Jataka 3

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Jataka 3

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project


[PTS Vol J - 3] [\z J /] [\f III /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Page 162] [\x 162/]
Catukkanipāto


Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-15: metadata structuring
  • 2025-05-28: Added several metadata fields.

Text

1. Vivaravaggo

[PTS Page 003] [\q 3/]

508. Vivaratha 1- imāsaṃ dvāraṃ nagaraṃ pavisituṃ mayā,

Aruṇarājassa sihena susiṭṭhena surakkhitaṃ nandisenena. 2-

[PTS Page 006] [\q 6/]

509. Jayo kaliṅgānaṃ asayhasāhinaṃ

Parājayo anayo assakānaṃ,

Icceva te bhāsitaṃ brahmacāri

Na ujajubhūtā vitathaṃ bhaṇanti

[PTS Page 007] [\q 7/]

510. Devā musāvādamupātivattā

Saccaṃ 3- dhanaṃ paramaṃ tesu sakka,

Taṃ te musāhāsitaṃ devarāja

Kiṃ vāpaṭicca maghavā mahinda.

511. Nanu te sutaṃ burāhmaṇa bhaññamāne

Dvo na issanti purisaparakkamassa,

Damo samādhi manaso adejjho 4-

Avyaggatā nikkhamanañca kāle,

Daḷhañca viriyaṃ purisaparakkamo ca

Teneva āsi vijayo assakānanti.

1. Cullakāliṅgajātakaṃ.

[PTS Page 012] [\q 12/]

512. Adeyyesu dadaṃ dānaṃ deyyesu nappavecchati. 5-

Āpāsu 6- vyasanaṃ patto sahāyaṃ nādhigacchati.

513. Nādeyyesu dadaṃ dānaṃ deyyesu yo pavecchati,

Āpāsu vyasanaṃ patto sahāyamadhigacchati.

1. Civaratha imāsaṃ davāraṃ nagaraṃ pavisantu aruṇarājassa, sihenasusanethana -

surakkhiṃ nandi senena, syā civaratha imāsaṃ vāraṃ nagarantaṃ pavisituṃ - machasaṃ.

2. Susiṭṭhena - nandisenena - machasaṃ

3. Saccaṃ tatha; pemakaraṃnu sakka - machasaṃ saccaṃ tataṃ paramaṃ karannu sakka - syā

4. Ahejjo - machasaṃ 5. Na pavecchati - machasaṃ 6. Āvāsu byasanaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 164. [\x 164/] ]

514. Saññogasambhogavisesadassanaṃ.

Anariyadhammesu saṭhesu nasasti,

Katañca ariyesu ca añajasesu ca

Mahapphalaṃ hoti aṇumpi 1- tādisu.

515. Yo pubbe katakalyāṇo akā loke sudukkaraṃ,

Pacchā kayirā na vā kayārā accantaṃ pujanāraho'ti.

1. Mahāassārohajātakaṃ.

[PTS Page 014] [\q 14/]

516. Anuttare 2- kāmaguṇe samiddhe

Bhutvāna pubbe vasi 3- ekarājā,

Sodāni dugge narakambhi khitto

Nappajahe vaṇṇabalaṃ purāṇaṃ.

517. Pubbeva khanti ca tapo ca mayhaṃ

Sampatthitā dababasenā 4- ahosi,

Taṃdāni laddhāna kathannu rājā

Jahe ahaṃ vaṇṇabalaṃ purāṇaṃ.

518. Sabbaṃ kireva 5- pariniṭṭhitāni

Yasassinaṃ paññavantaṃ 6- visayha,

Yaso ca laddhā purimaṃ 7- uḷāraṃ

Nappajahe vaṇṇabalaṃ purāṇaṃ.

518. Panujja dukkhena sukhaṃ janinda

Sukhena cā dukkhamasayhasāhi,

Ubhayattha santo 8- abhinibbutattā

Sukhe ca dukkhe ca bhavanti tulyā'ti

3. Ekarājajātakaṃ.

[PTS Page 016] [\q 16/]

520. Imāni maṃ daddara tāpayanti

Vācāduruttāni nussaloke,

Maṇḍukabhakkhā udakantasevi

Āsivisaṃ 9- maṃ avisā sapanti.

1. Aṇumapi tādisu - machasaṃ 2. Anuttaro - machasaṃ 3. Vasi - machasaṃ

4. Dubbhisena - machasaṃ, syā 5. Sabbākirevaṃ - machasaṃ sabbākireva - syā

6. Paññavataṃ - si 7. Purisa - machasaṃ tthā - si

9. Āsivasaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 166] [\x 166/]

[PTS Page 017] [\q 17/]

521. Sakā raṭṭhā pabbājito 1- aññaṃ janapadaṃ gato, mahantaṃ koṭṭhaṃ kayirātha

duruttānaṃ nidhetave.

522. Yattha posaṃ na jānanti jātiyā vinayena vā,

Na tattha mānaṃ kayirātha vasamaññātake jane.

523. Videsavāsaṃ vasato jātavedasamenapi,

Khamitabbaṃ sapaññena api dāsassa tajjitanti.

4. Daddarajātakaṃ.

[PTS Page 019] [\q 19/]

524. Natthi loke raho nāma pāpakammaṃ pakubbato,

Passanti vanabhūtāni taṃ bālo maññati 2- raho.

525. Ahaṃ raho na passāmi suññaṃ vāpi na vijjati,

Yattha aññaṃ na passāmi asuññaṃ hoti taṃ mayā.

526. Dujjacco ca 3- sujacco ca nando ca pukhavacachako,

Vejjo addhuvasīlo ca te dhammaṃ jahumatthikā.

527. Brāhmaṇe ca kathaṃ jahe sabbadhammānapāragu,

Yo dhammamanupāleti dhitimā saccanikkamoti.

5. Sīlavimaṃsajātakaṃ.

[PTS Page 021] [\q 21/]

528. Tiṃ aṇḍakā ime deva nikkhittā kaṃsamallake,

Upalohitakā vaggu taṃ 4- me akkhāhi pucchito.

[PTS Page 022] [\q 22/]

529. Yāni pure tvaṃ devi baṇḍu nantakavāsini,

Ucchaṅgahatthā pacināsi tassā te koliyaṃ phalaṃ.

530. Uḍḍayhate 5- na ramati bhogā vippajahanti taṃ,

Tatthevimaṃ paṭinetha yattha kolaṃ pacissati.

1. Pabbajito - simu. 2. Maññate - simu. 3. Ajacce ca - simu.

4. Te me tameva - sīmu. 5. Uḍayhate - machasaṃ sīmu.

[BJT Page 168] [\x 168/]

531. Honti hete mahārāja iddhippattāya 1- nāriyā,

Khama deva sujātāya māssā 2- kujjhi 3- rathesabhāti.

6. Sujātājātakaṃ.

[PTS Page 024] [\q 24/]

532. Acetanaṃ brāhmaṇa asasuṇantaṃ

Jāno ajānantamimaṃ palāsaṃ,

Sukhaseyyaṃ pucchasi kissa hetu.

533. Dūre suto ceva brahā ca rukkho

Dese ṭhito bhūtanivāsarūpo,

Tasmā namassāmi imaṃ palāsaṃ

Ye cetthā bhūtā te ca dhanassa hetu.

534. So te karissāmi yathānubhāvaṃ.

Kataññutaṃ brāhmaṇa pekkhamāno,

Kathaṃ hi āgamma sataṃ sakāse

Moghāni 4- te asasu pariphanditāni.

535. Yo tindurukkhassasa paro 5- pilakkhu

Parivārito subbayañño uḷāro,

Tasseva mulasmiṃ niṭhi nikhāto

Ādāyādo gaccha taṃ uddhārāhi'ti.

7. Palāsajātakaṃ.

[PTS Page 026] [\q 26/]

536. Akarambhasate kiccaṃ yaṃ khalaṃ ahuvambhase,

Migarāja nāmo nyatthu api kiñci labhāmase.

537. Mama lohitabhakkhassa niccaṃ ḷuddāni kubbato,

Dantantaragato santo taṃ bahuṃ yampi 6- jīvasi.

538. Akataññumakattāraṃ katassa appatikārakaṃ, 7-

Yasmiṃ kataññutā natthi niratthi tassa sevanā.

[PTS Page 027] [\q 27/]

539. Yassa 8- sammukhaviṇṇena 9- mittadhammo na labbhati,

Anusuyya 10- manakkosaṃ saṇikaṃ tambhā apakkame'ti.

8. Javasakuṇajātakaṃ.

1. Iḍipattāya, iḍippattāya - si machasaṃ 2. Māsu - machasaṃ

3. Kujjha - machasaṃ 4. Moghā - syā

5. Puro milakakhu - machasaṃ paro pilakkho- syā 6. Yambhi - si

7. Paṭikāraka - machasaṃ appaṭikārakaṃ - syā kārassappaṭikārakaṃ - si

8. Yattha - syā 9. Samukha - machasaṃ 10. Anussuya - machasaṃ.

[PTS Page 028] [\q 28/]

[BJT Page 170] [\x 170/]

540. Sabbamidaṃ 1- carimavataṃ ubho dhammaṃ na passare,

Ubho sakatiyā cutā yovāyaṃ sajjhāpayati. 2-

Yo ca dhammaṃ adhiyati.

[PTS Page 029] [\q 29/]

541. Sālina bhojanaṃ 3- bhuñeja suciṃ maṃsupasevanaṃ,

Tasmā etaṃ na sevāmi dhammaṃ isihi sevitaṃ.

542. Paribbaja mahā loko 4- pavantaññepi pāṇino,

Mā 5- taṃ adhammo ācarito asmā kumbhamivābhidā.

543. Dhiratthu taṃ yasalābhaṃ dhanalāhañca brāhmaṇa,

Yā vutti vinipātena adhammacaraṇena vā'ti.

9. Chavakajātakaṃ. 6-

[PTS Page 032] [\q 32/]

544. Sasamuddapariyāyaṃ mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ

Na icche sahanindāya evaṃ sayha vijānahi.

545. Dhiratthu taṃ yasalābhaṃ dhanalāhañca brāhmaṇa,

Yā vutti vinipātena adhammacaraṇena vā.

546. Api ce pattamādāya anāgāro 7- paribbaje,

Sāyeva 8- jivikā seyyo yā cādhammena phasanā.

547. Api ce pattamādāya anāgāro paribbaje,

Aññaṃ abhiṃsayaṃ loke api rajjena taṃ varanti. 10. Sayhajātakaṃ.

Civaravaggo 9- paṭhamo.

Tassuddānaṃ:

Vivarañca adeyyasamiddhavaraṃ

Atha daddarapāpamahātiraho,

Atha kolipalāsamarañca kara

Carimaṃ sasamuddavarena dasa.

1. Sampadamidaṃ carimaṃ kataṃ sabbaṃ idañca marikataṃ - syā

2. Manatachijhāyati - yova mantaṃ adhiyati - sīmu machasaṃ mattejjhāpeti - yova mantaṃ

adhiyati- syā

3. Odanaṃ - machasaṃ syā 4. Buhme - machasaṃ 5. Mātvaṃ adhammo ācarito mātvaṃ

adhammācarite mā tvaṃ adhammā acari-si syā

6. Chavajatatakaṃ - syā 7. Anagāro - machasaṃ 8. Sā eva - simu 9. Kaliṅgavaggo - machasaṃ.

[BJT Page 172] [\x 172/]

2. Pucimandavaggo

[PTS Page 034] [\q 34/]

548. Uṭṭhehi cora kiṃ sesi ko attho supinena te,

Mā taṃ gahesuṃ 1- rājāno gāme kibbiyakārakaṃ.

549. Yannu coraṃ gahessanti gāme nibbisakārakaṃ,

Kiṃ tattha pucimandassa vane jātassa tiṭṭhato.

550. Na tvaṃ assattha jānāsi mama corassa cantaraṃ,

Coraṃ gahetvā rājāno gāme kibbisakārakaṃ

Appenti nimbasulasmiṃ tasmiṃ me saṅkate mano.

[PTS Page 035] [\q 35/]

551. Saṅkeyya saṅkitabbāni rakkheyyānāgataṃ bhayaṃ,

Anāgatabhayā dhīro ubho loke avekkhatī'ti.

1. Pucimandajātakaṃ.

[PTS Page 038] [\q 38/]

552. Api kassapamandiyā yuvā sapati hanhi vā,

Sabbannaṃ khamate dhīro paṇḍito taṃ titikkhati.

553. Sacepi santo vivadanti khippaṃ sandhīyare puna,

Bālā pattāva bhijjanti na te samathamajjhagu.

554. Ete bhuyyo samāyanti sandhi tesaṃ na jirati,

Yo cādhipannaṃ jānāti yo ca jānāti desanaṃ.

555. Eso hi uttaritaro hāravāho dhurandharo,

Yo paresādhipannānaṃ sayaṃ sandhātumarahatī'ti.

2. Kassapamandiyajātakaṃ.

[PTS Page 042] [\q 42/]

556. Yo te hatthe ca pāde ca kaṇṇanāsañca chedayi,

Tassa kujjha mahāvīra mā raṭṭhaṃ vinassā idaṃ.

557. Yo me hatthe ca pāde ca kaṇṇanāsañca chedayi,

Ciraṃ jivatu so rājā na hi kujjhanti mādisā.

[PTS Page 043] [\q 43/]

558. Ahu atitamaddhānaṃ 2- samaṇo khattidipano,

Taṃ khantiyāyeva ṭhitaṃ kāsirājā achedayi.

1. Maṃ gaṇehayayu gahesuṃ - syā 2. Atikamaddhāne - sīmu. Machasaṃ syā.

[BJT Page 174] [\x 174/]

559. Tassa kammasasa pharusassa vipāko kaṭuko ahu,

Yaṃ kāsirājā vedesi nirayambhi samappito'ti.

3. Khantivādijātakaṃ.

[PTS Page 047] [\q 47/]

560. Dujjīvitaṃ ajivimbha ye sante na dadambase,

Vijjamānesu bhogesu dipaṃ nākambha attano.

561. Saṭṭhi 1- vassasahassāni paripuṇṇani sabbaso,

Niraye paccamānānaṃ kadā anto bhavissati.

562. Natthi anto kuto anto na anto patidissati,

Tadā hi pakataṃ pāpaṃ mamaṃ 2- tuyhañca mārisā. 3-

563. Sohaṃ 4- nanu ito gantvā yoniṃ laddhāna mānāsiṃ,

Vadaññu silasampanno kāhāmi kusalaṃ bahu'nti.

4. Lohakumbhijātakaṃ.

[PTS Page 049] [\q 49/]

564. Pharusā vata te vācā maṃsaṃ yācanako asi,

Kilomasadisi vācā kilomaṃ samma dadāmi te.

[PTS Page 050] [\q 50/]

565. Aṅgametaṃ manussānaṃ hātā loke pavuccati,

Aṅgassa sadisi vācā aṅgaṃ samma dadāmi te.

566. Tātāti putto vadamāno kampeti bhadayaṃ pitu,

Hadayassa sadisi vācā hadayaṃ samma dadāmi te.

567. Yassa gāme sakhā natthi yathāraññaṃ tatheva taṃ,

Sabbassa sadidi vācā sabbaṃ samma dadāmi te'ti.

5. Māṃsajātakaṃ.

[PTS Page 053] [\q 53/]

568. Satta me rohitā macchā udakā thalamubbhatā,

Idaṃ brāhmaṇa me atthi etaṃ bhutvā vane vasa.

[PTS Page 054] [\q 54/]

569. Dussa me khettapālassa rattihattaṃ 5- apāhataṃ,

Maṃsasulā ca dve godhā ekañca dadhivārakaṃ;

Idaṃ brāhmaṇa me atthi etaṃ bhutvā vane vasa.

1. Saṭṭhiṃ - sīmu. Siyā 2. Mama - simu machasaṃ, syā 3. Mārisa - simu syā

4. Sohi - simu. 5. Ratana - sīmu machasaṃ

[BJT Page 176] [\x 176/]

570. Ambapakkodakaṃ sītaṃ sītacchāyaṃmanoramaṃ.

Idaṃ brahmaṇa me atthi etaṃ bhutvā vane vasa.

[PTS Page 055] [\q 55/]

571. Na sasassa tilā atthi na muggā na pi taṇḍulā,

Iminā agginā pakkaṃ mamaṃ bhutvā vane vasāti.

6. Sasajātakaṃ.

[PTS Page 057] [\q 57/]

572. Matamatameva rodatha

Na hi taṃ rodatha yo marissati,

Sabbeva sarīradhārino

Anupubbena jahanti jīvitaṃ.

573. Devamanussā catuppadā

Pakkhigaṇā uragā 1- ca bhogino.

Sambhi sarire anissarā

Ramamānāva jahanti jīvitaṃ.

574. Evañcalitaṃ asaṇṭhitaṃ

Sukhasukkhaṃ manujesu apekkhiya,

Kanditaruditaṃ niratthakaṃ

Kiṃ vo sokagaṇāhikirare.

575. Dhuntā 2- soṇḍā akatā

Khālā 3- surā ayogino,

Dhīraṃ maññanti bāloti

Ye dhammassa akovidāti.

7. Matarodanajātakaṃ.

[PTS Page 062] [\q 62/]

576. Yantaṃ vasantasamaye kaṇaveresu hānusu,

Sāmaṃ bāhāya piḷesi sā taṃ ārogyabravi.

[PTS Page 063] [\q 63/]

577. Ambho na kira saddheyyaṃ yaṃ vāto sabbataṃ vahe,

Pabbatañce vahe vāto sabbampi yaṭhaviṃ vahe;

Yattha sāmā kālakatā sā maṃ ārogyamabravi.

578. Na ceva sā kālakatā na ca sā aññamicchati,

Etabhattā kira sāmā tameva abhikaṅkhati.

1. Athava - sīmu 2. Dhuttāva - machasaṃ 3. Surāvirā - machasaṃ.

[BJT Page 178] [\x 178/]

579. Asanthukaṃ maṃ cirasanthutena

Nimini sāmā adhuvaṃ dhuvena,

Mayāpi sāmā nimineyya aññaṃ

Ito ahaṃ durataraṃ gamissanti.

8. Kaṇaverajātakaṃ.

[PTS Page 065] [\q 65/]

580. Susukhaṃ vata jivāmi labhāmi ceva bhuñjituṃ

Paripanthe ca tiṭṭhāmi kānu 1- bhante gati mama.

581. Mano ce te na panamati pakkhī pāpassa kammuno,

Avyāvaṭassa bhadrassa na pāpamupalippati.

582. Ñātako no nisinnoti bahu āgacchate jano,

Paṭicca kammaṃ phusati tasmiṃ me saṅkate mano.

[PTS Page 066] [\q 66/]

583. Paṭicca kammaṃ na phusati mano ce nappadussati,

Appossukkassa bhadrassa na pāpamupalippatī'ti.

9. Tittirajākataṃ.

[PTS Page 069] [\q 69/]

584. Succajaṃ vata naccaji vācāya adadaṃ giriṃ,

Kimbhi tassaṃ caṃntassa vācā adada pabbataṃ.

585. Yaṃ hi kayirā taṃ hi vade yaṃ na kayirā na taṃ vade,

Akarontaṃ bhāsamānaṃ parijānanti paṇḍitā.

586. Rājaputta namo tyatthu sacce dhamme ṭhitovasi,

Yasasa te vyasanaṃ patto saccasmiṃ ramate mano.

[PTS Page 070] [\q 70/]

587. Yā daḷidadī daḷiddassa aḍḍhā aḍḍhassa kittimā,

Sa bhissa paramā bhariyā sahiraññassa itthiyoti.

10. Succajajātakaṃ.

Pucimandavaggo dutiyo

Tassuddānaṃ:

Atha corasakassapakhantivaro

Dujjivitatā ca varāpharusā,

Atha sasamatañca vasantasukhaṃ

Succajaṃ vata navacajitā ca dasa.

1. Kāsu machasaṃ kāsu - si.

[BJT Page 180] [\x 180/]

3. Kuṭidusakavaggo

[PTS Page 073] [\q 73/]

588. Manussasseva te sīsaṃ hatthapādā ca vānara,

Atha kena nu vaṇṇe agāraṃ te na vijjati.

589. Manussasseva me sīsaṃ hatthapādā ca siṅgila

Yāhu seṭṭhā manussesu sā me paññāna vijjati.

590. Anavaṭṭhitacittassa lahucittassa dubbhino 1-,

Niccaṃ addhuvasilassa suvibhāvo 2- na vijjati.

[PTS Page 074] [\q 74/]

591. So karassu anubhāvaṃ vitivattassu siliyaṃ.

Sitavātaparittāṇaṃ karassu kuṭikaṃ kapiti.

1. Kuṭidusakajātakaṃ.

[PTS Page 077] [\q 77/]

592. Daddabhāyati 3- bhaddante yasmiṃ dese vasāmahaṃ,

Ahampetaṃ na jānāmi kimetaṃ daddabhāyati.

593. Kheluvaṃ patitaṃ 4- sutvā daddabhanti 5- saso javi,

Sasassa vacanaṃ sutvā santattā migavāhini.

594. Appatvā padaviññāṇaṃ paraghosānusārino,

Pamādaparamā bālā te honti parapattiyā.

[PTS Page 078] [\q 78/]

595. Ye ca sīlena sampannā paññāyupasame ratā,

"Ārakā viratā dhīrā na honti parapattiyāti.

2. Daddabhajākakaṃ. 7-

[PTS Page 080] [\q 80/]

596. Dvayaṃ yāvanako rāja brahmadatta nigacchati,

Alābhaṃ dhanalābhaṃ vā evaṃ dhammā hi yācanā.

597. Yācanaṃ rodanaṃ āhu pañcālānaṃ rathesabha,

Yo yācanaṃ paccakkhāti tamāhu paṭirodanaṃ.

598. Mā maddasaṃsu 80 rodantaṃ pañcālā susamāgatā,

Tuvaṃ vā paṭirodantaṃ tasmā icchāmahaṃ raho.

1. Dubhino - simu. 2. Sukhabhāvo - simu 3. Dadadubhāyati - machasaṃ.

4. Khelalaṃ nipatita - simu 5. Dahakakanti - simu 6. Āratā - simu

7. Dudadubha jātakaṃ - machasaṃ 8. Mā addasasu - machasaṃ - syā.

[BJT Page 182] [\x 182/]

[PTS Page 081] [\q 81/]

599. Dadāmi te brāhmaṇa rohiṇinaṃ

Gavaṃ sahassaṃ saha puṅgavena,

Ariyo hi ariyassa kathaṃ na dajje 1-

Sutvāna gāthā tava dhamyuttā'ti.

3. Buhmadattajātakaṃ.

[PTS Page 082] [\q 82/]

600. Kalyāṇarūpo vatayaṃ catuppado

Subhaddako ceva supesalo ca,

Yo brāhmaṇaṃ jātimantupapannaṃ

Apacāyati meṇḍavaro yasassi.

[PTS Page 083] [\q 83/]

601 Mā brāhmaṇa ittaradassanena

Vissāsamāpajji catuppadassa,

Daḷhappamāraṃ abhikaṅkhamāno

Apasakkati2 dassati suppahāraṃ.

602. Ūraṭṭhi bhaggaṃ patito khāribhāro 3-

Sabbaṃ bhaṇḍaṃ brāhmaṇassidhahinnaṃ,

Khāhāpaggayha nandati.

Abhidhāvathā haññate buhmacāri

603. Evaṃ so nihato seti yo apūjaṃ namassati, 4

Yathāhamajja pahaṭo hato meṇḍena dummatī'ti.

4. Cammasāṭakajātakaṃ.

[PTS Page 085] [\q 85/]

604. Samaṇaṃ taṃ maññamāno upagacchiṃ asaññataṃ,

So maṃ daṇḍena pāhāsi yathā assamaṇo tathā.

605. Kiṃ te jaṭāhi dummedha kiṃ te ajinasāṭiyā,

Abbhantaraṃ te gahanaṃ bāhiraṃ parimajjasi.

606. Ehi godha nivattassu bhuñja sālinamodanaṃ,

Telaṃ loṇañca me atthi pahutaṃ 5-mayha pipphali.

[PTS Page 86] [\q 86/]

607. Esa bhiyyo pavekkhāmi vammikaṃ pataporisaṃ,

Telaṃ loṇañca kittesi ahitaṃ mayha pipphaliti.

5. Godhajātakaṃ.

[PTS Page 087] [\q 87/]

606. Kāyena yo nāvahare vācāya na musā bhaṇe,

Yaso laddhā namajjeyya 6- sa ve kakkārumarahati.

1. Dajjā - machasaṃ 2. Avasakkati - simu, syā

3. Ūruṭṭha bhaggaṃ pavaṭṭito khārihāro- sabbaṃbhaṇḍaṃ brāhmaṇassa hinnaṃ

Bāhāyapaggayyakandati- abhidhāvata haññate brahmacāri - machasaṃ ūraṭṭhibhaggā patito

khāribha ro- sabbaṃbhaṇaḍaṃ buhmaṇassevabhinnaṃ ubhopi khāhā paggayehavakandati-

abhidhāvatha haññati brahamacāriṃ syā.

