Jagannātha: Prāṇābharaṇa with autoentary

paṇḍitarājaśrījagannāthaviracitaṃ prāṇābharaṇam / tatkṛtayaiva ṭippaṇyā sametam /

vidvāṃso vasudhātale paravacaḥślāghāsu vācaṃyamā bhūpālāḥ kamalāvilāsamadironmīlanmadāghūrṇitāḥ /
āsye ghāsyati kasya lāsyamadhunā dhanyasya kāmālasasvarvāmādharamādhurīmadharayanvācāṃ vilāso mama // JPran_1 //

vidvāṃsa ityādi prāyadarśanābhiprāyametat / tena sahṛdayairna manāgapi vimanāyitavyam /

bhāvadhvaniścāyam /
uttarārdhapratipādyārthālambanāyā etatpadyaprayogānubhāvāyāḥ kavigatacintāyāḥ prādhānyenābhivyakteḥ /
anupāttobhayanimittako vyatirekaḥ sphuṭo 'laṃkāraḥ /
kāmālasatvaṃ vāmāviśeṣamadharamādhurīprakarṣakam //

vidrāṇaiva guṇajñatā samudito bhūyānasūyābharaḥ kālo 'yaṃ kalirājagāma jagatīlāvaṇyakukṣiṃbhariḥ /
evaṃ bhāvanayā madīyakavite maunaṃ kimālambase jāgartu kṣitimaṇḍale ciramiha śrīkāmarūpeśvaraḥ // JPran_2 //

kavigatarājaviṣayakaratibhāvadhvaniścāyam /

ita ūrdhvamayameva ā caramapadyamanuvartayiṣyate /
asya cātra maunānubhāvito varṇanīyālambano nirvedo guṇa iti preyolaṃkārāspadam /
atra cācetanāyāṃ kavitāyāṃ cetanatvādhyavasāyamūlāsaṃbandhe saṃbandhātmikātiśayoktirvivakṣitā /
tena bhāvanāmaunanirvedānāṃ saṃbodhanasya ca nānupapattiḥ //

pārīndrāṇāṃ ghurīṇairavanitalaguhāgarbhataḥ saṃpatadbhiḥ svāpabhraṃśāparādhapracalitanayanaprāntamākarṇyamānaḥ /
tvatprasthānāntarudyatpralayajaladharadhvānadhikkāradhīro ghṛṣṭakṣīrodatīro jagati vijayate dundubhidvandvanādaḥ // JPran_3 //

atra rājālambanasya tādṛśanādaśravaṇoddīpitasya nayanapracalanānubhāvitasya giriguhāgarbhotpatanābhivyaktenāmarṣeṇa saṃcāriṇā paripoṣitasya pārīndragatotsāhasya sthāyino rājaviṣayakaratibhāvāṅgatvādrasālaṃkāratvam /

yadāhuḥ -
'pradhāne 'nyatra vākyārthe yatrāṅgaṃ tu rasādayaḥ /
kāvye tasminnalaṃkāro rasādiriti me matiḥ'; //

iti / tṛtīyacaturthacaraṇayostu sphuṭāveva vyatirekātiśayau /

ghṛṣṭāśabdena tādṛśanādo velācalapratibaddhatvādagre na gataḥ /
anyathā lokālokācalamapi spṛśediti gamyate /
eva mṛṣṭeti noktam /
tathā sati śaithilyapratyayāpatteḥ //

kiṃ brūmastava vīratāṃ vayamamī yasmindharākhaṇḍala krīḍākuṇḍalitabhru śoṇanayanaṃ dormaṇḍalaṃ paśyati /
māṇikyāvalikāntidanturatarairbhūṣāsahasrotkarairvindhyāraṇyaguhāgṛhāvaniruhāstatkālamullāsitāḥ // JPran_4 //

