Udana

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Udana

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project

[CPD Classification 2.5.3]
[PTS Vol Ud - ] [\z Ud /] [\f I /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Vol Ud - ] [\z Ud /] [\w I /]
[BJT Page 130] [\x 130/]
Suttantapiṭake

Khuddakanikāyo

(Tatiyo gantho)
Udānapāḷi
Bodhivaggo paṭhamo

Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-23: metadata structuring
  • 2025-05-28: Added several metadata fields.

Text

Namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa.

1. 1

Paṭhamabodhisuttaṃ

[PTS Page 001] [\q 1/] evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā

nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle paṭhamābhisambuddho. Tena kho pana samayena1

bhagavā sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedī.

Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā rattiyā

paṭhamaṃ yāmaṃ paṭiccasamuppādaṃ anulomaṃ sādhukaṃ manasākāsi "iti imasmiṃ sati

idaṃ hoti, imassuppādā idaṃ uppajjati, yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā

viññāṇaṃ, viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā

phasso, phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ,

upādānapaccayā bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā sambhavanti.Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa samudayo hotī"ti.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Yadā have pātubhavanti dhammā

Ātāpino jhāyato brāhmaṇassa,

Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā

Yato pajānāti sahetudhammanti.

1. Tena samayena, vinayapāḷi

[BJT Page 132] [\x 132/]

1. 2.

Dutiyabodhisuttaṃ

Evaṃ [PTS Page 002] [\q 2/] me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā

nerañjarāya tīre bodhirukkhamūle paṭhamābhisambuddho. Tena kho pana samayena1

bhagavā sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedī.

Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā rattiyā

majjhimaṃ yāmaṃ paṭiccasamuppādaṃ paṭilomaṃ sādhukaṃ manasākāsi: "iti imasmiṃ asati

idaṃ na hoti, imassa nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ avijjānirodhā saṅkhāranirodho,

saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā

saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho,

vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā upādānanirodho, upādānanirodhā

bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā jarāmaraṇaṃ

sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho [PTS Page 003] [\q 3/] hotī"ti.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Yadā have pātubhavanti dhammā

Ātāpino jhāyato brāhmaṇassa,

Athassa kaṅkhā vapayanti sabbā

Yato khayaṃ paccayānaṃ avediti.

1. 3.

Tatiyabodhisuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre

bodhirukkhamūle paṭhamābhisambuddho. Tena kho pana samayena1 bhagavā sattāhaṃ

ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedi.

Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā rattiyā

pacchimaṃ yāmaṃ paṭiccasamuppādaṃ anulomapaṭilomaṃ sādhukaṃ manasākāsi: " iti

imasmiṃ sati idaṃ hoti, imassūppādā idaṃ uppajjati, imasmiṃ asati idaṃ na hoti, imassa

nirodhā idaṃ nirujjhati, yadidaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā, saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ,

viññāṇapaccayā nāmarūpaṃ, nāmarūpapaccayā saḷāyatanaṃ, saḷāyatanapaccayā phasso,

phassapaccayā vedanā, vedanāpaccayā taṇhā, taṇhāpaccayā upādānaṃ, upādānapaccayā

bhavo, bhavapaccayā jāti, jātipaccayā jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanassupāyāsā

sambhavanti. Evametassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti.

1. Tena samayena, vinayamahāvaggo.

[BJT Page 134] [\x 134/]

Avijjāyatveva asesavirāganirodhā saṅkhāranirodho, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho,

viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho, saḷāyatananirodhā

phassanirodho, phassanirodhā vedanānirodho, vedanānirodhā taṇhānirodho, taṇhānirodhā

upādānanirodho, upādānanirodhā bhavanirodho, bhavanirodhā jātinirodho, jātinirodhā

jarāmaraṇaṃ sokaparidevadukkhadomanasupāyāsā nirujjhanti. Evametassa kevalassa

dukkhakkhandhassa nirodho hotī"ti.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Yadā have pātubhavanti dhammā

Ātāpino jhāyato brāhmaṇassa,

Vidhūpayaṃ tiṭṭhati mārasenaṃ

Sūriyo'vaobhāsayamantaḷikkhanti.

1. 4.

Nigrodhasuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjānerañjarāya tīre

ajapālanigrodhamūle 1 paṭhamābhisambuddho. Tena kho pana samayena bhagavā sattāhaṃ

ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedi.

Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhāsi. Atha kho

aññataro huhuṅkajātiko2 brāhmaṇo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ

aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho so brāhmaṇo bhagavantaṃ etadavoca:

"Kittāvatā nu kho bho gotama brāhmaṇo hoti? Katame ca pana brāhmaṇakaraṇā

dhammā?"Ti3

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Yo brāhmaṇo bāhitapāpadhammo

Nihuhuṅko4 nikkasāvo yatatto

Vedantagu vusitabrahmacariyo

Dhammena so brahmavādaṃ vadeyya

Yassussadā natthi kuhiñci loketi.

1. Nigrodhe - kesu ci potthakesu 2. Huhuṃkajātiko, machasaṃ. 3. Brāhmaṇakaraṇādhammā,

si. Brāhmaṇa kārakā kesuci potthakesu 4. Nihuhuṅkako vima. Nihuṃhuṅko, machasaṃ.

[BJT Page 136] [\x 136/]

1. 5

Therasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahāmoggallano āyasmā

ca mahākassapo ayasmā ca vahākaccāyano ayasmā ca mahākoṭṭhito ayasmā ca

vahākappīno āyasmā ca mahācundo āyasmā ca anuruddho āyasmā ca revato āyasmā ca

ānando1 yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. [PTS Page 004] [\q 4/] addasā kho bhagavā

te āyasmante dūrato'va āgacchante. Disvāna bhikkhū āmantesi. "Ete bhikkhave brāhmaṇā

āgacchanti, ete bhikkhave brāhmaṇā āgacchantī"ti

Evaṃ vutte aññataro brāhmaṇajātiko bhikkhu bhagavantaṃ etadavoca: "kittāvatā nu kho

bhante, brāhmaṇo hoti? Katame ca pana brāhmaṇakaraṇā dhammā?"Ti.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Bahitvā pāpake dhamme ye caranti sadā satā,

Khīṇasaṃyojanā buddhā te ve2 lokasmiṃ brāhmaṇā'ti.

1. 6.

Kassapasuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena āyasmā mahākassapo pipphaliguhāyaṃ3 viharati ābādhiko dukkhito

bāḷhagilāno. Atha kho āyasmā mahākassapo aparena samayena tamhā ābādhā vuṭṭhāsi.

Atha kho āyasmato mahākassapassa tamhā ābādhā vuṭṭhitassa etadahosi. "Yannūnāhaṃ

rājagahaṃ piṇḍāya paviseyya"nti

Tena kho pana samayena pañcamattāni devatāsatāni ussukkaṃ āpannāni honti āyasmato

mahākassapassa piṇḍapātapaṭilābhāya.

Atha kho āyasmā mahākassapo tāni pañcamattāni devatāsatāni paṭikkhipitvā

pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi, yena

daḷiddavisikhā kapaṇavisikhā pesakāravisikhā.

Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ mahākassapaṃ rājagahe piṇḍāya carantaṃ, yena

daḷiddavisikhā kapaṇavisikhā pesakāravisikhā. Atha kho bhagavā etamatthaṃ vidatvā tāyaṃ

velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

1. Nando, machasaṃ. 2. Teca, sī 3. Pippaliguhāyaṃ. Syā.

[BJT Page 138] [\x 138/]

"Anaññaposiṃ aññātaṃ1 dantaṃ sāre patiṭṭhitaṃ,

Khīṇāsavaṃ vantadosaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇa"nti.

1. 7.

Pāvāsuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā pāvāyaṃ2 viharati ajakalāpake cetiye

ajakalāpakassa yakkhassa bhavane. Tena kho pana samayena bhagavā

rattandhakāratimisāyaṃ abbhokāse [PTS Page 005] [\q 5/] nisinno hoti. Devo ca

ekamekaṃ phūsāyati, atha kho ajakalāpako yakkho bhagavatā bhayaṃ chambhitattaṃ

lomahaṃsaṃ uppādetukāmo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavato

avidūre tikkhattuṃ ' akkulo pakkulo'ti akkulapakkulikaṃ akāsi, 'eso te samaṇa pisāco'ti.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Yadā sakesu dhammesu pāragu hoti buhmaṇo,

Atha etaṃ pisācañca pakkulañcātivattatīti.

1. 8.

Saṅgāmajisuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā saṅgāmaji sāvatthiṃ anuppatto hoti bhagavantaṃ

dassanāya. Assosi kho āyasmato saṅgāmajissa purāṇadutiyikā ' ayyo kira saṅgāmaji

sāvatthiṃ anuppatto'ti. Sā dārakaṃ ādāya jetavanaṃ agamāsi.

Tena kho pana samayena āyasmā saṅgāmaji aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisinno

hoti. Atha kho āyasmato saṅgāmajissa pūrāṇadutiyikā yenāyasmā saṅgāmaji tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ saṅgāmajiṃ etadavoca: 'khuddaputtāmhī samaṇa, posa ma'nti.

Evaṃ vutte āyasmā saṅgāmaji tuṇhī ahosi.

Dutiyampi kho āyasmato saṅgāmajissa purāṇadutiyikā āyasmantaṃ saṅgāmajiṃ etadavoca:

'khuddaputtāmhi samaṇa, posama'nti. Dutiyampi kho āyasmā saṅgāmaji tuṇhī ahosi.

Tatiyampi kho āyasmato saṅgāmajissa purāṇadutiyikā āyasmantaṃ saṅgāmajiṃ etadavoca:

'khuddaputtāmhi samaṇa, posa ma'nti. Tatiyampi kho āyasmā saṅgāmaji tuṇhī ahosi.

2. Atha kho āyasmato saṅgāmajissa purāṇadutiyikā taṃ dārakaṃ āyasmato saṅgāmajissa

purato nikkhipitvā pakkāmi 'esa te samaṇa, putto. Posana'nti.

1. Anaññaposiṃ aññātaṃ. Machasaṃ. 2. Pāṭaliyaṃ. I.

[BJT Page 140] [\x 140/]

2. Atha kho āyasmā saṅgāmaji taṃ dārakaṃ neva olokesi, napi alāpi. Atha kho āyasmato

saṅgāmajissa purāṇadutiyikā avidūraṃ [PTS Page 006] [\q 6/] gantvā apalokentī addasa

āyasmantaṃ saṅgāmajiṃ taṃ dārakaṃ neva olokentaṃ napi ālapantaṃ. Disvānassā etadahosi:

'na cāyaṃ samaṇo puttenapi atthiko'ti. Tato paṭinivattitvā dārakaṃ ādāya pakkāmi. Addasā

kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena āyasmato saṅgāmajissa

purāṇadutiyikāya evarūpaṃ vippakāraṃ.

3. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Āyantiṃ nābhinandati pakkamantiṃ na socati.

Saṅgā saṅgāmajiṃ muttaṃ tamahaṃ brūmi brāhmaṇa'nti.

1. 9.

Jaṭilasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā gayāyaṃ viharati gayāsīse. Tena kho pana

samayena sambahulā jaṭilā sītāsu hemantikāsu rattīsu antaraṭṭhake himapātasamaye

gayāyaṃ ummujjanti'pi, nimujjanti'pi, ammujjanimujjampi karonti, osiñcanti'pi, aggimpi

juhanti iminā suddhī'ti

Addasā kho bhagavā te sambahule jaṭile sitāsu hemantikāsu rattīsu antaraṭṭhake

himapātasamaye gayāyaṃ ummujjante'pi nimujjante'pi ummujjanimujjaṃ karonte'pi

osiñcante'pi aggimpi juhante 'iminā suddhī'ti.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Na udakena suci hoti bavhettha nahāyati jano

Yamhi saccañca dhammo ca so sucī so ca brāhmaṇo'ti.

[BJT Page 142] [\x 142/]

1. 10.

Bāhiyasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme.

Tena kho pana samayena bāhiye dāruciriye suppārake paṭivasati samuddatīre sakkato

garukato mānito pūjito apacito, lābhī civarapiṇḍapātasenāsana

gilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Atha kho bāhiyassa dārucīriyassa rahogatassa

paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi: ' ye ca kho keci1 loke arahanto vā

arahattamaggaṃ vā samāpannā, ahaṃ tesamaññataro'ti.

Atha kho [PTS Page 007] [\q 7/] bāhiyassa dārucīriyassa purāṇasālalohitā devatā

anukampikā atthakāmā bāhiyassa dārucīriyassa cetasā cetoparivitakkamaññāya, yena bāhiyo

dārucīriye tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca: ' ne va kho tvaṃ

bāhiya arahā. Nāpi arahattamaggaṃ vā samāpanno. Sāpi te paṭipadā natthi yāya vā tvaṃ

arahā assa, 2 arahattamaggaṃ vā samāpanno'ti. ' Atha ko carahi sadevake loke arahanto vā,

arahattamaggaṃ vā samāpanno?'Ti. ' Atthi bāhiya uttaresu janapadesu sāvatthi nāma

nagaraṃ. Tattha so bhagavā etarahi viharati arahaṃ sammāsambuddho. So hi bāhiya bhagavā

arahā ceva, arahattāya ca dhammaṃ desetī'ti

Atha kho bāhiyo dārucīriyo tāya devatāya saṃvejito tāvadeva suppārakā3 pakkāmi

sabbattha ekarattiparivāsena. Yena sāvatthi jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa

ārāmo4tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū abbhokāse caṅkamanti.

Atha kho bāhiyo dārucīriyo yena te bhikkhū tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā te bhikkhū

etadavoca: ' kahannu kho bhante etarahi so bhagavā viharati arahaṃ

sammāsambuddho?Dassanakāmamhā mayaṃ taṃ bhagavantaṃ5 arahantaṃ

sammāsambuddha'nti. Antaragharaṃ paviṭṭho kho bāhiya, bhagavā piṇḍāyā'ti

2. Atha kho bāhiyo dārucīriyo taramānarūpo jetavanā nikkhamitvā sāvatthiṃ pavisitvā

addasa bhagavantaṃ sāvatthiyaṃ piṇḍāya carantaṃ pāsādikaṃ pasādanīyaṃ santidriyaṃ

santamānasaṃ uttamadamathasamathamanuppattaṃ6 dantaṃ guttaṃ yatinduriyaṃ nāgaṃ.

Disvāna yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṃkamitvā bhagavato pāde sirasā nipatitvā

bhagavantaṃ etadavoca: 'desetu me bhante bhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ,

yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā'ti.

1. Ye kho keci. Machasaṃ 2. Assasi, syā. 3. Suppārakamhā. Machasaṃ. 4. Bhagavāsāvatthiyaṃ

viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme, sū. 5. Dassanakāmamahā bhagavantaṃ, machasaṃ.

6. Uttamasamathadamathamanuppattaṃ, machasaṃ.

[BJT Page 144] [\x 144/]

Evaṃ vutte bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca: ' akālo kho tāva bāhiya. Antaragharaṃ

paviṭṭhamhā piṇḍāyā'ti.

Dutiyampi kho bāhiyo dārucīriyo bhagavantaṃ etadavoca: "dujjānaṃ kho panetaṃ bhante

bhagavato vā jīvitantarāyānaṃ, mayhaṃ vā jīvitantarāyānaṃ. Desetu [PTS Page 008] [\q 8/]

me bhantebhagavā dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, yā mamassa dīgharattaṃ hitāya

sukhāyā"ti.

Dutiyampi kho bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ etadavoca: " akālo kho tāva bāhiya.

Antaragharaṃ paviṭṭhamhā piṇḍāyā"ti.

Tatiyampi kho bāhiyo dārucīriyo bhagavantaṃ etadavoca: " dujjānaṃ kho panetaṃ bhante,

bhagavato vā jīvitantarāyānaṃ, mayhaṃ vā jīvitantarāyānaṃ desetu me bhante bhagavā

dhammaṃ, desetu sugato dhammaṃ, yaṃ mamassa dīgharattaṃ hitāya sukhāyā"ti.

Tasmātiha te bāhiya, evaṃ sikkhitabbaṃ: "diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ

bhavissati, mute mutamattaṃ bhavissati, viññāte viññātamattaṃ bhavissatī"ti. Evaṃ hi te

bāhiya, sikkhitabbaṃ.

Yato kho te bāhiya, diṭṭhe diṭṭhamattaṃ bhavissati, sute sutamattaṃ bhavissati, mute

mutamattaṃ bhavissati. Viññāte viññātamattaṃ bhavissati, tato tvaṃ bāhiya na tena. Yato

tvaṃ bāhiya na tena, tato tvaṃ bāhiya na tattha. Yato tvaṃ bāhiya na tattha, tato tvaṃ bāhiya

nevidha, na huraṃ, na ubhayamantare1. Esevanto dukkhassā"ti,

3. Atha kho bāhiyassa dārucīriyassa bhagavato imāya saṅkhittāya dhammadesanāya

tāvadeva anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci.

Atha kho bhagavā bāhiyaṃ dārucīriyaṃ iminā saṅkhittena ovādena ovaditvā pakkāmi.

Atha kho acirapakkantassa bhagavato bāhiyaṃ dārucīriyaṃ gavī taruṇavacchā adhipātetvā

jīvitā voropesi.

1. Ubhayamantahena. Sī.

[BJT Page 146] [\x 146/]

Atha kho bhagavā sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto

sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ nagaramhā nikkhamitvā addasa bāhiyaṃ dārucīriyaṃ

kālakataṃ. Disvāna bhikkhū āmantesi: " gaṇhatha bhikkhave bāhiyassa dārucīriyassa

sarīrakaṃ. Mañcakaṃ āropetvā nīharitvā jhāpetha. Phūpañcassa karotha. Sabrahmacārī vo

bhikkhave kālakato"ti.

"Evaṃ bhante"ti kho te bhikkhū bhagavato paṭissutvā bāhiyassa dārucīriyassa sarīrakaṃ

mañcakaṃ āropetvā nīharitvā jhāpetvā phūpañcassa karitvā yena bhagavā

tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhu bhagavantaṃ etadavocuṃ: " daḍḍhaṃ bhante bāhiyassa

dārucīriyassa sarīraṃ. Thupo cassa kato tassa kā gati? Ko abhisamparāyo?"Ti.

"Paṇḍito bhikkhave, bāhiyo dārucīriyo paccapādi dhammassānudhammaṃ. Na ca maṃ

dhammādhikaraṇaṃ [PTS Page 009] [\q 9/] vihesesi. Parinibbūto bhikkhave bāhiyo

dārucīriyo"ti.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yattha āpoca paṭhavī tejo vāyo na gādhati.

Na tattha sukkā jotanti ādicco nappakāsati,

Na tattha candimā bhāti tamo tattha na vijjati.

Yadā ca attanā vedī muni monena brāhmaṇo,

Atha rūpā arūpā ca sukhadukkhā pamuccatī"ti.

Ayampi udāno vutto bhagavatā iti me sutanti.

Bodhivaggo paṭhamo.

Tatruddānaṃ bhavati:

Tayo ca bodhi nigrodho te therā kassapena ca,

Pāvāya saṅgāmaji jaṭilā bāhiyena te dasāti.

[BJT Page 148] [\x 148/]

Mucalindavaggo dutiyo

2. 1.

Mucalindasuttaṃ.

[PTS Page 010] [\q 10/] evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā

nerañjarāya tīre mucalindamūle paṭhamābhisambuddho. Tena kho pana samayena bhagavā

sattāhaṃ ekapallaṅkena nisinno hoti, vimuttisukhapaṭisaṃvedi.

Tena kho pana samayena mahā akālamegho udapādi sattāhavaddalikā sītavātaduddinī.

Atha kho mucalindo nāgarājā sakabhavanā nikkhamitvā bhagavato kāyaṃ sattakkhattuṃ

bhogehi parikkhipitvā upari muddhani mahantaṃ phaṇaṃ vihacca aṭṭhāsi: " mā

bhagavantaṃ sītaṃ, mā bhagavantaṃ uṇhaṃ. Mā bhagavantaṃ

ḍaṃsamakasavātātapasiriṃsapasamphasso"ti. Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena

tamhā samādhimhā vuṭṭhāsi.

Atha kho mucalindo nāgarājā viddhaṃ vigatavalāhakaṃ devaṃ viditvā bhagavato kāyā bhoge

viniveṭhetvā sakavaṇṇaṃ paṭisaṃharitvā māṇavakavaṇṇaṃ abhinimminitvā bhagavato

purato aṭṭhāsi pañjaliko bhagavantaṃ namassamāno.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi.

Sukho viveko tuṭṭhassa sutadhammassa passato

Abyāpajjaṃ1 sukhaṃ loke pāṇabhutesu saṃyamo.

Sukhā virāgatā loke kāmānaṃ samatikkamo

Asmimānassa yo vinayo etaṃ ve paramaṃ sukhanti. 2

2. 2

Rājasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme.

Tena kho pana samayena sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ

piṇḍapātapaṭikkantānaṃ [PTS Page 011] [\q 11/] upaṭṭhānasālāyaṃ sannisinnānaṃ

sannipatitānaṃ ayamantarākathā udapādi:

"Ko nu kho āvuso imesaṃ dvinnaṃ rājūnaṃ mahaddhanataro vā mahābhogataro vā

mahākosataro vā mahāvijitataro vā mahāvāhanataro vā mahabbalataro vā mahiddhikataro

vā mahānubhāvataro vā rājā vā māgadho seniyo bimbisāro, rājā vā pasenadi kosalo"ti.

Ayañcarahi tesaṃ bhikkhūnaṃ antarā kathā hoti vippakatā.

Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ paṭisallānā vuṭṭhito yenupaṭṭhānasālā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi: " kāyanuttha

bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā sannipatitā, kā ca pana vo antarā kathā vippakatā?"Ti.

1. Abyāpajjhaṃ - katthaci. 2. Sukho vivekastuṣṭasya śrutadharmasya paśyata:

Avyābādhyaṃ sukhaṃ loke pāṇibhūteṣu saṃyama:

Sukhā cirāgatā loke pāpānāṃ samatikrama:

Asmin mānuṣyaviṣaye etadaiva paramaṃ sukham (lalitacistara)

[BJT Page 150] [\x 150/]

Idha bhante amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ upaṭṭhānasālāyaṃ

sannisinnānaṃsannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi: " ko nu kho āvuso imesaṃ dvinnaṃ

rājunaṃ mahaddhanataro vā mahābhogataro vā mahākosataro vā mahāvijitataro vā

mahāvāhanataro vā, mahabbalatarovā mahiddhikataro vā mahānubhāvataro vā, rājā vā

māgadho seniyo bimbisāro, rājā vā pasenadī kosalo'ti. Ayaṃ kho no bhante antarākathā

vippakatā, atha kho bhagavā anuppatto?"Ti.

" Nakhvetaṃ bhikkhave tumhākaṃ patirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ

pabbajitānaṃ, yaṃ tumhe evarūpiṃ kathaṃ katheyyātha. Sannipatitānaṃ vo bhikkhave

dvayaṃkaraṇīyaṃ dhammī vā kathā ariyo vā tuṇhī bhāvo"ti.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yañca kāmasukhaṃ loke yañcidaṃ diviyaṃ sukhaṃ.

Taṇhakkhayasukhassete kalaṃ nāgghanti soḷasi"nti.

2. 3.

Daṇḍasuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme.

Tena kho pana samayena sambahulā kumārakā antarā ca sāvatthiṃ antarā ca jetavanaṃ ahiṃ

daṇḍena hananti. Atha kho bhagavā pubanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya

sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho bhagavā sambahule kumārake antarā ca sāvatthiṃ

antarā ca jetavanaṃ ahiṃ daṇḍena hanante. [PTS Page 012] [\q 12/]

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Sukhakāmāni bhūtāni yo daṇḍena vihiṃsati,

Attano sukhamesāno pecca so na labhate sukhaṃ.

Sukhakāmāni bhūtāni yo daṇḍena na hiṃsati.

Attano sukhamesāno pecca so labhate sukha"nti.

[BJT Page 152] [\x 152/]

2. 4. Sakkārasuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme.

Tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito, lābhī

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Bhikkhusaṅgho'pi sakkato

hoti garukato mānito pūjito apacito, lābhī

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.

Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā anapacitā, na

lābhino cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Atha kho te

aññatitthiyā paribbājakā bhagavato sakkāraṃ asahamānā bhikkhūsaṅghassa ca, gāme ca

araññe ca bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosenti

vihesenti.

Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū

bhagavantaṃ etadavocuṃ:

"Etarahi bhante bhagavā sakkato garukato mānito pūjito apacito, lābhī

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccaya bhesajjaparikkhārānaṃ. Bhikkhūsaṅgho'pi sakkato

garukato mānito pūjito apacito, lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccaya

bhesajjaparikkhārānaṃ. Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā agarukatā amānitā apūjitā

anapacitā, na lābhino1 cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānappaccayabhesajjaparikkhārānaṃ.

Atha kho te bhante aññatitthiyā paribbājakā bhagavato sakkāraṃ asahamānā

bhikkhūsaṅghassa ca. Gāme ca araññe ca bhikkhū disvā asabbhāhī pharusāhi vācāhi

akkosanti paribhāsanti rosenti vihesentī"ti.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Game araññe sukhadukkhaphuṭṭho

Nevattato no parato dahetha2

Phusanti phassā upadhiṃ paṭicca

Nirūpadhiṃ kena phuseyyuṃ phassāti.

1. Alābhino. Sī. 2. Rahetha, katthaci

[BJT Page 154] [\x 154/]

2. 5.

Upāsakasuttaṃ

Evaṃ [PTS Page 013] [\q 13/] me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati

jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme.

Tena kho pana samayena aññataro icchānaṅgalako upāsako sāvatthiṃ anuppatto hoti

kenacīdeva karaṇīyena. Atha kho so upāsako sāvatthiyaṃ taṃ karaṇīyaṃ tīretvā yena

bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ upāsakaṃ bhagavā etadavoca: " cirassaṃ kho tvaṃ upāsakaṃ,

imaṃ pariyāyamakāsi yadidaṃ idhāgamanāyā"ti.

"Cirapaṭikāhaṃ bhante bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitukāmo, api cāhaṃ kehi ci kehi

ci kiccakaraṇiyehi vyāvaṭo. Evāhaṃ nāsakkhiṃ bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitu"ntī.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā kāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Sukhaṃ vata tassa na hoti kiñci

Saṅkhātadhammassa bahussutassa,

Sakiñcanaṃ passa vihaññamānaṃ

Jano janasmiṃ paṭibaddharūpo1ti.

2. 6

Gabhinīsuttaṃ

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme.

Tena kho pana samayena aññatarassa paribbājakassa daharā māṇavikā pajāpatī hoti

gabbhinī upavijaññā.

Atha kho sā paribbājikā taṃ paribbājakaṃ etadavoca: "gaccha tvaṃ brāhmaṇa, telaṃ āhāra,

yaṃ me vijātāya bhavissatī"ti. Evaṃ vutte so paribbājako taṃ paribbājikaṃ etadavoca: "kuto

panāhaṃ bhoti telaṃ āharāmī"ti. Dutiyampi kho sā paribbājikā taṃ paribbājikaṃ etadavoca:

" gaccha tvaṃ brāhmaṇa, telaṃ āhara, yaṃ me vijātāya bhavissatī"ti. Dutiyampi kho so

paribbājako taṃ paribbājikaṃ etadavoca: "kuto panāhaṃ hoti telaṃ āharāmī"ti. Tatiyampi kho

sā paribbājikā taṃ paribbājakaṃ etadavoca: " gaccha tvaṃ brāhmaṇa, telaṃ āhara, yaṃ me

vijātāya bhavissatī"ti.

1. Paṭibandharūpo. Sī. Mu.

[BJT Page 156] [\x 156/]

2. Tena kho pana samayena rañño [PTS Page 014] [\q 14/] pasenadissa kosalassa

koṭṭhāgāre samaṇasasa vā brāhmaṇassa vā sappissa vā telassa vā yāvadatthaṃ pātuṃ

diyyati no nīharītuṃ.

Atha kho tassa paribbājakassa etadahosi-" rañño kho pana1 pasenadissa kosalassa

koṭṭhāgāre samaṇassa vā buhmaṇassa vā sappissa vā telassa vā yāvadatthaṃ pātuṃ diyyati

no nīharītuṃ. Yannūnāhaṃ rañño pasenadissa kosalassa koṭṭhāgāraṃ gantvā telassa

yāvadatthaṃ pivitvā gharaṃ āgantvā uggiritvāna2 dadeyyaṃ, yaṃ imissā vijātāya

bhavissatī"ti.

Atha kho so paribbājako rañño pasenadissa kosalassa koṭṭhāgāraṃ gantvā telassa

yāvadatthaṃ pivitvā gharaṃ āgantvā neva sakkoti uddhaṃ kātuṃ, na pana adho. So dukkhāhi

tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phūṭṭho āvaṭṭati. Parivaṭṭati.

Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya

pāvisi. Addasā kho bhagavā taṃ paribbājakaṃ dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi

phūṭṭhaṃ āvaṭṭamānaṃ parivaṭṭamānaṃ.

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Sukhino vata ye akiñcanā

Vedaguno hi janā akiñcanā,

Sakiñcanaṃ passa vihaññamānaṃ

Jano janasmiṃ paṭibaddhacitto3ti.

2. 7.

Ekaputtasuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvattiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme.

Tena kho pana samayena aññatarassa upāsakassa ekaputtako piyo manāpo kālaṅkato hoti.

Atha kho sambahulā upāsakā allavatthā allakesā divā divassa yena bhagavā

tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinne kho te upāsake bhagavā etadavoca: " kinnukho tumbhe upāsakā,

allavatthā allakesā idhūpasaṅkantā divā divassā"ti.

Evaṃ vutte so upāsako bhagavantaṃ etadavoca: " mayhaṃ kho bhante ekaputtakosi piyo

manāpo kālaṅkato. Tena mayaṃ allavatthā allakesā idhūpasaṅkantā divā divassā"ti.

1. Rañño kho. Machasaṃ. 2. Ucchāditvā. Aṭṭhakathā. Ucchaḍḍhitvāna. Machasaṃ 3.

Paṭibandhacitto sī. Mu.