4. Pasaṃsati - simu. 5. Mayhaṃ pipaphali - machasaṃ 6. Majjeyyu - machasaṃ, syā

[PTS Page 088] [\q 88/]

[BJT Page 184] [\x 184/]

609. Dhammena vittameseyya na nikatyā dhanaṃ hare,

Bhoge laddhā na majjeyya sa ve kakkārumarahati.

610. Yassa cittaṃ ahāliddaṃ saddhā ca acirāgini,

Eko sāduṃ na bhuñjeyya sa ce kakkārumarahati.

[PTS Page 089] [\q 89/]

611. Sammukhā vā pārokkhā 1- vā yo sante na paribhāsati,

Yathāvādi tathākāri sace kakkārumarahatiti.

6. Kakkārujākataṃ.

[PTS Page 091] [\q 91/]

612. Vāti cāyaṃ tato gandho yatthā me vasati piyā,

Dare ito hi kākāti yattha me nirato mano.

613. Kathaṃ samudda matari kathaṃ atari 2- kekhukaṃ,

Kathaṃ satta samuddani kathaṃ simbalimāruhi.

[PTS Page 092] [\q 92/]

614. Tayā samuddamatariṃ tayā atari kekhukaṃ,

Tayā satta samuddāni tayā sambalimāruhiṃ,

615. Dhiratthu maṃ mahākāyaṃ dhiratthu maṃ acetanaṃ,

Yattha jāyāyahaṃ jāraṃ āvahāmi vahāmi cāti.

7. Kākātījātakaṃ.

[PTS Page 095] [\q 95/]

616. Bahantaṃ vijjati hoti tehi kimme bhavissati, 3-

Tasmā etaṃ na socāmi piyaṃ sammillabhāsiniṃ. 4-

617. Taṃ tañce anusoceyya 5- yaṃ yaṃ tassa na vijjati,

Antānamanusoceyya sadā maccuvasaṃ gataṃ. 6-

618. Naheva ṭhitaṃ nāsinaṃ na sayānaṃ na paddhaguṃ,

Yāva pāti nimmisati tatrāpi sarati vayo.

619. Tatthantani 7- vatappaddhe vinābhāve asaṃsaye,

Bhūtaṃ sesaṃ dayitabbaṃ vitaṃ ananusociyanti. 8-

8. Ananusociyajātakaṃ.

1. Tirokkhā vā - simu 2. Patari - simu 3. Tehi me kiṃ bhavissati - simu

4. Sampilla bhāsinaṃ - machasaṃ 5. Taṃtaṃ anusoceyyaṃ - machasaṃ

6. Sadā vaccuvasaṃ pattaṃ - machasaṃ 7. Tatthāttani - simu vātappāttho syātatthattati vata

bandho - machasaṃ 8. Mataṃ taṃ - machasaṃ - ananusoviyaṃ.

[BJT Page 186] [\x 186/]

[PTS Page 098] [\q 98/]

620. Yaṃ antapānassa pure labhāma

Taṃdāni sākhāmigameva gacchati,

Gacchāmadāni vanameva rādha

Asakkatā vasma dhanañajayāya. 1-

621. Lābho alābho ayaso yaso ca

Nindā pasaṃsā ca sukhañca dukkhaṃ,

Ete aniccā manujesu dhammā

Mā sovi kiṃ sovasi poṭṭhapāda.

[PTS Page 099] [\q 99/]

622. Addhā tuvaṃ paṇḍitakosi rādha

Jānāsi atthāni anāgatāni,

Kathannu sākhāmigaṃ dakkhisāma

Niddhāpitaṃ rājakulatova jammaṃ.

623. Cāleti kaṇṇaṃ bhaṭikuṃ karoti

Muhuja muhuṃ bhāyayate kumāre,

Sayameva taṃ kāhati kāḷabāhu

Yenārakā ṭhassati antapānāti.

9. Kāḷabāhujātakaṃ.

[PTS Page 100] [\q 100/]

624. Sīlaṃ kireva kalyāṇaṃ sīlaṃ loke anuttaraṃ,

Passa ghoraviso nāgo silavāti na haññati.

625. Yāvadevassahu kiñci tāvadeva akhādisuṃ,

Saṅgamma kuḷalā loke na hiṃsanti akiñcanaṃ.

[PTS Page 101] [\q 101/]

626. Sukhaṃ nirāsā supati āsā phalavati sukhā,

Āsaṃ nirāsaṃ katvāna sukhaṃ supati piṅgalā.

627. Na samādhiparo atthi asmiṃ loke parambhi ca,

Na paraṃ nāpi attānaṃ vihiṃsati samāhito'ti.

10. Sīlavīmaṃsajātakaṃ.

Kuṭidusakavaggo tatiyo.

Tassuddānaṃ:

Samanussa saddadabha yācanako

Atha meṇḍavaruttama godhavaro,

Atha kāya sakekhuka bhotivaro

Atha rādha susilavarena dasa.

1. Dhanañjayāyaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 188] [\x 188/]

4. Kokālika vaggo

[PTS Page 103] [\q 103/]

628. Yo ce kāle asampatte ativelaṃ pabhāsati,

Evaṃ so nihato seti kokilāyiva atujo.

629. Na hi santhaṃ sunisitaṃ visaṃ halāhalaṃ iva,

Evaṃ nikaṭṭhe 1- pāteti vācā dubbhāsitā yathā.

630. Tasmā kāle akāle ca vācaṃ rakkheyya paṇḍito,

Nātivelaṃ pabhāseyya api attasamamhi vā

631. Yo ca kāle mitaṃ bhāse matipubbo vicakkhaṇo.

Sabbe amitte ādeti supaṇṇo uragaṃ imā'ti.

1. Kokālikajātakaṃ.

[PTS Page 105] [\q 105/]

632. Api hantvā bhato brūti jetvā jitoti bhāsati,

Pubbamakkhāyino rāja ekadatthuṃ 2- na saddahe.

633. Tasmā paṇḍitajātiyo suṇeyya itarassa pi,

Ubhintaṃ vacanaṃ sutvā yathā dhammo tathā kāre.

634. Alaso gihī kāmabhogi na sādhu

Asaññato pabbajito na sādhu, rājā na sādhu anisammakāri

Yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhu.

[PTS Page 106] [\q 106/]

635. Nisamma khattiyo kayirā nātisamma disampati,

Nisamma kārino 3- rājā yaso kitti ca vaḍḍhatī'ti.

2. Rathalaṭṭhijātakaṃ.

[PTS Page 108] [\q 108/]

636. Tadeva me tvaṃ vidiko vanamajjhe rathesabha,

Yassa te khaggabaddhassa 4- sannaddhassa tiriṭino

Assatthadumasākhāya pakkā 5- godhā palāyatha.

637. Name namantassa bhaje hajantaṃ

Kiccānu kubbassa kareyya kiccaṃ,

Nānatthakāmassa kāreyya atthaṃ

Asambhajantampi na sambhajeyya.

1. Nikaḍḍhe - simu nikkaḍhe - syā 2. Ekadatthu - sīmu aññatthu - machasaṃ

3. Rañño - sīmu 4. Khandhassa - simu 5. Pakkagodhā - simu, machasaṃ.

[BJT Page 190] [\x 190/]

638. Caje cajantaṃ vanathaṃ na kayirā

Apetacittena na sambajeyya,

Dvijo dumaṃ khiṇaphalanti 1- ñātvā

Aññaṃ samekkheyya mahā hi loko.

[PTS Page 109] [\q 109/]

619. So te karissāmi yathānubhāvaṃ.

Kataññutaṃ khattiye pekkhamāno,

Sabbañca te issariyaṃ dadāmi

Yassicchisi tassa tuvaṃ dadāmiti.

3. Pakkagodhajātakaṃ.

[PTS Page 111] [\q 111/]

640. Gavañce taramānānaṃ jimbhaṃ gacchati puṅgavo,

Sabbā tā jimbhaṃ gacchanti nette jimbhaṃ gate sati.

641. Evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato,

Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ seti rājā ce hoti adhammiko.

642. Gavañce taramānānaṃ ujuṃ gacchati puṅgavo,

Sabbātā ujuṃ gacchanti nette upujate sati.

643. Evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato,

So cepi dhammaṃ carati pageva itarā pajā

Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti rājā ce hoti dhamamiko'ti.

4. Rājovādajākataṃ.

[PTS Page 113] [\q 113/]

644. Brahā pavaḍḍhakāyo 2- so dighadāṭho ca jamukhuka,

Na tvaṃ tamhi kule jāto yattha gaṇhanti kuñjaraṃ.

[PTS Page 114] [\q 114/]

645. Asīho sīhamānena yo attānaṃ vikubbati,

Kotthuva 3- gajamāsajja seti bhumyā anutthunaṃ.

646. Yasassino uttamapuggalassa

Sañjātakhandhassa mahabbalassa,

Asamekkhiya thāmabalupapattiṃ

Sa seti nāgena hatova 4- jambuko.

647. Yo cidha kammaṃ kurute pamāya

Thāmabalaṃ attani saṃviditvā,

Jappena mantena suhāsitena

Parikkhavā so vipulaṃ jinātī'ti.

5. Jambukajākataṃ.

1. Khiṇaphalaṃ ca - simu 2. Pavaddhakāyā - machasaṃ 3. Kutthuva - simu

4. Hatoyaṃ - machasaṃ, syā

[PTS Page 117] [\q 117/]

[BJT Page 192] [\x 192/]

648. Tiṇaṃ tiṇanti lapasi ko nu te tiṇamāhari,

Kinturu te tiṇakiccatthi tiṇameva pabhāsasi.

649. Idhāgamā brahmācāri brahā chatto bahussuto,

So me sabbaṃ samādāya tiṇaṃ nikkhippa gacchati.

[PTS Page 118] [\q 118/]

650. Evetaṃ hoti kattabba. Appena bahumicchatā,

Sabbaṃ sakassa ādānaṃ anādānaṃ tiṇassa ca

Cāṭisu pakkhipitvāna 1- tattha kā paridevanā.

651. Silavanto na kubbanti bālo sīlāni kubbati,

Aniccasīlaṃ dussilyaṃ 2- kiṃ paṇḍiccaṃ karissatī'ti.

6. Brahāchattajātakaṃ.

[PTS Page 120] [\q 120/]

652. Na te pīṭhamadāyimhā na pānaṃ napi bhojanaṃ,

Brahmacāri khamassu me etaṃ passāma accayaṃ.

653. Nevābhisajjāmi na cāpi kuppe

Na cāpi me appiyamāsi kiñci,

Athopi me āsi manovitatto

Etādiso nūna kulassa dhammo.

654. Esasmākaṃ kule dhammo pitupitāmaho sadā,

Āsanaṃ udakaṃ pajjaṃ sabbetaṃ nipadāmase.

655. Esasmākaṃ kule dhammo pitupitāmaho sadā,

Sakkaccaṃ upatiṭṭhāma uttamaṃ viya ñātakanti.

7. Pīṭhajātakaṃ.

[PTS Page 123] [\q 123/]

656. Viditaṃ thusaṃ undurānaṃ viditaṃ pana taṇḍulaṃ

Thusaṃ thulaṃ vivajjetvā taṇḍulaṃ pana khādare.

[PTS Page 124] [\q 124/]

657. Yā mannanā araññasmiṃ yā ca gāme nikaṇṇikā,

Yañcetaṃ iticitica etampi viditaṃ maya.

658. Dhammena kira jātassa pitā puttassa makkaṭo,

Daharasseva santassa dantehi phalamañchidā.

[PTS Page 125] [\q 125/]

659. Yametaṃ parisappasi 3- ajakāṇova sāsape,

Yopāyaṃ heṭṭhato sesi 4- etampi viditaṃ mayā'ti.

8. Thusajātakaṃ.

1. Tiṇassa cāṭisu gato - syā 2. Dussīlaṃ - sīmu 3. Parisapepasi - machasaṃ

4. Seti - sīmu.

[PTS Page 128] [\q 128/]

[BJT Page 194] [\x 194/]

660. Adassanena morassa sikhino mañjubhāṇino,

Kākaṃ tattha apūjesuṃ maṃsena ca phalena ca.

661. Yadā ca sarasampanno moro baverumāgamā,

Atha lābho ca sakkāro vāyasassa ahāyatha.

662. Yā nupajjati buddho dhammarājā pahaṅkaro,

Tā aññe apūjesuṃ puthu samaṇabrāhmaṇe.

663. Yadā ca sarasampanno buddho dhammamadesayi,

Atha lābho ca sakkāro titthiyānaṃ ahāyathā'ti.

9. Bāverujātakaṃ.

[PTS Page130] [\q 130/]

664. Adāsi dānini pure visayha

Dadato ca te byadhammo

Ito parañce na dadeyya dānaṃ

Tiṭṭheyyuṃ te saññamantassa bhogo.

[PTS Page 131] [\q 131/]

665. Anariyamariyena sahassanetta

Suduggatenāpi akiccamāhu,

Mā vo dhanaṃ taṃ janinda ahuvā 1-

Yambhogahetu vijahema saddhaṃ.

666. Yena eko ratho yāti yāti tena paro ratho,

Porāṇaṃ nihitaṃ vattaṃ vattataññeca vāsava.

667. Yadi hesasti dassāma asante kiṃ dadāmase,

Evaṃ bhūtāpi dassāma mā dānaṃ pamadāmhase'ti.

10. Visayhajātakaṃ.

Kokālivaggo catuttho.

Tassuddānaṃ:

Ativelaṃ pahāsati jinavaro

Vanamajjherathesabhajimbhagamo,

Atha jambutiṇāsanapiṭhavaraṃ

Atha taṇḍula mora visayha dasa.

1. Ahudevarāja - sīmu.

[PTS Page 133] [\q 133/]

[BJT Page 196] [\x 196/]

5. Cuḷakuṇālavaggo

[PTS Page 133] [\q 133/]

668. Narānamārāmakarāsu nārisu

Anekacittāsu aniggahāsu ca,

Sabbantanāpitikarāpi ce siyā

Na vissase titthasamā hi nāriyo.

669. Yaṃ ce disvā kaṇḍalari kintarānaṃ 1-

Sabbitthiyo naramanti agāre,

Taṃ tādisaṃ maccaṃ cajitvā hariyā

Aññaṃ disvā purisaṃ piṭhasappiṃ 2-

670. Khakassa ca pāvārikassa rañño

Accanatakāmānugatassa hariyā,

Avācari baddhavasānugassa

Kaṃ vā itthi nāticare tadaññaṃ.

671. Piṅgiyāni sabbalokissarassa

Rañño piyā brahmadattassa bhariyā

Avācari baddhavasānugassa

Taṃ vāpi sā nājjhagā kāmakāminī'ti.

1. Kintarijātakaṃ 3-

[PTS Page 133] [\q 133/]

672. Asakkhiṃ vata attānaṃ uddhātuṃ udakā thalaṃ,

Na dānāhaṃ puna tuhayaṃ vasaṃ gacchāmi vārija.

673. Alametehi ambehi jambuhi panasehi ca,

Yāni pāraṃ samuddassa varaṃ mayhaṃ udumbaro.

674. Yo ca appatitaṃ atthaṃ na khippamanukhujjhati,

Amittavasamanevati pacchā ca anutappati.

[PTS Page 134] [\q 134/]

675. Yo ca appatitaṃ atthaṃ na khippameva nibodhati,

Muccate sattusambādhā na ca pacchātappatī'ti. 2. Vānarajātakaṃ.

1. Yaṃva disvā kittari kinnarānaṃ - machasaṃ yañca disvā kintara kinnarinaṃ - syā

2. Piṭhasabbi - machasaṃ. 3. Kuṇḍalika jātakaṃ. - Syā

[BJT Page 198] [\x 198/]

676. Avasimbhā tavāgāre niccaṃ sakkatapujitā,

Tvameva dāni ca'kari 1- handa rāja vajāmahaṃ.

677. Yo ve kate paṭikate kibbise paṭikibbise,

Evaṃ taṃ sammati veraṃ masa kuntini māgamā.

[PTS Page 136] [\q 136/]

678. Na katassa ca kattā ca metti sandhiyate puna,

Bhadayaṃ nānujānāti gacchaññeva rathesabha.

679. Katassa ceva kattā ca metti sandhiyate puna,

Dhirānaṃ no ca bālānaṃ vasa kuntini māgamā'ti.

3. Kuntinījātakaṃ.

[PTS Page 138] [\q 138/]

680. Yo nīliyaṃ maṇḍayati saṇḍāsena vihaññati,

Tassa sā vasamanvetu yā te ambe avāhari.

681. Visaṃ vā pañca visaṃ 2- vā ūnatiṃsaṃva jātiyā,

Tādisā patimāladdhā yā te ambe avāhari.

[PTS Page 139] [\q 139/]

682. Dīghaṃ gacchatu addhānaṃ ekikā 3- abhisāriyā,

Saṅkete pati māddasa yā te ambe avāhari.

683. Alaṅkatā suvasanā mālini candanussadā,

Ekikā sayane setu yā te ambe avāhariti.

4. Ambacorajātakaṃ.

1. Makari - machasaṃ 2. Paṇṇu visaṃ - si 3. Abhisārikā - si

[PTS Page 140] [\q 140/]

[BJT Page 200] [\x 200/]

684. Vanaṃ yadaggi dahati pāvako naṇhavantani,

Kathaṃ karosi pacalaka evaṃ dandhaparakkamo.

685. Bahuni rukkhajiddāni pathavyā 1- vivarāni ca,

Tāni ce nābhisambhoma hoti no kālapariyāyo.

[PTS Page 141] [\q 141/]

686. Yo dandhakāle tarati taraṇiye ca dandhati,

Sukkhapaṇṇaṃva akkamma atthaṃ bhañjati attano.

687. Yo dandhakāle dandheti taraṇiye ca tārayi,

Sasiva rattiṃ vibhajaṃ tassattho paripuratī'ti.

5. Gajakumbhajātakaṃ.

[PTS Page 144] [\q 144/]

688. Manussindaṃ jahitvāna sabbakāmasamiddhinaṃ,

Kathaṃ nu bhagavā kesi kappassa ramati assame.

689. Sādhuni ramaṇiyāni santi vakkhā manoramā,

Subhāsitāni kappassa nārada ramayanti maṃ.

690. Sālinaṃ odanaṃ bhuñeja sucimaṃsupasecanaṃ,

Kathaṃ sāmākanivāraṃ aloṇaṃ chādayanti taṃ.

[PTS Page 145] [\q 145/]

691. Asāduṃ yadi vā sāduṃ 3- appaṃ vāyadi vā bahuṃ,

Vissattho yattha bhuñejayya vissāsaparamā rasāti.

6. Kesamajātakaṃ. 4-

[PTS Page 146] [\q 146/]

692. Sabbāyasaṃ kuṭamatippamāṇaṃ

Paggayha so tiṭṭhati antalikkhe,

Rakkhāya me tvaṃ vihito nusajja

Udāhu me vāyamase vadhāya.

693. Duto ahaṃ rājidha rakkhasānaṃ.

Vadhāya tuyhaṃ pahitohamasmi,

Indo ca taṃ rakkhati devarājā

Tenuttamaṅgaṃ na te phālayāmi. 5-

1. Pathabyā - machasaṃ 2. Rājakumbhajātakaṃ - machasaṃ 3. Sāduṃ vāyadi vā sāduṃ -

machasaṃ 4. Kesijātakaṃ - machasaṃ 5. Nabhiphalayāmi - sīmu

[BJT Page 202] [\x 202/]

694. Sace ca maṃ rakkhati devarājā

Devānamindo maghavā sujampati,

Kāmaṃ pisāvā kandantu sabbe

Na santase rakkhasiyā pajāya.

[PTS Page 147] [\q 147/]

695. Kāmaṃ nandantu kumbhaṇḍā sabbepaṃsupisācakā,

Nālaṃ pisācā yuddhāya mahatī sā vibhiṃsikāti.

7. Ayakuṭajātakaṃ.

[PTS Page 148] [\q 148/]

696. Araññā 1- gāmamāgamma kiṃ sīlaṃ kiṃ vataṃ ahaṃ,

Purisaṃ tāna seveyyaṃ taṃ me akkhāhi pucchito.

697. Yo taṃ vissāsaye tāta vissāsañca khameyya te,

Sussusi ca titakkhi ca taṃ bhajehi ito gato.

698. Yassa kāyena vācāya manasā natthi dukkaṭaṃ,

Orasiva patiṭṭhāya taṃ bhajehi ito 2- gato.

699. Haḷiddarāgaṃ kapicittaṃ purisaṃ rāgavirāginaṃ,

Tādisaṃ tāta mā sevi nimmanussampi ce siyā'ti.

8. Āraññajātakaṃ.

[PTS Page 151] [\q 151/]

700. Neva itthisu sāmaññaṃ napi bhakkhesu sārathi,

Athassa sandhibhedassa passa yāva sucintitaṃ.

701. Asi tikkhova maṃsamhi pesuññaṃ parivattati,

Yatthusabhañca sīhañca bhakkhayanti migādhamā.

702. Imaṃ so sayanaṃ seti yayimaṃ passasi sārathi,

Yo vācaṃ sandhibhedassa pisunassa nibodhati.

1. Arañña - machasaṃ 2. Taṃ bhajeyyāsitogato - machasaṃ

[BJT Page 204] [\x 204/]

703. Te janā sukhamedhanti narā saggagatāriva,

Yo vācaṃ sandhibhedassa nāva bodhenti 1- sārathi'ti.

9. Sandhibhedajātakaṃ.

[PTS Page 152] [\q 152/]

704. Hanti hatthehi pādehi mukhañca parisumbhati,

Sa ve rāja piyo hoti kaṃ tenamabhipassasi.

705. Akkosati yathākāmaṃ āgamañcassa na icchati,

Sa ce rāja piyo hoti kaṃ tenamabhipassasi.

706. Abbhakkhāti abhutena alikenamabhisāraye,

Sa ce rāja piyo hoti kaṃ tenamabhipassasi.

707. Haraṃ antañca pānañca vatthasenāsanāni ca,

Aññadatthu harā santā te ve rāja piyā honti,

Kaṃ tena mabhipassasiti.

10. Devatāpañho

Cuḷakuṇālavaggo pañcamo.

Tassuddānaṃ:

Narānaṃ asakkhivasimbhavaro

Niliyamaggivarañca puna,

Puna rasāyasakuṭavaro

Tathāraññasārathi hanti dasa.

Catukkanipāto niṭṭhito.

Tatra vagguddānaṃ:

Vivaraṃ pucimandañca

Kuṭidusaṃ bahuhāṇakaṃ,

Cuḷakuṇālavaggo so

Pañcamo suppakāsitoti.

1. Bodhanti - sīmu.

[PTS Page 153] [\q 153/]

[BJT Page 206. [\x 206/] ]

Pañcakanipāto

1. Maṇikuṇḍalavaggo

708. Jino 1- rathassa 2- maṇikuṇḍale ca

Putte ca dāre ca tatheva jino,

Sabbesu bhogesu asesitesu

Kasmā na santappasi sokakāle.

[PTS Page 154] [\q 154/]

709. Pubabe va maccaṃ vijahanti bhogā

Macco vā te 3- pubbataraṃ jahāti,

Asassatā bhogino kāmakāmi

Tasmā na socāmabaṃ sokakāle.

710. Udeti āpurati 4- veti cando

Atthaṃ tapetvāna 5- paleti suriyo,

Viditā mayā sattuka lokadhammā

Tasmā na socāmahaṃ sokakāle.

711. Alaso gihi kāmabhogi na sādhu

Asaññato pabbajito na sādhu,

Rājā na sādhu anisammakāri

Yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhu.

712. Nisamma khantiyo kayirā nānisamma disampati,

Nisamma kārino rañño yaso kinti ca vaḍḍhatīti.

1. Maṇikuṇḍalajātakaṃ.

[PTS Page 156] [\q 156/]

713. Kinnu santaramānova lāyitvā haritaṃ tiṇaṃ,

Khāda khādāti vilapi gatasattaṃ jaraggava.

714. Na hi attena pātena mato goṇo samuṭṭhahe,

Tvañca tucchaṃ vilapasi yathā taṃ dummati tathā.

715. Yatheva tiṭṭhati sīsaṃ hatthapādā ca vāḷadhi,

Sotā tatheva tiṭṭhanti maññe goṇo samuṭṭhahe.

1. Janno - syā, machasaṃ 2. Raṭṭhassa - syā 3. Macco dhane - machasaṃ, sīmu

4. Pureti khiyati - syā 5. Andhaṃ tapetvāna - machasaṃ

[BJT Page 208] [\x 208/]

716. Nevayyakassa sīsaṃ vā hatthapādā na dissare,

Rudaṃ mattikathupasmiṃ nanu tvaññeva dummati.

[PTS Page 157] [\q 157/]

717. Ādintaṃ vata maṃ santaṃ ghatasittaṃva pāvakaṃ,

Vārinā viya osiñcaṃ sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.

718. Abbuḷhaṃ vata me sallaṃ sokaṃ badayanissitaṃ,

Yo me sokaparetassa pitusokaṃ apānudi.

