Nīlakaṇṭhadīkṣita: Kaliviḍambana

na bhetavyaṃ na boddhavyaṃ na śrāvyaṃ vādino vacaḥ
jhaṭiti prativaktavyaṃ sabhāsu vijigīṣubhiḥ // NKv_1

na bhetavyaṃ na boddhavyaṃ na śrāvyaṃ vādino vacaḥ jhaṭiti prativaktavyaṃ sabhāsu vijigīṣubhiḥ //

asaṃbhramo vilajjatvam avajñā prativādini
hāso rājñaḥ stavaś ceti pañcaite jayahetavas // NKv_2

asaṃbhramo vilajjatvam avajñā prativādini hāso rājñaḥ stavaś ca iti pañca ete jaya-hetavas //

uccair udghoṣya jetavyaṃ madhyasthaś ced apaṇḍitas
paṇḍito yadi tatraiva pakṣapāto 'dhiropyatām // NKv_3

uccair udghoṣya jetavyaṃ madhya-sthaś ced apaṇḍitas paṇḍito yadi tatra eva pakṣa-pāto 'dhiropyatām //

lobho hetur dhanaṃ sādhyaṃ dṛṣṭāntas tu purohitas
ātmotkarṣo nigamanam anumāneṣv ayaṃ vidhis // NKv_4

lobho hetur dhanaṃ sādhyaṃ dṛṣṭāntas tu purohitas ātmotkarṣo nigamanam anumāneṣv ayaṃ vidhis //

abhyāsyaṃ lajjamānena tattvaṃ jijñāsunā ciram
jigīṣunā hriyaṃ tyaktvā kāryaḥ kolāhalo mahān // NKv_5

abhyāsyaṃ lajjamānena tattvaṃ jijñāsunā ciram jigīṣunā hriyaṃ tyaktvā kāryaḥ kolāhalo mahān //

pāṭhanair granthanirmāṇaiḥ pratiṣṭhā tāvad āpyate
evam ca tathyavyutpattir āyuṣo 'nte bhaven na vā // NKv_6

pāṭhanair grantha-nirmāṇaiḥ pratiṣṭhā tāvad āpyate evam ca tathya-vyutpattir āyuṣo 'nte bhaven na vā //

stotāraḥ ke bhaviṣyanti mūrkhasya jagatītale
na stauti cet svayaṃ ca svaṃ kadā tasyāstu nirvṛtis // NKv_7

stotāraḥ ke bhaviṣyanti mūrkhasya jagatī-tale na stauti cet svayaṃ ca svaṃ kadā tasya astu nirvṛtis //

vācyatāṃ samayo 'tītaḥ spaṣṭam agre bhaviṣyati
iti pāṭhayatāṃ granthe kāṭhinyaṃ kutra vartate // NKv_8

vācyatāṃ samayo 'tītaḥ spaṣṭam agre bhaviṣyati iti pāṭhayatāṃ granthe kāṭhinyaṃ kutra vartate //

agatitvam atiśraddhā jñānābhāsena tṛptatā
trayaḥ śiṣyaguṇā hy ete mūrkhācāryasya bhāgyajās // NKv_9

agatitvam atiśraddhā jñāna-ābhāsena tṛptatā trayaḥ śiṣya-guṇā hy ete mūrkha-ācāryasya bhāgya-jās //

yadi na kvāpi vidyāyāṃ sarvathā kramate matis
māntrikās tu bhaviṣyāmo yogino yatayo 'pi vā // NKv_10

yadi na kva api vidyāyāṃ sarvathā kramate matis māntrikās tu bhaviṣyāmo yogino yatayo 'pi vā //

avilambena saṃsiddhau māntrikair āpyate yaśas
vilambe karmabāhulyaṃ vikhyāpyāvāpyate dhanam // NKv_11

avilambena saṃsiddhau māntrikair āpyate yaśas vilambe karma-bāhulyaṃ vikhyāpya avāpyate dhanam //

sukhaṃ sukhiṣu duḥkhe 'pi jīvanaṃ duḥkhaśāliṣu
anugrahāyate yeṣāṃ te dhanyāḥ khalu māntrikās // NKv_12

sukhaṃ sukhiṣu duḥkhe 'pi jīvanaṃ duḥkha-śāliṣu anugrahāyate yeṣāṃ te dhanyāḥ khalu māntrikās //

yāvad ajñānato maunam ācāro vā vilakṣaṇas
tāvan māhātmyarūpeṇa paryavasyati māntrike // NKv_13