atra vindhyāraṇyagatānāṃ guhāgṛhāṇāmavaniruhāṃ ca vindhyagatānāṃ guhāgṛhāṇāmaraṇyagatānāmavaniruhāṇāṃ vā bhūṣaṇena kāryeṇāprastutena tvadarinārīṇāṃ svanagarāṇi parityajya niśi guhāgṛheṣu tarutaleṣu ca vinyasya sakalābharaṇāni kṛtaśayanānāṃ prātastvadāgamanasaṃbhrameṇa tatkarmakaṃ vismaraṇaṃ bhāravaśātparityāgo vā prastuto gamyata ityaprastutapraśaṃsā /
kāryasya yathākathaṃcitprastutatve tu paryāyoktamalaṃkāraḥ //

māhātmyasya paro 'vadhirnijagṛhaṃ gambhīratāyāḥ pitā ratnānāmahameka eva bhuvane ko vāparo mādṛśaḥ /
ityevaṃ paricintya mā sma sahasā garvāndhakāraṃ gamo dugdhābdhe bhavatā samo vijayate śrīprāṇanārāyaṇaḥ // JPran_5 //

atropamānasya guṇaviśeṣaprayuktasādṛśyābhāvanibandhanamutkarṣaṃ parihartuṃ varṇyamānasādṛśyātmakaḥ pratīpālaṃkārabhedaḥ /
sa copamāviśeṣa ityeke /
vicchittivailakṣaṇyādatirikta evetyapare //

tattvo janma sitāṃśuśekharatanujyotsnānimagnātmano dugdhāmbhonidhimugdhavīcivalayaiḥ sākaṃ parikrīḍanam /
saṃvāsaḥ suralokasindhupuline vādaḥ sudhāṃśoḥ karaiḥ kasmānnojjvalimānamañcatutamāṃ deva tvadīyaṃ yaśaḥ // JPran_6 //

atra yaśasi dhavalatātiśayastaddharmisaṃbandhaprayuktatvena kathita iti samasya viṣayaḥ /
aṃśukṛtaścandre tatkṛtaśca bhagavati bhagavatkṛtaśca rājanītyevamuttarottaramupacīyamāno rājagata utkarṣaḥ pratīyata iti sāraviṣayaḥ //

ābadhnāsyalakānnirasyasitamāṃ colaṃ rasākāṅkṣayā laṅkāyāvaśatāṃ tanoṣi kuruṣe jaṅghālalāṭakṣatam /
pratyaṅgaṃ parimardanirdayamaho cetaḥ samālambase vāmānāṃ viṣaye nṛpendra bhavataḥ prāgalbhyamadbhutam // JPran_7 //

atra prakṛtidharmigatayoḥ prakṛtāprakṛtayoḥ prakṛtayoreva vā vṛttāntayoḥ śleṣaḥ /
sa ca ṣaṭsu sthaleṣu śabdanānātvanibandhano dvayoścārthanānātvanibandhanaḥ /
dvāvapyetau śabdālaṃkārāviti prāñcaḥ /
ādyo jatukāṣṭhanyāyena śabdaśleṣaṇācchabdālaṃkāraḥ, dvitīyastvekavṛntagataphaladvayanyāyenārthaśleṣaṇādarthālaṃkāra iti navyāḥ //

deva tvāṃ paritaḥ stavantu kavayo lobhena kiṃ tāvatā stavyastvaṃ bhavitāsi yasya taruṇaścāpapratāpo 'niśam /
kroḍāntaḥ kurutetarāṃ vasumatīmāśāḥ samāliṅgati dyāṃ cumbatyamarāvatī ca sahasā gacchatyagamyāmapi // JPran_8 //

atra pratāpagataḥ pṛthivyādisaṃbandho liṅgaviśeṣāvacchinnatattatsādhāraṇaviśeṣaṇābhivyaktakāmukavṛttāntābhinnatayā sthita iti samāsoktiḥ kāryarūpadharmaprayuktaśuddhasādhāraṇyena viśeṣaṇasāmyamālambya pravṛttā /
sā ca nindotthāpakatvādadvyājastutau guṇaḥ //

lokānāṃ vipadaṃ dhunoṣi kuruṣe saṃpattimatyutkaṭāmityalpetarajalpitairjaḍadhiyāṃ bhūpāla mā gā madam /
yatkīrtistava vallabhā laghutarabrahmāṇḍabhāṇḍodare piṇḍīkṛtya mahonnatāmapi tanuṃ kaṣṭena hā vartate // JPran_9 //