719. Sohaṃ abbuḷhasallosmi vitasoko anāvilo,

Na socāmi na rodāmi tava sutvāna māṇava.

720. Evaṃ karonti sappaññā ye honti anukampakā,

Vinivattayanti 1- sokambhā sujato pitaraṃ yathāti.

2. Sujātajātakaṃ.

[PTS Page 158] [\q 158/]

721. Nayidaṃ niccaṃ bhavitabbaṃ brahmadanta

Khemaṃ subhikkhaṃ sukhatā ca kāye,

Atthaccaye vā ahu sampamuḷho

Bhintaplavo sāgarasseva majjhe.

722. Yāni karoti puriso tāni attani passati,

Kalyāṇakari kalyāṇaṃ pāpakāri ca pāpakaṃ,

Yādisaṃ vapate khijaṃ tādisaṃ harate phalaṃ.

[PTS Page 160] [\q 160/]

723. Idaṃ tadācariyavaco pārāsariyo 2- yadabravi,

Māssu tvaṃ akarā pāpaṃ yaṃtaṃ pacchā kataṃ tape.

724. Ayameva so piṅgiya dhonasākho 3-

Yambhi 4- ghātayiṃ khattiyānaṃ sahassaṃ,

Tameva dukkhaṃ paccāgataṃ mamaṃ.

[PTS Page 161] [\q 161/]

725. Sāmāpi kho candana littagattā 5-

Siṅguva sohañjanakassa uggatā,

Adisvāva kālaṃ karissāmi ubbaraṃ

Taṃ me tato 6- dukkhataraṃ bavissatiti.

3. Dhonasākha jātakaṃ.

1. Vinavattenti - machasaṃ 5. Candanalittagatti - simu, syā

2. Pārānācariyo - machasaṃ 6. Ito - simu

3. Venasākho - machasaṃ 7. Dhona sākha - sīmu, machasaṃ

4. Yahaṃ - machasaṃ

[PTS Page 164] [\q 164/]

[BJT Page 210] [\x 210/]

726. Uragova tavaṃ jiṇṇaṃ hitvā gacchati saṃ tanuṃ,

Evaṃ sarīre nibbhoge pete kālakate sati,

727. Ḍayhamāno na jānāti ñātinaṃ paridevitaṃ,

Tasmā etaṃ na sovāmi gato so tassa yā gati.

[PTS Page 165] [\q 165/]

728. Anabbhito tato āga 1- ananuññāto 2- ito gato,

Yathā gato tathā gato tattha kā paridevanā.

729. Ḍayhamāno na jānāti ñātinaṃ paridevitaṃ,

Tasmā etaṃ na sovāmi gato so tassa yā gati.

730. Sace rode kisā assaṃ tassā me kiṃ phalaṃ siyā,

Ñātimittasuhajjānaṃ bhiyyo no rati siyā.

[PTS Page 166] [\q 166/]

731. Ḍayhamāno na jānāti ñātinaṃ paridevitaṃ,

Tasmā etaṃ na sovāmi gato so tassa yā gati.

732. Yathāpi dārako candaṃ gacchannamanurodati,

Evaṃ sampadamevetaṃ yo petamanusocati.

733. Ḍayhamāno na jānāti ñātinaṃ paridevitaṃ,

Tasmā etaṃ na sovāmi gato so tassa yā gati.

[PTS Page 167] [\q 167/]

734. Yathāpi udakakumbho hinno appaṭisandhiyo,

Evaṃ sampadamevetaṃ yo petamanusocati.

735. Ḍayhamāno na jānāti ñātinaṃ paridevitaṃ,

Tasmā etaṃ na sovāmi gato so tassa yā gati.

4. Uragajātakaṃ.

[PTS Page 169] [\q 169/]

736. Aññe socanti rodanti aññe assumukhā janā, 3-

Pasannamukhavaṇṇosi kasmā ghata na socasi.

1. Āgā - machasaṃ, syā 2. Nanuññāto - machasaṃ, syā

3. Añño assu mukho jano.

[BJT Page 212. [\x 212/] ]

737. Nābbhatitaharo soko nānāgatasukhāvabho,

Tasmā dhaṃka 1- na sovāmi natthi soko dutiyatā.

738. Sovaṃ paṇḍu kiso hoti bhattañcassi na ruccati,

Amintā sumanā honti sallaviddhassa na ruccati.

739. Gāme vā yadi vā raññe ninte vā yadi vā thale,

hitaṃ maṃ nāgamissati 2- evaṃ diṭṭhapado ahaṃ

740. Yassantā nālamekova sabbakāmarasāraho,

Sabbāpi yaṭhavi tassa na sukhaṃ āvahissatiti.

5. Ghatajātakaṃ 3-

[PTS Page 172] [\q 172/]

741. Eko araññe girikandarāyaṃ

Paggayha paggayha sīlaṃ pavecchasi, 4-

Punappunaṃ santaramānarūpo

Kāraṇḍiya ko nu tava yidhattho.

742. Ahaṃ himaṃ sāgarasevitantaṃ

Samaṃ karissāmi yathāpi pāṇiṃ,

Vikiriya sānuni ca pabbatāni ca

Tasmā sīlaṃ dariyā pakkhipāmi.

743. Nayimaṃ mahiṃ arahati pāṇikappaṃ.

Samaṃ manusso karaṇāyameko,

Maññāmimaññeva dariṃ jigiṃsaṃ

Kāraṇḍiya hāyasi jivalokaṃ.

[PTS Page 173] [\q 173/]

744. Sace ayaṃ bhūta dharaṃ na sakko

Samaṃ manusso karaṇāyameko,

Evameva tvaṃ buhme ime manusse

Nānādiṭṭhike nānayissasi te.

745. Saṅkhittarūpena bhavaṃ mamatthaṃ

Akkhāsi kāraṇḍiya evametaṃ

Yathā na sakkā paṭhavi samāyaṃ

Kātuṃ manussena tathā manussāti.

6. Kāraṇḍiyajātakaṃ.

1. Vaṃka - simu. 2. Na taṃ maṃ āgamissati - simu 3. Dhaṅkajātakaṃ - syā

4. Pavejhasi - sīmu, machasaṃ.

[PTS Page 175] [\q 175/]

[BJT Page 214] [\x 214/]

746. Vandāmi taṃ kuñajara saṭṭhihāyanaṃ

Āraññakaṃ yuthapatiṃ yasassiṃ,

Pakkhehi taṃ pañajalikaṃ karomi

Mā me vadhi puttake dubbalāya.

[PTS Page 175] [\q 175/]

747. Vandāmi taṃ kuñajara ekacāriṃ

Āraññakaṃ pabbatasānugocaraṃ,

Pakkhehi taṃ pañjalikaṃ karomi

Mā me vadhi puttake dubbalāyaṃ.

748. Vadhissāmi te laṭukike puttakāni

Kiṃ me tuvaṃ kāhasi dubbalāsi,

Sataṃ sahassānipi tādisinaṃ

Vāmena pādena papothayeyya.

[PTS Page 176] [\q 176/]

749. Naheva sabbattha balena kiccaṃ

Balaṃ hi bālassa vadhāya hoti,

Karissāmi te nāgarājā anatthaṃ

Yo me vadhi puttake dubbalāya.

[PTS Page 177] [\q 177/]

750. Kākañca passa laṭukikaṃ maṇḍukaṃ nilamakkhikaṃ,

Ete nāgaṃ aghātesuṃ passa verassa verinaṃ.

Tasmā veraṃ na kayirātha appiyena ca kenaci'ti.

7. Laṭukikajātakaṃ.

[PTS Page 179] [\q 179/]

751. Ahameva dusiyā bhunahatā rañño mahāpatāpassa,

Etaṃ muñcatu dhammapālaṃ hatthe me deva chedehi.

[PTS Page 180] [\q 180/]

752. Ahameva dusiyā bhunahatā rañño mahāpatāpassa,

Etaṃ muñcatu dhammapālaṃ pāde me deva chedehi.

753. Ahameva dusiyā bhunahatā rañño mahāpatāpassa,

Etaṃ muñcatu dhammapālaṃ sīsaṃ me deva chedehi.

[PTS Page 181] [\q 181/]

754. Nahanunimassa rañño mittāmaccā ca vijjare suhadā,

Ye na vadanti rājānaṃ mā ghātayi orasaṃ puttaṃ.

755. Nahanunimassa rañño mittāmaccā ca vijjare suhadā,

Ye na vadanti rājānaṃ mā ghātayi atrajaṃ puttaṃ.

756. Candanarasānulittā bāhā chijjanti dhammapālassa,

Dāyādassa pathavyā pāṇā me deva rujjhattīti.

8. Culladhammapālajātakaṃ

[PTS Page 184] [\q 184/]

[BJT Page 216] [\x 216/]

757. Vikkama re mahāmiga vikkama re haripada, 1-

Chinda vārattikaṃ pāsaṃ nāhaṃ ekā vane rame.

[PTS Page 185] [\q 185/]

758. Vikkamāmi na pāremi bhumiṃ sumbhāmi vegasā,

Daḷho vārattiko pāso pādaṃ me parikantati.

759. Attharassu palāsāni asiṃ nibbāha luddaka,

Paṭhamaṃ maṃ hanitvāna 2- hana pacchā mahāmigaṃ.

[PTS Page 186] [\q 186/]

760. Na me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā bhāsantiṃ mānusiṃ migiṃ,

Tvañca bhadde sukhī hohi eso cāpi mahāmigo.

761. Evaṃ luddaka nandassu saha sabbehi ñātihi,

Yathāhamajja nandami muttaṃ disvā mahāmiganti.

9. Suvaṇṇamigajātakaṃ.

[PTS Page 189] [\q 189/]

762. Vāti gandho timirānaṃ kusamuddo ca ghosavā,

Dure ito hi susandhi tambakāmā 3- tudanti maṃ

763. Kathaṃ samuddamatari kathaṃ addakkhi serumaṃ 4-

Kathaṃ tassā ca tuyhañca ahu saggasamāgamo. 5-

[PTS Page 190] [\q 190/]

764. Bharukacchā payātānaṃ vāṇijāna dhanesinaṃ 6,

Makarehambhidā 7- nāvā phalakenāhamaplaviṃ.

765. Sā maṃ saṇhena mudunā niccaṃ candanagandhini,

Aṅkena 8- uddharī bhaddā mātā puttaṃva orasaṃ.

766. Sāmaṃ antena pāṇena vatthena sayanena ca,

Attanāpi ca maddakkhi 9- evaṃ tambi vijānahiti.

10. Susandhijātakaṃ. 10-.

Maṇikuṇḍalavaggo paṭhamo.

Tassuddānaṃ:

Athajivavaroharitaṃ tiṇako

Athabhinnapalavo uragocaghato,

Dariyā puna kuñajara bhunahatā

Migaputtamasaggavarena dasa.

1. Vikkamare haripada vikkamare mahāmiga - machasaṃ 7. Maṅkarehibhidā - syā.

2. Vadhitvāna - machasaṃ. 8. Aṅgena - syā

3. Tappakāha - machasaṃ 9. Mandakkhi - machasaṃ, syā

4. Sedumaṃ - machasaṃ 10. Suyonandi jātakaṃ - machasaṃ

5. Agga - syā 6. Dhanesinaṃ machasaṃ

[BJT Page 218] [\x 218/]

2. Vaṇṇārohavaggo

[PTS Page 192] [\q 192/]

767. Vaṇṇarohena jātiyā balanikkamaṇena ca, 1-

Sukhāhu na mayā seyyo sudāṭha 2- iti bhāsati.

768. Vaṇṇarohena jātiyā balanikkamaṇena ca,

Sudāṭho na mayā seyyo subāhu iti bhāsati.

769. Evañce maṃ viharantaṃ subāhu samma dubbhasi,

Nadānāhaṃ tayā saddhiṃ saṃvāsamabhirocaye.

770. Yo paresaṃ vacanāni saddahetha 3- yathātathaṃ,

Khippaṃ bhijjetha mittasmiṃ verañca pasave bahuṃ.

771. Na so mitto yo sadā appamatto

Bhedāsaṅki randhamecānupassi,

Yasmiñca seti urasiva putto

Sa ce mitto yo abhejjo parehiti.

1. Vaṇṇārohajākataṃ.

[PTS Page 194] [\q 194/]

772. Sīlaṃ seyyo sutaṃ seyyo iti me saṃsayo ahu,

Silameva sutā seyyo iti me natthi saṃsayo.

773. Moghā jāti ca vaṇṇe ca silameva kiruttamaṃ,

Silena anupetassa sutenattho na vijjati.

774. Khattiyo ca adhammaṭṭho vesso cādhammanissito,

Te pariccajjajubho loke upapajjanti duggatiṃ.

775. Khattiya brāhmaṇā vessā saddā caṇḍālapukkusā,

Idha dhammaṃ caritvāna bhavanti tidive samā.

[PTS Page 195] [\q 195/]

776. Na do saṃparāyāya na jāti nopi bandhāvā,

Sakañca sīlaṃ saṃsuddhaṃ samparāyasukhāvabhanti.

2. Sīlavimaṃsa jātakaṃ.

1. Balā - simu 2. Sudāṭho - machasaṃ, simu 3. Saddaheyya - machasaṃ

[PTS Page 196] [\q 196/]

[BJT Page 220] [\x 220/]

777. Hiraṃ tarattaṃ vijigucchamānaṃ

Tavāhamasmiṃ iti bhāsamānaṃ,

Seyyāni kammāni anādiyantaṃ.

Noso mamanti iti taṃ vijaññā.

778. Yaṃ hi kayirā taṃ hi vade yaṃ na kayirā na taṃ vade,

Akarontaṃ bhāsamānaṃ parijānanti paṇḍitā.

779. Na so mitto yo sadā appamatto

Bhedāsaṅki randhamevānupassi,

Yasmiñca seti urasiva putto

Sa ve mitto yo abhejjo parehi.

780. Pāmojjakaraṇaṃ ṭhānaṃ pasaṃsāvahanaṃ sukhaṃ.

Phalānisaṃso bhāveti vahanto porisaṃ dhuraṃ.

781. Pavivekarasaṃ vitvā rasaṃ upasamassa ca,

Niddaro hoti nippāpo dhammapitirasaṃ piva'nti.

3. Hirijātakaṃ.

[PTS Page 197] [\q 197/]

782. Ko nu santambhi pajjote aggapariyesanaṃ caraṃ,

Addakkhi rattiṃ khajjotaṃ jātavedaṃ amaññatha.

783. Svāssa gomayacuṇṇāni abhimatthaṃ tiṇāni ca,

Viparitāya saññāya nāsakkhi pajjaletace.

784. Evampi anupāyena atthaṃ na labhate mago,

Visāṇato gavaṃ dohaṃ yattha khiraṃ na vindati.

785. Vividhehi upāyehi atthaṃ papponti māṇavā,

Niggahena amittānaṃ mittānaṃ paggahena ca.

786. Seṇimokkho palāhena vallabhānaṃ nayena ca,

Jagatiṃ jalatipālā āvasanti vasundharanti.

4. Khajjopaṇakapañho.

[PTS Page 198] [\q 198/]

[BJT Page 222] [\x 222/]

787. Dhattombhi 1- samma sumukha jute akkhaparājito,

Harehi 2- ambapakkāni viriyante bhakkhayāmase.

788. Alikaṃ vata maṃ samma abhutena pasaṃsasi,

Ko te suto vā diṭṭhā vā sumukho nāma makkaṭo.

[PTS Page 199] [\q 199/]

789. Ajjāpi me tvaṃ manasi yaṃ maṃ tvaṃ ahituṇḍika,

Dhaññāpaṇaṃ pavisitvā matto chātaṃ hanāsi ma.

790. Tāhaṃ saraṃ dukkhaseyyaṃ api rajjampi kāraye,

Nevāhaṃ yācito dajjaṃ tathā hi bhayatajjito.

791. Yañca jaññā kulejātaṃ gabbhe tittaṃ amacchariṃ,

Tena sakhiñca mittañca dhiro sandhātumarahati'ti.

5. Ahituṇḍikajātakaṃ.

[PTS Page 201] [\q 201/]

792. Madhuvaṇṇaṃ madhurasaṃ madhugandhaṃ visaṃ ahu,

Gumbiyā ghāsamesāno araññe odahi misaṃ.

793. Madhu iti maññamānā ye taṃ visamasāyisuṃ, 3-

Tesaṃ taṃ kaṭukaṃ āsi maraṇaṃ tenupāgamuṃ.

794. Ye ca kho paṭisaṅkhāya visaṃ taṃ parivajjayuṃ,

Te āturesu sukhitā ḍayhamānesu nibbutā.

795. Evameva manussesu visaṃ kāmā samohitā,

Āmisaṃ bandhanaṃ cetaṃ maccuvaso guhāsayo.

796. Evameva ime kāme āturā paricārake,

Ye sadā parivajjenti saṅgaṃ loke upaccagutti.

6. Gumbiyajākataṃ.

1. Muttombhi - simu 2. Sevehi - simu, hārehi - machasaṃ 3. Visamakhāsisuṃ - machasaṃ,

syā.

[PTS Page 203] [\q 203/]

[BJT Page 224] [\x 224/]

797. Yvāyaṃ sāḷiyachāpoti kaṇhasappaṃ agāhayi,

Tena sappenayaṃ daṭṭho hato pāpānusāsako.

798. Ahanantamahantāraṃ 1- yo naro hantumicchiti,

Evaṃ so nihato seti yathāyaṃ puriso hato.

799. Ahanantamahantāraṃ 2- yo naro hantumicchiti,

Evaṃ so nihato seti yathāyaṃ puriso hato.

800. Yathā paṃsumuṭṭhiṃ puriso paṭivātaṃ paṭikkhipe,

Tameva so rajo hanti tathāyaṃ puriso hato.

801. Yo appaduṭṭhassa narassa dussati

Suddhassa posassa anaṅgaṇassa,

Tameva bālaṃ pacceti pāpaṃ

Sukhumo rajo paṭivātaṃva khittoti.

7. Sāḷiyajātakaṃ.

[PTS Page 204] [\q 204/]

802. Amittahatthatthagatā tacasārasamappitā,

Pasannamukhavaṇṇattha kasmā tumbhe na socatha.

803. Na socanāya paridevanāya

Attho ca labbhā 3- api appakopi,

Socantamenaṃ dukhitaṃ viditvā

Paccatthikā attamanā bhavanti.

[PTS Page 205] [\q 205/]

804. Yato ca kho paṇḍito āpadāsu

Na vedhati atthavinicchayaññu,

Paccatthikāssa dukhitā bhavanti

Disvā mukhaṃ avikāraṃ purāṇaṃ.

805. Jappena mantena subhāsitena

Anuppadānena paveṇiyā vā

Yathā yathā yattha labhetha atthaṃ

Tathā tathā tattha parakkameyya.

806. Yato ca jāneyya alabbhaneyyo +

Mayāva 4- aññena vā esa attho,

Asocamāno adhivāsayeyya

Kammaṃ daḷhaṃ kinti kāromidāniti.

8. Tacasārajātakaṃ.

1. Ahantāra mahantāraṃ - simu, machasaṃ 2. Ahantāramaghātentaṃ - machasaṃ

3. Atthova labbho - syā atthocalabbhā - machasaṃ 4. Mahā vā - machasaṃ, syā

(+ Sace pajāneyya alabbhaneyyo - aṃguttaranikāya).

[PTS Page 206] [\q 206/]

[BJT Page 226] [\x 226/]

807. Kyāhaṃ devānamakaraṃ kiṃ pāpaṃ pakataṃ mayā, yamme sirasmiṃ obhacca 1- cakkaṃ

bhamati matthake.

[PTS Page 207] [\q 207/]

808. Atikkamma ramaṇakaṃ sadāmattañca dubhakaṃ, 2-

Brāhmatarañca 3- pāsādaṃ kenaṭṭhena idhāgato.

809. Ito bahutarā bhogā atura maññe bhavissare,

Iti etāya saññāya passa maṃ vyasanaṃ gataṃ.

810. Catubbhi aṭṭhajjhagamā aṭṭhakāhi ca soḷasa, 4-

Soḷasāhi ca khattiṃsa atricchaṃ cakkamāsado.

Icchāhatassa posassa cakkaṃ bhamati matthake.

811. Upari visālā 5- dupapurā icchā visadagāmini, 6-

Yo taṃ anugijjhanti te honti cakkadhārino'ti.

9. Mittavindakajātakaṃ.

[PTS Page 209] [\q 209/]

812. Haṃso palāsamavaca nigrodho samma jāyati, 7-

Aṅkasmiṃ 8- te nisinnova so te mammāni checchati.

813. Vaḍḍhatume 9- nigrodho patiṭṭhassa bhavāmahaṃ,

Yathā pitā ca mātā ca 10- evameso bhavissati.

814. Yaṃ tvaṃ aṅkasmi vaḍḍhesi 11- khirarukkhaṃ bhayānakaṃ,

Āmanta kho taṃ gacchāma vuḍḍhimassa na ruccati.

[PTS Page 210] [\q 210/]

815. Idāni kho maṃ bhāyati mahāneru nadassanaṃ,

Haṃsassa anabhiññāya mahā me bhayamāgataṃ.

816. Na tassa vuṭṭhi kusalappasatthā

Yo vaḍḍhamāno ghasate patiṭṭhaṃ,

Tassuparodhaṃ parisaṅkamano

Patārayi mulavadhāya dhīroti.

10. Palāsajātakaṃ

Vaṇṇārobhavaggo dutiyo.

1. Uhacca sīmu ūhacca - machasaṃ 2. Atikkammarammaṇaṃ - saddāmattañcadubhakaṃ -

machasaṃ

3. Brahmattarañca - simu, machasaṃ 4. Aṭṭhahicāpisoḷasa duppuraṃ - machasaṃ

5. Uparivisālaṃ - machasaṃ 6. Icchā visaṭagāmini - machasaṃ, simu

7. Sasampajāyati - machasaṃ 8. Aṅgasmiṃ - machasaṃ

9. Vaḍḍhitameva - machasaṃ 10. Pitāvā mātā vā - simu 11. Vadedhasi - simu, machasaṃ

[BJT Page 228] [\x 228/]

3. Aḍḍhavaggo

[PTS Page 211] [\q 211/]

817. Evambhutassa te rāja āgatassa vase mamaṃ,

Atthi nu koci pariyāyo yo taṃ dukkhā pamocaye.

818. Evambhutassa me tāta āgatassa vase tava,

Natthi no koci pariyāyo yo maṃ dukkhā pamocaye.

[PTS Page 212] [\q 212/]

819. Nāññaṃ sucaritaṃ rāja nāññaṃ rāja subhāsitaṃ,

Tāyate maraṇa kāle evamevitaraṃ dhanaṃ.

820. Akkocchi maṃ avadhi maṃ ajini maṃ ahāsi me,

Ye taṃ upanayhanti veraṃ tesaṃ na sammati.

821. Akkocchi maṃ avadhi maṃ ajini maṃ ahāsi me,

Ye taṃ upanayhanti veraṃ tesupasammati.

822. Nahi verena verāni sammanatidha kudācanaṃ,

Averena ca sammanti esa dhammo sanantanoti.

1. Dīghitikosalajātakaṃ.

[PTS Page 214] [\q 214/]

823. Agārā paccupetassa anāgārassa 1- te sato,

Samaṇassa na taṃ sādhu yaṃ petamanusocasi.

824. Saṃvāsena bhave sakka manussassa migassa vā,

Bhadaye jāyate pemaṃ taṃ na sakkā asocituṃ.

825. Mataṃ marissaṃ rodanti ye rudanti lapanti ca,

Tasmā tvaṃ isi mā rodi roditaṃ moghamāhu santo.

826. Roditena bhave brahme mato peto samuṭṭhahe,

Sabbe saṅgamma rodāma aññamaññassa ñātake.

[PTS Page 215] [\q 215/]

827. Ādittaṃ vata maṃ santaṃ ghatasittaṃva pāvakaṃ,

Cārinā viya masiñcaṃ sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.

828. Abbahi vata me sallaṃ yamāsi hadayanissitaṃ,

Yo me sokaparetassa puttasokaṃ apānudi.

1. Anagārassa machasaṃ

[BJT Page 230] [\x 230/]

829. Sohaṃ abbuḷabhasallosmi vitasoko anāvilo,

Na socāmi na rodāmi tava sutvāna vāsavāti.

2. Vigapotajātakaṃ.

[PTS Page 217] [\q 217/]

830. Tuhiṃ gātā kattha gatā iti lālappati jano,

Ahameva eko jānāmi udapāne musikā hatā

831. Yathetaṃ 1- iti citi ca gadrabhova nivattasi,

Udapāne musikaṃ hanatvā yavaṃ bhakkhitumicchasi.

[PTS Page 218] [\q 218/]

832. Daharo cāsi dummedha paṭhamuppattiko 2- susu,

Dighametaṃ samāsajja 3- na te dassami jīvitaṃ.

833. Nāntalikkhahavanenāhaṃ 4- nāṅgaputtasirena vā, 5-

Puttena sipatthayito silokehi pamovito.

834. Sabbaṃ sutamadhiyetha hinamukkaṭṭhamajjhimaṃ,

Sabbassa atthaṃ jāneyya na ca sabbaṃ payojaye

Hoti tādisako kālo tattha atthāvahaṃ suta'nti.