yāvad ajñānato maunam ācāro vā vilakṣaṇas tāvan māhātmya-rūpeṇa paryavasyati māntrike //

cārān vicārya daivajñair vaktavyaṃ bhūbhujāṃ phalam
grahacāraparijñānaṃ teṣām āvaśyakaṃ yatas // NKv_14

cārān vicārya daivajñair vaktavyaṃ bhūbhujāṃ phalam graha-cāra-parijñānaṃ teṣām āvaśyakaṃ yatas //

putra ity eva pitari kanyakety eva mātari
garbhapraśneṣu kathayan daivajño vijayī bhavet // NKv_15

putra ity eva pitari kanyaka īty eva mātari garbha-praśneṣu kathayan daivajño vijayī bhavet //

āyuspraśne dīrgham āyur vācyaṃ mauhūrtikair janais
jīvanto bahumanyante mṛtāḥ prakṣyanti kaṃ punas // NKv_16

āyus-praśne dīrgham āyur vācyaṃ mauhūrtikair janais jīvanto bahumanyante mṛtāḥ prakṣyanti kaṃ punas //

sarvaṃ koṭidvayopetaṃ sarvaṃ kāladvayāvadhi
sarvaṃ vyāmiśram iva ca vaktavyaṃ daivacintakais // NKv_17

sarvaṃ koṭi-dvaya-upetaṃ sarvaṃ kāla-dvaya-avadhi sarvaṃ vyāmiśram iva ca vaktavyaṃ daiva-cintakais //

nirdhanānāṃ dhanāvāptiṃ dhaninām adhikaṃ dhanam
bruvāṇāḥ sarvathā grāhyā lokair jyautiṣikā janās // NKv_18

nirdhanānāṃ dhana-avāptiṃ dhaninām adhikaṃ dhanam bruvāṇāḥ sarvathā grāhyā lokair jyautiṣikā janās //

śatasya lābhe tāmbūlaṃ sahasrasya tu bhojanam
daivajñānām upālambho nityaḥ kāryaviparyaye // NKv_19

śatasya lābhe tāmbūlaṃ sahasrasya tu bhojanam daivajñānām upālambho nityaḥ kārya-viparyaye //

api sāgaraparyantā vicetavyā vasuṃdharā
deśo hy aratnimātre 'pi nāsti daivajñavarjitas // NKv_20

api sāgara-paryantā vicetavyā vasuṃdharā deśo hy aratni-mātre 'pi nāsti daivajña-varjitas //

vārān ke cid grahān ke cit ke cid ṛkṣāṇi jānate
tritayaṃ ye vijānanti te vācaspatayaḥ svayam // NKv_21

vārān ke cid grahān ke cit ke cid ṛkṣāṇi jānate tritayaṃ ye vijānanti te vācas-patayaḥ svayam //

naimittikāḥ svapnadṛśo devatānām [[amī trayaḥ]]
nisargaśatravaḥ sṛṣṭā daivajñānām amī trayas // NKv_22

naimittikāḥ svapna-dṛśo devatānām [[amī trayaḥ]] nisarga-śatravaḥ sṛṣṭā daivajñānām amī trayas //

svasthair asādhyarogaiś ca jantubhir nāsti kiṃ cana
kātarā dīrgharogāś ca bhiṣajāṃ bhāgyahetavas // NKv_23

svasthair asādhya-rogaiś ca jantubhir na asti kiṃ cana kātarā dīrgha-rogāś ca bhiṣajāṃ bhāgya-hetavas //

nātidhairyaṃ pradātavyaṃ nātibhītiś ca rogiṇi
naiścintyān nādime dānaṃ nairāśyād eva nāntime // NKv_24

na atidhairyaṃ pradātavyaṃ na atibhītiś ca rogiṇi naiścintyān nā adime dānaṃ nairāśyād eva na antime //

bhaiṣajyaṃ tu yathākāmaṃ pathyaṃ tu kaṭhinaṃ vadet
ārogyaṃ vaidyamāhātmyād anyathātvam apathyatas // NKv_25

bhaiṣajyaṃ tu yathākāmaṃ pathyaṃ tu kaṭhinaṃ vadet ārogyaṃ vaidya-māhātmyād anyathātvam apathyatas //

nidānaṃ roganāmāni sātmyāsātmye cikitsitam
sarvam apy upadekṣyanti rogiṇaḥ sadane striyas // NKv_26