[BJT Page 158] [\x 158/]

Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā kāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Piyarūpassādagathitāse1 [PTS Page 015] [\q 15/] devakāyā puthu manussā ca,

Aghāvino parijunnā maccurājassa vasaṃ gacchanti.

Ye ve divā ca ratto ca appamattā jahanti piyarūpaṃ,

Te ve khananti aghamūlaṃ maccuno āmīsaṃ durativattanti.

2. 8.

Suppāvāsāsuttaṃ.

Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kuṇḍiyāyaṃ2 viharati kuṇḍadhānavane. Tena kho

pana samayena suppavāsā koliyadhītā sattavassāni gabbhaṃ dhāretisattāhaṃ mūḷhagabbhā.

Sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi phūṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti:

" Sammāsambuddho vata so bhagavā imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ

deseti, supaṭipanno vata tassa bhagavato sāvakasaṅgho, yo imassa evarūpassa dukkhassa

pahānāya paṭipanno. Susukhaṃ vata taṃ nibbānaṃ yatthidaṃ3 evarūpaṃ dukkhaṃ na

saṃvijjatī"ti

Atha kho suppavāsā koliyadhītā sāmikaṃ āmantesi: "ehi tvaṃ ayyaputta, yena bhagavā

tenupasaṅkama. Upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi.

Appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha: "suppavāsā bhante

koliyadhītā bhagavato pāde sirasā vandati. Appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ

phāsuvihāraṃ pucchatī"ti. Evañca vadehi: "suppavāsā bhante koliyadhītā sattavassāni

gabbhaṃ dhāreti, sattāhaṃ muḷhagabbhā. Sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi vedanāhi

phuṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti: "sammāsambuddho vata so bhagavā, yo imassa

evarūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ deseti. Supaṭipanno vata tassa bhagavato

sāvakasaṅgho, yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno. Susukhaṃ vata taṃ

nibbānaṃ, yatthidaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ na saṃvijjatī"ti

1. Piyarūpā sātagathitāse - sī 2. Kuṇḍakāyaṃ -machasaṃ. 3. Yadidaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 160] [\x 160/]

3. Paramanti kho so koliyaputto suppavāsāya koliyadhītāya paṭissuṇitvā yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho so koliyaputto bhagavantaṃ etadavoca:

"Suppavāsā bhante koliyadhītā bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ

lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatīti. Evañca vadeti: ' suppavāsā bhante koliyadhītā

sattavassāni gabbhaṃ dhāreti sattāhaṃ mūḷhagabbhā sā dukkhāhi tibbāhi kharāhi kaṭukāhi

vedanāhi phūṭṭhā tīhi vitakkehi adhivāseti: 'sammāsambuddho vata so bhagavā, yo imassa

evarūpassa dukkhassa pahānāya dhammaṃ deseti. Supaṭipanno vata tassa bhagavato

sāvakasaṅgho, yo imassa evarūpassa dukkhassa pahānāya paṭipanno. Susukhaṃ vata taṃ

nibbānaṃ, yatthidaṃ evarūpaṃ dukkhaṃ na saṃvijjatī"ti.

"Sukhinī [PTS Page 016] [\q 16/] hotu suppavāsā koliyadhītā arogā, arogaṃ puttaṃ

vijāyatū"ti. Saha vacanā ca pana bhagavato suppavāsā koliyadhītā sukhinī arogā arogaṃ

puttaṃ vijāyi.

'Evaṃ bhante'ti kho so koliyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā

uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā sakaṃ gharaṃ paccāyāsi.

Addasā kho koliyaputto suppavāsaṃ koliyadhītaraṃ sukhiniṃ arogaṃ, arogaṃ puttaṃ vijātaṃ.

Disvānassa etadahosi: " acchariyaṃ vata bho, abbhūtaṃ vata bho, tathāgatassa mahiddhikatā

mahānubhāvatā, yatura hināmāyaṃ suppavāsā koliyadhītā saha vacanā ca pana bhagavato

sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijāyissatī"ti. Attamano pamudito pītisomanassajāto ahosi.

Atha kho suppavāsā koliyadhītā sāmikaṃ āmantesi: " ehi tvaṃ ayyaputta, yena bhagavā

tenupasaṅkama, upasaṅkamitvā mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, suppavāsā

bhante koliyadhītā bhagavato pāde sirasā vandatī"ti. Evañca vadehi: " suppavāsā bhante

koliyadhītā sattavassāni gabbhaṃ dhāresi, sattāhaṃ mūḷhagabbhā. Sā etarahi sukhinī arogā,

arogaṃ puttaṃ vijātā. Sā sattāhaṃ buddhapamukhaṃ bhikkhūsaṅghaṃ bhattena nimanteti.

Adhivāsetu kira bhante bhagavā suppavāsāya koliyadhītāya satta bhattāni saddhiṃ

bhikkhusaṅghenā"ti.

[BJT Page 162] [\x 162/]

6. Paramanti kho so koliyaputto suppavāsāya koliyadhītāya paṭissuṇitvā yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho so koliyaputto bhagavantaṃ etadavoca: "suppavāsā bhante koliyadhītā

bhagavato pāde sirasā vandati. Evañca vadeti: suppāvāsā bhante koliyadhītā sattavassāni

gabbhaṃ dhāresi. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā. Sā etarahi sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijātā. Sā

sattāhaṃ buddhapamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ bhattena nimanteti. Adhivāsetu kira bhante

bhagavā suppavāsāya koliyadhītāya satta bhattāni saddhi bhikkhusaṅghenā"ti.

7. Tena kho pana samayena aññatarena upāsakena buddhapamukho bhikkhusaṅgho

svātanāya bhattena nimantito hoti. So ca upāsako āyasmato mahāmoggallānassa upaṭṭhāko

hoti. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ mahāmoggallānaṃ āmantesi: " ehi tvaṃ moggallāna,

yena so upāsako tenupasaṅkameyyāsi: 1 upasaṅkamitvā taṃ upāsakaṃ evaṃ vadehi:

"suppavāsā āvuso koliyadhītā sattavassāni gabbhaṃ dhāresi, sattāhaṃ mūḷhagabbhā. Sā

etarahi sukhinī arogā arogaṃ puttaṃ vijātā. Sā sattāhaṃ buddhapamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ

bhattena nimanteti. Karotu suppavāsā koliyadhītā sattabhattāni. Pacchā so karissati. 2

Tuyheso upaṭṭhāko"ti.

8. Evaṃ bhante'ti kho āyasmā mahāmoggallāno bhagavato paṭissuṇitvā yena so upāsako,

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā taṃ upāsakaṃ etadavoca: " suppavāsā āvuso koliyadhītā

sattavassāni gabbhaṃ dhāresi. Sattāhaṃ mūḷhagabbhā. Sā etarahi sukhinī, arogā, arogaṃ

puttaṃ vijātā. Sattāhaṃ buddhapamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ bhattena nimanteti. Karotu

suppavāsā koliyadhītā sattabhattāni. Pacchā tvaṃ karissasī2"ti. " Sace me bhante ayyo

mahāmeggallāno tiṇṇaṃ dhammānaṃ pāṭibhogo bhogānañca jīvitassa ca saddhāya ca,

karotu suppavāsā koliyadhītā sattabhattāni. Pacchā ahaṃ karissāmī"ti. "Dvinnaṃ kho te ahaṃ

āvuso dhammānaṃ pāṭibhogo bhogānañca, jīvitassa ca. Saddhāya pana tvaṃyeva

pāṭibhogo"ti. "Sace me bhante ayyo mahāmoggallāno dvinnaṃ dhammānaṃ pāṭibhogo

bhogānañca, jīvitassa ca. Karotu suppavāsā koliyadhītā sattabhattāni, pacchā ahaṃ

karissāmī"ti.

1. Tenupasaṅkama, ma. 2. Pacchā tvaṃ karissasī'ti saññāpehi, ma.

[BJT Page 164] [\x 164/]

Atha kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ upāsakaṃ saññāpetvā yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca:

" Saññatto bhante so upāsako mayā, karotu suppavāsā koliyadhītā sattabhattāni, pacchā so

karissatī"ti.

9. Atha kho suppavāsā koliyadhītā sattāhaṃ buddhapamukhaṃ bhikhusaṅghaṃ paṇītena

khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesi, sampavāresi. Tañca dārakaṃ bhagavantaṃ

vandāpesi, sabbañca bhikkhusaṅghaṃ.

10. Atha kho āyasmā sāriputto taṃ dārakaṃ etadavoca: " taccī te dāraka, khamanīyaṃ. Kacci

yāpanīyaṃ, kacci na kiñci dukkha"nti. "Kuto me bhante sāriputta, khamanīyaṃ. Kuto

yāpanīyaṃ. Sattavassāni me lohitakumhiyaṃ1 vutthānī"ti.

11. Atha kho suppavāsā koliyadhītā "putto me dhammasenāpatinā saddhiṃ mantetī"ti,

attamanā pamuditā2 pītisomanassajātā ahosi.

12. Atha kho bhagavā suppavāsaṃ koliyadhītaraṃ attamanaṃ pamuditaṃ3

pītisomanassajātaṃ disvā4 suppavāsaṃ koliyadhitaraṃ etadavoca: " iccheyyāsi tvaṃ

suppavāse, aññampi evarūpaṃ putta"nti. "Iccheyyā mahaṃ bhagavā aññāni'pi evarūpāni satta

puttānī"ti.

13. Atha [PTS Page 018] [\q 18/] kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ

udānaṃ udānesi:

"Asātaṃ sātarūpena piyarūpena appiyaṃ,

Dukkhaṃ sukhassa rūpena pamattamativattatī"ti.

2. 9.

Visākhāsuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme

migāramātupāsāde. Tena kho pana samayena visākhāya migāramātuyā kocideva attho raññe

pasenadīmhi kosale paṭibaddho hoti. Taṃ rājā pasenadī kosalo na yathādhippāyaṃ tīreti.

Atha kho visākhā migāramātā divādivassa yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho visākhaṃ

migāramātaraṃ bhagavā etadavoca: " handa kuto nu tvaṃ visākhe, āgacchasi divādivassā"ti.

1. Satta me vassāni lohakumbhiyā - ma. 2. Pamoditā -ma. 3. Pamoditaṃ - ma 4. Vidatvā -

ma.

[BJT Page 166] [\x 166/]

"Idha me bhante kocideva attho raññe pasenadimhi kosale paṭibaddho hoti. Taṃ rājā

pasenadī kosalo na yathādhippāyaṃ tīretī"ti.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ vīditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Sabbaṃ paramasaṃ dukkhaṃ sabbaṃ issariyaṃ sukhaṃ,

Sādhāraṇe vihaññanti yogā hi duratikkamā"ti.

2. 10.

Bhaddiyasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā anupiyāyaṃ viharati ambavane. Tena kho pana

samayena āyasmā bhaddiyo kāḷigodhāya putto araññagato'pi rukkhamūlagato'pi

suññāgāragato'pi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udāneti: " aho sukhaṃ, aho sukha"nti. Assosuṃ kho

sambahulā bhikkhu āyasmato bhaddiyassa kāḷigodhāya puttassa araññagatassa'pi

rukkhamūlagatassa'pi suññāgāragatassa'pi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānentassa "aho sukhaṃ

aho sukha"nti. Sutvāna nesaṃ etadahosi: "nissaṃsayaṃ kho āvuso āyasmā bhaddiyo

kāḷigodhāya putto anabhirato brahmacariyaṃ carati, yaṃ'sa pubbe agāriyabhūtassa

rajjasukhaṃ, so tamanussaramāno araññagato'pi [PTS Page 019] [\q 19/]

rukkhamūlagato'pi suññāgāragato'pi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udāneti: aho sukhaṃ aho

sukha"nti.

2. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū

bhagavantaṃ etadavocuṃ: "āyasmā bhante bhaddiyo kāḷigodhāya putto araññagato'pi

rukkhamūlagato'pi suññāgāragato'pi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udāneti: " aho sukhaṃ aho

sukha"nti. Nissaṃsayaṃ kho bhante āyasmā bhaddiyo kāḷigodhāya putto anabhirato

brahmacariyaṃ carati, yaṃ' sa pubbe agāriyabhūtassa rajjasukhaṃ, so tamanussaramāno

araññagato'pi rukkhamūlagato'pi suññāgāragato'pi abhikkhaṇaṃ udānaṃ udāneti: " aho

sukhaṃ aho sukha"nti.

3. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi: "ehi tvaṃ bhikkhu, mama vacanena

bhaddiyaṃ bhikkhuṃ āmantehi- satthā taṃ āvuso bhaddiya āmantetī"ti.

[BJT Page 168] [\x 168/]

"Evaṃ bhante"ti kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā bhaddiyo kāḷigodhāya

putto tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ bhaddiyaṃ kāḷigodhāya puttaṃ etadavoca

"satthā taṃ āvuso bhaddiya, āmantetī"ti.

"Evamāvuso"ti kho āyasmā bhaddiyo kāḷigodhāya putto tassa bhikkhuno paṭissutvā yena

bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ bhaddiyaṃ kāḷigodhāya puttaṃ bhagavā etadavoca:

"saccaṃ kira tvaṃ bhaddiya, araññagato'pi rukkhamūlagato'pi suññāgāra gato'pi

abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi: aho sukhaṃ aho sukha"nti. Evaṃ bhante"ti. Kiṃ pana tvaṃ

bhaddiya, atthavasaṃ sampassamāno araññagato'pi rukkhamūlagato'pi suññāgāragato'pi

abhikkhaṇaṃ udānaṃ udānesi: 'aho sukhaṃ aho sukha'nti.

"Pubbe me bhante agāriyabhūtassa rajjaṃ kārentassa anto'pi antepure rakkhā susaṃvihitā

ahosi. Bahi'pi antepure rakkhā susaṃvihitā ahosi. Anto'pi nagare rakkhā susaṃvihitā ahosi

bahi'pi nagare rakkhā susaṃvihitā ahosi. Anto'pi janapade rakkhā susaṃvihitā ahosi bahi'pi

janapade rakkhā susaṃvihitā ahosi. So kho ahaṃ bhante evaṃ rakkhitagopito santo bhīto

ubbiggo ussaṅkī utrāsī1 vihāsiṃ. Etarahi kho panāhaṃ bhante araññagato'pi

rukkhamūlagato'pi suññāgāragato'pi eko abhīto anubbiggo anussaṅki anutrāsi2 appossukko

pannalomo paradavutto3 migabhūtena cetasā viharāmi. Idaṃ kho ahaṃ bhante atthavasaṃ

sampassamāno araññagato'pi rukkhamūlagato'pi suññāgāragato'pi abhikkhaṇaṃ udānaṃ

udānemi: 4 " aho sukhaṃ aho sukha"nti.

4. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

" Yassantarato na santi kopā

Iti bhavābhavatañca vītivatto.

,

Taṃ vigatabhayaṃ sukhiṃ asokaṃ

Devā nānubhavanti dassanāyā"ti.

Mucalindavaggo dutiyo.

Tassuddānaṃ:

Mucalindo rājā daṇḍena sakkāro upāsakena ca

Gabhinī ekaputto ca suppavāsā visākhā ca

Kāḷīgodhāya bhaddiyoti

1. Utrāso - ma 2. Anutrāso-ma 3 paravutto - sī. Mu. 4. Udānesi. - Sīmu.

[BJT Page 170] [\x 170/]

Nandavaggo tatiyo

3. 1.

Kammasuttaṃ.

[PTS Page 021 [\q 21/] 1.] Evaṃ mesutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati

jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bhagavato

avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya purāṇakammavipākajaṃ

dukkhaṃ tibbaṃ1 kharaṃ kaṭukaṃ vedanaṃ adhivāsento sato sampajāno avihaññamāno.

2. Addasā kho bhagavā taṃ bhikkhuṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhūjitvā ujuṃ kāyaṃ

paṇidhāya purāṇakammavipākajaṃ dukkhaṃ tibbaṃ1 kharaṃ kaṭukaṃ vedanaṃ

adhivāsentaṃ sataṃ sampajānaṃ avihaññamānaṃ.

3. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Sabbakammajahassa bhikkhuno dhunamānassa purekataṃ rajaṃ,

Amamassa ṭhitassa tādino attho natthi janaṃ lapetaveti"

3. 2.

Nandasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā nando bhagavato bhātā mātucchāputto

sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamāroceti: " anabhirato ahaṃ āvuso brahmacariyaṃ carāmi. Na

sakkomi brahmacariyaṃ sandhāretuṃ, sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmī"ti

2. Atha kho aññataro bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so bhikkhū bhagavantaṃ etadavoca:

"āyasmā bhante nando bhagavato bhātā mātucchāputto sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ

evamāroceti. "Anabhirato ahaṃ āvuso brahmacariyaṃ carāmi. Na sakkomi brahmacariyaṃ

sandhāretuṃ. Sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmī"ti. [PTS Page 022] [\q 22/]

3. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi. "Ehi tvaṃ bhikkhu, mama vacanena

nandaṃ bhikkhuṃ āmantehi" satthā taṃ āvuso nanda, āmantetī"ti. 'Evaṃ bhante'ti kho so

bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā nando tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ nandaṃ etadavoca: " satthā taṃ āvuso nanda, āmantetī"ti.

1. Tippaṃ -sī.

[BJT Page 172] [\x 172/]

4. 'Evamāvuso'ti kho āyasmā nando tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinnaṃ kho āyasmantaṃ nandaṃ bhagavā etadavoca: saccaṃ kira tvaṃ nanda,

sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ evamārocesi "anabhirato ahaṃ āvuso buhmacariyaṃ carāmi. Na

sakkomi brahmacariyaṃ sandhāretuṃ. Sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissāmīti. " Evaṃ

bhante"ti. "Kissa pana tvaṃ nanda, anabhirato brahmacariyaṃ carasi? Na sakkosi

brahmacariyaṃ sandhāretuṃ sikkhaṃ paccakkhāya hīnāyāvattissasī?"Ti. " Sākiyānī maṃ

bhante janapadakalyāṇī gharā nikkhamantassa upaḍḍhullikhitehi1 kesebhi apaloketvā maṃ

etadavoca: "tuvaṭaṃ kho ayyaputta, āgaccheyyāsī"ti. So kho ahaṃ bhante tamanussaramāno

anabhirato brahmacariyaṃ carāmi. Na sakkomi brahmacariyaṃ sandhāretuṃ. Sikkhaṃ

paccakkhāya hīnāyāvattissāmī"ti.

5. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ bāhāya2 gahetvā seyyathāpi nāma balavā puriso

sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya, evameva jetavane

antarahito devesu tāvatiṃsesu pāturahosi.

6. Tena kho pana samayena pañcamattāni accharāsatāni sakkassa devānamindassa

upaṭṭhānaṃ āgatāni honti kakuṭapādāni. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ āmantesi:

"passasi no tvaṃ nanda, imāni pañca accharāsatāni kakuṭapādāni?"Ti. "Evaṃ bhante"ti.

7. Taṃ kiṃ vaññasi nanda, katamā nu kho abhirūpatarāca dassanīyatarā ca pāsādikatarā ca,

sākiyānī vā janapadakalyāṇī imāni vā pañca accharāsatāni kakuṭapādānī?"Ti.

"Seyyathāpi bhante paluṭṭhamakkaṭī kaṇṇanāsacchinnā. Evameva kho bhante sākiyānī

janapadakalyāṇī imesaṃ pañcannaṃ accharāsatānaṃ upanidhāya [PTS Page 023] [\q 23/]

saṅkhampi na upeti, kalampi na upeti, kalabhāgampi na upeti, 3 upanidhimpi na upeti.

Atha kho imāni pañca accharāsatāni abhirūpatarāni ce va dassanīyatarāni ca

pāsādikatarānicā"ti.

"Abhirama nanda, abhirama nanda, ahaṃ te pāṭibhogo pañcannaṃ acchārāsatānaṃ

paṭilābhāya kakuṭapādāna"nti.

"Sace me bhante bhagavā pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādānaṃ,

abhiramissāmahaṃ bhante bhagavatī buhmacariye"ti.

1. Upaḍḍhalikhitehi, ma. Aḍḍhullikhitehi, sī. 2. Bāhāyaṃ. Ma. 3. Saṅkhyampi nopeti

kalabhāgampi nopeti, ma.

[BJT Page 174] [\x 174/]

8. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ nandaṃ bāhāya gahetvā seyyathāpi nāma balavā puriso

sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya, evameva devesu

tāvatiṃsesu antarahito jetavane pāturahosi.

9. Assosuṃ kho bhikkhū " āyasmā kira nando bhagavato bhātā mātucchāputto accharānaṃ

hetu buhmacariyaṃ carati, bhagavā kirassa pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ

paṭilābhāya kakuṭapādāna"nti. Atha kho āyasmato nandassa sahāyakā bhikkhū āyasmantaṃ

nandaṃ bhatakavādena ca upakkitakavādena ca samudācaranti. "Bhatako kirāyasmā nando,

upakkitako kirāyasmā nando, accharānaṃ hetu brahmacariyaṃ carati. Bhagavā kirassa

pāṭibhogo pañcannaṃ accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādāna"nti.

10. Atha kho āyasmā nando sahāyakānaṃ bhikkhūnaṃ bhatakavādena ca

upakkitakavādenaca aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno eko vūpakaṭṭho appamatto

ātāpi pahitatto viharanto na cirasseva yassatthāya kulaputtā sammadeva

agārasmāanagāriyaṃ pabbajantī. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. " Khīṇā jāti, vūsitaṃ brahmacariyaṃ; kataṃ

karaṇīyaṃ. Nāparaṃ itthattāyā"ti abbhaññāsi. Aññataro ca kho panāyasmā nando arahataṃ

ahosi.

11. Atha kho aññatarā devatā abhikkantāya rattiyā abhikkantavaṇṇā kevalakappaṃ

jetavanaṃ obhāsetvā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā

ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhitā kho sā devatā bhagavantaṃ etadavoca: "āyasmā bhante

nando bhagavato bhātā mātucchāputto āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ

paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā [PTS Page 024] [\q 24/] sacchikatvā

upasampajja viharatī"ti. Bhagavato'pi kho ñāṇaṃ udapādi: " nando āsavānaṃ khayā

anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharatī"ti.

12. Atha kho āyasmā nando tassā rattiyā accayena yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā

nando bhagavantaṃ etadavoca: " yaṃ me bhante bhagavā pāṭibhogo, pañcannaṃ

accharāsatānaṃ paṭilābhāya kakuṭapādānaṃ. Muñcāmahaṃ bhante bhagavantaṃ etasmā

paṭissavā"ti. Mayāpi kho te nanda1 cetasā ceto paricca vidito: "nando āsavānaṃ khayā

anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvimuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā

upasampajja viharatī"ti

1. Mayāpi kho nanda, ma

[BJT Page 176] [\x 176/]

13. Devatāpi me etamatthaṃ ārocesi: "āyasmā bhante nando bhagavato bhātā mātucchāputto

āsavānaṃ khayā anāsavaṃ cetovimuttiṃ paññāvumuttiṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā

sacchikatvā upasampajja viharatī"ti yadeva kho te nanda anupādāya āsavehi cittaṃ

vimuttaṃ, 1athāhaṃ mutto etasmā paṭissavā"ti.

14. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yassa nittiṇṇo paṅko ca 2 maddito kāmakaṇṭako.

Mohakkhayaṃ anuppatto sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhū"ti. 3

3. 3

Yasojasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena yasojapamukhāni pañcamattāni bhikkhusatāni sāvatthiṃ

anuppattāni honti, bhagavantaṃ dassanāya. Te ca kho4 āgantukā bhikkhū nevāsikehi

bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodamānā senāsanāni paññāpayamānā pattacīvarāni

paṭisāmayamānāuccāsaddā mahāsaddā5 ahesuṃ. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ

āmantesi: ' ke panete ānanda, uccāsaddāmahāsaddā5 kevaṭṭā maññe macchavilope'?Ti.

"Etāni bhante yasojapamukhāni pañcamattāni bhikkhusatāni sāvatthiṃ anuppattāni

bhagavantaṃ dassanāya. Te'te āgantukā bhikkhū nevāsikehi bhikkhūhi saddhiṃ

paṭisammodamānā senāsanāni paññāpayamānā pattacīvarāni paṭisāmayamānā uccāsaddā

mahāsaddā"ti.

'Tenahānanda mama vacanena te bhikkhū āmantehi " satthā āyasmante āmantetī'ti. 'Evaṃ

bhanta'ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā yena te bhikkhū tenupasaṅkami. [PTS

Page 025] [\q 25/] upasaṅkamitvā te bhikkhū etadavoca: 'satthā āyasmante āmantetī'ti.

'Evamāvuso'ti kho te bhikkhū āyasmato ānandassa paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinne kho te bhikkhū bhagavā etadavoca: "kinnu tumhe bhikkhave uccāsaddā

mahāsaddā kevaṭṭā maññe macchavilope"ti.

1. Vimucci, - machasaṃ 2. Yassa tiṇeṇākāmapaṅko, dhammapadaṭṭhakathā 3. Sukhadukkhe

na vedhati, machasaṃ 4. Te dha. - Sī. Mū 5. Uccāsadda mahāsaddā. Machasaṃ.

[BJT Page 178] [\x 178/]

2. Evaṃ vutte āyasmā yasojo bhagavantaṃ etadavoca: "imāni bhante pañcamattāni

bhikkhusatāni sāvatthiṃ anuppattāni bhagavantaṃ dassanāya. Te'me āgantukā bhikkhu

nevāsikehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodamānā senāsanāni paññāpayamānā pattacīvarāni

paṭisāmayamānā uccāsaddā mahāsaddā"2ti.

"Gacchatha bhikkhave, vo panāmemi. Na vo mama santike vatthabba"nti.

"Evaṃ bhante"ti kho te bhikkhū bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā

padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena vajji, tena cārikaṃ

pakkamiṃsu vajjisu anupubbena cārikaṃ caramānā yena vaggumudā nadī,

tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā vaggumudāya nadiyā tīre paṇṇakuṭiyo karitvā vassaṃ

upagacchiṃsu.

3. Atha kho āyasmā yasojo vassūpagato bhikkhū āmantesi: "bhagavatā mayaṃ āvuso

paṇāmitā atthakāmena hitesinā anukampakena anukampaṃ upādāya. Handa mayaṃ āvuso

tathā vihāraṃ kappema, yathā no viharataṃ bhagavā attamano asasā"ti.

'Evamāvuso'ti kho te bhikkhū āyasmato yasojassa paccassosuṃ. Atha kho te bhikkhū

vūpakaṭṭhā appamattā ātāpino pahitattā viharantā tenevantaravassena sabbeva tisso vijjā

sacchākaṃsu.

4. Atha kho bhagavā sāvatthiyaṃ yathābhirantaṃ viharitvā yena vesāli tena cārikaṃ pakkāmi.

Anupubbena cārikaṃ caramāno yena vesāli tadavasari tatra sudaṃ bhagavā vesāliyaṃ

viharati mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ. Atha kho bhagavā vaggumudātīriyānaṃ bhikkhūnaṃ

cetasā ceto paricca manasi karitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: "ālokajātā viya me ānanda,

esā disā. Obhāsajātā viya me ānanda, esā disā. Yassaṃ disāyaṃ vaggumudātīriyā bhikkhū

viharanti. Gantuṃ appaṭikulāsi me [PTS Page 026] [\q 26/] manasi kātuṃ. Pahīṇeyyāsi

tvaṃ ānanda vaggumudātiriyānaṃ bhikkhūnaṃ santike dūtaṃ, satthā āyasmante āmanteti.

Satthā āyasmantānaṃ dassanakāmo"ti.

'Evaṃ bhante'ti khe āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā yena aññataro bhikkhu

tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā taṃ bhikkhuṃ etadavoca: "ehi tvaṃ āvuso. Yena

vaggumudātiriyā bhikkhū, tenupasaṅkameyyāsi1 upasaṅkamitvā vaggumudātiriye bhikkhū

evaṃ vadehi: satthā āyasmante āmanteti. Satthā āyasmantānaṃ dassanakāmo"ti.

1. Upasaṅkama, ma.

[BJT Page 180] [\x 180/]

"Evamāvuso"ti kho so bhikkhū āyasmato ānandassa paṭissutvā seyyathāpi nāma balavā

puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pāsāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya. Evameva

mahāvane kuṭāgārasālāyaṃ antarahito vaggumudāya nadiyā tīre tesaṃ bhikkhūnaṃ pūrato

pāturahosi. Atha kho so bhikkhu vaggumudātiriye bhikkhū etadavoca: "satthā āyasmante

āmanteti, satthā āsmantānaṃ dassanakāmo"ti.

'Evamāvuso'ti kho te bhikkhū tassa bhikkhūno paṭissūtvā senāsanaṃ saṃsāmetvā

pattacīvaramādāya seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya,

pasāritaṃ vā bāhaṃ sammiñjeyya. Evameva vaggumudāya nadiyā tīre antarahitā mahāvane

kūṭāgārasālāyaṃ bhagavato sammukhe pāturahesuṃ.

5. Tena kho pana samayena bhagavā āneñjena samādhinā nisinno hoti. Atha kho tesaṃ

bhikkhūnaṃ etadahosi " katamena nu kho bhagavā vihārena etarahi viharatī"ti. Atha kho

tesaṃ bhikkhūnaṃ etadahosi: "āneñjena kho bhagavā vihārena etarahi viharatī"ti. Sabbeva

āneñjena samādhinā nisīdiṃsu

6. Atha kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante paṭhame yāme uṭṭhāyāsanā

ekaṃsaṃ cīvaraṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca:

"abhikkantā bhante ratti, nikkhanto paṭhamo yāmo. Ciranisinnā āgantukā bhikkhū.

Paṭisammodatu bhante bhagavā āgantukehi bhikkhūhi"ti.

7. Evaṃ vutte bhagavā tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā

nikkhante majjhime yāme uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ civaraṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ

paṇāmetvā bhagavantaṃ [PTS Page 027] [\q 27/] etadavoca: "abhikkantā bhante ratti,

nikkhanto mjjhimo yāmo. Ciranisinnā āgantukā bhikkhū, paṭisammodatu bhante bhagavā

āgantukehi bhikkhūhī"ti dutiyampi kho bhagavā tuṇhī ahosi. Tatiyampi kho āyasmā

ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante pacchime yāme uddhate aruṇe nandimukhiyā rattiyā

uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ

etadavoca: "abhikkantā bhante ratti. Nikkhanto pacchimo yāmo. Uddhato aruṇo.

