romasammitān /
kapilā cet tārayati bhūyaś cāsaptamaṃ kulam // YajñS_1.205

dāta āsyāḥ svargam āpnoti vatsarān roma-sammitān / kapilā cet tārayati bhūyaś cā a-saptamaṃ kulam //

savatsāromatulyāni yugāny ubhayatomukhīm /
dātāsyāḥ svargam āpnoti pūrveṇa vidhinā dadat // YajñS_1.206

savatsā-roma-tulyāni yugāny ubhayato-mukhīm / dāta āsyāḥ svargam āpnoti pūrveṇa vidhinā dadat //

yāvad vatsasya pādau dvau mukhaṃ yonyāṃ ca dṛśyate /
tāvad gauḥ pṛthivī jñeyā yāvad garbhaṃ na muñcati // YajñS_1.207

yāvad vatsasya pādau dvau mukhaṃ yonyāṃ ca dṛśyate / tāvad gauḥ pṛthivī jñeyā yāvad garbhaṃ na muñcati //

yathākathaṃcid dattvā gāṃ dhenuṃ vādhenum eva vā /
arogām aparikliṣṭāṃ dātā svarge mahīyate // YajñS_1.208

yathā-kathaṃcid dattvā gāṃ dhenuṃ va ādhenum eva vā / arogām aparikliṣṭāṃ dātā svarge mahīyate //

śrāntasaṃvāhanaṃ rogiparicaryā surārcanam /
pādaśaucaṃ dvijocchiṣṭamārjanaṃ gopradānavat // YajñS_1.209

śrānta-saṃvāhanaṃ rogiparicaryā sura-arcanam / pāda-śaucaṃ dvija-ucchiṣṭamārjanaṃ go-pradānavat //

Acharya1949, p. 72

bhūdīpāṃś cānnavastrāmbhastilasarpiḥpratiśrayān /
naiveśikaṃ svarṇadhuryaṃ dattvā svarge mahīyate // YajñS_1.210

bhū-dīpāṃś ca anna-vastra-ambhastila-sarpiḥ-pratiśrayān / naiveśikaṃ svarṇa-dhuryaṃ dattvā svarge mahīyate //

gṛhadhānyābhayopānacchatramālyānulepanam /
yānaṃ vṛkṣaṃ priyaṃ śayyāṃ dattvātyantaṃ sukhī bhavet // YajñS_1.211

gṛha-dhānya-abhaya-upānacchatra-mālya-anulepanam / yānaṃ vṛkṣaṃ priyaṃ śayyāṃ dattva ātyantaṃ sukhī bhavet //

sarvadharmamayaṃ brahma pradānebhyo 'dhikaṃ yataḥ /
tad dadat samavāpnoti brahmalokam avicyutam // YajñS_1.212

sarva-dharma-mayaṃ brahma pradānebhyo 'dhikaṃ yataḥ / tad dadat samavāpnoti brahma-lokam avicyutam //

Acharya1949, p. 73

pratigrahasamartho 'pi nādatte yaḥ pratigraham /
ye lokā dānaśīlānāṃ sa tān āpnoti puṣkalān // YajñS_1.213

pratigraha-samartho 'pi nā adatte yaḥ pratigraham / ye lokā dāna-śīlānāṃ sa tān āpnoti puṣkalān //

kuśāḥ śākaṃ payo matsyā gandhāḥ puṣpaṃ dadhi kṣitiḥ /
māṃsaṃ śayyāsanaṃ dhānāḥ pratyākheyaṃ na vāri ca // YajñS_1.214

kuśāḥ śākaṃ payo matsyā gandhāḥ puṣpaṃ dadhi kṣitiḥ / māṃsaṃ śayyā āsanaṃ dhānāḥ pratyākheyaṃ na vāri ca //

ayācitāhṛtaṃ grāhyam api duṣkṛtakarmaṇaḥ /
anyatra kulaṭāṣaṇḍhapatitebhyas tathā dviṣaḥ // YajñS_1.215

ayācita-āhṛtaṃ grāhyam api duṣkṛta-karmaṇaḥ / anyatra kulaṭā-ṣaṇḍhapatitebhyas tathā dviṣaḥ //

devātithiarcanakṛte gurubhṛtyārtham eva vā /
sarvataḥ pratigṛhṇīyād ātmavṛttyartham eva ca // YajñS_1.216

deva-atithi-arcana-kṛte guru-bhṛtya-artham eva vā / sarvataḥ pratigṛhṇīyād ātma-vṛtty-artham eva ca //

Acharya1949, p. 74
10. śrāddha-prakaraṇam

amāvāsyāṣṭakā vṛddhiḥ kṛṣṇapakṣo 'yanadvayam /
dravyaṃ brāhmaṇasaṃpattir viṣuvat sūryasaṃkramaḥ // YajñS_1.217

amāvāsya āṣṭakā vṛddhiḥ kṛṣṇa-pakṣo 'yana-dvayam / dravyaṃ brāhmaṇa-saṃpattir viṣuvat sūrya-saṃkramaḥ //

vyatīpāto gajacchāyā grahaṇaṃ candrasūryayoḥ /
śrāddhaṃ prati ruciś caite śrāddhakālāḥ prakīrtitāḥ // YajñS_1.218

vyatīpāto gaja-cchāyā grahaṇaṃ candra-sūryayoḥ / śrāddhaṃ prati ruciś ca ete śrāddha-kālāḥ prakīrtitāḥ //

Acharya1949, p. 75

agryaḥ sarveṣu vedeṣu śrotriyo brahmavid yuvā /
vedārthavij jyeṣṭhasāmā trimadhus trisuparṇakaḥ // YajñS_1.219

agryaḥ sarveṣu vedeṣu śrotriyo brahmavid yuvā / veda-arthavij jyeṣṭha-sāmā tri-madhus tri-suparṇakaḥ //

svasrīyartvijjāmātṛyājyaśvaśuramātulāḥ /
triṇāciketadauhitraśiṣyasaṃbandhibāndhavāḥ // YajñS_1.220

svasrīyartvij-jāmātṛyājya-śvaśura-mātulāḥ / triṇāciketa-dauhitraśiṣya-saṃbandhi-bāndhavāḥ //

karmaniṣṭhās taponiṣṭhāḥ pañcāgnir brahmacāriṇaḥ /
pitṛmātṛparāś caiva brāhmaṇāḥ śrāddhasaṃpadaḥ // YajñS_1.221

karma-niṣṭhās tapo-niṣṭhāḥ pañca-agnir brahma-cāriṇaḥ / pitṛ-mātṛ-parāś caiva brāhmaṇāḥ śrāddha-saṃpadaḥ //

rogī hīnātiriktāṅgaḥ kāṇaḥ paunarbhavas tathā /
avakīrṇī kuṇḍagolau kunakhī śyāvadantakaḥ // YajñS_1.222

rogī hīna-atirikta-aṅgaḥ kāṇaḥ paunarbhavas tathā / avakīrṇī kuṇḍa-golau kunakhī śyāva-dantakaḥ //

Acharya1949, p. 76

bhṛtakādhyāpakaḥ klībaḥ kanyādūṣy abhiśastakaḥ /
mitradhruk piśunaḥ somavikrayī parivindakaḥ // YajñS_1.223

bhṛtaka-adhyāpakaḥ klībaḥ kanyā-dūṣy abhiśastakaḥ / mitra-dhruk piśunaḥ somavikrayī parivindakaḥ //

mātāpitṛgurutyāgī kuṇḍāśī vṛṣalātmajaḥ /
parapūrvāpatiḥ stenaḥ karmaduṣṭāś ca ninditāḥ // YajñS_1.224

mātā-pitṛ-guru-tyāgī kuṇḍa-āśī vṛṣala-ātmajaḥ / para-pūrvā-patiḥ stenaḥ karma-duṣṭāś ca ninditāḥ //

Acharya1949, p. 77

nimantrayeta pūrvedyur brāhmaṇān ātmavān śuciḥ /
taiś cāpi saṃyatair bhāvyaṃ manovākkāyakarmabhiḥ // YajñS_1.225

nimantrayeta pūrve-dyur brāhmaṇān ātmavān śuciḥ / taiś ca api saṃyatair bhāvyaṃ mano-vāk-kāya-karmabhiḥ //

aparāhṇe samabhyarcya svāgatenāgatāṃs tu tān /
pavitrapāṇir ācāntān āsaneṣūpaveśayet // YajñS_1.226

apara-ahṇe samabhyarcya svāgatenā agatāṃs tu tān / pavitra-pāṇir ācāntān āsaneṣu upaveśayet //

yugmān daive yathāśakti pitrye 'yugmāṃs tathaiva ca /
paristṛte śucau deśe dakṣiṇāpravaṇe tathā // YajñS_1.227

yugmān daive yathā-śakti pitrye 'yugmāṃs tathaiva ca / paristṛte śucau deśe dakṣiṇā-pravaṇe tathā //

Acharya1949, p. 78

dvau daive prāk trayaḥ pitrya udag ekaikam eva vā /
mātāmahānām apy evaṃ tantraṃ vā vaiśvadevikam // YajñS_1.228

dvau daive prāk trayaḥ pitrya udag ekaikam eva vā / mātāmahānām apy evaṃ tantraṃ vā vaiśvadevikam //

pāṇiprakṣālanaṃ dattvā viṣṭarārthaṃ kuśān api /
āvāhayed anujñāto viśve devāsa ity ṛcā // YajñS_1.229

pāṇi-prakṣālanaṃ dattvā viṣṭara-arthaṃ kuśān api / āvāhayed anujñāto viśve devāsa ity ṛcā //

yavair anvavakīryātha bhājane sapavitrake /
śaṃ no devyā payaḥ kṣiptvā yavo 'sīti yavāṃs tathā // YajñS_1.230

yavair anvavakīrya atha bhājane sa-pavitrake / śaṃ no devyā payaḥ kṣiptvā yavo 'si iti yavāṃs tathā //

yā divyā iti mantreṇa hasteṣv arghyaṃ vinikṣipet /
Acharya949, p. 79 dattvā udakaṃ gandhamālyaṃ dhūpadānaṃ sadīpakam // YajñS_1.231

yā divyā iti mantreṇa hasteṣv arghyaṃ vinikṣipet / dattvā udakaṃ gandha-mālyaṃ dhūpa-dānaṃ sa-dīpakam //

tathācchādanadānaṃ ca karaśaucārtham ambu ca /
apasavyaṃ tataḥ kṛtvā pitṝṇām apradakṣiṇam // YajñS_1.232

tathā ācchādana-dānaṃ ca kara-śauca-artham ambu ca / apasavyaṃ tataḥ kṛtvā pitṝṇām apradakṣiṇam //

dviguṇāṃs tu kuśān dattvā hy uṣantas tvety ṛcā pitṝn /
āvāhya tadanujñāto japed āyantu nas tataḥ // YajñS_1.233

dvi-guṇāṃs tu kuśān dattvā hy uṣantas tva īty ṛcā pitṝn / āvāhya tad-anujñāto japed āyantu nas tataḥ //

Acharya1949, p. 80

apahatā iti tilān vikīrya ca samantataḥ /
yavārthās tu tilaiḥ kāryāḥ kuryād arghyādi pūrvavat // YajñS_1.234

apahatā iti tilān vikīrya ca samantataḥ / yava-arthās tu tilaiḥ kāryāḥ kuryād arghya-ādi pūrvavat //

dattvā arghyaṃ saṃsravāṃs teṣāṃ pātre kṛtvā vidhānataḥ /
pitṛbhyaḥ sthānam asīti nyubjaṃ pātraṃ karoty adhaḥ // YajñS_1.235

dattvā arghyaṃ saṃsravāṃs teṣāṃ pātre kṛtvā vidhānataḥ / pitṛbhyaḥ sthānam asi iti nyubjaṃ pātraṃ karoty adhaḥ //

agnau kariṣyann ādāya pṛcchaty annaṃ ghṛtaplutam /
kuruṣvety abhyanujñāto hutvāgnau pitṛyajñavat // YajñS_1.236

agnau kariṣyann ādāya pṛcchaty annaṃ ghṛta-plutam / kuruṣva ity abhyanujñāto hutva āgnau pitṛ-yajñavat //

hutaśeṣaṃ pradadyāt tu bhājaneṣu samāhitaḥ /
yathālābhopapanneṣu raupyeṣu ca viśeṣataḥ // YajñS_1.237

huta-śeṣaṃ pradadyāt tu bhājaneṣu samāhitaḥ / yathā-lābha-upapanneṣu raupyeṣu ca viśeṣataḥ //

Acharya1949, p. 82

dattvānnaṃ pṛthivīpātram iti pātrābhimantraṇam /
kṛtvedaṃ viṣṇur ity anne dvijāṅguṣṭhaṃ niveśayet // YajñS_1.238

dattva ānnaṃ pṛthivī-pātram iti pātra-abhimantraṇam / kṛtva īdaṃ viṣṇur ity anne dvija-aṅguṣṭhaṃ niveśayet //

savyāhṛtikāṃ gāyatrīṃ madhu vātā iti tryṛcam /
japtvā yathāsukhaṃ vācyaṃ bhuñjīraṃs te 'pi vāgyatāḥ // YajñS_1.239

sa-vyāhṛtikāṃ gāyatrīṃ madhu vātā iti tryṛcam / japtvā yathā-sukhaṃ vācyaṃ bhuñjīraṃs te 'pi vāg-yatāḥ //

annam iṣtaṃ haviṣyaṃ ca dadyād akrodhano 'tvaraḥ /
ātṛptes tu pavitrāṇi japtvā pūrvajapaṃ tathā // YajñS_1.240

annam iṣtaṃ haviṣyaṃ ca dadyād akrodhano 'tvaraḥ / ā-tṛptes tu pavitrāṇi japtvā pūrva-japaṃ tathā //

Acharya1949, p. 83

annam ādāya tṛptāḥ stha śeṣaṃ caivānumānya ca /
tad annaṃ vikired bhūmau dadyāc cāpaḥ sakṛt sakṛt // YajñS_1.241

annam ādāya tṛptāḥ stha śeṣaṃ ca eva anumānya ca / tad annaṃ vikired bhūmau dadyāc ca apaḥ sakṛt sakṛt //

sarvam annam upādāya satilaṃ dakṣiṇāmukhaḥ /
ucchiṣṭasaṃnidhau piṇḍān dadyād vai pitṛyajñavat // YajñS_1.242

sarvam annam upādāya sa-tilaṃ dakṣiṇā-mukhaḥ / ucchiṣṭa-saṃnidhau piṇḍān dadyād vai pitṛ-yajñavat //

mātāmahānām apy evaṃ dadyād ācamanaṃ tataḥ /
svastivācyaṃ tataḥ kuryād akṣayyodakam eva ca // YajñS_1.243

mātāmahānām apy evaṃ dadyād ācamanaṃ tataḥ / svasti-vācyaṃ tataḥ kuryād akṣayya-udakam eva ca //

dattvā tu dakṣiṇāṃ śaktyā svadhākāram udāharet /
vācyatām ity anujñātaḥ prakṛtebhyaḥ svadhocyatām // YajñS_1.244

dattvā tu dakṣiṇāṃ śaktyā svadhā-kāram udāharet / vācyatām ity anujñātaḥ prakṛtebhyaḥ svadha ūcyatām //

Acharya1949, p. 84

brūyur astu svadhety ukte bhūmau siñcet tato jalam /
viśve devāś ca prīyantāṃ vipraiś cokta idaṃ japet // YajñS_1.245

brūyur astu svadha īty ukte bhūmau siñcet tato jalam / viśve devāś ca prīyantāṃ vipraiś ca ukta idaṃ japet //

dātāro no 'bhivardhantāṃ vedāḥ saṃtatir eva ca /
śraddhā ca no mā vyagamad bahu deyaṃ ca no 'stv iti // YajñS_1.246

dātāro no 'bhivardhantāṃ vedāḥ saṃtatir eva ca / śraddhā ca no mā vyagamad bahu deyaṃ ca no 'stv iti //

ity uktvoktvā priyā vācaḥ praṇipatya visarjayet /
vāje vāja iti prītaḥ pitṛpūrvaṃ visarjanam // YajñS_1.247

ity uktva ūktvā priyā vācaḥ praṇipatya visarjayet / vāje vāja iti prītaḥ pitṛ-pūrvaṃ visarjanam //

yasmiṃs tu saṃsravāḥ pūrvam arghyapātre niveśitāḥ /
pitṛpātraṃ taduttānaṃ kṛtvā viprān visarjayet // YajñS_1.248

yasmiṃs tu saṃsravāḥ pūrvam arghya-pātre niveśitāḥ / pitṛ-pātraṃ tad-uttānaṃ kṛtvā viprān visarjayet //

Acharya1949, p. 85

pradakṣiṇam anuvrajya bhuñjīta pitṛsevitam /
brahmacārī bhavet tāṃ tu rajanīṃ brāhmaṇaiḥ saha // YajñS_1.249

pradakṣiṇam anuvrajya bhuñjīta pitṛ-sevitam / brahma-cārī bhavet tāṃ tu rajanīṃ brāhmaṇaiḥ saha //

evaṃ pradakṣiṇāvṛtko vṛddhau nāndīmukhān pitṝn /
yajeta dadhi karkandhumiśrān piṇḍān yavaiḥ kriyāḥ // YajñS_1.250

evaṃ pradakṣiṇā-āvṛtko vṛddhau nāndī-mukhān pitṝn / yajeta dadhi karkandhumiśrān piṇḍān yavaiḥ kriyāḥ //

Acharya1949, p. 86

ekoddiṣṭaṃ devahīnam ekārghyaikapavitrakam /
āvāhanāgnaukaraṇarahitaṃ hy apasavyavat // YajñS_1.251

eka-uddiṣṭaṃ deva-hīnam eka-arghya-eka-pavitrakam / āvāhana-agnau-karaṇarahitaṃ hy apasavyavat //

upatiṣṭhatām akṣayyasthāne vipravisarjane /
abhiramyatām iti vaded brūyus te 'bhiratāḥ sma ha // YajñS_1.252

upatiṣṭhatām akṣayyasthāne vipra-visarjane / abhiramyatām iti vaded brūyus te 'bhiratāḥ sma ha //

Acharya1949, p. 87

gandhodakatilair yuktaṃ kuryāt pātracatuṣṭayam /
arghyārthaṃ pitṛpātreṣu pretapātraṃ prasecayet // YajñS_1.253

gandha-udaka-tilair yuktaṃ kuryāt pātra-catuṣṭayam / arghya-arthaṃ pitṛ-pātreṣu preta-pātraṃ prasecayet //

ye samānā iti dvābhyāṃ śeṣaṃ pūrvavad ācaret /
etat sapiṇḍīkaraṇam ekoddiṣṭaṃ striyā api // YajñS_1.254

ye samānā iti dvābhyāṃ śeṣaṃ pūrvavad ācaret / etat sapiṇḍī-karaṇam eka-uddiṣṭaṃ striyā api //

Acharya1949, p. 90

arvāksapiṇḍīkaraṇaṃ yasya saṃvatsarād bhavet /
tasyāpy annaṃ sodakumbhaṃ dadyāt saṃvatsaraṃ dvije // YajñS_1.255

arvāk-sapiṇḍī-karaṇaṃ yasya saṃvatsarād bhavet / tasya apy annaṃ sa-uda-kumbhaṃ dadyāt saṃvatsaraṃ dvije //

Acharya1949, p. 91

mṛte 'hani prakartavyaṃ pratimāsaṃ tu vatsaram /
pratisaṃvatsaraṃ caivam ādyam ekādaśe 'hani // YajñS_1.256

mṛte 'hani prakartavyaṃ pratimāsaṃ tu vatsaram / pratisaṃvatsaraṃ ca evam ādyam ekādaśe 'hani //

Acharya1949, p. 93

piṇḍāṃs tu go'javiprebhyo dadyād agnau jale 'pi vā /
prakṣipet satsu vipreṣu dvijocchiṣṭaṃ na mārjayet // YajñS_1.257

piṇḍāṃs tu go-'ja-viprebhyo dadyād agnau jale 'pi vā / prakṣipet satsu vipreṣu dvija-ucchiṣṭaṃ na mārjayet //

haviṣyānnena vai māsaṃ pāyasena tu vatsaram /
mātsyahāriṇakaurabhaśākunacchāgapārṣataiḥ // YajñS_1.258

haviṣya-annena vai māsaṃ pāyasena tu vatsaram / mātsya-hāriṇa-kaurabhaśākuna-cchāga-pārṣataiḥ //

aiṇarauravavārāhaśāśair māṃsair yathākramam /
māsavṛddhyābhitṛpyanti dattair iha pitāmahāḥ // YajñS_1.259

aiṇa-raurava-vārāhaśāśair māṃsair yathā-kramam / māsa-vṛddhya ābhitṛpyanti dattair iha pitāmahāḥ //

Acharya1949, p. 94

khaḍdāmiṣaṃ mahāśalkaṃ madhu munyannam eva vā /
lauhāmiṣaṃ mahāśākaṃ māṃsaṃ vārdhrīṇasasya ca // YajñS_1.260

khaḍda-āmiṣaṃ mahā-śalkaṃ madhu muny-annam eva vā / lauha-āmiṣaṃ mahā-śākaṃ māṃsaṃ vārdhrīṇasasya ca //

yad dadāti gayāsthaś ca sarvam ānantyam aśnute /
tathā varṣātrayodaśyāṃ maghāsu ca viśeṣataḥ // YajñS_1.261

yad dadāti gayāsthaś ca sarvam ānantyam aśnute / tathā varṣā-trayodaśyāṃ maghāsu ca viśeṣataḥ //

Acharya1949, p. 95

kanyāṃ kanyāvedinaś ca paśūn vai satsutān api /
dyūtaṃ kṛṣiṃ vāṇijyāṃ ca dviśaphaikaśaphāṃs tathā // YajñS_1.262

kanyāṃ kanyā-vedinaś ca paśūn vai sat-sutān api / dyūtaṃ kṛṣiṃ vāṇijyāṃ ca dviśapha-ekaśaphāṃs tathā //

brahmavarcasvinaḥ putrān svarṇarūpye sakupyake /
jñātiśraiṣṭhyaṃ sarvakāmān āpnoti śrāddhadaḥ sadā // YajñS_1.263

brahma-varcasvinaḥ putrān svarṇa-rūpye sa-kupyake / jñāti-śraiṣṭhyaṃ sarva-kāmān āpnoti śrāddhadaḥ sadā //

pratipatprabhṛtiṣv ekāṃ varjayitvā caturdaśīm /
śastreṇa tu hatā ye vai tebhyas tatra pradīyate // YajñS_1.264

pratipat-prabhṛtiṣv ekāṃ varjayitvā caturdaśīm / śastreṇa tu hatā ye vai tebhyas tatra pradīyate //

Acharya1949, p. 96

svargaṃ hy apatyam ojaś ca śauryaṃ kṣetraṃ balaṃ tathā /
putraṃ śraiṣṭhyaṃ ca saubhāgyaṃ samṛddhiṃ mukhyatāṃ śubham // YajñS_1.265

svargaṃ hy apatyam ojaś ca śauryaṃ kṣetraṃ balaṃ tathā / putraṃ śraiṣṭhyaṃ ca saubhāgyaṃ samṛddhiṃ mukhyatāṃ śubham //

pravṛttacakratāṃ caiva vāṇijyaprabhṛtīn api /
arogitvaṃ yaśo vītaśokatāṃ paramāṃ gatim // YajñS_1.266

pravṛtta-cakratāṃ caiva vāṇijya-prabhṛtīn api / arogitvaṃ yaśo vītaśokatāṃ paramāṃ gatim //

dhanaṃ vedān bhiṣaksiddhiṃ kupyaṃ gā apy ajāvikam /
aśvān āyuś ca vidhivad yaḥ śrāddhaṃ saṃprayacchati // YajñS_1.267

dhanaṃ vedān bhiṣak-siddhiṃ kupyaṃ gā apy aja-avikam / aśvān āyuś ca vidhivad yaḥ śrāddhaṃ saṃprayacchati //

kṛttikādibharaṇyantaṃ sa kāmān āpnuyād imān /
āstikaḥ śraddadhānaś ca vyapetamadamatsaraḥ // YajñS_1.268

kṛttikā-ādi-bharaṇy-antaṃ sa kāmān āpnuyād imān / āstikaḥ śraddadhānaś ca vyapeta-mada-matsaraḥ //

vasurudrāditisutāḥ pitaraḥ śrāddhadevatāḥ /
prīṇayanti manuṣyāṇāṃ pitṝn śrāddhena tarpitāḥ // YajñS_1.269

vasu-rudra-aditi-sutāḥ pitaraḥ śrāddha-devatāḥ / prīṇayanti manuṣyāṇāṃ pitṝn śrāddhena tarpitāḥ //

Acharya1949, p. 97

āyuḥ prajāṃ dhanaṃ vidyāṃ svargaṃ mokṣaṃ sukhāni ca /
prayacchanti tathā rājyaṃ prītā nṝṇāṃ pitāmahāḥ // YajñS_1.270

āyuḥ prajāṃ dhanaṃ vidyāṃ svargaṃ mokṣaṃ sukhāni ca / prayacchanti tathā rājyaṃ prītā nṝṇāṃ pitāmahāḥ //

11. gaṇapati-kalpa-prakaraṇam

vināyakaḥ karmavighnasiddhyarthaṃ viniyojitaḥ /
gaṇānām ādhipatye ca rudreṇa brahmaṇā tathā // YajñS_1.271

vināyakaḥ karma-vighnasiddhy-arthaṃ viniyojitaḥ / gaṇānām ādhipatye ca rudreṇa brahmaṇā tathā //

Acharya1949, p. 98

tenopasṛṣṭo yas tasya lakṣaṇāni nibodhata /
svapne 'vagāhate 'tyarthaṃ jalaṃ muṇḍāṃś ca paśyati // YajñS_1.272

tena upasṛṣṭo yas tasya lakṣaṇāni nibodhata / svapne 'vagāhate 'tyarthaṃ jalaṃ muṇḍāṃś ca paśyati //

kāṣāyavāsasaś caiva kravyādāṃś cādhirohati /
antyajair gardabhair uṣṭraiḥ sahaikatrāvatiṣṭhate // YajñS_1.273

kāṣāya-vāsasaś caiva kravyādāṃś ca adhirohati / antyajair gardabhair uṣṭraiḥ saha ekatra avatiṣṭhate //

vrajann api tathātmānaṃ manyate 'nugataṃ paraiḥ /
vimanā viphalārambhaḥ saṃsīdaty animittataḥ // YajñS_1.274

vrajann api tathā ātmānaṃ manyate 'nugataṃ paraiḥ / vimanā viphala-ārambhaḥ saṃsīdaty animittataḥ //

tenopasṛṣṭo labhate na rājyaṃ rājanandanaḥ /
kumārī ca na bhartāram apatyaṃ garbham aṅganā // YajñS_1.275

tena upasṛṣṭo labhate na rājyaṃ rāja-nandanaḥ / kumārī ca na bhartāram apatyaṃ garbham aṅganā //

ācāryatvaṃ śrotriyaś ca na śiṣyo 'dhyayanaṃ tathā /
vaṇiglābhaṃ na cāpnoti kṛṣiṃ cāpi kṛṣīvalaḥ // YajñS_1.276

ācāryatvaṃ śrotriyaś ca na śiṣyo 'dhyayanaṃ tathā / vaṇig-lābhaṃ na cā apnoti kṛṣiṃ ca api kṛṣī-valaḥ //

Acharya1949, p. 99

snapanaṃ tasya kartavyaṃ puṇye 'hni vidhipūrvakam /
gaurasarṣapakalkena sājyenotsāditasya ca // YajñS_1.277

snapanaṃ tasya kartavyaṃ puṇye 'hni vidhi-pūrvakam / gaura-sarṣapa-kalkena sa-ājyena utsāditasya ca //

sarvāuṣadhaiḥ sarvagandhair viliptaśirasas tathā /
bhadrāsanopaviṣṭasya svastivācyā dvijāḥ śubhāḥ // YajñS_1.278

sarva-auṣadhaiḥ sarva-gandhair vilipta-śirasas tathā / bhadra-āsana-upaviṣṭasya svasti-vācyā dvijāḥ śubhāḥ //

aśvasthānād gajasthānād valmīkāt saṃgamād hradāt /
mṛttikāṃ rocanāṃ gandhān gugguluṃ cāpsu nikṣipet // YajñS_1.279

aśva-sthānād gaja-sthānād valmīkāt saṃgamād hradāt / mṛttikāṃ rocanāṃ gandhān gugguluṃ ca apsu nikṣipet //

yā āhṛtā hy ekavarṇaiś caturbhiḥ kalaśair hradāt /
carmaṇy ānaḍuhe rakte sthāpyaṃ bhadrāsanaṃ tataḥ // YajñS_1.280

yā āhṛtā hy eka-varṇaiś caturbhiḥ kalaśair hradāt / carmaṇy ānaḍuhe rakte sthāpyaṃ bhadra-āsanaṃ tataḥ //

sahasrākṣaṃ śatadhāram ṛṣibhiḥ pāvanaṃ kṛtam /
tena tvām abhiṣiñcāmi pāvamānyaḥ punantu te // YajñS_1.281

sahasra-akṣaṃ śata-dhāram ṛṣibhiḥ pāvanaṃ kṛtam / tena tvām abhiṣiñcāmi pāvamānyaḥ punantu te //

Acharya1949, p. 100

bhagaṃ te varuṇo rājā bhagaṃ sūryo bṛhaspatiḥ /
bhagam indraś ca vāyuś ca bhagaṃ saptarṣayo daduḥ // YajñS_1.282

bhagaṃ te varuṇo rājā bhagaṃ sūryo bṛhaspatiḥ / bhagam indraś ca vāyuś ca bhagaṃ saptarṣayo daduḥ //

yat te keśeṣu daurbhāgyaṃ sīmante yac ca mūrdhani /
lalāṭe karṇayor akṣṇor āpas tad ghnantu sarvadā // YajñS_1.283

yat te keśeṣu daurbhāgyaṃ sīmante yac ca mūrdhani / lalāṭe karṇayor akṣṇor āpas tad ghnantu sarvadā //

snātasya sārṣapaṃ tailaṃ sruveṇaudumbareṇa tu /
juhuyān mūrdhani kuśān savyena parigṛhya ca // YajñS_1.284

snātasya sārṣapaṃ tailaṃ sruveṇā audumbareṇa tu / juhuyān mūrdhani kuśān savyena parigṛhya ca //

mitaś ca sammitaś caiva tathā śālakaṭaṅkaṭau /
kūśmāṇḍo rājaputraś cety ante svāhāsamanvitaiḥ // YajñS_1.285

mitaś ca sammitaś caiva tathā śāla-kaṭaṅkaṭau / kūśmāṇḍo rāja-putraś ca ity ante svāhā-samanvitaiḥ //

nāmabhir balimantraiś ca namaskārasamanvitaiḥ /
Acharya949, p. 101 dadyāc catuṣpathe śūrpe kuśān āstīrya sarvataḥ // YajñS_1.286

nāmabhir bali-mantraiś ca namas-kāra-samanvitaiḥ / dadyāc catuṣ-pathe śūrpe kuśān āstīrya sarvataḥ //

kṛtākṛtāṃs taṇḍulāṃś ca palalaudanam eva ca /
matsyān pakvāṃs tathaivāmān māṃsam etāvad eva tu // YajñS_1.287

kṛta-akṛtāṃs taṇḍulāṃś ca palala-odanam eva ca / matsyān pakvāṃs tathaiva amān māṃsam etāvad eva tu //

puṣpaṃ citraṃ sugandhaṃ ca surāṃ ca trividhām api /
mūlakaṃ pūrikāpūpāṃs tathaivoṇḍerakasrajaḥ // YajñS_1.288

puṣpaṃ citraṃ su-gandhaṃ ca surāṃ ca trividhām api / mūlakaṃ pūrika-apūpāṃs tathaiva uṇḍeraka-srajaḥ //

dadhy annaṃ pāyasaṃ caiva guḍapiṣṭaṃ samodakam /
etān sarvān samāhṛtya bhūmau kṛtvā tataḥ śiraḥ // YajñS_1.289

dadhy annaṃ pāyasaṃ caiva guḍa-piṣṭaṃ sa-modakam / etān sarvān samāhṛtya bhūmau kṛtvā tataḥ śiraḥ //

vināyakasya jananīm upatiṣṭhet tato 'mbikām /
Acharya949, p. 102 dūrvāsarṣapapuṣpāṇāṃ dattvārghyaṃ pūrṇam añjalim // YajñS_1.290

vināyakasya jananīm upatiṣṭhet tato 'mbikām / dūrvā-sarṣapa-puṣpāṇāṃ dattva ārghyaṃ pūrṇam añjalim //

rūpaṃ dehi yaśo dehi bhagaṃ bhavati dehi me /
putrān dehi dhanaṃ dehi sarvakāmāṃś ca dehi me // YajñS_1.291

rūpaṃ dehi yaśo dehi bhagaṃ bhavati dehi me / putrān dehi dhanaṃ dehi sarva-kāmāṃś ca dehi me //

tataḥ śuklāmbaradharaḥ śuklamālyānulepanaḥ /
brāhmaṇān bhojayed dadyād vastrayugmaṃ guror api // YajñS_1.292

tataḥ śukla-ambara-dharaḥ śukla-mālya-anulepanaḥ / brāhmaṇān bhojayed dadyād vastra-yugmaṃ guror api //

evaṃ vināyakaṃ pūjya grahāṃś caiva vidhānataḥ /
karmaṇāṃ phalam āpnoti śriyaṃ cāpnoty anuttamām // YajñS_1.293

evaṃ vināyakaṃ pūjya grahāṃś caiva vidhānataḥ / karmaṇāṃ phalam āpnoti śriyaṃ cā apnoty anuttamām //

Acharya1949, p. 103

ādityasya sadā pūjāṃ tilakaṃ svāminas tathā /
mahāgaṇapateś caiva kurvan siddhim avāpnuyāt // YajñS_1.294

ādityasya sadā pūjāṃ tilakaṃ svāminas tathā / mahā-gaṇapateś caiva kurvan siddhim avāpnuyāt //

12. graha-śānti-prakaraṇam

śrīkāmaḥ śāntikāmo vā grahayajñaṃ samācaret /
vṛṣṭyāyuḥpuṣṭikāmo vā tathaivābhicarann api // YajñS_1.295

śrī-kāmaḥ śānti-kāmo vā graha-yajñaṃ samācaret / vṛṣṭy-āyuḥ-puṣṭi-kāmo vā tathaiva abhicarann api //

sūryaḥ somo mahīputraḥ somaputro bṛhaspatiḥ /
śukraḥ śanaiścaro rāhuḥ ketuś ceti grahāḥ smṛtāḥ // YajñS_1.296

sūryaḥ somo mahī-putraḥ soma-putro bṛhaspatiḥ / śukraḥ śanaiścaro rāhuḥ ketuś ca iti grahāḥ smṛtāḥ //

Acharya1949, p. 104

tāmrakāt sphaṭikād raktacandanāt svarṇakād ubhau /
rājatād ayasaḥ sīsāt kāṃsyāt kāryā grahāḥ kramāt // YajñS_1.297

tāmrakāt sphaṭikād raktacandanāt svarṇakād ubhau / rājatād ayasaḥ sīsāt kāṃsyāt kāryā grahāḥ kramāt //

svavarṇair vā paṭe lekhyā gandhair maṇḍalakeṣu vā /
yathāvarṇaṃ pradeyāni vāsāṃsi kusumāni ca // YajñS_1.298

sva-varṇair vā paṭe lekhyā gandhair maṇḍalakeṣu vā / yathā-varṇaṃ pradeyāni vāsāṃsi kusumāni ca //

gandhāś ca balayaś caiva dhūpo deyaś ca gugguluḥ /
kartavyā mantravantaś ca caravaḥ pratidaivatam // YajñS_1.299

gandhāś ca balayaś caiva dhūpo deyaś ca gugguluḥ / kartavyā mantravantaś ca caravaḥ pratidaivatam //

Acharya1949, p. 105

ākṛṣṇena imaṃ devā agnir mūrdhā divaḥ kakut /
udbudhyasveti ca ṛco yathāsaṃkhyaṃ prakīrtitāḥ // YajñS_1.300

ākṛṣṇena imaṃ devā agnir mūrdhā divaḥ kakut / udbudhyasva iti ca ṛco yathā-saṃkhyaṃ prakīrtitāḥ //

bṛhaspate 'ti yad aryas tathaivānnāt parisrutaḥ /
śaṃ no devīs tathā kāṇḍāt ketuṃ kṛṇvann imāṃs tathā // YajñS_1.301

bṛhaspate 'ti yad aryas tathaiva annāt parisrutaḥ / śaṃ no devīs tathā kāṇḍāt ketuṃ kṛṇvann imāṃs tathā //

arkaḥ palāśaḥ khadira apāmārgo 'tha pippalaḥ /
udumbaraḥ śamī dūrvā kuśāś ca samidhaḥ kramāt // YajñS_1.302

arkaḥ palāśaḥ khadira apāmārgo 'tha pippalaḥ / udumbaraḥ śamī dūrvā kuśāś ca samidhaḥ kramāt //

ekaikasya tv aṣṭaśatam aṣṭāviṃśatir eva vā /
hotavyā madhusarpirbhyāṃ dadhnā kṣīreṇa vā yutāḥ // YajñS_1.303

ekaikasya tv aṣṭa-śatam aṣṭāviṃśatir eva vā / hotavyā madhu-sarpirbhyāṃ dadhnā kṣīreṇa vā yutāḥ //

guḍaudanaṃ pāyasaṃ ca haviṣyaṃ kṣīraṣāṣṭikam /
dadhyodanaṃ haviś cūrṇaṃ māṃsaṃ citrānnam eva ca // YajñS_1.304

guḍa-odanaṃ pāyasaṃ ca haviṣyaṃ kṣīra-ṣāṣṭikam / dadhy-odanaṃ haviś cūrṇaṃ māṃsaṃ citra-annam eva ca //

dadyād grahakramād evaṃ dvijebhyo bhojanaṃ budhaḥ /
śaktito vā yathālābhaṃ satkṛtya vidhipūrvakam // YajñS_1.305

dadyād graha-kramād evaṃ dvijebhyo bhojanaṃ budhaḥ / śaktito vā yathā-lābhaṃ sat-kṛtya vidhi-pūrvakam //