nidānaṃ roga-nāmāni sātmya-asātmye cikitsitam sarvam apy upadekṣyanti rogiṇaḥ sadane striyas //

jṛmbhamāṇeṣu rogeṣu mriyamāṇeṣu jantuṣu
rogatattveṣu śanakair vyutpadyante cikitsakās // NKv_27

jṛmbhamāṇeṣu rogeṣu mriyamāṇeṣu jantuṣu roga-tattveṣu śanakair vyutpadyante cikitsakās //

pravartanārtham ārambhe madhye tv auṣadhahetave
bahumānārtham ante ca jihīrṣanti cikitsakās // NKv_28

pravartana-artham ārambhe madhye tv auṣadha-hetave bahumāna-artham ante ca jihīrṣanti cikitsakās //

lipsamāneṣu vaidyeṣu cirād āsādya rogiṇam
dāyādāḥ saṃprarohanti daivajñā māntrikā api // NKv_29

lipsamāneṣu vaidyeṣu cirād āsādya rogiṇam dāyādāḥ saṃprarohanti daivajñā māntrikā api //

rogasyopakrame sāntvaṃ madhye kiṃ cid dhanavyayas
śanair anādaras śāntau snāto vaidyaṃ na paśyati // NKv_30

rogasya upakrame sāntvaṃ madhye kiṃ cid dhana-vyayas śanair anādaras śāntau snāto vaidyaṃ na paśyati //

daivajñatvaṃ māntrikatā bhaiṣajyaṃ cāṭukauśalam
ekaikam arthalābhāya dvitriyogas tu durlabhas // NKv_31

daivajñatvaṃ māntrikatā bhaiṣajyaṃ cāṭu-kauśalam eka-ekam artha-lābhāya dvi-tri-yogas tu durlabhas //

anṛtaṃ cāṭuvādaś ca dhanayogo mahān ayam
satyaṃ vaiduṣyam ity eṣa yogo dāridryakārakas // NKv_32

anṛtaṃ cāṭuvādaś ca dhana-yogo mahān ayam satyaṃ vaiduṣyam ity eṣa yogo dāridrya-kārakas //

kātaryaṃ durvinītatvaṃ kārpaṇyam avivekatām
sarvaṃ mārjanti kavayaḥ śālīnāṃ muṣṭikiṃkarās // NKv_33

kātaryaṃ durvinītatvaṃ kārpaṇyam avivekatām sarvaṃ mārjanti kavayaḥ śālīnāṃ muṣṭi-kiṃkarās //

na kāraṇam apekṣante kavayaḥ stotum udyatās
kiṃ cid astuvatām teṣāṃ jihvā phuraphurāyate // NKv_34

na kāraṇam apekṣante kavayaḥ stotum udyatās kiṃ cid astuvatām teṣāṃ jihvā phuraphurāyate //

stutaṃ stuvanti kavayo na svato guṇadarśinas
kītaḥ kaś cid alir nāma kiyatī tatra varṇanā // NKv_35

stutaṃ stuvanti kavayo na svato guṇa-darśinas kītaḥ kaś cid alir nāma kiyatī tatra varṇanā //

ekaiva kavitā puṃsāṃ grāmāyāśvāya hastine
antato 'nnāya vastrāya tāmbūlāya ca kalpate // NKv_36

eka aiva kavitā puṃsāṃ grāmāya aśvāya hastine antato 'nnāya vastrāya tāmbūlāya ca kalpate //

śabdākhyam aparaṃ brahma saṃdarbheṇa pariṣkṛtam
vikrīyate katipayair vṛthānyair viniyujyate // NKv_37

śabda-ākhyam aparaṃ brahma saṃdarbheṇa pariṣkṛtam vikrīyate katipayair vṛtha ānyair viniyujyate //

varṇayanti narābhāsān vāṇīṃ labdhvāpi ye janās
labdhvāpi kāmadhenuṃ te lāṅgale viniyuñjate // NKv_38

varṇayanti nara-ābhāsān vāṇīṃ labdhva āpi ye janās labdhva āpi kāma-dhenuṃ te lāṅgale viniyuñjate //

praśaṃsanto narābhāsān pralapanto 'nyathānyathā
kathaṃ tarantu kavayaḥ kāmapāramyavādinas // NKv_39

praśaṃsanto nara-ābhāsān pralapanto 'nyatha ānyathā kathaṃ tarantu kavayaḥ kāma-pāramya-vādinas //

yat sandarbhe yad ullekhe yad vyaṅgye nibhṛtaṃ manas
samādher api taj jyāyāḥ śaṃkaro yadi varṇyate // NKv_40

yat sandarbhe yad ullekhe yad vyaṅgye nibhṛtaṃ manas samādher api taj jyāyāḥ śaṃkaro yadi varṇyate //