atrāpi prāgvat /
paraṃ tvādhārādheyānyataravistṛtatvasiddhiphalakānyataranyūnatvakalpanātsādhikālaṃkāro 'pi tasyāṃ guṇaḥ //

kṣoṇīṃ śāsati mayyupadravalavaḥ kasyāpi na syāditi prauḍhaṃ vyāharato vacastava kathaṃ deva pratīmo vayam /
pratyakṣaṃ bhavato vipakṣanivahairdyāmutpatadbhiḥ krudhā yadyuṣmatkulakoṭimūlapuruṣo nirbhidyate bhāskaraḥ // JPran_10 //

iha tvadhikasamāsoktibhyāmanāliṅgitaiva sā [vyājastutiḥ] //

āsvādena raso rasena kavitā kāvyena vaṇī tayā lokāntaḥkaraṇānurāgarasikaḥ sabhyaḥ sabhā cāmunā /
dāridryānaladahyamānajagatīpīyūṣadhārādhara kṣoṇīnātha tathā bhavāṃśca bhavatā bhūmaṇḍalaṃ bhāsate // JPran_11 //

mālādīpakametaditi prāñcaḥ /
dīpakasya sādṛśyamūlakatāniyamānna mālādīpakamapi tvekāvalībheda iti tu vayam //

amlāyanyadarātikairavakulānyamlāsiṣuḥ satvaraṃ dainyadhvāntakadambakāni parito neśustamāṃ tāmasāḥ /
sanmārgāḥ prasaranti sādhunalinānyullāsamātanvate tanmanye bhavataḥ pratāpatapano deva prabhātonmukhaḥ // JPran_12 //

iha rūpakaniṣpāditaliṅgakamanumānaṃ nimittavirahādutprekṣāyā ayogādvācakamanumitiparam //

utkṣiptāḥ kabarībharaṃ vivalitāḥ pārśvadvayaṃ nyakkṛtāḥ pādāmbhojayugaṃ ruṣā parihṛtā dūreṇa celāñcalam /
gṛhṇanti tvarayā bhavatpratibhaṭakṣmāpālavāmabhruvāṃ yāntīnāṃ gahaneṣu kaṇṭakacitāḥ ke ke na bhūmīrūhāḥ // JPran_13 //

atra kaṇṭakacitatvena kabarīgrahaṇādeḥ saṃkīrṇatvātkāryadharmāntarā saṃkīrṇaśuddhasādhāraṇyena viśeṣaṇasāmyamālambya pravṛttā samāsoktiḥ //

dṛṣṭiḥ saṃbhṛtamaṅgalā budhamayī deva tvadīyā sabhā kāvyasyāśrayabhūtamāsyamaruṇādhāro 'dharaḥ sundaraḥ /
krodhaste 'śanimūrudāradhiṣaṇa svāntaṃ tu somāspadaṃ rājannūnamanūnavikrama bhavānsarvagrahālambanam // JPran_14 //

atrotprekṣyamānasarvagrahālambanatvasya samānādhikaraṇeṣu dharmeṣu tattadgrahāśritāṅgakatveṣu viśeṣaṇībhūtaistattadgrahaiḥ saha viṣayasya rājño kalyāṇāśrayatvādiṣu viśeṣaṇānāṃ kalyāṇādīnāṃ śleṣeṇābhedasaṃpādanadvārā tādṛśadharmasādhāraṇatāsaṃpattau tannimittakotprekṣāsiddhiḥ //

sṛṣṭiḥ sṛṣṭibhuvā purā kila paritrātuṃ jaganmaṇḍalaṃ tvaṃ caṇḍātapanirdayaṃ tapasi yajjvālājaṭālaiḥ karaiḥ /
saṃrambhāruṇalocano raṇabhuvi prasthātukāmo 'dhunā jānīmo bhavatā na hanta viditaḥ śrīkāmarūpeśvaraḥ // JPran_15 //

atra rājavarṇanāṅgatvena raverbhayotpādane varṇyatvena prastute sākṣāttadananuguṇatvenāprastutena prasthānena sākṣāttadanuguṇaṃ ripukartṛkaṃ sūryamaṇḍalabhedanaṃ kāryaṃ gamyate //