Acharya1949, p. 106

dhenuḥ śaṅkhas tathānaḍvān hema vāso hayaḥ kramāt /
kṛṣṇā gaur āyasaṃ chāga etā vai dakṣiṇāḥ smṛtāḥ // YajñS_1.306

dhenuḥ śaṅkhas tatha ānaḍvān hema vāso hayaḥ kramāt / kṛṣṇā gaur āyasaṃ chāga etā vai dakṣiṇāḥ smṛtāḥ //

yaś ca yasya yadā duḥsthaḥ sa taṃ yatnena pūjayet /
brahmaṇaiṣāṃ varo dattaḥ pūjitāḥ pūjayiṣyatha // YajñS_1.307

yaś ca yasya yadā duḥsthaḥ sa taṃ yatnena pūjayet / brahmaṇa aiṣāṃ varo dattaḥ pūjitāḥ pūjayiṣyatha //

grahādhīnā narendrāṇām ucchrāyāḥ patanāni ca /
bhāvābhāvau ca jagatas tasmāt pūjyatamā grahāḥ // YajñS_1.308

graha-adhīnā nara-indrāṇām ucchrāyāḥ patanāni ca / bhāva-abhāvau ca jagatas tasmāt pūjyatamā grahāḥ //

grahāṇām idam ātithyaṃ kuryāt saṃvatsarād api /
ārogyabalasaṃpanno jīvet sa śaradaḥ śatam // YajñS_1.308A

grahāṇām idam ātithyaṃ kuryāt saṃvatsarād api / ārogya-bala-saṃpanno jīvet sa śaradaḥ śatam //

Acharya1949, p. 107
13. rājadharma-prakaraṇam

mahotsāhaḥ sthūlalakṣaḥ kṛtajño vṛddhasevakaḥ /
vinītaḥ sattvasaṃpannaḥ kulīnaḥ satyavāk śuciḥ // YajñS_1.309

mahā-utsāhaḥ sthūla-lakṣaḥ kṛtajño vṛddha-sevakaḥ / vinītaḥ sattva-saṃpannaḥ kulīnaḥ satya-vāk śuciḥ //

adīrghasūtraḥ smṛtimān akṣudro 'paruṣas tathā /
dhārmiko 'vyasanaś caiva prājñaḥ śūro rahasyavit // YajñS_1.310

adīrgha-sūtraḥ smṛtimān akṣudro 'paruṣas tathā / dhārmiko 'vyasanaś caiva prājñaḥ śūro rahasyavit //

svarandhragoptānvīkṣikyāṃ daṇḍanītyāṃ tathaiva ca /
vinītas tv atha vārtāyāṃ trayyāṃ caiva narādhipaḥ // YajñS_1.311

sva-randhra-gopta ānvīkṣikyāṃ daṇḍa-nītyāṃ tathaiva ca / vinītas tv atha vārtāyāṃ trayyāṃ caiva nara-adhipaḥ //

Acharya1949, p. 108

sa mantriṇaḥ prakurvīta prājñān maulān sthirān śucīn /
taiḥ sārdhaṃ cintayed rājyaṃ vipreṇātha tataḥ svayam // YajñS_1.312

sa mantriṇaḥ prakurvīta prājñān maulān sthirān śucīn / taiḥ sārdhaṃ cintayed rājyaṃ vipreṇa atha tataḥ svayam //

purohitaṃ prakurvīta daivajñam uditoditam /
daṇḍanītyāṃ ca kuśalam atharvāṅgirase tathā // YajñS_1.313

purohitaṃ prakurvīta daivajñam udita-uditam / daṇḍa-nītyāṃ ca kuśalam atharva-aṅgirase tathā //

Acharya1949, p. 109

śrautasmārtakriyāhetor vṛṇuyād eva ca rtvijaḥ /
yajñāṃś caiva prakurvīta vidhivad bhūridakṣiṇān // YajñS_1.314

śrauta-smārta-kriyā-hetor vṛṇuyād eva ca rtvijaḥ / yajñāṃś caiva prakurvīta vidhivad bhūri-dakṣiṇān //

bhogāṃś ca dadyād viprebhyo vasūni vividhāni ca /
akṣayo 'yaṃ nidhī rājñāṃ yad vipreṣūpapāditam // YajñS_1.315

bhogāṃś ca dadyād viprebhyo vasūni vividhāni ca / akṣayo 'yaṃ nidhī rājñāṃ yad vipreṣu upapāditam //

askannam avyathaṃ caiva prāyaścittair adūṣitam /
agneḥ sakāśād viprāgnau hutaṃ śreṣṭham ihocyate // YajñS_1.316

askannam avyathaṃ caiva prāyaścittair adūṣitam / agneḥ sakāśād vipra-agnau hutaṃ śreṣṭham iha ucyate //

alabdham īhed dharmeṇa labdhaṃ yatnena pālayet /
pālitaṃ vardhayen nītyā vṛddhaṃ pātreṣu nikṣipet // YajñS_1.317

alabdham īhed dharmeṇa labdhaṃ yatnena pālayet / pālitaṃ vardhayen nītyā vṛddhaṃ pātreṣu nikṣipet //

Acharya1949, p. 110

dattvā bhūmiṃ nibandhaṃ vā kṛtvā lekhyaṃ tu kārayet /
āgāmibhadranṛpatiparijñānāya pārthivaḥ // YajñS_1.318

dattvā bhūmiṃ nibandhaṃ vā kṛtvā lekhyaṃ tu kārayet / āgāmi-bhadra-nṛpatiparijñānāya pārthivaḥ //

paṭe vā tāmrapaṭṭe vā svamudroparicihnitam /
abhilekhyātmano vaṃśyān ātmānaṃ ca mahīpatiḥ // YajñS_1.319

paṭe vā tāmra-paṭṭe vā sva-mudrā-upari-cihnitam / abhilekhyā atmano vaṃśyān ātmānaṃ ca mahī-patiḥ //

pratigrahaparīmāṇaṃ dānacchedopavarṇanam /
svahastakālasaṃpannaṃ śāsanaṃ kārayet sthiram // YajñS_1.320

pratigraha-parīmāṇaṃ dāna-ccheda-upavarṇanam / sva-hasta-kāla-saṃpannaṃ śāsanaṃ kārayet sthiram //

Acharya1949, p. 111

ramyaṃ paśavyam ājīvyaṃ jāṅgalaṃ deśam āvaset /
tatra durgāṇi kurvīta janakośātmaguptaye // YajñS_1.321

ramyaṃ paśavyam ājīvyaṃ jāṅgalaṃ deśam āvaset / tatra durgāṇi kurvīta jana-kośa-ātma-guptaye //

tatra tatra ca niṣṇātān adhyakṣān kuśalān śucīn /
prakuryād āyakarmāntavyayakarmasu codyatān // YajñS_1.322

tatra tatra ca niṣṇātān adhyakṣān kuśalān śucīn / prakuryād āya-karma-antavyaya-karmasu ca udyatān //

nātaḥ parataro dharmo nṛpāṇāṃ yad raṇārjitam /
viprebhyo dīyate dravyaṃ prajābhyaś cābhayaṃ sadā // YajñS_1.323

na ataḥ parataro dharmo nṛpāṇāṃ yad raṇa-arjitam / viprebhyo dīyate dravyaṃ prajābhyaś ca abhayaṃ sadā //

Acharya1949, p. 112

ya āhaveṣu vadhyante bhūmyartham aparāṅmukhāḥ /
akūṭair āyudhair yānti te svargaṃ yogino yathā // YajñS_1.324

ya āhaveṣu vadhyante bhūmy-artham aparāṅ-mukhāḥ / akūṭair āyudhair yānti te svargaṃ yogino yathā //

padāni kratutulyāni bhagneṣv avinivartinām /
rājā sukṛtam ādatte hatānāṃ vipalāyinām // YajñS_1.325

padāni kratu-tulyāni bhagneṣv avinivartinām / rājā sukṛtam ādatte hatānāṃ vipalāyinām //

tavāhaṃvādinaṃ klībaṃ nirhetiṃ parasaṃgatam /
na hanyād vinivṛttaṃ ca yuddhaprekṣaṇakādikam // YajñS_1.326

tava ahaṃ-vādinaṃ klībaṃ nirhetiṃ para-saṃgatam / na hanyād vinivṛttaṃ ca yuddha-prekṣaṇaka-ādikam //

kṛtarakṣaḥ samutthāya paśyed āyavyayau svayam /
vyavahārāṃs tato dṛṣṭvā snātvā bhuñjīta kāmataḥ // YajñS_1.327

kṛta-rakṣaḥ samutthāya paśyed āya-vyayau svayam / vyavahārāṃs tato dṛṣṭvā snātvā bhuñjīta kāmataḥ //

hiraṇyaṃ vyāpṛtānītaṃ bhāṇḍāgāreṣu nikṣipet /
paśyec cārāṃs tato dūtān preṣayen mantrisaṃgataḥ // YajñS_1.328

hiraṇyaṃ vyāpṛta-ānītaṃ bhāṇḍa-āgāreṣu nikṣipet / paśyec cārāṃs tato dūtān preṣayen mantri-saṃgataḥ //

Acharya1949, p. 113

tataḥ svairavihārī syān mantribhir vā samāgataḥ /
balānāṃ darśanaṃ kṛtvā senānyā saha cintayet // YajñS_1.329

tataḥ svaira-vihārī syān mantribhir vā samāgataḥ / balānāṃ darśanaṃ kṛtvā senānyā saha cintayet //

saṃdhyām upāsya śṛṇuyāc cārāṇāṃ gūḍhabhāṣitam /
gītanṛtyaiś ca bhuñjīta paṭhet svādhyāyam eva ca // YajñS_1.330

saṃdhyām upāsya śṛṇuyāc cārāṇāṃ gūḍha-bhāṣitam / gīta-nṛtyaiś ca bhuñjīta paṭhet svādhyāyam eva ca //

saṃviśet tūryaghoṣeṇa pratibudhyet tathaiva ca /
śāstrāṇi cintayed buddhyā sarvakartavyatās tathā // YajñS_1.331

saṃviśet tūrya-ghoṣeṇa pratibudhyetpratibuddhyat tathaiva ca / śāstrāṇi cintayed buddhyā sarva-kartavyatās tathā //

Acharya1949, p. 114

preṣayec ca tataś cārān sveṣv anyeṣu ca sādarān /
ṛtvikpurohitācāryair āśīrbhir abhinanditaḥ // YajñS_1.332

preṣayec ca tataś cārān sveṣv anyeṣu ca sa-ādarān / ṛtvik-purohita-ācāryair āśīrbhir abhinanditaḥ //

dṛṣṭvā jyotirvido vaidyān dadyād gāṃ kāñcanaṃ mahīm /
naiveśikāni ca tataḥ śrotriyebhyo gṛhāṇi ca // YajñS_1.333

dṛṣṭvā jyotirvido vaidyān dadyād gāṃ kāñcanaṃ mahīm / naiveśikāni ca tataḥ śrotriyebhyo gṛhāṇi ca //

brāhmaṇeṣu kṣamī snigdheṣv ajihmaḥ krodhano 'riṣu /
syād rājā bhṛtyavargeṣu prajāsu ca yathā pitā // YajñS_1.334

brāhmaṇeṣu kṣamī snigdheṣv ajihmaḥ krodhano 'riṣu / syād rājā bhṛtya-vargeṣu prajāsu ca yathā pitā //

puṇyāt ṣaḍbhāgam ādatte nyāyena paripālayan /
sarvadānādhikaṃ yasmāt prajānāṃ paripālanam // YajñS_1.335

puṇyāt ṣaḍ-bhāgam ādatte nyāyena paripālayan / sarva-dāna-adhikaṃ yasmāt prajānāṃ paripālanam //

Acharya1949, p. 115

cāṭataskaradurvṛttamahāsāhasikādibhiḥ /
pīḍyamānāḥ prajā rakṣet kāyasthaiś ca viśeṣataḥ // YajñS_1.336

cāṭa-taskara-durvṛttamahā-sāhasika-ādibhiḥ / pīḍyamānāḥ prajā rakṣet kāyasthaiś ca viśeṣataḥ //

arakṣyamāṇāḥ kurvanti yatkiṃcit kilbiṣaṃ prajāḥ /
tasmāt tu nṛpater ardhaṃ yasmād gṛhṇāty asau karān // YajñS_1.337

arakṣyamāṇāḥ kurvanti yat-kiṃcit kilbiṣaṃ prajāḥ / tasmāt tu nṛpater ardhaṃ yasmād gṛhṇāty asau karān //

ye rāṣṭrādhikṛtās teṣāṃ cārair jñātvā viceṣṭitam /
sādhūn sammānayed rājā viparītāṃś ca ghātayet // YajñS_1.338

ye rāṣṭra-adhikṛtās teṣāṃ cārair jñātvā viceṣṭitam / sādhūn sammānayed rājā viparītāṃś ca ghātayet //

utkocajīvino dravyahīnān kṛtvā vivāsayet /
saddānamānasatkārān śrotriyān vāsayet sadā // YajñS_1.339

utkoca-jīvino dravyahīnān kṛtvā vivāsayet / sad-dāna-māna-satkārān śrotriyān vāsayet sadā //

anyāyena nṛpo rāṣṭrāt svakośaṃ yo 'bhivardhayet /
so 'cirād vigataśrīko nāśam eti sabāndhavaḥ // YajñS_1.340

anyāyena nṛpo rāṣṭrāt sva-kośaṃ yo 'bhivardhayet / so 'cirād vigata-śrīko nāśam eti sa-bāndhavaḥ //

Acharya1949, p. 116

prajāpīḍanasaṃtāpāt samudbhūto hutāśanaḥ /
rājñaḥ kulaṃ śriyaṃ prāṇāṃś cādagdhvā na nivartate // YajñS_1.341

prajā-pīḍana-saṃtāpāt samudbhūto hutāśanaḥ / rājñaḥ kulaṃ śriyaṃ prāṇāṃś ca adagdhvā na nivartate //

ya eva nṛpater dharmaḥ svarāṣṭraparipālane /
tam eva kṛtsnam āpnoti pararāṣṭraṃ vaśaṃ nayan // YajñS_1.342

ya eva nṛpater dharmaḥ sva-rāṣṭra-paripālane / tam eva kṛtsnam āpnoti para-rāṣṭraṃ vaśaṃ nayan //

yasmin deśe ya ācāro vyavahāraḥ kulasthitiḥ /
tathaiva paripālyo 'sau yadā vaśam upāgataḥ // YajñS_1.343

yasmin deśe ya ācāro vyavahāraḥ kula-sthitiḥ / tathaiva paripālyo 'sau yadā vaśam upāgataḥ //

mantramūlaṃ yato rājyaṃ tasmān mantraṃ surakṣitam /
kuryād yathāsya na viduḥ karmaṇām āphalodayāt // YajñS_1.344

mantra-mūlaṃ yato rājyaṃ tasmān mantraṃ su-rakṣitam / kuryād yatha āsya na viduḥ karmaṇām ā-phala-udayāt //

arir mitram udāsīno 'nantaras tatparaḥ paraḥ /
kramaśo maṇḍalaṃ cintyaṃ sāmādibhir upakramaiḥ // YajñS_1.345

arir mitram udāsīno 'nantaras tat-paraḥ paraḥ / kramaśo maṇḍalaṃ cintyaṃ sāma-ādibhir upakramaiḥ //

Acharya1949, p. 117

upāyāḥ sāma dānaṃ ca bhedo daṇḍas tathaiva ca /
samyakprayuktāḥ sidhyeyur daṇḍas tv agatikā gatiḥ // YajñS_1.346

upāyāḥ sāma dānaṃ ca bhedo daṇḍas tathaiva ca / samyak-prayuktāḥ sidhyeyur daṇḍas tv agatikā gatiḥ //

saṃdhiṃ ca vigrahaṃ yānam āsanaṃ saṃśrayaṃ tathā /
dvaidhībhāvaṃ guṇān etān yathāvat parikalpayet // YajñS_1.347

saṃdhiṃ ca vigrahaṃ yānam āsanaṃ saṃśrayaṃ tathā / dvaidhī-bhāvaṃ guṇān etān yathāvat parikalpayet //

Acharya1949, p. 118

yadā sasyaguṇopetaṃ pararāṣṭraṃ tadā vrajet /
paraś ca hīna ātmā ca hṛṣṭavāhanapūruṣaḥ // YajñS_1.348

yadā sasya-guṇa-upetaṃ para-rāṣṭraṃ tadā vrajet / paraś ca hīna ātmā ca hṛṣṭa-vāhana-pūruṣaḥ //

daive puruṣakāre ca karmasiddhir vyavasthitā /
tatra daivam abhivyaktaṃ pauruṣaṃ paurvadehikam // YajñS_1.349

daive puruṣa-kāre ca karma-siddhir vyavasthitā / tatra daivam abhivyaktaṃ pauruṣaṃ paurvadehikam //

kecid daivāt svabhāvād vā kālāt puruṣakārataḥ /
saṃyoge kecid icchanti phalaṃ kuśalabuddhayaḥ // YajñS_1.350

kecid daivāt svabhāvād vā kālāt puruṣa-kārataḥ / saṃyoge kecid icchanti phalaṃ kuśala-buddhayaḥ //

yathā hy ekena cakreṇa rathasya na gatir bhavet /
evaṃ puruṣakāreṇa vinā daivaṃ na sidhyati // YajñS_1.351

yathā hy ekena cakreṇa rathasya na gatir bhavet / evaṃ puruṣa-kāreṇa vinā daivaṃ na sidhyati //

Acharya1949, p. 119

hiraṇyabhūmilābhebhyo mitralabdhir varā yataḥ /
ato yateta tatprāptyai rakṣet satyaṃ samāhitaḥ // YajñS_1.352

hiraṇya-bhūmi-lābhebhyo mitra-labdhir varā yataḥ / ato yateta tat-prāptyai rakṣet satyaṃ samāhitaḥ //

svāmy amātyā jano durgaṃ kośo daṇḍas tathaiva ca /
mitrāṇy etāḥ prakṛtayo rājyaṃ saptāṅgam ucyate // YajñS_1.353

svāmy amātyā jano durgaṃ kośo daṇḍas tathaiva ca / mitrāṇy etāḥ prakṛtayo rājyaṃ sapta-aṅgam ucyate //

tad avāpya nṛpo daṇḍaṃ durvṛtteṣu nipātayet /
dharmo hi daṇḍarūpeṇa brahmaṇā nirmitaḥ purā // YajñS_1.354

tad avāpya nṛpo daṇḍaṃ durvṛtteṣu nipātayet / dharmo hi daṇḍa-rūpeṇa brahmaṇā nirmitaḥ purā //

sa netuṃ nyāyato 'śakyo lubdhenākṛtabuddhinā /
satyasaṃdhena śucinā susahāyena dhīmatā // YajñS_1.355

sa netuṃ nyāyato 'śakyo lubdhena akṛta-buddhinā / satya-saṃdhena śucinā su-sahāyena dhīmatā //

Acharya1949, p. 120

yathāśāstraṃ prayuktaḥ san sadevāsuramānavam /
jagad ānandayet sarvam anyathā tat prakopayet // YajñS_1.356

yathā-śāstraṃ prayuktaḥ san sa-deva-asura-mānavam / jagad ānandayet sarvam anyathā tat prakopayet //

adharmadaṇḍanaṃ svargakīrtilokavināśanam /
samyak tu daṇḍanaṃ rājñaḥ svargakīrtijayāvaham // YajñS_1.357

adharma-daṇḍanaṃ svargakīrti-loka-vināśanam / samyak tu daṇḍanaṃ rājñaḥ svarga-kīrti-jaya-āvaham //

api bhrātā suto 'rghyo vā śvaśuro mātulo 'pi vā /
nādaṇḍyo nāma rājño 'sti dharmād vicalitaḥ svakāt // YajñS_1.358

api bhrātā suto 'rghyo vā śvaśuro mātulo 'pi vā / na adaṇḍyo nāma rājño 'sti dharmād vicalitaḥ svakāt //

yo daṇḍyān daṇḍayed rājā samyag vadhyāṃś ca ghātayet /
iṣṭaṃ syāt kratubhis tena samāptavaradakṣiṇaiḥ // YajñS_1.359

yo daṇḍyān daṇḍayed rājā samyag vadhyāṃś ca ghātayet / iṣṭaṃ syāt kratubhis tena samāpta-vara-dakṣiṇaiḥ //

Acharya1949, p. 121

iti saṃcintya nṛpatiḥ kratutulyaphalaṃ pṛthak /
vyavahārān svayaṃ paśyet sabhyaiḥ parivṛto 'nvaham // YajñS_1.360

iti saṃcintya nṛpatiḥ kratu-tulya-phalaṃ pṛthak / vyavahārān svayaṃ paśyet sabhyaiḥ parivṛto 'nvaham //

kulāni jātīḥ śreṇīś ca gaṇān jānapadān api /
svadharmāc calitān rājā vinīya sthāpayet pathi // YajñS_1.361

kulāni jātīḥ śreṇīś ca gaṇān jānapadān api / sva-dharmāc calitān rājā vinīya sthāpayet pathi //

jālasūryamarīcisthaṃ trasareṇū rajaḥ smṛtam /
te 'ṣṭau likṣā tu tās tisro rājasarṣapa ucyate // YajñS_1.362

jāla-sūrya-marīcisthaṃ trasa-reṇū rajaḥ smṛtam / te 'ṣṭau likṣā tu tās tisro rāja-sarṣapa ucyate //

Acharya1949, p. 122

gauras tu te trayaḥ ṣaṭ te yavo madhyas tu te trayaḥ /
kṛṣṇalaḥ pañca te māṣas te suvarṇas tu ṣoḍaśa // YajñS_1.363

gauras tu te trayaḥ ṣaṭ te yavo madhyas tu te trayaḥ / kṛṣṇalaḥ pañca te māṣas te suvarṇas tu ṣoḍaśa //

palaṃ suvarṇāś catvāraḥ pañca vāpi prakīrtitam /
dve kṛṣṇale rūpyamāṣo dharaṇaṃ ṣoḍaśaiva te // YajñS_1.364

palaṃ suvarṇāś catvāraḥ pañca va āpi prakīrtitam / dve kṛṣṇale rūpya-māṣo dharaṇaṃ ṣoḍaśa eva te //

Acharya1949, p. 123

śatamānaṃ tu daśabhir dharaṇaiḥ palam eva tu /
niṣkaṃ suvarṇāś catvāraḥ kārṣikas tāmrikaḥ paṇaḥ // YajñS_1.365

śata-mānaṃ tu daśabhir dharaṇaiḥ palam eva tu / niṣkaṃ suvarṇāś catvāraḥ kārṣikas tāmrikaḥ paṇaḥ //

sāśītipaṇasāhasro daṇḍa uttamasāhasaḥ /
tadardhaṃ madhyamaḥ proktas tadardham adhamaḥ smṛtaḥ // YajñS_1.366

sa-aśīti-paṇa-sāhasro daṇḍa uttama-sāhasaḥ / tad-ardhaṃ madhyamaḥ proktas tad-ardham adhamaḥ smṛtaḥ //

Acharya1949, p. 124

dhigdaṇḍas tv atha vāgdaṇḍo dhanadaṇḍo vadhas tathā /
yojyā vyastāḥ samastā vā hy aparādhavaśād ime // YajñS_1.367

dhig-daṇḍas tv atha vāg-daṇḍo dhana-daṇḍo vadhas tathā / yojyā vyastāḥ samastā vā hy aparādha-vaśād ime //

jñātvāparādhaṃ deśaṃ ca kālaṃ balam athāpi vā /
vayaḥ karma ca vittaṃ ca daṇḍaṃ daṇḍyeṣu pātayet // YajñS_1.368

jñātva āparādhaṃ deśaṃ ca kālaṃ balam atha api vā / vayaḥ karma ca vittaṃ ca daṇḍaṃ daṇḍyeṣu pātayet //

Acharya1949, p. 125

II. vyavahārādhyāya

1. sādhāraṇa-vyavahāra-mātṛkā-prakaraṇam

vyavahārān nṛpaḥ paśyed vidvadbhir brāhmaṇaiḥ saha /
dharmaśāstrānusāreṇa krodhalobhavivarjitaḥ // YajñS_2.1

vyavahārān nṛpaḥ paśyed vidvadbhir brāhmaṇaiḥ saha / dharmaśāstrānusāreṇa krodhalobhavivarjitaḥ //

śrutādhyayanasaṃpannā dharmajñāḥ satyavādinaḥ /
rājñā sabhāsadaḥ kāryā ripau mitre ca ye samāḥ // YajñS_2.2

śrutādhyayanasaṃpannā dharmajñāḥ satyavādinaḥ / rājñā sabhāsadaḥ kāryā ripau mitre ca ye samāḥ //

apaśyatā kāryavaśād vyavahārān nṛpeṇa tu /
sabhyaiḥ saha niyoktavyo brāhmaṇaḥ sarvadharmavit // YajñS_2.3

apaśyatā kāryavaśād vyavahārān nṛpeṇa tu / sabhyaiḥ saha niyoktavyo brāhmaṇaḥ sarvadharmavit //

rāgāl lobhād bhayād vāpi smṛtyapetādikāriṇaḥ /
sabhyāḥ pṛthak pṛthag daṇḍyā vivādād dviguṇaṃ damam // YajñS_2.4

rāgāl lobhād bhayād vāpi smṛtyapetādikāriṇaḥ / sabhyāḥ pṛthak pṛthag daṇḍyā vivādād dviguṇaṃ damam //

smṛtyācāravyapetena mārgeṇādharṣitaḥ paraiḥ /
āvedayati ced rājñe vyavahārapadaṃ hi tat // YajñS_2.5

smṛtyācāravyapetena mārgeṇādharṣitaḥ paraiḥ / āvedayati ced rājñe vyavahārapadaṃ hi tat //

pratyarthino 'grato lekhyaṃ yathāveditam arthinā /
samāmāsatadardhāharnāmajātyādicihnitam // YajñS_2.6

pratyarthino 'grato lekhyaṃ yathāveditam arthinā / samāmāsatadardhāharnāmajātyādicihnitam //

śrutārthasyottaraṃ lekhyaṃ pūrvāvedakasaṃnidhau /
tato 'rthī lekhayet sadyaḥ pratijñātārthasādhanam // YajñS_2.7

śrutārthasyottaraṃ lekhyaṃ pūrvāvedakasaṃnidhau / tato 'rthī lekhayet sadyaḥ pratijñātārthasādhanam //

tatsiddhau siddhim āpnoti viparītam ato 'nyathā /
catuṣpād vyavahāro 'yaṃ vivādeṣūpadarśitaḥ // YajñS_2.8

tat-siddhau siddhim āpnoti viparītam ato 'nyathā / catuṣpād vyavahāro 'yaṃ vivādeṣūpadarśitaḥ //

2. asādhāraṇavyavahāramātṛkā-prakaraṇam

abhiyogam anistīrya nainaṃ pratyabhiyojayet /
abhiyuktaṃ ca nānyena noktaṃ viprakṛtiṃ nayet // YajñS_2.9

abhiyogam anistīrya nainaṃ pratyabhiyojayet / abhiyuktaṃ ca nānyena na uktaṃ viprakṛtiṃ nayet //

kuryāt pratyabhiyogaṃ ca kalahe sāhaseṣu ca /
ubhayoḥ pratibhūr grāhyaḥ samarthaḥ kāryanirṇaye // YajñS_2.10

kuryāt pratyabhiyogaṃ ca kalahe sāhaseṣu ca / ubhayoḥ pratibhūr grāhyaḥ samarthaḥ kāryanirṇaye //

nihnave bhāvito dadyād dhanaṃ rājñe ca tatsamam /
mithyābhiyogī dviguṇam abhiyogād dhanaṃ vahet // YajñS_2.11

nihnave bhāvito dadyād dhanaṃ rājñe ca tatsamam / mithyābhiyogī dviguṇam abhiyogād dhanaṃ vahet //

sāhasasteyapāruṣyago'bhiśāpātyaye striyām /
vivādayet sadya eva kālo 'nyatrecchayā smṛtaḥ // YajñS_2.12

sāhasasteyapāruṣyago'bhiśāpātyaye striyām / vivādayet sadya eva kālo 'nyatra icchayā smṛtaḥ //

deśād deśāntaraṃ yāti sṛkkiṇī parileḍhi ca /
lalāṭaṃ svidyate cāsya mukhaṃ vaivarṇyam eti ca // YajñS_2.13

deśād deśāntaraṃ yāti sṛkkiṇī parileḍhi ca / lalāṭaṃ svidyate cāsya mukhaṃ vaivarṇyam eti ca //

pariśuṣyatskhaladvākyo viruddhaṃ bahu bhāṣite /
vākcakṣuḥ pūjayati no tathauṣṭhau nirbhujaty api // YajñS_2.14

pariśuṣyatskhaladvākyo viruddhaṃ bahu bhāṣite / vāk-cakṣuḥ pūjayati no tathauṣṭhau nirbhujaty api //

svabhāvād vikṛtiṃ gacchen manovākkāyakarmabhiḥ /
abhiyoge 'tha sākṣye vā duṣṭaḥ sa parikīrtitaḥ // YajñS_2.15

svabhāvād vikṛtiṃ gacchen mano-vāk-kāya-karmabhiḥ / abhiyoge 'tha sākṣye vā duṣṭaḥ sa parikīrtitaḥ //

saṃdigdhārthaṃ svatantro yaḥ sādhayed yaś ca niṣpatet /
na cāhūto vadet kiṃcid dhīno daṇḍyaś ca sa smṛtaḥ // YajñS_2.16

saṃdigdhārthaṃ svatantro yaḥ sādhayed yaś ca niṣpatet / na cāhūto vadet kiṃcid dhīno daṇḍyaś ca sa smṛtaḥ //

sākṣiṣūbhayataḥ satsu sākṣiṇaḥ pūrvavādinaḥ /
pūrvapakṣe 'dharībhūte bhavanty uttaravādinaḥ // YajñS_2.17

sākṣiṣūbhayataḥ satsu sākṣiṇaḥ pūrvavādinaḥ / pūrvapakṣe 'dharībhūte bhavanty uttaravādinaḥ //

sapaṇaś ced vivādaḥ syāt tatra hīnaṃ tu dāpayet /
daṇḍaṃ ca svapaṇaṃ caiva dhanine dhanam eva ca // YajñS_2.18

sapaṇaś ced vivādaḥ syāt tatra hīnaṃ tu dāpayet / daṇḍaṃ ca svapaṇaṃ caiva dhanine dhanam eva ca //

chalaṃ nirasya bhūtena vyavahārān nayen nṛpaḥ /
bhūtam apy anupanyastaṃ hīyate vyavahārataḥ // YajñS_2.19

chalaṃ nirasya bhūtena vyavahārān nayen nṛpaḥ / bhūtam apy anupanyastaṃ hīyate vyavahārataḥ //

nihnute likhitaṃ naikam ekadeśe vibhāvitaḥ /
dāpyaḥ sarvaṃ nṛpeṇārthaṃ na grāhyas tv aniveditaḥ // YajñS_2.20

nihnute likhitaṃ na ekam ekadeśe vibhāvitaḥ / dāpyaḥ sarvaṃ nṛpeṇārthaṃ na grāhyas tv aniveditaḥ //

smṛtyor virodhe nyāyas tu balavān vyavahārataḥ /
arthaśāstrāt tu balavad dharmaśāstram iti sthitiḥ // YajñS_2.21

smṛtyor virodhe nyāyas tu balavān vyavahārataḥ / arthaśāstrāt tu balavad dharmaśāstram iti sthitiḥ //

pramāṇaṃ likhitaṃ bhuktiḥ sākṣiṇaś ceti kīrtitam /
eṣām anyatamābhāve divyānyatamam ucyate // YajñS_2.22

pramāṇaṃ likhitaṃ bhuktiḥ sākṣiṇaś ca-iti kīrtitam / eṣām anyatamābhāve divyānyatamam ucyate //

sarveṣv arthavivādeṣu balavaty uttarākriyā /
ādhau pratigrahe krīte pūrvā tu balavattarā // YajñS_2.23

sarveṣv arthavivādeṣu balavaty uttarākriyā / ādhau pratigrahe krīte pūrvā tu balavattarā //

paśyato 'bruvato bhūmer hānir viṃśativārṣikī /
pareṇa bhujyamānāyā dhanasya daśavārṣikī // YajñS_2.24

paśyato 'bruvato bhūmer hānir viṃśati-vārṣikī / pareṇa bhujyamānāyā dhanasya daśavārṣikī //

ādhisīmopanikṣepajaḍabāladhanair vinā /
tathopanidhirājastrīśrotriyāṇāṃ dhanair api // YajñS_2.25

ādhisīma-upanikṣepajaḍabāladhanair vinā / tathā-upanidhirājastrīśrotriyāṇāṃ dhanair api //

ādhyādīnāṃ vihartāraṃ dhanine dāpayed dhanam /
daṇḍaṃ ca tatsamaṃ rājñe śaktyapekṣam athāpi vā // YajñS_2.26

ādhyādīnāṃ vihartāraṃ dhanine dāpayed dhanam / daṇḍaṃ ca tatsamaṃ rājñe śaktyapekṣam athāpi vā //

āgamo 'bhyadhiko bhogād vinā pūrvakramāgatāt /
āgame 'pi balaṃ naiva bhuktiḥ stokāpi yatra no // YajñS_2.27

āgamo 'bhyadhiko bhogād vinā pūrvakramāgatāt / āgame 'pi balaṃ na-eva bhuktiḥ stokāpi yatra no //

āgamas tu kṛto yena so 'bhiyuktas tam uddharet /
na tatsutas tatsuto vā bhuktis tatra garīyasī // YajñS_2.28

āgamas tu kṛto yena so 'bhiyuktas tam uddharet / na tatsutas tatsuto vā bhuktis tatra garīyasī //

yo 'bhiyuktaḥ paretaḥ syāt tasya rikthī tam uddharet /
na tatra kāraṇaṃ bhuktir āgamena vinākṛtā // YajñS_2.29

yo 'bhiyuktaḥ para-itaḥ syāt tasya rikthī tam uddharet / na tatra kāraṇaṃ bhuktir āgamena vinākṛtā //

nṛpeṇādhikṛtāḥ pūgāḥ śreṇayo 'tha kulāni ca /
pūrvaṃ pūrvaṃ guru jñeyaṃ vyavahāravidhau nṛṇām // YajñS_2.30

nṛpeṇādhikṛtāḥ pūgāḥ śreṇayo 'tha kulāni ca / pūrvaṃ pūrvaṃ guru jñeyaṃ vyavahāravidhau nṛṇām //

balopādhivinirvṛttān vyavahārān nivartayet /
strīnaktamantarāgārabahiḥśatrukṛtāṃs tathā // YajñS_2.31

bala-upādhivinirvṛttān vyavahārān nivartayet / strī-naktam-antarāgārabahiḥ-śatrukṛtāṃs tathā //

mattonmattārtavyasanibālabhītādiyojitaḥ /
asaṃbaddhakṛtaś caiva vyavahāro na sidhyati // YajñS_2.32

matta-unmattārtavyasanibālabhītādiyojitaḥ / asaṃbaddhakṛtaś caiva vyavahāro na sidhyati //

pranaṣṭādhigataṃ deyaṃ nṛpeṇa dhanine dhanam /
vibhāvayen na cel liṅgais tatsamaṃ daṇḍam arhati // YajñS_2.33

pranaṣṭādhigataṃ deyaṃ nṛpeṇa dhanine dhanam / vibhāvayen na cel liṅgais tatsamaṃ daṇḍam arhati //

rājā labdhvā nidhiṃ dadyād dvijebhyo 'rdhaṃ dvijaḥ punaḥ /
vidvān aśeṣam ādadyāt sa sarvasya prabhur yataḥ // YajñS_2.34

rājā labdhvā nidhiṃ dadyād dvijebhyo 'rdhaṃ dvijaḥ punaḥ / vidvān aśeṣam ādadyāt sa sarvasya prabhur yataḥ //

itareṇa nidhau labdhe rājā ṣaṣṭhāṃśam āharet /
aniveditavijñāto dāpyas taṃ daṇḍam eva ca // YajñS_2.35

itareṇa nidhau labdhe rājā ṣaṣṭhāṃśam āharet / aniveditavijñāto dāpyas taṃ daṇḍam eva ca //

deyaṃ caurahṛtaṃ dravyaṃ rājñā jānapadāya tu /
adadad dhi samāpnoti kilbiṣaṃ yasya tasya tat // YajñS_2.36

deyaṃ caurahṛtaṃ dravyaṃ rājñā jānapadāya tu / adadad dhi samāpnoti kilbiṣaṃ yasya tasya tat //

3. ṛṇā3dāna-prakaraṇam

aśītibhāgo vṛddhiḥ syān māsi māsi sabandhake /
varṇakramāc chataṃ dvitricatuṣpañcakam anyathā // YajñS_2.37

aśīti-bhāgo vṛddhiḥ syān māsi māsi sabandhake / varṇa-kramāc chataṃ dvi-tricatuṣ-pañcakam anyathā //

kāntāragās tu daśakaṃ sāmudrā viṃśakaṃ śatam /
dadyur vā svakṛtāṃ vṛddhiṃ sarve sarvāsu jātiṣu // YajñS_2.38

kāntāragās tu daśakaṃ sāmudrā viṃśakaṃ śatam / dadyur vā sva-kṛtāṃ vṛddhiṃ sarve sarvāsu jātiṣu //

