Vinayaviniścaya upāliparipṛcchā

namo buddhāya // tena khalu punaḥ samayenāyuṣmānupaliḥ pratisaṃlayanāta vyutthāya yena bhagavāṃstenopasaṃkrāmat / upasaṃkramya bhagavataḥ pādau śirasābhivandya triḥ pradakṣiṇīkṛtyaikāntaṃ nyasīdat / ekānta niṣaṇnaścāyuṣmānupāliḥ bhagavantametadavocat / iha bhagavanmamaikākino rahogatasya pratisaṃlīna cittasyāyamevaṃrupaścetasi cetaḥparivitarka udapādi / prātimokṣasaṃvaro bhagavatā prajñaptaścādhiśīlaśikṣā pariśuddhiḥ śrāvakayānikānāṃ pratyekabuddhayānikānām ca / bodhisatvāyānikānāṃ tu bhagavatā jīvitaparityāge 'pi śikṣāpyatra parideśitā nirdiṣṭā / tat kathaṃ bhagavataḥ parinirvṛtasya tiṣṭhato vā śrāvakayānikānāṃ prātimokṣasaṃvaro vaktavyaḥ / kathaṃ pratyekabuddhayānikānām / kathaṃ mahāyānasaṃprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ prātimokṣasaṃvaro vaktavyaḥ / ahaṃ bhagavatā vinayaparāṇāmagro nirddiṣṭaḥ / tasya me bhagavan vijñāpayatūpāyakauśalyaṃ samprakāśayatu bhagavan yathā bhagavataḥ sakāśāt sammukhaṃ śrutvā sammukhaṃ pratigṛhya vaiśāradyaprāptaḥ parṣatsu vistareṇa saṃprakāśayeyam / ayaṃ me bhagavannekākino rahogatasya pratisaṃlīnasyaivaṃrupaścetasi cetaḥ parivitarka udapādi yattvahaṃ bhagavantamusaṃkramya vinayaviniścayaṃ paripṛccheyamiti / tat sādhu bhagavan vyākarotu tathāgato vinayaviniścayaṃ vistareṇa mahatī bhikṣuparṣata sannipatitā bodhisattvaparṣacca /

evamukte bhagavānāyuṣmantamupālimetadavocat / tasmāttarhitvamupāle anyena prayogeṇānyenādhyāśayena śrāvakayānikānāṃ śikṣāpariśuddhiṃ vada / anyena prayogeṇānyenādhyāśayena mahāyānasampratiṣṭhitānāṃ śikṣāpariśuddhiṃ vada / tat kasmāddhetoḥ / anyo hyupāle śrāvakayānikānāṃ prayogo 'nyo 'dhyāśayaḥ / anyo mahāyānasaṃprasthitānāṃ prayogo 'nyo 'dhyāśayaḥ / tatropāleyā śrāvakayānikasya pariśuddhaśīlatā sā mahāyānikasya bodhisattvasyāpariśuddhaśīlatā paramadauḥśīlyañca / yā mahāyānasamprasthitasya bodhisattvasya pariśuddhaśīlatā sā śrāvakayānikasyāpariśuddhaśīlatā paramadauḥśīlyañca / tat kasmāddhetoḥ / ihopāle śrāvakayānikastatkṣaṇikacitte 'pi bhavopapattiṃ na parigṛṇhāti / iyaṃ śrāvakayānikasya pariśuddhaśīlatā sā mahāyānikasya bodhisatvasyā pariśuddhaśīlata paramadauḥ śīlyañca / katamopāle mahāyānasamprasthitasya bodhisattvasya pariśuddhaśīlatā yā śrāvakayānikasyāpariśuddhaśīlatā paramadauḥśilyañca / ihopāle mahāyāne samprasthito bodhisattvo 'prameyāsaṃkhyeyān kalpān bhavopapattiṃ parigṛṇhāti aparikhinnacitto 'parikhinnamānasaḥ / iyaṃ mahāyānasamprasthitasya bodhisattvasya pariśuddhaśīlatā sā śrāvakayānikasyāpariśuddhaśīlatā paramadauḥśīlyañca /

tasmāttarhi tvamupāle sānurakṣāṃ śikṣāṃ mahāyānasaṃprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ vada / niranurakṣāṃ śikṣāṃ śrāvakayānikānāṃ vada / saparihārāṃ śikṣāṃ mahāyānasamprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ vada / niḥparihārāṃ śikṣāṃ śrāvakayānikānāṃ vada / dūrānupraviṣṭāṃ śikṣāṃ mahāyānasamprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ vada / sāvadānāṃ śikṣāṃ śrāvakayānikānāṃ vada /