āyātā kamalāsanasya bhavanāddraṣṭuṃ trilokītalaṃ gīrvāṇeṣu dināni kānicidaho nītvā punaḥ kautukāt /
bhrāntvā bhūvalaye mahākavikulopāsyā tavāsyāmbuje rājansaṃprati satyadhāmani girāṃ devī sukhaṃ vartate // JPran_16 //

atraikasyādheyasyānekādhārasaṃbandhātparyāyaḥ /
tatra prathamacaraṇagatamadhikaraṇamārthaviśleṣāvadhikapañcamyā viśleṣasyopaśleṣāpekṣatvenaupaśleṣikādhikaraṇasyākṣepagamyatvāt /
satyadhāmanīti śleṣabhittikābhedādhyavasānena mukhasya satyalokatāsiddhau sukhavartanasiddhiḥ //

vidvaddainyatamastrimūrtirathavā vairīndravaṃśāṭavīdāvāgniḥ kimaho mahojjvalayaśaḥśītāṃśudugdhāmbudhiḥ /
kiṃ vānaṅgabhujaṃgadaṣṭavanitājīvāturevaṃ nṛṇāṃ keṣāmeṣa narādhipo na janayatyalpetarāḥ kalpanāḥ // JPran_17 //

atra koṭīnāmāropāntaramūlakatvātparamparitasaṃśayaḥ sa cāhāryaḥ, mūlāropasya tathātvāt /
kavāviva kavinibaddhapramātrantare 'pyāhāryabuddheravirodhāt //

nadanti madadantinaḥ parilasanti vājivrajāḥ paṭhanti birudāvalīmahitamandire bandinaḥ /
idaṃ tadavadhi prabho yadavadhi pravṛddhā na te yugāntadahanopamā nayanakoṇaśoṇadyutiḥ // JPran_18 //

atra mukhyārthasya rājaviṣayāyāḥ kaviraterupakārakasya yadaiva tava kopodayastadaiva tava ripūṇāṃ saṃpado bhasmasādbhaviṣyantīti vastuna upakārikā nayanakoṇaśoṇadyuteryugāntadahanopamā //

mayi tvadupamāvidhau vasumatīśa vācaṃyame na varṇayati māmayaṃ kaviriti krudhaṃ mā kṛthāḥ /
carācaramidaṃ jagajjanayato vidhermānase padaṃ na vidadhetarāṃ tava samo dvitīyo naraḥ // JPran_19 //

atra tvatsamo 'nyo nāstīti pratyayādupamānaluptopamā vyaṅgyeti prāñcaḥ /

sarvathaiva sāmyasyāpratiṣṭhānānneyamupamā /
anyathā vyatirekasyāpi tattvāpatteḥ /
'ḍhuṃḍhollanto marisasi kaṃṭakakaliāiṃ keaivaṇāiṃ /
mālaikusumasaricchaṃ bhamara bhamaṃto ṇa pāvesi //

'; ityatra tu na prāpsyasītyuktvā kvacittvadagocare sthale bhaviṣyatīti pratīteḥ sādṛśyapratiṣṭhānālluptopamāstu /
tasmādasamālaṃkāra evāyamiti tu navyāḥ //

bhujabhramitapaṭṭiśoddalitadṛptadantāvalaṃ bhavantamarimaṇḍalakrathana paśyataḥ saṃgare /
karālakuliśāhatisphuṭavibhinnavindhyācalo na kasya hṛdayaṃ jhaṭityadhiruroha jambhāhitaḥ // JPran_20 //

atra smaraṇālaṃkāraḥ paraṃtu lakṣyaḥ //

yamaḥ pratimahībhṛtāṃ hutavaho 'si tannīvṛtāṃ satāṃ khalu yudhiṣṭhiro dhanapatirdhanākāṅkṣiṇām /
gṛhaṃ śaraṇamicchatāṃ kuliśakoṭibhirnirmitaṃ tvameka iha bhūtale bahuvidho vidhātrā kṛtaḥ // JPran_21 //