Acharya1949, p. 162

saṃtatis tu paśustrīṇāṃ rasasyāṣṭaguṇā parā /
vastradhānyahiraṇyānāṃ catustridviguṇā parā // YajñS_2.39

saṃtatis tu paśu-strīṇāṃ rasasya aṣṭa-guṇā parā / vastra-dhānya-hiraṇyānāṃ catus-tri-dvi-guṇā parā //

Acharya1949, p. 163

prapannaṃ sādhayann arthaṃ na vācyo nṛpater bhavet /
sādhyamāno nṛpaṃ gacchan daṇḍyo dāpyaś ca taddhanam // YajñS_2.40

prapannaṃ sādhayann arthaṃ na vācyo nṛpater bhavet / sādhyamāno nṛpaṃ gacchan daṇḍyo dāpyaś ca tad-dhanam //

gṛhītānukramād dāpyo dhaninām adhamarṇikaḥ /
dattvā tu brāhmaṇāyaiva nṛpates tadanantaram // YajñS_2.41

gṛhīta-anukramād dāpyo dhaninām adhamarṇikaḥ / dattvā tu brāhmaṇāya eva nṛpates tad-anantaram //

Acharya1949, p. 164

rājñādhamarṇiko dāpyaḥ sādhitād daśakaṃ śatam /
pañcakaṃ ca śataṃ dāpyaḥ prāptārtho hy uttamarṇikaḥ // YajñS_2.42

rājña ādhamarṇiko dāpyaḥ sādhitād daśakaṃ śatam / pañcakaṃ ca śataṃ dāpyaḥ prāpta-artho hy uttamarṇikaḥ //

hīnajātiṃ parikṣīṇam ṛṇārthaṃ karma kārayet /
brāhmaṇas tu parikṣīṇaḥ śanair dāpyo yathodayam // YajñS_2.43

hīna-jātiṃ parikṣīṇam ṛṇa-arthaṃ karma kārayet / brāhmaṇas tu parikṣīṇaḥ śanair dāpyo yathā-udayam //

dīyamānaṃ na gṛhṇāti prayuktaṃ yaḥ svakaṃ dhanam /
madhyasthasthāpitaṃ cet syād vardhate na tataḥ param // YajñS_2.44

dīyamānaṃ na gṛhṇāti prayuktaṃ yaḥ svakaṃ dhanam / madhyastha-sthāpitaṃ cet syād vardhate na tataḥ param //

Acharya1949, p. 165

avibhaktaiḥ kuṭumbārthe yad ṛṇaṃ tu kṛtaṃ bhavet /
dadyus tad rikthinaḥ prete proṣite vā kuṭumbini // YajñS_2.45

avibhaktaiḥ kuṭumba-arthe yad ṛṇaṃ tu kṛtaṃ bhavet / dadyus tad rikthinaḥ prete proṣite vā kuṭumbini //

na yoṣitpatiputrābhyāṃ na putreṇa kṛtaṃ pitā /
dadyād ṛte kuṭumbārthān na patiḥ strīkṛtaṃ tathā // YajñS_2.46

na yoṣit-pati-putrābhyāṃ na putreṇa kṛtaṃ pitā / dadyād ṛte kuṭumba-arthān na patiḥ strī-kṛtaṃ tathā //

surākāmadyūtakṛtaṃ daṇḍaśulkāvaśiṣṭakam /
vṛthādānaṃ tathaiveha putro dadyān na paitṛkam // YajñS_2.47

surā-kāma-dyūta-kṛtaṃ daṇḍa-śulka-avaśiṣṭakam / vṛthā-dānaṃ tathaiva iha putro dadyān na paitṛkam //

gopaśauṇḍikaśailūṣarajakavyādhayoṣitām /
ṛṇaṃ dadyāt patis teṣāṃ yasmād vṛttis tadāśrayā // YajñS_2.48

gopa-śauṇḍika-śailūṣarajaka-vyādha-yoṣitām / ṛṇaṃ dadyāt patis teṣāṃ yasmād vṛttis tad-āśrayā //

Acharya1949, p. 166

pratipannaṃ striyā deyaṃ patyā vā saha yat kṛtam /
svayaṃkṛtaṃ vā yad ṛṇaṃ nānyat strī dātum arhati // YajñS_2.49

pratipannaṃ striyā deyaṃ patyā vā saha yat kṛtam / svayaṃ-kṛtaṃ vā yad ṛṇaṃ na anyat strī dātum arhati //

pitari proṣite prete vyasanābhiplute 'pi vā /
putrapautrair ṛṇaṃ deyaṃ nihnave sākṣibhāvitam // YajñS_2.50

pitari proṣite prete vyasana-abhiplute 'pi vā / putra-pautrair ṛṇaṃ deyaṃ nihnave sākṣi-bhāvitam //

Acharya1949, p. 167

rikthagrāha ṛṇaṃ dāpyo yoṣidgrāhas tathaiva ca /
putro 'nanyāśritadravyaḥ putrahīnasya rikthinaḥ // YajñS_2.51

riktha-grāha ṛṇaṃ dāpyo yoṣid-grāhas tathaiva ca / putro 'nanya-āśrita-dravyaḥ putra-hīnasya rikthinaḥ //

Acharya1949, p. 169

bhrātṝṇām atha daṃpatyoḥ pituḥ putrasya caiva hi /
prātibhāvyam ṛṇaṃ sākṣyam avibhakte na tu smṛtam // YajñS_2.52

bhrātṝṇām atha daṃpatyoḥ pituḥ putrasya caiva hi / prātibhāvyam ṛṇaṃ sākṣyam avibhakte na tu smṛtam //

Acharya1949, p. 170

darśane pratyaye dāne prātibhāvyaṃ vidhīyate /
ādyau tu vitathe dāpyāv itarasya sutā api // YajñS_2.53

darśane pratyaye dāne prātibhāvyaṃ vidhīyate / ādyau tu vitathe dāpyāv itarasya sutā api //

Acharya1949, p. 171

darśanapratibhūr yatra mṛtaḥ prātyayiko 'pi vā /
na tatputrā ṛṇaṃ dadyur dadyur dānāya yaḥ sthitaḥ // YajñS_2.54

darśana-pratibhūr yatra mṛtaḥ prātyayiko 'pi vā / na tat-putrā ṛṇaṃ dadyur dadyur dānāya yaḥ sthitaḥ //

bahavaḥ syur yadi svāṃśair dadyuḥ pratibhuvo dhanam /
ekacchāyāśriteṣv eṣu dhanikasya yathāruci // YajñS_2.55

bahavaḥ syur yadi sva-aṃśair dadyuḥ pratibhuvo dhanam / eka-cchāyā-āśriteṣv eṣu dhanikasya yathā-ruci //

Acharya1949, p. 172

pratibhūr dāpito yat tu prakāśaṃ dhanino dhanam /
dviguṇaṃ pratidātavyam ṛṇikais tasya tad bhavet // YajñS_2.56

pratibhūr dāpito yat tu prakāśaṃ dhanino dhanam / dvi-guṇaṃ pratidātavyam ṛṇikais tasya tad bhavet //

Acharya1949, p. 173

saṃtatiḥ strīpaśuṣv eva dhānyaṃ triguṇam eva ca /
vastraṃ caturguṇaṃ proktaṃ rasaś cāṣṭaguṇas tathā // YajñS_2.57

saṃtatiḥ strī-paśuṣv eva dhānyaṃ tri-guṇam eva ca / vastraṃ catur-guṇaṃ proktaṃ rasaś ca aṣṭa-guṇas tathā //

ādhiḥ praṇaśyed dviguṇe dhane yadi na mokṣyate /
kāle kālakṛto naśyet phalabhogyo na naśyati // YajñS_2.58

ādhiḥ praṇaśyed dvi-guṇe dhane yadi na mokṣyate / kāle kāla-kṛto naśyet phala-bhogyo na naśyati //

Acharya1949, p. 174

gopyādhibhoge no vṛddhiḥ sopakāre ca hāpite /
naṣṭo deyo vinaṣṭaś ca daivarājakṛtād ṛte // YajñS_2.59

gopya-adhibhoge no vṛddhiḥ sa-upakāre ca hāpite / naṣṭo deyo vinaṣṭaś ca daiva-rāja-kṛtād ṛte //

Acharya1949, p. 175

ādheḥ svīkaraṇāt siddhī rakṣyamāṇo 'py asāratām /
yātaś ced anya ādheyo dhanabhāg vā dhanī bhavet // YajñS_2.60

ādheḥ svīkaraṇāt siddhī rakṣyamāṇo 'py asāratām / yātaś ced anya ādheyo dhana-bhāg vā dhanī bhavet //

caritrabandhakakṛtaṃ sa vṛddhyā dāpayed dhanam /
satyaṃkārakṛtaṃ dravyaṃ dviguṇaṃ pratidāpayet // YajñS_2.61

caritra-bandhaka-kṛtaṃ sa vṛddhyā dāpayed dhanam / satyaṃ-kāra-kṛtaṃ dravyaṃ dvi-guṇaṃ pratidāpayet //

Acharya1949, p. 176

upasthitasya moktavya ādhiḥ steno 'nyathā bhavet /
prayojake 'sati dhanaṃ kule nyasyādhim āpnuyāt // YajñS_2.62

upasthitasya moktavya ādhiḥ steno 'nyathā bhavet / prayojake 'sati dhanaṃ kule nyasyā adhim āpnuyāt //

tatkālakṛtamūlyo vā tatra tiṣṭhed avṛddhikaḥ /
vinā dhāraṇakād vāpi vikrīṇīta sasākṣikam // YajñS_2.63

tat-kāla-kṛta-mūlyo vā tatra tiṣṭhed avṛddhikaḥ / vinā dhāraṇakād va āpi vikrīṇīta sa-sākṣikam //

Acharya1949, p. 177

yadā tu dviguṇībhūtam ṛṇam ādhau tadā khalu /
mocya ādhis tadutpanne praviṣṭe dviguṇe dhane // YajñS_2.64

yadā tu dvi-guṇī-bhūtam ṛṇam ādhau tadā khalu / mocya ādhis tad-utpanne praviṣṭe dvi-guṇe dhane //

Acharya1949, p. 178
4. upanidhi-prakaraṇam

vāsanastham anākhyāya haste 'nyasya yad arpyate /
dravyaṃ tad aupanidhikaṃ pratideyaṃ tathaiva tat // YajñS_2.65

vāsanastham anākhyāya haste 'nyasya yad arpyate / dravyaṃ tad aupanidhikaṃ pratideyaṃ tatha aiva tat //

na dāpyo 'pahṛtaṃ taṃ tu rājadaivikataskaraiḥ /
bhreṣaś cen mārgite 'adatte dāpyo daṇḍaṃ ca tatsamam // YajñS_2.66

na dāpyo 'pahṛtaṃ taṃ tu rāja-daivika-taskaraiḥ / bhreṣaś cen mārgite 'adatte dāpyo daṇḍaṃ ca tat-samam //

ājīvan svecchayā daṇḍyo dāpyas taṃ cāpi sodayam /
Acharya949, p. 179 yācitānvāhitanyāsanikṣepādiṣv ayaṃ vidhiḥ // YajñS_2.67

ājīvan sva-icchayā daṇḍyo dāpyas taṃ ca api sa-udayam / yācita-anvāhita-nyāsanikṣepa-ādiṣv ayaṃ vidhiḥ //

5. sākṣi-prakaraṇam
Acharya1949, p. 180

tapasvino dānaśīlāḥ kulīnāḥ satyavādinaḥ /
dharmapradhānā ṛjavaḥ putravanto dhanānvitāḥ // YajñS_2.68

tapasvino dāna-śīlāḥ kulīnāḥ satya-vādinaḥ / dharma-pradhānā ṛjavaḥ putravanto dhana-anvitāḥ //

tryavarāḥ sākṣiṇo jñeyāḥ śrautasmārtakriyāparāḥ /
yathājāti yathāvarṇaṃ sarve sarveṣu vā smṛtāḥ // YajñS_2.69

try-avarāḥ sākṣiṇo jñeyāḥ śrauta-smārta-kriyā-parāḥ / yathā-jāti yathā-varṇaṃ sarve sarveṣu vā smṛtāḥ //

Acharya1949, p. 181

strībālavṛddhakitavamattonmattābhiśastakāḥ /
raṅgāvatāripākhaṇḍikūṭakṛdvikalendriyāḥ // YajñS_2.70

strī-bāla-vṛddha-kitavamatta-unmatta-abhiśastakāḥ / raṅga-avatāri-pākhaṇḍikūṭa-kṛd-vikala-indriyāḥ //

patitāptārthasaṃbandhisahāyariputaskarāḥ /
sāhasī dṛṣṭadoṣaś ca nirdhūtādyās tv asākṣiṇaḥ // YajñS_2.71

patita-āpta-artha-saṃbandhisahāya-ripu-taskarāḥ / sāhasī dṛṣṭa-doṣaś ca nirdhūta-ādyās tv asākṣiṇaḥ //

Acharya1949, p. 182

ubhayānumataḥ sākṣī bhavaty eko 'pi dharmavit /
sarvaḥ sākṣī saṃgrahaṇe cauryapāruṣyasāhase // YajñS_2.72

ubhaya-anumataḥ sākṣī bhavaty eko 'pi dharmavit / sarvaḥ sākṣī saṃgrahaṇe caurya-pāruṣya-sāhase //

sākṣiṇaḥ śrāvayed vādiprativādisamīpagān /
Acharya949, p. 183 ye pātakakṛtāṃ lokā mahāpātakināṃ tathā // YajñS_2.73

sākṣiṇaḥ śrāvayed vādiprativādi-samīpagān / ye pātaka-kṛtāṃ lokā mahā-pātakināṃ tathā //

agnidānāṃ ca ye lokā ye ca strībālaghātinām /
sa tān sarvān avāpnoti yaḥ sākṣyam anṛtaṃ vadet // YajñS_2.74

agni-dānāṃ ca ye lokā ye ca strī-bāla-ghātinām / sa tān sarvān avāpnoti yaḥ sākṣyam anṛtaṃ vadet //

sukṛtaṃ yat tvayā kiṃcij janmāntaraśataiḥ kṛtam /
tat sarvaṃ tasya jānīhi yaṃ parājayase mṛṣā // YajñS_2.75

sukṛtaṃ yat tvayā kiṃcij janma-antara-śataiḥ kṛtam / tat sarvaṃ tasya jānīhi yaṃ parājayase mṛṣā //

Acharya1949, p. 184

abruvan hi naraḥ sākṣyam ṛṇaṃ sadaśabandhakam /
rājñā sarvaṃ pradāpyaḥ syāt ṣaṭcatvāriṃśake 'hani // YajñS_2.76

abruvan hi naraḥ sākṣyam ṛṇaṃ sa-daśa-bandhakam / rājñā sarvaṃ pradāpyaḥ syāt ṣaṭ-catvāriṃśake 'hani //

na dadāti hi yaḥ sākṣyaṃ jānann api narādhamaḥ /
sa kūṭasākṣiṇāṃ pāpais tulyo daṇḍena caiva hi // YajñS_2.77

na dadāti hi yaḥ sākṣyaṃ jānann api nara-adhamaḥ / sa kūṭa-sākṣiṇāṃ pāpais tulyo daṇḍena caiva hi //

dvaidhe bahūnāṃ vacanaṃ sameṣu guṇināṃ tathā /
guṇidvaidhe tu vacanaṃ grāhyaṃ ye guṇavattamāḥ // YajñS_2.78

dvaidhe bahūnāṃ vacanaṃ sameṣu guṇināṃ tathā / guṇi-dvaidhe tu vacanaṃ grāhyaṃ ye guṇavattamāḥ //

Acharya1949, p. 185

yasyocuḥ sākṣiṇaḥ satyāṃ pratijñāṃ sa jayī bhavet /
anyathā vādino yasya dhruvas tasya parājayaḥ // YajñS_2.79

yasyā ucuḥ sākṣiṇaḥ satyāṃ pratijñāṃ sa jayī bhavet / anyathā vādino yasya dhruvas tasya parājayaḥ //

ukte 'pi sākṣibhiḥ sākṣye yady anye guṇavattamāḥ /
dviguṇā vānyathā brūyuḥ kūṭāḥ syuḥ pūrvasākṣiṇaḥ // YajñS_2.80

ukte 'pi sākṣibhiḥ sākṣye yady anye guṇavattamāḥ / dvi-guṇā va ānyathā brūyuḥ kūṭāḥ syuḥ pūrva-sākṣiṇaḥ //

Acharya1949, p. 187

pṛthak pṛthag daṇḍanīyāḥ kūṭakṛt sākṣiṇas tathā /
vivādād dviguṇaṃ daṇḍaṃ vivāsyo brāhmaṇaḥ smṛtaḥ // YajñS_2.81

pṛthak pṛthag daṇḍanīyāḥ kūṭakṛt sākṣiṇas tathā / vivādād dvi-guṇaṃ daṇḍaṃ vivāsyo brāhmaṇaḥ smṛtaḥ //

Acharya1949, p. 189

yaḥ sākṣyaṃ śrāvito 'nyebhyo nihnute tat tamovṛtaḥ /
sa dāpyo 'ṣṭaguṇaṃ daṇḍaṃ brāhmaṇaṃ tu vivāsayet // YajñS_2.82

yaḥ sākṣyaṃ śrāvito 'nyebhyo nihnute tat tamo-vṛtaḥ / sa dāpyo 'ṣṭa-guṇaṃ daṇḍaṃ brāhmaṇaṃ tu vivāsayet //

varṇināṃ hi vadho yatra tatra sākṣy anṛtaṃ vadet /
Acharya949, p. 190 tatpāvanāya nirvāpyaś caruḥ sārasvato dvijaiḥ // YajñS_2.83

varṇināṃ hi vadho yatra tatra sākṣy anṛtaṃ vadet / tat-pāvanāya nirvāpyaś caruḥ sārasvato dvijaiḥ //

Acharya1949, p. 191
6. lekhya-prakaraṇam

yaḥ kaścid artho niṣṇātaḥ svarucyā tu parasparam /
lekhyaṃ tu sākṣimat kāryaṃ tasmin dhanikapūrvakam // YajñS_2.84

yaḥ kaścid artho niṣṇātaḥ sva-rucyā tu parasparam / lekhyaṃ tu sākṣimat kāryaṃ tasmin dhanika-pūrvakam //

samāmāsatadardhāharnāmajātisvagotrakaiḥ /
sabrahmacārikātmīyapitṛnāmādicihnitam // YajñS_2.85

samā-māsa-tad-ardha-aharnāma-jāti-sva-gotrakaiḥ / sa-brahmacārika-ātmīyapitṛ-nāma-ādi-cihnitam //

samāpte 'rthe ṛṇī nāma svahastena niveśayet /
mataṃ me 'mukaputrasya yad atropari lekhitam // YajñS_2.86

samāpte 'rthe ṛṇī nāma sva-hastena niveśayet / mataṃ me 'muka-putrasya yad atra upari lekhitam //

Acharya1949, p. 192

sākṣiṇaś ca svahastena pitṛnāmakapūrvakam /
atrāham amukaḥ sākṣī likheyur iti te samāḥ // YajñS_2.87

sākṣiṇaś ca sva-hastena pitṛ-nāmaka-pūrvakam / atra aham amukaḥ sākṣī likheyur iti te samāḥ //

ubhayābhyarthitenaitan mayā hy amukasūnunā /
likhitaṃ hy amukeneti lekhako 'nte tato likhet // YajñS_2.88

ubhaya-abhyarthitena etan mayā hy amuka-sūnunā / likhitaṃ hy amukena iti lekhako 'nte tato likhet //

vināpi sākṣibhir lekhyaṃ svahastalikhitaṃ tu yat /
tat pramāṇaṃ smṛtaṃ lekhyaṃ balopadhikṛtād ṛte // YajñS_2.89

vina āpi sākṣibhir lekhyaṃ sva-hasta-likhitaṃ tu yat / tat pramāṇaṃ smṛtaṃ lekhyaṃ bala-upadhi-kṛtād ṛte //

Acharya1949, p. 193

ṛṇaṃ lekhyakṛtaṃ deyaṃ puruṣais tribhir eva tu /
ādhis tu bhujyate tāvad yāvat tan na pradīyate // YajñS_2.90

ṛṇaṃ lekhya-kṛtaṃ deyaṃ puruṣais tribhir eva tu / ādhis tu bhujyate tāvad yāvat tan na pradīyate //

deśāntarasthe durlekhye naṣṭonmṛṣṭe hṛte tathā /
bhinne dagdhe 'thavā chinne lekhyam anyat tu kārayet // YajñS_2.91

deśa-antarasthe durlekhye naṣṭa-unmṛṣṭe hṛte tathā / bhinne dagdhe 'thavā chinne lekhyam anyat tu kārayet //

Acharya1949, p. 195

saṃdigdhalekhyaśuddhiḥ syāt svahastalikhitādibhiḥ /
yuktiprāptikriyācihnasaṃbandhāgamahetubhiḥ // YajñS_2.92

saṃdigdha-lekhya-śuddhiḥ syāt sva-hasta-likhita-ādibhiḥ / yukti-prāpti-kriyā-cihnasaṃbandha-āgama-hetubhiḥ //

lekhyasya pṛṣṭhe 'bhilikhed dattvā dattvā rṇiko dhanam /
dhanī vopagataṃ dadyāt svahastaparicihnitam // YajñS_2.93

lekhyasya pṛṣṭhe 'bhilikhed dattvā dattvā rṇiko dhanam / dhanī va ūpagataṃ dadyāt sva-hasta-paricihnitam //

dattvā rṇaṃ pāṭayel lekhyaṃ śuddhyai vānyat tu kārayet /
Acharya949, p. 196 sākṣimac ca bhaved yad vā tad dātavyaṃ sasākṣikam // YajñS_2.94

dattvā rṇaṃ pāṭayel lekhyaṃ śuddhyai va ānyat tu kārayet / sākṣimac ca bhaved yad vā tad dātavyaṃ sa-sākṣikam //

7. divya-prakaraṇam

tulāgnyāpo viṣaṃ kośo divyānīha viśuddhaye /
mahābhiyogeṣv etāni śīrṣakasthe 'bhiyoktari // YajñS_2.95

tulā-agny-āpo viṣaṃ kośo divyāni iha viśuddhaye / mahā-abhiyogeṣv etāni śīrṣakasthe 'bhiyoktari //

Acharya1949, p. 197

rucyā vānyataraḥ kuryād itaro vartayec chiraḥ /
vināpi śīrṣakāt kuryān nṛpadrohe 'tha pātake // YajñS_2.96

rucyā va ānyataraḥ kuryād itaro vartayec chiraḥ / vina āpi śīrṣakāt kuryān nṛpa-drohe 'tha pātake //

Acharya1949, p. 198

sacailaṃ snātam āhūya sūryodaya upoṣitam /
kārayet sarvadivyāni nṛpabrāhmaṇasaṃnidhau // YajñS_2.97

sa-cailaṃ snātam āhūya sūrya-udaya upoṣitam / kārayet sarva-divyāni nṛpa-brāhmaṇa-saṃnidhau //

Acharya1949, p. 199

tulā strībālavṛddhāndhapaṅgubrāhmaṇarogiṇām /
agnir jalaṃ vā śūdrasya yavāḥ sapta viṣasya vā // YajñS_2.98

tulā strī-bāla-vṛddha-andhapaṅgu-brāhmaṇa-rogiṇām / agnir jalaṃ vā śūdrasya yavāḥ sapta viṣasya vā //

Acharya1949, p. 200

nāsahasrād dharet phālaṃ na viṣaṃ na tulāṃ tathā /
Acharya949, p. 201 nṛpārtheṣv abhiśāpe ca vaheyuḥ śucayaḥ sadā // YajñS_2.99

na asahasrād dharet phālaṃ na viṣaṃ na tulāṃ tathā / nṛpa-artheṣv abhiśāpe ca vaheyuḥ śucayaḥ sadā //

tulādhāraṇavidvadbhir abhiyuktas tulāśritaḥ /
pratimānasamībhūto rekhāṃ kṛtvāvatāritaḥ // YajñS_2.100

tulā-dhāraṇa-vidvadbhir abhiyuktas tulā-āśritaḥ / pratimāna-samī-bhūto rekhāṃ kṛtva āvatāritaḥ //

tvaṃ tule satyadhāmāsi purā devair vinirmitā /
tat satyaṃ vada kalyāṇi saṃśayān māṃ vimocaya // YajñS_2.101

tvaṃ tule satya-dhāma āsi purā devair vinirmitā / tat satyaṃ vada kalyāṇi saṃśayān māṃ vimocaya //

yady asmi pāpakṛn mātas tato māṃ tvam adho naya /
śuddhaś ced gamayordhvaṃ māṃ tulām ity abhimantrayet // YajñS_2.102

yady asmi pāpa-kṛn mātas tato māṃ tvam adho naya / śuddhaś ced gamayā urdhvaṃ māṃ tulām ity abhimantrayet //

Acharya1949, p. 205

karau vimṛditavrīher lakṣayitvā tato nyaset /
saptāśvatthasya patrāṇi tāvat sūtreṇa veṣṭayet // YajñS_2.103

karau vimṛdita-vrīher lakṣayitvā tato nyaset / sapta-aśvatthasya patrāṇi tāvat sūtreṇa veṣṭayet //

tvam agne sarvabhūtānām antaś carasi pāvaka /
sākṣivat puṇyapāpebhyo brūhi satyaṃ kave mama // YajñS_2.104

tvam agne sarva-bhūtānām antaś carasi pāvaka / sākṣivat puṇya-pāpebhyo brūhi satyaṃ kave mama //

Acharya1949, p. 206

tasyety uktavato lauhaṃ pañcāśat palikaṃ samam /
agnivarṇaṃ nyaset piṇḍaṃ hastayor ubhayor api // YajñS_2.105

tasya ity uktavato lauhaṃ pañcāśat palikaṃ samam / agni-varṇaṃ nyaset piṇḍaṃ hastayor ubhayor api //

sa tam ādāya saptaiva maṇḍalāni śanair vrajet /
ṣoḍaśāṅgulakaṃ jñeyaṃ maṇḍalaṃ tāvad antaram // YajñS_2.106

sa tam ādāya sapta eva maṇḍalāni śanair vrajet / ṣoḍaśa-aṅgulakaṃ jñeyaṃ maṇḍalaṃ tāvad antaram //

Acharya1949, p. 207

muktvāgniṃ mṛditavrīhir adagdhaḥ śuddhim āpnuyāt /
Acharya949, p. 208 antarā patite piṇḍe saṃdehe vā punar haret // YajñS_2.107

muktva āgniṃ mṛdita-vrīhir adagdhaḥ śuddhim āpnuyāt / antarā patite piṇḍe saṃdehe vā punar haret //

satyena mābhirakṣa tvaṃ varuṇety abhiśāpya kam /
nābhidaghnodakasthasya gṛhītvorū jalaṃ vaśet // YajñS_2.108

satyena ma ābhirakṣa tvaṃ varuṇa ity abhiśāpya kam / nābhi-daghna-udakasthasya gṛhītvā ūrū jalaṃ vaśet //

samakālam iṣuṃ muktam ānīyānyo javī naraḥ /
Acharya949, p. 209 gate tasmin nimagnāṅgaṃ paśyec cec chuddhim āpnuyāt // YajñS_2.109

sama-kālam iṣuṃ muktam ānīya anyo javī naraḥ / gate tasmin nimagna-aṅgaṃ paśyec cec chuddhim āpnuyāt //

Acharya1949, p. 211

tvaṃ viṣa brahmaṇaḥ putraḥ satyadharme vyavasthitaḥ /
trāyasvāsmād abhīśāpāt satyena bhava me 'mṛtam // YajñS_2.110

tvaṃ viṣa brahmaṇaḥ putraḥ satya-dharme vyavasthitaḥ / trāyasva asmād abhīśāpāt satyena bhava me 'mṛtam //

evam uktvā viṣaṃ śārṅgaṃ bhakṣayed dhimaśailajam /
yasya vegair vinā jīryec chuddhiṃ tasya vinirdiśet // YajñS_2.111

evam uktvā viṣaṃ śārṅgaṃ bhakṣayed dhima-śailajam / yasya vegair vinā jīryec chuddhiṃ tasya vinirdiśet //

Acharya1949, p. 212

devān ugrān samabhyarcya tatsnānodakam āharet /
saṃsrāvya pāyayet tasmāj jalaṃ tu prasṛtitrayam // YajñS_2.112

devān ugrān samabhyarcya tat-snāna-udakam āharet / saṃsrāvya pāyayet tasmāj jalaṃ tu prasṛti-trayam //

Acharya1949, p. 213

arvāk caturdaśād ahno yasya no rājadaivikam /
vyasanaṃ jāyate ghoraṃ sa śuddhaḥ syān na saṃśayaḥ // YajñS_2.113

arvāk caturdaśād ahno yasya no rāja-daivikam / vyasanaṃ jāyate ghoraṃ sa śuddhaḥ syān na saṃśayaḥ //

Acharya1949, p. 216
8. dāya-vibhāga-prakaraṇam
Acharya1949, p. 220

vibhāgaṃ cet pitā kuryād icchayā vibhajet sutān /
jyeṣṭhaṃ vā śreṣṭhabhāgena sarve vā syuḥ samāṃśinaḥ // YajñS_2.114

vibhāgaṃ cet pitā kuryād icchayā vibhajet sutān / jyeṣṭhaṃ vā śreṣṭha-bhāgena sarve vā syuḥ sama-aṃśinaḥ //

Acharya1949, p. 221

yadi kuryāt samān aṃśān patnyaḥ kāryāḥ samāṃśikāḥ /
na dattaṃ strīdhanaṃ yāsāṃ bhartrā vā śvaśureṇa vā // YajñS_2.115

yadi kuryāt samān aṃśān patnyaḥ kāryāḥ sama-aṃśikāḥ / na dattaṃ strī-dhanaṃ yāsāṃ bhartrā vā śvaśureṇa vā //

śaktasyānīhamānasya kiṃcid dattvā pṛthak kriyā /
nyūnādhikavibhaktānāṃ dharmyaḥ pitṛkṛtaḥ smṛtaḥ // YajñS_2.116

śaktasya anīhamānasya kiṃcid dattvā pṛthak kriyā / nyūna-adhika-vibhaktānāṃ dharmyaḥ pitṛ-kṛtaḥ smṛtaḥ //

Acharya1949, p. 222

vibhajeran sutāḥ pitror ūrdhvaṃ riktham ṛṇaṃ samam /
Acharya949, p. 223 mātur duhitaraḥ śeṣam ṛṇāt tābhya ṛte 'nvayaḥ // YajñS_2.117

vibhajeran sutāḥ pitror ūrdhvaṃ riktham ṛṇaṃ samam / mātur duhitaraḥ śeṣam ṛṇāt tābhya ṛte 'nvayaḥ //

Acharya1949, p. 224

pitṛdravyāvirodhena yad anyat svayam arjitam /
maitramaudvāhikaṃ caiva dāyādānāṃ na tad bhavet // YajñS_2.118

pitṛ-dravya-avirodhena yad anyat svayam arjitam / maitra-maudvāhikaṃ caiva dāyādānāṃ na tad bhavet //

kramād abhyāgataṃ dravyaṃ hṛtam apy uddharet tu yaḥ /
dāyādebhyo na tad dadyād vidyayā labdham eva ca // YajñS_2.119

kramād abhyāgataṃ dravyaṃ hṛtam apy uddharet tu yaḥ / dāyādebhyo na tad dadyād vidyayā labdham eva ca //

Acharya1949, p. 226

sāmānyārthasamutthāne vibhāgas tu samaḥ smṛtaḥ /
anekapitṛkāṇāṃ tu pitṛto bhāgakalpanā // YajñS_2.120

sāmānya-artha-samutthāne vibhāgas tu samaḥ smṛtaḥ / aneka-pitṛkāṇāṃ tu pitṛto bhāga-kalpanā //

Acharya1949, p. 227

bhūr yā pitāmahopāttā nibandho dravyam eva vā /
tatra syāt sadṛśaṃ svāmyaṃ pituḥ putrasya caiva hi // YajñS_2.121

bhūr yā pitāmaha-upāttā nibandho dravyam eva vā / tatra syāt sadṛśaṃ svāmyaṃ pituḥ putrasya caiva hi //

Acharya1949, p. 228

vibhakteṣu suto jātaḥ savarṇāyāṃ vibhāgabhāk /
dṛśyād vā tad vibhāgaḥ syād āyavyayaviśodhitāt // YajñS_2.122

vibhakteṣu suto jātaḥ savarṇāyāṃ vibhāga-bhāk / dṛśyād vā tad vibhāgaḥ syād āya-vyaya-viśodhitāt //

Acharya1949, p. 229

pitṛbhyāṃ yasya tad dattaṃ tat tasyaiva dhanaṃ bhavet /
pitur ūrdhvaṃ vibhajatāṃ mātāpy aṃśaṃ samaṃ haret // YajñS_2.123

pitṛbhyāṃ yasya tad dattaṃ tat tasya eva dhanaṃ bhavet / pitur ūrdhvaṃ vibhajatāṃ māta āpy aṃśaṃ samaṃ haret //

asaṃskṛtās tu saṃskāryā bhrātṛbhiḥ pūrvasaṃskṛtaiḥ /
bhaginyaś ca nijād aṃśād dattvāṃśaṃ tu turīyakam // YajñS_2.124

asaṃskṛtās tu saṃskāryā bhrātṛbhiḥ pūrva-saṃskṛtaiḥ / bhaginyaś ca nijād aṃśād dattva āṃśaṃ tu turīyakam //

Acharya1949, p. 231

catustridvyekabhāgāḥ syur varṇaśo brāhmaṇātmajāḥ /
kṣatrajās tridvyekabhāgā viḍjās tu dvyekabhāginaḥ // YajñS_2.125

catus-tri-dvy-eka-bhāgāḥ syur varṇaśo brāhmaṇa-ātmajāḥ / kṣatrajās tri-dvy-eka-bhāgā viḍjās tu dvy-eka-bhāginaḥ //

anyonyāpahṛtaṃ dravyaṃ vibhakte yat tu dṛśyate /
tat punas te samair aṃśair vibhajerann iti sthitiḥ // YajñS_2.126

anyonya-apahṛtaṃ dravyaṃ vibhakte yat tu dṛśyate / tat punas te samair aṃśair vibhajerann iti sthitiḥ //

Acharya1949, p. 232

aputreṇa parakṣetre niyogotpāditaḥ sutaḥ /
ubhayor apy asau rikthī piṇḍadātā ca dharmataḥ // YajñS_2.127

aputreṇa para-kṣetre niyoga-utpāditaḥ sutaḥ / ubhayor apy asau rikthī piṇḍa-dātā ca dharmataḥ //

Acharya1949, p. 234

auraso dharmapatnījas tatsamaḥ putrikāsutaḥ /
kṣetrajaḥ kṣetrajātas tu sagotreṇetareṇa vā // YajñS_2.128

auraso dharma-patnījas tat-samaḥ putrikā-sutaḥ / kṣetrajaḥ kṣetra-jātas tu sa-gotreṇa itareṇa vā //

gṛhe pracchanna utpanno gūḍhajas tu sutaḥ smṛtaḥ /
kānīnaḥ kanyakājāto mātāmahasuto mataḥ // YajñS_2.129

gṛhe pracchanna utpanno gūḍhajas tu sutaḥ smṛtaḥ / kānīnaḥ kanyakā-jāto mātāmaha-suto mataḥ //

akṣatāyāṃ kṣatāyāṃ vā jātaḥ paunarbhavaḥ sutaḥ /
dadyān mātā pitā vā yaṃ sa putro dattako bhavet // YajñS_2.130

akṣatāyāṃ kṣatāyāṃ vā jātaḥ paunarbhavaḥ sutaḥ / dadyān mātā pitā vā yaṃ sa putro dattako bhavet //

Acharya1949, p. 235

krītaś ca tābhyāṃ vikrītaḥ kṛtrimaḥ syāt svayaṃkṛtaḥ /
dattvātmā tu svayaṃdatto garbhe vinnaḥ sahoḍhajaḥ // YajñS_2.131

krītaś ca tābhyāṃ vikrītaḥ kṛtrimaḥ syāt svayaṃ-kṛtaḥ / dattvā ātmā tu svayaṃ-datto garbhe vinnaḥ saha-ūḍhajaḥ //

Acharya1949, p. 236

utsṛṣṭo gṛhyate yas tu so 'paviddho bhavet sutaḥ /
piṇḍado 'ṃśaharaś caiṣāṃ pūrvābhāve paraḥ paraḥ // YajñS_2.132

utsṛṣṭo gṛhyate yas tu so 'paviddho bhavet sutaḥ / piṇḍado 'ṃśa-haraś ca eṣāṃ pūrva-abhāve paraḥ paraḥ //

Acharya1949, p. 237

sajātīyeṣv ayaṃ proktas tanayeṣu mayā vidhiḥ /
Acharya949, p. 238 jāto 'pi dāsyāṃ śūdreṇa kāmato 'ṃśaharo bhavet // YajñS_2.133

sa-jātīyeṣv ayaṃ proktas tanayeṣu mayā vidhiḥ / jāto 'pi dāsyāṃ śūdreṇa kāmato 'ṃśa-haro bhavet //

mṛte pitari kuryus taṃ bhrātaras tv ardhabhāgikam /
abhrātṛko haret sarvaṃ duhitṝṇāṃ sutād ṛte // YajñS_2.134

mṛte pitari kuryus taṃ bhrātaras tv ardha-bhāgikam / abhrātṛko haret sarvaṃ duhitṝṇāṃ sutād ṛte //

patnī duhitaraś caiva pitarau bhrātaras tathā /
tatsutā gotrajā bandhuśiṣyasabrahmacāriṇaḥ // YajñS_2.135

patnī duhitaraś caiva pitarau bhrātaras tathā / tat-sutā gotrajā bandhuśiṣya-sa-brahmacāriṇaḥ //

eṣām abhāve pūrvasya dhanabhāg uttarottaraḥ /
svaryātasya hy aputrasya sarvavarṇeṣv ayaṃ vidhiḥ // YajñS_2.136

eṣām abhāve pūrvasya dhana-bhāg uttara-uttaraḥ / svar-yātasya hy aputrasya sarva-varṇeṣv ayaṃ vidhiḥ //