3. Musikajātakaṃ.

[PTS Page 221] [\q 221/]

835. Sabbaṃ bhaṇḍaṃ samādāya pāraṃ tiṇṇosi brāhmaṇa,

Paccāgaccha lahuṃ khippaṃ mampi tārehidanito.

836. Asanthukaṃ maṃ cirasanthutena 6-

Niminti hoti adhuvaṃ dhuvena,

Mayāpi hoti nimineyya aññaṃ

Ito ahaṃ durataraṃ gamissaṃ.

[PTS Page 223] [\q 223/]

837. Kāyaṃ phaḷagalāgumbhe 7- kāroti ahuhāsiyaṃ,

Nayidha naccaṃ vā gitaṃ vā tālaṃ vā susamāhitaṃ

Anambhi kāle sussoṇi kinnu jagghasi sobhane.

838. Sigāla bāla dummedha appapaññosi jambuka,

Jino macchañca pesiñca kapaṇo viya jhāyasi.

839. Sudassaṃ vajjaṃ aññesaṃ attano pana duddasaṃ,

Jinā patiñca jārañca mampi tvaññeva jhāyasi.

1. Yañevataṃ - sīmu, machasaṃ 2. Paṭhamuppattito - syā, machasaṃ. Simu

3. Dīghaṃ cetaṃ samāpajja - machasaṃ 4. Nattalikkhabhavanena - machasaṃ

5. Nāṅgaputtasitena vā - machasaṃ 6. Asanadhataṃ maṃ cirasandhatenanimisi hoti -

machasaṃ 7. Kāyaṃ phaḷagaṇagubbe - syā, phaḷagaṇi gumbe - machasaṃ

[PTS Page 224] [\q 224/]

[BJT Page 232] [\x 232/]

840. Evametaṃ migarāja yathā bhāsasi jambuka,

Sā nunāhaṃ ito gantvā bhattu bhessaṃ vasānugā.

841. Yo hare mattikaṃ thālaṃ kaṃsathālampi so hare,

Kataṃyeva tayā pāpaṃ punapevaṃ karissasiti.

4. Tulladhanuggabhajātakaṃ.

[PTS Page 225] [\q 225/]

842. Idāni khombhi sukhito arogo.

Nikkaṇṭako nippatito kapoto,

Kāhāmidāni hadayassa tuṭṭhiṃ

Tathāhi maṃ maṃsasākaṃ baleti.

[PTS Page 226] [\q 226/]

843. Kāyaṃ balākā sikhini cori laṅghipitāmahā,

Oraṃ balāke āgaccha caṇḍo me vāyaso sakhā.

844. Alaṃ hi te jagghitāye mmaṃ disvāna edisaṃ,

Vilunaṃ sudaputtena piṭṭhimaddena makkhitaṃ.

845. Sunābhāto sucilittosi antapānena tappito,

Kaṇṭho ca te veḷuriyo agamā nu kajaṅgalaṃ.

846. Mā te mitto amitto vā agamāsi kajaṅgalaṃ.

Piñchāni tattha lāyitvā kāṇṭhe bandhanti vaṭṭanaṃ.

[PTS Page 227] [\q 227/]

847. Punapāpajjasi samma sīlaṃ hi tava tādisaṃ

Na hi vānusakā bhogā subhuñajā honti pakkhinā'ti.

5. Kapotajātakaṃ.

Aḍḍhavaggo tatiyo.

Tassuddānaṃ:

Atha vaṇaṇā sasila hiri labhate

Sumukhāmisasāliya mittavaro,

Atha cakka palāsa sarāja sato

Yavabālakapokataṃ paṇṇa rasāti.

Pañcakanipato niṭṭhito.

Tatra vagguddānaṃ:

Jinañca vaṇṇaṃ asamaṃ vaggupari

Sudesitā jātakanti pañca visati,

Mahesino burahmacarittamuttama mavoca gāthā atthavati subyañcatā'ti.

[PTS Page 229] [\q 229/]

[BJT Page 234] [\x 234/]

848. Māssu kujjhi 1- bhumipati māssu kujjhi rathesabha,

Kuddhaṃ appaṭikujjhanto rājā raṭṭhassa pujito.

849. Gāme vā yadi vāraññe ninne vāyadi vā thale,

Sabbatthamanusāsāmi māssu kujjhi rathesabha.

[PTS Page 230] [\q 230/]

850. Avāriyapitā nāma ahu gaṃgāya nāviko,

Pubbe janaṃ tārayitvā 2- pacchā yācati vetanaṃ

Tenassa bhaṇḍanaṃ hoti na ca bhogehi vaḍḍhati.

851. Atiṇṇaṃyeva yācassu apāraṃ tāta nāvika,

Añño hi tiṇṇassa mano añño hoti taresino. 3

[PTS Page 231] [\q 231/]

852. Gāme vā yadi vāraññe ninne vāyadi vā thale,

Sabbatthamanusāsāmi māssu kujjhi nāvika.

853. Yā yevānusāsaniyā rājā gāmavaraṃ adā,

Tāyevānusāsaniyā nāviko pahari mukhaṃ.

[PTS Page 232] [\q 232/]

854. Bhattaṃ bhinnaṃ hatā bhariyā gabbho ca patito chamā,

Migova jātarūpena na tenatthaṃ avaḍḍhitunti. 4-

1. Avāriyajātakaṃ.

[PTS Page 233] [\q 233/]

855. Mā tāna kujjhi na hi sādhu kodho

Mahumpi te adiṭṭhaṃ assutañca,

Mātā pitā disatā setaketu

Ācariyamāhu disataṃ pasatthā.

[PTS Page 234] [\q 234/]

856. Agārino annadapāṇavatthadā

Avhāyikā tampi disaṃ vadanti

Esā disā paramā setaketu

Yaṃ patvā dukkhi sukhino bhavanti.

[PTS Page 236] [\q 236/]

857. Kharājinā jaṭilā paṅkadantā

Dumukkharūpā ye me japanti mante,

Kacci nu te mānusike payoge

Idaṃ vidu parimuttā apāyā.

1. Kujjha - machasaṃ 2. Tāretvāna - machasaṃ 3. Tāresino - syā 4. Abandhiṃsu - machasaṃ

[BJT Page 236] [\x 236/]

858. Pāpāni kammāni karitva rāja

Bahussuto neva careyya dhammaṃ,

Sabhassavedāpi na taṃ paṭicca

Dukkhā pamuñce caraṇaṃ apatvā

[PTS Page 237] [\q 237/]

859. Sahasasavedopi taṃ paṭicca

Dukkhā pamuñce varaṇaṃ apatvā,

Maññāmi vedā aphalā bhavanti

Sasa ññamaṃ 1- caraṇaññeva saccaṃ.

860. Naheva vedā aphalā bhavanti

Sasaṃyamaṃ caraṇañceva 2- saccaṃ,

Kittiṃ hi pappoti adhicca vede

Santaṃ putoti 3- caraṇena dantoti.

2. Setaketujātakaṃ.

[PTS Page 241] [\q 241/]

861. Paṅko ca kāmā palipo ca 4- kāmā

Bhayañca metaṃ timulaṃ pavuttaṃ,

Rajo ca dhumo ca mayā pakāsitā 5-

Bhitvā tuvaṃ pabbaja brahmadatta.

[PTS Page 242] [\q 242/]

862. Gathito ca ratto adhimucchito ca

Kāmesvāhaṃ 6- buhmaṇa bhiṃsarūpaṃ,

Taṃ nussahe jivikattho pahātuṃ

Kāhāmi puññāni anappakāni.

[PTS Page 243] [\q 243/]

863. Yo atthakāmassa hitānukampino

Ovajjamāno na karoti sāsanaṃ,

Idameva seyyo iti maññamāno

Punappunaṃ gabbhamupeti mando.

864. So ghorarūpaṃ nirayaṃ upeti

Subhāsubhaṃ muttakarisapuraṃ,

Santā sakāye na jahanti giddhā

Ye honati kāmesu avitarāgā.

[PTS Page 244] [\q 244/]

865. Miḷhena lintā ruhirena makkhitā

Sembhena lintā upanikkhamanti,

Yaṃ yaṃ hi kāyena phusanti tāvade

Sabbaṃ asātaṃ dukkhameva 8- kevalaṃ.

1. Sasaṃyamaṃ - syā 5. Pakāsiko - machasaṃ

2. Caraṇameva - machasaṃ 6. Kāmesvahaṃ - machasaṃ

3. Santiṃ puṇeti - simu, machasaṃ 7. Subhā subha - machasaṃ

4. Palipāca - simu 8. Dukhameva.

[BJT Page 238] [\x 238/]

866. Disvā vadāmi nahi aññako savaṃ

Pubbenivāsaṃ bahukaṃ sarāmi,

Citrāhi gāthāhi subhāsitāhi

Darimukho nijjhāpayi sumedhanti.

3. Dirīmukhajātakaṃ.

[PTS Page 247] [\q 247/]

867. Kākoḷā 1- kākasaṅghā ca mayañca pata taṃ varā,

Sabbeva sadisā bhoma imaṃ āgamma pabbataṃ.

868. Idha sibhā ca vyagghā ca sigālā ca migādhamā,

Sabbeva sadisā honti ayaṃ ko nāma pabbato.

869. Imaṃ nerunti jānanti manussā pabbatuttamaṃ,

Idha vaṇṇena sampannā vasanti sabbapāṇino.

870. Amānanā yattha siyā santānaṃ vā vimānanā,

Hinasammānanā vā'pina tattha vasatiṃ vase.

871. Yatthālaso ca 2- dakkho ca suro bhirū ca pujiyā,

Na tattha santo nivasanti 3- avisesakare nāge. 4-

[PTS Page 248] [\q 248/]

872. Nāyaṃ neru vibhajati binamukkaṭṭhamajjhime 5-

Avisesakārā neru handa neraṃ jahāmaseti.

4. Nerujātakaṃ.

[PTS Page 251] [\q 251/]

873. Āsāvati nāma latā jātā cittalatāvane,

Tassā vassasahassena ekaṃ nibbattate phalaṃ.

Taṃ devā paṭirupāsanti tāva duraphalaṃ satiṃ. 6-

874. Āsiṃseva tuvaṃ rāja āsaphalavati sukhā,

Āsiṃsetheva so pakkhī āsiṃsetheva 7- so dijo.

875. Tassa cāsā samijjhittha tāva duragatā sati '8-

Āsiṃseva tuvaṃ rāja āsā phalavati sukhā.

1. Kākoḷa - machasaṃ 2. Yattha ca alāso ca - sīmu.

3. Vasanti - machasaṃ, syā 4. Visesa akare jane - machasaṃ

5. Hinaukkaṭṭha - machasaṃ, syā 6. Duriphalesati - machasaṃ, syā

7. Asisatheva syā adusiṃsatheva - machasaṃ 8. Tassecāsā machasaṃ tasasvāsā samijjhati -

tāvaduragatesati - syā.

[PTS Page 253] [\q 253/]

[BJT Page 240] [\x 240/]

876. Sampesi 1- kho maṃ vācāya na ca sampesi kammunā,

Mālā sereyyakasseva vaṇṇavannā agandhikā.

877. Aphalaṃ madhuraṃ vācaṃ yo mittesu pakubbati,

Addaṃ avissaṃ bhogaṃ sandhi tenassa jirati.

878. Yaṃ hi kayirā taṃ hi vade yaṃ na kayirā na taṃ vade,

Akarontaṃ bhāsamānaṃ parijānanti paṇḍitā.

879. Balañca vata me khiṇaṃ patheyyañca na vijjati,

Saṅke pāṇuparodhāya handandāni vajāmahaṃ.

[PTS Page254] [\q 254/]

880. Etadeva hi me nāma yaṃ nāmasmiṃ rathesabha,

Āgamehi mahārāja pitaraṃ āmantayāma'nti.

5. Āsakkajātakaṃ.

[PTS Page 255] [\q 255/]

881. Na me rucci migālopa yassa te tādisā gati,

Atuccaṃ tāta patasi abhumiṃ tāta sevasi.

882. Catukkaṇṇaṃva kedāraṃ yadā te paṭhavi 2- siyā,

Tāto tāta nivattassu māssu etto paraja gami.

883. Santi aññepi sakuṇā pantayānā vihaṅgamā,

Akkhittā vātavegena naṭṭhā te sassatisamā.

[PTS Page 256] [\q 256/]

884. Akatvā aparaṇṇassa 3- pitu vuddhassa sāsanaṃ, 4-

Kāḷe vāte 5- atikkamma verambānaṃ vasaṃ gato. 6-

885. Tassa puttā ca dārā ca ye caññe anujivino,

Sabbe vyasanamāpāduṃ anovādakare dije.

886. Evampi idha vuddhānaṃ 7- yo vākyaṃ nāvakhujjhati,

Atisimaṃ caro ditto gijjhovātitasāsano.

Sabbe saṅkhya napapponti akatvā buddhasāsananti.

6. Migālopajātakaṃ.

1. Saṃsesi - machasaṃ 5. Kālavāte - machasaṃ

2. Pathavi - machasaṃ 6. Agā - simu. Machasaṃ syā

3. Apakandassa -machasaṃ 7. Vaḍānaṃ - simu 4. Pituvadadhasa bhāsanaṃ - machasaṃ

[PTS Page 259] [\q 259/]

[BJT Page 242] [\x 242/]

887. Kā nu koḷena vaṇṇe na na cāsi piyadassanā,

Kā vā tvaṃ kassa vā ṭhitā kathaṃ janemu taṃ mayaṃ.

888. Mahārājassabhaṃ ṭhitā virūpakkhassa caṇḍiyā,

Ahaṃ kāḷi alakkhikā kāḷakaṇiti maṃ vidu

Okāsaṃ yācito dehi vasemu tava santike

889. Kiṃ sile kiṃ samācāre purise nivisase 1- tuvaṃ,

Puṭṭhā me kāḷi akkhāhi yathā jānemu taṃ mayaṃ.

890. Makkhi paḷāsi sārambhi issuki macchari saṭho,

So mayhaṃ puriso kantoladdhaṃ yassa 2- vinassati.

[PTS Page 260] [\q 260/]

891. Kodhano upanāhi ca pisuno ca vibhedako.

Kaṇṭakavāco +pharuso so me kantataro tato.

892. Ajjusuveti puriso sadatthaṃ nāvakhuṃjhati,

Ovajjamāno kuppati seyyaso atimaññati.

893. Davappaluddho 3- puriso sabbamitetahi dhaṃsati,

So mayhaṃ puriso kanto tasmiṃ homi anāmayā.

[PTS Page 261] [\q 261/]

894. Apehi ento tvaṃ kāḷi netaṃ ambhesu vijjati,

Aññaṃ janapadaṃ gaccha nigame rājadhāniyo.

895. Ahampi kho taṃ jānāmi netaṃ tumbhesu vijjati,

Santi loke alalakkhikā saṅgharanti bahuṃ dhanaṃ

Ahaṃ devo ca me hātā ubho naṃ vidhamāmase.

896. Kānu dibbena vaṇṇena pathabyā suppatiṭṭhitā,

Kā vā tvaṃ kassa vā ṭhitā kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

1. Nicise - machasaṃ, syā 2. Yasaṃ - machasaṃ 3. Devappapuriso luḍo - machasaṃ

+ Naṇṭhakavaco nārada

[PTS Page 262] [\q 262/]

[BJT Page 244] [\x 244/]

897. Mahārājassahaṃ ṭhitā dhataraṭṭhassa sirimato, ahaṃ siri ca lakkhi ca bhuripaññāti maṃ

vidu.

Okāsaṃ yācito dehi vasemu tava santike.

898. Kiṃ sile kiṃ samācāre purise nivisase tuvaṃ,

Puṭṭhā me lakkhi akkhāhi yathā jānemu taṃ mayaṃ.

899. Yo cāpi site athavāpi uṇhe

Vātātape ḍaṃsasiriṃsape ca,

Khudaṃ pipāsaṃ abhibhuyya sabbaṃ

Rattindivaṃ yo satataṃ niyutto.

Kālagatañca na hāpeti atthaṃ

So me manāpo nivaseva 1- nambhi.

900. Akkodhano 2- mittavā cāgavā ca

Silupapatto asaṭhojubhuto,

Saṅgāhako sakhilo saṇhavāco

Mahattapattopi nivātavutti.

901. Tasmāhaṃ pose vipulā bhavāmi

Ummi 3- samuddassa yathāpi vaṇṇaṃ,

Yo cāpi mitte athavā amitte

Seṭṭhe sarikkhe athavāpi hīne.

[PTS Page 262] [\q 262/]

902. Atthaṃ carantaṃ athavā anatthaṃ

Āvi raho saṅgahaṭameva vatte,

Vācaṃ na vajjā pharusaṃ kadāci

Matassa jivasasa vatassa homi.

903. Etesa yo aññataraṃ labhitvā

Kantā siri majjati appapañño, +

Taṃ dinnarūpaṃ visamaṃ carantaṃ

Karisajātaṃ va 4- vivajjayāmi.

904. Attānā kurute lakkhiṃ alakkhiṃ kurutattānā,

Na hi lakkhiṃ alakkhiṃ vā añño aññassa kārako'ti.

7. Sirikālakaṇaṇijātakaṃ.

1. Nivase. 2. Akodhane, syā akkodhano - simu, machasaṃ

3. Umami - syā 4. Karisaṭṭhānaṃ va - machasaṃ

+ Kattāsiri, nattasi, kantaṃ siranti tayopi paṭhā aṭṭhakathā.

[PTS Page 265] [\q 265/]

[BJT Page 246] [\x 246/]

905. Sucittapattacchadana tambacuḷa vihaṅgama,

Oroha dumasākhāya 1- mudhā bhariyā bhavāmi te.

906. Catuppadi tvaṃ kalyāṇi dvipadāhaṃ 2- manorame,

Migi pakkhī asaṃyuttā aññaṃ pariyesa sāmikaṃ.

[PTS Page 266] [\q 266/]

907. Komārikā te hessāmi mañjukā piyabhāṇini,

Vinda maṃ ariyena vedena sāvayā maṃ yadicchasi.

908. Sakuṇādini 3- lohitape cori kukkuṭapothini,

Na tvaṃ ariyena vedena mamaṃ bhattāra micchasi.

909. Evampi caturā nāri disvāna 4- pavaraṃ naraṃ,

Nenti sanhāhi vācāhi biḷāri viya kukkuṭaṃ.

910. Yo ve 5- uppatitaṃ atthaṃ nakhippamanukhujjhati, amittavasamānevati pacchā ca

manutappati.

[PTS Page 267] [\q 267/]

911. Yo ca uppatitaṃ atthaṃ khippameva nibodhati, muccate santusambādhā kukkuṭova

biḷariyā'ti.

8. Kukkuṭajākataṃ.

[PTS Page 268] [\q 268/]

912. Dhammaṃ caratha ñātayo dhammaṃ caratha bhaddaṃ vo,

Dhammacāri sukhaṃ seti asmiṃ loke parambhi ca.

913. Bhaddako vatayaṃ pakkhī dijo paramadhammiko,

Ekapādena tiṭṭhanto dhammamevānāsāsati.

[PTS Page 269] [\q 269/]

914. Nāssa sīlaṃ vijānātha anaññāya pasaṃsatha,

Bhutvā aṇḍañca chape ca dhammo dhammoti bhāsati.

915. Aññaṃ bhaṇati vācāya aññaṃ kāyena kubbati,

Vācāya no ca kāyena taṃ dhammaṃ adhiṭṭhito.

1. Dumaṃ - machasaṃ 2. Vipādāhaṃ - machasaṃ 3. Kuṇapādini, - aṭṭhakathā

4. Disvāna sadhanaṃ - machasaṃ 5. Yoca - syā.

[BJT Page 248] [\x 248/]

916. Vācāya sakhilo manoviduggo

Channo kupasayova kaṇhasappo,

Dhammadhajo gāmanigamāsu sādhu sammato

Dujjāno purisena khālisena.

917. Imaṃ tuṇḍehi pakkhehi pādā cimaṃ viheṭhatha,

Chavaṃ himaṃ vināsetha nāyaṃ saṃvāsanāraho'ti.

9. Dhammadhajajātakaṃ.

[PTS Page 272] [\q 272/]

918. Sace brāhmaṇa gacchasi sāketaṃ añjanāvanaṃ,

Vajjāsi nandiyaṃ nāma puttaṃ asmākaorasaṃ.

Mātā pitā ca te vuddhā te taṃ icchanti passituṃ.

919. Bhuttā mayā nivāpāni rājino pāṇabhojanaṃ,

Taṃ rājapiṇḍaṃ avabhottuṃ nāhaṃ buhmaṇamussahe.

920. Odabhissāmahaṃ passaṃ khurappāṇissa rājino,

Tadāhaṃ sukhito mutto api passeyya mātaraṃ.

[PTS Page 274] [\q 274/]

921. Migarājā pure āsiṃ kosalassa niketave,

Nandiyo nāma nāmena abhirūpo catuppado.

922. Taṃ maṃ vadhitumāgañji dāyasmiṃ añajanāmane,

Dhanuṃ adejjhaṃ natvāna usuṃ sandhāya kosalo.

923. Tassāhaṃ odahiṃ passaṃ khurappāṇissa rājino,

Tadāhaṃ sukhito mutto mātaraṃ daṭṭhumāgato'ti.

10. Nandiyamiga 1- jātakaṃ.

Avāriyavaggo paṭhamo.

Tassuddānaṃ:

Darimukha sanerutā ca puna,

Āsānandasiri ca sucittavaro

Athadhammikanandi migena dasa.

1. Migarāja - syā.

[PTS Page 278] [\q 278/]

[BJT Page 250. [\x 250/] ]

924. Saccaṃ kireva māhaṃsu bhastaṃ 1- bāloti paṇḍitā,

Passa bālo rahokammaṃ āvikubbaṃ na khujjhati,

925. Tvaṃ nukho samma bālosi kharaputta vijānahi,

Rajjuyā hi parikkhitto vaṅkoṭṭho ohito mukho.

926. Aparampi 2- samma te bālyaṃ 3- yo mutato na palāyasi,

So ca bālataro samma yaṃ tvaṃ vahasi senakaṃ.

[PTS Page 279] [\q 279/]

927. Yannu sammā ahaṃ bālo ajarāja vijānahi,

Atha kena senako bāla taṃ me akkhāhi pucchito

928. Uttamatthaṃ labhitvāna bhariyāya yo padassati, 4-

Tena jahissatantānaṃ 5- sā cevassa 6- na hesasti.

[PTS Page 280] [\q 280/]

929. Na ve piyaṃ meti janinda tādiso

Attaṃ niraṃ katvā piyāni sevati,

Antāva seyyo paramāva seyyā

Labbhā piyā ocitatthena pacchāti.

1. Kharaputtajātakaṃ.

[PTS Page 282] [\q 282/]

930. Akakkasaṃ apharusaṃ kharadhonaṃ supāsiyaṃ,

Sukhumaṃ tīṇiṇaggañca ko suciṃ ketumicchati.

931. Sumajjañca supāsañca anupubbaṃ suvattitaṃ, 7-

Ghanaghātimaṃ paṭitthaddhaṃ 8- ko suciṃ ketumicchati.

[PTS Page 283] [\q 283/]

932. Itodini patāyanti suciyo khaḷisāni ca,

Koyaṃ kammāragāmasmiṃ suciṃ vikketumicchati.

933. Ito satthāni gacchanti kammantā vividhā puthu,

Koyaṃ kammāragāmasmiṃ suciṃ vikketumarahati.

1. Kalakaṃ - syā, garaṃ - machasaṃ 2. Ayampi - machasaṃ

3. Bālo - machasaṃ 4. Bhariyā na bhavisasti - machasaṃ

5. Cachissatattānaṃ - machasaṃ 6. Sācetassa jahissati - machasaṃ

7. Suvaṭṭitaṃ - machasaṃ 8. Paṭitadaḍaṃ - machasaṃ

[PTS Page 284 [\q 284/] BJT Page 252] [\x 252/]

934. Suciṃ kammāragāmasmiṃ vikketabbā pajānatā

Ācariyāva jānanti 1- kammaṃ sukatadukkataṃ.

935. Imañca te pitā bhadde suciṃ jañña mayā kataṃ,

Tayā ca maṃ nimanteyya yañcatthaññaṃ ghare dhananti.

2. Sucijātakaṃ.

[PTS Page 288] [\q 288/]

936. Navachandakedāni diyati 2-

Puṇṇāyaṃ doṇi suvāmini ṭhitā,

Bahuke jane pāsapāṇike

No ca kho me paṭibhāti bhuñjituṃ.

[PTS Page 289] [\q 289/]

937. Tasasi bhamasi geṇamicchasi

Attāṇosi 3- tuhiṃ gamissasi,

Appossukko bhuñja tuṇḍila

Maṃsatthāya hi posiyāmase.

938. Ogaha rahadaṃ akaddamaṃ

Sabbaṃ sedamalaṃ pavāhaya,

Gaṇhihi navaṃ vilepanaṃ

Yassa gandho 4- na kadāvi chijjati.