kathaṃ copāle sānurakṣā śikṣā mahāyānasaṃprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ niranurakṣā śikṣā śrāvaka yānikānām / ihopāle mahāyāna saṃprasthitena bodhisattvena parasattvānāṃ parapudgalānāṃ hitamanuvartitavyaṃ na punaḥ śrāvakayānikena / anenopāle paryyāyeṇa sānurakṣā śikṣā mahāyānikānām bodhisattvānāṃ niranurakṣā śikṣā śrāvakayānikānām /

kathaṃ copāle saparihārā śikṣā mahāyānasamprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ niḥ parihārāśikṣā śrāvakayānikānām / ihopāle mahānasaṃprasthitobodhisattvo 'pi saceta pūrvvāṇhasamaye āpattimāpadyeta madhyānhakāle sarvvajñatācittenāvirahito viharedaparyyantaḥ / evaṃ mahāyānasamprasthitasya bodhisattvasya śīlaskandha / sacenmadhyānhasamaye āpattimāpadyate sāyānhakāle sarvvajñatācittenāvirahito viharedaparyyantaḥ / evaṃ mahāyānasaṃprasthitasya bodhisattvasya śīlaskandhaḥ / sacet sāyānhasamaey āpattimāpadyeta rātryāḥ purimayāme sarvvajñatācittenāvirahito viharedaparyyantaḥ / evaṃ mahāyānasaṃpratisthatasya bodhisattvasyaśīlaskandhaḥ / sacet rātryāḥ purimayāme āpattimāpadyeta rātryāśca madhyamayāme sarvvajñatācittenāvirahito viharedaparyyantaḥ / evaṃ mahāyānasaṃprasthitasya bodhisattvasya śīlaskandhaḥ / sacet rātryā madhyamayāme āpattimāpadyeta rātryāśca paścimayāme sarvvajñatācittenāvirahito viharedaparyyantaḥ / evaṃ mahāyānasaṃprasthitasya bodhisattvasya śīlaskandho veditavyaḥ / evaṃ hyupāle saparihārā śikṣā mahāyānasaṃprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ / tatra bodhisattvena nātra kaukṛtyaparyyutthānamutpādyaṃ nātivipratisāriṇā bhavitavyaṃ / tatropāle sacecchrāvakayānikaḥ punaḥ punarāpattimāpadyeta naṣṭaḥ śrāvakayānikasya śīlaskandho veditavyaḥ / tat kasmāddhetoḥ / ādīpta śiraścailopamena hi śrāvakayānikena bhavitavyaṃ sarvakleśaprahāṇāya / evaṃ niḥparihārā śikṣā śrāvakayānikasya hyupāle parinirvvāṇakāmasya /

katham copāle dūrānupraviṣṭā śikṣā mahāyānasaṃprasthitānāṃ bodhisattvnāṃ sāvadānā śikṣā śrāvakayānikānāṃ / ihopāle mahāyānasaṃprasthito bodhisattvo gaṅgānadīvālikāsamān kalpān pañcabhiḥ kāmaguṇaiḥ krīḍitvā ramitvā paricārayitvā bodhicittaṃ notsṛjati / ayamupāle mahāyānasaṃprasthitasya bodhisattvasya śikṣā veditavyā / tat kasmāddhetoḥ / bhaviṣyatyupāle sa kālaḥ sa samayo yanmahāyānasaṃprasthito bodhisattvastenaiva bodhicittena suparigṛhītena svapnāntaragato 'pi sarvvakleśairnna saṃhariṣyate / api ca mahāyānasaṃprasthitena bodhisattvena naikasminneva bhave sarvvakleśāḥ kṣapayitavyāḥ / anupūrvveṇa bodhisattvnāṃ kleśāḥ kṣayaṃ gacchantiḥ / paripakvakuśalamūlena ca śrāvakayānikenādīptaśi śacailopamena hi tatkṣaṇikokapi bhavopapattirnnotpāditavyā / evamupāle dūrānupraviṣṭā śikṣā mahāyānasaṃprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ sāvadānāṃ śikṣā śrāvakayānikānām //