Acharya1949, p. 247

vānaprasthayatibrahmacāriṇāṃ rikthabhāginaḥ /
krameṇācāryasacchiṣyadharmabhrātrekatīrthinaḥ // YajñS_2.137

vānaprastha-yati-brahmacāriṇāṃ riktha-bhāginaḥ / krameṇā acārya-sac-chiṣyadharma-bhrātr-eka-tīrthinaḥ //

Acharya1949, p. 248

saṃsṛṣṭinas tu saṃsṛṣṭī sodarasya tu sodaraḥ /
dadyād apaharec cāṃśaṃ jātasya ca mṛtasya ca // YajñS_2.138

saṃsṛṣṭinas tu saṃsṛṣṭī sodarasya tu sodaraḥ / dadyād apaharec ca aṃśaṃ jātasya ca mṛtasya ca //

anyodaryas tu saṃsṛṣṭī nānyodaryo dhanaṃ haret /
asaṃsṛṣṭy api vādadyāt saṃsṛṣṭo nānyamātṛjaḥ // YajñS_2.139

anya-udaryas tu saṃsṛṣṭī na anya-udaryo dhanaṃ haret / asaṃsṛṣṭy api vā ādadyāt saṃsṛṣṭo na anya-mātṛjaḥ //

Acharya1949, p. 249

klībo 'tha patitas tajjaḥ paṅgur unmattako jaḍaḥ /
andho 'cikitsyarogādyā bhartavyāḥ syur niraṃśakāḥ // YajñS_2.140

klībo 'tha patitas tajjaḥ paṅgur unmattako jaḍaḥ / andho 'cikitsya-roga-ādyā bhartavyāḥ syur niraṃśakāḥ //

Acharya1949, p. 250

aurasāḥ kṣetrajās tv eṣāṃ nirdoṣā bhāgahāriṇaḥ /
sutāś caiṣāṃ prabhartavyā yāvad vai bhartṛsātkṛtāḥ // YajñS_2.141

aurasāḥ kṣetrajās tv eṣāṃ nirdoṣā bhāga-hāriṇaḥ / sutāś ca eṣāṃ prabhartavyā yāvad vai bhartṛ-sātkṛtāḥ //

aputrā yoṣitaś caiṣāṃ bhartavyāḥ sādhuvṛttayaḥ /
nirvāsyā vyabhicāriṇyaḥ pratikūlās tathaiva ca // YajñS_2.142

aputrā yoṣitaś ca eṣāṃ bhartavyāḥ sādhu-vṛttayaḥ / nirvāsyā vyabhicāriṇyaḥ pratikūlās tathaiva ca //

pitṛmātṛpatibhrātṛdattam adhyagnyupāgatam /
ādhivedanikādyaṃ ca strīdhanaṃ parikīrtitam // YajñS_2.143

pitṛ-mātṛ-pati-bhrātṛdattam adhyagny-upāgatam / ādhivedanika-ādyaṃ ca strī-dhanaṃ parikīrtitam //

Acharya1949, p. 251

bandhudattaṃ tathā śulkam anvādheyakam eva ca /
atītāyām aprajasi bāndhavās tad avāpnuyuḥ // YajñS_2.144

bandhu-dattaṃ tathā śulkam anvādheyakam eva ca / atītāyām aprajasi bāndhavās tad avāpnuyuḥ //

aprajastrīdhanaṃ bhartur brāhmādiṣu caturṣv api /
duhitṝṇāṃ prasūtā cec cheṣeṣu pitṛgāmi tat // YajñS_2.145

apraja-strī-dhanaṃ bhartur brāhma-ādiṣu caturṣv api / duhitṝṇāṃ prasūtā cec cheṣeṣu pitṛ-gāmi tat //

Acharya1949, p. 253

dattvā kanyāṃ haran daṇḍyo vyayaṃ dadyāc ca sodayam /
mṛtāyāṃ dattam ādadyāt pariśodhyobhayavyayam // YajñS_2.146

dattvā kanyāṃ haran daṇḍyo vyayaṃ dadyāc ca sa-udayam / mṛtāyāṃ dattam ādadyāt pariśodhya ubhaya-vyayam //

durbhikṣe dharmakārye ca vyādhau saṃpratirodhake /
gṛhītaṃ strīdhanaṃ bhartā na striyai dātum arhati // YajñS_2.147

durbhikṣe dharma-kārye ca vyādhau saṃpratirodhake / gṛhītaṃ strī-dhanaṃ bhartā na striyai dātum arhati //

Acharya1949, p. 254

adhivinnastriyai dadyād ādhivedanikaṃ samam /
na dattaṃ strīdhanaṃ yasyai datte tv ardhaṃ prakalpayet // YajñS_2.148

adhivinna-striyai dadyād ādhivedanikaṃ samam / na dattaṃ strī-dhanaṃ yasyai datte tv ardhaṃ prakalpayet //

vibhāganihnave jñātibandhusākṣyabhilekhitaiḥ /
vibhāgabhāvanā jñeyā gṛhakṣetraiś ca yautakaiḥ // YajñS_2.149

vibhāga-nihnave jñātibandhu-sākṣy-abhilekhitaiḥ / vibhāga-bhāvanā jñeyā gṛha-kṣetraiś ca yautakaiḥ //

Acharya1949, p. 255
9. sīmā-vivāda-prakaraṇam

sīṃno vivāde kṣetrasya sāmantāḥ sthavirādayaḥ /
gopāḥ sīmākṛṣāṇā ye sarve ca vanagocarāḥ // YajñS_2.150

sīṃno vivāde kṣetrasya sāmantāḥ sthavira-ādayaḥ / gopāḥ sīmā-kṛṣāṇā ye sarve ca vana-gocarāḥ //

nayeyur ete sīmānaṃ sthalāṅgāratuṣadrumaiḥ /
setuvalmīkaniṃnāsthicaityādyair upalakṣitām // YajñS_2.151

nayeyur ete sīmānaṃ sthala-aṅgāra-tuṣa-drumaiḥ / setu-valmīka-niṃna-asthicaitya-ādyair upalakṣitām //

Acharya1949, p. 256

sāmantā vā samagrāmāś catvāro 'ṣṭau daśāpi vā /
raktasragvasanāḥ sīmāṃ nayeyuḥ kṣitidhāriṇaḥ // YajñS_2.152

sāmantā vā sama-grāmāś catvāro 'ṣṭau daśa api vā / rakta-srag-vasanāḥ sīmāṃ nayeyuḥ kṣiti-dhāriṇaḥ //

Acharya1949, p. 258

anṛte tu pṛthag daṇḍyā rājñā madhyamasāhasam /
abhāve jñātṛcihnānāṃ rājā sīṃnaḥ pravartitā // YajñS_2.153

anṛte tu pṛthag daṇḍyā rājñā madhyama-sāhasam / abhāve jñātṛ-cihnānāṃ rājā sīṃnaḥ pravartitā //

Acharya1949, p. 259

ārāmāyatanagrāmanipānodyānaveśmasu /
eṣa eva vidhir jñeyo varṣāmbupravahādiṣu // YajñS_2.154

ārāma-āyatana-grāmanipāna-udyāna-veśmasu / eṣa eva vidhir jñeyo varṣa-ambu-pravaha-ādiṣu //

maryādāyāḥ prabhede ca sīmātikramaṇe tathā /
kṣetrasya haraṇe daṇḍā adhamottamamadhyamāḥ // YajñS_2.155

maryādāyāḥ prabhede ca sīmā-atikramaṇe tathā / kṣetrasya haraṇe daṇḍā adhama-uttama-madhyamāḥ //

Acharya1949, p. 260

na niṣedhyo 'lpabādhas tu setuḥ kalyāṇakārakaḥ /
parabhūmiṃ haran kūpaḥ svalpakṣetrobahūdakaḥ // YajñS_2.156

na niṣedhyo 'lpa-bādhas tu setuḥ kalyāṇa-kārakaḥ / para-bhūmiṃ haran kūpaḥ svalpa-kṣetro-bahu-udakaḥ //

svāmine yo 'nivedyaiva kṣetre setuṃ pravartayet /
utpanne svāmino bhogas tadabhāve mahīpateḥ // YajñS_2.157

svāmine yo 'nivedya eva kṣetre setuṃ pravartayet / utpanne svāmino bhogas tad-abhāve mahī-pateḥ //

phālāhatam api kṣetraṃ na kuryād yo na kārayet /
sa pradāpyaḥ kṛṣṭaphalaṃ kṣetram anyena kārayet // YajñS_2.158

phāla-āhatam api kṣetraṃ na kuryād yo na kārayet / sa pradāpyaḥ kṛṣṭa-phalaṃ kṣetram anyena kārayet //

Acharya1949, p. 261
10. svāmi-pāla-vivāda-prakaraṇam

māṣān aṣṭau tu mahiṣī sasyaghātasya kāriṇī /
daṇḍanīyā tadardhaṃ tu gaus tadardham ajāvikam // YajñS_2.159

māṣān aṣṭau tu mahiṣī sasya-ghātasya kāriṇī / daṇḍanīyā tad-ardhaṃ tu gaus tad-ardham aja-avikam //

bhakṣayitvopaviṣṭānāṃ yathoktād dviguṇo damaḥ /
samam eṣāṃ vivīte 'pi kharoṣṭraṃ mahiṣīsamam // YajñS_2.160

bhakṣayitva ūpaviṣṭānāṃ yathā-uktād dvi-guṇo damaḥ / samam eṣāṃ vivīte 'pi khara-uṣṭraṃ mahiṣī-samam //

Acharya1949, p. 262

yāvat sasyaṃ vinaśyet tu tāvat syāt kṣetriṇaḥ phalam /
gopas tāḍyaś ca gomī tu pūrvoktaṃ daṇḍam arhati // YajñS_2.161

yāvat sasyaṃ vinaśyet tu tāvat syāt kṣetriṇaḥ phalam / gopas tāḍyaś ca gomī tu pūrva-uktaṃ daṇḍam arhati //

pathi grāmavivītānte kṣetre doṣo na vidyate /
akāmataḥ kāmacāre cauravad daṇḍam arhati // YajñS_2.162

pathi grāma-vivīta-ante kṣetre doṣo na vidyate / akāmataḥ kāma-cāre cauravad daṇḍam arhati //

Acharya1949, p. 263

mahokṣotsṛṣṭapaśavaḥ sūtikāgantukādayaḥ /
pālo yeṣāṃ na te mocyā daivarājapariplutāḥ // YajñS_2.163

mahā-ukṣa-utsṛṣṭa-paśavaḥ sūtikā-gantuka-ādayaḥ / pālo yeṣāṃ na te mocyā daiva-rāja-pariplutāḥ //

yathārpitān paśūn gopaḥ sāyaṃ pratyarpayet tathā /
pramādamṛtanaṣṭāṃś ca pradāpyaḥ kṛtavetanaḥ // YajñS_2.164

yatha ārpitān paśūn gopaḥ sāyaṃ pratyarpayet tathā / pramāda-mṛta-naṣṭāṃś ca pradāpyaḥ kṛta-vetanaḥ //

Acharya1949, p. 264

pāladoṣavināśe tu pāle daṇḍo vidhīyate /
ardhatrayodaśapaṇaḥ svāmino dravyam eva ca // YajñS_2.165

pāla-doṣa-vināśe tu pāle daṇḍo vidhīyate / ardha-trayodaśa-paṇaḥ svāmino dravyam eva ca //

grāmyecchayā gopracāro bhūmirājavaśena vā /
dvijas tṛṇaidhaḥpuṣpāṇi sarvataḥ sarvadā haret // YajñS_2.166

grāmya-icchayā go-pracāro bhūmi-rāja-vaśena vā / dvijas tṛṇa-edhaḥ-puṣpāṇi sarvataḥ sarvadā haret //

dhanuḥśataṃ parīṇāho grāme kṣetrāntaraṃ bhavet /
dve śate kharvaṭasya syān nagarasya catuḥśatam // YajñS_2.167

dhanuḥ-śataṃ parīṇāho grāme kṣetra-antaraṃ bhavet / dve śate kharvaṭasya syān nagarasya catuḥ-śatam //

Acharya1949, p. 265
11. asvāmi-vikraya-prakaraṇam

svaṃ labhetānyavikrītaṃ kretur doṣo 'prakāśite /
hīnād raho hīnamūlye velāhīne ca taskaraḥ // YajñS_2.168

svaṃ labheta anya-vikrītaṃ kretur doṣo 'prakāśite / hīnād raho hīna-mūlye velā-hīne ca taskaraḥ //

naṣṭāpahṛtam āsādya hartāraṃ grāhayen naram /
deśakālātipattau ca gṛhītvā svayam arpayet // YajñS_2.169

naṣṭa-apahṛtam āsādya hartāraṃ grāhayen naram / deśa-kāla-atipattau ca gṛhītvā svayam arpayet //

Acharya1949, p. 170

vikretur darśanāc chuddhiḥ svāmī dravyaṃ nṛpo damam /
kretā mūlyam avāpnoti tasmād yas tasya vikrayī // YajñS_2.170

vikretur darśanāc chuddhiḥ svāmī dravyaṃ nṛpo damam / kretā mūlyam avāpnoti tasmād yas tasya vikrayī //

āgamenopabhogena naṣṭaṃ bhāvyam ato 'nyathā /
pañcabandho damas tasya rājñe tenāvibhāvite // YajñS_2.171

āgamena upabhogena naṣṭaṃ bhāvyam ato 'nyathā / pañca-bandho damas tasya rājñe tena avibhāvite //

Acharya1949, p. 267

hṛtaṃ pranaṣṭaṃ yo dravyaṃ parahastād avāpnuyāt /
anivedya nṛpe daṇḍyaḥ sa tu ṣaṇṇavatiṃ paṇān // YajñS_2.172

hṛtaṃ pranaṣṭaṃ yo dravyaṃ para-hastād avāpnuyāt / anivedya nṛpe daṇḍyaḥ sa tu ṣaṇ-ṇavatiṃ paṇān //

śaulkikaiḥ sthānapālair vā naṣṭāpahṛtam āhṛtam /
arvāk saṃvatsarāt svāmī hareta parato nṛpaḥ // YajñS_2.173

śaulkikaiḥ sthāna-pālair vā naṣṭa-apahṛtam āhṛtam / arvāk saṃvatsarāt svāmī hareta parato nṛpaḥ //

paṇān ekaśaphe dadyāc caturaḥ pañca mānuṣe /
mahiṣoṣṭragavāṃ dvau dvau pādaṃ pādam ajāvike // YajñS_2.174

paṇān ekaśaphe dadyāc caturaḥ pañca mānuṣe / mahiṣa-uṣṭra-gavāṃ dvau dvau pādaṃ pādam aja-avike //

Acharya1949, p. 268
12. dattā1pradānika-prakaraṇam

svaṃ kuṭumbāvirodhena deyaṃ dārasutād ṛte /
nānvaye sati sarvasvaṃ yac cānyasmai pratiśrutam // YajñS_2.175

svaṃ kuṭumba-avirodhena deyaṃ dāra-sutād ṛte / na anvaye sati sarvasvaṃ yac ca anyasmai pratiśrutam //

Acharya1949, p. 269

pratigrahaḥ prakāśaḥ syāt sthāvarasya viśeṣataḥ /
deyaṃ pratiśrutaṃ caiva dattvā nāpaharet punaḥ // YajñS_2.176

pratigrahaḥ prakāśaḥ syāt sthāvarasya viśeṣataḥ / deyaṃ pratiśrutaṃ caiva dattvā na apaharet punaḥ //

Acharya1949, p. 270
13. krītā1nuśaya-prakaraṇam

daśaikapañcasaptāhamāsatryahārdhamāsikam /
bījāyovāhyaratnastrīdohyapuṃsāṃ parīkṣaṇam // YajñS_2.177

daśa-eka-pañca-sapta-ahamāsa-try-aha-ardha-māsikam / bīja-ayo-vāhya-ratna-strīdohya-puṃsāṃ parīkṣaṇam //

Acharya1949, p. 271

agnau suvarṇam akṣīṇaṃ rajate dvipalaṃ śate /
aṣṭau trapuṇi sīse ca tāmre pañca daśāyasi // YajñS_2.178

agnau suvarṇam akṣīṇaṃ rajate dvi-palaṃ śate / aṣṭau trapuṇi sīse ca tāmre pañca daśa ayasi //

śate daśapalā vṛddhir aurṇe kārpāsasautrike /
madhye pañcapalā vṛddhiḥ sūkṣme tu tripalā matā // YajñS_2.179

śate daśa-palā vṛddhir aurṇe kārpāsa-sautrike / madhye pañca-palā vṛddhiḥ sūkṣme tu tri-palā matā //

kārmike romabaddhe ca triṃśadbhāgaḥ kṣayo mataḥ /
na kṣayo na ca vṛddhiś ca kauśeye vālkaleṣu ca // YajñS_2.180

kārmike roma-baddhe ca triṃśad-bhāgaḥ kṣayo mataḥ / na kṣayo na ca vṛddhiś ca kauśeye vālkaleṣu ca //

Acharya1949, p. 272

deśaṃ kālaṃ ca bhogaṃ ca jñātvā naṣṭe balābalam /
dravyāṇāṃ kuśalā brūyur yat tad dāpyam asaṃśayam // YajñS_2.181

deśaṃ kālaṃ ca bhogaṃ ca jñātvā naṣṭe bala-abalam / dravyāṇāṃ kuśalā brūyur yat tad dāpyam asaṃśayam //

14. abhyupetyā1śuśrūṣā-prakaraṇam
Acharya1949, p. 273

balāddāsīkṛtaś caurair vikrītaś cāpi mucyate /
svāmiprāṇaprado bhaktatyāgāt tan niṣkrayād api // YajñS_2.182

balād-dāsī-kṛtaś caurair vikrītaś ca api mucyate / svāmi-prāṇa-prado bhaktatyāgāt tan niṣkrayād api //

Acharya1949, p. 274

pravrajyāvasito rājño dāsa āmaraṇāntikam /
varṇānām ānulomyena dāsyaṃ na pratilomataḥ // YajñS_2.183

pravrajyā-avasito rājño dāsa ā-maraṇa-antikam / varṇānām ānulomyena dāsyaṃ na pratilomataḥ //

Acharya1949, p. 275

kṛtaśilpo 'pi nivaset kṛtakālaṃ guror gṛhe /
antevāsī guruprāptabhojanas tatphalapradaḥ // YajñS_2.184

kṛta-śilpo 'pi nivaset kṛta-kālaṃ guror gṛhe / antevāsī guru-prāptabhojanas tat-phala-pradaḥ //

15. saṃvid-vyatikrama-prakaraṇam

rājā kṛtvā pure sthānaṃ brāhmaṇān nyasya tatra tu /
traividyaṃ vṛttimad brūyāt svadharmaḥ pālyatām iti // YajñS_2.185

rājā kṛtvā pure sthānaṃ brāhmaṇān nyasya tatra tu / traividyaṃ vṛttimad brūyāt sva-dharmaḥ pālyatām iti //

Acharya1949, p. 276

nijadharmāvirodhena yas tu samayiko bhavet /
so 'pi yatnena saṃrakṣyo dharmo rājakṛtaś ca yaḥ // YajñS_2.186

nija-dharma-avirodhena yas tu samayiko bhavet / so 'pi yatnena saṃrakṣyo dharmo rāja-kṛtaś ca yaḥ //

gaṇadravyaṃ hared yas tu saṃvidaṃ laṅghayec ca yaḥ /
sarvasvaharaṇaṃ kṛtvā taṃ rāṣṭrād vipravāsayet // YajñS_2.187

gaṇa-dravyaṃ hared yas tu saṃvidaṃ laṅghayec ca yaḥ / sarvasva-haraṇaṃ kṛtvā taṃ rāṣṭrād vipravāsayet //

kartavyaṃ vacanaṃ sarvaiḥ samūhahitavādinām /
yas tatra viparītaḥ syāt sa dāpyaḥ prathamaṃ damam // YajñS_2.188

kartavyaṃ vacanaṃ sarvaiḥ samūha-hita-vādinām / yas tatra viparītaḥ syāt sa dāpyaḥ prathamaṃ damam //

Acharya1949, p. 277

samūhakārya? āyātān kṛtakāryān visarjayet /
sa dānamānasatkāraiḥ pūjayitvā mahīpatiḥ // YajñS_2.189

samūha-kārya? āyātān kṛta-kāryān visarjayet / sa dāna-māna-satkāraiḥ pūjayitvā mahī-patiḥ //

samūhakāryaprahito yal labheta tad arpayet /
ekādaśaguṇaṃ dāpyo yady asau nārpayet svayam // YajñS_2.190

samūha-kārya-prahito yal labheta tad arpayet / ekādaśa-guṇaṃ dāpyo yady asau na arpayet svayam //

dharmajñāḥ śucayo 'lubdhā bhaveyuḥ kāryacintakāḥ /
kartavyaṃ vacanaṃ teṣāṃ samūhahitavādinām // YajñS_2.191

dharmajñāḥ śucayo 'lubdhā bhaveyuḥ kārya-cintakāḥ / kartavyaṃ vacanaṃ teṣāṃ samūha-hita-vādinām //

śreṇinaigamapākhaṇḍagaṇānām apy ayaṃ vidhiḥ /
bhedaṃ caiṣāṃ nṛpo rakṣet pūrvavṛttiṃ ca pālayet // YajñS_2.192

śreṇi-naigama-pākhaṇḍagaṇānām apy ayaṃ vidhiḥ / bhedaṃ ca eṣāṃ nṛpo rakṣet pūrva-vṛttiṃ ca pālayet //

Acharya1949, p. 278
16. vetanā-dāna-prakaraṇam

gṛhītavetanaḥ karma tyajan dviguṇam āvahet /
agṛhīte samaṃ dāpyo bhṛtyai rakṣya upaskaraḥ // YajñS_2.193

gṛhīta-vetanaḥ karma tyajan dvi-guṇam āvahet / agṛhīte samaṃ dāpyo bhṛtyai rakṣya upaskaraḥ //

dāpyas tu daśamaṃ bhāgaṃ vāṇijyapaśusasyataḥ /
aniścitya bhṛtiṃ yas tu kārayet sa mahīkṣitā // YajñS_2.194

dāpyas tu daśamaṃ bhāgaṃ vāṇijya-paśu-sasyataḥ / aniścitya bhṛtiṃ yas tu kārayet sa mahī-kṣitā //

deśaṃ kālaṃ ca yo 'tīyāl lābhaṃ kuryāc ca yo 'nyathā /
tatra syāt svāminaś chando 'dhikaṃ deyaṃ kṛte 'dhike // YajñS_2.195

deśaṃ kālaṃ ca yo 'tīyāl lābhaṃ kuryāc ca yo 'nyathā / tatra syāt svāminaś chando 'dhikaṃ deyaṃ kṛte 'dhike //

Acharya1949, p. 279

yo yāvat kurute karma tāvat tasya tu vetanam /
ubhayor apy asādhyaṃ cet sādhye kuryād yathāśrutam // YajñS_2.196

yo yāvat kurute karma tāvat tasya tu vetanam / ubhayor apy asādhyaṃ cet sādhye kuryād yathā-śrutam //

arājadaivikaṃ naṣṭaṃ bhāṇḍaṃ dāpyas tu vāhakaḥ /
prasthānavighnakṛc caiva pradāpyo dviguṇāṃ bhṛtim // YajñS_2.197

arāja-daivikaṃ naṣṭaṃ bhāṇḍaṃ dāpyas tu vāhakaḥ / prasthāna-vighna-kṛc caiva pradāpyo dvi-guṇāṃ bhṛtim //

prakrānte saptamaṃ bhāgaṃ caturthaṃ pathi saṃtyajan /
bhṛtim ardhapathe sarvāṃ pradāpyas tyājako 'pi ca // YajñS_2.198

prakrānte saptamaṃ bhāgaṃ caturthaṃ pathi saṃtyajan / bhṛtim ardha-pathe sarvāṃ pradāpyas tyājako 'pi ca //

Acharya1949, p. 280
17. dyūta-samāhvaya-prakaraṇam

glahe śatikavṛddhes tu sabhikaḥ pañcakaṃ śatam /
gṛhṇīyād dhūrtakitavād itarād daśakaṃ śatam // YajñS_2.199

glahe śatika-vṛddhes tu sabhikaḥ pañcakaṃ śatam / gṛhṇīyād dhūrta-kitavād itarād daśakaṃ śatam //

Acharya1949, p. 281

sa samyakpālito dadyād rājñe bhāgaṃ yathākṛtam /
jitam udgrāhayej jetre dadyāt satyaṃ vacaḥ kṣamī // YajñS_2.200

sa samyak-pālito dadyād rājñe bhāgaṃ yathā-kṛtam / jitam udgrāhayej jetre dadyāt satyaṃ vacaḥ kṣamī //

prāpte nṛpatinā bhāge prasiddhe dhūrtamaṇḍale /
jitaṃ sasabhike sthāne dāpayed anyathā na tu // YajñS_2.201

prāpte nṛpatinā bhāge prasiddhe dhūrta-maṇḍale / jitaṃ sa-sabhike sthāne dāpayed anyathā na tu //

draṣṭāro vyavahārāṇāṃ sākṣiṇaś ca ta eva hi /
rājñā sacihnaṃ nirvāsyāḥ kūṭākṣopadhidevinaḥ // YajñS_2.202

draṣṭāro vyavahārāṇāṃ sākṣiṇaś ca ta eva hi / rājñā sa-cihnaṃ nirvāsyāḥ kūṭa-akṣa-upadhi-devinaḥ //

Acharya1949, p. 282

dyūtam ekamukhaṃ kāryaṃ taskarajñānakāraṇāt /
eṣa eva vidhir jñeyaḥ prāṇidyūte samāhvaye // YajñS_2.203

dyūtam eka-mukhaṃ kāryaṃ taskara-jñāna-kāraṇāt / eṣa eva vidhir jñeyaḥ prāṇi-dyūte samāhvaye //

18. vāk-pāruṣya-prakaraṇam
Acharya1949, p. 283

satyāsatyānyathāstotrair nyūnāṅgendriyarogiṇām /
kṣepaṃ karoti ced daṇḍyaḥ paṇān ardhatrayodaśān // YajñS_2.204

satya-asatya-anyathā-stotrair nyūna-aṅga-indriya-rogiṇām / kṣepaṃ karoti ced daṇḍyaḥ paṇān ardha-trayodaśān //

abhigantāsmi bhaginīṃ mātaraṃ vā taveti ha /
śapantaṃ dāpayed rājā pañcaviṃśatikaṃ damam // YajñS_2.205

abhiganta āsmi bhaginīṃ mātaraṃ vā tava iti ha / śapantaṃ dāpayed rājā pañca-viṃśatikaṃ damam //

ardho 'dharmeṣu dviguṇaḥ parastrīṣūttameṣu ca /
daṇḍapraṇayanaṃ kāryaṃ varṇajātyuttarādharaiḥ // YajñS_2.206

ardho 'dharmeṣu dvi-guṇaḥ para-strīṣu uttameṣu ca / daṇḍa-praṇayanaṃ kāryaṃ varṇa-jāty-uttara-adharaiḥ //

Acharya1949, p. 284

prātilomyāpavādeṣu dviguṇatriguṇā damāḥ /
varṇānām ānulomyena tasmād ardhārdhahānitaḥ // YajñS_2.207

prātilomya-apavādeṣu dvi-guṇa-tri-guṇā damāḥ / varṇānām ānulomyena tasmād ardha-ardha-hānitaḥ //

bāhugrīvānetrasakthivināśe vācike damaḥ /
satyas tadardhikaḥ pādanāsākarṇakarādiṣu // YajñS_2.208

bāhu-grīvā-netra-sakthivināśe vācike damaḥ / satyas tad-ardhikaḥ pādanāsā-karṇa-kara-ādiṣu //

Acharya1949, p. 285

aśaktas tu vadann evaṃ daṇḍanīyaḥ paṇān daśa /
tathā śaktaḥ pratibhuvaṃ dāpyaḥ kṣemāya tasya tu // YajñS_2.209

aśaktas tu vadann evaṃ daṇḍanīyaḥ paṇān daśa / tathā śaktaḥ pratibhuvaṃ dāpyaḥ kṣemāya tasya tu //

patanīyakṛte kṣepe daṇḍo madhyamasāhasaḥ /
upapātakayukte tu dāpyaḥ prathamasāhasam // YajñS_2.210

patanīya-kṛte kṣepe daṇḍo madhyama-sāhasaḥ / upapātaka-yukte tu dāpyaḥ prathama-sāhasam //

traividyanṛpadevānāṃ kṣepa uttamasāhasaḥ /
madhyamo jātipūgānāṃ prathamo grāmadeśayoḥ // YajñS_2.211

traividya-nṛpa-devānāṃ kṣepa uttama-sāhasaḥ / madhyamo jāti-pūgānāṃ prathamo grāma-deśayoḥ //

Acharya1949, p. 286
19. daṇḍa-pāruṣya-prakaraṇam
Acharya1949, p. 287

asākṣikahate cihnair yuktibhiś cāgamena ca /
draṣṭavyo vyavahāras tu kūṭacihnakṛto bhayāt // YajñS_2.212

asākṣika-hate cihnair yuktibhiś cā agamena ca / draṣṭavyo vyavahāras tu kūṭa-cihna-kṛto bhayāt //

bhasmapaṅkarajaḥsparśe daṇḍo daśapaṇaḥ smṛtaḥ /
amedhyapārṣṇiniṣṭhyūtasparśane dviguṇas tataḥ // YajñS_2.213

bhasma-paṅka-rajaḥ-sparśe daṇḍo daśa-paṇaḥ smṛtaḥ / amedhya-pārṣṇi-niṣṭhyūtasparśane dvi-guṇas tataḥ //

sameṣv evaṃ parastrīṣu dviguṇas tūttameṣu ca /
hīneṣv ardhadamo mohamadādibhiradaṇḍanam // YajñS_2.214

sameṣv evaṃ para-strīṣu dvi-guṇas tu uttameṣu ca / hīneṣv ardha-damo mohamada-ādibhir-adaṇḍanam //

viprapīḍākaraṃ chedyam aṅgam abrāhmaṇasya tu /
udgūrṇe prathamo daṇḍaḥ saṃsparśe tu tadardhikaḥ // YajñS_2.215

vipra-pīḍā-karaṃ chedyam aṅgam abrāhmaṇasya tu / udgūrṇe prathamo daṇḍaḥ saṃsparśe tu tad-ardhikaḥ //

Acharya1949, p. 288

udgūrṇe hastapāde tu daśaviṃśatikau damau /
parasparaṃ tu sarveṣāṃ śastre madhyamasāhasaḥ // YajñS_2.216

udgūrṇe hasta-pāde tu daśa-viṃśatikau damau / parasparaṃ tu sarveṣāṃ śastre madhyama-sāhasaḥ //

pādakeśāṃśukakarolluñcaneṣu paṇān daśa /
pīḍākarṣāṃśukāveṣṭapādādhyāse śataṃ damaḥ // YajñS_2.217

pāda-keśa-aṃśuka-kara-ulluñcaneṣu paṇān daśa / pīḍā-karṣa-aṃśuka-āveṣṭapāda-adhyāse śataṃ damaḥ //

śoṇitena vinā duḥkhaṃ kurvan kāṣṭhādibhir naraḥ /
dvātriṃśataṃ paṇān daṇḍyo dviguṇaṃ darśane 'sṛjaḥ // YajñS_2.218

śoṇitena vinā duḥkhaṃ kurvan kāṣṭha-ādibhir naraḥ / dvātriṃśataṃ paṇān daṇḍyo dvi-guṇaṃ darśane 'sṛjaḥ //

Acharya1949, p. 289

karapādadato bhaṅge chedane karṇanāsayoḥ /
madhyo daṇḍo vraṇodbhede mṛtakalpahate tathā // YajñS_2.219

kara-pāda-dato bhaṅge chedane karṇa-nāsayoḥ / madhyo daṇḍo vraṇa-udbhede mṛta-kalpa-hate tathā //

ceṣṭābhojanavāgrodhe netrādipratibhedane /
kandharābāhusakthnāṃ ca bhaṅge madhyamasāhasaḥ // YajñS_2.220

ceṣṭā-bhojana-vāg-rodhe netra-ādi-pratibhedane / kandharā-bāhu-sakthnāṃ ca bhaṅge madhyama-sāhasaḥ //

ekaṃ ghnatāṃ bahūnāṃ ca yathoktād dviguṇo damaḥ /
kalahāpahṛtaṃ deyaṃ daṇḍaś ca dviguṇas tataḥ // YajñS_2.221

ekaṃ ghnatāṃ bahūnāṃ ca yathā-uktād dvi-guṇo damaḥ / kalaha-apahṛtaṃ deyaṃ daṇḍaś ca dvi-guṇas tataḥ //

duḥkham utpādayed yas tu sa samutthānajaṃ vyayam /
dāpyo daṇḍaṃ ca yo yasmin kalahe samudāhṛtaḥ // YajñS_2.222

duḥkham utpādayed yas tu sa samutthānajaṃ vyayam / dāpyo daṇḍaṃ ca yo yasmin kalahe samudāhṛtaḥ //

Acharya1949, p. 290

abhighāte tathā chede bhede kuḍyāvapātane /
paṇān dāpyaḥ pañca daśa viṃśatiṃ tad vyayaṃ tathā // YajñS_2.223

abhighāte tathā chede bhede kuḍya-avapātane / paṇān dāpyaḥ pañca daśa viṃśatiṃ tad vyayaṃ tathā //

duḥkhotpādi gṛhe dravyaṃ kṣipan prāṇaharaṃ tathā /
ṣoḍaśādyaḥ paṇān dāpyo dvitīyo madhyamaṃ damam // YajñS_2.224

duḥkha-utpādi gṛhe dravyaṃ kṣipan prāṇa-haraṃ tathā / ṣoḍaśa-ādyaḥ paṇān dāpyo dvitīyo madhyamaṃ damam //

duḥkhe ca śoṇitotpāde śākhāṅgacchedane tathā /
daṇḍaḥ kṣudrapaśūnāṃ tu dvipaṇaprabhṛtiḥ kramāt // YajñS_2.225

duḥkhe ca śoṇita-utpāde śākhā-aṅga-cchedane tathā / daṇḍaḥ kṣudra-paśūnāṃ tu dvi-paṇa-prabhṛtiḥ kramāt //

liṅgasya chedane mṛtyau madhyamo mūlyam eva ca /
mahāpaśūnām eteṣu sthāneṣu dviguṇo damaḥ // YajñS_2.226

liṅgasya chedane mṛtyau madhyamo mūlyam eva ca / mahā-paśūnām eteṣu sthāneṣu dvi-guṇo damaḥ //

Acharya1949, p. 291

prarohiśākhināṃ śākhāskandhasarvavidāraṇe /
upajīvyadrumāṇāṃ ca viṃśater dviguṇo damaḥ // YajñS_2.227

prarohi-śākhināṃ śākhāskandha-sarva-vidāraṇe / upajīvya-drumāṇāṃ ca viṃśater dvi-guṇo damaḥ //

caityaśmaśānasīmāsu puṇyasthāne surālaye /
jātadrumāṇāṃ dviguṇo damo vṛkṣe ca viśrute // YajñS_2.228

caitya-śmaśāna-sīmāsu puṇya-sthāne sura-ālaye / jāta-drumāṇāṃ dvi-guṇo damo vṛkṣe ca viśrute //

gulmagucchakṣupalatāpratānauṣadhivīrudhām /
pūrvasmṛtād ardhadaṇḍaḥ sthāneṣūkteṣu kartane // YajñS_2.229

gulma-guccha-kṣupa-latāpratāna-oṣadhi-vīrudhām / pūrva-smṛtād ardha-daṇḍaḥ sthāneṣu ukteṣu kartane //

20. sāhasa-prakaraṇam

sāmānyadravyaprasabhaharaṇāt sāhasaṃ smṛtam /
Acharya949, p. 292 tanmūlyād dviguṇo daṇḍo nihnave tu caturguṇaḥ // YajñS_2.230

sāmānya-dravya-prasabhaharaṇāt sāhasaṃ smṛtam / tan-mūlyād dvi-guṇo daṇḍo nihnave tu catur-guṇaḥ //

yaḥ sāhasaṃ kārayati sa dāpyo dviguṇaṃ damam /
yaś caivam uktvāhaṃ dātā kārayet sa caturguṇam // YajñS_2.231

yaḥ sāhasaṃ kārayati sa dāpyo dvi-guṇaṃ damam / yaś ca-evam uktva āhaṃ dātā kārayet sa catur-guṇam //

Acharya1949, p. 293

arghyākṣepātikramakṛd bhrātṛbhāryāprahārakaḥ /
saṃdiṣṭasyāpradātā ca samudragṛhabhedakṛt // YajñS_2.232

arghya-ākṣepa-atikrama-kṛd bhrātṛ-bhāryā-prahārakaḥ / saṃdiṣṭasya apradātā ca samudra-gṛha-bheda-kṛt //

sāmantakulikādīnām apakārasya kārakaḥ /
pañcāśatpaṇiko daṇḍa eṣām iti viniścayaḥ // YajñS_2.233

sāmanta-kulika-ādīnām apakārasya kārakaḥ / pañcāśat-paṇiko daṇḍa eṣām iti viniścayaḥ //

svacchandavidhavāgāmī vikruṣṭe 'nabhidhāvakaḥ /
akāraṇe ca vikroṣṭā caṇḍālaś cottamān spṛśet // YajñS_2.234

svacchanda-vidhava-āgāmī vikruṣṭe 'nabhidhāvakaḥ / akāraṇe ca vikroṣṭā caṇḍālaś ca uttamān spṛśet //