Nandimukhī ratti. Ciranisinnā āgantukā bhikkhū, paṭisammodatu bhante bhagavā

āgantukehi bhikkhūhī"ti.

Atha kho bhagavā tamhā samādhimbhā vuṭṭhahitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: "sace

kho tvaṃ ānanda jāneyyāsi, ettakampi te nappaṭibhāseyya. Ahañca ānanda, imāni ca pañca

bhikkhusatāni sabbeva āneñjasamādinā nisīdimhā"ti.

[BJT Page 182] [\x 182/]

8. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yassa jito kāmakaṇṭako

Akkoso ca vadho ca bandhanañca, pabbato viya so ṭhito anejo

Sukhadukkhesu na vedhati sa bhikkhū"ti.

3. 4.

Sāriputtasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ

ābhūjitvā ujuṃ kāyaṃ paṇīdhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Addasā kho bhagavā

āyasmantaṃ sāriputtaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇīdhāya

parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yathāpi pabbato selo acalo suppatiṭṭhito.

Evaṃ mohakkhayā bhikkhu pabbato: va na vedhatī"ti

3. 5.

Kolitasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena [PTS Page 029] [\q 29/] āyasmā mahā moggallāno

bhagavato avidūre nisinno hoti pallaṅkaṃ ābhūjitvā ujuṃ kāyaṃ paṇīdhāya kāyagatāya satiyā

ajjhattaṃ sūpaṭṭhitāya. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ mahā moggallānaṃ avidūre

nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇīdhāya kāyagatāya satiyā ajjhattaṃ

sūpaṭṭhitāya.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Sati kāyagatā upaṭṭhitā chasu phassāyatanesu saṃvuto.

Sattaṃ bhikkhū samāhito jaññā nibbāṇamattano'ti.

[BJT Page 184] [\x 184/]

3. 6

Pilindivacchasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvano kalandaka nivāpe.

Tena kho pana samayena āyasmā pilindivaccho1 bhikkhū vasalavādena samudācarati. Atha

kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ

etadavocuṃ: 'āyasmā bhante pilindivaccho bhikkhū vasalavādena samudācaratī'ti.

2. Atha kho bhagavā aññataraṃ bhikkhuṃ āmantesi: ehi tvaṃ bhikkhu, mama vacanena

pilindivacchaṃ bhikkhuṃ āmantehi: satthā taṃ āvuso pilindiccha āmantetī'ti. 'Evaṃ bhante'ti

kho so bhikkhu bhagavato paṭissutvā yenāyasmā pilindicaccho tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ pilindicchaṃ etadavoca: 'satthā taṃ āvuso āmantetī'ti.

'Evamāvuso'ti kho āyasmā pilindivaccho tassa bhikkhuno paṭissutvā yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinnaṃ kho āyasmantaṃ pilindicacchaṃ bhagavā etadavoca: 'saccaṃ kira tvaṃ vaccha,

bhikkhū vasalavādena samudācarasī'ti. 'Evaṃ bhante'ti.

3. Atha kho bhagavā āyasmato pilindicchassa pubbenivāsaṃ manasi karitvā bhikkhū

āmantesi: " mā kho tumhe bhikkhave vacchassa2 bhikkhuno ujjhāyitva. Na bhikkhave

vaccho dosantaro, bhikkhū vasalavādena samudācarati. Vacchassa bhikkhave bhikkhuno

pañca jātisatāni abbokiṇṇāni brāhmaṇakule paccājātāni. So tassa vasalavādo dīgharattaṃ

[PTS Page 029] [\q 29/] samudāciṇṇo. 3 Tenāyaṃ vaccho bhikkhū vasalavādena

samudācaratī"ti.

4. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yamhi na māyā vasati4 na māno

Yo vītalobho amamo nirāso

Panunnakodho5 abhinibbutatto

So brāhmaṇo so samaṇo sa bhikkhū"ti.

3. 7.

Kassapasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena āyasmā mahākassapo pipphaliguhāyaṃ6 viharati. Sattāhaṃ

ekapallaṅkena nisinno hoti aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvā.

1. Pilindavaccho, ma. 2. Āyasmato vacchassa, sī. 3. Ajjhāciṇṇo, 4. Vattatī. Katthaci. 5.

Paṇunnakodho, sī 6. Simbali guhāyaṃ, ma. Pippali guhāyaṃ, katthaci.

[BJT Page 186] [\x 186/]

2. Atha kho āyasmā mahākassapo tassa sattāhassa accayena tambhā samādhimhā vuṭṭhāsi:

atha kho āyasmato mahākassapassa tamhā samādhimhā vuṭṭhitassa etadahosi: 'yannūnāhaṃ

rājagahaṃ piṇḍāya paviseyya'nti. Tena kho pana samayena pañcamattāni devatāsatāni

ussukkaṃ āpannāni honti, āyasmato mahākassapassa piṇḍapātapaṭilābhāya. Atha kho

āyasmā mahākassapo tāni pañcamattāni devatāsatāni paṭikkhipitvā pubbanhasamayaṃ

nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi.

3. Tena kho pana samayena sakko devānamindo āyasmato mahākassapassa piṇḍapātaṃ

dātukāmo hoti pesakāravaṇṇaṃ abhinimminitvā tantaṃ vināti. Sujā1 asurakaññā tasaraṃ

pūreti.

4. Atha kho āyasmā mahākassapo rājagahe sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena sakkassa

devānamindassa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Addasā kho sakko devānamindo āyasmantaṃ

mahākassapaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna gharā nikkhamitvā paccuggantvā hatthato

pattaṃ gahetvā gharaṃ pavisitvā ghaṭiyā odanaṃ uddharitvā pattaṃ pūretvā āyasmato

mahākassapassa pādāsi. So ahosi piṇḍapāto anekasupo anekabyañjano

anekasūparasabyañjano.

5. Atha kho āyasmato mahākassapassa etadahosi: 'ko nu kho ayaṃ satto, yassāyaṃ [PTS Page

030] [\q 30/] evarūpo iddhānubhāvo'ti. Atha kho āyasmato mahākassapassa etadahosi:

'sakko kho ayaṃ devānamindo'ti. Iti viditvā sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca: kataṃ kho te

idaṃ kosiya. Māssu punapi evarūpamakāsī'ti.

6. 'Ambhākampi bhante kassapa, puññena attho: amhākampi puññena karaṇīya"nti. Atha

kho sakko devānamindo āyasmantaṃ mahākassapaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā

vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe tikkhattaṃ udānaṃ udānesi: " aho dānaṃ

paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhitaṃ, aho dānaṃ paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhita"nti.

7. Assosi kho bhagavā dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya2 sakkasasa

devānamindassa vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe tikkhattuṃ udānaṃ udānentassa

"aho dānaṃ paramadānaṃ kassape suppatiṭṭhitaṃ, aho dānaṃ paramadānaṃ kassape

suppatiṭṭhita"nti.

8. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Piṇḍapātikassa bhikkhuno attabharassa anaññaposino.

Devā pihayanti tādino upasantassa sadā satimato"ti.

1. Sujātāti, bahūsu 2. Mānusakāya, bahūsu.

[BJT Page 188] [\x 188/]

3. 8.

Piṇḍapātikasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena sambahulānaṃ bhikkhunaṃ pacchābhattaṃ

piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāle sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā

kathā udapādi:

"Piṇḍapātiko āvuso bhikkhu piṇḍāya caranto labhati, kālena kālaṃ manāpike cakkhunā

rūpe passituṃ. Labhati kālena kālaṃ manāpike sotena sadde sotuṃ. Labhati kālena kālaṃ

manāpike ghānena gandhe ghāyituṃ. Labhati kālena kālaṃ manāpike jivhāyarase sāyituṃ.

Labhati kālena kālaṃ manāpike kāyena phoṭṭhabbe phūsituṃ. Piṇḍapātiko āvuso bhikkhu

sakkato garukato mānito pūjito apacito piṇḍāya carati. Handa āvuso mayampi piṇḍapātikā

homa. Mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike cakkhunā rūpe passituṃ. Mayampi

lacchāma kālena kālaṃ manāpike sotena sadde sotuṃ. Mayampi lacchāma kālena kālaṃ

manāpiko ghānena gandhe ghāyituṃ. Mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike jivhāya

rase sāyituṃ. Mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike kāyena pheṭṭhabbe [PTS Page 031]

[\q 31/] phūsituṃ. Mayampi sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā piṇḍāya carissāmā"ti.

Ayañcarahi tesaṃ bhikkhūnaṃ antarā kathā hoti vippakatā.

2. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito yena karerimaṇḍalamālo

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā bhikkhū

āmantesi: "kāyanuttha bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā kā ca pana vo antarā kathā

vippakatā"ti.

3. Idha bhante ambhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ karerimaṇḍalamāle

sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi: "piṇḍapātiko āvuso bhikkhu

piṇḍāya caranto labhati kālena kālaṃ manāpike cakkhunā rūpe passituṃ labhati kālena kālaṃ

manāpike sotena sadde sotuṃ. Labhati kālena kālaṃ manāpike ghānena gandhe ghāyituṃ.

Labhati kālena kālaṃ manāpike jivhāya rase sāyituṃ labhati kālena kālaṃ manāpike kāyena

poṭṭhabbe phusituṃ. Piṇḍapātiko āvuso bhikkhu sakkato garukato mānito pūjito apacito

piṇḍāya carati. Handa āvuso mayampi piṇḍapātikā homa. Mayampi lacchāma kālena kālaṃ

manāpike cakkhunā rūpe passituṃ. Mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpike sotena sadde

sotuṃ. Mayampi lacchāma kālena kālaṃ manāpiko ghānena gandhe ghāyituṃ. Mayampi

lacchāma kālena kālaṃ manāpike jivhāya rase sāyituṃ. Mayampi lacchāma kālena kālaṃ

manāpike kāyena phoṭṭhabbe phūsituṃ. Mayampi sakkatā garukatā mānitā pūjitā apacitā

piṇḍāya carissāmā"ti. Ayaṃ kho no bhante antarā kathā hoti vippakatā. Atha kho bhagavā1

anuppatto"ti.

4. Nakhvetaṃ bhikkhave tumhākaṃ patirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ

pabbajitānaṃ. Yaṃ tumhe evarūpi kathaṃ katheyyāthā " sannipatitānaṃ kho bhikkhave

dvayaṃ karaṇīyaṃ, dhammi vā kathā ariyo ca. Tuṇhībhāvo"ti.

1. Atha bhagavā, ma.

[BJT Page 190] [\x 190/]

5. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Piṇḍapātikassa bhikkhuno attabharassa anaññaposino,

Devā pihayanti tādino no ce saddasilokanissito"ti.

3. 9

Sippasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ pacchābhattaṃ

piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāle sannisinnānaṃ sannipatitānaṃ ayamantarā kathā

udapādi: "ko nu kho āvuso sippaṃ jānāti, ko kiṃ sippaṃ sikkhi, kataraṃ sippaṃ sippānaṃ

agga"nti.

2. Tatthekacce evamāhaṃsu. "Hatthisippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu:

"assasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "rathasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce

evamāhaṃsu: "dhanusippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "tharusippaṃ sippānaṃ

agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "muddāsippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu:

"gaṇanasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "saṅkhānasippaṃ [PTS Page 032] [\q

32/] sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "lekhāsippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce

evamāhaṃsu: "kāveyyasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "khattavijjāsippaṃ1

sippānaṃ agga"nti. Ayañcarahi tesaṃ bhikkhūnaṃ antarā kathā hoti vippakatā.

3. Atha kho bhagavā sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito yena maṇḍalamālo

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi nisajja kho bhagavā bhikkhū āmantesi:

"kāyanuttha bhikkhave etarahi kathāya sannisinnā, kā ca pana vo antarā kathā vippakatā"ti.

4. Idha bhante amhākaṃ pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantānaṃ maṇḍalamāle

sannisinnānaṃsannipatitānaṃ ayamantarā kathā udapādi; "ko nu kho āvuso sippaṃ jānāti, ko

kiṃ sippaṃ sikkhi, kataraṃ sippaṃ sippānaṃ agga"nti. Tatthekacce evamāhaṃsu: "hatthisippaṃ

sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: 'assasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu:

" rathasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "dhanusippaṃ sippānaṃ agga"nti.

Ekacce evamāhaṃsu: 'tharusippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: " muddāsippaṃ

sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "gaṇanasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce

evamāhaṃsu9 " saṅkhānasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "lekhāsippaṃ

sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: "kāveyyasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce

evamāhaṃsu: "lokāyatasippaṃ sippānaṃ agga"nti. Ekacce evamāhaṃsu: khattavijjā sippaṃ1

sippānaṃ agga"nti. Ayaṃ kho no bhante antarā kathā hoti vippakatā. Atha kho bhagavā2

anuppattoti.

1. Khettavijjāsippaṃ, sī, ma. 2. Atha bhagavā.

[BJT Page 192] [\x 192/]

5. "Nakhvetaṃ bhikkhave tumhākaṃ patirūpaṃ kulaputtānaṃ saddhā agārasmā anagāriyaṃ

pabbajitānaṃ, yaṃ tumhe evarūpiṃ kathaṃ katheyyātha. Sannipatitānaṃ ve bhikkhave dvayaṃ

karaṇīyaṃ, "dhammī vā kathā ariyo vā tuṇhībhāvo"ti.

6. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā kāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Asippajivī lahu atthakāmo yatindriyo sabbadhi vippamutto,

Anokasārī amamo nirāso hitvā mānaṃ ekacaro sa bhikkhū"ti

3. 10.

Lokavolokanasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā uruvelāyaṃ viharati najjā nerañjarāya tīre

bodhirukkhamūle paṭhamābhisambuddho. Tena kho pana samayena bhagavā sattāhaṃ

ekapallaṅkena nisinno hoti vimuttisukhapaṭisaṃvedī.

2. Atha kho bhagavā tassa sattāhassa accayena tamhā samādhimhā vuṭṭhahitvā

buddhacakkhunā lokaṃ volokesi. Addasā kho bhagavā buddhacakkhunā lokaṃ volokento

satte anekehi santāpehi santappamāne anekehi ca pariḷāhehi pariḍayhamāne rāgajehipi

dosajehipi mohajehipiti.

3. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Ayaṃ loko santāpajāto phassapareto rogaṃ vadati attato, yena yena hi maññati tato taṃ hoti

aññathā.

Aññathābhāvi bhavasatto loko bhavapareto bhavamevābhinandati.

Yadabhinandati [PTS Page 033] [\q 33/] taṃ bhayaṃ yassa bhāyati taṃ dukkhaṃ.

Bhavavippanānāya kho panidaṃ brahmacariyaṃ vussati.

[BJT Page 194] [\x 194/]

Ye hi keci samaṇā vā

Brāhmaṇā vā bhavena bhavassa

Vippamokkhamāhaṃsu

Sabbe te avippamuttā bhavasmāti vadāmi.

Ye vā pana keci samaṇā vā

Brāhmaṇā vā vibhavena bhavassa nissaraṇamāhaṃsu

Sabbe te anissaṭā bhavasmāti vadāmi.

Upadhiṃ1 paṭicca dukkhamidaṃ sambhoti

Sabbūpādānakkhayā natthi dukkhassa sambhavo

Lokamimaṃ passa puthu

Avijjāya paretā bhūtā bhūtaratā

Bhavā aparimuttā.

Ye hi keci bhavā

Sabbadhi sabbattatāya2

Sabbe te bhavā aniccā

Dukkhā vipariṇāmadhammā.

Evametaṃ yathābhūtaṃ sammappaññāya passato

Bhavataṇhā pahīyati vibhavaṃ nābhinandati

Sabbaso taṇhānaṃ khayā asesavirāganirodho nibbānaṃ.

Tassa nibbutassa bhikkhuno anupādānā punabbhavo na hoti

Abhibhuto māro vijitasaṅgāmo upaccagā sabbabhavāni tādī"ti.

Nandavaggo tatiyo.

Tassuddānaṃ:

Kammaṃ nando yasojo ca sāriputto ca kolito,

Pilindi kassapo piṇḍo sippaṃ lokena te dasāti.

Meghiyavaggo catuttho

4. 1.

Meghiyasuttaṃ.

1. Evaṃ [PTS Page 034] [\q 34/] me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā cālikāyaṃ viharati

cālike pabbate. Tena kho pana samayena āyasmā meghiyo bhagavato upaṭṭhāko hoti. Atha

kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ

etadavoca: ' icchāmahaṃ bhante jantugāmaṃ piṇḍāya pavisitu'nti. "Yassadāni tvaṃ meghiya

kālaṃ maññasī'ti.

1. Upadhihi. Sī 2. Sabbatthatāya, si

[BJT Page 196] [\x 196/]

2, Atha kho āyasmā meghiyo pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya jantugāmaṃ

piṇḍāya pāvisi. Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena

kimikālāya nadiyā tīraṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā kimikālāya nadiyā tīre

jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno addasā kho ambavanaṃ pāsādikaṃ

ramaṇīyaṃ. Disvānassa etadahosi: "pāsādikaṃ vatidaṃ ambavanaṃ ramaṇīyaṃ. Alaṃ

vatidaṃ kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya. Sace maṃ bhagavā anujāneyya

āgaccheyyāhaṃ imaṃ ambavanaṃ padhānāyā"ti.

3. Atha kho āyasmā meghiyo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ

etadavoca: " idhāhaṃ bhante pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāyajantugāmaṃ

piṇḍāya pāvisiṃ. Jantugāme piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena

kimikālāya nadiyā tīraṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā kimikālāya nadiyā tīre

jaṅghāvihāraṃ anucaṅkamamāno anuvicaramāno addasaṃ ambavanaṃ pāsādikaṃ

ramaṇīyaṃ. Disvāna me etadahosi: 'pāsādikaṃ vatidaṃ ambavanaṃ ramaṇīyaṃ, alaṃ vatidaṃ

kulaputtassa padhānatthikassa padhānāya. Sace maṃ bhagavā anujāneyya, āgaccheyyāhaṃ

imaṃ ambavanaṃ padhānāyāti. Sace maṃ bhante bhagavā anujānāti, gaccheyyāhaṃ taṃ

ambavanaṃ padhānāyā'ti. [PTS Page 035] [\q 35/]

4. Evaṃ vutte bhagavā āyasmantaṃ meghiyaṃ etadavoca: 'āgamehi tāva meghiya, ekakamhā

yāva añño koci1 bhikkhū āgacchatī'ti. 2 Dutiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ

etadavoca: "bhagavato bhante, natthi kiñci uttari3 karaṇīyaṃ, natthi katassa vā paticayo.

Mayhaṃ kho pana bhante, atthi uttari3 karaṇīyaṃ, atthi katassa paticayo. Sace maṃ bhante,

bhagavā anujānāti gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhānāyā"ti. Dutiyampi kho bhagavā

āyasmantaṃ meghiyaṃ etadavoca: "āgamehi tāva meghiya, ekakamhā yāva añño koci4

bhikkhu āgacchatī"ti. Tatiyampi kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca: "bhagavato

bhante, natthi kiñci uttari3 karaṇiyaṃ, natthi katassa vā paticayo mayhaṃ kho pana bhante,

atthi uttari3 karaṇīyaṃ, atthi katassa paticayo sace maṃ bhante, bhagavā anujānāti,

gaccheyyāhaṃ taṃ ambavanaṃ padhāniyā"ti.

5. "Padhānanti kho meghiya, vadamānaṃ kinti vadeyyāma? Yassadāni tvaṃ meghiya, kālaṃ

maññasī"ti. Atha kho āyasmā meghiyo uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ

katvā yena taṃ ambavanaṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā ambavanaṃ ajjhogahetvā

aññatarasmiṃ rukkhamūle divāvihāraṃ nisīdi. Atha kho āyasmato meghiyassa tasmiṃ

ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācarantī.

Seyyathīdaṃ? "Kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakko"ti. Atha kho āyasmato

meghiyassa etadahosi: "acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, saddhāya ca vatamhi

agārasmā anagāriyaṃ pabbajito atha ca panimehi tīhi pāpakehi akusalehi vitakkehi

anvāsattā. Seyyathīdaṃ? "Kāmavitakkena, byāpādavitakkena, vīhiṃsāvitakkenā"ti.

1. Aññopi koci, sī 2. Dissatuti navaṅguttarapāḷī 3. Uttariṃ, sī

[BJT Page 198] [\x 198/]

6. Atha kho āyasmā meghiyo sāyanhasamayaṃ patisallānā vuṭṭhito yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho āyasmā meghiyo bhagavantaṃ etadavoca: "idha mayhaṃ bhante, tasmiṃ

ambavane viharantassa yebhuyyena tayo pāpakā akusalā vitakkā samudācaranti.

Seyyathīdaṃ: kāmavitakko, byāpādavitakko, vihiṃsāvitakkoti. Tassa mayhaṃ bhante,

etadahosi: "acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, saddhāya ca vatamhi agārasmā

anagāriyaṃ pabbajito, atha ca panimehi tīhi pāpakehi akusalehi vitattehi anvāsattā. 1

Seyyathīdaṃ: " kāmavitakkena, byāpādavitakkena, vihiṃsāvitakkenā"ti. [PTS Page 036] [\q

36/]

7. Aparipakkāya meghiya, cetovimuttiyā pañca dhammā paripākāya saṃvattanti. Katame

pañca? Idha meghiya, bhikkhu kalyāṇamitto hoti kalyāṇasahāyo kalyāṇasampavaṅko.

Aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā ayaṃ paṭhamo dhammo paripākāya saṃvattati.

Punacaparaṃ meghiya, bhikkhu sīlavā hoti pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati

ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu bhayadassāvī samādāya sikkhati sikkhāpadesu.

Aparipakkāya meghīya, cetovimuttiyā ayaṃ dutiyo dhammo paripākāya saṃvattati.

Punacaparaṃ meghiya, bhikkhu yāyaṃ kathā abhisallekhikā cetovivaraṇasappāyā

ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya sambodhāya nibbānāya

saṃvattati. Seyyathīdaṃ? Appicchakathā, santuṭṭhikathā, pavivekakathā, asaṃsaggakathā,

viriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā, vimuttikathā,

vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpāya kathāya nikāmalābhi hoti akicchalābhī akasiralābhī;

aparipakkāya meghīya cetovimuttiyā ayaṃ tatiyo dhammo paripākāya saṃvattati.

Punacaparaṃ meghiya, bhikkhu āraddhaviriyo viharati akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya

kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya, thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhuro kusalesu

dhammesu, aparipakkāya meghīya cetovimuttiyā ayaṃ catuttho dhammo paripākāya

saṃvattati.

Punacaparaṃ meghīya, bhikkhū paññavā hoti udayatthagāminiyā paññāya samannāgato

ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā. Aparipakkāya meghiya cetovimuttiyā

ime pañca dhammā paripākāya saṃvattati.

Aparipakkāya meghiya, cetovimuttiyā ime pañca dhammā paripākāya saṃvattanti.

1. Anvāsattotipi pāṭho- aṭṭha:

[BJT Page 200] [\x 200/]

8. " Kalyāṇamittassetaṃ meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ kalyāṇasahāyassa

kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ [PTS Page 037] [\q 37/] sīlavā bhavissati,

pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharissati, ācāragocarasampanno aṇumattesu vajjesu

bhayadassāvī, samādāya sikkhissati sikkhāpadesu. Kalyāṇamittassetaṃ meghiya, bhikkhuno

pāṭikaṅkhaṃ1 kalyāṇasahāyassa kalyāṇasampavaṅkassa yāyaṃ kathā abhisallekhikā

cetovivaraṇasappāyā ekantanibbidāya virāgāya nirodhāya upasamāya abhiññāya

sambodhāya nibbānāya saṃvattati. 2 Seyyathīdaṃ? Appicchakathā, santuṭṭhikathā,

pavivekakathā, asaṃsaggakathā, viriyārambhakathā, sīlakathā, samādhikathā, paññākathā,

vimuttikathā, vimuttiñāṇadassanakathā. Evarūpāya3 kathāya nikāmalābhī bhavissati

akicchalābhī akasiralābhī.

Kalyāṇamittassetaṃ meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ1 kalyāṇasahāyassa

kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ āraddhaviriyo bhavissati4 akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya

kusalānaṃ dhammānaṃ upasampadāya thāmavā daḷhaparakkamo anikkhittadhūro kusalesu

dhammesu.

Kalyāṇamittassetaṃ meghiya, bhikkhuno pāṭikaṅkhaṃ1 kalyāṇasahāyassa

kalyāṇasampavaṅkassa yaṃ paññavā bhavissati. Udayatthagāminiyā paññāya samannāgato

ariyāya nibbedhikāya sammā dukkhakkhayagāminiyā.

Tena ca pana meghiya. Bhikkhunā imesu pañcasu dhammesu patiṭṭhāya cattāro dhammā

uttari5 bhāvetabbā. "Asubhā bhāvetabbā rāgassa pahānāya, mettā bhāvetabbā byāpādassa

pahānāya, ānāpānassati bhāvetabbā vitakkupacchedāya, aniccasaññā bhāvetabbā

asmimānasamugghātāya. Aniccasaññino meghiya, anattasaññā saṇṭhāti, anattasaññi

asmimānasamugghātaṃ pāpuṇāti, diṭṭheva dhamme nibbānaṃ"ti.

9. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

Khuddā vitakkā sukhumā vitakkā anuggatā manaso uppilāvā, 6

Ete avidvā manaso vitakke hurāhuraṃ dhāvati bhantacitto.

Ete ca vidvā manaso vitakke ātāpi yo saṃvaratī satīmā,

Anuggate manaso uppilāve7 asesamete pajahāsi buddho"ti

1. Pāṭikaṅkhaṃ, sī. 2. Saṃvassati, sī 3. Evarūpiyā, sī. 4. Viharissati, ma. 5. Uttariṃ. Sī. 6.

Ubbilāpā, sī. 7. Ubbilāpe. Sī.

[BJT Page 202] [\x 202/]

4. 2.

Uddhatasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kusinārāyaṃ viharati, upavattane mallanaṃ

sālavane. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū bhagavato avidūre araññakuṭikāyaṃ

viharanti, uddhatā1 unnaḷā capalā mukharā vikiṇṇavācā muṭṭhassatino asampajānā

asamāhitā vibbhantacittā pākatindriririyā.

2. Addasā kho bhagavā te sambahule bhikkhū [PTS Page 038] [\q 38/] avidūre

araññakuṭikāyaṃ viharante uddhate unnaḷe capale mukhare vikiṇṇavāce muṭṭhassatino

asampajāne asamāhite vibbhantacitte pākatindriye.

3. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Arakkhitena kāyena micchādiṭṭhigatena ca,

Thīnamiddhābhibhūtena vasaṃ mārassa gacchati.

Tasmā rakkhitacittassa sammāsaṅkappagocaro,

Thīnamiddhābhibhū bhikkhū sabbā duggatiyo jahe"ti.

4. 3.

Gopālasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu2 cārikaṃ carati mahatā bhikkhusaṅghena

saddhiṃ. Atha kho bhagavā maggā okkamma yena aññataraṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho aññataro gopālako yena bhagavā

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinnaṃ kho taṃ gopālakaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassesi, samādapesi,

samuttejesi, sampahaṃsesi.

2. Atha kho so gopālako bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito samuttejito

sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca: adhivāsetu me bhante, bhagavā svātanāya bhattaṃ

saddhiṃ bhikkhusaṅghenā'ti. Adhivāsesi bhagavā tuṇhībhāvena. Atha kho so gopālako

bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā

pakkāmi. Atha kho so gopālako tassā rattiyā accayena sake nivesane pahūtaṃ

appodakapāyāsaṃ paṭiyādāpetvā navañca sappiṃ, bhagavato kālaṃ ārocesi: ' kālo bhante,

niṭṭhitaṃ bhattaṃ'ti.

1. Uddhatā hontī, sīṃ 2. Janapadesu. Katthaci.

[BJT Page 204] [\x 204/]

3. Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ

bhikkhusaṅghena yena tassa gopālakassa nivesanaṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

paññatte āsane nisīdi. Atha kho so gopālako buddhapamukhaṃ bhikkhūsaṅghaṃ

appodakapāyāsena navena ca sappinā sahatthā santappesi, sampavāresi. Atha kho so

gopālako bhagavantaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ aññataraṃ nīcaṃ [PTS Page 039] [\q 39/]

āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho taṃ gopālakaṃ bhagavā

dhammiyā kathāya sandassetvā, samādapetvā, samuttejetvā, sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā

pakkāmi. Atha kho acirapakkantassa bhagavato taṃ gopālakaṃ aññataro puriso

sīmantarikāya jīvitā voropesi.

4. Atha kho sambahulā bhikkhū yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū

bhagavantaṃ etadavocuṃ: " yena bhante, gopālakena ajja buddhapamukho bhikkhusaṅgho

appodakapāyāsena navena ca sappinā sahatthā santappito sampavārito, so kira bhante,

gopālako aññatarena purisena sīmantarikāya jīvitā voropito"ti

5. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Diso disaṃ yantaṃ kayirā verī vā pana verinaṃ.

Micchāpaṇīhitaṃ cittaṃ pāpiyo naṃ tato kare"ti.

4. 4.

Juṇhasuttaṃ1

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati. Veḷuvane kalandakanivāpe.

Tena kho pana samayena āyasmā ca sāriputto āyasmā ca mahāmoggalalāno

kapotakandarāyaṃ viharanti. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto juṇhāya rattiyā

navoropitehi kesehi abbhokāse nisinno hoti, aññataraṃ samādhiṃ samāpajjitvā. Tena kho

pana samayena dve yakkhā sahāyakā uttarāya disāya dakkhiṇaṃdisaṃ gacchanti, kenacideva

karaṇīyena. Addasaṃsu kho te yakkhā āyasmantaṃ sāriputtaṃ juṇhāya rattiyā navoropitehi

kesehi abbhokāse nisinnaṃ. Disvāna eko yakkho dutiyaṃ yakkhaṃ etadavoca: "paṭibhāti maṃ

samma, imassa samaṇassa sise pahāraṃ dātuṃ"ti. Evaṃ vutte so yakkho taṃ yakkhaṃ

etadavoca: " alaṃ samma, mā samaṇaṃ āsādesi. Uḷāro so samma samaṇo mahiddhiko

mahānubhāvo"ti dutiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca: " paṭibhāti maṃ samma,

imassa samaṇassa [PTS Page 040] [\q 40/] sīse pahāraṃ dātuṃ"ti. Dutiyampi kho so

yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca: "alaṃ samma, mā samaṇaṃ āsādesi. Uḷāro so samma,

samaṇo mahiddhiko mahānubhāvo"ti. Tatiyampi kho so yakkho taṃ yakkhaṃ etadavoca:

"paṭibhāti maṃ samma, imassa samaṇassasīse pahāraṃ dātuṃ"ti. Tatiyampi kho so yakkho

taṃ yakkhaṃ etadavoca: "alaṃ samma, mā samaṇaṃ āsādesi. Uḷāro so samma, samaṇo

mahiddhiko mahānubhāvo"ti.