atra kavinā yamatvādinā rūpeṇa rājño rūpavataḥ karaṇādrūpakeṇa vipakṣabhūpālādīnāmetasminnāgate yamatvādinā bhrānterapi saṃbhavādbhrāntimatā tairevānekairgrahītṛbhiranekairdharmairullekhanādullekhaviśeṣeṇa ca saha saṃkīrṇo 'pi saṃbandhiṣaṣṭhyantabhedaprayuktavarṇyānekavidhatvaka ullekhaḥ //

dvinetra iva vāsavo mitakaro vivasvāniva dvitīya iva candramāḥ śritavapurmanobhūriva /
narākṛtirivāmbudhirgururiva kṣamāmāgato nuto nikhilabhūsurairjayati kāmarūpeśvaraḥ // JPran_22 //

atra rājagatānāṃ dvinetratvādīnāṃ vāsavāditādātmyavirodhināṃ virodhanivartanāya viṣayiṣu vāsavādiṣvāropeṇa sādhāraṇīkaraṇāttannimittakotprekṣā / sā ceha mālārūpā / na cātropamā śakyarūpaṇā /

dvinetratvādyukterniṣprayojanakatvāpatteḥ /
na copamāniṣpādakaṃ teṣāṃ sādhāraṇyaṃ tadabhāve 'pi paramaiśvaryādibhiḥ pratīyamānaistasyā niṣpatteḥ /
asundaratvenopamāniṣpādakatayā kaveranabhipretatvācca /
evaṃ dvitīyādīnāṃ candrādiṣvāropo 'pyupamāyāṃ satyāmanarthaka eva syāt //

dīnavrāte dayārdrā nikhilaripukule nirdayā kiṃ ca mṛdvī kāvyālāpeṣu tarkaprativacanavidhau karkaśatvaṃ dadhānā /
lubdhā dharmeṣvalubdhā vasuni paravipaddarśane kāṃdiśīkā rājannājanmaramya sphurati bahuvidhā tāvakī cittavṛttiḥ // JPran_23 //

atra viṣayānekatvaprayuktacittavṛtteranekavidhatvamityullekhaḥ /
tatra ca tadīyacittavṛttitvenaikatvādhyavasānaṃ tantram //

devāḥ ke pūrvadevāḥ samiti mama naraḥ santi ke vā purastādeva jalpanti tāvatpratibhaṭapṛtanāvartinaḥ kṣatravīrāḥ /
yāvannāyāti rājannayanaviṣayatāmantakatrāsimūrtermugdhāriprāṇadugdhāśanamasṛṇarucistvatkṛpāṇo bhujaṃgaḥ // JPran_24 //

atra śuddhaparamparitarūpakam //

prācīsaṃdhyāsamudyanmahimadinamaṇermānamāṇikyakāntirjvālāmālā karālā kavalitajagataḥ krodhakālānalasya /
āśākāntāpadāmbhoruhatalavigalanmañjulākṣārasābhā sā bhāti kṣoṇiśobhākaraṇa tava dṛśoḥ saṃgare śoṇimaśrīḥ // JPran_25 //

atrāpi tadeva paraṃtu mālātmakam //

tvāṃ sundarīnivahaniṣṭhuradhairyagarvanirvāsanaikarasikaṃ samare nirīkṣya /
kā vā ripukṣitibhṛtāṃ bata rājalakṣmīḥ svāmivratatvamapariskhalitaṃ babhāra // JPran_26 //

atra śatrūṇāṃ rājyalakṣmīstvāṃ prāpteti vivakṣito 'rthaḥ pātivratyaskhalitarūpeṇābhihita iti paryāyoktam /
tacca rājyalakṣmyā nāyikātvasiddhyarthaṃ samāsoktimapekṣata iti sā tatra guṇaḥ //