śūdrapravrajitānāṃ ca daive pitrye ca bhojakaḥ /
ayuktaṃ śapathaṃ kurvann ayogyo yogyakarmakṛt // YajñS_2.235

śūdra-pravrajitānāṃ ca daive pitrye ca bhojakaḥ / ayuktaṃ śapathaṃ kurvann ayogyo yogya-karma-kṛt //

vṛṣakṣudrapaśūnāṃ ca puṃstvasya pratighātakṛt /
sādhāraṇasyāpalāpī dāsīgarbhavināśakṛt // YajñS_2.236

vṛṣa-kṣudra-paśūnāṃ ca puṃstvasya pratighāta-kṛt / sādhāraṇasya apalāpī dāsī-garbha-vināśa-kṛt //

pitṛputrasvasṛbhātṛdaṃpatyācāryaśiṣyakāḥ /
eṣām apatitānyonyatyāgī ca śatadaṇḍabhāk // YajñS_2.237

pitṛ-putra-svasṛ-bhātṛdaṃpaty-ācārya-śiṣyakāḥ / eṣām apatita-anyonyatyāgī ca śata-daṇḍa-bhāk //

Acharya1949, p. 294

vasānastrīn paṇān daṇḍyo nejakas tu parāṃśukam /
vikrayāvakrayādhānay āciteṣu paṇān daśa // YajñS_2.238

vasānas-trīn paṇān daṇḍyo nejakas tu para-aṃśukam / vikraya-avakraya-ādhāna-y āciteṣu paṇān daśa //

pitāputravirodhe tu sākṣiṇāṃ tripaṇo damaḥ /
antare ca tayor yaḥ syāt tasyāpy aṣṭaguṇo damaḥ // YajñS_2.239

pitā-putra-virodhe tu sākṣiṇāṃ tri-paṇo damaḥ / antare ca tayor yaḥ syāt tasya apy aṣṭa-guṇo damaḥ //

tulāśāsanamānānāṃ kūṭakṛnnāṇakasya ca /
ebhiś ca vyavahartā yaḥ sa dāpyo damam uttamam // YajñS_2.240

tulā-śāsana-mānānāṃ kūṭa-kṛn-nāṇakasya ca / ebhiś ca vyavahartā yaḥ sa dāpyo damam uttamam //

Acharya1949, p. 295

akūṭaṃ kūṭakaṃ brūte kūṭaṃ yaś cāpy akūṭakam /
sa nāṇakaparīkṣī tu dāpya uttamasāhasam // YajñS_2.241

akūṭaṃ kūṭakaṃ brūte kūṭaṃ yaś ca apy akūṭakam / sa nāṇaka-parīkṣī tu dāpya uttama-sāhasam //

bhiṣaṅ mithyācaran daṇḍyas tiryakṣu prathamaṃ damam /
mānuṣe madhyamaṃ rājapuruṣeṣūttamaṃ damam // YajñS_2.242

bhiṣaṅ mithyā ācaran daṇḍyas tiryakṣu prathamaṃ damam / mānuṣe madhyamaṃ rājapuruṣeṣu uttamaṃ damam //

abandhyaṃ yaś ca badhnāti baddhaṃ yaś ca pramuñcati /
aprāptavyavahāraṃ ca sa dāpyo damam uttamam // YajñS_2.243

abandhyaṃ yaś ca badhnāti baddhaṃ yaś ca pramuñcati / aprāpta-vyavahāraṃ ca sa dāpyo damam uttamam //

mānena tulayā vāpi yo 'ṃśam aṣṭamakaṃ haret /
daṇḍaṃ sa dāpyo dviśataṃ vṛddhau hānau ca kalpitam // YajñS_2.244

mānena tulayā va āpi yo 'ṃśam aṣṭamakaṃ haret / daṇḍaṃ sa dāpyo dvi-śataṃ vṛddhau hānau ca kalpitam //

bheṣajasnehalavaṇagandhadhānyaguḍādiṣu /
paṇyeṣu prakṣipan hīnaṃ paṇān dāpyas tu ṣoḍaśa // YajñS_2.245

bheṣaja-sneha-lavaṇagandha-dhānya-guḍa-ādiṣu / paṇyeṣu prakṣipan hīnaṃ paṇān dāpyas tu ṣoḍaśa //

Acharya1949, p. 296

mṛccarmamaṇisūtrāyaḥkāṣṭhavalkalavāsasām /
ajātau jātikaraṇe vikreyāṣṭaguṇo damaḥ // YajñS_2.246

mṛc-carma-maṇi-sūtra-ayaḥkāṣṭha-valkala-vāsasām / ajātau jāti-karaṇe vikreya-aṣṭa-guṇo damaḥ //

samudgaparivartaṃ ca sārabhāṇḍaṃ ca kṛtrimam /
ādhānaṃ vikrayaṃ vāpi nayato daṇḍakalpanā // YajñS_2.247

samudga-parivartaṃ ca sāra-bhāṇḍaṃ ca kṛtrimam / ādhānaṃ vikrayaṃ va āpi nayato daṇḍa-kalpanā //

bhinne paṇe ca pañcāśatpaṇe tu śatam ucyate /
dvipaṇe dviśato daṇḍo mūlyavṛddhau ca vṛddhimān // YajñS_2.248

bhinne paṇe ca pañcāśatpaṇe tu śatam ucyate / dvi-paṇe dviśato daṇḍo mūlya-vṛddhau ca vṛddhimān //

saṃbhūya kurvatām arghaṃ saṃbādhaṃ kāruśilpinām /
arghasya hrāsaṃ vṛddhiṃ vā jānato dama uttamaḥ // YajñS_2.249

saṃbhūya kurvatām arghaṃ saṃbādhaṃ kāru-śilpinām / arghasya hrāsaṃ vṛddhiṃ vā jānato dama uttamaḥ //

Acharya1949, p. 297

saṃbhūya vaṇijāṃ paṇyam anargheṇoparundhatām /
vikrīṇatāṃ vā vihito daṇḍa uttamasāhasaḥ // YajñS_2.250

saṃbhūya vaṇijāṃ paṇyam anargheṇa uparundhatām / vikrīṇatāṃ vā vihito daṇḍa uttama-sāhasaḥ //

rājani sthāpyate yo 'rghaḥ pratyahaṃ tena vikrayaḥ /
krayo vā niḥsravas tasmād vaṇijāṃ lābhakṛt smṛtaḥ // YajñS_2.251

rājani sthāpyate yo 'rghaḥ pratyahaṃ tena vikrayaḥ / krayo vā niḥsravas tasmād vaṇijāṃ lābha-kṛt smṛtaḥ //

svadeśapaṇye tu śataṃ vaṇig gṛhṇīta pañcakam /
daśakaṃ pāradeśye tu yaḥ sadyaḥ krayavikrayī // YajñS_2.252

sva-deśa-paṇye tu śataṃ vaṇig gṛhṇīta pañcakam / daśakaṃ pāradeśye tu yaḥ sadyaḥ kraya-vikrayī //

paṇyasyopari saṃsthāpya vyayaṃ paṇyasamudbhavam /
argho 'nugrahakṛt kāryaḥ kretur vikretur eva ca // YajñS_2.253

paṇyasya upari saṃsthāpya vyayaṃ paṇya-samudbhavam / argho 'nugraha-kṛt kāryaḥ kretur vikretur eva ca //

Acharya1949, p. 298
21. vikrīyā1saṃpradāna-prakaraṇam

gṛhītamūlyaṃ yaḥ paṇyaṃ kretur naiva prayacchati /
sodayaṃ tasya dāpyo 'sau diglābhaṃ vā digāgate // YajñS_2.254

gṛhīta-mūlyaṃ yaḥ paṇyaṃ kretur na eva prayacchati / sa-udayaṃ tasya dāpyo 'sau dig-lābhaṃ vā dig-āgate //

Acharya1949, p. 299

vikrītam api vikreyaṃ pūrvakretary agṛhṇati /
hāniś cet kretṛdoṣeṇa kretur eva hi sā bhavet // YajñS_2.255

vikrītam api vikreyaṃ pūrva-kretary agṛhṇati / hāniś cet kretṛ-doṣeṇa kretur eva hi sā bhavet //

rājadaivopaghātena paṇye doṣam upāgate /
hānir vikretur evāsau yācitasyāprayacchataḥ // YajñS_2.256

rāja-daiva-upaghātena paṇye doṣam upāgate / hānir vikretur eva asau yācitasya aprayacchataḥ //

anyahaste ca vikrīya duṣṭaṃ vāduṣṭavad yadi /
vikrīṇīte damas tatra mūlyāt tu dviguṇo bhavet // YajñS_2.257

anya-haste ca vikrīya duṣṭaṃ va āduṣṭavad yadi / vikrīṇīte damas tatra mūlyāt tu dvi-guṇo bhavet //

kṣayaṃ vṛddhiṃ ca vaṇijā paṇyānām avijānatā /
krītvā nānuśayaḥ kāryaḥ kurvan ṣaḍbhāgadaṇḍabhāk // YajñS_2.258

kṣayaṃ vṛddhiṃ ca vaṇijā paṇyānām avijānatā / krītvā na anuśayaḥ kāryaḥ kurvan ṣaḍ-bhāga-daṇḍa-bhāk //

Acharya1949, p. 300
22. saṃbhūya-samutthāna-prakaraṇam

samavāyena vaṇijāṃ lābhārthaṃ karma kurvatām /
lābhālābhau yathādravyaṃ yathā vā saṃvidā kṛtau // YajñS_2.259

samavāyena vaṇijāṃ lābha-arthaṃ karma kurvatām / lābha-alābhau yathā-dravyaṃ yathā vā saṃvidā kṛtau //

pratiṣiddham anādiṣṭaṃ pramādād yac ca nāśitam /
sa tad dadyād viplavāc ca rakṣitād daśamāṃśabhāk // YajñS_2.260

pratiṣiddham anādiṣṭaṃ pramādād yac ca nāśitam / sa tad dadyād viplavāc ca rakṣitād daśama-aṃśa-bhāk //

Acharya1949, p. 301

arghaprakṣepaṇād viṃśaṃ bhāgaṃ śulkaṃ nṛpo haret /
vyāsiddhaṃ rājayogyaṃ ca vikrītaṃ rājagāmi tat // YajñS_2.261

argha-prakṣepaṇād viṃśaṃ bhāgaṃ śulkaṃ nṛpo haret / vyāsiddhaṃ rāja-yogyaṃ ca vikrītaṃ rāja-gāmi tat //

mithyā vadan parīmāṇaṃ śulkasthānād apāsaran /
dāpyas tv aṣṭaguṇaṃ yaś ca savyājakrayavikrayī // YajñS_2.262

mithyā vadan parīmāṇaṃ śulka-sthānād apāsaran / dāpyas tv aṣṭa-guṇaṃ yaś ca sa-vyāja-kraya-vikrayī //

tarikaḥ sthalajaṃ śulkaṃ gṛhṇan dāpyaḥ paṇān daśa /
brāhmaṇaprātiveśyānām etad evānimantraṇe // YajñS_2.263

tarikaḥ sthalajaṃ śulkaṃ gṛhṇan dāpyaḥ paṇān daśa / brāhmaṇa-prātiveśyānām etad eva animantraṇe //

Acharya1949, p. 302

deśāntaragate prete dravyaṃ dāyādabāndhavāḥ /
jñātayo vā hareyus tadāgatās tair vinā nṛpaḥ // YajñS_2.264

deśa-antara-gate prete dravyaṃ dāyāda-bāndhavāḥ / jñātayo vā hareyus tadāgatās tair vinā nṛpaḥ //

jihmaṃ tyajeyur nirlābham aśakto 'nyena kārayet /
anena vidhir ākhyāta ṛtvikkarṣakakarmiṇām // YajñS_2.265

jihmaṃ tyajeyur nirlābham aśakto 'nyena kārayet / anena vidhir ākhyāta ṛtvik-karṣaka-karmiṇām //

Acharya1949, p. 303
23. steya-prakaraṇam

grāhakair gṛhyate cauro loptreṇātha padena vā /
pūrvakarmāparādhī ca tathā cāśuddhavāsakaḥ // YajñS_2.266

grāhakair gṛhyate cauro loptreṇa atha padena vā / pūrva-karma-aparādhī ca tathā ca aśuddha-vāsakaḥ //

Acharya1949, p. 304

anye 'pi śaṅkayā grāhyā jātināmādinihnavaiḥ /
dyūtastrīpānasaktāś ca śuṣkabhinnamukhasvarāḥ // YajñS_2.267

anye 'pi śaṅkayā grāhyā jāti-nāma-ādi-nihnavaiḥ / dyūta-strī-pāna-saktāś ca śuṣka-bhinna-mukha-svarāḥ //

paradravyagṛhāṇāṃ ca pṛcchakā gūḍhacāriṇaḥ /
nirāyā vyayavantaś ca vinaṣṭadravyavikrayāḥ // YajñS_2.268

para-dravya-gṛhāṇāṃ ca pṛcchakā gūḍha-cāriṇaḥ / nirāyā vyayavantaś ca vinaṣṭa-dravya-vikrayāḥ //

gṛhītaḥ śaṅkayā caurye nātmānaṃ ced viśodhayet /
dāpayitvā hṛtaṃ dravyaṃ cauradaṇḍena daṇḍayet // YajñS_2.269

gṛhītaḥ śaṅkayā caurye nā atmānaṃ ced viśodhayet / dāpayitvā hṛtaṃ dravyaṃ caura-daṇḍena daṇḍayet //

Acharya1949, p. 305

cauraṃ pradāpyāpahṛtaṃ ghātayed vividhair vadhaiḥ /
sacihnaṃ brāhmaṇaṃ kṛtvā svarāṣṭrād vipravāsayet // YajñS_2.270

cauraṃ pradāpya apahṛtaṃ ghātayed vividhair vadhaiḥ / sa-cihnaṃ brāhmaṇaṃ kṛtvā sva-rāṣṭrād vipravāsayet //

ghātite 'pahṛte doṣo grāmabhartur anirgate /
vivītabhartus tu pathi cauroddhartur avītake // YajñS_2.271

ghātite 'pahṛte doṣo grāma-bhartur anirgate / vivīta-bhartus tu pathi caura-uddhartur avītake //

Acharya1949, p. 306

svasīṃni dadyād grāmas tu padaṃ vā yatra gacchati /
pañcagrāmī bahiḥ krośād daśagrāmy atha vā punaḥ // YajñS_2.272

sva-sīṃni dadyād grāmas tu padaṃ vā yatra gacchati / pañca-grāmī bahiḥ krośād daśa-grāmy atha vā punaḥ //

bandigrāhāṃs tathā vājikuñjarāṇāṃ ca hāriṇaḥ /
prasahyaghātinaś caiva śūlān āropayen narān // YajñS_2.273

bandi-grāhāṃs tathā vājikuñjarāṇāṃ ca hāriṇaḥ / prasahya-ghātinaś caiva śūlān āropayen narān //

utkṣepakagranthibhedau karasaṃdaṃśahīnakau /
kāryau dvitīyāparādhe karapādaikahīnakau // YajñS_2.274

utkṣepaka-granthi-bhedau kara-saṃdaṃśa-hīnakau / kāryau dvitīya-aparādhe kara-pāda-eka-hīnakau //

Acharya1949, p. 307

kṣudramadhyamahādravyaharaṇe sārato damaḥ /
deśakālavayaḥśakti saṃcintyaṃ daṇḍakarmaṇi // YajñS_2.275

kṣudra-madhya-mahā-dravyaharaṇe sārato damaḥ / deśa-kāla-vayaḥ-śakti saṃcintyaṃ daṇḍa-karmaṇi //

Acharya1949, p. 308

bhaktāvakāśāgnyudakamantropakaraṇavyayān /
dattvā caurasya vā hantur jānato dama uttamaḥ // YajñS_2.276

bhakta-avakāśa-agny-udakamantra-upakaraṇa-vyayān / dattvā caurasya vā hantur jānato dama uttamaḥ //

śastrāvapāte garbhasya pātane cottamo damaḥ /
uttamo vādhamo vāpi puruṣastrīpramāpaṇe // YajñS_2.277

śastra-avapāte garbhasya pātane ca uttamo damaḥ / uttamo va ādhamo va āpi puruṣa-strī-pramāpaṇe //

Acharya1949, p. 309

vipraduṣṭāṃ striyaṃ caiva puruṣaghnīm agarbhiṇīm /
setubhedakarīṃ cāpsu śilāṃ baddhvā praveśayet // YajñS_2.278

vipraduṣṭāṃ striyaṃ caiva puruṣa-ghnīm agarbhiṇīm / setu-bheda-karīṃ ca apsu śilāṃ baddhvā praveśayet //

viṣāgnidāṃ patigurunijāpatyapramāpaṇīm /
vikarṇakaranāsauṣṭhīṃ kṛtvā gobhiḥ pramāpayet // YajñS_2.279

viṣa-agnidāṃ pati-gurunija-apatya-pramāpaṇīm / vikarṇa-kara-nāsa-oṣṭhīṃ kṛtvā gobhiḥ pramāpayet //

avijñātahatasyāśu kalahaṃ sutabāndhavāḥ /
praṣṭavyā yoṣitaś cāsya parapuṃsi ratāḥ pṛthak // YajñS_2.280

avijñāta-hatasyā aśu kalahaṃ suta-bāndhavāḥ / praṣṭavyā yoṣitaś ca asya para-puṃsi ratāḥ pṛthak //

strīdravyavṛttikāmo vā kena vāyaṃ gataḥ saha /
mṛtyudeśasamāsannaṃ pṛcched vāpi janaṃ śanaiḥ // YajñS_2.281

strī-dravya-vṛtti-kāmo vā kena va āyaṃ gataḥ saha / mṛtyu-deśa-samāsannaṃ pṛcched va āpi janaṃ śanaiḥ //

Acharya1949, p. 310

kṣetraveśmavanagrāmavivītakhaladāhakāḥ /
rājapatnyabhigāmī ca dagdhavyās tu kaṭāgninā // YajñS_2.282

kṣetra-veśma-vana-grāmavivīta-khala-dāhakāḥ / rāja-patny-abhigāmī ca dagdhavyās tu kaṭa-agninā //

24 strī-saṃgrahaṇa-prakaraṇam

pumān saṃgrahaṇe grāhyaḥ keśākeśi parastriyā /
sadyo vā kāmajaiś cihnaiḥ pratipattau dvayos tathā // YajñS_2.283

pumān saṃgrahaṇe grāhyaḥ keśā-keśi para-striyā / sadyo vā kāmajaiś cihnaiḥ pratipattau dvayos tathā //

nīvīstanaprāvaraṇasakthikeśāvamarśanam /
adeśakālasaṃbhāṣaṃ sahaikāsanam eva ca // YajñS_2.284

nīvī-stana-prāvaraṇasakthi-keśa-avamarśanam / adeśa-kāla-saṃbhāṣaṃ saha-eka-āsanam eva ca //

Acharya1949, p. 311

strī niṣedhe śataṃ dadyād dviśataṃ tu damaṃ pumān /
pratiṣedhe tayor daṇḍo yathā saṃgrahaṇe tathā // YajñS_2.285

strī niṣedhe śataṃ dadyād dvi-śataṃ tu damaṃ pumān / pratiṣedhe tayor daṇḍo yathā saṃgrahaṇe tathā //

sajātāv uttamo daṇḍa ānulomye tu madhyamaḥ /
prātilomye vadhaḥ puṃso nāryāḥ karṇādikartanam // YajñS_2.286

sajātāv uttamo daṇḍa ānulomye tu madhyamaḥ / prātilomye vadhaḥ puṃso nāryāḥ karṇa-ādi-kartanam //

Acharya1949, p. 312

alaṃkṛtāṃ haran kanyām uttamaṃ hy anyathādhamam /
daṇḍaṃ dadyāt savarṇāsu prātilomye vadhaḥ smṛtaḥ // YajñS_2.287

alaṃkṛtāṃ haran kanyām uttamaṃ hy anyatha ādhamam / daṇḍaṃ dadyāt savarṇāsu prātilomye vadhaḥ smṛtaḥ //

sakāmāsv anulomāsu na doṣas tv anyathā damaḥ /
dūṣaṇe tu karaccheda uttamāyāṃ vadhas tathā // YajñS_2.288

sa-kāmāsv anulomāsu na doṣas tv anyathā damaḥ / dūṣaṇe tu kara-ccheda uttamāyāṃ vadhas tathā //

Acharya1949, p. 313

śataṃ strīdūṣaṇe dadyād dve tu mithyābhiśaṃsane /
paśūn gacchan śataṃ dāpyo hīnāṃ strīṃ gāṃ ca madhyamam // YajñS_2.289

śataṃ strī-dūṣaṇe dadyād dve tu mithyā-abhiśaṃsane / paśūn gacchan śataṃ dāpyo hīnāṃ strīṃ gāṃ ca madhyamam //

avaruddhāsu dāsīsu bhujiṣyāsu tathaiva ca /
gamyāsv api pumān dāpyaḥ pañcāśat paṇikaṃ damam // YajñS_2.290

avaruddhāsu dāsīsu bhujiṣyāsu tathaiva ca / gamyāsv api pumān dāpyaḥ pañcāśat paṇikaṃ damam //

Acharya1949, p. 315

prasahya dāsyabhigame daṇḍo daśapaṇaḥ smṛtaḥ /
bahūnāṃ yady akāmāsau caturviṃśatikaḥ pṛthak // YajñS_2.291

prasahya dāsy-abhigame daṇḍo daśa-paṇaḥ smṛtaḥ / bahūnāṃ yady akāma āsau caturviṃśatikaḥ pṛthak //

gṛhītavetanā veśyā necchantī dviguṇaṃ vahet /
agṛhīte samaṃ dāpyaḥ pumān apy evam eva hi // YajñS_2.292

gṛhīta-vetanā veśyā na icchantī dvi-guṇaṃ vahet / agṛhīte samaṃ dāpyaḥ pumān apy evam eva hi //

Acharya1949, p. 316

ayonau gacchato yoṣāṃ puruṣaṃ vābhimehataḥ /
caturviṃśatiko daṇḍas tathā pravrajitāgame // YajñS_2.293

ayonau gacchato yoṣāṃ puruṣaṃ va ābhimehataḥ / caturviṃśatiko daṇḍas tathā pravrajitā-game //

antyābhigamane tv aṅkyaḥaṅkya? kubandhena pravāsayet /
śūdras tathāntya eva syād antyasyāryāgame vadhaḥ // YajñS_2.294

antyā-abhigamane tv aṅkyaḥaṅkya? kubandhena pravāsayet / śūdras tatha āntya eva syād antyasyā aryā-game vadhaḥ //

25. prakīrṇaka-prakaraṇam
Acharya1949, p. 317

ūnaṃ vābhyadhikaṃ vāpi likhed yo rājaśāsanam /
pāradārikacauraṃ vā muñcato daṇḍa uttamaḥ // YajñS_2.295

ūnaṃ va ābhyadhikaṃ va āpi likhed yo rāja-śāsanam / pāradārika-cauraṃ vā muñcato daṇḍa uttamaḥ //

abhakṣyeṇa dvijaṃ dūṣyodūṣya? daṇḍya uttamasāhasam /
madhyamaṃ kṣatriyaṃ vaiśyaṃ prathamaṃ śūdram ardhikam // YajñS_2.296

abhakṣyeṇa dvijaṃ dūṣyodūṣya? daṇḍya uttama-sāhasam / madhyamaṃ kṣatriyaṃ vaiśyaṃ prathamaṃ śūdram ardhikam //

kūṭasvarṇavyavahārī vimāṃsasya ca vikrayī /
tryaṅgahīnas tu kartavyo dāpyaś cottamasāhasam // YajñS_2.297

kūṭa-svarṇa-vyavahārī vimāṃsasya ca vikrayī / try-aṅga-hīnas tu kartavyo dāpyaś ca uttama-sāhasam //

Acharya1949, p. 318

catuṣpādakṛto doṣo nāpehīti prajalpataḥ /
kāṣṭhaloṣṭeṣupāṣāṇabāhuyugyakṛtas tathā // YajñS_2.298

catuṣpāda-kṛto doṣo na apehi iti prajalpataḥ / kāṣṭha-loṣṭa-iṣu-pāṣāṇabāhu-yugya-kṛtas tathā //

chinnanasyena yānena tathā bhagnayugādinā /
paścāc caivāpasaratā hiṃsane svāmy adoṣabhāk // YajñS_2.299

chinna-nasyena yānena tathā bhagna-yuga-ādinā / paścāc caiva apasaratā hiṃsane svāmy adoṣa-bhāk //

śakto 'py amokṣayan svāmī daṃṣṭriṇāṃ śṛṅgiṇāṃ tathā /
prathamaṃ sāhasaṃ dadyād vikruṣṭe dviguṇaṃ tathā // YajñS_2.300

śakto 'py amokṣayan svāmī daṃṣṭriṇāṃ śṛṅgiṇāṃ tathā / prathamaṃ sāhasaṃ dadyād vikruṣṭe dvi-guṇaṃ tathā //

Acharya1949, p. 319

jāraṃ caurety abhivadan dāpyaḥ pañcaśataṃ damam /
upajīvya dhanaṃ muñcaṃs tad evāṣṭaguṇīkṛtam // YajñS_2.301

jāraṃ caura ity abhivadan dāpyaḥ pañca-śataṃ damam / upajīvya dhanaṃ muñcaṃs tad eva aṣṭa-guṇī-kṛtam //

rājño 'niṣṭapravaktāraṃ tasyaivākrośakāriṇam /
tanmantrasya ca bhettāraṃ chittvā jihvāṃ pravāsayet // YajñS_2.302

rājño 'niṣṭa-pravaktāraṃ tasya evā akrośa-kāriṇam / tan-mantrasya ca bhettāraṃ chittvā jihvāṃ pravāsayet //

mṛtāṅgalagnavikretur guros tāḍayitus tathā /
rājayānāsanāroḍhur daṇḍa uttamasāhasaḥ // YajñS_2.303

mṛta-aṅga-lagna-vikretur guros tāḍayitus tathā / rāja-yāna-āsana-āroḍhur daṇḍa uttama-sāhasaḥ //

dvinetrabhedino rājadviṣṭādeśakṛtas tathā /
vipratvena ca śūdrasya jīvato 'ṣṭaśato damaḥ // YajñS_2.304

dvi-netra-bhedino rājadviṣṭa-ādeśa-kṛtas tathā / vipratvena ca śūdrasya jīvato 'ṣṭa-śato damaḥ //

Acharya1949, p. 320

durdṛṣṭāṃs tu punar dṛṣṭvā vyavahārān nṛpeṇa tu /
sabhyāḥ sajayino daṇḍyā vivādād dviguṇaṃ damam // YajñS_2.305

durdṛṣṭāṃs tu punar dṛṣṭvā vyavahārān nṛpeṇa tu / sabhyāḥ sajayino daṇḍyā vivādād dvi-guṇaṃ damam //

yo manyetājito 'smīti nyāyenāpi parājitaḥ /
tam āyāntaṃ punar jitvā dāpayed dviguṇaṃ damam // YajñS_2.306

yo manyeta ajito 'smi iti nyāyena api parājitaḥ / tam āyāntaṃ punar jitvā dāpayed dvi-guṇaṃ damam //

Acharya1949, p. 321

rājñānyāyena yo daṇḍo gṛhīto varuṇāya tam /
nivedya dadyād viprebhyaḥ svayaṃ triṃśadguṇīkṛtam // YajñS_2.307

rājña ānyāyena yo daṇḍo gṛhīto varuṇāya tam / nivedya dadyād viprebhyaḥ svayaṃ triṃśad-guṇī-kṛtam //

Acharya1949, p. 322

III. prāyaścittā1dhyāyah

1. āśauca-prakaraṇam

ūnadvivarṣaṃ nikhanen na kuryād udakaṃ tataḥ /
āśmaśānād anuvrajya itaro jñātibhir vṛtaḥ // YajñS_3.1

ūna-dvi-varṣaṃ nikhanen na kuryād udakaṃ tataḥ / ā-śmaśānād anuvrajya itaro jñātibhir vṛtaḥ //

yamasūktaṃ tathā gāthā japadbhir laukikāgninā /
sa dagdhavya upetaś ced āhitāgnyāvṛtārthavat // YajñS_3.2

yama-sūktaṃ tathā gāthā japadbhir laukika-agninā / sa dagdhavya upetaś ced āhita-agny-āvṛta-arthavat //

Acharya1949, p. 324

saptamād daśamād vāpi jñātayo 'bhyupayanty apaḥ /
apa naḥ śośucad agham anena pitṛdiṅmukhāḥ // YajñS_3.3

saptamād daśamād va āpi jñātayo 'bhyupayanty apaḥ / apa naḥ śośucad agham anena pitṛ-diṅ-mukhāḥ //

Acharya1949, p. 325

evaṃ mātāmahācāryapretānām udakakriyā /
kāmodakaṃ sakhiprattāsvasrīyaśvaśurartvijām // YajñS_3.4

evaṃ mātāmaha-ācāryapretānām udaka-kriyā / kāma-udakaṃ sakhi-prattāsvasrīya-śvaśurartvijām //

sakṛt prasiñcanty udakaṃ nāmagotreṇa vāgyatāḥ /
na brahmacāriṇaḥ kuryur udakaṃ patitās tathā // YajñS_3.5

sakṛt prasiñcanty udakaṃ nāma-gotreṇa vāg-yatāḥ / na brahma-cāriṇaḥ kuryur udakaṃ patitās tathā //

Acharya1949, p. 326

pākhaṇḍyanāśritāḥ stenā bhartṛghnyaḥ kāmagādikāḥ /
surāpya ātmatyāginyo nāśaucodakabhājanāḥ // YajñS_3.6

pākhaṇḍy-anāśritāḥ stenā bhartṛghnyaḥ kāmaga-ādikāḥ / surāpya ātma-tyāginyo na aśauca-udaka-bhājanāḥ //

Acharya1949, p. 329

kṛtodakān samuttīrṇān mṛduśādvalasaṃsthitān /
snātān apavadeyus tān itihāsaiḥ purātanaiḥ // YajñS_3.7

kṛta-udakān samuttīrṇān mṛdu-śādvala-saṃsthitān / snātān apavadeyus tān itihāsaiḥ purātanaiḥ //

mānuṣye kadalīstambhaniḥsāre sāramārgaṇam /
karoti yaḥ sa sammūḍho jalabudbudasaṃnibhe // YajñS_3.8

mānuṣye kadalī-stambhaniḥsāre sāra-mārgaṇam / karoti yaḥ sa sammūḍho jala-budbuda-saṃnibhe //

pañcadhā saṃbhṛtaḥ kāyo yadi pañcatvam āgataḥ /
karmabhiḥ svaśarīrotthais tatra kā paridevanā // YajñS_3.9

pañcadhā saṃbhṛtaḥ kāyo yadi pañcatvam āgataḥ / karmabhiḥ sva-śarīra-utthais tatra kā paridevanā //

gantrī vasumatī nāśam udadhir daivatāni ca /
phenaprakhyaḥ kathaṃ nāśaṃ martyaloko na yāsyati // YajñS_3.10

gantrī vasumatī nāśam udadhir daivatāni ca / phena-prakhyaḥ kathaṃ nāśaṃ martya-loko na yāsyati //

Acharya1949, p. 330

śleṣmāśru bāndhavair muktaṃ preto bhuṅkte yato 'vaśaḥ /
ato na roditavyaṃ hi kriyāḥ kāryāḥ svaśaktitaḥ // YajñS_3.11

śleṣma-aśru bāndhavair muktaṃ preto bhuṅkte yato 'vaśaḥ / ato na roditavyaṃ hi kriyāḥ kāryāḥ sva-śaktitaḥ //

iti saṃśrutya gaccheyur gṛhaṃ bālapuraḥsarāḥ /
vidaśya nimbapatrāṇi niyatā dvāri veśmanaḥ // YajñS_3.12

iti saṃśrutya gaccheyur gṛhaṃ bāla-puraḥsarāḥ / vidaśya nimba-patrāṇi niyatā dvāri veśmanaḥ //

ācamyāgnyādi salilaṃ gomayaṃ gaurasarṣapān /
praviśeyuḥ samālabhya kṛtvāśmani padaṃ śanaiḥ // YajñS_3.13

ācamya agny-ādi salilaṃ gomayaṃ gaura-sarṣapān / praviśeyuḥ samālabhya kṛtva āśmani padaṃ śanaiḥ //

praveśanādikaṃ karma pretasaṃsparśinām api /
icchatāṃ tatkṣaṇāc chuddhiḥ pareṣāṃ snānasaṃyamān // YajñS_3.14

praveśana-ādikaṃ karma preta-saṃsparśinām api / icchatāṃ tat-kṣaṇāc chuddhiḥ pareṣāṃ snāna-saṃyamān //

Acharya1949, p. 331

ācāryapitṛupādhyāyān nirhṛtyāpi vratī vratī /
saṃkaṭānnaṃ ca nāśnīyān na ca taiḥ saha saṃvaset // YajñS_3.15

ācārya-pitṛ-upādhyāyān nirhṛtya api vratī vratī / saṃkaṭa-annaṃ ca na aśnīyān na ca taiḥ saha saṃvaset //

krītalabdhāśanā bhūmau svapeyus te pṛthak kṣitau /
piṇḍayajñāvṛtā deyaṃ pretāyānnaṃ dinatrayam // YajñS_3.16

krīta-labdha-aśanā bhūmau svapeyus te pṛthak kṣitau / piṇḍa-yajña-āvṛtā deyaṃ pretāya annaṃ dina-trayam //

Acharya1949, p. 332

jalam ekāham ākāśe sthāpyaṃ kṣīraṃ ca mṛnmaye /
Acharya949, p. 333 vaitānāupāsanāḥ kāryāḥ kriyāś ca śruticodanāt // YajñS_3.17

jalam eka-aham ākāśe sthāpyaṃ kṣīraṃ ca mṛn-maye / vaitāna-aupāsanāḥ kāryāḥ kriyāś ca śruti-codanāt //

Acharya1949, p. 334

trirātraṃ daśarātraṃ vā śāvam āśaucam iṣyate /
ūnadvivarṣa ubhayoḥ sūtakaṃ mātur eva hi // YajñS_3.18

tri-rātraṃ daśa-rātraṃ vā śāvam āśaucam iṣyate / ūna-dvi-varṣa ubhayoḥ sūtakaṃ mātur eva hi //

Acharya1949, p. 336

pitros tu sūtakaṃ mātus tad asṛgdarśanād dhruvam /
tad ahar na praduṣyeta pūrveṣāṃ janmakāraṇāt // YajñS_3.19

pitros tu sūtakaṃ mātus tad asṛg-darśanād dhruvam / tad ahar na praduṣyeta pūrveṣāṃ janma-kāraṇāt //

Acharya1949, p. 337

antarā janmamaraṇe śeṣāhobhir viśudhyati /
Acharya949, p. 338 garbhasrāve māsatulyā niśāḥ śuddhes tu kāraṇam // YajñS_3.20

antarā janma-maraṇe śeṣa-ahobhir viśudhyati / garbha-srāve māsa-tulyā niśāḥ śuddhes tu kāraṇam //

Acharya1949, p. 341

hatānāṃ nṛpagoviprair anvakṣaṃ cātmaghātinām /
proṣite kālaśeṣaḥ syāt pūrṇe dattvodakaṃ śuciḥ // YajñS_3.21

hatānāṃ nṛpa-go-viprair anvakṣaṃ cā atma-ghātinām / proṣite kāla-śeṣaḥ syāt pūrṇe dattva ūdakaṃ śuciḥ //

Acharya1949, p. 343

kṣatrasya dvādaśāhāni viśaḥ pañcadaśaiva tu /
triṃśaddināni śūdrasya tadardhaṃ nyāyavartinaḥ // YajñS_3.22

kṣatrasya dvādaśa-ahāni viśaḥ pañca-daśa eva tu / triṃśad-dināni śūdrasya tad-ardhaṃ nyāya-vartinaḥ //

Acharya1949, p. 344

ādantajanmanaḥ sadyā acūḍān naiśikī smṛtā /
trirātram āvratādeśād daśarātram ataḥ param // YajñS_3.23

ā-danta-janmanaḥ sadyā a-cūḍān naiśikī smṛtā / tri-rātram ā-vrata-ādeśād daśa-rātram ataḥ param //

Acharya1949, p. 345

ahas tv adattakanyāsu bāleṣu ca viśodhanam /
Acharya949, p. 346 gurvantevāsyanūcānam ātulaśrotriyeṣu ca // YajñS_3.24

ahas tv adatta-kanyāsu bāleṣu ca viśodhanam / gurv-antevāsy-anūcānam ātula-śrotriyeṣu ca //

Acharya1949, p. 347

anauraseṣu putreṣu bhāryāsv anyagatāsu ca /
nivāsarājani prete tad ahaḥ śuddhikāraṇam // YajñS_3.25

anauraseṣu putreṣu bhāryāsv anya-gatāsu ca / nivāsa-rājani prete tad ahaḥ śuddhi-kāraṇam //

Acharya1949, p. 348

brāhmaṇenānugantavyo na śūdro na dvijaḥ kvacit /
anugamyāmbhasi snātvā spṛṣṭvāgniṃ ghṛtabhuk śuciḥ // YajñS_3.26

brāhmaṇena anugantavyo na śūdro na dvijaḥ kvacit / anugamya ambhasi snātvā spṛṣṭva āgniṃ ghṛta-bhuk śuciḥ //

mahīpatīnāṃ nāśaucaṃ hatānāṃ vidyutā tathā /
gobrāhmaṇārthaṃ saṃgrāme yasya cecchati bhūmipaḥ // YajñS_3.27

mahī-patīnāṃ nā aśaucaṃ hatānāṃ vidyutā tathā / go-brāhmaṇa-arthaṃ saṃgrāme yasya ca icchati bhūmipaḥ //

Acharya1949, p. 349

ṛtvijāṃ dīkṣitānāṃ ca yajñiyaṃ karma kurvatām /
satrivratibrahmacāridātṛbrahmavidāṃ tathā // YajñS_3.28