[bandhavaḥ] (NKv_p20352)

[bandhavaḥ]

gṛhiṇī bhaginī tasyāḥ śvaśurau śyāla ity api
prāṇinām kalinā sṛṣṭāḥ pañca prāṇā ime 'pare // NKv_41

gṛhiṇī bhaginī tasyāḥ śvaśurau śyāla ity api prāṇinām kalinā sṛṣṭāḥ pañca prāṇā ime 'pare //

jāmātaro bhāgineyā mātulā dārabāndhavās
ajñātā eva gṛhiṇāṃ bhakṣayanty ākhuvad gṛhe // NKv_42

jāmātaro bhāgineyā mātulā dāra-bāndhavās ajñātā eva gṛhiṇāṃ bhakṣayanty ākhu-vad gṛhe //

mātulasya balaṃ mātā jāmātur duhitā balam
śvaśurasya balaṃ bhāryā svayam evātither balam // NKv_43

mātulasya balaṃ mātā jāmātur duhitā balam śvaśurasya balaṃ bhāryā svayam eva atither balam //

jāmātur vakratā tāvad yāvac chyālasya bālatā
prabudhyamāne sāralyaṃ prabuddhe 'smin palāyanam // NKv_44

jāmātur vakratā tāvad yāvac chyālasya bālatā prabudhyamāne sāralyaṃ prabuddhe 'smin palāyanam //

bhāryā jyeṣṭhā śiśuḥ śyālaḥ śvaśrūḥ svātantryavartinī
śvaśuras tu pravāsīti jāmātur bhāgyadhoraṇī // NKv_45

bhāryā jyeṣṭhā śiśuḥ śyālaḥ śvaśrūḥ svātantrya-vartinī śvaśuras tu pravāsi īti jāmātur bhāgya-dhoraṇī //

bhūṣaṇair vāsanaiḥ pātraiḥ putrāṇām upalālanais
sakṛd āgatya gacchantī kanyā nirmārṣṭi mandiram // NKv_46

bhūṣaṇair vāsanaiḥ pātraiḥ putrāṇām upalālanais sakṛd āgatya gacchantī kanyā nirmārṣṭi mandiram //

gṛhiṇī svajanaṃ vakti śuṣkāhāraṃ mitāśanam
patipakṣyāṃs tu bahvāśān kṣīrapāṃs taskarān api // NKv_47

gṛhiṇī sva-janaṃ vakti śuṣka-āhāraṃ mita-āśanam pati-pakṣyāṃs tu bahv-āśān kṣīra-pāṃs taskarān api //

bhārye dve putraśālinyau bhaginī pativarjitā
aśrāntakalaho nāma yogo 'yaṃ gṛhamedhinām // NKv_48

bhārye dve putra-śālinyau bhaginī pati-varjitā aśrānta-kalaho nāma yogo 'yaṃ gṛha-medhinām //

bhārye dve bahavaḥ putrā dāridryaṃ rogasaṃbhavas
jīrṇau ca mātāpitarāv ekaikaṃ narakādhikam // NKv_49

bhārye dve bahavaḥ putrā dāridryaṃ roga-saṃbhavas jīrṇau ca mātā-pitarāv ekaikaṃ naraka-adhikam //

[uttamaṛṇāḥ] (NKv_p22699)

[uttama-ṛṇāḥ]

smṛte sīdanti gātrāṇi dṛṣṭe prajñā vinaśyati
aho mahad idaṃ bhūtam uttamarṇābhiśābdhitam // NKv_50

smṛte sīdanti gātrāṇi dṛṣṭe prajñā vinaśyati aho mahad idaṃ bhūtam uttama-rṇa-abhiśābdhitam //

antako 'pi hi jantūnām antakālam apekṣate
na kālaniyamaḥ kaś cid uttamārṇasya vidyate // NKv_51

antako 'pi hi jantūnām anta-kālam apekṣate na kāla-niyamaḥ kaś cid uttamārṇasya vidyate //

na paśyāmo mukhe daṃṣṭrāṃ na pāśaṃ vā karāñjale
uttamārṇam avekṣyaiva tathāpy udvejite manas // NKv_52

na paśyāmo mukhe daṃṣṭrāṃ na pāśaṃ vā kara-añjale uttamārṇam avekṣya eva tatha āpy udvejite manas //