nāsatyayogo vacaneṣu kīrtau tathārjunaḥ karmaṇi cāpi dharmaḥ /
citte jagatprāṇabhavo yadāste vaśaṃvadāste kimu pānḍuputrāḥ // JPran_27 //

atra pāṇḍuputreṣu viṣayeṣu rājavaśaṃvadatādātmyotprekṣāyāṃ rājāśritatvarūpo viṣayidharmaḥ śleṣeṇa viṣayāṇāṃ tadāśritānāṃ cāsatyābhāvaśuklagunapuṇyaparameśvarāṇāmabhedasaṃpādanadvārā viṣayasādhāraṇīkṛtaḥ //

manthācalabhramaṇaveghavaśaṃvadā ye dugdhāmbudherudapatannaṇavaḥ sudhāyāḥ /
tairekatāmupagatairvividhauṣadhībhirdhātā sasarja tava deva dayādṛgantān // JPran_28 //

atra dṛganteṣu na kevalaṃ saṃjīvakatvādayo 'mṛtamātraguṇa eva kaverbubodhayiṣitā api tu nikhilajanavaśīkāratvādayo 'nye 'pīti sudhākaṇeṣvoṣadhīsaṃsargo 'tiśayārthamupāttaḥ //

keśairvadhūnāmatha sarvakoṣaiḥ prāṇaiśca sākaṃ pratibhūpatīnām /
tvayā raṇe niṣkaruṇena gāḍhaṃ cāpasya jīvā cakṛṣe javena // JPran_29 //

atra cāpakarṣaṇakāryāṇānāṃ keśākarṣaṇādīnāṃ paurvāparyaviparyayātmanātiśayenānuprāṇitā sahoktiḥ //

mahendratulyaṃ kavayo bhavantaṃ vadantu kiṃ tāniha vārayāmaḥ /
bhavānsahasraiḥ samupāsyamānaḥ kathaṃ samānastridaśādhipena // JPran_30 //

atra śleṣotthāpitatridaśatvasaṃkhyāmādāya vyatireka upāttobhayanimittakaḥ //

sa tu varṣatu vāri vāridastvamudārāśaya ratnavarṣaṇaḥ /
sa kuhūrajanīmalīmasastvamihāntarbahireva nirmalaḥ // JPran_31 //

atrāpi sa eva paraṃ tu śleṣo 'trānutthāpako niṣidhyamānaṃ sāmyaṃ ca na śābdamiti viśeṣaḥ //

katipayairniraṇāyi janādhipastadaparairudaṭaṅki dhanādhipaḥ /
ajani kevalameṣa girāṃ patirbhuvi madekamate kamateśvaraḥ // JPran_32 //

atra nāyaṃ rājā kiṃ tu girāṃ patirityākārāpahnutiḥ /
tatra niṣedhabhāgaḥ paramatattvoktyā pūrvārdhena gamyate /
āropāṃśastūttarārdhena //

makarapratimairmahābhaṭaiḥ kavibhī ratnanibhaiḥ samanvitaḥ /
kavitāmṛtakīrticandrayostvamihorvīramaṇāsi bhājanam // JPran_33 //

atra rājño jaladhyupamāyāḥ śabdenābhidhāne 'pyaṅgopamābhirākṣepādekadeśavivartinyupamā tenottarārdha upamitasamāsa eva /
viśeṣaṇasamāsavedyasya tādātmyasya prakṛte 'nupayogāt //

puraḥ purastādaribhūpatīnāṃ bhavanti bhūvallabha bhasmaśeṣāḥ /
anantaraṃ te bhrukuṭīviṭaṅkātpatanti roṣānalavisphuliṅgāḥ // JPran_34 //

atra prayojakātiśayakṛtaḥ prayojyaśaighryātiśayo gamyaḥ /
kāryakāraṇapaurvāparyaviparyayarūpā ceyamatiśayoktiḥ //

bhuvanatritaye 'pi mānavaiḥ paripūrṇe vibudhaiśca dānavaiḥ /
na bhaviṣyati nāsti nābhavannṛpa yaste bhajate tulāspadam // JPran_35 //