ṛtvijāṃ dīkṣitānāṃ ca yajñiyaṃ karma kurvatām / satri-vrati-brahmacāridātṛ-brahmavidāṃ tathā //

dāne vivāhe yajñe ca saṃgrāme deśaviplave /
āpadyapi hi kaṣṭāyāṃ sadyaḥ śaucaṃ vidhīyate // YajñS_3.29

dāne vivāhe yajñe ca saṃgrāme deśa-viplave / āpady-api hi kaṣṭāyāṃ sadyaḥ śaucaṃ vidhīyate //

Acharya1949, p. 351

udakyāśucibhiḥ snāyāt saṃspṛṣṭas tair upaspṛśet /
abliṅgāni japec caiva gāyatrīṃ manasā sakṛt // YajñS_3.30

udakya āśucibhiḥ snāyāt saṃspṛṣṭas tair upaspṛśet / ab-liṅgāni japec caiva gāyatrīṃ manasā sakṛt //

Acharya1949, p. 354

kālo 'gniḥ karma mṛd vāyur mano jñānaṃ tapo jalam /
paścāt tāpo nirāhāraḥ sarve 'mī śuddhihetavaḥ // YajñS_3.31

kālo 'gniḥ karma mṛd vāyur mano jñānaṃ tapo jalam / paścāt tāpo nirāhāraḥ sarve 'mī śuddhi-hetavaḥ //

akāryakāriṇāṃ dānaṃ vego nadyāś ca śuddhikṛt /
śodhyasya mṛc ca toyaṃ ca saṃnyāso vai dvijanmanām // YajñS_3.32

akārya-kāriṇāṃ dānaṃ vego nadyāś ca śuddhi-kṛt / śodhyasya mṛc ca toyaṃ ca saṃnyāso vai dvijanmanām //

Acharya1949, p. 355

tapo vedavidāṃ kṣāntir viduṣāṃ varṣmaṇo jalam /
japaḥ pracchannapānānāṃ manasaḥ satyam ucyate // YajñS_3.33

tapo vedavidāṃ kṣāntir viduṣāṃ varṣmaṇo jalam / japaḥ pracchanna-pānānāṃ manasaḥ satyam ucyate //

bhūtātmanas tapovidye buddher jñānaṃ viśodhanam /
kṣetrajñasyeśvarajñānād viśuddhiḥ paramā matā // YajñS_3.34

bhūta-ātmanas tapo-vidye buddher jñānaṃ viśodhanam / kṣetrajñasyā iśvara-jñānād viśuddhiḥ paramā matā //

Acharya1949, p. 356
2. āpad-dharma-prakaraṇam

kṣātreṇa karmaṇā jīved viśāṃ vāpy āpadi dvijaḥ /
nistīrya tām athātmānaṃ pāvayitvā nyaset pathi // YajñS_3.35

kṣātreṇa karmaṇā jīved viśāṃ va āpy āpadi dvijaḥ / nistīrya tām athā atmānaṃ pāvayitvā nyaset pathi //

Acharya1949, p. 357

phalopalakṣaumasomamanuṣyāpūpavīrudhaḥ /
tilaudanarasakṣārān dadhi kṣīraṃ ghṛtaṃ jalam // YajñS_3.36

phala-upala-kṣauma-somamanuṣya-apūpa-vīrudhaḥ / tila-odana-rasa-kṣārān dadhi kṣīraṃ ghṛtaṃ jalam //

śastrāsavamadhūcchiṣṭaṃ madhu lākṣā ca barhiṣaḥ /
mṛccarmapuṣpakutapakeśatakraviṣakṣitiḥ // YajñS_3.37

śastra-āsava-madhu-ucchiṣṭaṃ madhu lākṣā ca barhiṣaḥ / mṛc-carma-puṣpa-kutapakeśa-takra-viṣa-kṣitiḥ //

kauśeyanīlalavaṇamāṃsaikaśaphasīsakān /
śakārdrauṣadhipiṇyākapaśugandhāṃs tathaiva ca // YajñS_3.38

kauśeya-nīla-lavaṇamāṃsa-ekaśapha-sīsakān / śaka-ārdra-oṣadhi-piṇyākapaśu-gandhāṃs tathaiva ca //

Acharya1949, p. 358

vaiśyavṛttyāpi jīvan no vikrīṇīta kadācana /
dharmārthaṃ vikrayaṃ neyās tilā dhānyena tatsamāḥ // YajñS_3.39

vaiśya-vṛttya āpi jīvan no vikrīṇīta kadācana / dharma-arthaṃ vikrayaṃ neyās tilā dhānyena tat-samāḥ //

lākṣālavaṇamāṃsāni patanīyāni vikraye /
pāyo dadhi ca madyaṃ ca hīnavarṇakarāṇi tu // YajñS_3.40

lākṣā-lavaṇa-māṃsāni patanīyāni vikraye / pāyo dadhi ca madyaṃ ca hīna-varṇa-karāṇi tu //

āpadgataḥ saṃpragṛhṇan bhuñjāno vā yatas tataḥ /
na lipyetainasā vipro jvalanārkasamo hi saḥ // YajñS_3.41

āpad-gataḥ saṃpragṛhṇan bhuñjāno vā yatas tataḥ / na lipyeta enasā vipro jvalana-arka-samo hi saḥ //

Acharya1949, p. 359

kṛṣiḥ śilpaṃ bhṛtir vidyā kusīdaṃ śakaṭaṃ giriḥ /
sevānūpaṃ nṛpo bhaikṣam āpattau jīvanāni tu // YajñS_3.42

kṛṣiḥ śilpaṃ bhṛtir vidyā kusīdaṃ śakaṭaṃ giriḥ / seva ānūpaṃ nṛpo bhaikṣam āpattau jīvanāni tu //

bubhukṣitas tryahaṃ sthitvā dhānyam abrāhmaṇād haret /
pratigṛhya tad ākhyeyam abhiyuktena dharmataḥ // YajñS_3.43

bubhukṣitas tryahaṃ sthitvā dhānyam abrāhmaṇād haret / pratigṛhya tad ākhyeyam abhiyuktena dharmataḥ //

tasya vṛttaṃ kulaṃ śīlaṃ śrutam adhyayanaṃ tapaḥ /
jñātvā rājā kuṭumbaṃ ca dharmyāṃ vṛttiṃ prakalpayet // YajñS_3.44

tasya vṛttaṃ kulaṃ śīlaṃ śrutam adhyayanaṃ tapaḥ / jñātvā rājā kuṭumbaṃ ca dharmyāṃ vṛttiṃ prakalpayet //

Acharya1949, p. 360
3. vānaprastha-dharma-prakaraṇam

sutavinyastapatnīkas tayā vānugato vanam /
vānaprastho brahmacārī sāgniḥ sopāsano vrajet // YajñS_3.45

suta-vinyasta-patnīkas tayā va ānugato vanam / vānaprastho brahma-cārī sa-agniḥ sa-upāsano vrajet //

Acharya1949, p. 361

aphālakṛṣtenāgnīṃś ca pitṝn devātithīn api /
bhṛtyāṃś ca tarpayet śmaśrujaṭālomabhṛd ātmavān // YajñS_3.46

aphāla-kṛṣtena agnīṃś ca pitṝn deva-atithīn api / bhṛtyāṃś ca tarpayet śmaśrujaṭā-loma-bhṛd ātmavān //

Acharya1949, p. 362

ahno māsasya ṣaṇṇāṃ vā tathā saṃvatsarasya vā /
arthasya saṃcayaṃ kuryāt kṛtam āśvayuje tyajet // YajñS_3.47

ahno māsasya ṣaṇṇāṃ vā tathā saṃvatsarasya vā / arthasya saṃcayaṃ kuryāt kṛtam āśvayuje tyajet //

dāntas triṣavaṇasnāyī nivṛttaś ca pratigrahāt /
svādhyāyavān dānaśīlaḥ sarvasattvahite rataḥ // YajñS_3.48

dāntas triṣavaṇa-snāyī nivṛttaś ca pratigrahāt / svādhyāyavān dāna-śīlaḥ sarva-sattva-hite rataḥ //

dantolūkhalikaḥ kālapakvāśī vāśmakuṭṭakaḥ /
śrautraṃ smārtaṃ phalasnehaiḥ karma kuryāt tathā kriyāḥ // YajñS_3.49

danta-ulūkhalikaḥ kālapakva-āśī va āśma-kuṭṭakaḥ / śrautraṃ smārtaṃ phala-snehaiḥ karma kuryāt tathā kriyāḥ //

cāndrāyaṇair nayet kālaṃ kṛcchrair vā vartayet sadā /
pakṣe gate vāpy aśnīyān māse vāhani vā gate // YajñS_3.50

cāndrāyaṇair nayet kālaṃ kṛcchrair vā vartayet sadā / pakṣe gate va āpy aśnīyān māse va āhani vā gate //

Acharya1949, p. 363

svapyād bhūmau śucī rātrau divā saṃprapadair nayet /
sthānāsanavihārair vā yogābhyāsena vā tathā // YajñS_3.51

svapyād bhūmau śucī rātrau divā saṃprapadair nayet / sthāna-āsana-vihārair vā yoga-abhyāsena vā tathā //

grīṣme pañcāgnimadhyastho varṣāsu sthaṇḍileśayaḥ /
ārdravāsās tu hemante śaktyā vāpi tapaś caret // YajñS_3.52

grīṣme pañca-agni-madhyastho varṣāsu sthaṇḍile-śayaḥ / ārdra-vāsās tu hemante śaktyā va āpi tapaś caret //

yaḥ kaṇṭakair vitudati candanair yaś ca liṃpati /
akruddho 'parituṣṭaś ca samastasya ca tasya ca // YajñS_3.53

yaḥ kaṇṭakair vitudati candanair yaś ca liṃpati / akruddho 'parituṣṭaś ca samastasya ca tasya ca //

agnīn vāpy ātmasātkṛtvā vṛkṣāvāso mitāśanaḥ /
vānaprasthagṛheṣv eva yātrārthaṃ bhaikṣam ācaret // YajñS_3.54

agnīn va āpy ātmasāt-kṛtvā vṛkṣa-āvāso mita-aśanaḥ / vānaprastha-gṛheṣv eva yātrā-arthaṃ bhaikṣam ācaret //

Acharya1949, p. 364

grāmād āhṛtya vā grāsān aṣṭau bhuñjīta vāgyataḥ /
vāyubhakṣaḥ prāgudīcīṃ gacched vāvarṣmasaṃkṣayāt // YajñS_3.55

grāmād āhṛtya vā grāsān aṣṭau bhuñjīta vāg-yataḥ / vāyu-bhakṣaḥ prāg-udīcīṃ gacched vā āvarṣma-saṃkṣayāt //

Acharya1949, p. 365
4. yati-dharma-prakaraṇam

vanād gṛhād vā kṛtveṣṭiṃ sārvavedasadakṣiṇām /
prājāpatyāṃ tadante tān agnīn āropya cātmani // YajñS_3.56

vanād gṛhād vā kṛtva īṣṭiṃ sārvavedasa-dakṣiṇām / prājāpatyāṃ tad-ante tān agnīn āropya cā atmani //

adhītavedo japakṛt putravān annado 'gnimān /
śaktyā ca yajñakṛn mokṣe manaḥ kuryāt tu nānyathā // YajñS_3.57

adhīta-vedo japa-kṛt putravān annado 'gnimān / śaktyā ca yajña-kṛn mokṣe manaḥ kuryāt tu na anyathā //

Acharya1949, p. 366

sarvabhūtahitaḥ śāntas tridaṇḍī sakamaṇḍaluḥ /
ekārāmaḥ parivrajya bhikṣārthī grāmam āśrayet // YajñS_3.58

sarva-bhūta-hitaḥ śāntas tri-daṇḍī sa-kamaṇḍaluḥ / eka-ārāmaḥ parivrajya bhikṣā-arthī grāmam āśrayet //

Acharya1949, p. 367

apramattaś cared bhaikṣaṃ sāyāhne 'nabhilakṣitaḥ /
rahite bhikṣukair grāme yātrāmātram alolupaḥ // YajñS_3.59

apramattaś cared bhaikṣaṃ sāya-ahne 'nabhilakṣitaḥ / rahite bhikṣukair grāme yātrā-mātram alolupaḥ //

yatipātrāṇi mṛdveṇudārvalābumayāni ca /
salilaṃ śuddhir eteṣāṃ govālaiś cāvagharṣaṇam // YajñS_3.60

yati-pātrāṇi mṛd-veṇudārv-alābu-mayāni ca / salilaṃ śuddhir eteṣāṃ go-vālaiś ca avagharṣaṇam //

Acharya1949, p. 368

saṃnirudhyendriyagrāmaṃ rāgadveṣau prahāya ca /
bhayaṃ hitvā ca bhūtānām amṛtībhavati dvijaḥ // YajñS_3.61

saṃnirudhya indriya-grāmaṃ rāga-dveṣau prahāya ca / bhayaṃ hitvā ca bhūtānām amṛtī-bhavati dvijaḥ //

kartavyāśayaśuddhis tu bhikṣukeṇa viśeṣataḥ /
jñānotpattinimittatvāt svātantryakaraṇāya ca // YajñS_3.62

kartavyā āśaya-śuddhis tu bhikṣukeṇa viśeṣataḥ / jñāna-utpatti-nimittatvāt svātantrya-karaṇāya ca //

avekṣyā garbhavāsāś ca karmajā gatayas tathā /
ādhayo vyādhayaḥ kleśā jarā rūpaviparyayaḥ // YajñS_3.63

avekṣyā garbha-vāsāś ca karmajā gatayas tathā / ādhayo vyādhayaḥ kleśā jarā rūpa-viparyayaḥ //

bhavo jātisahasreṣu priyāpriyaviparyayaḥ /
Acharya949, p. 369 dhyānayogena saṃpaśyet sūkṣma ātmātmani sthitaḥ // YajñS_3.64

bhavo jāti-sahasreṣu priya-apriya-viparyayaḥ / dhyāna-yogena saṃpaśyet sūkṣma ātmā ātmani sthitaḥ //

nāśramaḥ kāraṇaṃ dharme kriyamāṇo bhaved hi saḥ /
ato yad ātmano 'pathyaṃ pareṣāṃ na tad ācaret // YajñS_3.65

nā aśramaḥ kāraṇaṃ dharme kriyamāṇo bhaved hi saḥ / ato yad ātmano 'pathyaṃ pareṣāṃ na tad ācaret //

satyam asteyam akrodho hrīḥ śaucaṃ dhīr dhṛtir damaḥ /
saṃyatendriyatā vidyā dharmaḥ sarva udāhṛtaḥ // YajñS_3.66

satyam asteyam akrodho hrīḥ śaucaṃ dhīr dhṛtir damaḥ / saṃyata-indriyatā vidyā dharmaḥ sarva udāhṛtaḥ //

niḥsaranti yathā lohapiṇḍāt taptāt sphuliṅgakāḥ /
sakāśād ātmanas tadvad ātmānaḥ prabhavanti hi // YajñS_3.67

niḥsaranti yathā lohapiṇḍāt taptāt sphuliṅgakāḥ / sakāśād ātmanas tadvad ātmānaḥ prabhavanti hi //

Acharya1949, p. 370

tatrātmā hi svayaṃ kiṃcit karma kiṃcit svabhāvataḥ /
karoti kiṃcid abhyāsād dharmādharmobhayātmakam // YajñS_3.68

tatrā atmā hi svayaṃ kiṃcit karma kiṃcit svabhāvataḥ / karoti kiṃcid abhyāsād dharma-adharma-ubhaya-ātmakam //

nimittam akṣaraḥ kartā boddhā guṇī vaśī /
ajaḥ śarīragrahaṇāt sa jāta iti kīrtyate // YajñS_3.69

nimittam akṣaraḥ kartā boddhā guṇī vaśī / ajaḥ śarīra-grahaṇāt sa jāta iti kīrtyate //

Acharya1949, p. 371

sargādau sa yathākāśaṃ vāyuṃ jyotir jalaṃ mahīm /
sṛjaty ekottaraguṇāṃs tathādatte bhavann api // YajñS_3.70

sarga-ādau sa yathā-ākāśaṃ vāyuṃ jyotir jalaṃ mahīm / sṛjaty eka-uttara-guṇāṃs tathā ādatte bhavann api //

āhutyāpyāyate sūryaḥ sūryād vṛṣṭir athauṣadhiḥ /
tad annaṃ rasarūpeṇa śukratvam adhigacchati // YajñS_3.71

āhutyā āpyāyate sūryaḥ sūryād vṛṣṭir atha oṣadhiḥ / tad annaṃ rasa-rūpeṇa śukratvam adhigacchati //

strīpuṃsayos tu saṃyoge viśuddhe śukraśoṇite /
pañcadhātūn svayaṃ ṣaṣṭha ādatte yugapat prabhuḥ // YajñS_3.72

strī-puṃsayos tu saṃyoge viśuddhe śukra-śoṇite / pañca-dhātūn svayaṃ ṣaṣṭha ādatte yugapat prabhuḥ //

Acharya1949, p. 372

indriyāṇi manaḥ prāṇo jñānam āyuḥ sukhaṃ dhṛtiḥ /
dhāraṇā preraṇaṃ duḥkham icchāhaṃkāra eva ca // YajñS_3.73

indriyāṇi manaḥ prāṇo jñānam āyuḥ sukhaṃ dhṛtiḥ / dhāraṇā preraṇaṃ duḥkham iccha āhaṃkāra eva ca //

prayatna ākṛtir varṇaḥ svaradveṣau bhavābhavau /
tasyaitad ātmajaṃ sarvam anāder ādim icchataḥ // YajñS_3.74

prayatna ākṛtir varṇaḥ svara-dveṣau bhava-abhavau / tasya etad ātmajaṃ sarvam anāder ādim icchataḥ //

prathame māsi saṃkledabhūto dhātuvimūrcchitaḥ /
māsy arbudaṃ dvitīye tu tṛtīye 'ṅgendriyair yutaḥ // YajñS_3.75

prathame māsi saṃkledabhūto dhātu-vimūrcchitaḥ / māsy arbudaṃ dvitīye tu tṛtīye 'ṅga-indriyair yutaḥ //

ākāśāl lāghavaṃ saukṣmyaṃ śabdaṃ śrotraṃ balādikam /
vāyoś ca sparśanaṃ ceṣṭāṃ vyūhanaṃ raukṣyam eva ca // YajñS_3.76

ākāśāl lāghavaṃ saukṣmyaṃ śabdaṃ śrotraṃ bala-ādikam / vāyoś ca sparśanaṃ ceṣṭāṃ vyūhanaṃ raukṣyam eva ca //

pittāt tu darśanaṃ paktim auṣṇyaṃ rūpaṃ prakāśitām /
rasāt tu rasanaṃ śaityaṃ snehaṃ kledaṃ samārdavam // YajñS_3.77

pittāt tu darśanaṃ paktim auṣṇyaṃ rūpaṃ prakāśitām / rasāt tu rasanaṃ śaityaṃ snehaṃ kledaṃ samārdavam //

bhūmer gandhaṃ tathā ghrāṇaṃ gauravaṃ mūrtim eva ca /
ātmā gṛhṇāty ajaḥ sarvaṃ tṛtīye spandate tataḥ // YajñS_3.78

bhūmer gandhaṃ tathā ghrāṇaṃ gauravaṃ mūrtim eva ca / ātmā gṛhṇāty ajaḥ sarvaṃ tṛtīye spandate tataḥ //

Acharya1949, p. 373

dauhṛdasyāpradānena garbho doṣam avāpnuyāt /
vairūpyaṃ maraṇaṃ vāpi tasmāt kāryaṃ priyaṃ striyāḥ // YajñS_3.79

dauhṛdasya apradānena garbho doṣam avāpnuyāt / vairūpyaṃ maraṇaṃ va āpi tasmāt kāryaṃ priyaṃ striyāḥ //

sthairyaṃ caturthe tv aṅgānāṃ pañcame śoṇitodbhavaḥ /
ṣaṣṭhe balasya varṇasya nakharomṇāṃ ca saṃbhavaḥ // YajñS_3.80

sthairyaṃ caturthe tv aṅgānāṃ pañcame śoṇita-udbhavaḥ / ṣaṣṭhe balasya varṇasya nakha-romṇāṃ ca saṃbhavaḥ //

manaścaitanyayukto 'sau nāḍīsnāyuśirāyutaḥ /
saptame cāṣṭame caiva tvaṅmāṃsasmṛtimān api // YajñS_3.81

manaś-caitanya-yukto 'sau nāḍī-snāyu-śirā-yutaḥ / saptame ca aṣṭame caiva tvaṅ-māṃsa-smṛtimān api //

Acharya1949, p. 374

punar dhātrīṃ punar gharmam ojas tasya pradhāvati /
aṣṭame māsy ato garbho jātaḥ prāṇair viyujyate // YajñS_3.82

punar dhātrīṃ punar gharmam ojas tasya pradhāvati / aṣṭame māsy ato garbho jātaḥ prāṇair viyujyate //

navame daśame vāpi prabalaiḥ sūtimārutaiḥ /
niḥsāryate bāṇa iva yantracchidreṇa sajvaraḥ // YajñS_3.83

navame daśame va āpi prabalaiḥ sūti-mārutaiḥ / niḥsāryate bāṇa iva yantra-cchidreṇa sa-jvaraḥ //

tasya ṣoḍhā śarīrāṇi śaṭ tvaco dhārayanti ca /
saḍaṅgāni tathāsthnāṃ ca saha ṣaṣṭyā śatatrayam // YajñS_3.84

tasya ṣoḍhā śarīrāṇi śaṭ tvaco dhārayanti ca / saḍ-aṅgāni tatha āsthnāṃ ca saha ṣaṣṭyā śata-trayam //

Acharya1949, p. 375

sthālaiḥ saha catuḥṣaṣṭir dantā vai viṃśatir nakhāḥ /
pāṇipādaśalākāś ca teṣāṃ sthānacatuṣṭayam // YajñS_3.85

sthālaiḥ saha catuḥ-ṣaṣṭir dantā vai viṃśatir nakhāḥ / pāṇi-pāda-śalākāś ca teṣāṃ sthāna-catuṣṭayam //

ṣaṣṭyaṅgulīnāṃ dve pārṣṇyor gulpheṣu ca catuṣṭayam /
catvāryaratnikāsthīni jaṅghayos tāvad eva tu // YajñS_3.86

ṣaṣṭy-aṅgulīnāṃ dve pārṣṇyor gulpheṣu ca catuṣṭayam / catvāry-aratnika-asthīni jaṅghayos tāvad eva tu //

dve dve jānukapoloruphalakāṃsasamudbhave /
akṣatālūṣake śroṇīphalake ca vinirdiśet // YajñS_3.87

dve dve jānu-kapola-ūruphalaka-aṃsa-samudbhave / akṣa-tālūṣake śroṇīphalake ca vinirdiśet //

bhagāsthy ekaṃ tathā pṛṣṭhe catvāriṃśac ca pañca ca /
grīvā pañcadaśāsthiḥ syāj jatrv ekaikaṃ tathā hanuḥ // YajñS_3.88

bhaga-asthy ekaṃ tathā pṛṣṭhe catvāriṃśac ca pañca ca / grīvā pañcadaśa-asthiḥ syāj jatrv eka-ekaṃ tathā hanuḥ //

tanmūle dve lalāṭākṣigaṇḍe nāsā ghanāsthikā /
pārśvakāḥ sthālakaiḥ sārdham arbudaiś ca dvisaptatiḥ // YajñS_3.89

tan-mūle dve lalāṭa-akṣigaṇḍe nāsā ghana-asthikā / pārśvakāḥ sthālakaiḥ sārdham arbudaiś ca dvi-saptatiḥ //

Acharya1949, p. 376

dvau śaṅkhakau kapālāni catvāri śirasas tathā /
uraḥ saptadaśāsthīni puruṣasyāsthisaṃgrahaḥ // YajñS_3.90

dvau śaṅkhakau kapālāni catvāri śirasas tathā / uraḥ sapta-daśa-asthīni puruṣasya asthi-saṃgrahaḥ //

gandharūparasasparśaśabdāś ca viṣayāḥ smṛtāḥ /
nāsikā locane jihvā tvak śrotraṃ ca indriyāṇi ca // YajñS_3.91

gandha-rūpa-rasa-sparśaśabdāś ca viṣayāḥ smṛtāḥ / nāsikā locane jihvā tvak śrotraṃ ca indriyāṇi ca //

hastau pāyur upasthaṃ ca jihvā pādau ca pañca vai /
karmendriyāṇi jānīyān manaś caivobhayātmakam // YajñS_3.92

hastau pāyur upasthaṃ ca jihvā pādau ca pañca vai / karma-indriyāṇi jānīyān manaś caiva ubhaya-ātmakam //

nābhir ojo gudaṃ śukraṃ śoṇitaṃ śaṅkhakau tathā /
mūrdhāṃsakaṇṭhahṛdayaṃ prāṇasyāyatanāni tu // YajñS_3.93

nābhir ojo gudaṃ śukraṃ śoṇitaṃ śaṅkhakau tathā / mūrdha-aṃsa-kaṇṭha-hṛdayaṃ prāṇasyā ayatanāni tu //

Acharya1949, p. 377

vapā vasāvahananaṃ nābhiḥ kloma yakṛt plihā /
kṣudrāntraṃ vṛkkakau bastiḥ purīṣādhānam eva ca // YajñS_3.94

vapā vasa āvahananaṃ nābhiḥ kloma yakṛt plihā / kṣudra-antraṃ vṛkkakau bastiḥ purīṣa-ādhānam eva ca //

āmāśayo 'tha hṛdayaṃ sthūlāntraṃ guda eva ca /
udaraṃ ca gudau koṣṭhyau vistāro 'yam udāhṛtaḥ // YajñS_3.95

āma-āśayo 'tha hṛdayaṃ sthūla-antraṃ guda eva ca / udaraṃ ca gudau koṣṭhyau vistāro 'yam udāhṛtaḥ //

kanīnike cākṣikūṭe śaṣkulī karṇapatrakau /
karṇau śaṅkhau bhruvau dantaveṣṭāv oṣṭhau kakundare // YajñS_3.96

kanīnike ca akṣi-kūṭe śaṣkulī karṇa-patrakau / karṇau śaṅkhau bhruvau dantaveṣṭāv oṣṭhau kakundare //

vaṅkṣaṇau vṛṣaṇau vṛkkau śleṣmasaṃghātajau stanau /
upajihvāsphijau bāhū jaṅghoruṣu ca piṇḍikā // YajñS_3.97

vaṅkṣaṇau vṛṣaṇau vṛkkau śleṣma-saṃghātajau stanau / upajihvā-sphijau bāhū jaṅgha-ūruṣu ca piṇḍikā //

tālūdaraṃ bastiśīrṣaṃ cibuke galaśuṇḍike /
avaṭaś caivam etāni sthānāny atra śarīrake // YajñS_3.98

tālu-udaraṃ basti-śīrṣaṃ cibuke gala-śuṇḍike / avaṭaś caivam etāni sthānāny atra śarīrake //

akṣikarṇacatuṣkaṃ ca paddhastahṛdayāni ca /
nava chidrāṇi tāny eva prāṇasyāyatanāni tu // YajñS_3.99

akṣi-karṇa-catuṣkaṃ ca pad-dhasta-hṛdayāni ca / nava chidrāṇi tāny eva prāṇasyā ayatanāni tu //

Acharya1949, p. 378

śirāḥ śatāni saptaiva nava snāyuśatāni ca /
dhamanīnāṃ śate dve tu pañca peśīśatāni ca // YajñS_3.100

śirāḥ śatāni sapta eva nava snāyu-śatāni ca / dhamanīnāṃ śate dve tu pañca peśī-śatāni ca //

ekonatriṃśallakṣāṇi tathā nava śatāni ca /
ṣaṭpañcāśac ca jānīta śirā dhamanisaṃjñitāḥ // YajñS_3.101

ekona-triṃśal-lakṣāṇi tathā nava śatāni ca / ṣaṭ-pañcāśac ca jānīta śirā dhamani-saṃjñitāḥ //

trayo lakṣās tu vijñeyāḥ śmaśrukeśāḥ śarīriṇām /
saptottaraṃ marmaśataṃ dve ca saṃdhiśate tathā // YajñS_3.102

trayo lakṣās tu vijñeyāḥ śmaśru-keśāḥ śarīriṇām / sapta-uttaraṃ marma-śataṃ dve ca saṃdhi-śate tathā //

romṇāṃ koṭyas tu pañcāśac catasraḥ koṭya eva ca /
saptaṣaṣṭis tathā lakṣāḥ sārdhāḥ svedāyanaiḥ saha // YajñS_3.103

romṇāṃ koṭyas tu pañcāśac catasraḥ koṭya eva ca / sapta-ṣaṣṭis tathā lakṣāḥ sa-ardhāḥ sveda-ayanaiḥ saha //

vāyavīyair vigaṇyante vibhaktāḥ paramāṇavaḥ /
yady apy eko 'nuvetty eṣāṃ bhāvanāṃ caiva saṃsthitim // YajñS_3.104

vāyavīyair vigaṇyante vibhaktāḥ parama-aṇavaḥ / yady apy eko 'nuvetty eṣāṃ bhāvanāṃ caiva saṃsthitim //

Acharya1949, p. 379

rasasya nava vijñeyā jalasyāñjalayo daśa /
saptaiva tu purīṣasya raktasyāṣṭau prakīrtitāḥ // YajñS_3.105

rasasya nava vijñeyā jalasya añjalayo daśa / sapta eva tu purīṣasya raktasya aṣṭau prakīrtitāḥ //

ṣaṭ śleṣmā pañca pittaṃ tu catvāro mūtram eva ca /
vasā trayo dvau tu medo majjaikordhvamardham? tu mastake // YajñS_3.106

ṣaṭ śleṣmā pañca pittaṃ tu catvāro mūtram eva ca / vasā trayo dvau tu medo majja aikā ūrdhvamardham? tu mastake //

śleṣmaujasas tāvad eva retasas tāvad eva tu /
ity etad asthiraṃ varṣma yasya mokṣāya kṛty asau // YajñS_3.107

śleṣma-ojasas tāvad eva retasas tāvad eva tu / ity etad asthiraṃ varṣma yasya mokṣāya kṛty asau //

dvāsaptatisahasrāṇi hṛdayād abhiniḥsṛtāḥ /
hitāhitā nāma nāḍyas tāsāṃ madhye śaśiprabham // YajñS_3.108

dvāsaptati-sahasrāṇi hṛdayād abhiniḥsṛtāḥ / hita-ahitā nāma nāḍyas tāsāṃ madhye śaśi-prabham //

Acharya1949, p. 380

maṇḍalaṃ tasya madhyastha ātmā dīpa ivācalaḥ /
sa jñeyas taṃ viditveha punar ājāyate na tu // YajñS_3.109

maṇḍalaṃ tasya madhyastha ātmā dīpa iva acalaḥ / sa jñeyas taṃ viditva īha punar ājāyate na tu //

jñeyaṃ cāraṇyakam ahaṃ yad ādityād avāptavān /
yogaśāstraṃ ca matproktaṃ jñeyaṃ yogam abhīpsatā // YajñS_3.110

jñeyaṃ cā araṇyakam ahaṃ yad ādityād avāptavān / yoga-śāstraṃ ca mat-proktaṃ jñeyaṃ yogam abhīpsatā //

ananyaviṣayaṃ kṛtvā manobuddhismṛtīndriyam /
dhyeya ātmā sthito yo 'sau hṛdaye dīpavat prabhuḥ // YajñS_3.111

ananya-viṣayaṃ kṛtvā mano-buddhi-smṛti-indriyam / dhyeya ātmā sthito yo 'sau hṛdaye dīpavat prabhuḥ //

yathāvidhānena paṭhan sāmagāyam avicyutam /
sāvadhānas tad abhyāsāt paraṃ brahmādhigacchati // YajñS_3.112

yathā-vidhānena paṭhan sāma-gāyam avicyutam / sa-avadhānas tad abhyāsāt paraṃ brahma adhigacchati //

Acharya1949, p. 381

aparāntakam ullopyaṃ madrakaṃ prakarīṃ tathā /
auveṇakaṃ sarobindum uttaraṃ gītakāni ca // YajñS_3.113

apara-antakam ullopyaṃ madrakaṃ prakarīṃ tathā / auveṇakaṃ saro-bindum uttaraṃ gītakāni ca //

ṛggāthā pāṇikā dakṣavihitā brahmagītikā /
geyam etat tadabhyāsakaraṇān mokṣasaṃjñitam // YajñS_3.114

ṛg-gāthā pāṇikā dakṣavihitā brahma-gītikā / geyam etat tad-abhyāsakaraṇān mokṣa-saṃjñitam //

vīṇāvādanatattvajñaḥ śrutijātiviśāradaḥ /
tālajñaś cāprayāsena mokṣamārgaṃ niyacchati // YajñS_3.115

vīṇā-vādana-tattvajñaḥ śruti-jāti-viśāradaḥ / tālajñaś ca aprayāsena mokṣa-mārgaṃ niyacchati //

gītajño yadi yogena nāpnoti paramaṃ padam /
rudrasyānucaro bhūtvā tenaiva saha modate // YajñS_3.116

gītajño yadi yogena nā apnoti paramaṃ padam / rudrasya anucaro bhūtvā tena eva saha modate //

Acharya1949, p. 382

anādir ātmā kathitas tasyādis tu śarīrakam /
ātmanas tu jagat sarvaṃ jagataś cātmasaṃbhavaḥ // YajñS_3.117

anādir ātmā kathitas tasyā adis tu śarīrakam / ātmanas tu jagat sarvaṃ jagataś cā atma-saṃbhavaḥ //

katham etad vimuhyāmaḥ sadevāsuramānavam /
jagadudbhūtam ātmā ca kathaṃ tasmin vadasva naḥ // YajñS_3.118

katham etad vimuhyāmaḥ sa-deva-asura-mānavam / jagad-udbhūtam ātmā ca kathaṃ tasmin vadasva naḥ //

mohajālam apāsyeha puruṣo dṛśyate hi yaḥ /
sahasrakarapannetraḥ sūryavarcāḥ sahasrakaḥ // YajñS_3.119

moha-jālam apāsya iha puruṣo dṛśyate hi yaḥ / sahasra-kara-pan-netraḥ sūrya-varcāḥ sahasrakaḥ //

sa ātmā caiva yajñaś ca viśvarūpaḥ prajāpatiḥ /
virājaḥ so 'nnarūpeṇa yajñatvam upagacchati // YajñS_3.120

sa ātmā caiva yajñaś ca viśva-rūpaḥ prajāpatiḥ / virājaḥ so 'nna-rūpeṇa yajñatvam upagacchati //

Acharya1949, p. 383

yo dravyadevatātyāgasaṃbhūto rasa uttamaḥ /
devān saṃtarpya sa raso yajamānaṃ phalena ca // YajñS_3.121

yo dravya-devatā-tyāgasaṃbhūto rasa uttamaḥ / devān saṃtarpya sa raso yajamānaṃ phalena ca //

saṃyojya vāyunā somaṃ nīyate raśmibhis tataḥ /
ṛgyajuḥ sāmavihitaṃ sauraṃ dhāmopanīyate // YajñS_3.122

saṃyojya vāyunā somaṃ nīyate raśmibhis tataḥ / ṛg-yajuḥ sāma-vihitaṃ sauraṃ dhāma upanīyate //

khamaṇḍalād asau sūryaḥ sṛjaty amṛtam uttamam /
yaj janma sarvabhūtānām aśanānaśanātmanām // YajñS_3.123

kha-maṇḍalād asau sūryaḥ sṛjaty amṛtam uttamam / yaj janma sarva-bhūtānām aśana-anaśana-ātmanām //

tasmād annāt punar yajñaḥ punar annaṃ punaḥ kratuḥ /
evam etad anādyantaṃ cakraṃ saṃparivartate // YajñS_3.124

tasmād annāt punar yajñaḥ punar annaṃ punaḥ kratuḥ / evam etad anādy-antaṃ cakraṃ saṃparivartate //

anādir ātmā saṃbhūtir vidyate nāntarātmanaḥ /
samavāyī tu puruṣo mohecchādveṣakarmajaḥ // YajñS_3.125

anādir ātmā saṃbhūtir vidyate na antar-ātmanaḥ / samavāyī tu puruṣo moha-icchā-dveṣa-karmajaḥ //

sahasrātmā mayā yo vavā? ādideva udāhṛtaḥ /
mukhabāhūrupajjāḥ syus tasya varṇā yathākramam // YajñS_3.126

sahasra-ātmā mayā yo vavā? ādi-deva udāhṛtaḥ / mukha-bāhu-ūru-pajjāḥ syus tasya varṇā yathā-kramam //

Acharya1949, p. 384

pṛthivī pādatas tasya śiraso dyaur ajāyata /
nastaḥ prāṇā diśaḥ śrotrāt sparśād vāyur mukhāc chikhī // YajñS_3.127

pṛthivī pādatas tasya śiraso dyaur ajāyata / nastaḥ prāṇā diśaḥ śrotrāt sparśād vāyur mukhāc chikhī //

manasaś candramā jātaś cakṣuṣaś ca divākaraḥ /
jaghanād antarikṣaṃ ca jagac ca sacarācaram // YajñS_3.128

manasaś candramā jātaś cakṣuṣaś ca divākaraḥ / jaghanād antarikṣaṃ ca jagac ca sa-cara-acaram //

yady evaṃ sa kathaṃ brahman pāpayoniṣu jāyate /
īśvaraḥ sa kathaṃ bhāvair aniṣṭaiḥ saṃprayujyate // YajñS_3.129

yady evaṃ sa kathaṃ brahman pāpa-yoniṣu jāyate / īśvaraḥ sa kathaṃ bhāvair aniṣṭaiḥ saṃprayujyate //

karaṇair anvitasyāpi pūrvaṃ jñānaṃ kathaṃ ca na /
vetti sarvagatāṃ kasmāt sarvago 'pi na vedanām // YajñS_3.130

karaṇair anvitasya api pūrvaṃ jñānaṃ kathaṃ ca na / vetti sarva-gatāṃ kasmāt sarvago 'pi na vedanām //

antyapakṣisthāvaratāṃ manovākkāyakarmajaiḥ /
doṣaiḥ prayāti jīvo 'yaṃ bhavaṃ yoniśateṣu ca // YajñS_3.131

antya-pakṣi-sthāvaratāṃ mano-vāk-kāya-karmajaiḥ / doṣaiḥ prayāti jīvo 'yaṃ bhavaṃ yoni-śateṣu ca //