[PTS Page 290] [\q 290/]

939. Katamo rahado akaddamo kiṃsu sedamalanti vuccati, katamañca navaṃ vilepanaṃ

Tassa gandho na kadāvi chijjati.

940. Dhammo rahado akaddamo pāpaṃ sedamalanti vuccati, sīlañca navaṃ vilepanaṃ

Tassa gandho na kadāvi chijjati.

941. Nandanti sarīraghātino

Na ca nandanti sariradhārino,

Puṇṇāya ca puṇṇamāsiyā

Ramamānāva jahanti jīvitanti.

3. Tuṇḍilajātakaṃ.

1. Ācariyāvasajānanti - machasaṃ 2. Navachantake doni - syāṃnacavacchaddake - machasaṃ

3. Atāṇesi - machasaṃ + sucinti vihataticipallāso katoti - aṭṭhakathā,

4. Kassagandho - machasaṃ

[PTS Page 295] [\q 295/]

[BJT Page 254] [\x 254/]

924. Siṅgi migo āyata cakkhunetto

Aṭṭhittaco vārisayo alomo,

Tenābhibhuto kapaṇaṃ 1- rudāmi

Hare sakhā kisasa nu maṃ jahāsi.

[PTS Page 296] [\q 296/]

943. So passasanto mahatā phaṇena.

Bhujaṅgamo kakkaṭamajjhapatto, 2 pucchāmi taṃ āyatacakkhunetta

Bhujaṅgamaṃ kakkaṭako gahesi.

944. Na vāyasaṃ no pana sapparājaṃ 3 ghāsatthiko kakkaṭako adeyya,

Pucchāmi taṃ āyatacakkhunetta

Atha kissa hetumbha 4- ubho gahitā.

945. Ayaṃ puriso mama atthākāmo

Yo 5- maṃ gahetvāna dakāya neti,

Tasmiṃ mate dukkhamanappakaṃ me

Ahañca eso ca ubho na homa.

946. Mamañca disvāna pavaḍḍhakāyaṃ

Sabbo jano hiṃsitumeva micche

Sāduñca thullañca muduñca maṃsaṃ

Kākāpi maṃ disvā vibheṭhayeyyuṃ.

[PTS page 297]

947. Sace tassa hetumbha 4- ubho gahitā

Uṭṭhātu poso visamācamāmi,

Mamañca kākañca pamuñca khippaṃ

Pure visaṃ gāḷahamupeti maccaṃ.

[PTS Page 298] [\q 298/]

948. Sappaṃ pamokkhāmi na tāva kākaṃ

Paṭibaddhako hohiti tāva kāko,

Purisañca disvāna sukhiṃ arogaṃ

Kākaṃ pamokkhāmi yatheva sappaṃ.

949. Kāko tadā devadatto ahosi

Māro pana kaṇhasappo ahosi,

Ānandabhaddo kakkaṭako ahosi

Ahaṃ tadā brāhmaṇo homi satthāti.

4. Suvaṇṇakakkaṭaka jātakaṃ.

1. Kapaṇo - machasaṃ 2. Kakkaṭakajjha patto - machasaṃ kakkaṭakamajjhapatto - syā

3. Kaṇhasappaṃ - machasaṃ 4. Hetu - machasaṃ 5. So - machasaṃ

+ Sakaṃsakhārantipi pāṭho attatenā sabhāyanti attho - aṭṭhakathā

[PTS Page 301] [\q 301/]

[BJT Page 256] [\x 256/]

950. Pakuṇo mayhako nāma girisānādarivaro

Pakkaṃ pipaphalimāruyha mayhaṃ mayhanti 1- kandati.

[PTS Page 302] [\q 302/]

951. Tassevaṃ 2- vilapanantassa dijasaṅghā samāgatā

Bhutvāna sipaphaliṃ yanti vilapitveva so dijo.

952. Evameva idhekacco saṅgharitvā bahuṃ dhanaṃ,

Nevattano na ñātinaṃ yathodhiṃ paṭipajjati.

953. Na so acchādanaṃ bhattaṃ na mālaṃ na vilepanaṃ,

Anubhoti sakiṃ kiñci na saṅgaṇhāti ñātake.

954. Tassevaṃ vilapantasasa mayhaṃ mayhanti 1- rakkhato,

Rājāno athavā corā dāyādāyeva apapiyā

Dhanamādāya gacchanti vilapitveva so naro.

955. Dhīro ca bhoge adhigamma saṅgaṇhāti ca ñātake,

Tena so nittiṃ pappoti pecca sagega ca modatiti.

5. Mayhakajātakaṃ.

[PTS Page 305] [\q 305/]

956. Dubbaṇṇarūpaṃ tuvamariyavaṇṇi

Purakkhatvā 3- pañjaliko namassasi,

Seyyo nu te so udavā 4- sarikkho

Nāmaṃ parassantato cāpi brūhi.

957. Na nāmagontaṃ gaṇhanti rāja

Sammaggatānujjugatānadevā,

Ahañca te nāmadheyyaṃ vadāmi

Sakkohasmi tidasānamindo.

958. Yo disvā bhikkhuṃ caraṇupapantaṃ

Purakkhatvā 3- pañjaliko namassati,

Pucchāmi taṃ devarājetamatthaṃ

Ito cuto kiṃ labhate sukhaṃ so.

[PTS Page 306 [\q 306/] 959.] Yo disvā bhikkhuṃ caraṇupapantaṃ

Purakkhatvā pañjaliko namassati,

Diṭṭheva dhamme labhate pasaṃsaṃ saggañca so yāti sarirabhedā.

1. Mayha mayhānti - aṭṭhakathā 2. Tasseva - machasaṃ 3. Purakkhitvā- machasaṃ, syā

4. Udāhu - machasaṃ, syā

[BJT Page 258] [\x 258/]

960. Lakkhi vata me udapādi ajja

Yaṃ vāsavaṃ bhūtapataddasāma,

Bhikkhuñca disvāna tavajja sakka

Kāhāmi puññāni anappakāni.

961. Addhā have sevitabbā sapaññā

Bahussutā ye bahuṭhānacittino,

Bhikkhuñca disvāna mamañca rāja

Kirohi puññāni anappakāni.

[PTS Page 307] [\q 307/]

962. Akkodhano niccapasannacitto

Sabbātithiyācayogo havitvā,

Nihaccamānaṃ abhivādayissaṃ

Sutvāna devinda subhāsitānī'ti.

6. Dhajaviheṭhajātakaṃ.

[PTS Page 308] [\q 308/]

963. Yametaṃ vārijaṃ pupphaṃ adinnaṃ upasiṅghasi,

Ekaṅgametaṃ theyyānaṃ gandhatthenosi 1- mārisa.

964. Na harāmi na bhañjāmi ārā saṅghāmi vārijaṃ,

Atha kena nu vaṇṇena gandhatthenoti vuccati.

[PTS Page 309] [\q 309/]

965. Yoyaṃ bhisāni khaṇati puṇḍarikāni bhañajati, evaṃ ākiṇṇakammanto kasmā eso na

vuccati.

966. Ākiṇṇaluddo puriso dhātiveḷaṃva makkhito,

Tasmiṃ me vacanaṃ natthi tañca arahāmi vattave.

967. Anaṅgaṇassa posassa niccaṃ sucigavesino,

Vāḷaggamantaṃ pāpassa abbhāmattaṃva khāyati.

968. Addhā maṃ yakkha jānāsi atho maṃ anukampasi,

Punapi yakkhi vajjāsi yadā pasassi edisaṃ.

969. Neva taṃ upajivāma napi te bhatakambhase,

Tvameva bhikkhu jāneyya yena gaccheyya suggati'nti.

7. Bhisapupphajātakaṃ

1. Gandhathenosi - machasaṃ, syā

[PTS Page 311] [\q 311/]

[BJT Page 260] [\x 260/]

970. Susukhaṃ vata jivanti ye janā vighāsādino,

Diṭṭheva dhamme pāsaṃsā samparāye ca suggati.

971. Sukassa bhāsamānassa na nisāmetha paṇḍitā,

Idaṃ suṇātha sodariyā ambhe vāyaṃ pasaṃsati.

972. Nāhaṃ tumbhe pasaṃsāmi kuṇapādā suṇātha me,

Ucchiṭṭhabhojino tumbhe na tumbhe vighāsādino.

973. Sattavaso pabbajitā mejjhāraññe sikhaṇḍano,

Vighāseneva yāpento mayañce bhoto gārayhā,

Kenu bhoto pasaṃsiyā.

974. Tumbhe sihānaṃ vyagghānaṃ vāḷānañcāvasiṭṭhakaṃ,

Ucchiṭṭheneva yāpentā maññivhā vighāsādino.

[PTS Page 312] [\q 312/]

975. Ye brahmaṇassa samaṇassa aññassa ca vaṇibbino,

Datvāna sesaṃ bhuñjanti te janā vighāsādino'ti.

8. Vighāsajātakaṃ.

[PTS Page 313] [\q 313/]

976. Paṇitaṃ bhuñjase bhattaṃ sappitelañca mātula,

Atha kena nu vaṇṇena kiso tvamasi vāyasa.

977. Amittamajjhe vasato tesu āmisamesato,

Niccaṃ ubbiggahadayasasa kuto kākassa daḷhiyaṃ.

978. Niccaṃ ubbedhino kākā dhaṅkhā pāpena kammunā,

Laddho piṇḍo na piṇeti kiso tenasmi vaṭṭaka.

979. Lūkhāni tiṇbījāni appasenhāni bhuñjasi,

Atha kena nu vaṇṇena thulo tvamasi vaṭṭaka.

980. Appicchā appacintāya aviduragamanena ca,

Laddhā laddhena yāpento thulo tenasmi vāyasa.

981. Appicchassa hi posassa appacintisukhassa ca,

Susaṅgahitamānassa vutti susamudāniyā'ti.

9. Vaṭṭakajātakaṃ.

[PTS Page 314 [\q 314/] 262]

982. Cirassaṃ vata passāma sahāyaṃ maṇidhārinaṃ,

Sukatāya massukuttiyā sohate vata me sakhā.

[PTS Page 315] [\q 315/]

983. Parūḷhakacchanakhalomo ahaṃ kammesu vyāvaṭo,

Cirassaṃ nahāpitaṃ laddhā lomantaṃ apahārayiṃ.

984. Yaṃ nu lomaṃ ahāresi dullabhaṃ laddhakappakaṃ,

Atha kiñcarahi te samma kaṇṭhe kiṇakiṇāyati.

985. Manussasukhumāpānaṃ maṇi 1- kaṇeṭhasu lambati,

Tesāhamanusikkhāmi mā tvaṃ maññi davā kataṃ.

986. Sacepi maṃ pihayasi massukuttiṃ sukāritaṃ,

Kārayismāmi te samma maṇiñcāpi dadāmi te.

987. Tvaññeva maṇinā chatto sukatāya ca massuyā,

Āmanta kho taṃ gacchāmi piyaṃ me tava dasasnanti.

10. Kākajātakaṃ

Senakavaggo dutiyo

Tassuddānaṃ:

Atha passa sasuvi ca tuṇḍilako

Migamayhaka pañcama sakkavaro,

Atha pañjalivārija mejjha puna

Atha vaṭṭaka kapotavarena dasa.

Chakkanipātaṃ niṭṭhitaṃ.

Tata vagguddānaṃ bhavati:

Atha vaggaṃ pakittisasaṃ chanipātavaruttame,

Avāriyo senako dveva vuttā subyañjanāti.

1. Maṇi - machasaṃ

[PTS Page 318] [\q 318/]

[BJT Page 264] [\x 264/]

988. Diyaḍḍhakukku udayena kaṇṇikā

Vidatthiyo aṭṭha parikkhipanti naṃ,

Sasiṃsapā sāramaya 1- apheggukā

Kuhiṃ ṭhitā uparito na dhaṃsati.

989. Yā tiṃsati sāramayā anujajukā

Parikiriya 2- gopāṇasiyo samaṭṭhitā,

Tā saṅgahitā 3- balasā ca piḷitā

Samaṭṭhitā uparito na dhaṃsati.

990. Evaṃ mittehi daḷhehi paṇḍito

Abhejjarūpehi sucihi mantihi,

Susaṅgahito siriyā na dhaṃsati

Gopāṇasi bhāravahāva kaṇṇikā.

[PTS Page 319] [\q 319/]

991. Kharattavaṃ mellaṃ + yathāpi satthāvā

Anāmasantopi karoti tittakaṃ,

Samāharaṃ sāduṃ kāroti patthivā

Asādu 4- kayirā tanuvaṭṭa muddharaṃ. 5-

992. Evampi gāmanigamesu paṇḍito

Asāhasaṃ rājadhanāni saṃharaṃ, dhammānuvatti paṭipajjamāno

Saphāni kayirā aviheṭhayaṃ paraṃ.

[PTS Page 320] [\q 320/]

993. Odātamulaṃ sucivārisambhavaṃ

Jātaṃ yathā pokkharaṇisu ambujaṃ,

Padumaṃ yathā agginikāsaphālimaṃ

Na kaddamo na rajo na vāri limpati.

994. Evampi vohārasuciṃ asāhasaṃ

Visuddhakammantamapetapāpakaṃ,

Na limpati kammakilesatādiso

Jātaṃ yathā pokkharaṇisu ambuja'nti

1. Kukkujātakaṃ.

1. Sāsiṃpā sāramayā - machasaṃ 2. Pakiriyā - machasaṃ

3. Kāhi susaṃgahitā - machasaṃ 4. Asāduṃ - machasaṃ asādhu - syā

5. Tanukhandhamudadharaṃ tanuvadadhamuddharaṃ - machasaṃ, syā

+ Khellanti vā pāṭhe ayame cattho - aṭṭhakathā

[PTS Page 323] [\q 323/]

[BJT Page 266] [\x 266/]

995. Yathā cāpo ninnamati jiyā cāpi nikujati,

Haññate nūna manojo migarājā sakhā mama.

996. Handadāni vanaṃ tāṇaṃ 1- pakkāmi yathāsukhaṃ,

Netādisā sakhā honati lababhā me jivato sakhā.

997. Na pāpajanasaṃsevi avavantaṃ sukhamedhati,

Manojaṃ passa semānaṃ giriyassānusāsani.

998. Na pāpasampavaṅkena mātā puttena nandati, manojaṃ 2passa semānaṃ acchantaṃ

samahi lohite.

999. Evamāpajjati 3- poso pāpiyañca nigacchati,

Yo ve hitānaṃ vacanaṃ na kāroti atthadassinaṃ.

1000. Evañca so hoti tato ca pāpiyo

Yo uttamo adhamanujapasevi

Pasasuttamaṃ adhamajanupasevitaṃ 4-

Migādhipaṃ saravaravedhanibbutaṃ,

[PTS Page 324] [\q 324/]

1001. Nihiyati puriso nihinasevi na ca hāyetha kadāci tulyasevi,

Seṭṭhamupanamaṃ 5- udeti khippaṃ

Tasmā antano uttariṃ bhajethāti.

2. Manojajātakaṃ.

[PTS Page 327] [\q 327/]

1002. Rājā te bhattaṃ pāhesi sucimaṃsupasecanaṃ,

Makhādevasmiṃ 6- adhivatthe 7- ehi nikkhama bhuñjassu.

[PTS Page 328] [\q 328/]

1003. Ehi māṇava orena 8- bhikkhamādāya supitaṃ, 9-

Tvañca māṇava bhikkhā 10- ca ubho bhakkhā bhavissatha.

1004. Appakena tuvaṃ yakkha thullamatthaṃ jahissasi,

Bhikkhaṃ te nāharissanti janā maraṇasaññino.

1. Handadāni vanantāni - rāmu 2. Manoja - machasaṃ

3. Evamāpajjate - machasaṃ 4. Adhammanupasevitaṃ - machasaṃ

5. Seṭṭhamupagamañca - machasaṃ 6. Māghadevasmiṃ - machasaṃ maghadevasmiṃ - syā

7. Adhivatte - machasaṃ 8. Oreya - syā

9. Supinaṃ - machasaṃ 10. Bhikkhaṃca - machasaṃ

[BJT Page 268] [\x 268/]

1005. Laddhāya yakkha 1- tava niccabhikkhaṃ

Suciṃ paṇitaṃ rasasā upetaṃ,

Bhikkhañca te āhariyo naro idha

Sudullabho hohiti 2- khādite mayi.

[PTS Page 329] [\q 329/]

1006. Mamesaṃ 3- sutano attho yathā bhāsasi māṇava,

Mayā tvaṃ samanuññāto satthiṃ passasi mātaraṃ.

1007. Baggaṃ chattañca pātiñca 4- gacchevādāya 5- māṇava, sotthiṃ passatu te mātā tvañca

passāhi mātaraṃ.

1008. Evaṃ yakkhi sukhī hohi saha sabbehi ñātihi,

Dhanañca me adhigataṃ rañño ca vacanaṃ natanti.

3. Sutanujātakaṃ.

[PTS Page 330] [\q 330/]

1009. Te kathannu karissanti vuddhā giridarisayā,

Ahaṃ baddhosami 6- pāsena niliyassa vasaṃ gato.

[PTS Page 331] [\q 331/]

1010. Kiṃ gijjha paridevasi 7- kānu te paridevanā,

Na me suto vā diṭṭho8- vā bhāsanto mānusiṃ dijo.

1011. Bharāmi mātāpitaro muddhe 9- giridarisaye,

Te kathannu karissanti ahaṃ vasaṃ gato tava.

1012. Yannu gijjho yojanasataṃ kuṇapāni avekkhati,

Kasmā jālañca pāsañca āsajjāpi na khujjhasi.

1013. Yadā parābhavo hoti poso jīvitasaṅkhaye,

Atha jālañca pāsañca āsajjāpi na khujjhati.

1014. Bharassu mātāpitaro vuddhe giridarisaye,

Mayā tvaṃ samanuññāto sotthiṃ passāhi ñātake.

1015. Evaṃ luddakaṃ nandassu sahasabbehi ñātihi,

Bharissaṃ mātāpitaro vuddhe giridarisayeti.

4. Gijjhajātakaṃ.

1. Laddhācayakkhā - si 6. Bandhosmi - machasaṃ

2. Hohiti - machasaṃ, syā 7. Paridevesi - machasaṃ, syā

3. Mameva - machasaṃ, syā 8. Diṭṭhaṃ vā sutaṃ - machasaṃ

4. Pāṭiñca - syā 5. Gacchamādāya - machasaṃ 9. Vaddhe.

[PTS Page 333] [\q 333/]

[BJT Page 270] [\x 270/]

1016. Anutiracāri bhaddante sahāyamanudhāva maṃ,

Mahā me gahito 1- maccho so maṃ harati vegasā.

[PTS Page 334] [\q 334/]

1017. Gambhiracāri bhaddante daḷhaṃ gaṇhāhi thāmasā,

Ahaṃ taṃ uddharissāmi supaṇṇo uragammiva.

1018. Vivādo no samuppatto dabbhapuppha suṇohi me,

Samehi medhagaṃ 2- samma vivādo vupasammataṃ. 3-

1019. Dhammaṭṭhohaṃ pure āsiṃ bahu aṭṭaṃ 4- me tiritaṃ,

Samemi medhagaṃ sammā 5- vivādo upasammatu.

1020. Anutiracāri naṅguṭṭhaṃ sisaṃ gambhiracārino,

Athāyaṃ 6- majjhimo khaṇḍo dhammaṭṭhassa bhavissati.

[PTS Page 335] [\q 335/]

1021. Cirampi bhakkho abhavissa sace na vivademase,

Asisakaṃ anaṅguṭṭhaṃ sigālo harati rohati.

1022. Yathāpi rājā nandeyya rajjaṃ laddhāna khattiyo,

Evāhamajja nandāmi disvā puṇṇukhaṃ patiṃ.

1023. Nathannu thalajo santo udake macchaṃ parāmasi,

Puṭṭho me samma akkhāhi kathaṃ adhigataṃ tayā.

1024. Vivādena kisā honti vivādena dhanakkhayā,

Jinā uddā vivādena bhuñja māyāvi rohitaṃ.

[PTS Page 336] [\q 336/]

1025. Evamevaṃ manussasu vivādo yattha jāyati,

Dhammaṭṭhaṃ paṭidhāvanti so hi nesaṃ vināyako

Dhanāpi tattha jiyanti rājakoso pavaḍḍhati'ti.

5. Dabbhapupphajātakaṃ.

1. Rohito - machasaṃ 2. Medhakaṃ - rāmu 3. Upasammatu - jāa.

4. Atthaṃ - rāmu 5. Samma - machasaṃ, syā 6. Accāyaṃ - machasaṃ

[PTS Page 338] [\q 338/]

[BJT Page 272] [\x 272/]

1026. Dasaṇṇakaṃ tīṇiṇadhāraṃ asiṃ sampantapāyinaṃ,

Parisāyaṃ puriso galati kiṃ dukkarataṃ tato

Yadaññaṃ dukkaraṃ ṭhānaṃ taṃ me akkhāhi pucchato.

[PTS Page 339] [\q 339/]

1027. Gileyya puriso lohā asiṃ sampannapāyinaṃ,

Yo ca vajjā dadāmiti taṃ dukkarataraṃ tato

Sabbaññaṃ sukaraṃ ṭhānaṃ evaṃ jānāhi māgadha. 1-

1028. Vyākāsi āyuro pañhaṃ atthadhammassa kovido,

Pakkusaṃ dāni pucchāmi kiṃ dukkarataraṃ tato;

Yadaññaṃ dukkaraṃ ṭhānaṃ taṃ me akkhāhi pucchito.

1029. Na vācamupajivanti aphalaṃ giramudiritaṃ,

Yo ca datvā avākayirā taṃ dukkarataraṃ to;

Sbabaññaṃ sukaraṃ ṭhānaṃ evaṃ jānāhi māgadha.

[PTS Page 340] [\q 340/]

1030. Vyākāsi pukkuso pañhaṃ atthaṃ dhammassa kovido,

Senakandāni pucchāmi kiṃ dukkarataraṃ tato;

Yadaññaṃ dukkaraṃ ṭhānaṃ taṃ me akkhāhi pucchito.

1031. Dadeyya puriso dānaṃ appaṃ vā yadi vā bahuṃ,

Yo ca datvā nānutape taṃ dukkarataraṃ tato;

Sbabaññaṃ sukaraṃ ṭhānaṃ evaṃ jānāhi māgadha.

[PTS Page 341] [\q 341/]

1032. Vyākāsi āyuro pañhaṃ atho pukkusaporiso,

Sabbe pañhe abhibhoti 2- yathā bhāsati senako'ti.

6. Dasaṇṇakajātakaṃ. +

[PTS Page 344] [\q 344/]

1033. Vibbhantavitto tupitindriyosi

Nettehi te vārigaṇā savanti,

Kiṃ te naṭṭhaṃ kiṃ pana vatthayāno

Idhāgamā brahmaṇa iṅgha bruhi 3-

1. Maddava - machasaṃ 2. Atibhoti - machasaṃ 3. Brahme tadiṅghabrūhi - rāmu

+ Paṇṇakajātakaṃ - machasaṃ

[PTS Page 345] [\q 345/]

[BJT Page 274] [\x 274/]

1034. Miyetha bhariyā vajato mamajja

Agacchato maraṇaṃ āha yakkho,

Etena dukkhena pavedhitosmi

Akkhāhi me senaka etamatthaṃ.

[PTS Page 346] [\q 346/]

1035. Bahuni ṭhānāni vicintayitvā

Yamettha vakkhāmi tadeva saccaṃ,

Maññāmi te brāhmaṇa sattuhasataṃ

Ajānato kaṇhasappo paviṭṭho.

[PTS Page 347] [\q 347/]

1036. Ādāya daṇḍaṃ parisumbha śastaṃ

Passeḷamugaṃ uragaṃ dvijimhaṃ,

Chindajja kaṅkhaṃ vicikicchitāni

Bhujaṅgamaṃ passa pamuñca śastaṃ.

[PTS Page 348] [\q 348/]

1037. Saṃviggarūpo parisāya majjhe

So brāhmaṇo sattubhastaṃ

Atha nikkhami urago uggatejo

Āsiviso sappo phaṇaṃ karitvā

Suladdha lābhā janakassa rañño

Yo passati senakaṃ sādhupaññaṃ.

[PTS Page 349] [\q 349/]

1038. Vivantacchaddo 1- nusi sabbadassi

Ñāṇaṃ nu te brahmaṇa bhiṃsarūpaṃ

Imāni me satta satāni atthi

Gaṇhāhi sabbāni dadāmi tuyahaṃ,

Tayā hi me jīvitamajja laddhaṃ

Athopi bhariyāyamakāsi sotthiṃ.

1039. Na paṇḍitā ventanamādiyanti

Citrāhi gāthāhi subhāsitāhi,

Itopi te brahme dadantu vittaṃ

Ādāya taṃ gaccha sakaṃ niketanti

7. Sattubhastajātakaṃ.

[PTS Page 352] [\q 352/]

1040. Ye me ahaṃ na jānāmi aṭṭhasena vaṇibbake,

Te maṃ saṅgamma yācanti kasmā maṃ tvaṃ na yācasi.