atropamānaluptopameti prāñcaḥ /
asamākhyamalaṃkārāntaramiti tu vayam //

pīyūṣayūṣakalpāmalpāmapi te giraṃ nipītavatām /
toṣāya kalpate no yoṣādharabimbamadhurimodrekaḥ // JPran_36 //

atra saṃbandhe 'pyasaṃbandha ityatiśayoktibhedaḥ /
upameyopamānaviśeṣaṇābhyāmalpatvodriktatvābhyāmalpayāpi saha bhūyānapi madhurimā sāmyaṃ kartuṃ yatrānīśastatra kiṃ vācyaṃ bhūyasyeti vailakṣaṇyātmā vyatirekaśca //

bhāsayati vyomasthā jagadakhilaṃ kumudinīrvikāsayati /
kīrtistava dharaṇigatā sagarasutāyāsamaphalatāṃ nayate // JPran_37 //

atra vyajamānacandrikārūpakasaṃkīrṇa ullekhadhvaniḥ //

bhāgyena saha ripūṇāmuttiṣṭhasi viṣṭarātkṛdhāviṣṭaḥ /
sahasaiva patasi teṣu kṣitiśāsana mṛtyunā sākam // JPran_38 //

'keśairvadhūnām'; ityatra karmaṇaḥ sahoktiḥ /
iha tu karturiti viśeṣaḥ //

tvayi pākaśāsanasame śāsati sakalaṃ vasuṃdharāvalayam /
vipine vairivadhūnāṃ varṣanti vilocanāni ca dināni // JPran_39 //

atra varṣavadācarantītyācārakvibantena śleṣācchleṣamūlikā tulyayogitā /
ripukāminīvarṇanaviṣayatvenopamānopameyayordvayorapi prakṛtatvāt //

ahitāpakaraṇabheṣaja naranātha bhavānkarasthito yasya /
tasya kuto 'hibhayaṃ syādakhilāmapi medinīṃ carataḥ // JPran_40 //

atra śleṣaniveditasya sarpabhayābhāvasyopapādakatayopāttasya rājani bheṣajatādātmyāropasyāpyupapādakatayā sthitaṃ rājasaṃbandhini dviṣadapakaraṇarūpe dharme śleṣaniveditasarpatāpakaraṇatādātmyamiti prathamacaraṇe śliṣṭaparamparitarūpakaṃ tṛtīye tu śleṣa eva /

kuvalayalakṣmīṃ harate tava kīrtistatra kiṃ citram /
yasmānnidānamasyā lokanamasyāṅghripaṅkajo hi bhavān // JPran_41 //

atrotpādakasamānaguṇatvādutpādyasyotpādakasaṃsargānurūpaḥ samālaṃkāraviśeṣaḥ /
śleṣaścāsminguṇaḥ //

dṛṣṭaḥ sadasi cedugrāścandracandanacandrikāḥ /
atha tvaṃ saṃgare saumyāḥ śeṣakālānalāsayaḥ // JPran_42 //

atra dṛṣṭaḥ sadasīti vākye tvamityasyāpakarṣaṇāt, atha tvaṃ saṃgara ityatra ca tvamityasyānuvartanādvākyayoḥ padavinimayātmālaṃkāraḥ pūrvārdhe /
uttarārdhe prakṛtānekadharmasaṃbandhāttulyayogitā /
upameyasyotkṛṣṭaguṇatvasiddhaya upamānasya tadviruddhaguṇakalpanātmakenālaṃkārāntareṇa śabalitā //

apāre khalu saṃsāre vidhinaiko 'rjunaḥ kṛtaḥ /
kīrtyā nirmalayā bhūpa tvayā sarve 'rjunāḥ kṛtāḥ // JPran_43 //

iha śleṣamūlo vyatirekaḥ //

dadhīcibalikarṇeṣu himahemācalābdhiṣu /
adātṛtvamadhairyaṃ ca dṛṣṭe bhavati bhāsate // JPran_44 //

atrāpi saiva tathāvidhā /
yathāsaṃkhyasaṃkarastu viśeṣaḥ //

śāsati tvayi he rājannakhaṇḍāvanimaṇḍalam /
na manāgapi niścinte maṇḍale śatrumittrayoḥ // JPran_45 //