Acharya1949, p. 385

anantāś ca yathā bhāvāḥ śarīreṣu śarīriṇām /
rūpāṇyapi tathaiveha sarvayoniṣu dehinām // YajñS_3.132

anantāś ca yathā bhāvāḥ śarīreṣu śarīriṇām / rūpāṇy-api tathaiva iha sarva-yoniṣu dehinām //

vipākaḥ karmaṇāṃ pretya keṣāṃcid iha jāyate /
iha vāmutra vaikeṣāṃ bhāvas tatra prayojanam // YajñS_3.133

vipākaḥ karmaṇāṃ pretya keṣāṃcid iha jāyate / iha va āmutra va aikeṣāṃ bhāvas tatra prayojanam //

paradravyāṇy abhidhyāyaṃs tathāniṣṭāni cintayan /
vitathābhiniveśī ca jāyate 'nyāsu yoniṣu // YajñS_3.134

para-dravyāṇy abhidhyāyaṃs tatha āniṣṭāni cintayan / vitathā-abhiniveśī ca jāyate 'nyāsu yoniṣu //

puruṣo 'nṛtavādī ca piśunaḥ paruṣas tathā /
anibaddhapralāpī ca mṛgapakṣiṣu jāyate // YajñS_3.135

puruṣo 'nṛta-vādī ca piśunaḥ paruṣas tathā / anibaddha-pralāpī ca mṛga-pakṣiṣu jāyate //

Acharya1949, p. 386

adattādānanirataḥ paradāropasevakaḥ /
hiṃsakaś cāvidhānena sthāvareṣv abhijāyate // YajñS_3.136

adatta-ādāna-nirataḥ para-dāra-upasevakaḥ / hiṃsakaś ca avidhānena sthāvareṣv abhijāyate //

ātmajñaḥ śaucavān dāntas tapasvī vijitendriyaḥ /
dharmakṛd vedavidyāvit sāttviko devayonitām // YajñS_3.137

ātmajñaḥ śaucavān dāntas tapasvī vijita-indriyaḥ / dharmakṛd veda-vidyāvit sāttviko deva-yonitām //

asatkāryarato 'dhīra ārambhī viṣayī ca yaḥ /
sa rājaso manuṣyeṣu mṛto janmādhigacchati // YajñS_3.138

asat-kārya-rato 'dhīra ārambhī viṣayī ca yaḥ / sa rājaso manuṣyeṣu mṛto janma adhigacchati //

nidrāluḥ krūrakṛl lubdho nāstiko yācakas tathā /
pramādavān bhinnavṛtto bhavet tiryakṣu tāmasaḥ // YajñS_3.139

nidrāluḥ krūra-kṛl lubdho nāstiko yācakas tathā / pramādavān bhinna-vṛtto bhavet tiryakṣu tāmasaḥ //

rajasā tamasā caivaṃ samāviṣṭo bhramann iha /
bhāvair aniṣṭaiḥ saṃyuktaḥ saṃsāraṃ pratipadyate // YajñS_3.140

rajasā tamasā caivaṃ samāviṣṭo bhramann iha / bhāvair aniṣṭaiḥ saṃyuktaḥ saṃsāraṃ pratipadyate //

Acharya1949, p. 387

malino hi yathā ādarśo rūpālokasya na kṣamaḥ /
tathāvipakvakaraṇa ātmajñānasya na kṣamaḥ // YajñS_3.141

malino hi yathā ādarśo rūpa-ālokasya na kṣamaḥ / tatha āvipakva-karaṇa ātma-jñānasya na kṣamaḥ //

kaṭver vārau yathāpakve madhuraḥ san raso 'pi na /
prāpyate hy ātmani tathā nāpakvakaraṇe jñatā // YajñS_3.142

kaṭver vārau yatha āpakve madhuraḥ san raso 'pi na / prāpyate hy ātmani tathā na apakva-karaṇe jñatā //

sarvāśrayāṃ nije dehe dehī vindati vedanām /
yogī muktaś ca sarvāsāṃ yo na cāpnoti vedanām // YajñS_3.143

sarva-āśrayāṃ nije dehe dehī vindati vedanām / yogī muktaś ca sarvāsāṃ yo na cā apnoti vedanām //

ākāśam ekaṃ hi yathā ghaṭādiṣu pṛthag bhavet /
tathātmā eko hy anekaś ca jalādhāreṣv ivāṃśumān // YajñS_3.144

ākāśam ekaṃ hi yathā ghaṭa-ādiṣu pṛthag bhavet / tathā ātmā eko hy anekaś ca jala-ādhāreṣv iva aṃśumān //

Acharya1949, p. 388

brahmakhānilatejāṃsi jalaṃ bhūś ceti dhātavaḥ /
ime lokā eṣa cātmā tasmāc ca sacarācaram // YajñS_3.145

brahma-kha-anila-tejāṃsi jalaṃ bhūś ca iti dhātavaḥ / ime lokā eṣa cā atmā tasmāc ca sa-cara-acaram //

mṛddaṇḍacakrasaṃyogāt kumbhakāro yathā ghaṭam /
karoti tṛṇamṛtkāṣṭhair gṛhaṃ vā gṛhakārakaḥ // YajñS_3.146

mṛd-daṇḍa-cakra-saṃyogāt kumbha-kāro yathā ghaṭam / karoti tṛṇa-mṛt-kāṣṭhair gṛhaṃ vā gṛha-kārakaḥ //

hemamātram upādāya rūpaṃ vā hemakārakaḥ /
nijalālāsamāyogāt kośaṃ vā kośakārakaḥ // YajñS_3.147

hema-mātram upādāya rūpaṃ vā hema-kārakaḥ / nija-lālā-samāyogāt kośaṃ vā kośa-kārakaḥ //

kāraṇāny evam ādāya tāsu tāsv iha yoniṣu /
sṛjaty ātmānam ātmā ca saṃbhūya karaṇāni ca // YajñS_3.148

kāraṇāny evam ādāya tāsu tāsv iha yoniṣu / sṛjaty ātmānam ātmā ca saṃbhūya karaṇāni ca //

mahābhūtāni satyāni yathātmāpi tathaiva hi /
ko 'nyathaikena netreṇa dṛṣṭam anyena paśyati // YajñS_3.149

mahā-bhūtāni satyāni yathā ātma āpi tathaiva hi / ko 'nyatha aikena netreṇa dṛṣṭam anyena paśyati //

Acharya1949, p. 389

vācaṃ vā ko vijānāti punaḥ saṃśrutya saṃśrutām /
atītārthasmṛtiḥ kasya ko vā svapnasya kārakaḥ // YajñS_3.150

vācaṃ vā ko vijānāti punaḥ saṃśrutya saṃśrutām / atīta-artha-smṛtiḥ kasya ko vā svapnasya kārakaḥ //

jātirūpavayovṛttavidyādibhir ahaṃkṛtaḥ /
śabdādiviṣayodyogaṃ karmaṇā manasā girā // YajñS_3.151

jāti-rūpa-vayo-vṛttavidyā-ādibhir ahaṃkṛtaḥ / śabda-ādi-viṣaya-udyogaṃ karmaṇā manasā girā //

sa saṃdigdhamatiḥ karmaphalam asti na veti vā /
viplutaḥ siddham ātmānam asiddho 'pi hi manyate // YajñS_3.152

sa saṃdigdha-matiḥ karmaphalam asti na va īti vā / viplutaḥ siddham ātmānam asiddho 'pi hi manyate //

mama dārāḥ sutāmātyā aham eṣām iti sthitiḥ /
hitāhiteṣu bhāveṣu viparītamatiḥ sadā // YajñS_3.153

mama dārāḥ suta-amātyā aham eṣām iti sthitiḥ / hita-ahiteṣu bhāveṣu viparīta-matiḥ sadā //

jñeyajñe prakṛtau caiva vikāre cāviśeṣavān /
anāśakānalāghātajalaprapatanodyamī // YajñS_3.154

jñeyajñe prakṛtau caiva vikāre ca aviśeṣavān / anāśaka-anala-āghātajala-prapatana-udyamī //

evaṃvṛtto 'vinītātmā vitathābhiniveśavān /
karmaṇā dveṣamohābhyām icchayā caiva badhyate // YajñS_3.155

evaṃ-vṛtto 'vinīta-ātmā vitathā-abhiniveśavān / karmaṇā dveṣa-mohābhyām icchayā caiva badhyate //

Acharya1949, p. 390

ācāryopāsanaṃ vedaśāstrārtheṣu vivekitā /
tatkarmaṇām anuṣṭhānaṃ saṅgaḥ sadbhir giraḥ śubhāḥ // YajñS_3.156

ācārya-upāsanaṃ vedaśāstra-artheṣu vivekitā / tat-karmaṇām anuṣṭhānaṃ saṅgaḥ sadbhir giraḥ śubhāḥ //

stryālokālambhavigamaḥ sarvabhūtātmadarśanam /
tyāgaḥ parigrahāṇāṃ ca jīrṇakāṣāyadhāraṇam // YajñS_3.157

stry-āloka-ālambha-vigamaḥ sarva-bhūta-ātma-darśanam / tyāgaḥ parigrahāṇāṃ ca jīrṇa-kāṣāya-dhāraṇam //

viṣayendriyasaṃrodhas tandrālasyavivarjanam /
śarīraparisaṃkhyānaṃ pravṛttiṣv aghadarśanam // YajñS_3.158

viṣaya-indriya-saṃrodhas tandra-ālasya-vivarjanam / śarīra-parisaṃkhyānaṃ pravṛttiṣv agha-darśanam //

nīrajastamasā? sattvaśuddhir niḥspṛhatā śamaḥ /
etair upāyaiḥ saṃśuddhaḥ sattvayogy amṛtī bhavet // YajñS_3.159

nīrajas-tamasā? sattvaśuddhir niḥspṛhatā śamaḥ / etair upāyaiḥ saṃśuddhaḥ sattva-yogy amṛtī bhavet //

tattvasmṛter upasthānāt sattvayogāt parikṣayāt /
karmaṇāṃ saṃnikarṣāc ca satāṃ yogaḥ pravartate // YajñS_3.160

tattva-smṛter upasthānāt sattva-yogāt parikṣayāt / karmaṇāṃ saṃnikarṣāc ca satāṃ yogaḥ pravartate //

Acharya1949, p. 391

śarīrasaṃkṣaye yasya manaḥ sattvastham īśvaram /
aviplutamatiḥ samyak sa jātisaṃsmaratām iyāt // YajñS_3.161

śarīra-saṃkṣaye yasya manaḥ sattvastham īśvaram / avipluta-matiḥ samyak sa jāti-saṃsmaratām iyāt //

yathā hi bharato varṇair varṇayaty ātmanas tanum /
nānārūpāṇi kurvāṇas tathātmā karmajās tanūḥ // YajñS_3.162

yathā hi bharato varṇair varṇayaty ātmanas tanum / nānā-rūpāṇi kurvāṇas tathā ātmā karmajās tanūḥ //

kālakarmātmabījānāṃ doṣair mātus tathaiva ca /
garbhasya vaikṛtaṃ dṛṣṭam aṅgahīnādi janmanaḥ // YajñS_3.163

kāla-karma-ātma-bījānāṃ doṣair mātus tathaiva ca / garbhasya vaikṛtaṃ dṛṣṭam aṅga-hīna-ādi janmanaḥ //

ahaṃkāreṇa manasā gatyā karmaphalena ca /
śarīreṇa ca nātmāyaṃ muktapūrvaḥ kathaṃcana // YajñS_3.164

ahaṃkāreṇa manasā gatyā karma-phalena ca / śarīreṇa ca nā atma āyaṃ mukta-pūrvaḥ kathaṃcana //

Acharya1949, p. 392

vartyādhārasnehayogād yathā dīpasya saṃsthitiḥ /
vikriyāpi ca dṛṣṭaivam akāle prāṇasaṃkṣayaḥ // YajñS_3.165

varty-ādhāra-sneha-yogād yathā dīpasya saṃsthitiḥ / vikriya āpi ca dṛṣṭa aivam akāle prāṇa-saṃkṣayaḥ //

anantā raśmayas tasya dīpavad yaḥ sthito hṛdi /
sitāsitāḥ karburūpāḥ kapilā nīlalohitāḥ // YajñS_3.166

anantā raśmayas tasya dīpavad yaḥ sthito hṛdi / sita-asitāḥ karbu-rūpāḥ kapilā nīla-lohitāḥ //

ūrdhvam ekaḥ sthitas teṣāṃ yo bhittvā sūryamaṇḍalam /
brahmalokam atikramya tena yāti parāṃ gatim // YajñS_3.167

ūrdhvam ekaḥ sthitas teṣāṃ yo bhittvā sūrya-maṇḍalam / brahma-lokam atikramya tena yāti parāṃ gatim //

yad asyānyad raśmiśatam ūrdhvam eva vyavasthitam /
tena devaśarīrāṇi sadhāmāni prapadyate // YajñS_3.168

yad asya anyad raśmi-śatam ūrdhvam eva vyavasthitam / tena deva-śarīrāṇi sa-dhāmāni prapadyate //

Acharya1949, p. 393

ye 'nekarūpāś cādhastād raśmayo 'sya mṛduprabhāḥ /
iha karmopabhogāya taiḥ saṃsarati so 'vaśaḥ // YajñS_3.169

ye 'neka-rūpāś ca adhastād raśmayo 'sya mṛdu-prabhāḥ / iha karma-upabhogāya taiḥ saṃsarati so 'vaśaḥ //

vedaiḥ śāstraiḥ savijñānair janmanā maraṇena ca /
ārtyā gatyā tathāgatyā satyena hy anṛtena ca // YajñS_3.170

vedaiḥ śāstraiḥ sa-vijñānair janmanā maraṇena ca / ārtyā gatyā tatha āgatyā satyena hy anṛtena ca //

śreyasā sukhaduḥkhābhyāṃ karmabhiś ca śubhāśubhaiḥ /
nimittaśākunajñānagrahasaṃyogajaiḥ phalaiḥ // YajñS_3.171

śreyasā sukha-duḥkhābhyāṃ karmabhiś ca śubha-aśubhaiḥ / nimitta-śākuna-jñānagraha-saṃyogajaiḥ phalaiḥ //

tārānakṣatrasaṃcārair jāgaraiḥ svapnajair api /
ākāśapavanajyotirjalabhūtimirais tathā // YajñS_3.172

tārā-nakṣatra-saṃcārair jāgaraiḥ svapnajair api / ākāśa-pavana-jyotirjala-bhū-timirais tathā //

manvantarair yugaprāptyā mantrauṣadhiphalair api /
vittātmānaṃ vedyamānaṃ kāraṇaṃ jagatas tathā // YajñS_3.173

manvantarair yuga-prāptyā mantra-oṣadhi-phalair api / vittā atmānaṃ vedyamānaṃ kāraṇaṃ jagatas tathā //

Acharya1949, p. 194

ahaṃkāraḥ smṛtir medhā dveṣo buddhiḥ sukhaṃ dhṛtiḥ /
indriyāntarasaṃcāra icchā dhāraṇajīvite // YajñS_3.174

ahaṃkāraḥ smṛtir medhā dveṣo buddhiḥ sukhaṃ dhṛtiḥ / indriya-antara-saṃcāra icchā dhāraṇa-jīvite //

svargaḥ svapnaś ca bhāvānāṃ preraṇaṃ manaso gatiḥ /
nimeṣaś cetanā yatna ādānaṃ pāñcabhautikam // YajñS_3.175

svargaḥ svapnaś ca bhāvānāṃ preraṇaṃ manaso gatiḥ / nimeṣaś cetanā yatna ādānaṃ pāñcabhautikam //

yata etāni dṛśyante liṅgāni paramātmanaḥ /
tasmād asti paro dehād ātmā sarvaga īśvaraḥ // YajñS_3.176

yata etāni dṛśyante liṅgāni parama-ātmanaḥ / tasmād asti paro dehād ātmā sarvaga īśvaraḥ //

buddhīndriyāṇi sārthāni manaḥ karmendriyāṇi ca /
ahaṃkāraś ca buddhiś ca pṛthivyādīni caiva hi // YajñS_3.177

buddhi-indriyāṇi sa-arthāni manaḥ karma-indriyāṇi ca / ahaṃkāraś ca buddhiś ca pṛthivy-ādīni caiva hi //

avyaktam ātmā kṣetrajñaḥ kṣetrasyāsya nigadyate /
īśravaḥ sarvabhūtasthaḥ sann asan sad asac ca yaḥ // YajñS_3.178

avyaktam ātmā kṣetrajñaḥ kṣetrasya asya nigadyate / īśravaḥ sarvabhūta-sthaḥ sann asan sad asac ca yaḥ //

Acharya1949, p. 395

buddher utpattir avyaktāt tato 'haṃkārasaṃbhavaḥ /
tanmātrādīny ahaṃkārād ekottaraguṇāni ca // YajñS_3.179

buddher utpattir avyaktāt tato 'haṃkāra-saṃbhavaḥ / tanmātra-ādīny ahaṃkārād eka-uttara-guṇāni ca //

śabdaḥ sparśaś ca rūpaṃ ca raso gandhaś ca tadguṇāḥ /
yo yasmān niḥsṛtaś caiṣāṃ sa tasminn eva līyate // YajñS_3.180

śabdaḥ sparśaś ca rūpaṃ ca raso gandhaś ca tad-guṇāḥ / yo yasmān niḥsṛtaś ca eṣāṃ sa tasminn eva līyate //

yathātmānaṃ sṛjaty ātmā tathā vaḥ kathito mayā /
vipākāt triprakārāṇāṃ karmaṇām īśvaro 'pi san // YajñS_3.181

yathā ātmānaṃ sṛjaty ātmā tathā vaḥ kathito mayā / vipākāt tri-prakārāṇāṃ karmaṇām īśvaro 'pi san //

sattvaṃ rajas tamaś caiva guṇās tasyaiva kīrtitāḥ /
rajastamobhyām āviṣṭaś cakravad bhrāmyate hy asau // YajñS_3.182

sattvaṃ rajas tamaś caiva guṇās tasya eva kīrtitāḥ / rajas-tamobhyām āviṣṭaś cakravad bhrāmyate hy asau //

anādir ādimāṃś caiva sa eva puruṣaḥ paraḥ /
liṅgendriyagrāhyarūpaḥ savikāra udāhṛtaḥ // YajñS_3.183

anādir ādimāṃś caiva sa eva puruṣaḥ paraḥ / liṅga-indriya-grāhya-rūpaḥ sa-vikāra udāhṛtaḥ //

Acharya1949, p. 396

pitṛyāno 'javīthyāś ca yad agastyasya cāntaram /
tenāgnihotriṇo yānti svargakāmā divaṃ prati // YajñS_3.184

pitṛ-yāno 'ja-vīthyāś ca yad agastyasya ca antaram / tena agnihotriṇo yānti svarga-kāmā divaṃ prati //

ye ca dānaparāḥ samyag aṣṭābhiś ca guṇair yutāḥ /
te 'pi tenaiva mārgeṇa satyavrataparāyaṇāḥ // YajñS_3.185

ye ca dāna-parāḥ samyag aṣṭābhiś ca guṇair yutāḥ / te 'pi tenaiva mārgeṇa satya-vrata-parāyaṇāḥ //

tatrāṣṭāśītisāhasramunayo gṛhamedhinaḥ /
punarāvartino bījabhūtā dharmapravartakāḥ // YajñS_3.186

tatra aṣṭāśīti-sāhasramunayo gṛhamedhinaḥ / punar-āvartino bījabhūtā dharma-pravartakāḥ //

saptarṣināgavīthyantar devalokaṃ samāśritāḥ /
tāvanta eva munayaḥ sarvārambhavivarjitāḥ // YajñS_3.187

saptarṣi-nāga-vīthy-antar deva-lokaṃ samāśritāḥ / tāvanta eva munayaḥ sarva-ārambha-vivarjitāḥ //

tapasā brahmacaryeṇa saṅgatyāgena medhayā /
tatra gatvāvatiṣṭhante yāvad ābhūtasaṃplavam // YajñS_3.188

tapasā brahma-caryeṇa saṅga-tyāgena medhayā / tatra gatva āvatiṣṭhante yāvad ā-bhūta-saṃplavam //

Acharya1949, p. 397

yato vedāḥ purāṇāni vidyopaniṣadas tathā /
ślokā sūtrāṇi bhāṣyāṇi yac ca kiṃcana vāṅmayam // YajñS_3.189

yato vedāḥ purāṇāni vidyā-upaniṣadas tathā / ślokā sūtrāṇi bhāṣyāṇi yac ca kiṃcana vāṅ-mayam //

vedānuvacanaṃ yajño brahmacaryaṃ tapo damaḥ /
śraddhopavāsaḥ svātantryam ātmano jñānahetavaḥ // YajñS_3.190

veda-anuvacanaṃ yajño brahma-caryaṃ tapo damaḥ / śraddha ūpavāsaḥ svātantryam ātmano jñāna-hetavaḥ //

sa hy āśramair vijijñāsyaḥ samastair evam eva tu /
draṣṭavyas tv atha mantavyaḥ śrotavyaś ca dvijātibhiḥ // YajñS_3.191

sa hy āśramair vijijñāsyaḥ samastair evam eva tu / draṣṭavyas tv atha mantavyaḥ śrotavyaś ca dvijātibhiḥ //

ya enam evaṃ vindanti ya vāraṇyakam āśritāḥ /
upāsate dvijāḥ satyaṃ śraddhayā parayā yutāḥ // YajñS_3.192

ya enam evaṃ vindanti ya vā āraṇyakam āśritāḥ / upāsate dvijāḥ satyaṃ śraddhayā parayā yutāḥ //

kramāt te saṃbhavanty arcir ahaḥ śuklaṃ tathottaram /
ayanaṃ devalokaṃ ca savitāraṃ savaidyutam // YajñS_3.193

kramāt te saṃbhavanty arcir ahaḥ śuklaṃ tatha ūttaram / ayanaṃ deva-lokaṃ ca savitāraṃ sa-vaidyutam //

tatas tān puruṣo 'bhyetya mānaso brahmalaukikān /
karoti punarāvṛttis teṣām iha na vidyate // YajñS_3.194

tatas tān puruṣo 'bhyetya mānaso brahma-laukikān / karoti punar-āvṛttis teṣām iha na vidyate //

Acharya1949, p. 398

yajñena tapasā dānair ye hi svargajito narāḥ /
dhūmaṃ niśāṃ kṛṣṇapakṣaṃ dakṣiṇāyanam eva ca // YajñS_3.195

yajñena tapasā dānair ye hi svarga-jito narāḥ / dhūmaṃ niśāṃ kṛṣṇa-pakṣaṃ dakṣiṇa-ayanam eva ca //

pitṛlokaṃ candramasaṃ vāyuṃ vṛṣṭiṃ jalaṃ mahīm /
kramāt te saṃbhavantīha punar eva vrajanti ca // YajñS_3.196

pitṛ-lokaṃ candramasaṃ vāyuṃ vṛṣṭiṃ jalaṃ mahīm / kramāt te saṃbhavanti iha punar eva vrajanti ca //

etad yo na vijānāti mārgadvitayam ātmavān /
dandaśūkaḥ pataṅgo vā bhavet kīṭo 'tha vā kṛmiḥ // YajñS_3.197

etad yo na vijānāti mārga-dvitayam ātmavān / dandaśūkaḥ pataṅgo vā bhavet kīṭo 'tha vā kṛmiḥ //

ūrusthottānacaraṇaḥ savye nyasyottaraṃ karam /
uttānaṃ kiṃcid unnāmya mukhaṃ viṣṭabhya corasā // YajñS_3.198

ūrustha-uttāna-caraṇaḥ savye nyasya uttaraṃ karam / uttānaṃ kiṃcid unnāmya mukhaṃ viṣṭabhya ca urasā //

nimīlitākṣaḥ sattvastho dantair dantān asaṃspṛśan /
tālusthācalajihvaś ca saṃvṛtāsyaḥ suniścalaḥ // YajñS_3.199

nimīlita-akṣaḥ sattvastho dantair dantān asaṃspṛśan / tālustha-acala-jihvaś ca saṃvṛta-āsyaḥ su-niścalaḥ //

saṃnirudhyendriyagrāmaṃ nātinīcocchritāsanaḥ /
dviguṇaṃ triguṇaṃ vāpi prāṇāyāmam upakramet // YajñS_3.200

saṃnirudhya indriya-grāmaṃ na ati-nīca-ucchrita-āsanaḥ / dvi-guṇaṃ tri-guṇaṃ va āpi prāṇa-āyāmam upakramet //

tato dhyeyaḥ sthito yo 'sau hṛdaye dīpavat prabhuḥ /
dhārayet tatra cātmānaṃ dhāraṇāṃ dhārayan budhaḥ // YajñS_3.201

tato dhyeyaḥ sthito yo 'sau hṛdaye dīpavat prabhuḥ / dhārayet tatra cā atmānaṃ dhāraṇāṃ dhārayan budhaḥ //

Acharya1949, p. 399

antardhānaṃ smṛtiḥ kāntir dṛṣṭiḥ śrotrajñatā tathā /
nijaṃ śarīram utsṛjya parakāyapraveśanam // YajñS_3.202

antardhānaṃ smṛtiḥ kāntir dṛṣṭiḥ śrotrajñatā tathā / nijaṃ śarīram utsṛjya para-kāya-praveśanam //

arthānāṃ chandataḥ sṛṣṭir yogasiddher hi lakṣaṇam /
siddhe yoge tyajan deham amṛtatvāya kalpate // YajñS_3.203

arthānāṃ chandataḥ sṛṣṭir yoga-siddher hi lakṣaṇam / siddhe yoge tyajan deham amṛtatvāya kalpate //

atha vāpy abhyasan vedaṃ nyastakarmā vane vasan /
ayācitāśī mitabhuk parāṃ siddhim avāpnuyāt // YajñS_3.204

atha va āpy abhyasan vedaṃ nyasta-karmā vane vasan / ayācita-āśī mita-bhuk parāṃ siddhim avāpnuyāt //

Acharya1949, p. 400

nyāyāgatadhanas tattvajñānaniṣṭho 'tithipriyaḥ /
śrādhakṛt satyavādī ca gṛhastho 'pi hi mucyate // YajñS_3.205

nyāya-āgata-dhanas tattvajñāna-niṣṭho 'tithi-priyaḥ / śrādha-kṛt satya-vādī ca gṛhastho 'pi hi mucyate //

5. prāyaścitta-prakaraṇam

mahāpātakajān ghorān narakān prāpya dāruṇān /
karmakṣayāt prajāyante mahāpātakinas tv iha // YajñS_3.206

mahā-pātakajān ghorān narakān prāpya dāruṇān / karma-kṣayāt prajāyante mahā-pātakinas tv iha //

mṛgāśva?sūkaroṣṭrāṇāṃ brahmahā yonim ṛcchati /
kharapulkasavenānāṃ surāpo nātra saṃśayaḥ // YajñS_3.207

mṛga-aśva?-sūkara-uṣṭrāṇāṃ brahmahā yonim ṛcchati / khara-pulkasa-venānāṃ surāpo na atra saṃśayaḥ //

kṛmikīṭapataṅgatvaṃ svarṇahārī samāpnuyāt /
tṛṇagulmalatātvaṃ ca kramaśo gurutalpagaḥ // YajñS_3.208

kṛmi-kīṭa-pataṅgatvaṃ svarṇa-hārī samāpnuyāt / tṛṇa-gulma-latātvaṃ ca kramaśo guru-talpagaḥ //

Acharya1949, p. 401

brahmahā kṣayarogī syāt surāpaḥ śyāvadantakaḥ /
hemahārī tu kunakhī duścarmā gurutalpagaḥ // YajñS_3.209

brahmahā kṣaya-rogī syāt surāpaḥ śyāva-dantakaḥ / hema-hārī tu kunakhī duścarmā guru-talpagaḥ //

yo yena saṃvasaty eṣāṃ sa talliṅgo 'bhijāyate /
annahartāmayāvī syān mūko vāgapahārakaḥ // YajñS_3.210

yo yena saṃvasaty eṣāṃ sa tal-liṅgo 'bhijāyate / anna-hartā āma-yāvī syān mūko vāg-apahārakaḥ //

dhānyamiśro 'tiriktāñgaḥ piśunaḥ pūtināsikaḥ /
tailahṛt tailapāyī syāt pūtivaktras tu sūcakaḥ // YajñS_3.211

dhānya-miśro 'tirikta-añgaḥ piśunaḥ pūti-nāsikaḥ / taila-hṛt taila-pāyī syāt pūti-vaktras tu sūcakaḥ //

Acharya1949, p. 402

parasya yoṣitaṃ hṛtvā brahmasvam apahṛtya ca /
araṇye nirjale deśe bhavati brahmarākṣasaḥ // YajñS_3.212

parasya yoṣitaṃ hṛtvā brahma-svam apahṛtya ca / araṇye nirjale deśe bhavati brahma-rākṣasaḥ //

hīnajātau prajāyeta pararatnāpahārakaḥ /
patraśākaṃ śikhī hatvā gandhān chucchundarī śubhān // YajñS_3.213

hīna-jātau prajāyeta para-ratna-apahārakaḥ / patra-śākaṃ śikhī hatvā gandhān chucchundarī śubhān //

mūṣako dhānyahārī syād yānam uṣṭraḥ kapiḥ phalam /
jalaṃ plavaḥ payaḥ kāko gṛhakārī hy upaskaram // YajñS_3.214

mūṣako dhānya-hārī syād yānam uṣṭraḥ kapiḥ phalam / jalaṃ plavaḥ payaḥ kāko gṛha-kārī hy upaskaram //

madhu daṃśaḥ palaṃ gṛdhro gāṃ godhāgniṃ bakas tathā /
śvitrī vastraṃ śvā rasaṃ tu cīrī lavaṇahārakaḥ // YajñS_3.215

madhu daṃśaḥ palaṃ gṛdhro gāṃ godha āgniṃ bakas tathā / śvitrī vastraṃ śvā rasaṃ tu cīrī lavaṇa-hārakaḥ //

pradarśanārtham etat tu mayoktaṃ steyakarmaṇi /
dravyaprakārā hi yathā tathaiva prāṇijātayaḥ // YajñS_3.216

pradarśana-artham etat tu maya ūktaṃ steya-karmaṇi / dravya-prakārā hi yathā tathaiva prāṇi-jātayaḥ //

Acharya1949, p. 404

yathākarma phalaṃ prāpya tiryaktvaṃ kālaparyayāt /
jāyante lakṣaṇabhraṣṭā daridrāḥ puruṣādhamāḥ // YajñS_3.217

yathā-karma phalaṃ prāpya tiryaktvaṃ kāla-paryayāt / jāyante lakṣaṇa-bhraṣṭā daridrāḥ puruṣa-adhamāḥ //

tato niṣkalmaṣībhūtāḥ kule mahati bhoginaḥ /
jāyante vidyayopetā dhanadhānyasamanvitāḥ // YajñS_3.218

tato niṣkalmaṣī-bhūtāḥ kule mahati bhoginaḥ / jāyante vidyaya ūpetā dhana-dhānya-samanvitāḥ //

vihitasyānanuṣṭhānān ninditasya ca sevanāt /
anigrahāc cendriyāṇāṃ naraḥ patanam ṛcchati // YajñS_3.219

vihitasya ananuṣṭhānān ninditasya ca sevanāt / anigrahāc ca indriyāṇāṃ naraḥ patanam ṛcchati //

tasmāt teneha kartavyaṃ prāyaścittaṃ viśuddhaye /
evam asyāntarātmā ca lokaś caiva prasīdati // YajñS_3.220

tasmāt tena iha kartavyaṃ prāyaścittaṃ viśuddhaye / evam asya antar-ātmā ca lokaś caiva prasīdati //

Acharya1949, p. 406

prāyaścittam akurvāṇāḥ pāpeṣu niratā narāḥ /
apaścāttāpinaḥ kaṣṭān narakān yānti dāruṇān // YajñS_3.221

prāyaścittam akurvāṇāḥ pāpeṣu niratā narāḥ / apaścāt-tāpinaḥ kaṣṭān narakān yānti dāruṇān //

tāmisraṃ lohaśaṅkuṃ ca mahānirayaśālmalī /
rauravaṃ kuḍmalaṃ pūtimṛttikaṃ kālasūtrakam // YajñS_3.222

tāmisraṃ loha-śaṅkuṃ ca mahā-niraya-śālmalī / rauravaṃ kuḍmalaṃ pūtimṛttikaṃ kāla-sūtrakam //

saṃghātaṃ lohitodaṃ ca saviṣaṃ saṃprapātanam /
mahānarakakākolaṃ saṃjīvanamahāpatham // YajñS_3.223

saṃghātaṃ lohita-udaṃ ca sa-viṣaṃ saṃprapātanam / mahā-naraka-kākolaṃ saṃjīvana-mahā-patham //

avīcim andhatāmisraṃ kumbhīpākaṃ tathaiva ca /
asipatravanaṃ caiva tāpanaṃ caikaviṃśakam // YajñS_3.224

avīcim andha-tāmisraṃ kumbhī-pākaṃ tathaiva ca / asi-patra-vanaṃ caiva tāpanaṃ ca ekaviṃśakam //

Acharya1949, p. 407

mahāpātakajair ghorair upapātakajais tathā /
anvitā yānty acaritaprāyaścittā narādhamāḥ // YajñS_3.225

mahā-pātakajair ghorair upapātakajais tathā / anvitā yānty acaritaprāyaścittā nara-adhamāḥ //

prāyaścittair apaity eno yad ajñānakṛtaṃ bhavet /
kāmato vyavahāryas tu vacanād iha jāyate // YajñS_3.226

prāyaścittair apaity eno yad ajñāna-kṛtaṃ bhavet / kāmato vyavahāryas tu vacanād iha jāyate //

Acharya1949, p. 409

brahmahā madyapaḥ stenas tathaiva gurutalpagaḥ /
ete mahāpātakino yaś ca taiḥ saha saṃvaset // YajñS_3.227

brahmahā madyapaḥ stenas tathaiva guru-talpagaḥ / ete mahā-pātakino yaś ca taiḥ saha saṃvaset //

Acharya1949, p. 411

gurūṇām adhyadhikṣepo vedanindā suhṛdvadhaḥ /
brahmahatyāsamaṃ jñeyam adhītasya ca nāśanam // YajñS_3.228

gurūṇām adhyadhikṣepo veda-nindā suhṛd-vadhaḥ / brahma-hatyā-samaṃ jñeyam adhītasya ca nāśanam //

niṣiddhabhakṣaṇaṃ jaihmyam utkarṣe ca vaco 'nṛtam /
rajasvalāmukhāsvādaḥ surāpānasamāni tu // YajñS_3.229

niṣiddha-bhakṣaṇaṃ jaihmyam utkarṣe ca vaco 'nṛtam / rajasvalā-mukha-āsvādaḥ surā-pāna-samāni tu //

Acharya1949, p. 411

aśvaratnamanuṣyastrībhūdhenuharaṇaṃ tathā /
nikṣepasya ca sarvaṃ hi suvarṇasteyasammitam // YajñS_3.230

aśva-ratna-manuṣya-strībhū-dhenu-haraṇaṃ tathā / nikṣepasya ca sarvaṃ hi suvarṇa-steya-sammitam //

sakhibhāryākumārīṣu svayoniṣv antyajāsu ca /
sagotrāsu sutantrīṣu gurutalpasamaṃ smṛtam // YajñS_3.231

sakhi-bhāryā-kumārīṣu sva-yoniṣv antyajāsu ca / sa-gotrāsu su-tantrīṣu guru-talpa-samaṃ smṛtam //

Acharya1949, p. 412

pituḥ svasāraṃ mātuś ca matulānīṃ snuṣām api /
mātuḥ sapatnīṃ bhaginīm ācāryatanayāṃ tathā // YajñS_3.232

pituḥ svasāraṃ mātuś ca matulānīṃ snuṣām api / mātuḥ sapatnīṃ bhaginīm ācārya-tanayāṃ tathā //

ācāryapatnīṃ svasutāṃ gacchaṃs tu gurutalpagaḥ /
liṅgaṃ chittvā vadhas tasya sakāmāyāḥ striyā api // YajñS_3.233

ācārya-patnīṃ sva-sutāṃ gacchaṃs tu guru-talpagaḥ / liṅgaṃ chittvā vadhas tasya sa-kāmāyāḥ striyā api //

Acharya1949, p. 414

govadho vrātyatā steyam ṛṇānāṃ cānapākriyā /
anāhitāgnitāpaṇyavikrayaḥ paridevanam // YajñS_3.234

go-vadho vrātyatā steyam ṛṇānāṃ ca anapākriyā / anāhita-agnita āpaṇyavikrayaḥ paridevanam //

bhṛtād adhyayanādānaṃ bhṛtakādhyāpanaṃ tathā /
pāradāryaṃ pārivittyaṃ vārdhuṣyaṃ lavaṇakriyā // YajñS_3.235

bhṛtād adhyayana-ādānaṃ bhṛtaka-adhyāpanaṃ tathā / pāradāryaṃ pārivittyaṃ vārdhuṣyaṃ lavaṇa-kriyā //

strīśūdraviṭkṣatravadho ninditārthopajīvanam /
nāstikyaṃ vratalopaś ca sutānāṃ caiva vikrayaḥ // YajñS_3.236

strī-śūdra-viṭ-kṣatra-vadho nindita-artha-upajīvanam / nāstikyaṃ vrata-lopaś ca sutānāṃ caiva vikrayaḥ //

dhānyakupyapaśusteyam ayājyānāṃ ca yājanam /
pitṛmātṛsutatyāgas taḍāgārāmavikrayaḥ // YajñS_3.237

dhānya-kupya-paśu-steyam ayājyānāṃ ca yājanam / pitṛ-mātṛ-suta-tyāgas taḍāga-ārāma-vikrayaḥ //

kanyāsaṃdūṣaṇaṃ caiva parivindakayājanam /
kanyāpradānaṃ tasyaiva kauṭilyaṃ vratalopanam // YajñS_3.238

kanyā-saṃdūṣaṇaṃ caiva parivindaka-yājanam / kanyā-pradānaṃ tasyaiva kauṭilyaṃ vrata-lopanam //

