Jataka 5

Header

Data entry: Sri Lanka Tripitaka Project

Date of this version: 2025-05-28

Source:

  • .

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.



Jataka 5

Input by the Sri Lanka Tripitaka Project

[PTS Vol J - 5] [\z J /] [\f V /]
[PTS Page 001] [\q 1/]
[BJT Page 088] [\x 88/]

Tiṃsatinipāto

Revisions:

  • 2025-04-02: TEI encoding by mass conversion
  • 2025-04-15: metadata structuring
  • 2025-05-28: Added several metadata fields.

Text

1. Kiṃchañanda pātakaṃ

[PTS Page 003] [\q 3/]

2713. Kiṃ chando kimadhippāyo eko sammasi ghammani,

Kiṃ patthayāno kiṃ esaṃ kena atthena brāhmaṇa.

[PTS Page 004] [\q 4/]

2714. Yathā mahāvāridharo kumbho suparinābhavā,

Tathupamaṃ ambapakkaṃ vaṇṇagandharasuttamaṃ.

2715. Taṃ vuyhamānaṃ sotena disvānāmalamajjhime,

Pāṇihi naṃ gahetvāna agyāyatanamāhariṃ.

2716. Tato kadalipattesu nikkhipitvā sayaṃ abhaṃ,

Satthena na ṃvikappetvā khuppipāsaṃ ahāsi me.

2717. Sohaṃ apetadaratho vyantibhuto dukhakkhamo, 1-

Assādaṃ nādhigacchāmi phalesavaññesu kesupi.

2718. Sosetvā 2- nūna maraṇaṃ taṃ mamaṃ āvahisasti,

Ambaṃ yassa phalaṃ sāduṃ madhuraggaṃ manoramaṃ

Yamuddhariṃ vuyhamānaṃ udadhismā mahaṇṇave.

2719. Akkhātaṃ te mayā sabbaṃ yasmā upavasāmahaṃ,

Rammaṃ patinisinnosmi puthulomāyutā puthu.

2720. Tvaṃ ca kho me akkhāsi attānamapalāyinī,

Kā vā tvamasi kalyāṇi kissa vā tvaṃ sumajjhime.

2721. Ruppapaṭṭapaḷimaṭṭhava vyagghiva girisānujā,

Yā sanni nāriyo devesu devānaṃ paricārikā,

2722. Yāva manussalokasmiṃ rūpenatvāgatiyo,

Rūpe te sādisi natthi devesu gandhabbamanussaloke, 3-

Phuṭaṭhāsi me cārupubbaṅgi brūhi

Akkhāhi me nāmañca bandhave ca. 4-

[PTS Page 005] [\q 5/]

2723. Yaṃ tvaṃ patinisinnosi rammaṃ brāhmaṇa kosikiṃ,

Sāhaṃ bhusālayāvutthā varavārivahoghasā.

2724. Nānādumaṇākiṇṇā bahutā girikandarā,

Mameva pamukhā honti abhisandanti pāvuse.

1. Dakkha - machasaṃ, syā 2. Sesitvā - machasaṃ, syā

3. Devagandhabbamānuse - syā 4. Brūhi nāmañca bandhave - syā

[PTS Page 006] [\q 6/]

[BJT Page 090] [\x 90/]

2725. Atho bahu vanā todā nilavārivahandharā,

Bahukā nāgacittodā abhisandanti vārinā.

2726. Tā ambajambulabujā nipā tālā cudumbarā, 1-

Bahuni phalajātāni āvahanti abhiṇhaso.

2727. Yaṃ kiñci ubhato tīre phalaṃ patati ambuni,

Asaṃsayaṃ taṃ sotassa phalaṃ hoti vasānugaṃ.

2728. Etadaññāya medhāvi puthupañña suṇohi me,

Mā rocayamabhisaṅgaṃ paṭisedha janādhipa.

2729. Na cāhaṃ vaddhavaṃ maññe yaṃ tvaṃ raṭṭhābhivaddhana,

Āceyyamāno rājisi maraṇaṃ abhikaṅkasi.

2730. Tassa jānanti pitaro gandhabbā ca sadevakā,

Ye cāpi isayo loke saññatattā yasassino 2-

Asaṃsayante 3- jānanti vaddhabhūtā yasassino.

[PTS Page 007] [\q 7/]

2731. Evaṃ viditvā vidu sabbadhammaṃ

Viddhaṃsanaṃ cavanaṃ jīvitassa,

Nāciyati tassa narassa pāpaṃ

Sace na ceteti vadhāya tassa.

2732. Isipugasamaññāte evaṃ lokyā vaditā sati,

Anariya 4- parisambhāse pāpakammaṃ jigiṃsasi. 5-

2733. Sace ahaṃ marissāmi tīre te puthu susesāṇi,

Asaṃsayaṃ asiloko mayi pete āgamissati.

2734. Tasmā hi pāpakaṃ kammaṃ rakkhasve 6- sumajjhime,

Mā taṃ 7- sabbo jano pacchā pakatthāsi mayi mate.