tasmāttarhi tvamupāle sānurakṣāṃ saparihārāṃ dūrānupraviṣṭāṃ śikṣāṃ mahāyānasamprasthitānāṃ bodhisattvānāṃ vada / niranurakṣāṃ niḥparihārām sāvadānāṃ śikṣāṃ śrāvakayānikānāṃ vada / tat kasmāddhetoḥ / mahāsaṃbhārā hyupāle 'nuttarā samyaksaṃbodhirna sukarā ekāntaniviṣṭena mahāyānasaṃprasthitena bodhisattvenā prameyāsaṃkhyeyān kalpān saṃdhārayituṃ saṃsarituma / idaṃ copāle 'rthavaśaṃ sampaśyan tathāgataḥ samyaksambuddho mahāyānāsaṃprasthitānāṃ bodhisattvnāṃ naikāntanirvvedakathāṃ kathayati naikāntavirāgakathāṃ kathayati naikāntavirāgakathāṃ kathayati naikāntasaṃvegakathāṃkathaṃyati / api tu khalu punaḥ prītikathāṃ prāmodyakathām pratityasamutpādasamprayuktakathāṃ kathayati / gambhīrāmasaṃkliṣṭāṃ sūkṣmāṃ niḥkaukṛtyakathāṃ kathayati / niḥparyyutthānakathāṃ kathayati / asaṅgāmanāvaraṇāṃ śūnyatākathāṃ kathayati / ta imāṃ kathāṃ śrutvā 'bhiratāḥ saṃprāptā na parikhidyante bodhisambhārañca paripūrayanti /

atha hyāyuṣmānupāliḥ bhagavantametadavocat / yā imā bhagavannāpattayaḥ kāścidrāgasaṃyuktāḥ kāścit dveṣāsaṃyuktāḥ kāścinmohasaṃyuktāḥ / tatra katamā bhagavan mahāyānasaṃprasthitasya bodhisattvasya gurutarā āpattayaḥ / kiṃ rāgasaṃprayuktā utāho dveṣasaṃprayuktāḥ utāho mohasaṃprayuktāḥ / evamukte bhagavānāyuṣmantamupālimetadavocat / sacedupāle mahāyānasaṃprasthito bodhisattvo gaṅgānadīvālikāsamā rāgasaṃprayuktā āpattīrāpadyeta yāñcaikāṃ dveṣasaṃprayuktāmāpattimāpadyeta bodhisattvayānaṃ pramāṇīkṛtyeya tābhyo gurutarā āpattiryeyam dveṣaprayuktā / tat kasmāddhetordveṣa upāle sattvaparityāgāya saṃvarttate rāgaḥ sattvasaṃgrahāya saṃvarttate iti / tatropāle yaḥ kleśaḥ sattvasaṃgrahāya saṃvarttate tatra bodhisattvasya na chalaṃ na bhayam / yaḥ kleśaḥ sattvaparityāgāya saṃvarttate tatra bodhisattvasya chalañca bhayañca / api tūpāle uktam pūrvvameva rāgo bandhavirāgo 'lpasāvadyo dveṣah kṣipravirāgo mahāsāvadyaḥ / tatropāle yo bandhavirāgokalpasāvadyaḥ saṃkleśaḥ............... bodhisattvasya / yaḥ kṣipravirāgo mahāsāvadyaḥ kleśaḥ sa bodhisattvasya svapnāntaragatasyāpi naiva yuktaḥ / tasmāttarhi tvamupāle bodhisattvānaṃ yāḥ kāścid rāgasaṃprayuktā āpattayaḥ sarvvāstā anāpattaya iti dhāraya / tatropāle ye 'nupāyakuśalā bodhisattvāste rāgasaṃprayuktābhya āpatibhyo vibhyati na dveṣasamprayuktābhyaḥ / ye punarupāyakuśalā bodhisattvāste dveṣasaṃprayuktābhya āpattibhyo vibhyati na rāgasamprayuktābhyaḥ / atha khalu te tasyāmeva parṣadi mañjuśrīkumarabhūtaḥ sannipatito 'bhūt / sa niṣaṇṇaḥ bhagavantametadavocat / atyantavinītānāṃ bhagavan sarvvadharmāṇāṃbodhāya vinayaḥ / evamukte bhagavān mañjuśriyaṃ kumārabhūtametadavocat / sacenmañjuśrīrbbāla pṛthagjanā / ātyantavinītān sarvvadharmān jānīyustadapi na bhūyastathāgato vinayaḥ prajñāpyeta / sattvā na prīṇanti tasmāt tathāgato 'tyantavinītānāṃ sarvvadharmmānāṃ bodhāya vinayaṃ prajñāpayatyanupūrveṇeti yoniśamupādāya // 0 //

iti bodhisattvaprātimokṣāḥ // 0 //
Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Darśana Collection. Vinayaviniścaya, upāliparipṛcchā. Vinayaviniścaya, upāliparipṛcchā. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-CCD7-0