1. Yakkhapahārasutta, machasaṃ.

[BJT Page 206] [\x 206/]

2. Atha kho so yakkho taṃ yakkhaṃ anādiyitvā āyasmato sāriputtattherassa sīse pahāraṃ

adāsi: tāva mahāpahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṃ vā aḍḍhaṭṭharatanaṃ vā

nāgaṃ osādeyya1 mahantaṃ vā pabbatakūṭaṃ padāḷeyya. Atha ca pana so yakkho 'ḍayhāmi,

ḍayhāmī"ti tattheva mahānirayaṃ avatthāsi. 2

3. Addasā kho āyasmā mahāmoggallāno dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena tena yakkhena āyasmato sāriputtassa sīse pahāraṃ dīyamānaṃ.

Disvāna yenāyasmā sāriputto tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāriputtaṃ

etadavoca: " kacci te āvuso khamanīyaṃ? Kacci yāpanīyaṃ? Kacci na kiñci dukkhaṃ?"Ti.

"Khamanīyaṃ me āvuso moggallāna, yāpanīyaṃ me āvuso moggallāna, api ca me sīse

thokaṃ dukkhaṃ"ti.

4. "Acchariyaṃ āvuso sāriputta, abbhūtaṃ āvuso sāriputta, yāva mahiddhiko āyasmā

sāriputto mahānubhāvo. Idha te āvuso sāriputta, aññataro yakkho sīse pahāraṃ adāsi. Tāva

mahāpahāro ahosi, api tena pahārena sattaratanaṃ vā aḍḍhaṭṭharatanaṃ vā nāgaṃ

osādeyya1mahantaṃ vā pabbatakūṭaṃ padāḷeyya. Atha ca panāyasmā sāriputto evamāha:

"khamanīyaṃ me āvuso moggallāna, yāpanīyaṃ me āvuso moggallāna, api ca me sīse

thokaṃ dukkhaṃ"ti, acchariyaṃ āvuso moggallāna, abbhutaṃ āvuso moggallāna, yāva

mahiddhiko āyasmā mahāmoggallāno mahānubhāvo. Yatra hi nāma yakkhampi passissati,

mayaṃ panetarahi paṃsupisācakampi na passāmā"ti. Assosi kho bhagavā dibbāya

sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānussikāya tesaṃ ubhinnaṃ mahānāgānaṃ imaṃ

evarūpaṃ kathāsallāpaṃ.

5. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yassa [PTS Page 041] [\q 41/] selūpamaṃ cittaṃ ṭhitaṃ nānūpakampati,

Virattaṃ rajaniyesu kopaneyye na kuppati,

Yassevaṃ bhāvitaṃ cittaṃ kuto taṃ dukkhamessatī"ti.

1, Osāreyya, katthaci 2. Apatāsi, machasaṃ.

[BJT Page 208] [\x 208/]

4. 5.

Nāgasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati, ghositārāme. Tena kho pana

samayena bhagavā ākiṇṇo viharati bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi

rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Ākiṇṇo dukkhaṃ. Na phāsu viharati.

2. Atha kho bhagavato etadahosi "ahaṃ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi, bhikkhūhi

bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhī rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Ākiṇṇo

dukkhaṃ, na phāsu viharāmi. Yannūnāhaṃ eko gaṇamhā vupakaṭṭho vihareyyaṃ"ti.

3. Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya kosambiyaṃ piṇḍāya

pāvisi. Kosambiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto sāmaṃ senāsanaṃ

saṃsāmetvā pattacīvaramādāya anāmantetvā upaṭṭhāke, anapaloketvā bhikkhusaṅghaṃ, eko

adutiyo yena pārileyyakaṃ tena cārikaṃ pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena

pārileyyakaṃ tadavasari. Tatrasudaṃ bhagavā pārileyyake viharati, rakkhitavanasaṇḍe

bhaddasālamūle.

4. Aññataro'pi kho hatthināgo ākiṇṇo viharati, hatthihi hatthinīhi hatthikalabhehi

hatthicchāpehi1 chinnaggāni ceva tiṇāni khādati. Obhaggobhaggañcassa sākhābhaṅgaṃ

khādanti. Āvilāni ca pānīyāni pivati. Ogāhā cassa uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ

upanighaṃsantiyo gacchanti. Ākiṇṇo dukkhaṃ, na phāsu viharati. Atha kho tassa

hatthināgassa etadahosi: "ahaṃ kho etarahi ākiṇṇo viharāmi, hatthihi hatthinīhi

hatthikalabhehi hatthicchāpehi. 1 Chinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi. Obhaggobhaggañca me

sākhābhaṅgaṃ khādanti, avilāni ca pānīyāni pivāmi. Ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo

kāyaṃ upanighaṃsantiyo gacchanti. Ākiṇṇo dukkhaṃ, na phāsu viharāmi. Yannūnāhaṃ eko

gaṇamhā vūpakaṭṭho vihareyyaṃ"ti.

5. Atha kho so hatthināgo yūthā apakkamma yena pārileyyakaṃ rakkhitavanasaṇḍo [PTS

Page 042] [\q 42/] bhaddasālamūlaṃ, yena bhagavā tenupasaṅkami. Tatra sudaṃ2 so

hatthināgo yasmiṃ padese bhagavā viharati, taṃ padesaṃ appaharitañca karoti, soṇḍāya

bhagavato pānīyaṃ paribhojanīyañca upaṭṭhapeti3

1. Hatthicchāpakehi, sī. 2. Upasaṅkamitvā, tatrasudaṃ, syā. 3. Upaṭṭhapeti, machasaṃ.

[BJT Page 210] [\x 210/]

6. Atha kho bhagavato rahogatassa patisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādī: "ahaṃ

kho pubbe ākiṇṇo vihāsiṃ, bhikkhūhi bhikkhunīhi upāsakehi upāsikāhī rājūhi

rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Ākiṇṇo dukkhaṃ, na phāsu vihāsiṃ. So'mbhi

etarahi anākiṇṇo viharāmi, bhikkhūhi bhikkhūnīhi upāsakehi upāsikāhi rājūhi

rājamahāmattehi titthiyehi titthiyasāvakehi. Anākiṇṇo sukhaṃ phāsu viharāmī"ti.

7. Tassapi kho hatthināgassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi: ahaṃ kho pubbe ākiṇṇo

vihāsiṃ, hatthihi hatthinīhi hatthikalabhehi hatthicchāpehi. Chinnaggāni ceva tiṇāni khādiṃ.

Obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ khādiṃsu. Āvilāni ca pānīyāni pivāsiṃ, ogāhā ca me

uttiṇṇassa hatthiniyo kāyaṃ upanighaṃsantiyo agamaṃsu. Ākiṇṇo dukkhaṃ na phāsu

vihāsiṃ. So'mhi etarahi anākiṇṇo viharāmi, hatthīhi hatthinīhi hatthikalabhehi

hatthicchāpehi. Acchinnaggāni ceva tiṇāni khādāmi. Obhaggobhaggañca me sākhābhaṅgaṃ

na khādanti. Anāvilāni ca pānīyāni pivāmi. Ogāhā ca me uttiṇṇassa hatthiniyo na kāyaṃ

upanighaṃsantiyo gacchanti. Anākiṇṇo sukhaṃ phāsu viharāmī"ti.

8. Atha kho bhagavā attano ca pavivekaṃ viditvā tassa ca hatthināgassa cetasā

cetoparivitakkamaññāya tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Etaṃ nāgassa nāgena īsādantassa hatthino,

Sameti cittaṃ cittena yadeko ramate1 vane"ti.

4. 6.

Piṇḍolasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā piṇḍolabhāradvājo bhagavato avidūre nisinno hoti,

pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, āraññiko2. Piṇḍapātiko, paṃsukūliko,

tecīvariko, appiccho, santuṭṭho, pavivitto, asaṃsaṭṭho, āraddhaviriyo, dhūtavādo

adhicittamanuyutto.

2. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ piṇḍolabhāradvājaṃ [PTS Page 043] [\q 43/] avidūre

nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇīdhāya, āraññikaṃ, piṇḍapātikaṃ,

paṃsukulikaṃ, tecīvarikaṃ, appicchaṃ, santuṭṭhaṃ, pavivittaṃ, asaṃsaṭṭhaṃ, āraddhaviriyaṃ,

dhutavādaṃ adhicittamanuyuttaṃ.

3. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

1. Ramatī, sabbattha. 2. Āraññako, sī.

[BJT Page 212] [\x 212/]

"Anūpavādo anūpaghāto pātimokkhe ca saṃvaro,

Mattaññutā ca bhattasmiṃ pantañca1 sayanāsanaṃ,

Adhicitte ca āyogo etaṃ buddhānasāsanaṃ"ti.

4. 7.

Sāriputta suttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṃ

ābhūjitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, appicco, santuṭṭho, pavivitto, asaṃsaṭṭho, āraddhaviriyo,

adhicittamanuyutto. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ

ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya appicchaṃ santuṭṭhaṃ pavivittaṃ asaṃsaṭṭhaṃ

āraddhaviriyaṃ adhicittamanuyuttaṃ.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Adhicetaso appamajjato munino monapathesu sikkhato,

Sokā na bhavanti tādino upasantassa sadā satīmato"ti.

4, 8.

Sundarīsūttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena bhagavā sakkato hoti garukato mānito pūjito apacito, lābhī

cīvara piṇḍapāta senāsana gilānapaccaya bhesajja parikkhārānaṃ. Bhikkhusaṅghopi sakkato

hoti garukato mānito pūjito apacito. Lābhī cīvara piṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajja

parikkhārānaṃ. Aññatitthiyā pana paribbājakā asakkatā honti agarukatā amānitā apūjitā

anapacitā. Na lābhino cīvara piṇḍapāta senāsanagilānapaccaya bhesajja parikkhārānaṃ.

2. Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā bhagavato sakkāraṃ asahamānā bhikkhusaṅghassaca.

Yena sundarī paribbājikā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā sundariṃ [PTS Page 044] [\q

44/] paribbājikaṃ etadavocuṃ: "ussahasi bhagini, ñātīnaṃ atthaṃ kātuṃ?"Ti. "Kyāhaṃ ayyā,

karomi, kiṃ mayā na sakkā kātuṃ? 2 Jīvitampi me pariccattaṃ ñātīnaṃ atthāyā"ti.

1. Patthañca. Sī. 2. Kiṃ mayā sakkā kātuṃ, sī. Syā.

[BJT Page 214] [\x 214/]

3. "Tena hi bhagini, abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ gacchāhī"ti. "Evamayyā"ti kho sundarī

paribbājikā tesaṃ aññatitthiyānaṃ paribbājakānaṃ paṭissutvā abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ

agamāsi. Yadā te aññiṃsu" aññatitthiyā paribbājakā "vodiṭṭhā1 kho sundarī paribbājikā

bahujanena abhikkhaṇaṃ jetavanaṃ gacchatī"ti2. Atha naṃ jīvitā voropetvā tattheva

jetavanassa parikhākūpe nikhaṇitvā3 yena rājā pasenadi kosalo tenupasaṅkamiṃsu,

upasaṅkamitvā rājānaṃ panediṃ kosalaṃ etadavocuṃ: " yā sā mahārāja, sundarī paribbājikā,

sā no nadissatī"ti. "Kattha pana tumhe āsaṅkathā"ti. "Jetavane mahārājā"ti. "Tena hi

jetavanaṃ vicinathā"ti.

4. Atha kho te aññatitthiyā paribbājakā jetavanaṃ vicinitvā yathā nikhaṇitaṃ parikhākūpā5

uddharitvā mañcakaṃ āropetvā sāvatthiṃ pavesetvā rathiyā rathiyaṃ siṅghāṭakena

siṅghāṭakaṃ upasaṅkamitvā manusse ujjhāpesuṃ:

"Passathayyā, samaṇānaṃ sakyaputtiyānaṃ kammaṃ, alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā

dussīlā pāpadhammā musāvādino abrahmacārino. Ime hi nāma dhammacārino samacārino

brahmacārino saccavādīno sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti. Natthi imesaṃ

sāmaññaṃ. Natthi imesaṃ brahmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ

brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ? Kuto imesaṃ brahmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā.

Apagatā ime buhmaññā. Kathaṃ hi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā

voropessatī"ti.

5. Te na kho pana samayena sāvatthiyaṃ manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi6

vācāhi akkosanti, parihāsanti, rosenti 4 vihesenti: "alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā

pāpadhammā musāvādino abrahmacārino, ime hi nāma dhammacārino samacārino

brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti. Natthi imesaṃ

sāmaññaṃ, natthi imesaṃ brahmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ

brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ? Kuto imesaṃ brahmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā

apagatā ime buhmaññā. Kathaṃ hi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā

voropessatī?"Ti.

1. Te diṭṭhā, sī. 2. Āgacchatīti, sī 3. Parikhākupe nikkhipitvā, machasaṃ 4. Rosanti,

machasaṃ.

[BJT Page 216] [\x 216/]

6. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ

piṇḍāya pavisiṃsu. Sāvatthiyaṃ [PTS Page 045] [\q 45/] piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ

piṇḍapātapaṭikkantā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Usaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ

etadavocuṃ: "etarahi bhante, sāvatthiyaṃ manussā bhikkhu disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi

akkosanti, paribhāsanti rosenti vihesenti. ' Alajjino ime samaṇā sakyaputtiyā dussīlā

pāpadhammā musāvādino abrahmacārino, ime hi nāma dhammacārino samacārino

brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti. Natthi imesaṃ

sāmaññaṃ. Natthi imesaṃ brahmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ. Naṭṭhaṃ imesaṃ

brahmaññaṃ. Kuto imesaṃ sāmaññaṃ? Kuto imesaṃ buhmaññaṃ? Apagatā ime sāmaññā.

Apagatā ime brahmaññā. Kathaṃ hi nāma puriso purisakiccaṃ karitvā itthiṃ jīvitā

voropessati?"Ti.

7. Neso bhikkhave saddo ciraṃ bhavissati. Sattāhameva1 bhavissati. Sattāhassa accayena

antaradhāyissati. Tena hi bhikkhave ye manussā bhikkhū disvā asabbhāhi pharusāhi vācāhi

akkosanti, rosenti, vihesenti. Te tumbhe imāya gāthāya paṭicodetha:

"Abhūtavādī nirayaṃ upeti

Yo cāpi katvā na karomi cāha, 2

Ubho'pi te pecca samā bhavanti

Nihīnakammā manujā paratthā'ti

8. Atha kho te bhikkhū bhagavato santike imaṃ gāthaṃ pariyāpuṇitvā ye manussā bhikkhū

disvā asabbhāgi pharusāhi vācāhi akkosanti paribhāsanti rosenti, vihesenti. Te manusse

imāya gāthāya paṭicodenti:

"Abhūtavādī nirayaṃ upeti

Yo cāpi katvā na karomi cāha, 2

Ubho pi te pecca samā bhavanti

Nihīnakammā manujā paratthā"ti.

9. Manussānaṃ etadahosi: " akārakā ime samaṇā sakyaputtiyā, nayimehi kataṃ, sapanti ime

samaṇā sakyaputtiyā"ti. Neva so saddo ciraṃ ahosi. Sattāhameva ahosi, sattāhassa accayena

antaradhāyi. Atha kho sambahulā bhikkhu yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū

bhagavantaṃ etadavocuṃ: " acchariyaṃ bhante! Abbhūtaṃ bhante! Yāva subhāsitañcidaṃ

bhante, bhagavatā 'neso bhikkhave saddo ciraṃ bhavissati, sattāhameva bhavissati,

sattāhassa accayena antaradhāyissatī'ti. Antarahito so bhante saddo"ti.

1. Sattāhameva so saddo, sī. 2. Na karomīti cāha, sī.

[BJT Page 218] [\x 218/]

10. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Tudanti vācāya janā asaññatā

Sarehi1 saṅgāmagataṃ'va kuñjaraṃ,

Sutvāna vākyaṃ pharusaṃ udīritaṃ

Adhivāsaye bhikkhu aduṭṭhacitto"ti.

4. 9.

Upasenasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati, veḷuvane kalandakanivāpe.

Atha kho āyasmato upasenassa [PTS Page 046] [\q 46/] vaṅgantaputtassa rahogatassa

patisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi: " lābhā vata me, suladdhaṃ vata me, satthā

ca me bhagavā arahaṃ sammāsambuddho. Svākkhāte camhi dhammavinaye agārasmā

anagāriyaṃ pabbajito. Sabrahmacārino2 ca me sīlavanto kalyāṇadhammā. Sīlesu ca'mhi

paripūrakārī, samāhito ca'mhi ekaggacitto. Arahā ca'mhi khīṇāsavo, mahiddhiko ca'mhi

mahānubhāvo. Bhaddakaṃ me jīvitaṃ bhaddakaṃ maraṇaṃ"ti.

2. Atha kho bhagavā āyasmato upasenassa vaṅgantaputtassa cetasā cetoparivitakkamaññāya

tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

" Yaṃ jīvitaṃ na tapati maraṇante na socati,

Sa ce diṭṭhapado dhīro sokamajjhe na socati. Ucchinnabhavataṇhassa santacittassa

bhikkhuno,

Vikkhīṇo jātisaṃsāro natthi tassa punabbhavo"ti.

4. 10.

Sāriputtasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṃ

ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya attano upasamaṃ paccavekkhamāno. Addasā kho bhagavā

āyasmantaṃ sāriputtaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya attano

upasamaṃ paccavekkhamānaṃ.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

1. Parehi, si. 2. Sabrahmacāriyo. Mudditapāḷi, sabrahmacārayo, mudditaṭṭhakathā.

[BJT Page 220] [\x 220/]

"Upasantasantacittassa netticchinnassa bhikkhuno,

Vikkhīṇo jātisaṃsāro mutto so mārabandhanā"ti.

Meghiyavaggo catuttho.

Tassuddānaṃ:

Meghiyaṃ1 uddhataṃ2 gopālaṃ3 juṇhaṃ 4 nāgena pañcamaṃ

Piṇḍolo sāriputto ca sundarī bhavati aṭṭhamaṃ,

Upaseno vaṅgantaputto sāriputto ca te dasāti.

Soṇavaggo5 pañcamo

5. 1.

Rājasuttaṃ.

[PTS Page 047 [\q 47/] 1.] Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati,

jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena rājā pasenadī kosalo mallikāya

deviyā saddhiṃ uparipāsādavaragato hoti. Atha kho rājā pasenadī kosalo mallikaṃ deviṃ

etadavoca: " atthi nu kho te mallike, kocañño attanā piyataro?"Ti.

"Natthi kho me mahārāja, kocañño attanā piyataro"ti.

"Tuyhaṃ pana mahārāja, atthañño koci attanā piyataro?"Ti.

Mayhampi kho mallike, natthañño koci attanā piyataro"ti.

2. Atha kho rājā pasenadī kosalo pāsādā orohitvā yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā

pasenadī kosalo bhagavantaṃ etadavoca:

"Idhāhaṃ bhante, mallikāya deviyā saddhiṃ uparipāsādavaragato mallikādeviṃ etadavocaṃ:

"atthi nu kho te mallike, kocañño attanā piyataro?"Ti. Evaṃvutte mallikādevi maṃ etadavoca.

" Natthi kho me mahārāja, kocañño attanā piyataro"ti. Evaṃ vutte ahaṃ bhante, mallikaṃ

deviṃ etadavocaṃ: 'mayhaṃpi kho mallike, natthañño koci attanā piyataro"ti.

3. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

1. Meghiyo, si 2. Uddhatā, sī 3. Gopālo, sī. 4.Juṇhā, sī 5. Soṇattherassa, sī.

[BJT Page 222] [\x 222/]

"Sabbā disā anuparigamma cetasā

Nevajjhagā piyataramattanā kvaci.

Evaṃ piyo puthu attā paresaṃ

Tasmā na hiṃse paramattakāmo"ti.

5. 2.

Appāyukasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho āyasmā ānando [PTS Page 048] [\q 48/] sāyanhasamayaṃ patisallānā

vuṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: "acchariyaṃ! Bhante,

abbhutaṃ! Bhante, yāva appāyukā hi bhante, bhagavato mātā ahosi. Sattāhajāte bhagavati

bhagavato mātā kālamakāsi. Tusitaṃ kāyaṃ upapajji"ti. 1 "Evametaṃ ānanda, appāyukā hi

ānanda, bodhisattamātaro honti,

Sattāhajātesu bodhisattesu bodhisattamātaro kālaṃ karonti, tusitaṃ kāyaṃ upapajjantī"ti.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Ye keci bhūtā bhavissanti

Ye vāpi sabbe gamissanti pahāya dehaṃ.

Taṃ sabbaṃ jāniṃ kusalo viditvā

Ātāpiyo brahmacariyaṃ careyyā"ti.

5. 3.

Suppabuddhakuṭṭhisuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe. Tena

kho pana samayena rājagahe suppabuddho nāma kuṭṭhi ahosi, manussadaḷiddo

manussakapaṇo manussavarāko.

2. Tena kho pana samayena bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaṃ desento nisinno

hoti. Addasā kho suppabuddho kuṭṭhi taṃ mahājanakāyaṃ dūratova sannipatitaṃ.

Disvānassa etadahosi: " nissaṃsayaṃ kho ettha kiñci khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā

bhājiyissati. Yannūnāhaṃ yena so mahājanakāyo tenupasaṅkameyyaṃ. Appevanāmettha kiñci

khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā labheyyanti".

1. Upapajjatī. Sī.

[BJT Page 224] [\x 224/]

3. Atha kho suppabuddho kuṭṭhi yena so mahājanakāyo tenupasaṅkami. Addasā kho

suppabuddho kuṭṭhi bhagavantaṃ mahatiyā parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ

nisinnaṃ. Disvānassa etadahosi: "na kho ettha kiñci khādanīyaṃ vā bhojanīyaṃ vā bhājiyati,

samaṇo ayaṃ gotamo parisatiṃ dhammaṃ deseti. Yannūnāhampi dhammaṃ suṇeyyanti.

Tattheva ekamantaṃ nisīdi. "Ahampi dhammaṃ sossāmī"ti. Atha kho bhagavā sabbāvantaṃ

parisaṃ [PTS Page 048] [\q 48/] cetasā cetoparicca manasākāsi 'ko nu kho idha bhabbo

dhammaṃ viññātuṃ?"Ti.

4. Addasā kho bhagavā suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ tassaṃ parisāyaṃ nisinnaṃ, disvānassa

etadahosi: " ayaṃ kho idha bhabbo dhammaṃ viññātuṃ"ti. Suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ ārabbha

ānupubbīkathaṃ1 kathesi. Seyyathidaṃ? Dānakathaṃ, sīlakathaṃ, saggakathaṃ, kāmānaṃ

ādīnavaṃ okāraṃ saṅkilesaṃ, nekkhamme ca2 ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā bhagavā aññāsi,

suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ kallacittaṃ muducittaṃ vinīvaraṇacittaṃ udaggacittaṃ

pasannacittaṃ. Atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā taṃ pakāsesi, dukkhaṃ

samudayaṃ nirodhaṃ maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakālakaṃ

sammadeva rajanaṃ patigaṇheyya. Evameva suppabuddhassa kuṭṭhissa tasmiṃ yeva āsane

virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi: 'yaṃ kiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ

nirodhadhammanti. '

5. Atha kho suppabuddho kuṭṭhi diṭṭhadhammo pattadhammo viditadhammo

pariyogāḷhadhammo tiṇṇavicikiccho vigatakathaṃkatho vesārajjappatto aparappaccayo

satthusāsane, uṭṭhāyāsanā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho suppabuddho kuṭṭhi bhagavantaṃ

etadavoca: "abhikkantaṃ bhante, abhikkantaṃ bhante, seyyathāpi bhante, nikkujjitaṃ vā

ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā

telapajjotaṃ dhāreyya cakkhumanto rūpāni dakkhintī"ti. Evameva bhagavatā

anekapariyāyena dhamme pakāsito. Esāhaṃ bhante bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāmi,

dhammañcabhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhagavā dhāretu, ajjatagge pāṇupetaṃ

saraṇaṃ gata"nti.

6. Atha kho suppabuddho kuṭṭhi bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito, samādapito,

samuttejito, sampahaṃsito, bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

1. Anupubbīkathaṃ, si. Katthaci.

[BJT Page 226] [\x 226/]

Atha kho suppabuddhaṃ kuṭṭhiṃ acirapakkantaṃ1 gāvī taruṇavacchā adhipātetvā jīvitā

voropesi.

7. Atha kho sambahulā bhikkhū [PTS Page 050] [\q 50/] yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinnā kho te

bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ: "yo so bhante, suppabuddho nāma kuṭṭhi bhagavatā

dhammiyā kathāya sandassito, samādapito, samuttejito, sampahaṃsito, so kālakato. Tassa kā

gati, ko abhisamparāyo"ti?

8. "Paṇḍito bhikkhave, suppabuddho kuṭṭhi, paccapādi dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ

dhammādhikaraṇaṃ vihesesi. Suppabuddho bhikkhave, kuṭṭhi tiṇṇaṃ saṃyojanānaṃ

parikkhayā sotāpanno avinipātadhammo niyato sambodhiparāyano"ti.

9. Evaṃ vutte aññataro bhikkhū bhagavantaṃ etadavoca: "ko nu kho bhante, hetu, ko

paccayo yena suppabuddho kuṭṭhi ahosi, manussadaḷiddo manussakapaṇo

manussavarāko?"Ti.

10. "Bhūtapubbaṃ bhikkhave suppabuddho kuṭṭhi imasmiṃ yeva rājagahe seṭṭhiputto ahosi.

So uyyānabhūmiṃ niyyanto addasa tagarasikhiṃ paccekabuddhaṃ nagaraṃ piṇḍāya

pavisantaṃ, disvānassa etadahosi: "kvāyaṃ kuṭṭhi kuṭṭhicīvarena hi vicaratī"ti, niṭṭhuhitvā

apasabyato2 karitvā pakkāmi. So tassa kammassa vipākena bahūni vassāni bahūni

vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni niraye paccittha. Tasseva

kammassa vipākāvasesena imasmiṃ yeva rājagahe kuṭṭhi ahosi, manussadaḷiddo

manussakapaṇo manussavarāko. So tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma saddhaṃ

samādiyi, sīlaṃ samādiyi, sutaṃ samādiyi, cāgaṃ samādiyi, paññaṃ samādiyi. So

tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ āgamma saddhaṃ samādiyi, sīlaṃ samādiyi, sutaṃ

samādiyi, cāgaṃ samādiyi, paññaṃ samidiyi. So tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ

āgamma saddhaṃ samādiyitvā sīlaṃ samādiyitvā sutaṃ samādiyitvā cāgaṃ samādiyitvā

paññaṃ samādiyitvā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapanno devānaṃ

tāvatiṃsānaṃ sahabyataṃ. So tattha aññe deve atirocati vaṇṇena ceva yasasā cāti.

11. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Cakkhumā visamāniva vijjamāne parakkame,

Paṇḍito jīvalokasmiṃ pāpāni parivajjaye"ti.

1. Atha kho suppabuddhaṃ acirapakkantaṃ, sī. 2. Apasabyāmato, syā. Apasāda,

dhammapadaṭṭha kathā - apasahavyataṃ = ivetaṭa nisise?.

[BJT Page 228] [\x 228/]

5. 4.

Kumārakasuttaṃ.

1. Evaṃ [PTS Page 051] [\q 51/] me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati,

jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena sambahulā kumārakā antarā ca

sāvatthiṃ antarā ca jetavanaṃ macchake bādhenti. Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ

nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho bhagavā te sambahule

kumārake antarā ca sāvatthiṃ antarā ca jetavanaṃ macchake bādhente. Disvāna yena te

kumārakā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā te kumārake etadavoca: " bhāyatha tumhe1

kumārakā, dukkhassa? Appiyaṃ vo dukkhaṃ?"Ti. "Evaṃ bhante, bhāyāma mayaṃ2

dukkhassa, appiyaṃ no dukkhaṃ"ti.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

" Sace bhāyatha dukkhassa sace vo dukkhamappiyaṃ,

Mā'kattha pāpakaṃ kammaṃ āvi vā yadi vā raho.

Sace ca pāpakaṃ kammaṃ karissatha karotha vā,

Na vo dukkhā pamuttyatthi upecca pi palāyataṃ"ti.

5. 5.

Uposathasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, pubbārāme

migāramātupāsāde. Tena kho pana samayena bhagavā tadahuposathe

bhikkhusaṅghaparivuto nisinno hoti. Atha kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā

nikkhante paṭhame yāme uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ

paṇāmetvā bhagavantaṃ etadavoca: "abhikkantā bhante, ratti. Nikkhanto paṭhamo yāmo.

Cīranisinno bhikkhūsaṅgho. Uddisatu bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhaṃ"ti. Evaṃ

vutte bhagavā tuṇhī ahosi. Dutiyampi kho āyasmā ānando abhikkantāya rattiyā nikkhante

majjhime yāme uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā

bhagavantaṃ etadavoca: "abhikkantā bhante ratti. Nikkhanto majjhimo yāmo. Ciranisinno

bhikkhusaṅgho. Uddisatu bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhaṃ"ti. Dutiyampi kho

bhagavā tuṇhī [PTS Page 052] [\q 52/] ahosi. Tatiyampi kho āyasmā anando

abhikkantāya rattiyā nikkhante pacchime yāme uddhaṭe aruṇe nandimukhiyā rattiyā

uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ cīvaraṃ katvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā bhagavantaṃ

etadavoca: "abhikkantā bhante ratti. Nikkhanto pacchimo yāmo. Uddhaṭo aruṇo,

nandimukhī ratti. Ciranisinno bhikkhusaṅgho. Uddisatu bhante, bhagavā bhikkhūnaṃ

pātimokkhaṃ"ti. 'Aparisuddhā ānanda parisā'ti.