[dāridryam] (NKv_p23505)

[dāridryam]

śatrau sāntvaṃ pratīkāraḥ sarvarogeṣu bheṣajam
mṛtyau mṛtyuñjayadhyānaṃ dāridrye tu na kiṃ cana // NKv_53

śatrau sāntvaṃ pratīkāraḥ sarva-rogeṣu bheṣajam mṛtyau mṛtyuñjaya-dhyānaṃ dāridrye tu na kiṃ cana //

śaktiṃ karoti saṃcāre śītoṣṇe marṣayaty api
dīpayaty udare vahniṃ dāridryaṃ paramauṣadham // NKv_54

śaktiṃ karoti saṃcāre śīta-uṣṇe marṣayaty api dīpayaty udare vahniṃ dāridryaṃ parama-auṣadham //

giraṃ skhalantīṃ mīlantīṃ dṛṣṭiṃ pādau visaṃsthulau
protsāhayati yācñāyāṃ rājājñeva daridratā // NKv_55

giraṃ skhalantīṃ mīlantīṃ dṛṣṭiṃ pādau visaṃsthulau protsāhayati yācñāyāṃ rāja-ājña īva daridratā //

jīryanti rājavidveṣā jīryanty avihitāny api
ākiṃcanyabalāḍhyānām antato 'śmāpi jīryati // NKv_56

jīryanti rāja-vidveṣā jīryanty avihitāny api ākiṃcanya-bala-āḍhyānām antato 'śma āpi jīryati //

nāsya corā na piśunā na dāyādā na pārthivās
dainyaṃ rājyād api jyāyo yadi tattvaṃ prabudhyate // NKv_57

na asya corā na piśunā na dāyādā na pārthivās dainyaṃ rājyād api jyāyo yadi tattvaṃ prabudhyate //

[dhaninaḥ] (NKv_p24892)

[dhaninaḥ]

prakāśayaty ahaṃkāraṃ pravartayati taskarān
protsāhayati dāyādāṃl lākṣmīḥ kiṃ cid upasthitā // NKv_58

prakāśayaty ahaṃkāraṃ pravartayati taskarān protsāhayati dāyādāṃl lākṣmīḥ kiṃ cid upasthitā //

viḍambayanti ye nityaṃ vidagdhān dhanino janās
ta eva tu viḍambyante śriyā kimcidupekṣitās // NKv_59

viḍambayanti ye nityaṃ vidagdhān dhanino janās ta eva tu viḍambyante śriyā kim-cid-upekṣitās //

prāmāṇyabuddhiḥ stotreṣu devatābuddhir ātmani
kīṭabuddhir manuṣyeṣu nūtanāyāḥ śriyaḥ phalam // NKv_60

prāmāṇya-buddhiḥ stotreṣu devatā-buddhir ātmani kīṭa-buddhir manuṣyeṣu nūtanāyāḥ śriyaḥ phalam //

śṛṇvanta eva pṛcchanti paśyanto 'pi na jānate
viḍambanāni dhanikāḥ stotrāṇīty eva manvate // NKv_61

śṛṇvanta eva pṛcchanti paśyanto 'pi na jānate viḍambanāni dhanikāḥ stotrāṇi ity eva manvate //

āvṛtya śrīmadenāndhān anyonyakṛtasaṃvidas
svairaṃ hasanti+pārśvasthā bālonmattapiśācavat // NKv_62

āvṛtya śrī-madena andhān anyonya-kṛta-saṃvidas svairaṃ hasanti+pārśva-sthā bāla-unmatta-piśāca-vat //

stotavyaiḥ stūyante nityaṃ sevanīyaiś ca sevyate
na bibheti na jihreti tathāpi dhaniko janas // NKv_63

stotavyaiḥ stūyante nityaṃ sevanīyaiś ca sevyate na bibheti na jihreti tatha āpi dhaniko janas //

kṣaṇamātraṃ grahāveśo yāmamātraṃ surāmadas
lakṣmīmadas tu mūrkhāṇām ādeham anuvartate // NKv_64

kṣaṇa-mātraṃ graha-āveśo yāma-mātraṃ surā-madas lakṣmī-madas tu mūrkhāṇām ā-deham anuvartate //