[PTS Page 353] [\q 353/]

1041. Yācako appiyo hoti yācaṃ addamappiyo,

Tasmābhantaṃ na yācāmi mā me viddesanā 2- ahu.

1. Vivaṭṭachādā - machasaṃ vivaṭṭacchado - syā 2. Videssanaṃ - syā machasaṃ

[BJT Page 276] [\x 276/]

1042. Yo ce yāvanajivāno kāle yāvaṃ na yācati,

Parañca puññā dhaṃseti antanāpi na jīvati.

1043. Yo ce yāvanajivāno kāle yāvaṃ na yācati,

Parañca puññaṃ labbheti antanāpi na jīvati.

1044. Na ve dissanti sappaññā disvā yācakamāgate,

Brahmacāri piyo mesi varataṃ bhaññamicchasi.

[PTS Page 354] [\q 354/]

1045. Na ve yācanti sappaññā dhīro veditumarahati, 1 uddissa ariyā tiṭṭhanti esā

ariyānayācanā

[PTS Page 355] [\q 355/]

1046. Dadāmi te brāhmaṇa rohiṇinaṃ

Gamaṃ sahassaṃ saha puṅgavena,

Ariyo hi ariyassa kathaṃ na dajjā

Sutvāna gāthā tava dhammayuttāni.

8. Aṭṭhisenajātakaṃ.

[PTS Page 357] [\q 357/]

1047. Yattha veri nivasati 2- na vase tattha paṇḍito,

Ekarannaṃ dirantaṃ vā dukkhaṃ vasati verisu.

1048. Diso ce 3- lahucittassa posassa anuvidhiyyato,

Ekassa kapino hetu yuthasa anayo kato.

1049. Bālo capaṇḍitamāni yuthassa parihārako.

Sacittassa vasaṃ gananvā sayethāyaṃ 4- yathā kapi.

1050. Na sādhu balavā bālo yuthassa parihārako,

Abhito bhavati ñātinaṃ sakuṇānaṃva cetako 5-

1051. Dhīro ca balavā sudhu yuthassa parihārako,

Bito bhavati ñātinaṃ tidasānaṃ ca vāsavo,

1. Vidatumarahati - syā 2. Nivisati - machasaṃ 3. Ve - machasaṃ

4. Passethāyaṃ - machasaṃ 5. Veṭako - machasaṃ

Piṭavu 278

1052. Yo ca silañca paññañca sutañcattini passati,

Ubhinnamatthaṃ carati attano ca parassa ca.

1053. Tasmā tuleyyamattānaṃ silapaññāsutāmiva,

Gaṇaṃ vā parihare dhīro ekovāpi paribbajeti.

9. Kapijātakaṃ.

[PTS Page 359] [\q 359/]

1054. Dvāsantati gotama 1- puññakammā

Vasavattino jātijaraṃ atitā,

Ayamantimā vedagu brahmapatti 2-

Asmābhijappanti janā anekā.

[PTS Page 360] [\q 360/]

1055. Appaṃ hi etaṃ na hi dighamāyu

Yaṃ tvaṃ baka maññasi dighamāyu,

Sataṃ sahassānaṃ nirabbudānaṃ,

Āyuṃ pajānāmi tavāhaṃ brahme.

1056. Anantadassa bhagavāhamasmiṃ

Jātijaraṃ sokamupātivatto,

Kimme purāṇaṃ vatasilavattaṃ

Ācikkha me taṃ yamahaṃ vijaññaṃ.

1057. Yaṃ tvaṃ apāyesi bahu manusse

Pipāsite ghammani samparete,

Taṃ te purāṇaṃ vatasilavatataṃ

Suttappabuddhova anussarāmi.

[PTS Page 361] [\q 361/]

1058. Yaṃ phaṇikulasmiṃ janaṃ gahitaṃ

Amovayi gayhakaniyamānaṃ,

Taṃ te purāṇaṃ vatasilavattaṃ

Suttappabuddhova anussarāmi.

1059. Gaṅgāya sotasmiṃ gahitanāvaṃ

Luddena nāgena manussakappā,

Taṃ te purāṇaṃ vatasilavattaṃ

Suttappabuddhova anussarāmi.

1. Bhogotama - machasaṃ 2. Brāhmuppatti - machasaṃ

[BJT Page 280] [\x 280/]

1060. Kappo ca te baddhacaro ahosiṃ

Sambuddhimantaṃ vatinaṃ amaññaṃ, 1-

Taṃ te purāṇaṃ vatasilavannaṃ,

Suttappabuddhova anussarāmi.

[PTS Page 363] [\q 363/]

1061. Addhā pajānāsi mametemāyuṃ

Aññampi jānāsi tathāhi buddho,

Tathāhi tāyaṃ jalitānubhāvo

Obhāsayaṃ tiṭṭhati brahmalokanti.

10. Bakabrahmajākataṃ

Kukkuvaggo paṭhamo.

Tassuddānaṃ:

Varakaṇṇika cāpavaro sutano

Athagijjha sarohita macchavaro,

Puna paṇṇakasenakayāvanako

Athaveri sabrahma bakena dasa.

1. Sambuddhavantaṃ vatidaṃ amaññā - machasaṃ syā.

[PTS Page 367] [\q 367/]

Du [BJT Page 282] [\x 282/]

1062. Hitvā gāmasahassāni paripuṇṇāni soḷasa,

Koṭṭhāgārāni phitāni sannidhiṃdāni kubbasi.

1063. Hatvā gandhāravisayaṃ pahutadhanadhāniyaṃ,

Pasāyanitato 1- nikkhanto idhadāni pasāsasi.

1064. Dhammaṃ bhaṇāmi vedeha adhammo me na ruccati,

Dhammaṃ me bhaṇamānasasa na pāpamupalippati 2-

[PTS Page 368] [\q 368/]

1065. Ye kenaci vaṇeṇana pāro labhati ruppanaṃ,

Mahatthiyampi ce vācaṃ na taṃ bhāseyya paṇḍito.

1066. Kāmaṃ ruppatu va mā vā bhusaṃ vā vikiriyatu,

Dhamma me bhaṇamānassa na pāpamupalippati.

1067. No ce assa sakā badudhi vinayo vā susikkhito,

Vane andhamahisova 3- careyya bahuko jano.

1068. Yasmā ca panidhekacce ācārambhi 4- susikkhitā,

Tasmā vinitavinayā caranti susamāhitā'ti. .

1. Gandhārajākataṃ.

[PTS Page 373] [\q 373/]

1069. Antānaṃ saṅkamaṃ katvā yo sotthiṃ samatārayi,

Kiṃ tvaṃ tesaṃ kimo 5- tuyhaṃ honti ete 6- mahākapi.

1070. Rājāhaṃ issaro tesaṃ yuthassa parihārako,

Tesaṃ sokaparetānaṃ hitānaṃ te arindama.

1071. Ullaṅghayitvā 7- antānaṃ vissaṭṭha- 8 -dhaṇuno sataṃ,

Tato aparapādesu daḷhaṃ baddhaṃ latāguṇaṃ.

1072. Chinnabbhamiva vātetana nunto rukkhaṃ upāgamiṃ,

Sohaṃ appabhavaṃ tassa sākhaṃ hatthehi aggahiṃ.

1. Pasāsanato - pasāsanāto - vi, machasaṃ 2. Pāpamupalimpati - machasaṃ, syā

3. Vane andhamahiṃsova - machasaṃ, syā 4. Ārembhi - machasaṃ, syā

5. Kime - machasaṃ 7. Salaṃghayitvā - sulaṅghayitvā machasaṃ

8. Visaṭṭha - machasaṃ.

[BJT Page 284] [\x 284/]

1073. Taṃ maṃ viyāyataṃ santaṃ sākhāya ca latāya ca,

Samanukkamantā pādehi sotthiṃ sākhāmigā 1- gatā.

1074. Taṃ maṃ na tapate baddho vadho me na tapessati, sukhamāharitaṃ tesaṃ yesaṃ

raṃjamakārayiṃ.

1075. Esā te upamā rāja atthasandassani katā,

Raññā raṭṭhassa yoggassa balassa nigamassa ca.

Sabbesaṃ 2- sukhametthabbaṃ khattiyena pajānatā'ti.

2. Mahākapijātakaṃ.

[PTS Page 380] [\q 380/]

1076. Ambāhamaddaṃ 3- vanamantarasmiṃ

Nilobhāsaṃ elinaṃ saṃvirūḷhaṃ,

Samaddasaṃ phalahetu vihaggaṃ

Taṃ disvā bhikkhācariyaṃ carāmi.

1077. Selaṃ sumaṭṭaṃ naravira 4- niṭṭhitaṃ

Nāri yugandhārayi appasaddaṃ,

Dutiyañca āgamma ahosi paddo

Taṃ disvā bhikkhācariyaṃ carāmi.

1078. Dijā 5- dijaṃ kuṇapamāharantaṃ

Ekaṃ samānaṃ bahukā samecca,

Āhārahetu paripātayiṃsu

Taṃ disvā bhikkhācariyaṃ carāmi.

1079. Usabhahamaddaṃ yuthassa majjhe

Calakakkuṃ vaṇṇabaluppannaṃ,

Tamaddasaṃ kāmahetu vitunnaṃ

Taṃ disvā bhikkhācariyaṃ carāmi.

[PTS Page 381] [\q 381/]

1080. Karaṇḍu 6- nāma kaliṅgānaṃ landhārānañca naggaji,

Nimirājā videhānaṃ pañcālānañca dummukho.

Ete raṭṭhāni hitvāna pabbajiṃsu akiñcanā.

1. Sābamigā - machasaṃ syā 2. Mato - machasaṃ sabbesaṃ sukha meṭṭhabbaṃ - machasaṃ

syā 3. Ambābhavanamantarasmiṃ - machasaṃ 4. Naravidduniṭṭhitaṃ - machasaṃ 5. Dijādijā

- machasaṃ dijādijānaṃ

6. Karaṇḍakokaliṅgānaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 286] [\x 286/]

1081. Sabbeva me devasamā samāgatā

Aggi yathā pajjalito tathevime,

Ahampi ekova carissāmi bhaggavi

Hitvāna kāmāni yathodhikāni.

[PTS Page 382] [\q 382/]

1082. Ayameva kālo nahi añño atthi

Anusāsitā me na bhaveyya pacchā,

Ahampi ekova carissāmi bhaggava

Sakuṇiva muttā purisassa hatthā.

[PTS Page 383] [\q 383/]

1083. Āmaṃ pakkañca jānananti atho loṇaṃ aloṇikaṃ,

Tamahaṃ disvā pabbajiṃ careva tvaṃ carāmahanti

3. Kumbhakārajātakaṃ.

[PTS Page 386] [\q 386/]

1084. Ahañce daḷhadhammāya 1- vahanti nābhirādhayiṃ,

Nudanti urasi sallaṃ yuddhe vikkantacārini.

1085. Naha nūna rājā jānāti 2- mama vikkamaporisaṃ,

Saṅgāme sukataṃ tāni dutavippahitāni ca.

1086. Sānunāhaṃ marissāmi abandhu aparāyini, 3-

Tadāhi kumbhakārassa dinnā chakaṇahārikā.

[PTS Page 388] [\q 388/]

1087. Yāvatāsiṃsati 4- poso tāvadeva paviṇati,

Atthāpāye jahanti naṃ oṭṭhavyādhiṃva khattiyo.

1088. Yo pubbe katakalyāṇo katattho nāvakhujjhati,

Atthā tassa palujjanti ye honti abhipatthitā.

1. Ahaññaca daḷhadhammassa - machasaṃ 2. Rājānajāyanti - machasaṃ, syā

3. Aparādhiti - machasaṃ 4. Yāvatā sisati - machasaṃ

[BJT Page 288] [\x 288/]

1089. Yo pubbe katakalyāṇo katattho manukhujjhati,

Atthā tassa paluvaḍḍhanti ye honti abhipatthitā.

1090. Taṃ vo vadāmi bhaddaṃ 1- vo yāvanetattha samāgatā,

Sabbe kataññuno hotha ciraṃ saggamhi ṭhassathāti. 2-

4. Daḷhadhammajākataṃ

[PTS Page 389] [\q 389/]

1091. Yo maṃ pure vaccudeti araññe daramāyati, 3-

So na dissatimātaṅgosomadatto kuhiṃ gato.

1092. Ayaṃ vā so mato seti allapiṅkaṃva chijjito,

Bhumyā nipatito seti amarā vata+ kuñajaro.

[PTS Page 390] [\q 390/]

1093. Anagāriyupetassa vippamuttassa cetaso,

Samaṇassa na taṃ sādhu yaṃ petamanusocasi.

1094. Saṃvāsena bhave sakka manussassa migassa vā,

Hadaye jāyati pemaṃ taṃ na sakakā asovituṃ.

1095. Mataṃ marisasaṃ rodanti ye rudanti lapanti ca,

Tasmā tvaṃ isi mārodi roditaṃ moghagamāsu hanto.

1096. Kanditena have brahme mato peto samuṭṭhabhe,

Sabbe saṅgamma rodāmi aññamaññassa ñātake.

1097. Ādintaṃ vata maṃ mantaṃ ghatasittaṃva pāvakaṃ,

Vārinā viya osiñcaṃ sabbaṃ nibbāpaye daraṃ.

1098. Abbahi vata me mallaṃ sokaṃ bhadayanissitaṃ,

Yo me sokaparetassa puttasokaṃ apānudi.

[PTS Page 391] [\q 391/]

1099. Sohaṃ abbūḷhasallosmi vitasoko anāvilo,

Na socāmi na rodāmi tava sutvāna vāsavā'ti.

5. Somadattajātakaṃ.

1. Bhaddante - machasaṃ 2. Vasathāti - machasaṃ 3. Māyato - machasaṃ

+ Amarāvatātimato vata amaritipi pāṭho aṭṭhakathā.

[PTS Page 393] [\q 393/]

[BJT Page 290] [\x 290/]

1100. Kāḷāni kesāni pure abhesuṃ

Jātāni sisambhi yathāpadese,

Tānajja setāni susima disvā

Dhammaṃ cara brahmacariyassa kālo.

[PTS Page 394] [\q 394/]

1101. Mameva deva palitaṃ na tuyhaṃ

Mameva sisaṃ mama uttamaṅgaṃ,

Atthaṃ karissanti musā abhāṇiṃ 1-

Ekāparādhaṃ khama rājaseṭṭha.

1102. Daharo tuvaṃ dassaniyosi rāja

Paṭhamuggato hohi yathā kaḷiro,

Rajjañca kārehi mamaṃ ca passa

Mā kālikaṃ anudhāvi rajinda.

[PTS Page 395] [\q 395/]

1103. Passāmi vohaṃ dahari kumāriṃ

Sāmaṭṭhapassaṃ sutanuṃ sumajjhaṃ,

Kāḷāpavāḷāva 2- pavellamānā

Palobhayantiva naresu gacchati.

1104. Tamena passāmi parena nāriṃ

Asitikaṃ nāvutikaṃva jaccā,

Daṇḍaṃ gahetvāna pavedhamānaṃ

Gopāṇasībhoggasamaṃ carantiṃ.

[PTS Page 396] [\q 396/]

1105. Sohaṃ tamevānuvicintayanto

Eko sayāmi sayanassa majjhe,

Ahampi evaṃ iti pekkhamāno

Na gehe rame brahmacariyassa kālo.

1106. Rajjuvālambani cesā yā gehe vasato rati,

Etampi chetvāna vajatti dhīrā

Anapekkhito kāmasukhaṃ pahāyā'ti.

6. Susimajātakaṃ.

1. Abhāsiṃ - machasaṃ 2. Kāḷappavāḷāca - machasaṃ kālappallacāva - syā

[PTS Page 398] [\q 398/]

[BJT Page 292] [\x 292/]

1107. Ahaṃ dasasataṃ vyāmaṃ uragamādāya māgato,

Tañca mañca mahākāyaṃ dhārayaṃ nappavedhasi.

1108. Atha imaṃ khuddakaṃ pakkhiṃ appamaṃsataraṃ mayā,

Dhārayaṃ vyādhase hito kamatthaṃ koṭisimbali.

1109. Maṃsabhakkho tuvaṃ rāja balahakkho ayaṃ dijo,

Ayaṃ nigrodha khijāni pilakkhadumbarāni ca

Assatthāni ca bhakkhetvā khandhe me odahissati.

1110. Te rukkhā saṃvirūhanti mama passe nivātajā,

Te pariyonanadhissanti arukkhaṃ maṃ karisasare.

[PTS Page 399] [\q 399/]

1111. Santi aññepi rukkhāse mulino khandhino dumā,

iminā sakuṇajātena bījamāharitvā hatā.

1112. Ajjhārūḷhābhivaḍḍhanti 1- buhmantampi vanaspatiṃ, 2-

Tasmā rāja pavedhāmi sampassaṃ nāgataṃ bhayaṃ.

1113. Aṅkayye saṅkitabbāni rakkheyyānāgetaṃ bhayaṃ.

Anāgatabhayā dhīro ubho loke avekkhatiti.

7. Koṭisimbalijātakaṃ.

[PTS Page 401] [\q 401/]

1114. Rājā apucchi 3- vidhuraṃ dhammakāmo yudhiṭṭhilo,

Api brāhmaṇa jānāsi ko eko bahu socati.

1115. Buhmaṇo ajayuthena bahutedho 4- vane vasaṃ,

Dhumaṃ akāsi vāseṭṭhā 5- rattindivamatandito.

1116. Tassa taṃ dhumagandhena sarabhā makasadditā, 6-

Vassāvāsaṃ upagañchuṃ dhumakārissa santike.

1. Ajjhārūhāni vaḍḍhanti - syā 2. Vanappati - machasaṃ, syā

3. Āpucchi - machasaṃ 4. Bahutejo bahuteno - syā

5. Vāsiṭṭhi - machasaṃ 6. Makasaṭṭitā - machasaṃ

[BJT Page 294] [\x 294/]

1117. Sarabhesu manaṃ katvā ajāyo nāvakhujjhatha,

Āgacchanti vajanti vā tassa tā vinassuṃ ajā.

[PTS Page 402 [\q 402/] 1118.] Sarabhā ca sarade kāle pahinamakase vane,

Pāvisuṃ giriduggāni nadinaṃ pabhavāni ca.

1119. Sarabhe ca gate disvā ajā ca vibhavaṃ gatā,

Kiso ca vivaṇṇo āsi paṇḍurogi ca brāhmaṇo.

1120. Evaṃ yo saṃniraṃkatvā āgantuṃ kurute piyaṃ,

So eko bahu socati dhumakāriva brāhmaṇoti.

8. Dhumakārijātakaṃ.

[PTS Page 404] [\q 404/]

1121. Kodha jāgarataṃ sutto kodho suttesu jāgaro,

Ko mametaṃ 1- vijānāti ko taṃ paṭibhaṇāti me.

1122. Ahaṃ jāgarataṃ sutto ahaṃ suttesu jāgaro,

Ahametaṃ vijānāmi ahaṃ paṭibhaṇāmi te.

1123. Kathaṃ jāgarataṃ sutto kathaṃ suttesu jāgaro,

Kathaṃ etaṃ vijānāsi kathaṃ paṭibhaṇāsi me.

1124. Ye dhammaṃ nappajānanti saṃyamoti damoti ca,

Tesu suppamānesu ahaṃ jaggāmi devate.

1125. Yesaṃ rāgo ca doso ca avijjā ca virājitā,

Tesu jāgaramānesu ahaṃ suttosmi devate.

1126. Evaṃ jāgarataṃ sutto evaṃ suttesu jāgaro,

Evametaṃ vijānāsi evaṃ paṭibhaṇāsi te.

[PTS Page 405] [\q 405/]

1127. Sādhu jāgarataṃ sutto sādhu suttesu jāgaro,

Sādhu metaṃ vijānāsi sādhu paṭibhaṇāsi meti.

9. Jāgarajātakaṃ.

1. Kodhametaṃ - machasaṃ kometaṃnu - syā.

[PTS Page 408] [\q 408/]

[BJT Page 296] [\x 296/]

1128. Na kiratthi anomadassisu

Pāricariyā buddhesu aṃjikā, 1-

Sukkhāya aloṇikāya ca

Passa phalaṃ kummāsapiṇḍiyā.

1129. Hatthigavāssā ca me 2- bahu

Dhanadhaññaṃ paṭhavi ca kevalā,

Nāriyo cimā accharūpamā

Passa phalaṃ kummāsapiṇḍiyā.

[PTS Page 410] [\q 410/]

1130. Abhikkhaṇaṃ rājakuñjara

Gāthā bhāsasi kosalādhipa,

Pucchāmi taṃ raṭṭhavaḍḍhana

Bāḷhaṃ pitimano pabhāsasi.

[PTS Page 411] [\q 411/]

1131. Imasmiṃ yeva nagare kule aññatare ahuṃ,

Parakammakāro āsiṃ bhatako silasaṃvuto.

1132. Kammāya nikkhamantāhaṃ caturo samaṇe addasaṃ.

Ācārasilasampanne sitibhute anāsave.

1133. Tesu cittaṃ pasasādetvā nisidetvā paṇṇasanthate,

Adāsiṃ buddhānaṃ kummāsaṃ pasanno sehi pāṇihi.

1134. Tassa kammassa kusalassa idaṃ me edisaṃ 3- phalaṃ,

Anuhomi idaṃ rajjaṃ phītaṃ dharaṇimuttamaṃ.

[PTS Page 412] [\q 412/]

1135. Dada bhuñja ca mā ca pamādo 4-

Cakkaṃ vantaya kosalādhipa,

Mā rāja adhammiko ahu

Dhammaṃ pālaya kosalādhipa.

1136. Sohaṃ tadeva punappunaṃ

Vaṭumaṃ ācarissāmi sobhane,

Ariyācaritaṃ sukosale

Arahanto me manāpā passituṃ.

1. Appakā - machasaṃ 2. Cime - machasaṃ 3. Īdisaṃ - machasaṃ

4. Dadaṃ bhuñja māca pamādo - machasaṃ

[PTS Page 413] [\q 413/]

[BJT Page 298] [\x 298/]

1137. Devi viyaccharūpamā

Majjhe nārigaṇasa hobhasi,

Kiṃ kammamakāsi bhaddakaṃ

Tenāsi vaṇṇavati sukosale.

1138. Ambaṭṭhakulassa khattiya

Dāsyāhaṃ parapessiyā ahuṃ,

Saññatā dhammajivini

Silavati ca apāpadassanā.

1139. Uddhaṭabhattaṃ ahaṃ tadā caramānassa adāsiṃ bhikkhuno,

Vittā sumanā sayaṃ ahaṃ

Tassa kammassa phalaṃ mamedisa'nti.

10. Kummāsapiṇḍajātakaṃ.

[PTS Page 418] [\q 418/]

1140. Āgagamissati me pāpaṃ āgamissati me bhayaṃ,

Tadā hi calitā sākhā manussena migena vā.

[PTS Page 419] [\q 419/]

1141. Bhiruyā nūna me kāme avidūre vasantiyā,

Karissati kisaṃ paṇḍuṃ sāva sākhā parantapaṃ.

1142. Socayissati maṃ kantā gāme vasamaninditā,

Karissati kisaṃ paṇḍuṃ sāva sākhā parantapaṃ.

1143. Tayā maṃ hasitāpaṅgi 1- mihitāni 2- bhaṇitāni ca,

Kisaṃ paṇḍuṃ karissanti sāva sākhā parantapaṃ.

[PTS Page 420] [\q 420/]

1144. Āgamā nūna so saddo asaṃsi nūna so tava,

Akkhātaṃ nūna taṃ tena yotaṃ sākhamakampiyī.

1. Asitā paṅga - machasaṃ 2. Mitāni hitāni - machasaṃ.

[BJT Page 300] [\x 300/]

1145. Idaṃ kho tvaṃ samāgamma mama bālassa cintitaṃ,

Tadāhi calitā sākhā manussena migena vā.

1146. Tatheva tvaṃ avedesi avañci pitaraṃ mama,

Hanatvā sākhāhi chādento āgamissati me bhaya'nti.

11. Parantapajātakaṃ.

Gandhāravaggo dutiyo

Tassuddānaṃ:

Varagāma mahākapi bhaggava ca

Daḷhadhamma sakuñajara kesavaro,

Urago vidhuro puna jāgaratā

Atha kosalādhipa parantapena ca.

Sattakanipātaṃ niṭṭhitaṃ.

Tatra vagguddānaṃ:

Atha santa nipātambhi vaggaṃ me bhaṇato suṇa,

Kukku ca puna gandhāro dve va muttā mahesinā.

[PTS Page 425] [\q 425/]

[BJT Page 302] [\x 302/]

8. Aṭṭhaka nipāto

1147. Odātavatthā suci allakesā

Kaccāni kiṃ kumbhimadhissayitvā,

Piṭṭhā tilā dhovasi taṇḍulāni

Tilodano hohiti 1- kissa hetu.

1148. Na kho ayaṃ brahmaṇa bhojanatthā

Tilodano hohiti sādhupaññā,

Dhammo mato tassa bahutamajja 2-

Ahaṃ karissāmi susānamajjhe.