1. Vo tumhe, katthaci. 2 Mayaṃ bhante, katthaci.

[BJT Page 230] [\x 230/]

2. Atha kho āyasmato mahāmoggallānassa etadahosi: "kaṃ nu kho bhagavā puggalaṃ

sandhāya evamāha 'aparisuddhā ānanda, parisā'ti. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno

sabbāvantaṃ bhikkhūsaṅghaṃ cetasā ceto paricca manasākāsi. Addasā kho āyasmā

mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ dussīlaṃ pāpadhammaṃ asucisaṅkassarasamācāraṃ

paṭicchannakammantaṃ assamaṇaṃ samaṇapaṭiññaṃ abrahmacāriṃ brahmacārīpaṭiññaṃ

antopūtiṃ avassutaṃ kasambujātaṃ majjhe bhikkhusaṅghassa nisinnaṃ. Disvāna uṭṭhāyāsanā

yena so puggalo tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā taṃ puggalaṃ etadavoca: 'uṭṭhehāvuso,

diṭṭhosi bhagavatā, natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāso'ti. Atha kho so puggalo tuṇhī

ahosi. Dutiyampi kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ etadavoca: 'uṭṭhehāvuso,

diṭṭhosi bhagavatā. Natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāso'ti. Dutiyampi kho so puggalo

tuṇhī ahosi. Tatiyampi kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ etadavoca:

"uṭṭhehāvuso, diṭṭhosi bhagavatā. Natthi te bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāso'ti. Tatiyampi kho so

puggalo tuṇhī ahosi.

3. Atha kho āyasmā mahāmoggallāno taṃ puggalaṃ bāhāyaṃ gahetvā bahidvārakoṭṭhakā

nikkhāmetvā sūcighaṭhikaṃ datvā yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ etadavoca: "nikkhāmito bhante, so puggalo mayā. Parisuddhā parisā. Uddisatu

bhante. Bhagavā bhikkhūnaṃ pātimokkhaṃ"ti. "Acchariyaṃ moggallāna, abbhutaṃ

moggallāna, yāva bāhā gahaṇāpi nāma so moghapuriso āgamessatī"ti.

4. Atha kho bhagavā [PTS Page 053] [\q 53/] bhikkhū āmantesi: "na dānāhaṃ bhikkhave,

itoparaṃ uposathaṃ karissāmi pātimokkhaṃ uddisissāmi. Tumheva dāni bhikkhave itoparaṃ

uposathaṃ kareyyātha, pātimokkhaṃ uddiseyyātha. Aṭṭhānametaṃ bhikkhave anavakāso,

yaṃ tathāgato aparisuddhāya parisāya uposathaṃ kareyya, pātimokkhaṃ uddiseyya. "

5. Aṭṭhime bhikkhave, mahāsamudde acchariyā abbhutā dhammā, ye disvā disvā

asurāmahāsamudde abhiramanti. Katame aṭṭha1

(1) Mahāsamuddo bhikkhave, anupubbaninno, anupubbapoṇo, anupubbapabbhāro,

nāyatakeneva papāto. Yaṃ bhikkhave mahāsamuddo anupubbaninno, anupubbapoṇo,

anupubbapabbhāro, nāyatakeneva papāto. Ayaṃ bhikkhave, mahāsamudde paṭhamo

acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

(2.) Punacaparaṃ bhikkhave, mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātivattati. Yaṃ bhikkhave,

mahāsamuddo ṭhitadhammo velaṃ nātivattati. Ayampi bhikkhave mahāsamudde dutiyo

acchariyo abbhūto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

1. Nadānābhaṃ bhikkhave ajjatagge uposathaṃ karissāmi pātimokkhaṃ uddisissāmīti,

aṭṭhaṅguttare pahārādasuttaṃ".

[BJT Page 232] [\x 232/]

(3. ) Puna ca paraṃ bhikkhave, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati. Yaṃ hoti

mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ. Taṃ kippaññeva tīraṃ vāheti, 1 thalaṃ ussādeti2. Yaṃ

bhikkhave mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati, yaṃ hoti mahāsamudde mataṃ

kuṇapaṃ, taṃ khippaññeva tīraṃ vāheti, thalaṃ ussādeti. Ayampi bhikkhave, mahāsamudde

tatiyo acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

(4. ) Puna caparaṃ bhikkhave, yā kāci mahānadiyo, seyyathīdaṃ: gaṅgā, yamunā, aciravatī,

sarabhu, mahī. Tā mahāsamuddaṃ patvā jahanti purimāni nāmagottāni, mahāsamuddotveva

saṅkhaṃ gacchantī. Yaṃ bhikkhave. Yā kāci mahānadiyo, seyyathīdaṃ: gaṅgā, yamunā,

aciravatī, sarabhū, mahī. Tā mahāsamuddaṃ patvā jahanti purimāni nāmagottāni,

mahāsamuddotveva saṅkhaṃ gacchanti. Ayampi bhikkhave mahāsamudde catuttho

acchariyo abbhuto dhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

(5. ) Puna ca paraṃ bhikkhave, yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṃ appenti, yāca

antaḷikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati. Yaṃ

bhikkhave, [PTS Page 054] [\q 54/] yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṃ appenti, yā ca

antaḷikkhā dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati.

Ayampi bhikkhave, mahāsamudde pañcamo acchariyo abbhūtadhammo, 3 yaṃ disvā disvā

asurā mahāsamudde abhiramanti.

(6. ) Puna ca paraṃ bhikkhave, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso. Yaṃ bhikkhave,

mahāsamuddo ekaraso loṇaraso, ayampi bhikkhave, mahāsamudde chaṭṭho acchariyo

abbhūtadhammo, yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti

(7. ) Punaca paraṃ bhikkhave mahāsamuddo bahūratano, anekaratano. Tatiramāni ratanāni.

Seyyathīdaṃ: muttā, maṇi, veḷuriyo, saṅkho, sīlā, pavāḷaṃ, rajataṃ, jātarūpaṃ, lohitaṅko,

masāragallaṃ. Yaṃ bhikkhave mahāsamuddo bahuratano anekaratano, tatiramāni ratanāni.

Seyyathīdaṃ: muttā, maṇi, veḷuriyo, saṅkho, silā, pavāḷaṃ, rajataṃ, jātarūpaṃ, lohitaṅko,

masāragallaṃ. Ayampi bhikkhave mahāsamudde sattamo acchariyo abbhutadhammo, yaṃ

disvā disvā asurā mahāsamudde abhiramanti.

1. Pāpeti, kesu ci 2. Ussāretī, sī. Mu. 3. Abbhuto dhammo, sī.

[BJT Page 234] [\x 234/]

(8. ) Punacaparaṃ bhikkhave. Mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso. Tatirame bhūtā: timi,

timiṅgalo, timirapiṅgalo, asurā, nāgā, gandhabbā. Santi mahāsamudde yojanasatikāpi

attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi

attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā. Yaṃ bhikkhave, mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ

āvāso. Tatirame bhūtā: timi, timiṅgalo, timirapiṅgalo, asurā nāgā, gandhabbā. Santi

mahāsamudde yojanasatikāpi attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi

attabhāvā, catuyojanasatikāpi attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā. Ayampi bhikkhave,

mahāsamudde aṭṭhamo acchariyo abbhutadhammo. Yaṃ disvā disvā asurā mahāsamudde

abhiramanti.

Ime kho bhikkhave, mahāsamudde aṭṭha acchariyā abbhutadhammā1 ye disvā disvā asurā

mahāsamudde abhiramanti.

6. Evameva kho bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭha acchariyā abbhutadhammā1 ye

disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti. Katame aṭṭha?

(1. ) Seyyathāpi bhikkhave, mahāsamuddo anupubbaninno, anupubbapoṇo,

anupubbapabbhāro, nāyatakeneva papāto, evameva kho bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye

anupubbasikkhā, anupubbakiriyā, anupubbapaṭipadā, nāyatakeneva aññāpaṭivedho. Yaṃ

bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā, anupubbakiriyā, anububbapaṭipadā,

nāyatakeneva aññāpaṭivedho. Ayaṃ bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye anupubbasikkhā,

anububbakiriyā, anupubbapaṭipadā, nāyatakeneva aññāpaṭivedho. Ayaṃ bhikkhave,

imasmiṃ dhammavinaye paṭhamo acchariyo abbhutadhammo. 2 Yaṃ disvā disvā bhikkhū

imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.

(2) Seyyathāpi [PTS Page 055] [\q 55/] bhikkhave mahasamuddo ṭhitadhammo velaṃ

nātivattati, evameva kho bhikkhave yaṃ mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ, taṃ mama

sāvakā jīvitahetu pi nātikkamanti. Yaṃ bhikkhave mayā sāvakānaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ

taṃ mama sāvakā jīvitahetu pi nātikkamanti. Ayampi bhikkhave imasmiṃ dhammavinaye

dutiyo acchariyo abbhutadhammo2. Yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye

abhiramanti.

(3. ) Seyyathāpi bhikkhave, mahāsamuddo na matena kuṇapena saṃvasati, yaṃ hoti

mahāsamudde mataṃ kuṇapaṃ taṃ khippaññeva tīraṃ vāheti, thalaṃ ussādeti. Evameva kho

bhikkhave yo so puggalo dussīlo papadhammo asuci saṅkassarasamācāro

paṭicchannakammanto, assamaṇo samaṇapaṭiñño, abuhmacārī brahmacārīpaṭiñño,

antopūti avassuto kasambujāto, na tena saṅgho saṃvasati. Atha kho naṃ khippaññeva

sannipatitvā ukkhipati.

1. Abbhutā dhammā. Sī 2. Abbhuto dhammo, sī

[BJT Page 236] [\x 236/]

Kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa nisinno, atha kho so ārakāva saṅghambhā, saṅgho

ca tena. Yaṃ bhikkhave, yo so puggalo dussīlo, pāpadhammo, asucisaṅkassarasamācāro

paṭicchannakammanto, assamaṇo samaṇapaṭiñño, abrahmacārī brahmacāripaṭiñño,

antopūti, avassuto, kasambujāto, na tena saṅgho saṃvasati. Atha kho naṃ khippaññeva

sannipatitvā ukkhipati, kiñcāpi so hoti majjhe bhikkhusaṅghassa nisinno, atha kho so

ārakāva saṅghambhā, saṅgho ca tena. Ayampi bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye tatiyo

acchariyo abbhutadhammo,1 yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.

(4). Seyyathāpi bhikkhave, yā kāci mahānadiyo, seyyathīdaṃ: gaṅgā, yamunā, aciravatī,

sarabhu, mahī. Tā mahāsamuddaṃ patvā2 jahanti pūrimāni nāmagottāni,

mahāsamuddotveva saṅkhaṃ gacchanti. Evameva kho bhikkhave cattāro me vaṇṇā khattiyā,

brāhmaṇā, vessā suddā. Te tathāgatappavedite dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ

pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni, samaṇā sakyaputtiyātveva saṅkhaṃ gacchantī. Yaṃ

bhikkhave cattāro me vaṇṇā khattiyā, brāhmaṇā, vessā. Suddhā, te tathāgatappavedite

dhammavinaye agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā jahanti purimāni nāmagottāni, samaṇā

sakyaputtiyātveva saṅkhaṃ gacchanti ayampi bhikkhave imasmiṃ dhammavinaye catuttho

acchariyo abbhutadhammo1, yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.

(5. ) Seyyathāpi bhikkhave yā ca loke savantiyo mahāsamuddaṃ appenti, yāca antaḷikkhā

dhārā papatanti, na tena mahāsamuddassa ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati. Eva meva kho

bhikkhave, bahū cepi bhikkhū anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti. Na tena

nibbānadhātuyā ūnattaṃ vā pūrattaṃ vā paññāyati. Yaṃ bhikkhave, bahū cepi bhikkhū

anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyanti. Na tena nibbānadhātuyā ūnattaṃ vā pūrattaṃ

vā paññāyati. Ayampi bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye pañcamo acchariyo

abbhutadhammo. 1 Yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.

(6. Seyyathāpi [PTS Page 056] [\q 56/] bhikkhave, mahāsamuddo ekaraso loṇaraso.

Evameva kho bhikkhave, ayaṃ dhammavinayo ekaraso vimuttiraso. Yaṃ bhikkhave, ayaṃ

dhammavinayo ekaraso vimuttiraso. Ayampi bhikkhave imasmiṃ dhammavinaye chaṭṭho

acchariyo abbhutadhammo. 1 Yaṃ disvā disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye

abhiramanti.

1. Abbhuto dhammo, sī. 2. Pattā, ma.

[BJT Page 238] [\x 238/]

(7. ) Seyyathāpi bhikkhave, mahāsamuddo bahuratano anekaratano, tatiramāni ratanāni:

seyyathīdaṃ? Muttā, maṇi, veḷuriyo saṅkho, sīlā pavāḷaṃ, rajataṃ, jātarūpaṃ, lohitaṅko.

Masāragallaṃ. Evameva kho bhikkhave ayaṃ dhammavinayo bahuratano anekaratano,

tatiramāni ratanāni: seyyathīdaṃ? Cattāri satipaṭṭhānāni, 1 cattāri sammappadhānāni, 2

cattāro iddhipādā, pañcindrurayāni, pañcabalāni, sattabojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo,

yaṃ bhikkhave, ayaṃ dhammavinayo bahuratano, anekaratano tatiramāni ratanāni:

seyyathīdaṃ? Cattāri satipaṭṭhānāni, cattāri sammappadhānāni, 3 cattāro iddhipādā,

pañcindriyāni, pañcabalāni. Sattabojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Ayampi bhikkhave

imasmiṃ dhammavinaye sattamo acchariyo abbhutadhammo4, yaṃ disvā disvā bhikkhū

imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.

(8. ) Seyyathāpi bhikkhave, mahāsamuddo mahataṃ bhūtānaṃ āvāso. Tatirame bhūtā: timi,

timiṅgalo, timirapiṅgalo, asurā, nāgā, gandhabbā. Santi mahāsamudde yojanasatikāpi

attabhāvā, dviyojanasatikāpi attabhāvā, tiyojanasatikāpi attabhāvā, catuyojanasatikāpi

attabhāvā, pañcayojanasatikāpi attabhāvā. Evameva kho bhikkhave, ayaṃ dhamamavinayo

mahataṃ bhūtānaṃ āvāso. Tatirame bhūtā: sotāpanno, sotāpattiphalasacchikiriyāya

paṭipanno, sakadāgāmi, sakadāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, anāgāmi,

anāgāmiphalasacchikiriyāya paṭipanno, arahā arahattaphalasacchikiriyāya5 paṭipanno. Ayaṃ

bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭhamo acchariyo abbhutadhammo, 4 yaṃ disvā disvā

bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye aṭṭhamoacchariyo abbhutadhammo, 4 yaṃ disvā disvā

bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramanti.

Ime kho bhikkhave, imasmiṃ dhammavinaye aṭṭha acchariyā. Abbhutadhammā. 6 Ye disvā

disvā bhikkhū imasmiṃ dhammavinaye abhiramantī"ti.

7. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Channamativivassati7 vivaṭaṃ nātivassati,

Tasmā channaṃ vivaretha evaṃ taṃ nātivassatī"ti.

5. 6.

Soṇasuttaṃ

1. Evaṃ [PTS Page 057] [\q 57/] me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati,

jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā mahākaccāyano

avantisu viharati, kuraraghare pavatte pabbate. Tena kho pana samayena soṇo upāsako

kuṭikaṇṇo āyasmato mahākaccāyanassa upaṭṭhāko hoti. Atha kho soṇassa upāsakassa

kuṭikaṇṇassa rahogatassa patisallīṇassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi: "yathā yathā kho

ayyo mahākaccāyano dhammaṃ deseti, nayidaṃ sūkaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ buhmacariyaṃ carituṃ. Yannūnāhaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyanti.

1. Cattāro satipaṭṭhānā, sabbattha 2. Cattāro sammappadhāni. Sabbattha 3. Cattāro

satipaṭṭhānā cattāro sammappadhānā, sabbattha. 4. Abbhūto dhammo. Sī 5. Arahattāya, ma

6. Abbhūtā dhammā, sī 7. Channaṃ ativassatī, si.

[BJT Page 240] [\x 240/]

2. Atha kho soṇo upāsako kuṭikaṇṇo yenāyasmā mahākaccāyano tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccāyanaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho soṇo upāsako kuṭukaṇṇo āyasmantaṃ mahākaccāyanaṃ etadavoca: "idha

mayhaṃ bhante, rahogatassa patisallīṇassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi: 'yathā yathā

kho ayyo mahākaccāyano dhammaṃ deseti. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yannūnāhaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmāanagāriyaṃ pabbajeyya'nti.

Pabbājetu maṃ bhante, ayyo mahākaccāyano"ti.

3. Evaṃ vutte āyasmā mahākaccāyano soṇaṃ upāsakaṃ kuṭikaṇṇaṃ etadavoca: "dukkaraṃ

kho soṇa yāvajīvaṃ ekabhattaṃ ekaseyyaṃ brahmacariyaṃ, iṅgha tvaṃ soṇa, tattheva

agārikabhuto samāno buddhānaṃ sāsanaṃ anuyuñja, kālayuttaṃ ekabhattaṃ ekaseyyaṃ

brahmacariyaṃ"ti. Atha kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa yo ahosi pabbajjābhisaṅkhāro

so paṭippassambhi.

4. Dutiyampi kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa rahogatassa patisallīṇassa evaṃ cetaso

parivitakko udapādi: "yathā yathā kho ayyo mahākaccāyano dhammaṃ deseti. Nayidaṃ

sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasati ekantaparipūṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ

brahmacariyaṃ carituṃ. Yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya"nti. Dutiyampi kho soṇo upāsako kuṭikaṇṇo yenāyasmā

mahākaccāyano tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccāyanaṃ etadavoca:

"idha mayhaṃ bhante, rahogatassa patisallīṇassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi: 'yathā

yathā kho ayyo mahākaccāyano dhammaṃ deseti. Nayidaṃ sūkaraṃ agāraṃ ajjhāvasati

ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yannūnāhaṃ

kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya"nti.

"Pabbājetu maṃ bhante, ayyo mahakaccāyano"ti.

[BJT Page 242] [\x 242/]

5. Dutiyampi kho āyasmā mahākaccāyano soṇaṃ upāsakaṃ kuṭikaṇṇaṃ etadavoca:

"dukkaraṃ kho soṇa, yāvajīvaṃ ekabhattaṃ ekaseyyaṃ brahmacariyaṃ, iṅgha tvaṃ soṇa,

tattheva agārikabhuto samāno buddhānaṃ sāsanaṃ anuyuñja, kālayuttaṃ ekabhattaṃ

ekaseyyaṃ brahmacariyaṃ"ti. Dutiyampi kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa yo ahosi

pabbajjābhisaṅkhāro so paṭippassamhi.

6. Tatiyampi kho soṇassa upāsakassa kuṭikaṇṇassa rahogatassa patisallīṇassa evaṃ cetaso

parivitakko udapādi: 'yathā yathā kho ayyo mahākaccāyano dhammaṃ deseti. Nayidaṃ

sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ

brahmacariyaṃ carituṃ. Yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā

agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya"nti.

Tatiyampi kho soṇo upāsako kuṭikaṇṇo yenāyasmā mahākaccāyano tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccāyanaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ

nisinno kho soṇo upāsako kuṭikaṇṇo āyasmantaṃ mahākaccāyanaṃ etadavoca: [PTS Page

058] [\q 58/] "idha mayhaṃ bhante, rahogatassa patisallīṇassa evaṃ cetaso parivitakko

udapādi: "yathā yathā kho ayyo mahākaccāyano dhammaṃ deseti. Nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ

ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.

Yannūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ

pabbajeyya"nti. "Pabbājetu maṃ bhante, ayyo mahākaccāyano"ti.

7. Atha kho āyasmā mahākaccāyano soṇaṃ upāsakaṃ kuṭikaṇṇaṃ pabbājesi. Tena kho pana

samayena avantidakkhiṇāpatho appabhikkhuko hoti. Atha kho āyasmā mahākaccāyano

tiṇṇaṃ vassānaṃ accayena kicchena kasirena tato tato dasavaggaṃ bhikkhusaṅghaṃ

sannipātetvā āyasmantaṃ soṇaṃ upasampādesi.

8. Atha kho āyasmato soṇassa vassaṃ vutthassa rahogatassa patisallīṇassa evaṃ cetaso

parivitakko udapādi: "na kho me so bhagavā sammukhā diṭṭho. Api ca suto yeva me so

bhagavā īdiso ca īdiso cā'ti. Sace maṃ upajjhāyo anujāneyya, gaccheyyāhaṃ taṃ

bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ sammāsambuddhanti.

Atha kho āyasmā soṇo sāyanhasamayaṃ patisallāṇā vuṭṭhito yenāyasmā mahākaccāyano

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ mahākaccāyanaṃ abhivādetvā ekamantaṃ

nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā soṇo āyasmantaṃ mahākaccāyanaṃ etadavoca: idha

mayhaṃ bhante, rahogatassa patisallīṇassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi, "na kho me so

bhagavā sammukhā diṭṭho. Api ca suto yeva me so bhagavā īdiso ca īdiso cā'ti. Sace maṃ

upajjhāyo anujāneyya, gaccheyyāhaṃ taṃ bhagavantaṃ dassanāya arahantaṃ

sammāsambuddhantī. " Sādhu, sādhu, soṇa, gaccha tvaṃ soṇa, taṃ bhagavantaṃ dassanāya

arahantaṃ sammāsambuddha"nti.

[BJT Page 244] [\x 244/]

9. Dakkhissasi tvaṃ soṇa, taṃ bhagavantaṃ pāsādikaṃ pasādanīyaṃ santindriyaṃ

santamānasaṃ uttamasamathadamathamanuppattaṃ dantaṃ guttaṃ yatīndriyaṃ nāgaṃ.

Disvāna mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandāhi, appābādhaṃ appātaṅkaṃ

lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihārañca puccha: 1upajjhāye me bhante, āyasmā mahākaccāyano

bhagavato pāde sirasā vandati, appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihārañca

pucchatī'ti. 'Evaṃ bhante'ti kho āyasmā soṇo āyasmato mahākaccāyanaṃ abhivādetvā

padakkhiṇaṃ katvā senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaramādāya yena sāvatthi tena cārikaṃ

pakkāmi. Anupubbena cārikaṃ caramāno yena sāvatthi jetavanaṃ anāthapiṇḍikassa ārāmo

yena [PTS Page 059] [\q 59/] bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā soṇo bhagavantaṃ

etadavoca: upajjhāyo me bhante, āyasmā mahākaccāyano bhagavato pāde sirasā vandati,

appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihārañca pucchatī"ti kacci bhikkhu

khamanīyaṃ? Kacci yāpanīyaṃ? Kacci'si appakilamathena addhānaṃ āgato? Na ca

piṇḍakena kilantosī2"ti. Khamanīyaṃ bhagavā, yāpanīyaṃ bhagavā, appakilamathena

cāhaṃ bhante, addhānaṃ āgato na ca piṇḍakena kilantomhī"ti

10. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: 'imassānanda āgantukassa bhikkhuno

senāsanaṃ paññāpehī'ti. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: yassa kho maṃ bhagavā

āṇāpeti, imassā'nanda, āgantukassa bhikkhuno senāsanaṃ paññāpehī'ti. Icchati bhagavā tena

bhikkhunā saddhiṃ ekavihāre vatthuṃ. Icchati bhagavā āyasmatā soṇena saddhiṃ ekavihāre

vatthuṃ, yasmiṃ vihāre bhagavā viharati tasmiṃ vihare āyasmato soṇassa senāsanaṃ

paññāpesi. Atha kho bhagavā bahudevarattiṃ abbhokāse nisajjāya vītināmetvā pāde

pakkhāletvā vihāraṃ pāvisi. Āyasmā'pi kho soṇo bahudevarattiṃ abbhokāse nisajjāya

vītināmetvā pāde pakkhāletvā vihāraṃ pāvisi. Atha kho bhagavā rattiyā paccusasamayaṃ

paccuṭṭhāya āyasmantaṃ soṇaṃ ajjhesi, paṭibhātu taṃ bhikkhu dhammo2 bhāsitunti. Evaṃ

bhante'ti kho āyasmā soṇo bhagavato paṭissutvā soḷasa aṭṭhakavaggikāni sabbāneva sarena

abhaṇī. Atha kho bhagavā āyasmato soṇassa sarabhaññapariyosāne abbhanumodi: sādhu!

Sādhu! Bhikkhū, suggahitāni bhikkhu, soḷasa aṭṭhakavaggikāni sumanasikatāni

supadhārītāni, kalyāṇiyāsi3 vācāya samannāgato vissaṭṭhāya aneḷagalāya atthassa

viññāpaniyā, kativasso'si tvaṃ bhikkhū?'Ti. ' Ekavasso ahaṃ bhagavāti. Kissapana tvaṃ

bhikkhu evaṃ ciraṃ akāsī?"Ti. Ciradiṭṭho me bhante kāmesu ādīnavo, api ca sambādho

gharāvāso bahukicco bahukaraṇīyo'ti

11. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Disvā ādīnavaṃ loke ñatvā dhammaṃ nirūpadhiṃ,

Ariyo na ramatī pāpe pāpe na ramatī sucī"ti.

1. Pucchābhīti, ma. 2. Dhammaṃ, si 3. Kalyāṇīyāva, ma.

[BJT Page 246] [\x 246/]

5. 7.

Revatasuttaṃ

1. Evaṃ [PTS Page 060] [\q 60/] me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati,

jetavane anāthapiṇḍikassa

Ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā kaṅkhārevato bhagavato avidūre nisinno hoti

pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya attano1 kaṅkhāvitaraṇavisuddhiṃ

paccavekkhamāno. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ kaṅkhārevataṃ avidūre nisinnaṃ

pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya attano kaṅkhāvitaraṇavisuddhiṃ

paccavekkhamānaṃ.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yā kāci kaṅkhā idha vā huraṃ vā sakavediyā vā paravediyā vā,

Jhāyino2 tā pajahanti sabbā ātāpino brahmacariyaṃ carantā"ti.

5. 8.

Ānandasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati, veḷuvane kalandakanivāpe.

Tena kho pana samayena āyasmā ānando tadahuposathe pubbanhasamayaṃnivāsetvā

pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā kho devadatto āyasmantaṃ ānandaṃ

rājagahe piṇḍāya carantaṃ, disvāna yena āyasmā ānando tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca: ajjatagge dānāhaṃ āvuso ānanda, aññatreva bhagavatā

aññatra bhikkhusaṅghā uposathaṃ karissāmi saṅghakammāni cā'ti. Atha kho āyasmā ānando

rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā

ānando bhagavantaṃ etadavoca: " idhāhaṃ bhante pubbanhasamayaṃ nivāsetvā

pattacīvaramādāya rājagahaṃ piṇḍāya pāvisiṃ. Addasā kho maṃ bhante devadatto rājagahe

piṇḍāya carantaṃ. Disvāna yenāhaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā maṃ etadavoca: '

ajjataggedānāhaṃ āvuso ānanda, aññatreva bhagavatā aññatra bhikkhusaṅghā uposathaṃ

karissāmi saṅghakammāni cā'ti. Ajja bhante devadatto saṅghaṃ bhindissati uposathañca

karissati saṅghakammāni cā'ti.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Sukaraṃ [PTS Page 061] [\q 61/] sādhunā sādhu sādhu pāpena dukkaraṃ,

Pāpaṃ pāpena sukaraṃ pāpamariyehi dukkaraṃ"ti.

1. Attanoca, ma. 2. Yejhāyino, ma.

[BJT Page 248] [\x 248/]

5. 9.

Saddhāyamānasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosalesu cārikaṃ carati mahatā bhikkhūsaṅghena

saddhiṃ. Tena kho pana samayena sambahulā māṇavakā bhagavato avidūre

saddhāyamānarūpā1 atikkamanti. Addasā kho bhagavā sambahule māṇavake avidūre

saddhāyamānarūpe atikkamante.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Parimuṭṭhā paṇḍitābhāsā vācāgocarabhāṇino,

Yāvicchanti mukhāyāmaṃ yena nītā na taṃ vidū"ti.

5. 10.

Panthakasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā cullapanthako bhagavato avidūre nisinno hoti,

pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā. Addasā kho

bhagavā āyasmantaṃ cullapanthakaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ

paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

" hitena kāyena ṭhitena cetasā tiṭṭhaṃ nisinno uda vā sayāno,

Evaṃ2 satiṃ bhikkhu adhiṭṭhahāno,

Labhetha pubbāpariyaṃ visesaṃ.

Laddhāna pubbāpariyaṃ visesaṃ

Adassanaṃ macacurājassa gacche"ti

Soṇavaggo pañcamo.

Tassuddānaṃ:

Rājā appāyukā kuṭṭhi kumārakā ca uposatho

Soṇo ca revato nando saddhāya panthakena cāti.

1. Padhāyamānarūpā, ma.

[BJT Page 250] [\x 250/]

Jaccandhavaggo chaṭṭho.

[PTS Page 062] [\q 62/]

6. 1.

Āyusaṅkhāravossajanasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā vesāliyaṃ viharati, mahāvane kūṭāgārasālāyaṃ.

Atha kho bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya vesāliṃ piṇḍāya pāvisi.

Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkanto āyasmantaṃ ānandaṃ

āmantesi: gaṇhāhi ānanda, nisīdanaṃ. Yena cāpālaṃ cetiyaṃ tenupasaṅkamissāma1

divāvihārāyā' ti. 'Evaṃ bhante'ti kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā nisīdanamādāya

bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubandhi, atha kho bhagavā yena cāpālaṃ cetiyaṃ

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho2 bhagavā āyasmantaṃ

ānandaṃ āmantesi: ramaṇiyā ānanda vesālī, ramaṇiyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ

gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇiyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ, ramaniyaṃ bahuputtaṃ cetiyaṃ,

ramaṇiyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇiyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ. Yassa kasasaci ānanda, cattāro

iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā, so

ākaṅkhamāno3 kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā. Tathāgatassa kho ānanda, cattāro

iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā.