śrīr māsam ardhamāsaṃ vā ceṣṭitvā vinivartate
vikāras tu tadārabdho nityaṃ laśunagandhavat // NKv_65

śrīr māsam ardha-māsaṃ vā ceṣṭitvā vinivartate vikāras tu tad-ārabdho nityaṃ laśuna-gandha-vat //

kaṇṭḥe madaḥ kodravajo hṛdi tāmbūlajo madas
lakṣmīmadas tu sarvāṅge putradāramukheṣv api // NKv_66

kaṇṭḥe madaḥ kodrava-jo hṛdi tāmbūla-jo madas lakṣmī-madas tu sarvāṅge putra-dāra-mukheṣv api //

yatrāsīd asti vā lakṣmīs tatronmadaḥ pravartatām
kule 'py avataraty eṣa kuṣṭhāpasmāravat katham // NKv_67

yatrā asīd asti vā lakṣmīs tatra unmadaḥ pravartatām kule 'py avataraty eṣa kuṣṭhā-apasmāra-vat katham //

adhyāpayanti śāstrāṇi tṛṇīkurvanti paṇḍitān
vismārayanti jātiṃ svāṃ varāṭāḥ pañcaṣā kare // NKv_68

adhyāpayanti śāstrāṇi tṛṇīkurvanti paṇḍitān vismārayanti jātiṃ svāṃ varāṭāḥ pañcaṣā kare //

bibhartu bhṛtyān dhaniko dattāṃ vā deyam arthiṣu
yāvad yācakasādharmyaṃ tāval loko na mṛṣyati // NKv_69

bibhartu bhṛtyān dhaniko dattāṃ vā deyam arthiṣu yāvad yācaka-sādharmyaṃ tāval loko na mṛṣyati //

[piśunāḥ] (NKv_p28014)

[piśunāḥ]

dhanabhāro hi lokasya piśunair eva dhāryate
kathaṃ te taṃ laghūkartuṃ yatante 'parathā svatas // NKv_70

dhana-bhāro hi lokasya piśunair eva dhāryate kathaṃ te taṃ laghūkartuṃ yatante 'parathā svatas //

śramānurūpaṃ piśune kim upakriyate nṛpais
dviguṇaṃ triguṇaṃ caiva kṛtānto lālayiṣyati // NKv_71

śrama-anurūpaṃ piśune kim upakriyate nṛpais dvi-guṇaṃ tri-guṇaṃ ca eva kṛta-anto lālayiṣyati //

Gokarṇe Bhadrakarṇe ca japo duṣkarmanāśanas
rājakarṇe japaḥ sadyaḥ sarvakarmavināśanas // NKv_72

Gokarṇe Bhadrakarṇe ca japo duṣkarma-nāśanas rāja-karṇe japaḥ sadyaḥ sarva-karma-vināśanas //

na svārthaṃ kimcid icchanti na preryante ca kena cit
parārtheṣu pravartante śaṭhāḥ santaś ca tulyavat // NKv_73

na sva-arthaṃ kim-cid icchanti na preryante ca kena cit para-artheṣu pravartante śaṭhāḥ santaś ca tulya-vat //

kālāntare hy anarthāya gṛdhro gehopari sthitas
khalo gṛhasamīpasthaḥ sadyo 'narthāya dehinām // NKv_74

kāla-antare hy anarthāya gṛdhro geha-upari sthitas khalo gṛha-samīpa-sthaḥ sadyo 'narthāya dehinām //

[lobhinaḥ] (NKv_p29347)

[lobhinaḥ]

śuṣkopavāso dharmeṣu bhaiṣajyeṣu ca laṅghanam
japayajñaś ca yajñeṣu rocate lobhaśālinām // NKv_75

śuṣka-upavāso dharmeṣu bhaiṣajyeṣu ca laṅghanam japa-yajñaś ca yajñeṣu rocate lobha-śālinām //

kiṃ vakṣyatīva dhanikād yāvad udvijate 'dhanas
kiṃ prakṣyatīti lubdho 'pi tāvad udvijate tatas // NKv_76

kiṃ vakṣyati iva dhanikād yāvad udvijate 'dhanas kiṃ prakṣyati iti lubdho 'pi tāvad udvijate tatas //

sarvam ātithyaśāstrārthaṃ sākṣāt kurvanti lobhinas
bhikṣākabalam ekaikaṃ ye hi paśyanti meruvat // NKv_77