ātmano 'rthe kriyārambho madyapastrīniṣevaṇam /
svādhyāyāgnisutatyāgo bāndhavatyāga eva ca // YajñS_3.239

ātmano 'rthe kriyā-ārambho madyapa-strī-niṣevaṇam / svādhyāya-agni-suta-tyāgo bāndhava-tyāga eva ca //

indhanārthaṃ drumachedaḥ strīhiṃsāuṣadhajīvanam /
hiṃsrayantravidhānaṃ ca vyasanāny ātmavikrayaḥ // YajñS_3.240

indhana-arthaṃ druma-chedaḥ strī-hiṃsa āuṣadha-jīvanam / hiṃsra-yantra-vidhānaṃ ca vyasanāny ātma-vikrayaḥ //

śūdrapreṣyaṃ hīnasakhyaṃ hīnayoniniṣevaṇam /
tathaivānāśrame vāsaḥ parānnaparipuṣṭatā // YajñS_3.241

śūdra-preṣyaṃ hīna-sakhyaṃ hīna-yoni-niṣevaṇam / tathaiva anāśrame vāsaḥ para-anna-paripuṣṭatā //

asacchāstrādhigamanam ākareṣv adhikāritā /
bhāryāyā vikrayaś caiṣām ekaikam upapātakam // YajñS_3.242

asac-chāstra-adhigamanam ākareṣv adhikāritā / bhāryāyā vikrayaś caiṣām ekaikam upapātakam //

Acharya1949, p. 417

śiraḥkapālī dhvajavān bhikṣāśī karma vedayan /
brahmahā dvādaśābdāni mitabhuk śuddhim āpnuyāt // YajñS_3.243

śiraḥ-kapālī dhvajavān bhikṣā-āśī karma vedayan / brahmahā dvādaśa-abdāni mita-bhuk śuddhim āpnuyāt //

Acharya1949, p. 423

brāhmaṇasya paritrāṇād gavāṃ dvādaśakasya ca /
tathāśvamedhāvabhṛthasnānād vā śuddhim āpnuyāt // YajñS_3.244

brāhmaṇasya paritrāṇād gavāṃ dvādaśakasya ca / tatha āśvamedha-avabhṛthasnānād vā śuddhim āpnuyāt //

Acharya1949, p. 424

dīrghatīvrāmayagrastaṃ brāhmaṇaṃ gām athāpi vā /
dṛṣṭvā pathi nirātaṅkaṃ kṛtvā tu brahmahā śuciḥ // YajñS_3.245

dīrgha-tīvra-āmaya-grastaṃ brāhmaṇaṃ gām atha api vā / dṛṣṭvā pathi nirātaṅkaṃ kṛtvā tu brahmahā śuciḥ //

ānīya viprasarvasvaṃ hṛtaṃ ghātita eva vā /
tannimittaṃ kṣataḥ śastrair jīvann api viśudhyati // YajñS_3.246

ānīya vipra-sarvasvaṃ hṛtaṃ ghātita eva vā / tan-nimittaṃ kṣataḥ śastrair jīvann api viśudhyati //

Acharya1949, p. 425

lomabhyaḥ svāhety evaṃ hi lomaprabhṛti vai tanum /
majjāntāṃ juhuyād vāpi mantrair ebhir yathākramam // YajñS_3.247

lomabhyaḥ svāha īty evaṃ hi loma-prabhṛti vai tanum / majjā-antāṃ juhuyād va āpi mantrair ebhir yathā-kramam //

Acharya1949, p. 426

saṃgrāme vā hato lakṣyabhūtaḥ śuddhim avāpnuyāt /
mṛtakalpaḥ prahārārto jīvann api viśudhyati // YajñS_3.248

saṃgrāme vā hato lakṣyabhūtaḥ śuddhim avāpnuyāt / mṛta-kalpaḥ prahāra-ārto jīvann api viśudhyati //

araṇye niyato japtvā trir vai vedasya saṃhitām /
śudhyeta vā mitāśitvāt pratisrotaḥ sarasvatīm // YajñS_3.249

araṇye niyato japtvā trir vai vedasya saṃhitām / śudhyeta vā mita-āśitvāt pratisrotaḥ sarasvatīm //

Acharya1949, p. 427

pātre dhanaṃ vā paryāptaṃ dattvā śuddhim avāpnuyāt /
ādātuś ca viśuddhyartham iṣṭair vaiśvānarī smṛtā // YajñS_3.250

pātre dhanaṃ vā paryāptaṃ dattvā śuddhim avāpnuyāt / ādātuś ca viśuddhy-artham iṣṭair vaiśvānarī smṛtā //

Acharya1949, p. 429

yāgasthakṣatraviḍghātī cared brahmahaṇi vratam /
garbhahā ca yathāvarṇaṃ tathātreyīniṣūdakaḥ // YajñS_3.251

yāgastha-kṣatra-viḍ-ghātī cared brahmahaṇi vratam / garbhahā ca yathā-varṇaṃ tathā ātreyī-niṣūdakaḥ //

Acharya1949, p. 430

cared vratam ahatvāpi ghātārthaṃ cet samāgataḥ /
dviguṇaṃ savanasthe tu brāhmaṇe vratam ādiśet // YajñS_3.252

cared vratam ahatva āpi ghāta-arthaṃ cet samāgataḥ / dvi-guṇaṃ savanasthe tu brāhmaṇe vratam ādiśet //

surāmbughṛtagomūtrapayasām agnisaṃnibham /
surāpo 'nyatamaṃ pītvā maraṇāc chuddhim ṛcchati // YajñS_3.253

surā-ambu-ghṛta-go-mūtrapayasām agni-saṃnibham / surāpo 'nyatamaṃ pītvā maraṇāc chuddhim ṛcchati //

Acharya1949, p. 433

vālavāsā jaṭī vāpi brahmahatyāvrataṃ caret /
piṇyākaṃ vā kaṇān vāpi bhakṣayet trisamā niśi // YajñS_3.254

vāla-vāsā jaṭī va āpi brahma-hatyā-vrataṃ caret / piṇyākaṃ vā kaṇān va āpi bhakṣayet tri-samā niśi //

Acharya1949, p. 435

ajñānāt tu surāṃ pītvā reto viṇmūtram eva ca /
punaḥ saṃskāram arhanti trayo varṇā dvijātayaḥ // YajñS_3.255

ajñānāt tu surāṃ pītvā reto viṇ-mūtram eva ca / punaḥ saṃskāram arhanti trayo varṇā dvijātayaḥ //

Acharya1949, p. 436

patilokaṃ na sā yāti brāhmaṇī yā surāṃ pibet /
ihaiva sā śunī gṛdhrī sūkarī copajāyate // YajñS_3.256

pati-lokaṃ na sā yāti brāhmaṇī yā surāṃ pibet / iha eva sā śunī gṛdhrī sūkarī ca upajāyate //

brāhmaṇasvarṇahārī tu rājñe musalam arpayet /
svakarma vyākhyāyaṃs tena hato mukto 'pi vāśuciḥ // YajñS_3.257

brāhmaṇa-svarṇa-hārī tu rājñe musalam arpayet / sva-karma vyākhyāyaṃs tena hato mukto 'pi vā-śuciḥ //

Acharya1949, p. 439

anivedya nṛpe śudhyet surāpavratam ācaran /
ātmatulyaṃ suvarṇaṃ vā dadyād vā vipratuṣṭikṛt // YajñS_3.258

anivedya nṛpe śudhyet surāpa-vratam ācaran / ātma-tulyaṃ suvarṇaṃ vā dadyād vā vipra-tuṣṭi-kṛt //

Acharya1949, p. 441

tapte 'yaḥśayane sārdham āyasyā yoṣitā svapet /
gṛhītvotkṛttya vṛṣaṇau nairṛtyāṃ cotsṛjet tanum // YajñS_3.259

tapte 'yaḥ-śayane sārdham āyasyā yoṣitā svapet / gṛhītva ūtkṛttya vṛṣaṇau nairṛtyāṃ ca utsṛjet tanum //

Acharya1949, p. 443

prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ samā vā gurutalpagaḥ /
cāndrāyaṇaṃ vā trīn māsān abhyased vedasaṃhitām // YajñS_3.260

prājāpatyaṃ caret kṛcchraṃ samā vā guru-talpagaḥ / cāndrāyaṇaṃ vā trīn māsān abhyased veda-saṃhitām //

Acharya1949, p. 446

ebhis tu saṃvased yo vai vatsaraṃ so 'pi tatsamaḥ /
Acharya949, p. 450 kanyāṃ samudvahed eṣāṃ sopavāsām akiṃcanām // YajñS_3.261

ebhis tu saṃvased yo vai vatsaraṃ so 'pi tat-samaḥ / kanyāṃ samudvahed eṣāṃ sa-upavāsām akiṃcanām //

cāndrāyaṇaṃ caret sarvān avakṛṣṭān nihatya tu /
śūdro 'dhikārahīnopi kālenānena śudhyati // YajñS_3.262

cāndrāyaṇaṃ caret sarvān avakṛṣṭān nihatya tu / śūdro 'dhikāra-hīno-pi kālena anena śudhyati //

Acharya1949, p. 451

pañcagavyaṃ pibed goghno māsam āsīta saṃyataḥ /
goṣṭheśayo go'nugāmī gopradānena śudhyati // YajñS_3.263

pañca-gavyaṃ pibed goghno māsam āsīta saṃyataḥ / goṣṭhe-śayo go-'nugāmī go-pradānena śudhyati //

kṛcchraṃ caivātikṛcchraṃ ca cared vāpi samāhitaḥ /
dadyāt trirātraṃ copoṣya vṛṣabhaikādaśās tu gāḥ // YajñS_3.264

kṛcchraṃ caiva atikṛcchraṃ ca cared va āpi samāhitaḥ / dadyāt tri-rātraṃ ca upoṣya vṛṣabha-ekādaśās tu gāḥ //

Acharya1949, p. 457

upapātakaśuddhiḥ syād evaṃ cāndrāyaṇena vā /
payasā vāpi māsena parākeṇātha vā punaḥ // YajñS_3.265

upapātaka-śuddhiḥ syād evaṃ cāndrāyaṇena vā / payasā va āpi māsena parākeṇa atha vā punaḥ //

Acharya1949, p. 466

ṛṣabhaikasahasrā gā dadyāt kṣatravadhe pumān /
brahmahatyāvrataṃ vāpi vatsaratritayaṃ caret // YajñS_3.266

ṛṣabha-ekasahasrā gā dadyāt kṣatra-vadhe pumān / brahma-hatyā-vrataṃ va āpi vatsara-tritayaṃ caret //

vaiśyahābdaṃ cared etad dadyād vaikaśataṃ gavām /
ṣaṇmāsāc chūdrahāpy etad dhenur dadyād daśātha vā // YajñS_3.267

vaiśya-ha ābdaṃ cared etad dadyād va aikaśataṃ gavām / ṣaṇ-māsāc chūdraha āpy etad dhenur dadyād daśa atha vā //

Acharya1949, p. 437

durvṛttabrahmaviṭkṣatraśūdrayoṣāḥ pramāpya tu /
dṛtiṃ dhanur bastam aviṃ kramād dadyād viśuddhaye // YajñS_3.268

durvṛtta-brahma-viṭ-kṣatraśūdra-yoṣāḥ pramāpya tu / dṛtiṃ dhanur bastam aviṃ kramād dadyād viśuddhaye //

Acharya1949, p. 468

apraduṣṭāṃ striyaṃ hatvā śūdrahatyāvrataṃ caret /
asthimatāṃ sahasraṃ tu tathānasthimatām anaḥ // YajñS_3.269

apraduṣṭāṃ striyaṃ hatvā śūdra-hatyā-vrataṃ caret / asthimatāṃ sahasraṃ tu tatha ānasthimatām anaḥ //

Acharya1949, p. 469

mārjāragodhānakulamaṇḍūkāṃś ca patatriṇaḥ /
hatvā tryahaṃ pibet kṣīraṃ kṛcchraṃ vā pādikaṃ caret // YajñS_3.270

mārjāra-godhā-nakulamaṇḍūkāṃś ca patatriṇaḥ / hatvā tryahaṃ pibet kṣīraṃ kṛcchraṃ vā pādikaṃ caret //

gaje nīlavṛṣāḥ pañca śuke vatso dvihāyanaḥ /
kharājameṣeṣu vṛṣo deyaḥ krauñce trihāyanaḥ // YajñS_3.271

gaje nīla-vṛṣāḥ pañca śuke vatso dvi-hāyanaḥ / khara-aja-meṣeṣu vṛṣo deyaḥ krauñce tri-hāyanaḥ //

haṃsaśyenakapikravyāj jalasthalaśikhaṇḍinaḥ /
bhāsaṃ ca hatvā dadyād gām akravyādas tu vatsikām // YajñS_3.272

haṃsa-śyena-kapi-kravya-aj jala-sthala-śikhaṇḍinaḥ / bhāsaṃ ca hatvā dadyād gām akravya-adas tu vatsikām //

urageṣv āyaso daṇḍaḥ paṇḍake trapu sīsakam /
kole ghṛtaghaṭo deya uṣṭre guñjā haye 'ṃśukam // YajñS_3.273

urageṣv āyaso daṇḍaḥ paṇḍake trapu sīsakam / kole ghṛta-ghaṭo deya uṣṭre guñjā haye 'ṃśukam //

Acharya1949, p. 470

tittirau tu tiladroṇaṃ gajādīnām aśaknuvan /
dānaṃ dātuṃ caret kṛcchram ekaikasya viśuddhaye // YajñS_3.274

tittirau tu tila-droṇaṃ gaja-ādīnām aśaknuvan / dānaṃ dātuṃ caret kṛcchram ekaikasya viśuddhaye //

phalapuṣpānnarasajasattvaghāte ghṛtāśanam /
Acharya949, p. 471 kiṃcit sāsthivadhe deyaṃ prāṇāyāmas tv anasthike // YajñS_3.275

phala-puṣpa-anna-rasajasattva-ghāte ghṛta-aśanam / kiṃcit sa-asthi-vadhe deyaṃ prāṇa-āyāmas tv anasthike //

vṛkṣagulmalatāvīrucchedane japyam ṛkśatam /
syād oṣadhivṛthāchede kṣīrāśī go'nugo dinam // YajñS_3.276

vṛkṣa-gulma-latā-vīrucchedane japyam ṛk-śatam / syād oṣadhi-vṛthā-chede kṣīra-āśī go-'nugo dinam //

Acharya1949, p. 472

puṃścalīvānarakharair daṣṭadaṣṭaḥ?śvoṣṭrādivāyasaiḥ /
prāṇāyāmaṃ jale kṛtvā ghṛtaṃ prāśya viśudhyati // YajñS_3.277

puṃścalī-vānara-kharair daṣṭadaṣṭaḥ?-śva-uṣṭra-ādi-vāyasaiḥ / prāṇa-āyāmaṃ jale kṛtvā ghṛtaṃ prāśya viśudhyati //

Acharya1949, p. 473

yan me 'dya reta ityābhyāṃ skannaṃ reto 'bhimantrayet /
stanāntaraṃ bhruvor madhyaṃ tenānāmikayā spṛśet // YajñS_3.278

yan me 'dya reta ity-ābhyāṃ skannaṃ reto 'bhimantrayet / stana-antaraṃ bhruvor madhyaṃ tena anāmikayā spṛśet //

mayi teja iti chāyāṃ svāṃ dṛṣṭvāmbugatāṃ japet /
sāvitrīm aśucau dṛṣṭe cāpalye cānṛte 'pi ca // YajñS_3.279

mayi teja iti chāyāṃ svāṃ dṛṣṭva āmbu-gatāṃ japet / sāvitrīm aśucau dṛṣṭe cāpalye ca anṛte 'pi ca //

Acharya1949, p. 474

avakīrṇī bhaved gatvā brahmacārī tu yoṣitam /
gardabhaṃ paśum ālabhya nairṛtaṃ sa viśudhyati // YajñS_3.280

avakīrṇī bhaved gatvā brahma-cārī tu yoṣitam / gardabhaṃ paśum ālabhya nairṛtaṃ sa viśudhyati //

Acharya1949, p. 477

bhaikṣāgnikārye tyaktvā tu saptarātram anāturaḥ /
kāmāvakīrṇa ity ābhyāṃ juhuyād āhutidvayam // YajñS_3.281

bhaikṣa-agni-kārye tyaktvā tu sapta-rātram anāturaḥ / kāma-avakīrṇa ity ābhyāṃ juhuyād āhuti-dvayam //

upasthānaṃ tataḥ kuryāt saṃ mā siṃcantv anena tu /
madhumāṃsāśane kāryaḥ kṛcchraḥ śeṣavratāni ca // YajñS_3.282

upasthānaṃ tataḥ kuryāt saṃ mā siṃcantv anena tu / madhu-māṃsa-aśane kāryaḥ kṛcchraḥ śeṣa-vratāni ca //

pratikūlaṃ guroḥ kṛtvā prasādyaiva viśudhyati /
Acharya949, p. 478 kṛcchratrayaṃ guruḥ kuryān mriyate prahito yadi // YajñS_3.283

pratikūlaṃ guroḥ kṛtvā prasādya eva viśudhyati / kṛcchra-trayaṃ guruḥ kuryān mriyate prahito yadi //

kriyamāṇopakāre tu mṛte vipre na pātakam /
vipāke govṛṣāṇāṃ tu bheṣajāgnikriyāsu ca // YajñS_3.2831

kriyamāṇa-upakāre tu mṛte vipre na pātakam / vipāke go-vṛṣāṇāṃ tu bheṣaja-agni-kriyāsu ca //

mithyābhiśaṃsino doṣo dviḥ samo bhūtavādinaḥ /
mithyābhiśastadoṣaṃ ca samādatte mṛṣā vadan // YajñS_3.284

mithyā-abhiśaṃsino doṣo dviḥ samo bhūta-vādinaḥ / mithyā-abhiśasta-doṣaṃ ca samādatte mṛṣā vadan //

Acharya1949, p. 479

mahāpāpopapāpābhyāṃ yo 'bhiśaṃsen mṛṣā param /
abbhakṣo māsam āsīta sa jāpī niyatendriyaḥ // YajñS_3.285

mahā-pāpa-upapāpābhyāṃ yo 'bhiśaṃsen mṛṣā param / ab-bhakṣo māsam āsīta sa jāpī niyata-indriyaḥ //

abhiśasto mṛṣā kṛcchraṃ cared āgneyam eva vā /
nirvapet tu puroḍāśaṃ vāyavyaṃ paśum eva vā // YajñS_3.286

abhiśasto mṛṣā kṛcchraṃ cared āgneyam eva vā / nirvapet tu puroḍāśaṃ vāyavyaṃ paśum eva vā //

Acharya1949, p. 480

aniyukto bhrātṛjāyāṃ gacchaṃś cāndrāyaṇaṃ caret /
trirātrānte ghṛtaṃ prāśya gatvodakyāṃ viśudhyati // YajñS_3.287

aniyukto bhrātṛ-jāyāṃ gacchaṃś cāndrāyaṇaṃ caret / tri-rātra-ante ghṛtaṃ prāśya gatva ūdakyāṃ viśudhyati //

Acharya1949, p. 482

trīn kṛcchrān ācared vrātyayājako 'bhicarann api /
vedaplāvī yavāśy abdaṃ tyaktvā ca śaraṇāgatam // YajñS_3.288

trīn kṛcchrān ācared vrātyayājako 'bhicarann api / veda-plāvī yava-āśy abdaṃ tyaktvā ca śaraṇa-āgatam //

Acharya1949, p. 486

goṣṭhe vasan brahmacārī māsam ekaṃ payovratam /
gāyatrījapyanirataḥ śudhyate 'satpratigrahāt // YajñS_3.289

goṣṭhe vasan brahma-cārī māsam ekaṃ payo-vratam / gāyatrī-japya-nirataḥ śudhyate 'sat-pratigrahāt //

Acharya1949, p. 497

prāṇāyāmī jale snātvā kharayānoṣṭrayānagaḥ /
nagnaḥ snātvā ca bhuktvā ca gatvā caiva divā striyam // YajñS_3.290

prāṇa-āyāmī jale snātvā khara-yāna-uṣṭra-yāna-gaḥ / nagnaḥ snātvā ca bhuktvā ca gatvā caiva divā striyam //

Acharya1949, p. 498

guruṃ huṃkṛtya tvaṃkṛtya vipraṃ nirjitya vādataḥ /
baddhvā vā vāsasā kṣipraṃ prasādyopavased dinam // YajñS_3.291

guruṃ huṃ-kṛtya tvaṃ-kṛtya vipraṃ nirjitya vādataḥ / baddhvā vā vāsasā kṣipraṃ prasādya upavased dinam //

vipradaṇḍodyame kṛcchras tv atikṛcchro nipātane /
kṛcchrātikṛcchro 'sṛkpāte kṛcchro 'bhyantaraśoṇite // YajñS_3.292

vipra-daṇḍa-udyame kṛcchras tv ati-kṛcchro nipātane / kṛcchra-ati-kṛcchro 'sṛk-pāte kṛcchro 'bhyantara-śoṇite //

Acharya1949, p. 501

deśaṃ kālaṃ vayaḥ śaktiṃ pāpaṃ cāvekṣya yatnataḥ /
prāyaścittaṃ prakalpyaṃ syād yatra coktā na niṣkṛtiḥ // YajñS_3.293

deśaṃ kālaṃ vayaḥ śaktiṃ pāpaṃ ca avekṣya yatnataḥ / prāyaścittaṃ prakalpyaṃ syād yatra ca uktā na niṣkṛtiḥ //

Acharya1949, p. 502

dāṣīkumbhaṃ bahirgrāmān ninayeran svabāndhavāḥ /
patitasya bahiḥ kuryuḥ sarvakāryeṣu caiva tam // YajñS_3.294

dāṣī-kumbhaṃ bahir-grāmān ninayeran sva-bāndhavāḥ / patitasya bahiḥ kuryuḥ sarva-kāryeṣu caiva tam //

Acharya1949, p. 295

caritavrata āyāte ninayeran navaṃ ghaṭam /
jugupseran na cāpy enaṃ saṃvaseyuś ca sarvaśaḥ // YajñS_3.295

carita-vrata āyāte ninayeran navaṃ ghaṭam / jugupseran na ca apy enaṃ saṃvaseyuś ca sarvaśaḥ //

patitānām eṣa eva vidhiḥ strīṇāṃ prakīrtitaḥ /
vāso gṛhāntake deyam annaṃ vāsaḥ sarakṣaṇam // YajñS_3.296

patitānām eṣa eva vidhiḥ strīṇāṃ prakīrtitaḥ / vāso gṛha-antake deyam annaṃ vāsaḥ sa-rakṣaṇam //

nīcābhigamanaṃ garbhapātanaṃ bhartṛhiṃsanam /
viśeṣapatanīyāni strīmām etāny api dhruvam // YajñS_3.297

nīca-abhigamanaṃ garbhapātanaṃ bhartṛ-hiṃsanam / viśeṣa-patanīyāni strīmām etāny api dhruvam //

Acharya1949, p. 504

śaraṇāgatabālastrīhiṃsakān saṃvasen na tu /
cīrṇavratān api sataḥ kṛtaghnasahitān imān // YajñS_3.298

śaraṇa-āgata-bāla-strīhiṃsakān saṃvasen na tu / cīrṇa-vratān api sataḥ kṛta-ghna-sahitān imān //

ghaṭe 'pavarjite jñātimadhyastho yavasaṃ gavām /
sa dadyāt prathamaṃ gobhiḥ satkṛtasya hi satkriyā // YajñS_3.299

ghaṭe 'pavarjite jñātimadhyastho yavasaṃ gavām / sa dadyāt prathamaṃ gobhiḥ satkṛtasya hi satkriyā //

vikhyātadoṣaḥ kurvīta parṣado 'numataṃ vratam /
Acharya949, p. 505 rahasyaprāyaścittam
anabhikhyātadoṣas tu rahasyaṃ vratam ācaret // YajñS_3.300

vikhyāta-doṣaḥ kurvīta parṣado 'numataṃ vratam / rahasya-prāyaścittam anabhikhyāta-doṣas tu rahasyaṃ vratam ācaret //

Acharya1949, p. 506

trirātropoṣito japtvā brahmahā tv aghamarṣaṇam /
antarjale viśudhyeta dattvā gāṃ ca payasvinām // YajñS_3.301

tri-rātra-upoṣito japtvā brahmahā tv agha-marṣaṇam / antar-jale viśudhyeta dattvā gāṃ ca payasvinām //

Acharya1949, p. 507

lomabhyaḥ svāhety atha vā divasaṃ mārutāśanaḥ /
jale sthitvābhijuhuyāc catvāriṃśadghṛtāhutīḥ // YajñS_3.302

lomabhyaḥ svāha īty atha vā divasaṃ māruta-aśanaḥ / jale sthitva ābhijuhuyāc catvāriṃśad-ghṛta-āhutīḥ //

trirātropoṣito hutvā kūṣmāṇḍībhir ghṛtaṃ śuciḥ /
Acharya949, p. 508 brāhmaṇasvarṇahārī tu rudrajāpī jale sthitaḥ // YajñS_3.303

tri-rātra-upoṣito hutvā kūṣmāṇḍībhir ghṛtaṃ śuciḥ / brāhmaṇa-svarṇa-hārī tu rudra-jāpī jale sthitaḥ //

sahasraśīrṣājāpī tu mucyate gurutalpagaḥ /
gaur deyā karmaṇo 'syānte pṛthag ebhiḥ payasvinī // YajñS_3.304

sahasra-śīrṣā-jāpī tu mucyate guru-talpagaḥ / gaur deyā karmaṇo 'sya ante pṛthag ebhiḥ payasvinī //

Acharya1949, p. 509

prāṇāyāmaśataṃ kāryaṃ sarvapāpāpanuttaye /
upapātakajātānām anādiṣṭasya caiva hi // YajñS_3.305

prāṇa-āyāma-śataṃ kāryaṃ sarva-pāpa-apanuttaye / upapātaka-jātānām anādiṣṭasya caiva hi //

Acharya1949, p. 510

oṃkārābhiṣṭutaṃ somasalilaṃ pāvanaṃ pibet /
kṛtvā hi retoviṇmūtraprāśanaṃ tu dvijottamaḥ // YajñS_3.306

oṃ-kāra-abhiṣṭutaṃ somasalilaṃ pāvanaṃ pibet / kṛtvā hi reto-viṇ-mūtraprāśanaṃ tu dvija-uttamaḥ //

Acharya1949, p. 511

niśāyāṃ vā divā vāpi yad ajñānakṛtaṃ bhavet /
traikālyasaṃdhyākaraṇāt tat sarvaṃ vipraṇaśyati // YajñS_3.307

niśāyāṃ vā divā va āpi yad ajñāna-kṛtaṃ bhavet / traikālya-saṃdhyā-karaṇāt tat sarvaṃ vipraṇaśyati //

śukriyāraṇyakajapo gāyatryāś ca viśeṣataḥ /
sarvapāpaharā hy ete rudraikādaśinī tathā // YajñS_3.308

śukriya-āraṇyaka-japo gāyatryāś ca viśeṣataḥ / sarva-pāpa-harā hy ete rudra-ekādaśinī tathā //

Acharya1949, p. 512

yatra yatra ca saṃkīrṇam ātmānaṃ manyate dvijaḥ /
tatra tatra tilair homo gāyatryā vācanaṃ tathā // YajñS_3.309

yatra yatra ca saṃkīrṇam ātmānaṃ manyate dvijaḥ / tatra tatra tilair homo gāyatryā vācanaṃ tathā //

Acharya1949, p. 513

vedābhyāsarataṃ kṣāntaṃ pañcayajñakriyāparam /
na spṛśantīha pāpāni mahāpātakajāny api // YajñS_3.310

veda-abhyāsa-rataṃ kṣāntaṃ pañca-yajña-kriyā-param / na spṛśanti iha pāpāni mahā-pātakajāny api //

vāyubhakṣo divā tiṣṭhan rātriṃ nītvāpsu sūryadṛk /
japtvā sahasraṃ gāyatryāḥ śudhyed brahmavadhād ṛte // YajñS_3.311

vāyu-bhakṣo divā tiṣṭhan rātriṃ nītva āpsu sūrya-dṛk / japtvā sahasraṃ gāyatryāḥ śudhyed brahma-vadhād ṛte //

Acharya1949, p. 514

brahmacaryaṃ dayā kṣāntir dānaṃ satyam akalkatā /
ahiṃsā steyamādhurye damaś ceti yamāḥ smṛtāḥ // YajñS_3.312

brahmacaryaṃ dayā kṣāntir dānaṃ satyam akalkatā / ahiṃsā steya-mādhurye damaś ca iti yamāḥ smṛtāḥ //

snānaṃ maunopavāsejyāsvādhyāyopasthanigrahāḥ /
niyamā guruśuśrūṣā śaucākrodhāpramādatā // YajñS_3.313

snānaṃ mauna-upavāsa-ijyāsvādhyāya-upastha-nigrahāḥ / niyamā guru-śuśrūṣā śauca-akrodha-apramādatā //

gomūtraṃ gomayaṃ kṣīraṃ dadhi sarpiḥ kuśodakam /
jagdhvā pare 'hny upavaset kṛcchraṃ sāntapanaṃ caret // YajñS_3.314

go-mūtraṃ go-mayaṃ kṣīraṃ dadhi sarpiḥ kuśa-udakam / jagdhvā pare 'hny upavaset kṛcchraṃ sāntapanaṃ caret //

Acharya1949, p. 515

pṛthaksāntapanadravyaiḥ ṣaḍahaḥ sopavāsakaḥ /
saptāhena tu kṛcchro 'yaṃ mahāsāntapanaḥ smṛtaḥ // YajñS_3.315

pṛthak-sāntapana-dravyaiḥ ṣaḍ-ahaḥ sa-upavāsakaḥ / sapta-ahena tu kṛcchro 'yaṃ mahā-sāntapanaḥ smṛtaḥ //

parṇodumbararājīvabilvapatrakuśodakaiḥ /
pratyekaṃ pratyahaṃ pītaiḥ parṇakṛcchra udāhṛtaḥ // YajñS_3.316

parṇa-udumbara-rājīvabilva-patra-kuśa-udakaiḥ / pratyekaṃ pratyahaṃ pītaiḥ parṇa-kṛcchra udāhṛtaḥ //

Acharya1949, p. 516

taptakṣīraghṛtāmbūnām ekaikaṃ pratyahaṃ pibet /
ekarātropavāsaś ca taptakṛcchra udāhṛtaḥ // YajñS_3.317

tapta-kṣīra-ghṛta-ambūnām ekaikaṃ pratyahaṃ pibet / eka-rātra-upavāsaś ca tapta-kṛcchra udāhṛtaḥ //

ekabhaktena naktena tathaivāyācitena ca /
upavāsena caivāyaṃ pādakṛcchraḥ prakīrtitaḥ // YajñS_3.318

eka-bhaktena naktena tathaiva ayācitena ca / upavāsena caiva ayaṃ pāda-kṛcchraḥ prakīrtitaḥ //

Acharya1949, p. 517

yathākathaṃcit triguṇaḥ prājāpatyo 'yam ucyate /
Acharya949, p. 518 ayam evātikṛcchraḥ syāt pāṇipūrānnabhojanaḥ // YajñS_3.319

yathā-kathaṃcit tri-guṇaḥ prājāpatyo 'yam ucyate / ayam eva ati-kṛcchraḥ syāt pāṇi-pūra-anna-bhojanaḥ //

kṛcchrātikṛcchraḥ payasā divasānekaviṃśatim /
Acharya949, p. 519 dvādaśāhopavāsena parākaḥ parikīrtitaḥ // YajñS_3.320

kṛcchra-ati-kṛcchraḥ payasā divasa ānekaviṃśatim / dvādaśa-aha-upavāsena parākaḥ parikīrtitaḥ //

piṇyākācāmatakrāmbusaktūnāṃ prativāsaram /
ekarātropavāsaś ca kṛcchraḥ saumyo 'yam ucyate // YajñS_3.321

piṇyāka-ācāma-takra-ambusaktūnāṃ prativāsaram / eka-rātra-upavāsaś ca kṛcchraḥ saumyo 'yam ucyate //

eṣāṃ trirātram abhyāsād ekaikasya yathākramam /
tulāpuruṣa ity eṣa jñeyaḥ pañcadaśāhikaḥ // YajñS_3.322

eṣāṃ tri-rātram abhyāsād ekaikasya yathā-kramam / tulā-puruṣa ity eṣa jñeyaḥ pañcadaśa-ahikaḥ //

tithivṛddhyā caret piṇḍān śukle śikhyaṇḍasammitān /
ekaikaṃ hrāsayet kṛṣne piṇḍaṃ cāndrāyaṇaṃ caran // YajñS_3.323

tithi-vṛddhyā caret piṇḍān śukle śikhy-aṇḍa-sammitān / ekaikaṃ hrāsayet kṛṣne piṇḍaṃ cāndrāyaṇaṃ caran //

Acharya1949, p. 520

yathākathaṃcit piṇḍānāṃ catvāriṃśac chatadvayam /
māsenaivopabhuñjīta cāndrāyaṇam athāparam // YajñS_3.324

yathā-kathaṃcit piṇḍānāṃ catvāriṃśac chata-dvayam / māsena eva upabhuñjīta cāndrāyaṇam atha aparam //

Acharya1949, p. 521

kuryāt triṣavaṇasnāyī kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ tathā /
pavitrāṇi japet piṇḍān gāyatryā cābhimantrayet // YajñS_3.325

kuryāt triṣavaṇa-snāyī kṛcchraṃ cāndrāyaṇaṃ tathā / pavitrāṇi japet piṇḍān gāyatryā ca abhimantrayet //

Acharya1949, p. 523

anādiṣṭeṣu pāpeṣu śuddhiś cāndrāyaṇena ca /
dharmārthaṃ yaś cared etac candrasyaiti salokatām // YajñS_3.326

anādiṣṭeṣu pāpeṣu śuddhiś cāndrāyaṇena ca / dharma-arthaṃ yaś cared etac candrasya eti sa-lokatām //

Acharya1949, p. 526

kṛcchrakṛd dharmakāmas tu mahatīṃ śriyam āpnuyāt /
yathā gurukratuphalaṃ prāpnoti susamāhitaḥ // YajñS_3.327

kṛcchra-kṛd dharma-kāmas tu mahatīṃ śriyam āpnuyāt / yathā guru-kratu-phalaṃ prāpnoti su-samāhitaḥ //

Acharya1949, p. 527

śrutvaitān ṛṣayo dharmān yājñavalkyena bhāṣitān /
idam ūcur mahātmānaṃ yogīndram amitaujasam // YajñS_3.328

śrutva aitān ṛṣayo dharmān yājñavalkyena bhāṣitān / idam ūcur mahā-ātmānaṃ yogi-indram amita-ojasam //

ya idaṃ dhārayiṣyanti dharmaśāstram atandritāḥ /
iha loke yaśaḥ prāpya te yāsyanti triviṣṭapam // YajñS_3.329

ya idaṃ dhārayiṣyanti dharma-śāstram atandritāḥ / iha loke yaśaḥ prāpya te yāsyanti tri-viṣṭapam //

vidyārthī prāpnuyād vidyāṃ dhanakāmo dhanaṃ tathā /
āyuṣkāmas tathaivāyuḥ śrīkāmo mahatīṃ śriyam // YajñS_3.330

vidyā-arthī prāpnuyād vidyāṃ dhana-kāmo dhanaṃ tathā / āyuṣ-kāmas tathaivā ayuḥ śrī-kāmo mahatīṃ śriyam //

ślokatrayam api hy asmād yaḥ śrāddhe śrāvayiṣyati /
pitṝṇāṃ tasya tṛptiḥ syād akṣayyā nātra saṃśayaḥ // YajñS_3.331

śloka-trayam api hy asmād yaḥ śrāddhe śrāvayiṣyati / pitṝṇāṃ tasya tṛptiḥ syād akṣayyā na atra saṃśayaḥ //

brāhmaṇaḥ pātratāṃ yāti kṣatriyo vijayī bhavet /
vaiśyaś ca dhānyadhanavān asya śāstrasya dhāraṇāt // YajñS_3.332

brāhmaṇaḥ pātratāṃ yāti kṣatriyo vijayī bhavet / vaiśyaś ca dhānya-dhanavān asya śāstrasya dhāraṇāt //

ya idaṃ śrāvayed vidvān dvijān parvasu parvasu /
aśvamedhaphalaṃ tasya tad bhavān anumanyatām // YajñS_3.333

ya idaṃ śrāvayed vidvān dvijān parvasu parvasu / aśva-medha-phalaṃ tasya tad bhavān anumanyatām //

śrutvaitad yājñavaklyo 'pi prītātmā munibhāṣitam /
evam astv iti hovāca namaskṛtya svayaṃbhuve // YajñS_3.334

śrutva aitad yājñavaklyo 'pi prīta-ātmā muni-bhāṣitam / evam astv iti ha uvāca namas-kṛtya svayaṃbhuve //


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Dharmaśāstra Collection. Yājñavalkyasmṛti. Yājñavalkyasmṛti. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-CA9F-2