Ākaṅkhamāno ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā'ti. Evampi kho

āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi

paṭivijjhituṃ. Na bhagavantaṃ yāci: tiṭṭhatu bhante, bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato

kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya atthāya hitāya sukhāya

devamanussānanti. Yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto. [PTS Page 063] [\q 63/]

Dutiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: 'ramaṇīyā ānanda vesālī,

ramaṇiyaṃ udenaṃ cetiyaṃ, ramaṇīyaṃ gotamakaṃ cetiyaṃ, ramaṇiyaṃ sattambaṃ cetiyaṃ,

ramaṇīyaṃ bahuputtaṃ cetiyaṃ, ramaṇiyaṃ sārandadaṃ cetiyaṃ, ramaṇiyaṃ cāpālaṃ cetiyaṃ.

Yassa kasasaci ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā anuṭṭhitā

paricitā susamāraddhā, so ākaṅkhamāno3 kappaṃ vā tiṭṭheyya kappāvasesaṃ vā.

Tathāgatassa kho ānanda, cattāro iddhipādā bhāvitā bahulīkatā yānīkatā vatthukatā

anuṭṭhitā paricitā susamāraddhā. Ākaṅkhamāno ānanda, tathāgato kappaṃ vā tiṭṭheyya

kappāvasesaṃ vā'ti. Evampi kho āyasmā ānando bhagavatā oḷārike nimitte kayiramāne

oḷārike obhāse kayiramāne nāsakkhi paṭivijjhituṃ. Na bhagavantaṃ yāci: tiṭṭhatu bhante,

bhagavā kappaṃ, tiṭṭhatu sugato kappaṃ bahujanahitāya bahujanasukhāya lokānukampāya

atthāya hitāya sukhāya devamanussānanti. Yathā taṃ mārena pariyuṭṭhitacitto.

2. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: 'gaccha tvaṃ ānanda, yassa'dāni kālaṃ

maññasīti. Evaṃ bhante'ti ko āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā uṭṭhāyāsanā

bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā avidūre aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi:

1. Āyasmā pi kho ānando bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi, mahāparinibbāna

sutta, ma. 2. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ ānandaṃ, tatve. 3. Ākaṅkhamāno ānanda,

ma.

[BJT Page 252] [\x 252/]

3. Atha kho māro pāpimā acirapakkante āyasmante ānande yena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā ekamantaṃ aṭṭhāsi. Ekamantaṃ ṭhito kho māro pāpimā bhagavantaṃ

etadavoca: 'parinibbātu1 bhante, bhagavā, parinibbātu sugato. Parinibbānakālo' dāni bhante

bhagavato. Bhāsitā kho panesā bhante bhagavatā vācā: na tāvāhaṃ pāpima, parinibbāyissāmi

yāva me bhikkhu na sāvakā bhavissanti, viyattā vinītā visāradā yogakkhemā bahussutā

dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ2

ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti

vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ

niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī'ti.

Santi kho pana bhante etarahi bhikkhū bhagavato sāvakā viyattā vinītā visāradā

yogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā

anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti

vivaranti vibhajanti uttāniṃ karonti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ

niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti. Parinibbātu3 bhante, bhagavā. Parinibbātu

sugato parinibbānakālo'dāni bhante, bhagavato.

4. Bhāsitā kho panesā bhagavatā vācā: na tāvāhaṃ pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me

bhikkhunīyo na sāvikā bhavissanti viyattā vinitā visāradā yogakkhemā bahussutā

dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ2

ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti

vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ

niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī'ti. Santi kho pana bhante etarahi

bhikkhuniyo bhagavato sāvikā viyattā vinītā visāradā yogakkhemā bahussutā dhammadharā

dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ

uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṃ karonti

uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ

dhammaṃ desentī'ti. Parinibbātu bhante, bhagavā. Parinibbātu sugato. Parinibbānakālo'dāni

bhante bhagavato. [PTS Page 064] [\q 64/] bhāsitā kho panesā bhagavato vācā: na

tāvāhaṃ pāpima, parinibbāyissāmi yāva me upāsakā na sāvakā bhavissanti, viyattā vinītā

visāradā yogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā

sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti

paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṃ

parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ

desessantī'ti. Santi kho pana bhante etarahi upāsakā bhagavato sāvakā viyattā vinītā

visāradā yogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā

sāmīcipaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhanti desenti

paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṃ karonti uppannaṃ parappavādaṃ

sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desenti. Parinibbātu3

bhante, bhagavā. Parinibbātu sugato parinibbānakālo'dāni bhante, bhagavato.

5. Bhāsitā kho panesā bhagavato vācā: na tāvāhaṃ pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me

upāsikā na sāvikā bhavissanti viyattā vinitā visāradā yogakkhemā bahussutā dhammadharā

dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ

uggahetvā ācikkhissanti desessanti paññapessanti paṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti

uttānī karissanti uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā

sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ desessantī'ti. Santi kho pana bhante etarahi upāsikā bhagavato

sāvikā viyattā vinītā visāradā yogakkhemā bahussutā dhammadharā

dhammānudhammapaṭipannā sāmīcipaṭipannā anudhammacārino, sakaṃ ācariyakaṃ

uggahetvā ācikkhanti desenti paññapenti paṭṭhapenti vivaranti vibhajanti uttāniṃ karonti

uppannaṃ parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ

dhammaṃ desentī'ti. Santi kho panabhante, etarahi upāsikā bhagavato sāvikā viyattā vinitā

visāradā yogakkhemā bahussutā dhammadharā dhammānudhammapaṭipannā

sāmīcipaṭipannā anudhammacārino sakaṃ ācariyakaṃ uggahetvā ācikkhissanti desessanti

paññapessantipaṭṭhapessanti vivarissanti vibhajissanti uttānī karissanti uppannaṃ

parappavādaṃ sahadhammena suniggahitaṃ niggahetvā sappāṭihāriyaṃ dhammaṃ

desessantī'ti.

Parinibbātu bhante, bhagavā. Parinibbātu sugato. Parinibbānakālo'dāni bhante,bhagavato.

1. Parinibbātudāni, sabbattha 2. Ye sakaṃ, ma 3. Parinibbātudāni, sabbattha

[BJT Page 254] [\x 254/]

6. Bhāsitā kho panesā bhagavato vācā: na tāvāhaṃ pāpima, parinibbāyissāmi, yāva me idaṃ

brahmacariyaṃ na iddhañceva bhavassati thitañca vitthārikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ

yāvadeva manussehi suppakāsita'nti. Etarahi kho pana bhante bhagavato brahmacariyaṃ

iddhañceva thitañca vitthāhikaṃ bāhujaññaṃ puthubhūtaṃ yāvadeva manussehi

suppakāsitaṃ. Parinibbātu'dāni bhante, bhagavā. Parinibbātu sutato. Parinibbānakālo'dāni

bhante bhagavato"ti.

Evaṃ vutte bhagavā māraṃ pāpimantaṃ etadavoca: appossukko tvaṃ pāpima, hohi. Na cīraṃ

tathāgatassa parinibbānaṃ bhavissati. Ito tiṇṇaṃ māsānaṃ accayena tathāgato

parinibbāyissatī'ti. Atha kho bhagavā cāpāle cetiye sato sampajāno āyusaṅkhāraṃ ossajji.

Ossaṭṭhe ca bhagavatā āyusaṅkhāre mahābhūmicālo ahosi, bhīṃsanako lomahaṃso.

Devadundubhiyo ca eliṃsu.

7. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Tulamatulañca sambhavaṃ bhavasaṅkhāramavassajji1 muni,

Ajjhattarato samāhito abindi kavacamivattasambhavaṃ"ti. 2

6. 2.

Jaṭilasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati pubbārāme

migāramātupāsāde. Tena kho pana samayena [PTS Page 065] [\q 65/] bhagavā

sāyanhasamayaṃ patisallāṇā vuṭṭhitobahidvārakoṭṭhake nisinno hoti.

Atha kho rājā pasenadi kosalo yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃabivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Tena kho pana samayena satta ca jaṭilā, satta ca

nigaṇṭhā, satta ca acelakā, satta ca ekasāmakā, satta ca paribbājakā,

parūḷhakacchanakhalomā khārivicidhamādāya bhagavato avidūre atikkamanti.

1. Bhavasaṅkhāramosaji, sī 2. Tulyamatulyaṃ ca sambhavaṃ

bhavasaṃsakāramapotasajanmuniḥ

Adhyātmarata: samāhito bhyahinatkośamivāṇḍasambhava: . (Divyāvadāna. 17-1)

[BJT Page 256] [\x 256/]

2. Addasā ko rājā pasenadi kosalo te satta ca jaṭile, sata ca nigaṇṭhe, satta ca acelake, satta

ca ekasāṭake, satta ca paribbājake, parūḷhakacchanakhalome khārivividhamādāya bhagavato

avidūre atikkamante. Disvāna uṭṭhāyāsanā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā dakkiṇaṃ

jāṇumaṇḍaṃ paṭhaviyaṃ nihantvā yena te satta ca jaṭilā, satta ca nigaṇṭhā, satta ca acelakā,

satta ca ekasāmakā, satta ca paribbājakā tenañjali paṇāmetvā tikkhattuṃ nāmaṃ sāvesi:

rājāhaṃ bhante pasenadī kosalo'ti.

3. Atha kho rājā pasenadī kosalo acirapakkantesu tesu sattasuca jaṭilesu sattasu ca

nigaṇṭhesu sattasu ca acalekesu sattasu ca ekasāmakesu sattasu ca paribbājakesu yena

bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi.

Ekamantaṃ nisinno ko rājā pasenadī kosalo bhagavantaṃ etadavoca: " ye ca kho bhante, loke

arahanto vā arahattamaggaṃ vā samāpannā, ete tesaṃ1 aññatarā"ti.

"Dujjānaṃ ko panetaṃ mahārāja, tayā gihinā kāmabhoginā puttasambādhasayanaṃ

ajjhāvasantena kāsikacandanaṃ paccanubhontena mālāgandhavilepanaṃ dhārayantena

jātarūparajataṃ sādiyantena: ime vā arahanto ime vā arahattamaggaṃ samāpannā'ti.

Saṃvāsena kho mahārāja, sīlaṃ veditabbaṃ. Tañca kho dīghena addhunā. Na ittahena,

manasikarotā no amanasikaroti. Paññavatā no duppaññena. Saṃvohārena2 kho mahārāja,

soceyyaṃ veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā na ittarena, manasikarotā no

amanasikarotā. Paññavatā no duppaññena. Āpadāsu kho mahārāja, thāmo veditabbo. So ca

kho dīghena addhunā na ittarena, manasikarotā no amanasikarotā paññavatā no

duppaññena. Sākacchāya ko mahārāja, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā na

ittarena, manasikarotā no amanasikarotā, paññavatā no duppaññenā'ti. [PTS Page 066] [\q

66/]

4. "Acchariyaṃ! Bhante, abbhutaṃ! Bhante, yāva subhāsitañcidaṃ bhante bhagavatā: dujjānaṃ

kho panetaṃ mahārāja, tayā gihinā kāmabhoginā puttasambādhasayanaṃ ajjhāvasantena

kāsikacandanaṃ paccanubhontena mālāgandhavilepanaṃ dhārayantena jātarūparajataṃ

sādiyantena: ime vā arahanto ime vā arahattamaggaṃ samāpannā'ti. Saṃvāsena kho

mahārāja, sīlaṃ veditabbaṃ. Tañca kho dīghena addhunā. Na ittahena, manasikarotā no

amanasikaroti. Paññavatā no duppaññena. Saṃvohārena2 kho mehārāja, soceyyaṃ

veditabbaṃ, tañca kho dīghena addhunā na ittarena, manasikarotā no amanasikarotā.

Paññavatā no duppaññena. Āpadāsu kho mahārāja, thāmo veditabbo. So ca kho dīghena

addhunā na ittarena, manasikarotā no amanasikarotā paññavatā no duppaññena. Sākacchāya

ko mahārāja, paññā veditabbā, sā ca kho dīghena addhunā na ittarena, manasikarotā no

amanasikarotā, paññavatā no duppaññenā'ti. Ete bhante, mama purisā vorā ocarakā

janapadaṃ ocaritvā āgacchanti3. Tehi paṭhamaṃ otiṇṇaṃ ahaṃ pacchā otarissāmi4. Idāni te

bhante, taṃ rajojallaṃ pavāhetvā nhātā suvilittā kappitakesamassū odātavatthavasanā pañcahi

kāmaguṇehi samappitā samaṅgībhūtā paricāressantī'ti.

5. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Na vāyameyya sabbattha nāññassapuriso siyā.

Nāññaṃ nissāya jiveyya dhammena na vaṇiṃ care"ti5.

1. Etesaṃ, machasaṃ. 2. Sabyohārena, machasaṃ 3. Gacchanti, machasaṃ 4. Osarissāmi. Ma.

Osādissāmi. Osādhissāmi. Kesuci potthakesu. 5. Na vāṇijjaṃ care, kesuci

Potthakesu.

[BJT Page 258] [\x 258/]

6. 3.

Paccavekkhanasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena ko pana samayena bhagavā attano aneke pāpake akusale dhamme pahīṇe

paccavekkhamāno nisinno hoti. Aneke ca kusalo dhamme bhāvanāya pāripūriṃ gate.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Ahu pubbe tadā nāhu nāhu pubbe tadā ahu,

Navāhu na ca bhavissati na cetarahi vijjatī"ti.

6. 4.

Paṭhama nānātitthiya suttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena sambahulā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇa1 paribbājakā

sāvatthiyaṃ [PTS Page 067] [\q 67/] paṭivasanti, nānādiṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā

nānādiṭṭhinissayanissitā.

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino 'sassato loko idameva saccaṃ

moghamañña'nti. (1)

Santi paneke samaṇabrāhmanā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino 'asassato loko idameva saccaṃ

moghamañña'nti. (2)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino 'antavā loko idameva saccaṃ

moghamañña'nti. (3)

Santi paneke samaṇabrāhmanā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino ' anantavā loko idameva saccaṃ

moghamañña'nti (4)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino ' taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ idameva

sacacaṃ moghamañña'nti. (5)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino 'aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ

idameva saccaṃ moghamañña'nti. (6)

1. Samaṇabrāhmanā, kesuci potthakesu.

[BJT Page 260] [\x 260/]

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdaṭṭhino 'hoti tathāgato parammaranā idameva

saccaṃ meghamañña'nti (7)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdaṭṭhino 'hoti tathāgato parammaranā

idameva saccaṃ meghamañña'nti (8)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdaṭṭhino 'hoti ca na hoti ca tathāgato

parammaranā idameva saccaṃ meghamañña'nti (9)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evāvādino evaṃdiṭṭhino 'neva hoti ca, na na hoti tathāgato

parammaraṇā idameva saccaṃ moghamañña'nti. (10)

Te bhaṇanejātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti

'ediso dhamo nediso dhammo, nediso dhammo ediso dhammo'ti.

2. Atha kho sambahulā bhikkū pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ

piṇḍāya pavisuṃsu. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena

bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu,

ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bagavantaṃ etadavocuṃ: idha bhante, sambahulā

nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇa1 paribbājakā sāvatthiyaṃ paṭivasanti nānādiṭṭhikā

nānākhantikā nānārucikā nānādiṭṭhinissayanissitā. Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino

evaṃdiṭṭhino 'sassato loko idameva saccaṃ moghamañña'nti. (1)

Santi paneke samaṇabrāhmanā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino 'asassato loko idameva saccaṃ

moghamañña'nti. (2)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino 'antavā loko idameva saccaṃ

moghamañña'nti. (3)

Santi paneke samaṇabrāhmanā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino ' anantavā loko idameva saccaṃ

moghamañña'nti (4)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino ' taṃ jīvaṃ taṃ sarīraṃ idameva

sacacaṃ moghamañña'nti. (5)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino 'aññaṃ jīvaṃ aññaṃ sarīraṃ

idameva saccaṃ moghamañña'nti. (6)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdaṭṭhino 'hoti tathāgato parammaranā idameva

saccaṃ meghamañña'nti (7)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdaṭṭhino 'hoti tathāgato parammaranā

idameva saccaṃ meghamañña'nti (8)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdaṭṭhino 'hoti ca na hoti ca tathāgato

parammaranā idameva saccaṃ meghamañña'nti (9)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evāvādino evaṃdiṭṭhino 'neva hoti ca, na na hoti tathāgato

parammaraṇā idameva saccaṃ moghamañña'nti. (10)

Te bhaṇanejātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhi vitudantā viharanti

'ediso dhamo nediso dhammo, nediso dhammo ediso dhammo'ti.

3. Aññatitthiyā bhikkhave, paribbājakā andhā, acakkhukā, atthaṃ na jānanti2 anatthaṃ na

jananti, dhammaṃ na jānanti, adhammaṃ [PTS Page 068] [\q 68/] na jānanti. Te atthaṃ

ajānantā anatthaṃ ajānantā, dhammaṃ ajānantā, adhammaṃ ajānantā bhaṇḍanajātā

kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhā vitudantā viharanti: 'ediso dhammo

kediso dhammo, nediso dhammo ediso dhammo'ti.

4. Bhūtapubbaṃ bhikkhave, imissāyeva sāvatthiyā aññataro rājā ahosi. Atha kho bhikkhave,

so rājā aññataraṃ purisaṃ āmantesi: ehi tvaṃ ambho purisa, yāvatakā3sāvatthiyā4 jaccandhā

te sabbe ekajjhaṃ sannipātehī'ti. 'Evaṃ devā'tikho bhikkhave, so puriso tassa rañño

paṭissutvā yāvatakā sāvatthiyā jaccandhā, te sabbe gahetvā yena so rājā tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā taṃ rājānaṃ etadavoca: 'sannipātitā5 kho te deva, yāvatakā sāvatthiyaṃ

jaccandhā'ta. ' Tena hi bhaṇe, jaccandhānaṃ hatthiṃ dassehī'ti. 'Evaṃ devā'ti kho bhikkhave,

so puriso tassa rañño paṭissutvā jaccandhānaṃ hatthiṃ dassesi. Ediso jaccandhā, hatthiti:

1. Samaṇa brāhmaṇā. 2. Te atthaṃ najānanti, maṃ 3. Yāvatikā. Sabbattha 4. Sāvatthiyaṃ. Sī

5. Sannipatitā, ma.

[BJT Page 262] [\x 262/]

Ekaccānaṃ jaccandhānaṃ hatthissa sīsaṃ dassesi. 'Ediso jaccandhā, hatthi'ti. Ekaccānaṃ

jaccandhānaṃ hatthissa kaṇṇaṃ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi'ti. Ekaccānaṃ jaccandhānaṃ

hatthissa dantaṃ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi'ti. Ekaccānaṃ jaccandhānaṃ hatthissa

soṇḍaṃ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi'ti. Ekaccānaṃ jaccandhānaṃ hatthissa kāyaṃ dassesi,

'ediso jaccandhā, hatthi'ti. Ekaccānaṃ jaccandhānaṃ hatthissa pādaṃ dassesi, 'ediso jaccandhā,

hatthi'ti. Ekaccānaṃ jaccandhānaṃ hatthissa satthiṃ1 dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi'ti.

Ekaccānaṃ jaccandhānaṃ hatthissa naṅguṭṭhaṃ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi'ti. Ekaccānaṃ

jaccandhānaṃ hatthissa vāladhiṃ dassesi, 'ediso jaccandhā, hatthi'ti.

Atha kho bhikkhave, so puriso jaccandhānaṃ hatthiṃ dassetvā yena so rājā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā taṃ rājānaṃ etadaveca: 'diṭṭho kho tehi deva, jaccandhehi hatthi, yassa'dāni

devo kālaṃ maññasi'ti.

5. Atha kho bhikkhave so rājā yena te jaccandhā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā te

jaccandhe etadavoca: 'diṭṭho vo jaccandhā hatthi'ti. 'Evaṃ deva, diṭṭho no hatthi'ti. Vadetha

jaccandhā, 'ediso2 hatthi'ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa sīsaṃ diṭṭhaṃ ahosi, te

evamāhaṃsu: 'ediso deva, hatthi, seyyathāpi kumho'ti. Yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa

kaṇṇo diṭṭho ahosi, te evamāhaṃsu, 'ediso deva hatthi seyyathāpi suppaṃ3'ti. Yehi

bhikkhave jaccandhehi bhatthissa danto diṭṭho ahosi, te evamāhaṃsu, 'ediso deva hatthi

seyyathāpi phālo'ti, yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa soṇḍo diṭṭho ahosi, te

evamāhaṃsu, [PTS Page 069 [\q 69/] ']ediso deva hatthi seyyathāpi naṅgalīsā'ti. Yehi

bhikkhave jaccandhehi hatthissa kāyo diṭṭho ahosi, te evamāhaṃsu, 'ediso deva hatthi

seyyathāpi koṭṭho'ti, yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa pādo diṭṭho ahosi, te

evamāhaṃsu, 'ediso deva hatthi seyyathāpi thūno'ti, yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa

satthi4 diṭṭho ahosi, te evamāhaṃsu, 'ediso deva hatthi seyyathāpi udukkhalo'ti, yehi

bhikkhave jaccandhehi hatthissa naṅguṭṭhaṃ diṭṭhaṃ ahosi, te evamāhaṃsu, 'ediso deva

hatthi seyyathāpi musalo'ti, yehi bhikkhave jaccandhehi hatthissa vāladhi diṭṭho ahosi, te

evamāhaṃsu, 'ediso deva hatthi seyyathāpi sammajjanī'ti. Te 'ediso hatthi nediso hatthi,

nediso hatthi ediso hatthi'ti. Aññamaññaṃ muṭṭhihi saṃkhubhiṃsu. 5 Tena ca pana

bhikkhave so rājā attamano ahosi.

Evameva kho bhikkhave, aññatitthiyā paribbājakā andhā acakkhukā atthaṃ na jānanti2

anatthaṃ na jananti, dhammaṃ na jānanti, adhammaṃ na jānanti. Te atthaṃ ajānantā

anatthaṃ ajānantā, dhammaṃ ajānantā, adhammaṃ ajānantā bhaṇḍanajātā kalahajātā

vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattīhā vitudantā viharanti: 'ediso dhammo kediso

dhammo, nediso dhammo ediso dhammo'ti.

6. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Imesu kira sajjanti eke samaṇabrāhmaṇā,

Viggayha naṃ vivadanti janā ekaṅgadassīno"ti.

1. Piṭṭhiṃ, sī. 2. Kīdīso, sī. 3. Suppo, sī. 4. Piṭṭhi, sī. 5. Saṃyujjhiṃsu, sī.

[BJT Page 264] [\x 264/]

6. 5.

Dutiyanānātitthiyasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena sambahulā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇa1 paribbājakā

sāvatthiyaṃ paṭivasanti, nānādiṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānādiṭṭhinissayanissitā.

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamañña'nti. (1)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evāvādino evaṃdiṭṭhino: -'asassato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (2)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato asassato2 attā ca loko ca

idameva saccaṃ moghamañña'nti. (3)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'neva sassato nāsassato attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (4)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sayaṃ kato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (5)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' paraṃ kato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (6)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sayaṃ kato paraṃkato3 attā ca loko

ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (7)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asayaṃ kāro aparaṃkāro4

adhiccasamuppanno attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamañña'nti. (8)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sassataṃ sukhadukkhaṃ attā ca loko

ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. 2 (9)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asassataṃ sukhadukkhaṃ attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (10)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sassataṃ asassataṃ5 sukhadukkhaṃ

attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (11)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'neva sassataṃ nāsassataṃ

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (12)

1. Samaṇabrāhmaṇā, si. 2. Sassatoca. Asasasato ca. Machasaṃ 3. Sayaṃ kato ca paraṃ kato

ca, sabbattha 4. Asayaṃkāro ca aparaṃkāro ca, tathā. 5. Sassatañca asassatañca, tathā.

[BJT Page 266] [\x 266/]

Santeke samanabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (13)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'paraṃkataṃ sukhadukkhaṃ attā

caloko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (14)

Santeke samanabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sayaṃkataṃ paraṃkataṃ1

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (15)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ

adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (16)

Te bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattihi vitudantā viharanti:

'ediso dhammo, nediso mmo. Nediso dhammo, ediso dhammo'ti.

2. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ

piṇḍāya pavisiṃsu. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena

bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ:

Idha bhante sambahulā nānātittiyā samaṇabrāhmaṇa2 paribbājakā sāvatthiyaṃ paṭivasanti

nānādiṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānādiṭṭhinissayanissitā. Santeke samaṇaba;hmaṇā

evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamaññanti

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamañña'nti. (1)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evāvādino evaṃdiṭṭhino: -'asassato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (2)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato asassato2 attā ca loko ca

idameva saccaṃ moghamañña'nti. (3)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'neva sassato nāsassato attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (4)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sayaṃ kato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (5)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' paraṃ kato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (6)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sayaṃ kato paraṃkato3 attā ca loko

ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (7)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asayaṃ kāro aparaṃkāro4

adhiccasamuppanno attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamañña'nti. (8)

Santeke [PTS Page 070] [\q 70/] samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sassataṃ

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. 2 (9)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asassataṃ sukhadukkhaṃ attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (10)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sassataṃ asassataṃ5 sukhadukkhaṃ

attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (11)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'neva sassataṃ nāsassataṃ

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (12)

Santeke samanabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (13)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'paraṃkataṃ sukhadukkhaṃ attā

caloko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (14)

Santeke samanabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sayaṃkataṃ paraṃkataṃ1

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (15)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ

adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (16)

Te bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattihi vitudantā viharanti:

'ediso dhammo, nediso mmo. Nediso dhammo, ediso dhammo'ti.

3. Aññatitthiyā bhikkhave, paribbājakā andhā acakkhukā atthaṃ na jānanti. 3 Anatthaṃ na

jānanti, dhammaṃ na jānanti, adhammaṃ na jānanti. Te atthaṃ ajānantā anatthaṃ ajānantā

dhammaṃ ajānantā adhammaṃ ajānantā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ

mukhasattīhi vutudantā viharanti: 'ediso dhammo nediso dhammo, nedisodhammo ediso

dhammo'ti

4. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Imesu kira sajjanti eke samaṇabrāhmaṇā,

Antarāva visīdanti apatvāva tamogadhaṃ"ti.

6. 6

Tatiya nānātitthiyasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati, jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Te na kho pana samayena sambahulā nānātitthiyā samaṇabrāhmaṇa4 paribbājakā

sāvatthiyaṃ paṭivasanti, nānādiṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānādiṭṭhinissayanissitā.

1. Sayaṃ katañca paraṃ katañca, sabbattha 2. Samaṇabrāhmaṇā sī 3. Te atthaṃ na jānanti,

ma. 4. Samaṇabrāhmaṇā, sī.

[BJT Page 268] [\x 268/]

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato attā ca loko ca idameva saccaṃ

moghamañña'nti. (1)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evāvādino evaṃdiṭṭhino: -'asassato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (2)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato asassato2 attā ca loko ca

idameva saccaṃ moghamañña'nti. (3)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'neva sassato nāsassato attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (4)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sayaṃ kato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (5)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' paraṃ kato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (6)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sayaṃ kato paraṃkato3 attā ca loko

ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (7)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asayaṃ kāro aparaṃkāro4

adhiccasamuppanno attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamañña'nti. (8)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sassataṃ sukhadukkhaṃ attā ca loko

ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. 2 (9)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asassataṃ sukhadukkhaṃ attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (10)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sassataṃ asassataṃ5 sukhadukkhaṃ

attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (11)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'neva sassataṃ nāsassataṃ

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (12)

Santeke samanabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (13)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'paraṃkataṃ sukhadukkhaṃ attā

caloko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (14)

Santeke samanabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sayaṃkataṃ paraṃkataṃ1

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (15)

1. Sayaṃkato ca paraṃkato ca, sabbattha. 2. Asayaṃkaroca aparaṃkaro ca, tathā 3. Sassatañca

asassatañca, tathā, 4. Sayaṃkatañca paraṃkatañca, tathā.

[BJT Page 270] [\x 270/]

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ

adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (16)

Te bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattihi vitudantā viharanti:

'ediso dhammo, nediso mmo. Nediso dhammo, ediso dhammo'ti.

2. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ

piṇḍāya pavisiṃsu. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena

bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ:

Idha bhante sambahulā nānātittiyā samaṇabrāhmaṇa2 paribbājakā sāvatthiyaṃ paṭivasanti

nānādiṭṭhikā nānākhantikā nānārucikā nānādiṭṭhinissayanissitā. Santeke samaṇaba;hmaṇā

evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamaññanti

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evāvādino evaṃdiṭṭhino: -'asassato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (2)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sassato asassato2 attā ca loko ca

idameva saccaṃ moghamañña'nti. (3)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'neva sassato nāsassato attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (4)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sayaṃ kato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (5)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' paraṃ kato attā ca loko ca idameva

saccaṃ moghamañña'nti. (6)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sayaṃ kato paraṃkato3 attā ca loko

ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (7)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asayaṃ kāro aparaṃkāro4

adhiccasamuppanno attā ca loko ca, idameva saccaṃ moghamañña'nti. (8)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sassataṃ sukhadukkhaṃ attā ca loko

ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. 2 (9)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asassataṃ sukhadukkhaṃ attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (10)

Santeke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: ' sassataṃ asassataṃ5 sukhadukkhaṃ

attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (11)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'neva sassataṃ nāsassataṃ

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (12)

Santeke samanabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sayaṃkataṃ sukhadukkhaṃ attā ca

loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (13)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'paraṃkataṃ sukhadukkhaṃ attā

caloko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (14)

Santeke samanabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'sayaṃkataṃ paraṃkataṃ1

sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (15)

Santi paneke samaṇabrāhmaṇā evaṃvādino evaṃdiṭṭhino: 'asayaṃkāraṃ aparaṃkāraṃ

adhiccasamuppannaṃ sukhadukkhaṃ attā ca loko ca idameva saccaṃ moghamañña'nti. (16)

Te bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ mukhasattihi vitudantā viharanti:

'ediso dhammo, nediso mmo. Nediso dhammo, ediso dhammo'ti.