sarvam ātithya-śāstra-arthaṃ sākṣāt kurvanti lobhinas bhikṣākabalam eka-ekaṃ ye hi paśyanti meru-vat //

dhanapālaḥ piśāco hi datte svāminy upasthite
dhanalubdhaḥ piśācas tu na kasmai cana ditsate // NKv_78

dhana-pālaḥ piśāco hi datte svāminy upasthite dhana-lubdhaḥ piśācas tu na kasmai cana ditsate //

dātāro 'rthibhir arthyante dātṛbhiḥ puno 'rthinas
kartṛkarmavyatīhārād aho nimnonnataṃ kiyat // NKv_79

dātāro 'rthibhir arthyante dātṛbhiḥ puno 'rthinas kartṛ-karma-vyatīhārād aho nimna-unnataṃ kiyat //

svasminn asati nārthasya rakṣakaḥ saṃbhaved iti
niścityaivaṃ svayam api bhuṅkte lubdhaḥ kathaṃ cana // NKv_80

svasminn asati na arthasya rakṣakaḥ saṃbhaved iti niścitya evaṃ svayam api bhuṅkte lubdhaḥ kathaṃ cana //

prasthāsyamānaḥ praviśet pratiṣṭheta dine dine
vicitrān ullikhed vighnāṃs tiṣṭhāsur atithiś ciram // NKv_81

prasthāsyamānaḥ praviśet pratiṣṭheta dine dine vicitrān ullikhed vighnāṃs tiṣṭhāsur atithiś ciram //

[dhārmikāḥ] (NKv_p31205)

[dhārmikāḥ]

pradīyate viduṣy ekaṃ kavau daśa naṭe śatam
sahasraṃ dāmbhike loke śrotriye tu na kimcana // NKv_82

pradīyate viduṣy ekaṃ kavau daśa naṭe śatam sahasraṃ dāmbhike loke śrotriye tu na kim-cana //

ghaṭakaṃ samyagārādhya vairāgyaṃ paramaṃ vahet
tāvad arthāḥ prasiddhyanti yāvac cāpalam āvṛtam // NKv_83

ghaṭakaṃ samyag-ārādhya vairāgyaṃ paramaṃ vahet tāvad arthāḥ prasiddhyanti yāvac cāpalam āvṛtam //

ekataḥ sarvaśāstrāṇi tulasīkāṣṭham ekatas
vaktavyaṃ kiṃ cid ity uktaṃ vastutas tulasī parā // NKv_84

ekataḥ sarva-śāstrāṇi tulasī-kāṣṭham ekatas vaktavyaṃ kiṃ cid ity uktaṃ vastutas tulasī parā //

vismṛtaṃ vāhaṭenedaṃ tulasyāḥ paṭhatā guṇan
viśvasaṃmohinī vittadāyinīti guṇadvayam // NKv_85

vismṛtaṃ vāhaṭena idaṃ tulasyāḥ paṭhatā guṇan viśva-saṃmohinī vittadāyini īti guṇa-dvayam //

kaupīnaṃ bhasitālepo darbhā+rudrākṣamālikā
maunam ekāsikā ceti mūrkhasaṃjīvanāni ṣaṭ // NKv_86

kaupīnaṃ bhasita-ālepo darbhā+rudra-akṣa-mālikā maunam eka-āsikā ca iti mūrkha-saṃjīvanāni ṣaṭ //

vāsaḥ puṇyeṣu tīrtheṣu prasiddhaś ca mṛto gurus
adhyāpanāvṛttayaś ca kīrtanīyā dhanārthibhis // NKv_87

vāsaḥ puṇyeṣu tīrtheṣu prasiddhaś ca mṛto gurus adhyāpana-āvṛttayaś ca kīrtanīyā dhana-arthibhis //

mantrabhraṃśe saṃpradāyaḥ prayogaś cyutasaṃkṛtau
deśadharmas tv anācāre pṛcchatāṃ siddham uttaram // NKv_88

mantra-bhraṃśe saṃpradāyaḥ prayogaś cyuta-saṃkṛtau deśa-dharmas tv anācāre pṛcchatāṃ siddham uttaram //

yathā jānanti bahavo yathā vakṣyanti dātari
tathā dharmaṃ caret sarvaṃ na vṛthā kiṃ cid ācaret // NKv_89

yathā jānanti bahavo yathā vakṣyanti dātari tathā dharmaṃ caret sarvaṃ na vṛthā kiṃ cid ācaret //

sadā japapaṭo haste madhye madhye 'kṣimīlanam
sarvaṃ brahmeti vādaś ca sadyaspratyayahetavas // NKv_90

sadā japa-paṭo haste madhye madhye 'kṣi-mīlanam sarvaṃ brahma iti vādaś ca sadyas-pratyaya-hetavas //