[PTS Page 008] [\q 8/]

2735. Aññātametaṃ avisayhasāhi

Attānaṃ ambaṃ ca dadāmi te taṃ,

Yo duccaje kāmaguṇe pahāya

Santiñca dhammañca adiṭṭhitosi.

1. Nipā tālamudumbarā - machasaṃ 5. Jigisasi - machasaṃ

2. Tapassino - machasaṃ 6. Rakkhassuva - syā

3. Asaṃsayaṃ tepi - machasaṃ 7. Tvaṃ - syā

4. Anariyaṃ - vi syā.

[BJT Page 092] [\x 92/]

2736. Yo hitvā pubbasaṃyogaṃ pacchā saṃyojane ṭhito,

Adhammañcava carati pāpañcassa pavaḍḍhati.

2737. Ehi taṃ pāpayissāmi kāmaṃ appossukko bhava,

Upānayāmi sitasmiṃ viharāhi anussuko.

2738. Taṃ pupparasamattehi vakkaṅgehi arindama,

Koñca mayurā diviyā koyaṭṭhimadhusāliyā.

2739. Kujitā haṃsapugehi kokilettha pabodhare,

Ambettha vippasunaggā palālakhapasannibhā

Akosumbhasalalā nīpā pakkatālavilambīno.

[PTS Page 009] [\q 9/]

2740. Mālī tiriṭī kāyuri aṅgadi candanassado,

Rattiṃ tvaṃ paricāresi divā vedesi cedanaṃ.

2741. Soḷasitthisahassāni yā temā paricārikā,

Evaṃ mahānubhāvosi abbhuto lomahaṃsano.

2742. Kiṃ kammavakari pubbe pāpaṃ attadukhāvahaṃ,

Yaṃ karitvā manussesu paṭṭhimaṃsāni khādasi.

[PTS Page 010] [\q 10/]

2743. Ajjhenāni paṭiggayha kāmesu gathito ahaṃ,

Acariṃ dighamaddhānaṃ paresaṃ ahitāyahaṃ.

2744. Yo piṭṭhimaṃsiko hoti evaṃ ukkacca khādati,

Yathāhamajja khādāmi piṭṭhimaṃsāni attanoti.

Kiṃchanda jātakaṃ.

[BJT Page 094] [\x 94/]

2. Kumbajātakaṃ

[PTS Page 014] [\q 14/]

2745. Ko pāturāsi tidivā nabhambhi

Obāsayaṃ saṃvariṃ candimāva,

Gattehi te rasmiyo niccharanti

Sateritā 1- vijjurivantalikkhe.

2746. So chinnavātaṃ kamasi 2- aghambhi

Vehāsayaṃ gaccasi tiṭṭhasi ca,

Iddhi nu te vatthukatā subhāvitā

Anaddhaguṇamapi devatānaṃ.

2747. Vehāsayaṃ kamamāgamma tiṭṭhasi 3-

Kumbhaṃ kiṇāthāti yametamatthaṃ,

Ko vā tuvaṃ kissa vatāya kumbho

Akkhāhi me brāhmaṇa etamatthaṃ.

[PTS Page 015] [\q 15/]

2748. Na sappikumbho napi telakumbho

Na phāṇitassa na madhussa kumbho,

Kumbhassa vajjāni anappakāni

Dose bahu kumbhagate suṇātha.

2749. Galeyya yaṃ pitvā pate papātaṃ

Sobbhaṃ guhaṃ candaniyoḷigallaṃ,

Bahumpi bhuñejayya abhojaneyyaṃ

Tasasā puṇṇaṃ kumbamimaṃ kiṇātha.

[PTS Page 016] [\q 16/]

2750. Yaṃ ve pitvā 4- cittasmiṃ 5- anesamāno

Ābhiṇḍati goriva bhakkhasādi,

Anāthamāno upagāyati naccati ca

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2751. Yaṃ ve pitvā acelakova naggo

Careyya gāme visikhantarāni

Sammuḷhacitto ativelasāyi +

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2752. Yaṃ ve pitvā vuṭṭhāya pavedhamāno

Sisañca bāhuñca pasārayanto,

So naccati dārukaṭallakova

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

1. Sateratā - vi 2. Kappasi 3. Vehāsayaṃgammamāgamma tiṭaṭhasi - machasi

4. Yaṃ pitvā - vi machasaṃ, syā 5. Cittasmi - machasaṃ +ativelacāritipi pāṭho.

[BJT Page 096] [\x 96/]

2753. Yaṃ ve pitvā 1- aggidaḍḍhā sayanti

Atho sigālehipi khāditāse,

Bandhaṃ vadhaṃ bhogajāniñcupenti

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2754. Yaṃ ve pitvā bhāseyya abhāsaneyyaṃ

Sahāyamāsino apetavattho,

Sammakkhito vantagato vyasanto

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2755. Yaṃ ve pitvā ukkaṭṭho āvilakkho 2-

Mameva sabbapaṭhavīti * maññati,

Na me samo samo cāturanetāpi rājā

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2756. Mānātimānā kalahāti pesuni

Dubbaṇṇini nanaggiyini palāyini,

Corāna dhuttāna 3-gati niketo

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2757. Dhaññaṃ dhanaṃ rajataṃ jātarūpaṃ