ihāpi tulyayogitā mittraśabdaśleṣotthāpitā vyājastutiśca //

bhānuragniryamo vāyaṃ baliḥ karṇo 'thavā śibiḥ /
pratyarthino 'rthinaścetthaṃ tvayi yānti vikalpanām // JPran_46 //

iha tu saṃśaya ullekhāliṅgitaḥ //

kamalāvāsakāsāraḥ kṣamādhṛtiphaṇīśvaraḥ /
bhavānkuvalayasyendurānandayati mānavān // JPran_47 //

iha śliṣṭaparamparitaṃ rūpakaṃ mālārūpam //

gagane candrikāyante himāyante himācale /
pṛthivyāṃ sāgarāyante bhūpāla tava kīrtayaḥ // JPran_48 //

iha mālopamāliṅgita ullekhaḥ //

mṛgatāṃ harayanmadhye vṛkṣatāṃ ca paṭīrayan /
nakṣatratāṃ mahīpānāṃ tvamindavasi bhūpate // JPran_49 //

iha śuddhaparamparitā mālārūpopamā /
ācārakvibantācchatari rūpāṇi /
tiṅi caikam [indavasi] //

madhye sudhāsamdurasya sitāmayagṛhodare /
pūrṇenduviṣṭare deva sthātuṃ yogyāstavoktayaḥ // JPran_50 //

atra trayāṇāṃ sudhāsamudrādīnāṃ viśeṣaṇaviśeṣyabhāvena madhurimaṇi parāṃ kāṣṭhāmadhirūḍhe tvadīyoktipadasaṃbandho yukto na tu viśakalita ityatiśāyakāsadviśeṣaṇanibandhanaḥ prauḍhoktiḥ //

amṛtalaharīcandrajyotsnāramāvadanāmbujānyadharitavato nirmaryādaprasādamahāmbudheḥ /
ubhayavadayaṃ deva tvattaḥ kathaṃ paramolbaṇaḥ pralayadahanajvālājālākulo mahasāṃ gaṇaḥ // JPran_51 //

atra kāraṇaguṇaviruddhasvaguṇasya kāryasyotpatterviṣamālaṃkāraḥ /
amṛtalaharyādīnāṃ trayāṇāmadharīkaraṇātmanā vyatirekeṇa saṃjīvakatvaparamaśītalatvaviśuddhatvasaundaryāṇāmatiśayo gamyate /
evameṣu padyeṣu saṃbhavanto 'pyanye 'laṃkārāḥ sphuṭatvānna vivecitāḥ /
sahṛdayānāṃ prītyāvaśyakaṃ kiṃcidvyākhyātamanyattu tairevollāsanīyamityalaṃ pallavitena //

tailaṅgānvayamaṅgalālayamahālakṣmīdayālalitaḥ śrīmatperamabhaṭṭasūnuraniśaṃ vidvallalāṭaṃtapaḥ /
saṃtuṣṭaḥ kamatādhipasya kavitāmākarṇya tadvarṇanaṃ śrīmatpaṇḍitarājapaṇḍitajagannātho vyadhāsīdidam // JPran_52 //

dordaṇḍadvayakuṇḍalīkṛtalasatkodaṇḍācaṇḍāśugadhvastoddaṇḍavipakṣamaṇḍalamiha tvāṃ vīkṣya madhyeraṇam /
valgadgāṇḍivamuktakāṇḍavalayajvālāvalītāṇḍavabhraśyatkhāṇḍavaruṣṭapāṇḍavamaho ko na kṣitīśaḥ smaret // JPran_53 //

atra smaraṇālaṃkāraḥ /
bhāva iti tu na bhrāmitavyam /
sādṛśyamūlakatvātanmūlakatvābhyāṃ bhāvatvālaṃkāratvayoriha vyavasthiteḥ śabdavedyatvācca //

iti paṇḍitarājaśrījagannāthaviracitaṃ prāṇābharaṇaṃ tatkṛtayaiva ṭippaṇyā sametaṃ samāptam /