āmadhyāhnaṃ nadīvāsaḥ samāje devatārcanam
satataṃ śuciveṣaś cety etad dambhasya jīvitam // NKv_91

ā-madhya-ahnaṃ nadī-vāsaḥ samāje devatā-arcanam satataṃ śuci-veṣaś cety etad dambhasya jīvitam //

tāvad dīrghaṃ nityakarma yāvat syād draṣṭṛmelanam
tāvatsaṃkṣipyate sarvaṃ yāvad draṣṭā na vidyate // NKv_92

tāvad dīrghaṃ nitya-karma yāvat syād draṣṭṛ-melanam tāvat-saṃkṣipyate sarvaṃ yāvad draṣṭā na vidyate //

ānandabāṣparomāñcau yasya svecchāvaśaṃvadau
kiṃ tasya sādhanair anyaiḥ kiṃkarāḥ sarvapārthivās // NKv_93

ānanda-bāṣpa-romāñcau yasya svecchā-vaśaṃvadau kiṃ tasya sādhanair anyaiḥ kiṃkarāḥ sarva-pārthivās //

[durjanāḥ] (NKv_p34342)

[durjanāḥ]

daṇḍyamānā vikurvanti lālyamānās tatas tarām
durjanānām ato nyāyyaṃ dūrād eva visarjanam // NKv_94

daṇḍyamānā vikurvanti lālyamānās tatas tarām durjanānām ato nyāyyaṃ dūrād eva visarjanam //

adānam īṣaddānaṃ ca kimcitkopāya durdhiyām
saṃpūrṇadānaṃ prakṛtir virāmo vairakāraṇam // NKv_95

adānam īṣad-dānaṃ ca kim-cit-kopāya durdhiyām saṃpūrṇa-dānaṃ prakṛtir virāmo vaira-kāraṇam //

jyāyān asaṃstavo duṣṭair īrṣyāyai saṃstavaḥ punas
apatyasaṃbandhavidhiḥ svānarthāyaiva kevalam // NKv_96

jyāyān asaṃstavo duṣṭair īrṣyāyai saṃstavaḥ punas apatya-saṃbandha-vidhiḥ sva-anarthāya eva kevalam //

jñāteyaṃ jñānahīnatvaṃ piśunatvaṃ daridratā
milanti yadi catvāri tad diśe 'pi namo namas // NKv_97

jñāta īyaṃ jñāna-hīnatvaṃ piśunatvaṃ daridratā milanti yadi catvāri tad diśe 'pi namo namas //

parachidreṣu hṛdayaṃ paravārtāsu ca śravas
paramarmāsu vācaṃ ca khalānām asṛjad vidhis // NKv_98

para-chidreṣu hṛdayaṃ para-vārtāsu ca śravas para-marmāsu vācaṃ ca khalānām asṛjad vidhis //

viṣeṇa pucchalagnena vṛścikaḥ prāṇinām iva
kalinā daśamāṃśena sarvaḥ kālo 'pi dāruṇas // NKv_99

viṣeṇa puccha-lagnena vṛścikaḥ prāṇinām iva kalinā daśama-aṃśena sarvaḥ kālo 'pi dāruṇas //

yatra bhāryāgiro vedā yatra dharmo 'rthasādhanam
yatra svapratibhā mānaṃ tasmai śrīkalaye namas // NKv_100

yatra bhāryā-giro vedā yatra dharmo 'rtha-sādhanam yatra sva-pratibhā mānaṃ tasmai śrī-kalaye namas //

kāmam astu jagat sarvaṃ kālasyāsya vaśaṃvadam
kālakālaṃ prapannānāṃ kālaḥ kiṃ naḥ kariṣyati? // NKv_101

kāmam astu jagat sarvaṃ kālasya asya vaśaṃvadam kāla-kālaṃ prapannānāṃ kālaḥ kiṃ naḥ kariṣyati? //

kavinā nīlakaṇṭhena kaler etad viḍambanam
racitaṃ viduṣāṃ prītyai rājāsthānānumodanam // NKv_102

kavinā nīlakaṇṭhena kaler etad viḍambanam racitaṃ viduṣāṃ prītyai rājāsthāna-anumodanam //