Aññatitthiyā bhikkhave, paribbājakā andhā acakkhukā atthaṃ na jānanti. 3 Anatthaṃ na

jānanti, dhammaṃ na jānanti, adhammaṃ na jānanti. Te atthaṃ ajānantā anatthaṃ ajānantā

dhammaṃ ajānantā adhammaṃ ajānantā bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ

mukhasattīhi vutudantā viharanti: 'ediso dhammo nediso dhammo, nedisodhammo ediso

dhammo'ti

3. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Ahaṅkārapasutāya pajā paraṅkārūpasaṃhitā.

Etadeke nābbhaññiṃsu na naṃ sallanti addasuṃ.

Etañca sallaṃ paṭicca3 passato

Ahaṃ karomī'ti na tassa hoti,

Paro karotīti na tassa hoti,

Mānupetā ayaṃ pajā mānaganthā mānavinibandhā,

Diṭṭhisu sārambhakathā saṃsāraṃ nātivattatī"ti.

1. Samaṇabrāhmaṇā, sī 2. Te atthaṃ na jānanti, maṃ 3, paṭigacca, sī.

[BJT Page 272] [\x 272/]

6. 7.

Subhūtisuttaṃ

1. Evaṃ [PTS Page 071] [\q 71/] me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati,

jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā subhūti bhagavato

avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya avitakkasamādhiṃ1

samāpajjitvā. Addasā khobhagavā āyasmantaṃ subhūtiṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ

ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya avitakkasamādhiṃ1 samāpannaṃ.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ valoyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Yassa vitakkā vidhūpitā

Ajjhattaṃ suvikappitā asesā,

Taṃ saṅgamaticca arūpasaññi

Catuyogātigato na jātumetī"ti.

6. 8. Gaṇikāsuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati, veḷuvane kalandakanivāpe.

Tena kho pana samayena rājagahe dve pūgā aññatarissā gaṇikāya sāratatā honti

paṭibaddhacittā. 2 Bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā aññamaññaṃ pāṇihipi

upakkamanti, lehipi upaikkamanti daṇḍehipi upakkamanti, satthehipi upakkamanti. Te

tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇamattampi dukkhaṃ.

Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya rājagahaṃ

piṇḍāya pavisiṃsu. Rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena

bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ: idha bhante rājagahe dve pūgā

aññatarissā ganikāya sārattā paṭibaddhacittā2 bhaṇḍanajātā kalahajātā vivādāpannā

aññamaññaṃ pāṇihipi upakkamanti, leḍḍūhipi upakkamanti, daṇḍehipi upakkamanti,

satthehipi upakkamanti, te tattha maraṇampi nigacchanti, maraṇamattampi dukkhanti.

3. Atha kho bhagavā etamattha viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

1. Avitakkaṃ samādhiṃ, sī 2. Paṭibandhacittātipi atthi

[BJT Page 274] [\x 274/]

"Yañca pattaṃ yañca pattabbaṃ, ubayametaṃ rajānukiṇṇaṃ āturassānusikkhato.

Ye ca sikkhāsārā, sīlabbatajīvitabrahmacariyaupaṭṭhānasārā, 1 ayameko anto.

Ye ca evaṃvādino: 'natthi kāmesu doso'ti ayaṃ dutiyo anto. Iccete [PTS Page 072] [\q 72/]

ubho antā kaṭasivaḍḍhanā. Kaṭasiyo diṭṭhiṃ vaḍḍhenti. Ete te ubho ante anabiññāya

oliyanti eke atidhāvanti eko. Ye ca kho te abhiññāya tata; ca nāhesuṃ tena ca na maññiṃsu.

Vaṭṭaṃ tesaṃ natthi paññāpanāyā"ti.

6. 9.

Upātisuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ vimarati. Jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāmega tena kho pana samayena bhagavā rattandhakāratimisāyaṃ abbhokāse nisinno hoti,

telappadīpesu jhāmānesu. Te na kho pana samayena sambahulā adhipātakā tesu

telappadipesu āpātaparipātaṃ anayaṃ āpajjanti. Vyasanaṃ āpajjanti. Addasā kho bhagavā te

sambahule adhipātake tesu telappadīpesu āpātaparipātaṃ anayaṃ āpajjante vyasanaṃ

āpajjante. 2

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velajayaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Upātidhāvanti na sāramenti navaṃ navaṃ bandhanaṃ brūhayanti,

Patanti pajjotamivādhipātakā3 diṭṭhe sute itiheke niviṭṭhā"ti.

1. Sīlabbataṃ jīvitaṃ brahmacariyaṃ upaṭṭhānaṃ, mudditaṭṭhakathā. Upaṭṭhānasāro.

Mudditapāḷi.

2. Anayavyasanaṃ āpajjante, sabbattha. 3. Adhipātā, si.

[BJT Page 276] [\x 276/]

6. 10.

Tathāgatuppādasuttaṃ.

1. Evaṃ me staṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ vimarati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Atha kho āyasmā ānando yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā ānando bhagavantaṃ

etadavoca: yāvakīvañca bhante, tathāgatā loke nūppajjanti arahanto sammāsambuddhā, tāva

aññatitthiyā paribbājakā sakkatā honti garukatā mānitā pūjitā apacitā lābhī

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Yato ca kho bhante, tathāgatā

loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā, atha1 aññatitthiyā paribbājakā asakkatā honti

agarukatā amānitā apūjitā anapacitā, na lābhī cīvarapiṇḍa

pātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Bhagavā yeva'dāni [PTS Page 073] [\q

73/] bhante, sakkato garu kato mānito pūjito apacito, lābhī

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ, bhikkhusaṅgho cāti.

2. Evametaṃ ānanda, yāvatīvañca ānanda, tathāgatā loke nuppajjanti arahanto

sammāsambuddhā. Tāva aññatitthiyā paribbājakā sakkatā honti garukatā mānitā pūjitā

apacitā, lābhī cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ. Yato ca kho

ānanda tathāgatā loke uppajjanti arahanto sammāsambuddhā, atha1 aññatitthiyā paribbājakā

asakkatā honti agarukatā mānitā apūjitā anapacitā, na lābhī

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccaya bhesajjaparikkhārānaṃ. Tathāgato'ca'dāni sakkato

garukato mānito pūjito apacito. Lābhī

cīvarapiṇḍapātasenāsanagilānapaccayabhesajjaparikkhārānaṃ, bhikkhusaṅgho cāti3.

3. Atha kho bhagavā ekamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Obhāsati tāva so kimi yāva na uggamati2 pabhaṅkaro,

Verovanambhi3 uggate hatappabho hoti na cāpi bhasati.

Evaṃ obhāsitameva takkikānaṃ

Yāva sammāsambuddhā loke nūppajjanti,

Na takkikā sujjhanti na cāpi sāvakā

Duddiṭṭhi na dukkhā pamuccare"ti.

Jaccandhavaggo kammo.

Tassuddānaṃ

Āyu jamula vekkhaṇa tīṇi titthiyā subhūti, 4

Gaṇikā5 upāti navamo uppajjanti'ti tedasa.

1. Atha kho, sabbattha. 2. Annamatī, sī, unnamate, ma. 3. Virocanamhi, si. Saverocanamhi,

ma 4. Tayo titthiya subhūhi, si, 5. Āyusamossajjanaṃ ca paṭisallā āhu tīni tira titthiyā

sattamamāna subhūtiṃ gaṇikā, si.

[BJT Page 278] [\x 278/]

Cullavaggo sattamo.

[PTS Page 074 [\q 74/] 7. 1.]

Paṭhamabhaddiyasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ vimarati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto āyasmantaṃ lakuṇṭakabhaddiyaṃ

anekapariyāyena dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Atha

kho āyasmato lakuṇṭakabhaddiyassa āyasmatā sāriputtena anekapariyāyena dhammiyā

kathāya sandassiyamānassa samādapiyamānassa samuttejiyamānassa sampahaṃsiyamānassa

anupādāya āsavehi cittaṃ vimucci. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ lakuṇṭakabhaddiyaṃ

āyasmatā sāriputtena anekapariyāyena dhammiyā kathāya sandassiyamānaṃ

samādapiyamānaṃ samuttejiyamānaṃ sampahaṃsiyamānaṃ, anupādāya āsavi cittaṃ

vimuñcamānaṃ. 1

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ voyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

(Uddhaṃ adho2 sabbadhi vippamutto

Ayamahamasmi'ti3 anānupassī.

Evaṃ vumutto udatāri oghaṃ

Atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāyā'ti.

7. 2.

Dutiyabhaddiyasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

āme. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto āyasmantaṃ lakuṇṭakabhaddiyaṃ sekkhaṃ

maññamāno bhiyyosomattāya anekapariyāyena dhammiyā kathāya sandasseti samādapeti

samuttejeti sampahaseti. Addasā kho, bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ āyasmantaṃ

lakuṇaṭakabhaddiyaṃ sekkhaṃ maññamānaṃ4 bhiyoyāsomattāya anekapariyāyena [PTS

Page 075] [\q 75/] dhammiyā kathaya sandassentaṃ samādapentaṃ samuttejentaṃ

sampahaṃsentaṃ, anupādāya āsavehi cittaṃ vimuñcamānaṃ. 1

2. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Uddhaṃ adho2 sabbadhi vippamutto

Ayamahamasmi'ti3 anānupassī,

Evaṃ vimutto udatāri oghaṃ

Atiṇṇapubbaṃ apunabbhavāyā'ti.

7. 2.

Dutiyabhaddiyasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ vimarati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā sāriputto āyasmantaṃ lakuṇṭakabhaddiyaṃ

sekkhaṃ maññamāno bhiyyosomattāya anetapariyāyena dhammiyā kathāya sandasseti

samādapeti samuttejeti sampahaseti. Addasā ko, bhagavā āyasmantaṃ sāriputtaṃ

āyasmantaṃ lakuṇaṭakabhaddiyaṃ sekkhaṃ maññamānaṃ4 bhiyyosomattāya

anekapariyāyena dhammiyā kathāya sandassentaṃ samādapentaṃ samuttejentaṃ

sampahaṃsantaṃ.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Acchecchi5 vaṭṭaṃ byāgā nirāsaṃ vusukkhā saritā na sandati.

Jinnaṃ maṭṭaṃ na vattati esevanto dukkhassā'ti.

1. Vimuttaṃ, sī. 2. Adho ca, sī 3. Ayaṃ ahamasmi, sī. Katthaci. 4. Maññamāno, sī. 5.

Acchejji, sīmu.

[BJT Page 280] [\x 280/]

7. 3.

Sattasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiya viharati jetavane anāphapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena sāvatthiyā manussā yebuyyena kāmesu ativelaṃ sattā1 rattā

giddhā gathitā2 mucchitā ajjhopannā sammattakajātā3 kāmesu viharanti. Atha kho

sambahulā bhikkhū pubbanhasamayaṃ nivasetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ

piṇḍāyapavisiṃsu. Sāvatthiyaṃ piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena

bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu,

ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkhū bhagavantaṃ etadavocuṃ: idha bhante sāvatthiyā

manussāyebhuyyena kāmesu ativelaṃ sattā1 rattā giddhā gathitā2 mucchitā ajjhopannā

sammattakajātā3 kāmesu viharantī'ti.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

Kāmesu sattā kāmasaṅgasattā4

Saññojane vajjamapassamānā,

Na hi jātu saññojanasaṅgasattā

Oghaṃ tareyyūṃ vipulaṃ mahantaṃ"ti.

7. 4.

Dutiyasattasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

āme. Tena kho pana samayena sāvatthiyā manussā yebhuyyena kāmesu sattā5 rattā giddhā

gathitā6 mucchitā ajjhopannā andhakatā sammattakajātā 7 kāmesu viharanti. Atha kho

bhagavā pubbanhasamayaṃ nivasetvā pattacīvaramādāya sāvatthiṃ piṇḍāya pāvisi. Addasā

kho bhagavā sāvatthiyā te manusse yebhuyyena [PTS Page 076] [\q 76/] kāmesu satte

giddhe gathite2 mucchite ajjhopanne andhikate sammattakajāte7 kāmesu viharante.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Kāmandhā jālasañchannā tanhāchadanachāditā,

Pamattābandhūnā baddhā macchā'va kumināmukhe,

Jarāmaraṇaṃ gacchanti vaccho khīrūpakova mātaraṃ"ti.

1. Sattā honti, sabbattha. 2. Gadhitā, ma. 3. Sampattakajātā, si. 4. Kāmesusaṅgā, si 5. Sattā

honti, sabbattha, 6. Gadhitā. Ma. 7. Sampattakajātā, sī.

[BJT Page 282] [\x 282/]

[BJT Page 282] [\x 282/]

7. 5.

Lakuṭhamakabhaddiyasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā lakuṇṭakabhaddiyo sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ

piṭṭhito piṭṭhito yena bhagavā tenupasaṅkami. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ

lakuṇṭakabhaddiyaṃ duhatova sambahulānaṃ bhikkhūnaṃ piṭṭhitoba tiṭṭhito āgacchantaṃ

dubbaṇṇaṃ duddasikaṃ okomimakaṃ yebhūyyena bhikkhūnaṃ paribhūtarūpaṃ. Disvāna

bhikkū āmantesi: passatha no tumhe bhikkhave, etaṃ bhikkuṃ dūrato'va samaṃbahulānaṃ

bhikkūnaṃ piṭṭhito tuṭṭhito āgacchantaṃ dubbaṇṇaṃ duddasikaṃ okomimakaṃ yebhūyyena

bhikkhūnaṃ paribhūtarūpaṃti.

2. Evaṃ bhante'ti. Eso bhikkhave bhikkhu mahiddhiko mahānubhavo. Na ca sā samāpatti

sulabharūpā yā tena bikkhunā asamāpannapubbi. Yassatthāya kulaputtā sammadeva

agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti. Tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme

sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja viharatī'ti.

3. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Nelaggo setapacchādo ekāro vattati ratho,

Anīghaṃ passa āyantaṃ chinnasotaṃ abandhanaṃ"ti.

7. 6.

Taṇhākkhayasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena [PTS Page 077] [\q 77/] āyasmā aññātakoṇḍañño

bhagavato avidūre nisinno hoti, pallaṅkaṃ ābhūjitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya

tanhāsaṅkhayavimuttiṃ paccavekkhamāno. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ aññāta1

koṇḍaññaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ ābhūjitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya

taṇhāsaṅkhayavimuttiṃ paccavekkhamānaṃ.

2. Atha kho bhagavā etamattha viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

1. Aññāsikoṇḍañño, saddanīti.

[BJT Page 284] [\x 284/]

"Yassa mūlā1 chamā natthi paṇṇā natthi kuto latā.

Taṃ dhīraṃ bandhanā muttaṃ ko taṃ ninditumarahati?

Devāpi naṃ pasaṃsanti brahmunāpi pasaṃsito"ti.

7. 7.

Papañcakkhayasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ vimarati jetavane anā, piṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena bhagavā attano papañcasaññāsaṅkhāpabhāṇaṃ

paccavekkhamāno nisinno hoti.

2. Atha kho bhagavā attano papañcasaññāsaṅkhāpahāṇaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ

imaṃudānaṃ udānesi: -

"Yassa papañcā ṭhiti ca natthi

Sandānaṃ2 palighañca citivatto,

Taṃ taṃ nittaṇhaṃ muniṃ carantaṃ

Nāvajānāti sadevako'pi loko"ti.

7. 8

Kaccānasuttaṃ

1. Evaṃ mesutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇaḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena āyasmā mahākaccāno bhagavato avidūre nisinno hoti

pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya kāyagatāya satiyā ajjhattaṃ parimukhaṃ

sūpaṭṭhitāya. Addasā kho bhagavā āyasmantaṃ mahākaccānaṃ avidūre nisinnaṃ pallaṅkaṃ

ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya kāyagatāya satiyā ajjhattaṃ parimukhaṃ supaṭṭhitāya.

2. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Yassa [PTS Page 078] [\q 78/] siyā sabbadā sati satataṃ kāyagatā upaṭṭhitā,

No cassa no ca me siyā na bhavissati na ca me bhavissi

Anupubbavihārī tattha so kāleneva tare visattikaṃ"ti.

1. Mūlaṃ, sī. 2. Bandhānaṃ, vudditaṭṭhakathā.

[BJT Page 286] [\x 286/]

7. 9.

Udapānasuttaṃ

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu cārikaṃ caramāno mahatā

bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena thūnaṃ1 nāma mallānaṃ brāhmaṇagāmo tadavasari.

Assosuṃ kho, thūneyyakā brāhmaṇagahapatikā' samaṇo ṇalu bho gotame sakyaputto

sakyakulā pabbajito mallesu cārikaṃ caramāno mahati bhikkhusaṅghena saddhiṃ thūnaṃ

anuppatto'ti. Udapānaṃ tiṇassa ca bhusassa ca yāva mukhato pūresuṃ'mā te muṇḍakā

samaṇakā pānīyaṃ apaṃsū'ti.

2. Atha kho bhagavā maggā okkamma yena aññatahaṃ rukkhamūlaṃ tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi:

'iṅgha me tvaṃ ānanda, etamhā udapānā pānīyaṃ āharā'ti. Evaṃ vutte āyasmā ānando

bhagavantaṃ etadavoca: idāni so bhante, udapāno thūneyyakehi brāhmaṇagahapatikehi

tiṇassa ca bhusassa ca yāca mukhato purito, 'mā te muṇḍakā samaṇakā pānīyaṃ apaṃsū'ti.

Dutiyampi kho gavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: 'iṅgha me tvaṃ ānanda, etamhā

udapānā pānīyaṃ āharā'ti. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: idāni so

bhante, udapāno thūneyyakehi brāhmaṇagahapatikehi tiṇassa ca bhusassa ca yāca mukhato

purito, 'mā te muṇḍakā samaṇakā pānīyaṃ apaṃsū'ti. Tatiyampi kho gavā āyasmantaṃ

ānandaṃ āmantesi: ' iṅgha me tvaṃ ānanda etambhā udapānā pānīyaṃ āharā'ti. 'Evaṃnta'ti

kho āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā pattaṃ gahetva yena so udapāno tenupasaṅkami.

3. Atha kho so udapāno āyasmante ānande upasaṅkamante sabbaṃ taṃ tiṇañca bhusañca

mukhato ovamitvā acchassa udakassa anāvilassa vippasannassa yāva mukhato pūruto

vissandento maññe aṭṭhāsi. Atha kho āyasmato ānandassa etadahosi: acchariyaṃ vata!

Bhogha abbhutaṃ vata! Bho, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. Ayaṃ hi so

udapāno mayi upasaṅkamante sabbaṃ taṃ tiṇañca bhusañca mukhato ovamitvā acchassa

udakassa anāvilassa vippasannassa yāva mukhato pūruto vissandento maññe aṭṭhāsi ti.

Pattena pānīyaṃ ādāya yena [PTS Page 079] [\q 79/] bhagavā tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā bhagavantaṃ etadavoca: acchariyaṃ' bhante, abbhūtaṃ' bhante. Tathāgatassa

mahiddhikatā mahānubhāvatā. Ayaṃ hi so bhante udapāno mayi upasaṅkamante sabbaṃ taṃ

tiṇañca bhusañca muthato ovamitvā acchassa udakassa anāvilassa vippannassa yāva

mukhato pūruto vussandento2 maññe aṭṭhāsi. Pucatu bhagavā pānīyaṃ, pivatu sugato

pānīyaṃ'ti.

4. Atha kho bhagavā etamattaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Kiṃ kayirā udapānena āpā ce2 sabbadā suyuṃ,

Taṇhāya mūlato chetvā kissa piriyesanaṃ care"ti*

* Kiṃ kuryādudapānena āpaśveta sarvato yadi

Chitetvaha mūlaṃ ta'ṣaṇāyā: kasya paryeṣaṇāṃ caret. (Divyāvadāna 3. 3)

1. Thuṇaṃ, maṃ 2 āpā ca, sīmu.

[BJT Page 288] [\x 288/]

7. 10.

Udenasuttā

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā kosambiyaṃ viharati ghositārame. Tena khopana

samayena rañño udenassa uyyānagatassa antepuhaṃ daḍḍaṃ hoti, pañca ca itthisatāni

kālaṅkatāni honti sāmāvatippamukhāni. Atha kho sambahulā bhikkhū pubbanhasamayaṃ

nivasetvā pattacīvaramādāya kosambiṃ piṇḍāya pavisiṃsu. Kosambiyaṃ piṇḍāya caritvā

pacchābhattaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu, ekamantaṃ nisinnā kho te bhikkū

bhagavantaṃ etadavocuṃ: idha bhante rañño udenassa ayyānagatassa antepura daḍḍhaṃ,

pañca va itthisatāni kālaṅkatāni honti sāmāvatippamukhāni. Tāsaṃ bhante, upāsikānaṃ kā

gati, ko abhisamparāyo'ti.

2. Santettha bhikkhave, upāsikāyo sotāpannā, santi sakadāgāminiyo, santi anāgāminiyo,

sabbā2 tā bhikkhave upāsikāyo anipphalā kālaṅkatā'ti. 3

3. Atha kho bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Mohasambandhano loko bhabbarūpo: va dussati,

Upadhisambandhano bālo tamasā parivārito,

Sassati vi. Khāyati passato natthi kiñcanaṃ"ti. 4

Tassuddānaṃ:

"Duve bhaddiyi duve ca sattā lakuṇṭako taṇhākkhayo, 4

Papañcakhayo ca kaccāno udapānañca udeno"ti.

2. Saddhā, sī 3. Anipaphalāni kālaṅkatāni, sī

Mobhasaṃvardhano loko bhavyarūpa iva dṛśyate upadhibandhanā bālāstamasā parivāritā:

Sata saditi paśyanti paśyatāṃ nāsti kiñcana. (Divyāvadāna 36. 24)

[BJT Page 290] [\x 290/]

Pāṭaligāmiyavaggo aṭṭhamo.

[PTS Page 080 [\q 80/] 8. 1.]

Paṭhamanibbānasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kakho pana samayena bhagavā bhikkū nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā

kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te ca bikkū aṭṭhi katvā1 manasi

katvāsabbaṃ cetaso2 samannāharatvā ohitasotā dhammaṃ suṇanti.

2. Atha kho bhagavā etamattaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Atti bhikkave, tadāyatanaṃ, yattha neva paṭhavi, na āpo, na tejo, na vāyo, na

ākāsānañcāyatanaṃ, na viññānañcāyatanaṃ, na ākiñcaññāyatanaṃ, na

nevasaññānāsaññāyatanaṃ, nāyaṃ loko, na paraloko, na ubho candimasuriyā. Tatrāpāhaṃ

bhikkhave, neva āgatiṃ vadāmi, na gatiṃ, na ṭhitiṃ, na cutiṃ, na upapattiṃ. Appatiṭṭhaṃ

appavattaṃ anārammaṇamevetaṃ. Esevanto dukkhassā"ti.

8. 2.

Dutiyanibbānasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvattiyaṃ viharati jetavano anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena bhagavā bhikkhū nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā

kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te ca bhikkhū aṭṭhi katvā manasi

katvāsabbaṃ cetaso samannāharitvā ohitasotā dhammaṃ suṇanti.

2. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Duddasaṃ anataṃ3 nāma na hi saccaṃ sudassanaṃ,

Paṭividdhā tanhā jānato passato natthi kiñcanaṃ"ti.

1. Aṭṭhikatvā, sī 2 sabbacetaso - itipi paṭho. 3. Anantaṃ - itipipaḍhanti. Aṭṭhakathā.

[BJT Page 292] [\x 292/]

8. 3.

Tatiyanibbānasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena bhagavā bhikkhū nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā

kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te ca bhikkhū aṭṭhi katvā manasi

katvāsabbaṃ cetaso samannāharitva ohitasotā dhammaṃ suṇanti.

2. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: "atthi

bhikkhave, ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ. No ce taṃ bhikkhave, abhavissā ajātaṃ abūtaṃ

akataṃ asaṅkhataṃ, nayidha jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyetha.

[PTS Page 081] [\q 81/] yasmā ca kho bhikkhave, atthi ajātaṃ abhūtaṃ akataṃ asaṅkhataṃ,

tasmā jātassa bhūtassa katassa saṅkhatassa nissaraṇaṃ paññāyatī"ti.

8. 4.

Catutthanibbānasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tena kho pana samayena bhagavā bhikkhū nibbānapaṭisaṃyuttāya dhammiyā

kathāya sandasseti samādapeti samuttejeti sampahaṃseti. Te ca bhikkhū aṭṭhi katvā manasi

katvāsabbaṃ cetaso samannāharitva ohitasotā dhammaṃ suṇanti.

2. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

[BJT Page 294] [\x 294/]

"Nissitassa calitaṃ. Anissitassa calitaṃ natthi. Calite asati passaddhi. Passaddhiyā sati nati na

hoti. Natiyā asati āgati gati na hoti. Āgati gatiyā asati cutupapāto na hoti. Cutupapāte asati

nevidha na huraṃ na ubhayamantare. Esevanto dukkhassā"ti.

8. 5.

Cundasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā mallesu cārikaṃ caramāno mahati

bhikkhusaṅghena saddhiṃ yena pāvā tadavasari. Tatra sudaṃ bhagavā pāvāyaṃ viharati

cundassa kammāraputtassa ambavane.

2. Assosi ko cundo kammāraputto: bhagavā kira mallesu cārikaṃ caramāno mahatā

bhikkhūsaṅghena saddhiṃ pāvaṃ anuppatto pāvāyaṃ viharati mayhaṃ ambhavane'ti. Atha

kho cundo kammāraputto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cundaṃ kammāraputtaṃ bhagavā

dhammayā kathāya sandassesi samādapesi samuttejesi sampahaṃsesi.

3. Atha ko cundo kammāraputto bhagavatā dhammiyā kathāya sandassito samādapito

samuttejito sampahaṃsito bhagavantaṃ etadavoca: ' adhivasetu me bhante, bhagavā

svātanāya bhattaṃ saddhiṃ bhikkhusaṅghenā'ti. Adivāsesi bhagavā tunhībhāvena. Atha kho

cundo kammāraputto bhagavato adhivāsanaṃ viditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā

padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

4. Atha khe cundo kammāraputto tassā rattiyā accayena sake nivesane paṭhitaṃ khādanīyaṃ

bhojanīyaṃ paṭiyādipetvā pahūtañca sūkaramaddavaṃ, bhagavato kālaṃ ārocāpesi: kālo

bhante, niṭṭhitaṃ bhattanti. Atha [PTS Page 082] [\q 82/] ko bhagavā pubbanhasamayaṃ

nivāsetvā pattacīvaramādāya saddiṃ bhikkhūsaṅghena yena cundassa kammāraputtassa

nvesanaṃtenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisūdi. Nisajja kho bhagavā cundaṃ

kammāraputtaṃ āmantesi: yaṃ te cundaga sūkaramaddavaṃ paṭiyattaṃ, tena maṃ parivisa.

Yaṃ panaññaṃ khādanīyaṃ bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ, tena bhikkhūsaṅghaṃ parivisāti.

[BJT Page 296] [\x 296/]

5. 'Evaṃ bhante'ti kho cundo kammāraputto bhagavantaṃ paṭissutvā yaṃ ahosi

sūkaramaddavaṃ paṭiyattaṃ, tena bhagavantaṃ parivisi. ' Yaṃ panaññaṃ khādanīyaṃ

bhojanīyaṃ paṭiyattaṃ, tena bhikkhūsaṅghaṃ parivisi.

6. Atha kho bhagavā cundaṃ kammāraputtaṃ āmantesi: yaṃ te cunda, sūkaramaddavaṃ

avasiṭṭhaṃ, taṃ sobbhe nikhaṇāhi. Nāhaṃ taṃ cunda, passāmu sadevake loke samārake

sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya. Yassa taṃ paributtaṃ sammā

pariṇāmaṃ gaccheyya aññata; tathāgatenā'ti. 'Evaṃ bhante'ti kho cundo kammāraputto

bhagavato paṭissutvā yaṃ ahosi sūkaramaddavaṃ avasiṭṭhaṃ, taṃ sobbhe nikhaṇitvā yena

bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdu.

Ekamantaṃ nisinnaṃ kho cunda kammāraputtaṃ bhagavā dhammiyā kathāya sandassetvā

samādapetvā samuttejetva sampahaṃsetvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi.

7. Atha ko bhagavato cundassa kammāraputtassa bhattaṃ bhuttāvissa kharo ābādho uppajji

lohitapakkhandikā. Bāḷhā vedanā vattanti māraṇantikā. Tata; sudaṃ bhagavāsato sampajāno

adhivāsesi avihaññamāno.

8. " Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: āyāmānanda, yena kusinārā

tenupasaṅkamissāmā'ti. 'Evaṃ bhante'ti kho āyasmā ānando bhagavato paccassosi.

"Cundassa bhattaṃ bhuñjitvā kammārassā'ti me sutaṃ,

Ābādhaṃ saṃphusī dhīro pabāḷhaṃ māraṇantikaṃ.

Bhuttassa ca sūkaramaddavena

Byādhippabāḷho udapādi satthuno.

Viriccamāno bhagavā aveca:

Gacchāmahaṃ kusināraṃ nagaranti. "*

*Saṅgītikārakatherānaṃ gāthāyo.

[BJT Page 298] [\x 298/]

9. Atha [PTS Page 083] [\q 83/] ko bhagavā maggā okkamma yenaññataraṃ rukkhamūlaṃ

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: "iṅgha me tva ānanda,

catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpehi. Kilanto'smi ānanda, nisīdussāmī"ti. Evaṃ bhante'ti kho

āyasmā ānando bhagavato paṭissutvā catuggunaṃ saṅghāṭiṃ paññāpesi. Nisīdi

bhagavāpaññatte āsane. Nisajja kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: "iṅgha me tvaṃ

ānanda, pānīyaṃ āhara, pipāsito'smi ānanda, pivissāmī'ti. Evaṃ vutte āyasmā ānando

bhagavantaṃ etadavoca: idāni bhante , pañcamattāni sakaṭasatāni atikkantāni. Taṃ

cakkacchinnaṃ udakaṃ parittaṃ luḷitaṃ āvulaṃ sandati. Ayaṃ bhante kukutthā nadī avidūre

acchodakā sātodakā sītodakā setodakā supatitthā ramaṇiyāettha bhagavā pānīyañca

pivissati gattāni ca sītiṃ karissatīti. Dutiyampi kho bhagavāāyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi:

'iṅgha me tvaṃ ānanda, pānīyaṃ āhara. Pipāsito'smi ānanda, pivissāmī'ti. Dutiyampi kho

bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: 'iṅgha me tvaṃ ānanda, pānīyaṃ āhara, pipāsito'smi

ānanda, pivissāmī'ti. Evaṃ vutte āyasmā ānando bhagavantaṃ etadavoca: idāni bhante.