[PTS Page 426] [\q 426/]

1149. Anuvicca kaccāni karohi kiccaṃ

Dhammo mato konu tavetasaṃsi,

Sahassanetto atulānubhāvo

Na miyati 3- dhammavaro kadāvi.

1150. Daḷhappamāṇaṃ 4- ettha brahme

Dhammo mato natthi mamettha kaṅkhā,

Ye yevadāni pāpā bhavanti

Te tevadāni sukhitā bhavanti.

1151. Suṇisā hi mayhaṃ viñajhā ahosi

Sā maṃ vadhitvāna vijāyi puttaṃ,

Sādāni sabbassa kulassa issarā

Ahaṃ panambhi apaviddhā ekikā.

1152. Jivāmi vohaṃ nāhaṃ matosmi 5-

Taveva atthāya idhāgatosmi,

Yā taṃ vadhitvāna vijāyi puttaṃ

Sahāva puttena karomi bhasmaṃ.

[PTS Page 427] [\q 427/]

1153. Etañca 6- te ruccati devarāja

Mameva atthāya idhāgatosi,

Ahañca putto suṇisā ca nattā

Sammodamānā gharamāvaseva.

1. Hehiti - machasaṃ 2. Bahunamajjā - bahutanamajja - syā bahuttamajja - machasaṃ

3. Miyyati - machasaṃ 4. Daḷha pamāṇaṃ - machasaṃ 5. Na matohamasmi - machasaṃ

6. Evañca - machasaṃ, syā

[BJT Page 304] [\x 304/]

1154. Etañca te ruccati kātiyāni

Bhatāpi santā na jahāsi dhammaṃ,

Tuñca putto suṇisā ca nattā

Sammodamānā gharamāvasetha.

1155. Sā kātiyāni suṇisāya saddhiṃ

Sammodamānā gharamāvasitvā,

Sutto ca nattā ca upaṭṭhahiṃsu

Devānamindena adhiggahitā'ti.

1. Kaccānijātakaṃ.

[PTS Page 430] [\q 430/]

1156. Idaṃ pure ninnamāhu bahumacchaṃ mahodikaṃ, 1-

Āvaso bakarājassa pettikaṃ bhavanaṃ mama

Tyajja hekena 2- yāpema okaṃ 3- na vijabhāmase.

1157. Ko dutiyaṃ asialassa 4- bandhurassakkhi 5- bhejjati,

Ko me putte kulāvakaṃ mañca sotthiṃ karissati.

[PTS Page 431] [\q 431/]

1158. Sabbā parikkhatā pheggu yāva tassā gati ahu,

Khiṇabhakkho mahārāja sāre na ramati ghuṇo.

[PTS Page 432] [\q 432/]

1159. Sā nutāhaṃ ito gantvā rañño muttā nivesanā,

Antānaṃ ramayissāmi dumasākhāniketiti.

1160. So nunāhaṃ ito gantvā rañño mutto nivasanā,

Aggo dakāni pivissāmi 6- yuthassa purato vajaṃ.

1161. Taṃ maṃ kāmehi sampannaṃ rattaṃ kāmesu mucchitaṃ

Ānayi harato 7- luddo bāhiko haddamatthu te

[PTS Page 433 [\q 433/] 1162.] Andhakāratimisāyaṃ tuṅge uparipabbate,

Sā maṃ saṇhena mudunā mā pādaṃ khaṇiyasmati.

[PTS Page 434] [\q 434/]

1163. Asaṃsayaṃ jātikhayantadassi

Na gabbhaseyyaṃ punarāvajissaṃ,

Ayaṃ hi me antimā gabbhaseyyā

Khiṇo me saṃsāro punabbhavāyā'ti.

2. Aṭṭhasaddajātakaṃ.

1. Mahodakaṃ - machasaṃ syā 2. Hiṅgena - machasaṃ, syā 3. Okkanataṃ na jahāmase -

machasaṃ 4. Asilissa - machasaṃ

5. Kandharassakkhi hindati - machasaṃ 6. Pisasāmi - machasaṃ 7. Vanato - machasaṃ

[PTS Page 437] [\q 437/]

[BJT Page 306] [\x 306/]

1164. Idaṃ suvaṇṇakāyuraṃ muttā veḷuriyā bahu, sabbaṃ harassu bhaddatte mañca dāsiti

sāvaya.

1165. Oropayasu kalyāṇi mā 1- bahuṃ paridevasi,

Na cāhaṃ abhijānāmi ahanatvā 2- dhanamāhataṃ.

1166. Yato sarāmi attānaṃ yato pattosmi viññutaṃ,

Na cāhaṃ 3- abhijānāmi aññaṃ piyataraṃ tayā.

1167. Ehi taṃ upaguhissaṃ 4- karissañca padakkhiṇaṃ,

Na hi dāni putā atthi mama tuyhañca saṅgamo.

[PTS Page 438] [\q 438/]

1168. Na hi sabbesu ṭhānesu puriso hoti paṇḍito,

Itthipi paṇḍitā hoti tattha tattha vivakkhaṇā.

1169. Na hi sabbesu ṭhānesu puriso hoti paṇḍito,

Itthipi paṇḍitā hoti lahumatthavicintikā.

1170. Lahuñca vata khippañca nikaṭṭhe samacetayi,

Migaṃ puṇṇāya tenevaṃ sulasā sattukaṃ vadhi.

1171. Yodha uppatiṃ atthaṃ na khippamanukhujjhati,

So haññati mandamati corova girigabbhare.

1172. Yo ca uppatitaṃ atthaṃ khippameva nibodhati,

Muccate 5- sattu sambādhā sulasā sattukāmivāti.

3. Sulasājātakaṃ.

[PTS Page 441] [\q 441/]

1173. Bhusa kiṃ kuddhoti avekkhiyāna

Na tāvadaṇḍaṃ paṇayeyya issaro,

Aṭṭhānaso appatirūpamattano 7-

Parassa dukkhāni bhusaṃ udiraye.

1. Bāḷhaṃ - machasaṃ 2. Ahanatvā - machasaṃ 3. Nevāhaṃ - machasaṃ

4. Upaguyhissaṃ - machasaṃ 5. Muñcate - machasaṃ 6. Bhusampi - machasaṃ 7. Appaṭi -

machasaṃ, syā.

[BJT Page 308] [\x 308/]

1174. Yatova jāneyya pasādamattano

Atthaṃ niyuñjeyya parassa dukkataṃ, 1-

Tadāyamatthoti sayaṃ avekkhiya

Athassa daṇḍaṃ sadisaṃ nivesaye.

1175. Na cāpi jhāpeti paraṃ na attatanaṃ 2-

Amucchito yo nayate nayānayaṃ,

Yo daṇḍadhāro bhavatidha issaro

Samaṇṇagutto siriyā na dhaṃsati.

1176. Yo khattiyā se 3- anisammakārino

Paṇenti daṇḍaṃ sahasā pamucchitā, 4-

Avaṇṇasaṃyuttā 5- jahanti jīvitaṃ

Ito vimuttāpi ca yanti duggatiṃ

[PTS Page 442] [\q 442/]

1177. Dhamme ca ye ariyapavedite 6- ratā

Anuttarā te vacasā manasā kammanā ca, 7-

Te santisoraccasamādhisaṇṭhitā

Vajanti lokaṃ dubhayaṃ tathāvidhā.

1178. Rājāhamasmi narapamadāna 8- missaro

Sacepi kujjhāmi ṭhapemi attanaṃ, 9-

Nisedhayanto janataṃ tathāvidhaṃ

Paṇemi daṇḍaṃ anukampa yoniso.

[PTS Page 443] [\q 443/]

1179. Siri calakkhi ca 10- tameva khattiya

Janādhipa mā vijahi kudācanaṃ,

Akkodhano niccapasannacitto

Anigho 11- tuvaṃ vasassatāni pālaya.

1180. Guṇehi etehi upeta khattiya

hitamariyavatti suvaco akodhano,

Sukhī anuppiḷa 12- pasāsa mediniṃ

Ito vimuttopi ca yāhi suggatiṃ.

1. Dukkaṭaṃ - machasaṃ syā 2. Parampi attānaṃ - machasaṃ 3. Khatatiyā - machasaṃ 4.

Mucchitā - machasaṃ 5. Avaṇanayutatāca - machasaṃ 6. Ariyapapavedite - machasaṃ, syā

7. Kammunā - machasaṃ, syā 8. Pamudāṇaṃ - machasaṃ, syā 9. Attānaṃ - machasaṃ 10.

Siriñcalakkhiñca - machasaṃ 11. Anigeghā - machasaṃ 12. Anuppiḷaṃ sabha - syā machasaṃ

[BJT Page 310] [\x 310/]

1181. Evaṃ sunitena subhāsitena

Dhammena ñāyena upāyaso nayaṃ,

Nibbāpaye saṃkhuhitaṃ mahājanaṃ.

Mahāva megho salilena medininti.

4. Sumaṅgalajatakaṃ.

[PTS Page 447] [\q 447/]

1182. Aṅgārajātā paṭhavi kukkulānugatā mahī,

Atha gāyasi vattāni na taṃ tapati ātapo.

1183. Uddhaṃ tapati ādicco adho tapati vālukā, 1-

Utha gāyasi vattāni na taṃ tapati ātapo.

1184. Na maṃ tapati ātāpo ātappā 2- tapayanti maṃ.

Atthā hi vividhā rāja te tapanti ātapo.

[PTS Page 450] [\q 450/]

1185. Addasaṃ kāma te mulaṃ saṅkappā kāma jāyasi,

Na taṃ saṅkappayissāmi evaṃ kāma na hohisi 3-

1186. Appāpi kāmā na alaṃ bahuhipi na tappati, ahahā bālalapanā 4- paṭivijjhetha jaggato.

1187. Appassa kammassa phalaṃ mama yidaṃ

Udayo ajjhagamā 5- mahattapattaṃ,

Suladdhalābhā vata māṇavassa

Yo pabbaji kāmarāgaṃ pahāya.

[PTS Page 452] [\q 452/]

1188. Tapasā pajahanti pāpakammaṃ

Tapasā nahāpitakumbhakārabhāvaṃ,

Tapasā abhibhuyya gaṅgamāla

Nāmenālapasajja brahmadattaṃ.

1. Vāḷukā - machasaṃ 2. Ātapā - machasaṃ 3. Hehisi - machasaṃ syā

4. Ahāhābālalāpanā - machasaṃ ahobālānalapanā - syā asātābālalāpanā - machasaṃ 5.

Ajjhāgamā - machasaṃ

[PTS Page 453] [\q 453/]

[BJT Page 312] [\x 312/]

1189. Sandiṭṭhikameva 1- passatha

Khanti soraccassa ayaṃ vipāko,

Yo sabbajanassa vandito

Taṃ vandāma sarājikā samaccā.

1190. Mā kiñci avacuttha 2- gaṅgamālaṃ

Muniṃ 3- monapathesu sikkhamānaṃ,

Eso hi atari aṇṇavaṃ

Yaṃ taritvā vicaranti vitasokā'ti.

5. Gaṅgamālajātakaṃ.

[PTS Page 456] [\q 456/]

1191. Dhammo have hato hanti nāhato hanti kiñcanaṃ,

Tasmā hi dhammaṃ na hane mā 4- taṃ dhammo hato hati.

[PTS Page 457] [\q 457/]

1192. Alikaṃ bhāsamānassa apakkamanti devatā,

Putikañca mukhaṃ vāti sakaṭṭhānā ca dhaṃsati.

Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ aññathā naṃ viyākare.

1193. Sace hi saccaṃ bhaṇasi hohi rāja yathā pure,

Musā ce bhāsase rāja bhumiyaṃ tiṭṭha cetiya.

[PTS Page 458] [\q 458/]

1194. Akāle vassati tassa kāle tassa na vassati,

Yo jānaṃ pucchito pañcaṃ aññathā naṃ viyākare.

1195. Sace hi saccaṃ bhaṇasi hohi rāja yathā pure,

Musā ce bhāsase rāja bhumiyaṃ pavisa cetiya.

1196. Jivhā tassa dvidhā hoti uragasseva disampati,

Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ aññathā naṃ viyākare.

1197. Sace hi saccaṃ bhaṇasi hohi rāja yathā pure,

Musā ce bhāsase rāja bhiyyo pavisa cetiya.

[PTS Page 459] [\q 459/]

1198. Jivhā tassa na bhavati macchasseva disampati,

Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ aññathā naṃ viyākare.

1. Amma passatha - machasaṃ 2. Vuttha - machasaṃ 3. Muninaṃ - machasaṃ, syā 4. Tvaṃ -

machasaṃ

[BJT Page 314. [\x 314/] ]

1199. Sace hi saccaṃ bhaṇasi hohi rāja yathāpure,

Musā ce bhāsase rāja bhiyyo pavisa cetiya.

1200. Thiyova 1- tassa jāyanti na pumā jāyare kule,

Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ aññathā naṃ viyākare.

1201. Sace hi saccaṃ bhaṇasi hohi rāja yathāpure,

Musā ce bhāsase rāja bhiyyo pavisa cetiya.

1202. Puttā tassa na bhavanti pakkamanti disodisaṃ,

Yo jānaṃ pucchito pañhaṃ aññathā naṃ viyākare.

1203. Sacehi saccaṃ bhaṇasi hohi rāja yathāpure,

Musā ce bhāsase rāja bhiyyo pavisa cetiya.

[PTS Page 461] [\q 461/]

1204. Sarājā isinā satto 2- antalikkhe 3- caro pure,

Pāvekkhi paṭhaviṃ cecco 4- hinatto attapariyāyaṃ.

1205. Tasmāhi chandāgamanaṃ nappasaṃsanti paṇḍitā,

Aduṭṭhacitto bhāseyya giraṃ saccupasaṃhita'nti.

6. Cetiyajātakaṃ.

[PTS Page 464] [\q 464/]

1206. Yo indriyānaṃ kāmena vasā nārada gacchati,

So pariccajujuho loke jivantova visusasti.

1207. Sukhassānantaraṃ dukkhaṃ dukkhassānantaraṃ sukhaṃ,

Sosi 5- patto sukhā dukkhaṃ pāṭikaṅkha varaṃ sukhaṃ.

[PTS Page 465] [\q 465/]

1208. Kicchakāle kicchisaho yo kicchaṃ nānuvattati.

Sa kicchantaṃ sukhaṃ dhīro yogaṃ samadhigacchati.

[PTS Page 466] [\q 466/]

1209. Naheva kāmāna kāmā nātatthāna natthakāraṇā,

Na 6- katañca niraṅkatvā dhammā cavitumarahasi.

1. Thiyo tassa pajāyanti - vi machasaṃ 2. Patto - syā patto - machasaṃ

3. Antalikkhavaro - machasaṃ 4. Jacco - machasaṃ

5. Sopi patto sukha dukkhaṃ - syā sopi patto sukhaṃ dukkhaṃ, sopi patto sukhā dukkha -

machasaṃ 6. Nakañca niraṅkatvā - nārada.

[BJT Page 316] [\x 316/]

1210. Dukkhaṃ gahapati sādhura1 saṃvibhajjañca bhojanaṃ,

Abhāso atthalābhesu atthabyāpatti abyatho3.

1211. Ettāva tesaṃ4 paṇḍiccaṃ asito devalo bravi,

Nayito5 kiñci pāpiyo indriyānaṃ vasaṃ vaje.

[PTS Page 468] [\q 468/]

1212. Amittānaṃva hatthatthaṃ siva pappoti māmiva,

Kammaṃ vijjañca dakkheyyaṃ vivāhaṃ sīlamaddavaṃ.

1213. Ete ca yase hāpetvā nibbatto6 sehi kammehi,

Sohaṃ sahassa jinova abandhu aparāyaṇo.

Ariyadhammā atikkanto7 yathā peto tathevahaṃ.

1214. Sukhakāme dukkhāpetvā āpannosmi padaṃ imaṃ,

So sukhaṃ nādhigacchāmi cito bhānumatāmivā8ti.

7. Indirayajātakaṃ.

[PTS Page 471] [\q 471/]

1215. Ādittasmiṃ agārasmiṃ yaṃ nīharati bhājanaṃ,

Taṃ tassa hoti atthāya no ca yaṃ tattha ḍayhati.

1216. Evamādipito loko jarāya maraṇena ca,

Nīharetheva dānena dinnaṃ hoti sunīhataṃ

[PTS Page 472] [\q 472/]

1217. Yo dhammaladdhassa dadāti dānaṃ

Uṭṭhānaviriyādhigatassa jantuno9,

Atikkamma so vetaraṇiṃ yamassa

Dibbāni ṭhānāni upeti macco.

1218. Dānañca yuddhañca samānamāhu

Appāpi santā bahuke jinanti,

Appampi ce saddahāno dadāti

Teneva so hoti sukhī parattha.

-------------

1. Dakkhaṃ gahapati - sādhu - machasaṃ.

2. Saṃvibhajañca - machasaṃ.

3. Avyatho - machasaṃ.

4. Chatatāva tetaṃ - machasaṃ.

5. Natthi tā - nassito - machasaṃ.

6. Nippatto - machasaṃ.

7. Apakkanto - machasaṃ.

8. hīto bhānumatā miva - machasaṃ.

9. Jantu - machasaṃ.

[BJT Page: 318 [\x 318/] ]

1219. Viceyyadānaṃ sugatappasatthaṃ1

Ye dakkhiṇeyyā idha jīvaloke

Etesu dinnāni mahappalāni

Bījāni vuttāni yathā sukhette.

1220. Yo pāṇabhūtāni aheṭhayaṃ caraṃ

Parūpavādā na karoti pāpaṃ,

Hīruṃ pasaṃsanti na hi tattha sūraṃ

Bhayā hi santo na karonti2 pāpaṃ.

1221. Hīnena brahmacariyena khattiyaṃ upapajjati,

Majjhimena ca devattaṃ uttamena visujjhati

[PTS Page 473] [\q 473/]

1222. Addhāhi dānaṃ bahudhā pasatthaṃ3

Dānā ca kho dhammapadaṃ ca seyyo,

Pubbevahi pubbatare ca santo

Nibbānamevajjhagamuṃ sapaññāti.

8. Ādittajātakaṃ.

[PTS Page 477] [\q 477/]

1223. Gaṅgā kumudinī santā saṅkhavaṇṇā ca kokilā,

Jambu tālaphalaṃ dajjā atha nūna tadā siyā.

1224. Yadā kacchapalomānaṃ pāvāro tividho siyā,

Hemantikaṃ pāpuraṇaṃ atha nūna tadā siyā.

1225. Yadā makasadāṭhānaṃ aṭṭālo sukato siyā,

Saggassā rohaṇatthā atha nūna tadā siyā.

1227. Yadā sisseṇimāruyha candaṃ khādeyyuṃ mūsikā,

Rāhuñca paripāteyyuṃ atha nūna tadā siyā.

---------------

1. Sugatappasaṭṭhaṃ-machasaṃ.

2. Na karoti-machasaṃ.

3. Pasaṭṭhaṃ-machasaṃ.

[BJT Page: 320 [\x 320/] ]

1228. Yadā surāghaṭaṃ pītvā makkhīkā gaṇacārinī,

Aṅgāre vāsaṃ kappeyyuṃ atha nūna tadā siyā.

1229. Yadā bīmboṭṭhasampanno gadrabhā sumukho siyā,

Kusalo naccagītassa atha nūna tadā siyā.

1230. Yadā kākā ulūkā1 ca mantayeyyuṃ rahogatā,

Aññamaññaṃ pihayeyyuṃ2 atha nūna tadā siyā.

[PTS Page 478] [\q 478/]

1231. Yadā pulasa pattānaṃ3 chattaṃ thīrataraṃ siyā,

Vassassa paṭighātāya atha nūna tadā siyā.

1232. Yadā kuthaṅko4 sakuṇo pabbataṃ gandhamādanaṃ,

Tuṇḍenādāya gaccheyya atha nūna tadā siyā.

1233. Yadā sāmuddikaṃ nāvaṃ sayantaṃ savaṭākataraṃ5.

Ceṭo ādāya gaccheyya atha nūna tadā siyāti.

9. Aṭṭhānajātakaṃ.

[PTS Page 480] [\q 480/]

1234. Khamanīyaṃ yāpanīyaṃ kacci mātula te sukhaṃ,

Sukhaṃ te ammā avaca sukhakāmā hi te mayaṃ.

1235.Naṅguṭṭhaṃ me avakkamma6 heṭhayitvāna7 phaḷike,

Sājja mātulavādena muñcitabbā nu maññasi.

1236. Puratthā nisinnosi ahaṃ taṃ8 mukhamāgatā,

Pacchito tuyha naṅguṭṭhaṃ kathaṃ khohaṃ avakkamiṃ9.

[PTS Page 481] [\q 481/]

1237. Yāvatā caturo dīpā sasamuddā sapabbatā,

Tāvatā mayha naṅguṭṭhaṃ kathaṃ kho tvaṃ vivajjayi.

----------------

1. Uluṅkā-machasaṃ.

2. Vihareyyu-machasaṃ.

3. Palāsamulāla-machasaṃ.Syā.

4. Kulako-machasaṃ.Kurāro syā.

5. Sapaṭākāraṃ-machasaṃ.

6. Apakkamma-machasaṃ.Syā.

7. Poṭhayitvāna-machasaṃ.

8. Te-machasaṃ.

9. Apakkami-machasaṃ avakkami-syā.

[BJT Page: 322 [\x 322/] ]

1238. Pubbevametaṃ akkhaṃsu1 mātāpitā ca bhātaro,

Dīghaṃ duṭṭhassa naṅguṭṭhaṃ samhi2 vehāsayāgatā.3

1239. Tañca disvāna āyantiṃ antalikkhasmiṃ phaḷike4,

Migasaṅgho palāyittha bhakkho me nāsito tayā.

1240. Icceva vilapantiyā eḷikiyā ruhaṃghaso,

Galakaṃ anvāvamaddi natthi duṭṭhe subhāsitaṃ.

1241. Neva duṭṭhe nayo atthi na dhammo na subhāsitaṃ,

Nikkamaṃ duṭṭhe yujjetha5 so ca sabhi na rajjatīti.

10. Dīpijātakaṃ.

Kaccānivaggā paiṭhamo.

Tassuddānaṃ:

Parisuddhāmanāvilāvatthadharā

Bakarājassa kāyuraṃ daṇṭhāvaro,

Athaaṅgāracetiyadevilina

Atha ādittagaṅkādaseḷakināti.

Aṭṭhakanipātaṃ niṭṭhitaṃ.

-------------------

1. Makkhīsu-machasaṃ.

2. Sāmha-machasaṃ.Syā.

3. Vebhāsayaṃ-machasaṃ.

4. Eḷakī-machasaṃ.Eḷigī-syā.

5. Yujetha-machasaṃ.Syā.

[PTS Page 483] [\q 483/]

[BJT Page: 324 [\x 324/] ]

9. Navaka nipāta

[PTS Page 484] [\q 484/]

1242. Parisaṅkupatho nāma gijjhapantho sanantano,

Tatrāsi mātāpitaro gijjho posesi jiṇṇake.

1243. Tesaṃ ajagaraṃ medaṃ accahāsi pahūtaso1,

Pitā ca puttaṃ avaca jānaṃ uccaṃ2papātinaṃ

Supattaṃ pakkha3sampannaṃ tejassiṃ4 duragāminaṃ.

1244. Pariplavantaṃ5 paṭhaviṃ yacā tāta vijānahi6,

Sāgarena parikkhittaṃ cakkaṃva parimaṇḍalaṃ.

Tato tāta nivattassu māssu phatto paraṃ gamī.

1245. Uddhaṃ pattosa7 vegena balī pakkhī dijuttamo,

Olokayanto vakkaṅgo pabbatāni vanāni ca.

1246. Addasā8 paṭhaviṃ gijjho yathā sāsi9 pitussutaṃ,10

Sāgarena parikkhittaṃ cakkaṃva parimaṇḍalaṃ.

1247. Tañca so samatikkamma parameva pavattatha,

Tañca vātasikhā tikkhā accahāsi baliṃ dījaṃ.

1248. Nāsakkhātigato poso punareva11 nivattituṃ,

Dijo vyasanamāpādi verambānaṃ vasaṃ gato.

[PTS Page 485] [\q 485/]

1249. Tassa puttā ca dārā ca ye caññe anujīvino,

Sabbe vyasanamāpāduṃ anovādakare dije.

1250. Evampi idha vaddhānaṃ12 yo vākyaṃ nāvabujjhati,

Atīsīmacaro ditto gijjhovātītasāsano

Sa ce13 vyasanaṃ pappoti14 akatvā vuddhasāsananti.

1. Gijjhajātakaṃ.

-------------------

1. Bahudhāso-machasaṃ.Bahūtaso-syā.Bahuttato-sīmu.

2. Uccā-sīmu.

3. Thāma-machasaṃ.

4. Tejasiṃ-machasaṃ.Syā.

5. Paripālavitaṃ-machasaṃ.

6. Vijānāhi-machasaṃ.

7. Upadattosi-machasaṃ.

8. Addassa-machasaṃ. Addasa-syā.

9. Yathāvāsi-machasaṃ.

10. Pitusakā-machasaṃ.

11. Punadeva-machasaṃ.

12. Vuḍḍhānaṃ-machasaṃ.Syā.

13. Sabbe-machasaṃ.Syā.

14. Papponti-machasaṃ.Syā.

[PTS Page 488] [\q 488/]

[BJT Page: 326 [\x 326/] ]

1251. Puthusaddo samajano na bālo koci maññatha,

Saṅghasmiṃ bhijjamānasmiṃ nāññaṃ bhiyyo amaññaru.

1252. Parimuṭṭhā paṇḍitabhāsā vācā gocarabhāṇino,

Yāvicchanti mukhāyāmaṃ yena nītā na tā vidū.

1253. Akkocchi maṃ avadhi maṃ ajini maṃ abhāsi me,

Ye taṃ upanayhanti1 veraṃ tesaṃ na sammati.

1254. Akkocchi maṃ avadhi maṃ ajini maṃ abhāsi me,

Ye taṃ na upanayhanti1 veraṃ tesūpasammati.

1255. Nahi verena verāni sammantīdha kudācanaṃ.

Averena ca sammanti esadhammo sanantano.

1256. Pare ca na vijānanti mayamettha yamāmase,

Ye ca tattha vijānanti tato tato sammanti medhagā.

1257. Aṭṭhicchinnā pāṇahārā gavāssa dhanahārino,

Raṭṭhaṃ vilumpamānānaṃ tesampi hoti saṅgati

Tasmā tumhāka no siyā.

1258. Sace labhetha nipakaṃ sahāyaṃ saddhi caraṃ sādhu vihāri dhīraṃ,

Abhibhuyya sabbāni parissayāni

Careyya tenattamano satīmā.

1259. No ce labhetha nipakaṃ sahāyaṃ

Saddhi caraṃ sādhu vihāri dhīraṃ,

Rājāva raṭṭhaṃ vijitaṃ pahāya

Eko care mātaṅgaraññeva nāgo.

1260. Ekassa carītaṃ seyyo

Natthi bāle sahāyatā,

Eko care nava pāpāni kayirā

Appossukko mātaṅgaraññeva nāgoti.

2. Kosambajātakaṃ.

-------------

1. Yeca taṃ nūpanayhanti-machasaṃ.Syā.

[PTS Page 491] [\q 491/]

[BJT Page: 328 [\x 328/] ]

1261. Dumo yadā hoti phalūpapanno

Bhuñjanti taṃ vihagā1 sampatantā,

Khīṇanti ñatvāna dumaṃ phalaccaye

Disodisaṃ yanti tato vihaṅgamā.

[PTS Page 492] [\q 492/]

1262. Cara cārikaṃ lohitatuṇḍa māvari

Kiṃ tvaṃ suva sukkhadumamhi jhāyasi,

Tadiṅgha maṃ brūhi2 vasantasanniha

Kasmā suva sukkhadumaṃ na riñcasi.

1263. Ye ce sakhīna sakhāro bhavanti

Pāṇaccaye3 sukadukkhesu haṃsa,

Khīṇaṃ akhīṇanti na taṃ jahanti,

Santo sataṃ dhammamanussarantā.

1264. Sohaṃ sataṃ aññatarosmi haṃsa ñātī ca me hoti sakhā ca rukkho,

Taṃ nussahe jīvikattho pahātuṃ

Khīṇanti ñatvāna nahesadhammo.

[PTS Page 493] [\q 493/]

1265. Sādhu sakkhikataṃ hoti metti4 saṃsati santhavo,

Sace taṃ dhammaṃ rocesi pāsaṃsosi vijānataṃ.

1266. So te suva varaṃ dammī pattavāna vihaṅgama,

Varaṃ varassu vakkaṅga yaṃ kiñci manasicchasi.

1267. Varañca me haṃsa bhavaṃ dadeyya

Ayaṃ5 hi rukkho punarāyuṃ labhetha,

So sākhavā elimā saṃvirūḷho

Madhutthiko tiṭṭhatu sobhamāno.

1268. Taṃ passa samma elimaṃ uḷāraṃ

Sahāva te hotu udumbarena,

So sākhavā elimā saṃvirūḷho

Madhutthiko tiṭṭhatu sobhamāno.

--------------

1. Vihaṅgamā-machasaṃ.Syā.

2. Tadiṅghabrūhi-machasaṃ.Syā.

3. Pāṇaṃ vaje-machasaṃ.

4. Mitta-machasaṃ.

5. Ayañca rukkho-machasaṃ.

[PTS Page 494] [\q 494/]

[BJT Page: 330 [\x 330/] ]

1269. Evaṃ sakka sukhī hohi saha sabbehi ñātihi,

Yathāhamajja sukhīto disvāna elitaṃ dumaṃ.

1270. Suvassa ca varaṃ datvā katvāna saphalaṃ dumaṃ,

Pakkāmi sahabhariyāya devānaṃ nandanaṃ vana'nti.

3. Mahāsukajākataṃ.

[PTS Page 495] [\q 495/]

1271. Santi rukkhā haritapattā dumā nekaphalā bahu,

Kasmā nu sakkhe koḷāpe sukassa nirato mano.

1272. Phalassa upabhuñjimhā nekavassagaṇe bahu,

Aphalampi viditvāna sāva metti yathāpure.

1273. Sukkhañca rukkhaṃ koḷāpaṃ opattamaphalaṃ dumaṃ,

Ohāya sakuṇā yanti kiṃ dosaṃ passaye dija1

1274. Ye phalatthā samhajanti aphaloti jahanti naṃ,

Attaṭṭha2paññā dummedhā te honti pakkhapātino.

1275. Sādhu sakkhi kataṃ hoti metti saṃsati santhavo,

Sace taṃ dhammaṃ rocesi pāsasosi vijānataṃ.

1276. Sote suva varaṃ dammi pattayāna vihaṅgama,

Varaṃ varassu vakkaṅga yaṃkiñci manasicchasi.

1277. Api nāma naṃ puna passe3 sapatta saphalaṃ dumaṃ,

Daḷiddova nidhi laddhā nandeyyāhaṃ punappunaṃ.

1278. Tato amatamādāya abhisiñci mahīruhaṃ,

Tassa sākhā virūhiṃsu4 sītacchāyā manoramā.

--------------

1. Dijā-machasaṃ.

2. Attattha-machasaṃ.

3. Passemu-a. Passeyyuṃ-machasaṃ.

4. Viruḷhassa-machasaṃ.

[BJT Page: 332 [\x 332/] ]

1279. Evaṃ sakka sukhī hohi saha sabbehi ñātīhi,

Yathāhamajja sukhito disvāna saphalaṃ dumaṃ.

1280. Suvassa ca caraṃ datvā katvāna saphalaṃ dumaṃ,

Pakkāmi saha bhariyāya devānaṃ nandanaṃ vana'nti.

4. Cullasukajātakaṃ.

[PTS Page 498] [\q 498/]

1281. Sutaṃ metaṃ mahābrahme kāme bhuñjati bhārito1,

Kaccetaṃ vacanaṃ tucchaṃ kacci suddho iriyyasi.

[PTS Page 499] [\q 499/]

1282. Evametaṃ mahārāja yathā te vacanaṃ sutaṃ,

Kummagge2 paṭipannosmi mohaneyyesu mucchito.

1283. Ādu3 paññā kimatthiyā nipuṇā sādhu cintanī4,

Yāya uppatitaṃ rāgaṃ kiṃ mano na vinodaye.

1284. Cattāro me mahārāja loke atibalā bhusā,

Rāgo doso mado moho yattha paññā na gādhatī.

[PTS Page 500] [\q 500/]

1285. Arahaṃ5 sīlasampanno suddho carati hārito, medhāvī paṇḍito ceva iti no sammato

bhavaṃ

1286. Medhāvinampi hiṃsanti isiṃ dhammaguṇe rataṃ,

Vitakkā pāpakā rāja subhā rāgūpasaṃhitā.

1287. Uppannāyaṃ sarīrajo

Rāgo vaṇṇavidusano tavaṃ,

Taṃ pajaha6 bhaddamatthu7 te

Bahunnāsi8 medhāvīsammato.

1288. Te andhakaraṇe kāme bahudukkhe mahāvise,

Tesaṃ mūlaṃ gavesissaṃ checchaṃ rāgaṃ sabandhanaṃ.

[PTS Page 501] [\q 501/]

1289. Idaṃ vatvāna hārito isi saccaparakkamo,

Kāmarāgaṃ virājetvā brahmalokūpago ahūti.

5. Hāritajātakaṃ.

---------------

1. Harito-machasaṃ.

2. Kumaggaṃ-machasaṃ.

3. Sādhu-machasaṃ.

4. Cittikiṃ-machasaṃ.Syā.

5. Garahā-machasā.

6. Pajahatha-machasaṃ.

7. Namatthu-syā.

8. Bahunāpi-syā.Bahunāsi-machasaṃ

[BJT Page: 334 [\x 334/] ]

[PTS Page 507] [\q 507/]

1290. Bahussutaṃ cittakathiṃ1 gaṅgā vahati pāṭalaṃ2,

Vuyhamānaka3 bhaddante ekaṃ me dehi4 gāthakaṃ.

[PTS Page 508] [\q 508/]

1291. Yena siñcanti dukkhitaṃ yena siñcanti āturaṃ,

Tassa majjhe marissāmi jātaṃ saraṇato bhayaṃ.

1292. Yattha bījāni rūhanti sattā yattha patiṭṭhitā,

Sā me sīsaṃ nipīḷeti jātaṃ saraṇato bhayaṃ.

[PTS Page 509] [\q 509/]

1293. Yena bhattāni paccanti sītaṃ yena vihaññati,

So maṃ ḍahati5 gattāni jātaṃ saraṇato bhayaṃ.

1294. Yena bhuttena yāpenti puthu brāhmaṇakhattiyā,

So maṃ bhutto viyāpādi6 jātaṃ saraṇato bhayaṃ.

[PTS Page 510] [\q 510/]

1295. Gimhānaṃ pacchime māse vātamicchanti paṇḍitā,

So me bhañjati gattāni jātaṃ saraṇato bhayaṃ.

1296. Yaṃ nissitā jahati ruhaṃ vihaṅgamā soyaṃ7 aggiṃ pamuñcati,

Disā bhajatha vakkaṅgā jātaṃ saraṇato bhayaṃ.

[PTS Page 512] [\q 512/]

1297. Yamānayiṃ8 somanassaṃ māliniṃ vandanussadaṃ,

Sā maṃ gharā nīharati9 jātaṃ saraṇato bhayaṃ.

[PTS Page 513] [\q 513/]

1298. Yena jātena nandissaṃ yassa ca bhavamicchisaṃ,

So maṃ gharā nicchuhati jātaṃ saraṇato bhayaṃ.

1299. Suṇantu me jānapadā10 negamā ca samāgatā,

Yatodakaṃ11 tadādittaṃ yato khemaṃ tato bhayaṃ.

1300. Rājā vilumpato raṭṭhaṃ brāhmaṇo ca purohito,

Attaguttā viharatha jātaṃ saraṇato bhayanti.

6. Padamāṇavakajātakaṃ.

-------------------

1. Cittakathaṃ-machasaṃ,syā

2. Pāṭiliṃ-machasaṃ,syā. 3. Vuyhamānataṃ-machasaṃ.

4. Gāhi-machasaṃ.

5. Ḍayhati-machasaṃ.

6. Vyāpādi-machasaṃ.

7. Svāyaṃ-machasaṃ.

8. Yamānayi-machasaṃ.

9. Nicchuhati-machasaṃ.

10.Janappadā-machasaṃ.

11.Yathodakaṃ-machasaṃ,yadodakaṃ vi.

[BJT Page 336] [\x 336/]

[PTS Page 515] [\q 515/]

1301. Assa inda samo rāja accantaṃ ajarāmaro,

Sace taṃ yaññaṃ yājeyya 1- isiṃ lomasakassapaṃ.

[PTS Page 516] [\q 516/]

1302. Sasamuddapariyāyaṃ mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ,

Na icche saha nindāya evaṃ sayha vijānahi.

1303. Dhiratthu taṃ yasalāṃ dhanalābhaṃ ca brāhmaṇa,

Yā vutti vinipātena adhammacaraṇena vā.

1304. Api ce pattamādāya anāgāro paribbaje,

Sā eva jivikā seyyo yā cādhammena phasanā.

1305. A pi ce pattamādāya anāgāro paribbaje,

Aññaṃ abhiṃsayaṃ loke api rajjena taṃ varaṃ

[PTS Page 518] [\q 518/]

1306. Balaṃ 2- cando balaṃ suriyo balaṃ samaṇabrāhmaṇo,

Balaṃ velā samuddassa balātibalamitthiyo.

1307. Yathā uggatapaṃ santaṃ isiṃ lomasakassapaṃ,

Pitu atthā candavati vājapeyyaṃ ayājayi 3-

[PTS Page 519] [\q 519/]

1308. Taṃ lobhā pakataṃ kammaṃ kaṭukaṃ kāmahetukaṃ,

Tassa mulaṃ gavesissaṃ checchaṃ rāgaṃ sabandhanaṃ.

1309. Dhiratthu kāme sukhahupi loke

Tapova seyyo kāmaguṇehi rāja,

Tapo karissāmi pahāya kāme

Taveva raṭṭhaṃ candavati ca hotuti.

7. Lomasakassapajātakaṃ.

[PTS Page 520] [\q 520/]

1310. Kāsāyavatthe sakuṇe vadāmi

Duve duve nandimane 4- carante,

Kaṃ aṇḍajaṃ aṇḍajā 5- mānusesu

Jātiṃ pasajasanti tadiṅgha brūtha.

1. Yajeyya - machasaṃ 2. Bālā - machasaṃ 3. Ayājasi - machasaṃ

4. Nandamane - machasaṃ, syā 5. Aṇḍaja - machasaṃ, syā

[BJT Page 338] [\x 338/]

[PTS Page 521] [\q 521/]

1311. Ambhe manussesu manussahiṃsa

Anubbake cakkavāke vadanti,

Kalyāṇabhāvambha dijesu sammatā

Abhitarūpā vicarāma aṇṇave.

1312. Kiṃ aṇṇave kāni phalāni bhuñeja

Maṃsaṃ kuto khādatha cakkavākā,

Kiṃ bhojanaṃ bhuñjatha vo anomā

Balañca vaṇṇo ca anapparūpo.

[PTS Page 522] [\q 522/]

1313. Na aṇṇave panti phalāni dhaṅka

Maṃsaṃ kuto khādituṃ cakkavāke,

Sevālabhakkhambha avāka 1- bhojanā

Na ghāsahetu pakaroma pāpaṃ. +

1314. Na me idaṃ ruccati cakkavāke

Asmiṃ bhave bhojanasantikāso,

Ahosi me pubbe tato me aññathā

Icceva me vimati ettha jātā.

1315. Ahampi maṃsāni phalāni bhuñeja

Antāni ca loṇiyateliyāni,

Rasaṃ manussesu labhāmi hottuṃ

Surova saṅgāma mukhambhi jetvā 2-

Na ca me tādiso vaṇṇo

Cakkavāka yathā tava.

[PTS Page 523] [\q 523/]

1316. Asuddhabhakkhosi khaṇānupāti

Kicchena te labbhati antapānaṃ,

Na tussasi rukkhaphalehi dhaṅka

Maṃsāni vā yāni susānamajjhe.

1317. Yo sāhasena adhigamma bhoge

Paribhuñajati dhaṅka khaṇānupāti,

Tato upakkosati naṃ sabhāvo

Upakkuṭṭho vaṇṇabalaṃ jahāti.

1318. Appampi ce nibbutiṃ bhuñjati yadi

Asāhasena aparūpaghāti

Balañca vaṇṇo ca tadasasa hoti

Na hi sabbo āhāramayena vaṇṇoti.

8. Cakkavākajātakaṃ.

+. Naghāsa hetupi kārāma pāpaṃ - syā machasaṃ maramma sihalapotthakesu disasti. 1.

Apāka - machasaṃ 2. Surova saṅgāma mukhaṃ vijetvā - machasaṃ

[BJT Page 340] [\x 340/]

[PTS Page 524] [\q 524/]

1319. Sutikikkhaṃ araññambhi pantambhi 1- sayanāsane,

Ye ca gāme titakkhanti te uḷāratarā tayā.

[PTS Page 525] [\q 525/]

1320. Araññā gāmamāgamma kiṃ sīlaṃ kiṃ vataṃ ahaṃ,

Purisaṃ tāta seveyyaṃ tamme akkhāhi pucchito.

1321. Yo te 2- visassate 3- tāta vissāsañca khameyya te,

Sussusi ca titikkhi ca taṃ bhajehi ito gato.

1322. Yassa kāyena vācāya manasā nanthi dukkataṃ,

Urasiva patiṭṭhāya taṃ bhajehi ito gato

1323. Yo ca dhammena carati carantopi na maññati,

Visuddhakāriṃ sappaññaṃ taṃ bhajehi ito gato.

1324. Haḷiddirāgaṃ 40 kapicittaṃ purisaṃ rāgavirāginaṃ,

Tādisaṃ tāta mā sevi nimmanussampi ce siyā.

1325. Asi5- visaṃva kupitaṃ6- miḷhilittaṃ mahāpathaṃ,

Ārakā parivajjeti yāniva visamaṃ pathaṃ.

[PTS Page 526] [\q 526/]

1326. Anatthā tāta vaḍḍhanti bālaṃ accupasevato,

Māssu bālena saṅgañchi 7- amitteneva sabbadā.

1327. Taṃ tāhaṃ tāta yācāmi karassu vacanaṃ mama,

Māssu bālena saṅgañchi dukkho bālehi saṅgamoti.

9. Haḷiddirāgajātakaṃ.

1. Takatambhi - machasaṃ, syā 2. Taṃ - syā 3. Vissāsaye - machasaṃ

4. Haḷidda - syā 5. Āsi - machasaṃ 6. Kuppitaṃ - machasaṃ

7. Saṃgacchi - machasaṃ, syā.

[BJT Page 342] [\x 342/]

[PTS Page 528] [\q 528/]

1328. Kuto nu āgacchata bho tayo janā

Svāgataṃ ettha 1- nisidathāsane,

Kaccittha bhonto kusalaṃ anāmayaṃ

Cirassamabbhāgamanaṃ hi vo idha

[PTS Page 529] [\q 529/]

1329. Ahameva eko idha majjhapatto

Na cāpi me dutiyo koci vijjati,

Kimeva sandhāya te bhāsitaṃ ise

Kuto nu āgacchatha bho tayo janā.

1330. Tuvañca eko hariyā ca te piyā

Samuggapakkhittanikiṇṇamantare,

Sārakkhitā kucchigatāva te sadā

Vāyussa puttena sabhā tahiṃ ratā.

[PTS Page 530] [\q 530/]

1331. Saṃviggarūpo isinā viyākato 2-

So dānavo tattha samuggamuggili.

Addakkhi bhariyaṃ suci māladhāriniṃ 3-

Vāyussa 4- puttena sabhā tahiṃ rataṃ.

1332. Sudiṭṭharūpuggatapānuvattinā.

Hinā narā ye pamadāvasaṃgatā

Yathā have pāṇarivettha rakkhitā

Duṭṭhā mayi aññamabhippamodati.

1333. Divā ca ratto ca mayā upaṭṭhitā

Tapassinā jotirivā vane vasaṃ,

Sā dhammamokkamma adhammamācari

Akiriyarūpo 5- pamadāhi 6- santhavo.

1334. Sarīramajjhambhi ṭhitāni maññihaṃ 7-

Mayhaṃ ayanti asatiṃ asaññataṃ,

Sā dhammamokkamma adhammamācari

Atiriyarūpo pamadāhi santhāvo.

1335. Surakkhitaṃ meti kathannu vissase

Anekacittāsu nahettha rakkhaṇā,

Etā hi pātālapapātasantibhā

Etthappamatto vyasanaṃ nigacchati.

1. Svāgatā etha - machasaṃ, syā 2. Pabyākato - syā, vyākato - machasaṃ

3. Bhārinā machasaṃ bhariniṃ - syā 4. Harissa - machasaṃ

5. Akriya rūpo - machasaṃ syā 6. Pamudāhi - machasaṃ syā 7. Maññāhaṃ - machasaṃ

[BJT Page 344] [\x 344/]

1336. Tasmā hi te sukhino vitasokā

Ye mātugāmehi caranti nissaṭā,

Etaṃ sivaṃ uttama mābhipatthayaṃ 1-

Na mātugāmehi kareyya santhavanti.

10. Samuggajātakaṃ.

[PTS Page 534] [\q 534/]

1337. Na kho me ruccati āḷi putimaṃssa pekkhaṇā,

Etādisā saṅkhārasmā ārakā parivajjaye.

1338. Ummantikā ayaṃ veṇi vaṇṇeti patino sakhiṃ,

Pajjhāti paṭigacchantiṃ āgataṃ meḷamātaraṃ 2-

1339. Tvaṃ khosi samma ummatto dummedho avicakkhaṇo

Yo tvaṃ matālayaṃ katvā akālena vipekkhasi.

1340. Na akāle vipekkheyya kāle pekkheyya paṇḍito,

Putimaṃsova pajjhāti yo akāle vipekkhati.

[PTS Page 535] [\q 535/]

1341. Piyaṃ kho āḷi me hotu puṇṇapattaṃ dadāhi me,

Pati saṃjivito mayhaṃ eyyāsi piyapucchikā.

1342. Siyaṃ kho āḷi te hotu puṇṇapattaṃ dadāhi te,

Mahatā parivārena phassaṃ 3- kayirāhi 4- bhojanaṃ

1343. Kidiso 5- tuyhaṃ parivāro yesaṃ kāhāmi bhojanaṃ,

Kiṃnāmakā ca te sabbe taṃ me 6- akkhāhi pucchitā.

1344. Māliyo caturakkho ca piṅgalo atha jambuko,

Ediso mayhaṃ parivāro tesaṃ kayirāhi 7- bhojanaṃ.

[PTS Page 536] [\q 536/]

1345. Nikkhantāya agārasmā bhaṇḍakampi vinassati,

Ārogyaṃ āḷino vajjaṃ idheva vasa māgamāti.

11. Putimaṃsajātakaṃ.

[PTS Page 539] [\q 539/]

1346. Yo te puttake akhādi 8- dinnabhatto adusake

Tasmiṃ dāṭhaṃ nipātehi mā te muñcittha 9- jivato 10-

1347. Ākiṇṇaḷuddo puriso dhāticelaṃva makkhito,

Padesaṃ taṃ na passāmi yattha dāṭhaṃ 11- nipātaye.

1. Mabhipatthaya - machasaṃ 2. Meḷhaṃ - machasaṃ 3. Phasaṃ - simu

4. Kayirāsi - simu 5. Kiṃdiso - machasaṃ 6. Teme - simu

7. Kayirāsi - simu 8. Akkhādi - syā 9. Muccittha - simu

10. Jivaka - syā jiviko - machasaṃ 11. Dāṭhā - syā.

[BJT Page 346] [\x 346/]

1348. Akataññassa posassa niccaṃ vivaradassino,

Sabbaṃ ce paṭhaviṃ dajjā neva naṃ abhirādhaye.

[PTS Page 540] [\q 540/]

1349. Kinnu subāhu taramānarūpo

Pacchāgatosi saha māṇavena,

Kiṃ kiccamatthaṃ idhamatthi tuyhaṃ

Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ

[PTS Page 541] [\q 541/]

1350. Yo te sakhā ddadaro sādhurūpo

Tassa vadhaṃ parisaṅkāmi ājja,

Purisassa kammāyatanāni sutvā

Nāhaṃ sukhiṃ daddaraṃ ajja maññe

1351. Kānissa kammāyatanāni assu

Purisassa vuttisamodānatāya

Kaṃ vā paṭiññaṃ purisassa sutvā

Parisaṅkasi daddaraṃ māṇavena.

1352. Ciṇṇā kaliṅgā caritā vaṇijjā 1-

Ventācaro saṅkupathopi ciṇṇo,

Naṭehi ciṇṇaṃ saha vākurehi 2-

Daṇḍena yuddhampi samajjamajjhe.

1353. Baddhākulikā mitamāḷhakena

Akkhā jitā 3- saṃyamo abbhatito, appahitaṃ pupphakaṃ aḍḍharattaṃ

Hatthā daḍḍhā piṇḍapaṭiggahena.

[PTS Page 542] [\q 542/]

1354. Tānissa kammāyanatāni assuṃ

Purissasa vuttisamodhānatāya,

Yathā ayaṃ dissati lomapiṇḍo

Gāvo hatā kiṃ pana daddarassāti.

12. Tittirajātakaṃ.

Gijjhavaggo paṭhamo.

Tassuddānaṃ:

Nidhisavhaya hārita pāṭaliko,

Ajarāmara dhaṃka titikkhakuto

Atha dvādasa pekkhana daddariti.

Navakanipātaṃ niṭṭhitaṃ.

1. Vāṇijjā - machasaṃ 2. Vākarehi - a 3. Citā - simu


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Jataka 3. Jataka 3. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D235-F