Pañcamattāni sakamasatāni atikkantāni. Taṃ cakkacchinnaṃ udakaṃ parittaṃ luḷitaṃ ālavilaṃ

sandati. Ayaṃ bhante kukutthā nadī avidūre acchodakā sātodakā sītodakā setodakā

supatitthā ramaṇīyā. Ettha bhagavā pānīyañca pivissati gattāni ca sītiṃ karissatīti.

Tatiyampi kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmantesi: 'iṅgha me tvaṃ ānanda, pānīyaṃ

āhara, pipāsito'smi ānanda, pivissāmī'ti. Evaṃ bhante'ti kho āyasmā ānando bhagavato

paṭissutvā pattaṃ gahetvā yena sā nadī tenupasaṅkami.

10. Atha kho sā nadī cakkacchinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā āyasmante ānande

upasaṅkamante accā vippasannā anāvilā sandati. Atha ko āyasmato ānandassa etadahosi:

acchariyaṃ vata bho, abbhūtaṃ vata ho, tathāgatassa mahiddhikatā mahānubhāvatā. Ayañhi

sā nadi cakkacchinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā mayi upasaṅkamante accā vippasannā

anāvilā sandatīti pattena pānīyaṃ ādāya yena bhagavātenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ etadavoca: acchariyaṃ bhante, abbhūtaṃ bhante, tathāgatassa mahiddhikatā

mahānubhāvatā. Ayañhi sā bhante nadī cakkaccinnā parittā luḷitā āvilā sandamānā. Mayi

upasaṅkamante acchā vippasannā anāvilā sandati. Pivatu bhagavā pānīyaṃ. Pivatu [PTS

Page 084] [\q 84/] sugato pāniyanti. Atha ko bhagavā pānīyaṃ apāsi.

11. Atha kho bhagavā mahatā bikkhūsaṅghena saddhiṃ yena kukutthā nadī tenupasaṅkami,

upasaṅkamitvā kukutthaṃ nadiṃ ajjhogāhetvā nahātvā ca pivitvā ca1 paccuttaritvā yena

ambavanaṃ tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ cundakaṃ āmantesi: 'iṅgha me tvaṃ

cundaka, catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpehi, kilante'smi cundaka, nipajjissāmī'ti. 'Evaṃ

bhante'ti kho āyasmā cundako bhagavato paṭissutvā catugguṇaṃ saṅghāmiṃ paññāpesi.

Atha kho bhagavā dakkhiṇena passena sihaseyyaṃ kappesi pāde pādaṃ ccādhāya sato

sampajāno uṭṭhānasaññaṃ manasi karitvā āyasmā pana cundako tattheva bhagavato purato

nisīdi.

1. Pitvāca, ma.

[BJT Page 300] [\x 300/]

"Gantvāna puddho nadikaṃ kukutthaṃ

Acchodakaṃ sātodakaṃ vippasannaṃ,

Ogāhi satthā sukilantarūpo

Tathāgato appamimo'dha loke.

Nahātvā ca pītva1 cudatāri satthā

Purekkhato bikkhugaṇassa majjhe,

Satthā pavattā bhagavā'dha dhamme

Upāgami ambavanaṃ mahesi.

Āmantayi cundakaṃ nāma bhikkhuṃ

Catuggunaṃ patthara me nipajjaṃ. 2

So codito bhāvitattena cundo

Catugguṇaṃ patthari khippameva.

Nipajji satthā sukilantarūpo

Cundopi tattha mukhe nisīdū"ti. *

12. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ ānandaṃ āmanantesi: "siyā kopanānanda, cundassa

kammāraputtassa koci vippaṭisāraṃ upadaheyya: 3tassa te āvuso cunda, alābhā, tassa te

āvuso cunda, dulladdhaṃ, yassa te tathāgato pacchimaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā

parinibbuto'ti. Cundassa ānanda, kammāraputtassa [PTS Page 085] [\q 85/] evaṃ

vippaṭisāro paṭivinodetabbo: tassa te āvuso cunda, lābhaṃ, tassa te āvuso cunda suladdhaṃ,

yassa te tathāgato pacchimaṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā parinibbuto. Sammukhā metaṃ āvuso

cunda bhagavato sutaṃ, sammukhā paṭiggahitaṃ. Dve'me piṇḍapātā samasamaphalā

samasamavipākā, ativi. Aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā ca mahānisaṃsatarā ca. Katame

dve? Yañca piṇḍapātaṃ bhuñjitvā tathāgato anuttaraṃ sammāsambodhiṃ abisambujjhati,

yañca piṇḍapātaṃ bhuñjitvā tathāgato anupādisesāya nibbānadhātuyā parinibbāyati, 4 ime

dve piṇḍapātā samasamaphalā samasamavipākā ativi. Aññehi piṇḍapātehi mahapphalatarā

ca mahānisaṃsatarā ca. Āyusaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ

upavitaṃ, vaṇṇasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ,

sukhasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ.

Yasasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ.

Saggasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitaṃ.

Ādhipateyyasaṃvattanikaṃ āyasmatā cundena kammāraputtena kammaṃ upacitanti.

Cundassa ānanda, kammāraputtassa evaṃ vippaṭisāro paṭivinodetabbo"ti

13. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imi udānaṃ udānesi:

1. Pivitvā, katthaci 2. Nisajjaṃ, ma. 3. Uppādeyya, ma. 4. Parinibbuto, kesuci potthakesu *

saṅgītikārakatherānaṃ gāthāyo.

[BJT Page 302] [\x 302/]

"Dadato puññaṃ pavaḍḍhati saññamato veraṃ na cīyati,

Kusalo ca jahāti pāpataṃ rāgadosamohakkhayā sa nibbito"ti1

8. 6.

Pāmalīgāmīya suttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā magadhesu cārikaṃ cārikaṃ caramāno mahatā

bhikkhusaṅghena saddhiṃ, yena pāṭalīgamo tadavasari. Assosuṃ kho pāṭaligāmiyā upāsakā:

'bhagavā kira magadhesu cārikaṃ caramāno mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ

pāṭamīgāmaṃ anuppatto'ti, athi kho pāmalīgāmiyā upāsakā yena bhagavā

tenupasaṅkamiṃsu upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.

Ekamantaṃ nisinnā khoba pāṭaligāmiyā upāsakā bhagavantaṃ [PTS Page 086] [\q 86/]

etadavocuṃ: adivāsetu no bhante bhagavā āvasathāgāranti. Adivāsesi bhagavā

tunhībhāvena.

2. Atha kho pāṭalīgāmiyā upāsakā bhagavato adivāsanaṃ viditvā aṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ

abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā yena āvasathāgāhaṃ tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

sabbasatthariṃ āvasathāgāraṃ santharitvā, āsanāni paññāpetvā, udakamaṇikaṃ

patiṭṭhāpetvā, telappadīpaṃ āropetvā, yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu. Ekamantaṃ ṭhitā khoba pāṭaligāmiyā

upāsakā bhagavantaṃ etadavocuṃ: sabbasantharisanthataṃ bhante āvasathāgāraṃ. Āsanāni

paññattāni. Udakamaṇiko patiṭṭhāpito. Telappadīpo āropito. Yassa'dāni bhante bhagavā

kālaṃ maññatīti.

3. Atha ko bhagavā nivāsetvā2 pattacīvaramādāya saddhiṃ bhikkhusaṅghena yena

āvasathāgāraṃ tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā pāde pakkhāletvā āvasathāgāraṃ pavisitvā

majjhimaṃ thambhaṃ nissāya puratthābhimukho nisidu. Bhikkhusaṅgho'pi kho pāde

pakkhāletvo āvasathāgāraṃ pavisitvā pacchimaṃ3 bhittiṃ nissāya purātthābhimukho

nisīdibhagavantaṃ yeva purekkhatvā. Paṭaligāmiyāpi kho upāsakā pāde pakkhaletvā

āvasathāgāraṃ pavisitvā puratthimaṃ bhittiṃ nissāya pacchimābimukhā nisīdiṃsu

bhagavantaṃ yevapurekkhatvā. 4

4. Atha khoba bhagavā pāṭalīgāmiye upāsake āmantesi: pañcime gahapatayo ādīnāvā

dussīlassa sīlavipattiyā. Katame pañca?

Idha gahapatayo, dussīlo sīlavipanno tamādādikaranaṃ mahatiṃ bhogajāniṃ nigacchati.

Ayaṃ paṭhamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā.

Puna caparaṃ gahapatayo, dussīlassa sīlavipannassa pāpako kittisaddo abbhuggacchati.

Ayaṃ dutiyo ādīnavo dussilassa sīlavipattiyā.

1. Parinibbutoba kesu ci potthakesu. 2. Sāyanhasamayaṃ nivāsetvā, mahāparinibbāna 3. Sutta

majjhimaṃ, [PTS 4.] Purakkhatvā, sī, katthaci.

[BJT Page 304] [\x 304/]

Punacaparaṃ gahapatayo, dussīlo sīlavipanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi

khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ, avisārado

upasaṅkamati maṅkubhuto. Ayaṃ tatiya ādīnevo dussīlassa sīlavipattiyā.

Punacaparaṃ gahapatayo, dussīlo sīlipanno sammūḷho kālaṃ karoti. Ayaṃ catuttho ādīnavo

dussīlassa sīlavipattiyā.

Punacaparaṃ gahapatayo, dussīlo sīlavipanno kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ

duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjati. Ayaṃ pañcamo ādīnavo dussīlassa sīlavipattiyā.

Ime kho gahapatayo. Pañca ādīnavā dussīlassa sīlavipattiyā'ti.

5. Pañcime gahapatayo, ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāya. Katame pañca?

Idha gahapatayo, sīlavā sīlasampanno appamādādhikaraṇaṃ mahantaṃ bhogakkhandhaṃ

adigacchati. Ayaṃ paṭhamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.

Punacaparaṃ gahapatayo, sīlatā sīlaisampannassa kalyāṇo kittisaddo abbhuggacchati. Aṃ

dutiyo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.

Puna caparaṃ gahapatayo, sīlavā sīlasampanno yaññadeva parisaṃ upasaṅkamati yadi

khattiyaparisaṃ yadi brāhmaṇaparisaṃ yadi gahapatiparisaṃ yadi samaṇaparisaṃ visārado

upasaṅkamati amaṅgubhuto. Ayaṃ tatiya āniseṃso sīlavato sīlasampadāya.

Punacaparaṃ gahapatayo, sīlavā sīlasampanno asammūḷho kālaṃkaroti. Ayaṃ

catutthoānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.

Punacaparaṃ gahapatayo, sīlavā sīlasampanno kāyassa bhedā parammahaṇā sugatiṃ

saggaṃ lokaṃ upapajjati. Ayaṃ pañcamo ānisaṃso sīlavato sīlasampadāya.

Ime kho gahapatayo, pañca ānisaṃsā sīlavato sīlasampadāyāti.

6. Atha ko bhagavā pāmalīgāmiye upāsake bahudeva rattiṃ dhammiyā kathāya sandassetvā

samādapetvā samuttejetvā sampahaṃsetvā uyyojesi: abhikkantā kho gahapatayo ratti,

yassadāni tumhe kālaṃ maññathā'ti. 2 Atha kho1 pāmalīgāmiyā upāsakā bhagavato bhāsitaṃ

abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetva padakkhiṇaṃ katva

pakkamiṃsu.

Atha kho bhagavā acirapakkantesu pāmaligāmiyesu upāsakesu suññāgāraṃ pāvisi.

1. Evaṃ bhante'ti kho, mahāparinibbānasutta. 2. Bhagavato paṭissatvā. Si.

[BJT Page 306] [\x 306/]

7. Tena kho pana samayena sunīdhavassakārā magadhamahāmattā pāmaligame nagaraṃ

māpentivajjinaṃ [PTS Page 088] [\q 88/] paṭibāhāya. Tena kho pana samayena sambahulā

devatāyo sahassasahasseva 1pāṭaligāme vatthūni parigganhanti. Yasmiṃ padese mahesakkhā

devatā vatthūni pariggaṇhanti, mahesakkhānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni

namanti nivesanini māpetuṃ. Yasmiṃ padese majjhimā devatā vatthūni pariggaṇhanti,

majjhimānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nimesanāni māpetuṃ. Yasmiṃ

padese nīcā devatā vatthūni parigganhanti, nīcānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni

namanti nivesanāni māpetuṃ. Addasā kho bhagavā dibbena cakkhunā visuddhena

atikkantamānusakena tā devatāya sahassasahasseva1 pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhantiyo.

Yasmiṃ padese mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti, mahesakkhānaṃ tattha raññaṃ

rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetuṃ. Yasmiṃ padese majjhimā devatā

vatthuni pariggaṇhanti, majjhimānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti

nivesanāni māpetuṃ. Yasmiṃ padese nīvā devatā vatthūni parigganhanti, nīcānaṃ tattha

raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanāni māpetunti.

8. Atha kho bhagavā tassā rattiyā paccusasamaye paccūṭṭhāya āyasmantaṃ ānandaṃ

āmantesi: ' ko nu kho ānanda, pāṭaligāme nagaraṃ māpeti?'Ti.

"Sunīdhavassakārā bhante, magadhamahāmattā pāṭaligāme nagaraṃ māpenti vajjinaṃ

paṭibāhāyā"ti.

'Seyyathāpi ānanda' devavehi tāvatiṃsehi saddhiṃ mantetvā, evameva kho ānanda,

sunīdhavassakārā magadhamahāmattā pāṭaligāme nagaraṃ māpenti rajjinaṃ paṭibāhāya.

9. Idhāhaṃ ānanda, addasaṃ dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena

sambahulādevatāyo sahassasahasseva pāṭaligāme vatthūni pariggaṇhantiyo: yasmiṃ padese

mahesakkhā devatā vatthūni pariggaṇhanti, mahesakkhānaṃ tattha raññaja

hājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanini māpetuṃ. Yasmiṃ padese majjhimā devatā

vatthūni pariggaṇhanti, majjhimānaṃ tattha raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti

nivesanāni māpetuṃ. Yasmiṃ padese nīcā devatā vatthūni parigganhanti nīcānaṃ tattha

raññaṃ rājamahāmattānaṃ cittāni namanti nivesanini māpetunti.

10. Yāvatā ānanda ariyaṃ āyatanaṃ. Yāvatā vaṭhippatho, idaṃ agganagaraṃ

bhavissatipāṭaliputtaṃ puṭabhedanaṃ. Pāṭaliputtassa kho ānanda, tayo antarāyā bhavissanti

aggito va udakato vā muthubhedato vā'ti

1. Sahasseva, sī.

[BJT Page 308] [\x 308/]

11, Atha kho sunīdhavassakārā magadhamahāmattā yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu.

Upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodiṃsu, sammodanīyaṃ kathaṃ sārāṇīyaṃ

vītisāretvā ekamantaṃ ṭhitā kho sunīdhavassakārā magadhamahāmattā [PTS Page 089] [\q

89/] bhagavantaṃ etadavocuṃ: adhivāsetu no bhavaṃ gotamo ajjatanāya bhattaṃ saddhiṃ

bhikkhusaṅghenāti. Adhivāsesi bhagavā tunhībhāvena.

12. Atha ko sunidhavassakārā magadhamahāmattā bhagavato adhivāsanaṃ viditvā yena

sako āvasatho tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā sake āvasathe paṇitaṃ khādanīyaṃ

bhojanīyaṃ paṭiyādāpetvā bhagavato kālaṃ ārocesuṃ: 1 kālo bho gotama, niṭṭhitaṃ

bhattanti. Atha ko bhagavā pubbanhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya saddhiṃ

bhikkusaṅghena yena sunīdhavassakārānaṃ magadhamahāmattānaṃ āvasatho

tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho sunidhavassakārā

magadhamahāmattā buddhapamukhaṃ bhikkhūsaṅghaṃ panitena khādanīyena bhojanīyena

sahattha santappesuṃ sampavāresuṃ

13. Atha kho sunīdhavassakārā magadhamahāmattā bhagavantaṃ bhuttāviṃ onitapattapāṇiṃ

aññataraṃ nīcaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nusunne kho

sunīdhavassakāre magadhamahāmatte bhagavā imāhi gāthāhi anumodi:

"Yasmiṃ padese kappeti vāsaṃ paṇḍitajātiyo,

Sīlavantettha bhojetvā saññate buhmacārayo. *

Yā tattha devatā āsuṃ tāsaṃ dakkhiṇamādise, *

Tā pūjitā pūjayanti mānitā mānayanti naṃ.

Tato naṃ anukampanti mātā puttaṃ'va orasaṃ,

Devatānukampito poso sadā bhadrānī passatī"ti

14. Atha kho bhagavā sunīdhavassakārānaṃ magadhamahāmattānaṃ imāha gāthāhi

anumoditvā uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Tena kho pana samayena sunīdhavassakārā

magadhamahāmattā bhagavantaṃ piṭṭhito piṭṭhito anubaddhā honti: yenajja samaṇo

gotame dvārena nikkhamissati taṃ gotamadvāraṃ nāma bhavissati. Yena titthena gaṅgaṃ

nadiṃ tarissati taṃ gotamatitthaṃ nāma bhavissatī'ti

1. Atha kho bhagavā sunīdhavassakārānaṃ magadhamahāmattānaṃ imāhi gāthāhi

anumoditva uṭṭhāyāsanā pakkāmi. Tena ko pana samayena sunīdhavassakārā

magadhamahāmattā bhagavantaṃ piṭṭhito anubaddhā honti: yenajja samaṇo gotamo

dvārena nikkhamissati taṃ gotamadvāraṃ nāma bhavissati. Yena titthena gaṅgaṃ nadiṃ

tarissati taṃ gotamatitthaṃ nāma bhavissatī'ti.

1. Ārocācesuṃ. Katthaci * yasmina pradeśe kalpate vāsaṃ paṇatejātikaḥ

Śīlavato bhojayanti saṃyatāna buhmacardhako

* Yā satvata; devatā āsana kuśalāsatuṣṭamānaya:

Tā: pūjitā: pūjayanti mānayanti ca mānitā: .

(Sarvāstivāda mahāparinirvāṇa sūtraṃ)

[BJT Page 310] [\x 310/]

15. Atha kho bhagavā yena dvārena nikkhami, taṃ gotamadvāraṃ nāma [PTS Page 090] [\q

90/] ahosi atha kho bhagavā yena gaṅgā nadī tenupasaṅkami. Tena kho pana samayena

gaṅgā nadī purā hoti samatittikā kākapeyyā. Appekacce manussā nāvaṃ pariyesanti,

appekacce uḷumpaṃ pariyesanti, appekacce kullaṃ bandhanti apārāpāraṃ1 gantukāmā. Atha

kobhagavā seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāha pasāreyya pasāritaṃ vā

pihaṃ sammiññeyya emameva2 gaṅgāya nadiyā orimatīre antarahito pārimatīre

paccuṭṭhāsisaddhiṃ bikkusaṅghena. Addasā kho bhagavā te manusse appekacce nāvaṃ

pariyesante, appekacce uḷumpaṃ pariyesante, appekacce kullaṃ bandhante apārāpāraṃ

gantukāme.

16. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi

"Ye taranti aṇṇavaṃ saraṃ setuṃ katvāna visajja pallalāni,

Kullaṃ hi jano pabandhati tinnā medhāvino janā"ti. 3

8. 7.

Dvidhāpathasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samāyaṃ bhagavā kosalesu addhānamaggapaṭipanno hoti āyasmatā

nāgasamālena pacchāsamaṇena. Addasā ko āyasmā nāgasamālo antarāmagge

dvedhāpathaṃ. Disvāna bhagavantaṃ etadavoca: ' ayaṃ bhante bhagavā pantho iminā

gacchāmā'ti. E vaṃ vutte bhagavā āyasmantaṃ nāgasamālaṃ etadavoca: ' ayaṃ nāgasamāla

pantho iminā gacchāmā'ti. Dutiyampi kho āyasmā nāgasamālo bhagavantaṃ vatadavoca: '

ayaṃ bhante bhagavā pantho iminā gacchāmā'ti. Tatiyampi kho āyasmā nāgasamālo

bhagavantaṃ etadavoca: ' ayaṃ bhante bhagavā pattho iminā cacchāmi'ti. Evaṃ vutte

bhagavā āyasmantaṃ nāgasamālaṃ etadavoca: ' ayaṃ nāgasamāla, pantho iminā gacchāmā'ti.

Atha ko āyasmā nāgasamālo bhagavato pattacīvaraṃ tattheva chamāyaṃ nikkipitvā pakkāmi,

' idaṃ bhante bhagavato pattacīvaranti'.

2. Atha kho āyasmato nāgasamālassa tena patthena gacchantassa antarāmagge corā

nikkhamitvā hatthehi ca pādehi ca viheṭhesuṃ, pattañca bhindiṃsu, saṅghāṭiñca

vipphālesuṃ. Atha kho āyasmā [PTS Page 091] [\q 91/] nāgasamālo bhinnena pattena

vipphālitāya saṅghāṭiyā yena bhagavātenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ

abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā nāgasamālo bhagavantaṃ

etadavoca: idha mayhaṃ bhante tena patthena gacchantassa antarāmagge corā nikkhamitvā

hatthehi ca pādeha ca viheṭhesuṃ. , Pattañca bhindiṃsu, saṅghāṭiñca vipphālesu'nti.

3. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā kāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi: -

"Saddhiṃ caramekato vasaṃ misso aññajanena vedagu,

Vidvā pajahāti pāpakaṃ koñco khīrapako'ca ninnaga"nti.

1. Aparāparaṃ, (kesu. Ci. ) 2. Evamevaṃ, mu. Pā. 3. Ye tarantyarṇavaṃ sara: setuṃ kātvā

visājya palvalāni kolaṃ hi janā: prabandhitā uttīrṇā medhāvino janā: . (Divyāvadāna 3. 1)

[BJT Page 312] [\x 312/]

8. 8.

Visākhāsuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvattiyaṃ viharati pubārāme migāramātupāsāde.

Tena kho pana samayena misākhāya migāramātuyā nattā kālakatā hoti piyā manāpā. Atha

ko visākhā migāramātā allavatthā allakesā divādivassayena bhagavā tenupasaṅkami.

Upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ ko

visākhaṃ migāramātaraṃ bhagavā etadavoca: ' handa kutonu tvaṃ visākhe āgacchasi

allavatthā allakesā idhūpasaṅkantā divādivassā?Ti.

"Nattā me bhante piyā manāpā kālakatā. Tenāhaṃ allavatthā allakesā idhūpasaṅkantā

divādivassā"ti.

"Iccheyyāmahaṃ bhagavā yāvatikā sāvatthiyā manussā tāvatike putte ca nattāro cā"ti.

2. "Kīvabahukā pana visākhe sāvatthiyā manussā devasikaṃ kālaṃ karontī?"Ti.

"Dasapi bhante sāvatthiyā manussā devasikaṃ kālaṃ karonti, navapi bhante sāvatthiyā

manussā devasikaṃ kālaṃ karonti, aṭṭhapi bhante sāvatthiyā manussā devasikaṃ kālaṃ

karonti, sattapi bhante sāvatthiyā manussā devasikaṃ kālaṃ karonti, chapi bhante sāvatthiyā

manussā devasikaṃ kālaṃ karonti, paccapi bhante sāvatthiyā manussā devasikaṃ kālaṃ

karonti, cattāropi bhante sāvatthiyā manussā devasikaṃ kālaṃ karontī, tīṇipi bhante

sāvatthiyā manussā devasikaṃ kālaṃ karonti, dve'pi bhante sāvatthiyā manussā devasikaṃ

kālaṃ karonti, eko'pi bhante sāvatthiyā manusso devasikaṃ kālaṃ karoti, avivittā bhante

sāvatti manussehi kālaṃ karontehī"ti.

' Taṃ kiṃ maññasi visākhe api nu tvaṃ kadāci karahaci anallavatthaṃ anallakesā vā?"Ti.

3. "No hetaṃ bhante. Alaṃ [PTS Page 092] [\q 92/] me bhante tāvabahukehi puttehi ca

nattārehi cā"ti.

"Yesaṃ kho visākhe, sataṃ piyāni, sataṃ tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ navuti piyāni, navutitesaṃ

dukkhāni. Yesaṃ asiti piyāni, asīti tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ sattati piyāni, sattati tesaṃ

dukkhāni. Yesaṃ saṭṭhi piyāni, saṭṭhi tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ paññāsaṃ piyāni, paññāsaṃ

tesaṃ dukkhāni. -

[BJT Page 314] [\x 314/]

Yesaṃ cattārīsaṃ piyāni, cattārīsaṃ tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ tisaṃ piyānī tiṃsaṃ tesaṃ

dukkhāni. Yesaṃ vīsaṃ piyāni, vīsaṃ1 tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ dasa piyāni, dasa tesaṃ

dūkkhāni. Yesaṃ nava piyāni, nava tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ aṭṭha piyāni, aṭṭha tesaṃ

dukkhāni. Yesaṃ satta piyāni, satta tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ cha piyāni, cha tesaṃ dukkhāni.

Yesaṃ pañca piyāni, pañca tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ cattāri piyāni, cattāritesaṃ dukkhāni.

Yesaṃ tīṇi piyāni, tīṇi tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ dve piyāni, dve tesaṃ dukkhāni. Yesaṃ vakaṃ

piyaṃ' ekaṃ tesaṃ dukkhaṃ, yesaṃ natthi piyaṃ, natthi tesaṃ dukkhaṃ. Asokā te virajā

anupāyāsāti vadāmi"ti.

4. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Ye keca sokā paridevitā vā dukkhā ca lokasmiṃ anekarūpā,

Piyaṃ paṭicca pabhavanti ete piye asante na bhavanti ete.

Tasmā hi te sukhino vītasokā yesaṃ piyaṃ natthi kuhiñci loke,

Tasmā asokaṃ virajaṃ patthayāno piyaṃ na kayirātha kuhiñci loke".

8. 9.

Paṭhamadabbasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati veḷuvane kalandakanivāpe.

Atha kho āyasmā dabbo mallaputto yena bhagavā tenupasaṅkami. Upasaṅkamitvā

bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā dabbo

mallaputto bhagavantaṃ etadavoca: 'parinibbānakālo me'dāni sugatā'ti 'yassa dāni tvaṃ

dabba kālaṃ maññasi'ti.

2. Atha kho āyasmā dabbo mallaputto uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ

katvā vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejodhātuṃ samāpajjitvā

vuṭṭhahitvā parinibbāyi. Atha kho āyasmato dabbassa mallaputtassa vehāsaṃ abbhuggantvā

ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejodhātuṃ samāpajjitvā vuṭṭhihitvā parinibbutassa

sarīrassa jhāyamānassa ḍayhamānassa neva chārikā paññāyittha na masi. Seyyathāpi nāma

sappissa vā telassa vā jhāyamānassa ḍayhamānassa neva chārikā paññāyati na masi,

evameva ko āyasmato dabbassa mallaputtassa vehāsaṃ [PTS Page 093] [\q 93/]

abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejotuṃ samāpajjitvā vuṭṭhahitvā

parinibbutassa sarīrassa jhāyamānassa ḍayhamānassa neva chārikā paññāyittha na masī'ti.

1. Vīsati mu. Pa.

[BJT Page 316] [\x 316/]

3. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Abhedi kāyo nirodhi saññā vedanā sītībhaviṃsu1 sabbā,

Vūpasamiṃsu saṅkhārā viññāṇaṃ atthamagamā"ti.

8. 10.

Dutiyadabbasuttaṃ.

1. Evaṃ me sutaṃ: ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa

ārāme. Tatra kho bhagavā bikkhū āmantesī bhikkhavo'ti. 'Bhadante'ti te bhikkhū bhagavato

paccassosuṃ. Bhagavā etadavoca: 'dabbassa bhikkhave mallaputtassa vehāsaṃ abbhuggantvā

ākāse antaḷikkhe pallaṅkena nisīditvā tejodhātuṃ samāpajjitvā vuṭṭhihitvā parinibbutassa

larīrassa jhāyamānassa ḍayhamānassa neva chārikā paññāyittha na masi. Syethāpi nāma

sappissa vā telassa vā jhāyamānassa ḍayhamānassa neva chārikā paññāyati na masi.

Evameva kho bhikkhave dabbassa mallaputtassa vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antaḷikkhe

pallaṅkena nisīditvā tejodhātuṃ samāpajjitvā vuṭṭhihitvā parinibbutassa sarirassa

jhāyamānassa neva chārikā paññāyi na masī"ti.

2. Atha ko bhagavā etamatthaṃ viditvā tāyaṃ velāyaṃ imaṃ udānaṃ udānesi:

"Ayoghanahatasseva jalato jātavedaso.

Anupubbūpasantassa yathā na ñāyate gati.

Evaṃ sammā vimuttānaṃ kāmabandhoghatāhinaṃ.

Paññāpetuṃ gati natthi pattānaṃ acalaṃ sukhaṃ"ti.

Pāmaligāmiyavaggo aṭṭhamo.

Tassuddānaṃ. [PTS Page 094] [\q 94/]

Nibbānā caturo vuttā cundo pāṭaligāmiyo,

Dvidhā patho visākhā ca dabbehi dvīhi2 te dasā'ti.

Vaggamidaṃ paṭhamaṃ vara bodhi vaggamidaṃ dutiyaṃ mucalindo.

Nandakavaggavaro tatiyo tu meghiyavaggavaro ca catuttho.

Pañcamavaggavarantidha soṇo chaṭṭhamavaggavaraṃ jaccandho, 3

Sattamavaggavaranti ca cullo pāṭaligāmavaraṭṭhamavaggo.

Asiti manūnaka suttavaraṃ vaggavidhaṭṭhakaṃ suvibhattaṃ,

Dassita cakkhumatā vimalena addhā tamudānamitīdamāhū. 4

Udānapāḷi samattā.

1. Sītibhaviṃsu, mudditaṭṭhakathā, vītirahiṃsu, mudditapāḷi. 2. Dabbena saha. (Bahūsu) 3.

Dasitaṃ -sīmu. 4. Udānantidamāhūtī, mu pā. Hi taṃ udānamitidamāhu, sīmu.


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Udana. Udana. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D229-D