Khettaṃ gavaṃ yattha vināsayanti,

Ucchedani vittavataṃ kulānaṃ

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2758. Iddhāni phitāni kulāni asasu

Anekasāhassadhanāni loke,

Ucchinnadāyajjakatānimāya

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

[PTS Page 017] [\q 17/]

2759. Yaṃ pitvā duṭṭharūpova poso

Akkosati pitaraṃ mātarañca,

Sassumpi gaṇheyya athopi suṇhaṃ

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2760. Yaṃ ve pitvā duṭṭha 4- rūpāva nāri

Akkosati sasuraṃ sāmikañca,

Dāsampi gaṇhe paricārakampi

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

1. Pivitvā - machasaṃ, syā 2. Atavelavāri tipi pāṭho

* Sabbāpaṭhaviti pi pāṭho 3. Corānaṃ dhuttānaṃ - vi machasaṃ 4. Ditta - vi machasaṃ.

[BJT Page 098] [\x 98/]

2761. Yaṃ ve pivitvāna 1- bhaneyya poso

Dhamme ṭhitaṃ samaṇaṃ brāhmaṇaṃ vā,

Gacche apāyampi tato nidānaṃ

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2762. Yaṃ ve pitvā duccaritaṃ caranti

Kāyena vācāya ca cetasā vā,

Nirayaṃ vajanti duccaritaṃ caritvā

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2763. Yaṃ yācamānā na labhanti pubbe

Bahuṃ hiraññampi pariccajantā,

So taṃ pivitvā alikaṃ bhaṇāti

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2764. Yaṃ ve pitvā pesane pesayanto

Accayike karaṇiyambhi jate,

Atthampi so nappajānāti vutto

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2765. Hirimanāpi ahirikabhāvaṃ

Pātuṃ karonti madanāya mattā,

Dhirāpi santā bahukaṃ bhaṇanti

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

2766. Yaṃ ve pitvā ekathupā sayanti

Anāsakā thaṇaḍiladukkhaseyyaṃ,

Dubbaṇiṇiyaṃ āyasakyañcupenti

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

[PTS Page 018] [\q 18/]

2767. Yaṃ ve pitvā pattakkhandhā sayanti

Gāvo kuṭatāriva

Nahi vāruṇiyā vego

Narena sussahoriva.

2768. Yaṃ manussā vivajjenti 2- sappaṃ ghoravisammiva,

Taṃ loke visasamānaṃ ko naro pātāmarahati.

2769. Yaṃ ve pitvā andhakaveṇhuputtā

Samuddatire piricārayantā,

Upakkamuṃ musalehaññamaññaṃ

Tassā puṇaṇaṃ kumbhamimaṃ kiṇātha.

1. Pitvāna - syā 2. Vivajjanti - machasaṃ.

[BJT Page 100] [\x 100/]

2770. Yaṃ ve pitvā pubbadevā pamantā

Tidivā cutā sassatiyā samāyā,

Taṃ tādisaṃ majjamimaṃ niratthakaṃ

Jānaṃ mahārāja kathaṃ pibeyya.

2771. Nayimasmiṃ kumbasmiṃ dadhi vā madhuṃ vā

Evaṃ abhiññāya kiṇāhi rāja,

Akkhātarūpaṃ tava sabbamitta.

[PTS Page 020] [\q 20/]

2772. Na me pitā vā athavāpi mātā

Etādiso yādisako tuvaṃsi,

Hitānukampi paramatthakāmo

Sohaṃ karissaṃ vacanaṃ tavajja.

2773. Dadāmi te gāmacarāni pañca

Dāsisataṃ santa gavaṃ satāni,

Ājaññayutte ca rathe dasā ime

Ācariyo hosi mamatthakāmo.

2774. Taveva dāsi satamatthu rāja

Gāmā ca gāvo ca taveva hontu.

Ājaññayuttā ca rathā taveva

Sakko hamasmi 1- tidasānamindo.

2775. Maṃsodanaṃ sappipāyañca 2- bhuñja

Khādassu ca tvaṃ madhumāsapuve, 3-

Evaṃ tuvaṃ dhammarato janinda

Anindito saggamupehi ṭhānanti.

Kambhajātakaṃ.

3. Jayaddisajātakaṃ.

[PTS Page 023] [\q 23/]

2776. Cirassaṃ vata me adapādi ājja

Bhakkho mahā sattamibhattakāle,

Kutosi ko vāsi tadiṅgha brūhi

Ācikkha jātiṃ vidito yathāpi.

1. Hamasmiṃ - simu 2. Sappipāyāsa - vi machasaṃ 3. Madhunāsapupe - vi machasaṃ

[BJT Page 102. [\x 102/] ]

2777. Pañcālarājā migavaṃ paviṭṭho 1-

Jayaddiso nāma yadissuto te,

Carāmi kacchāni canāni cāhaṃ

Pasadimaṃ 2- khāda mamajja muñca.

[PTS Page 024] [\q 24/]

2778. Seneva tvaṃ paṇasi sassamāne 3-

Mameso bhakkho pasado yaṃ vadesi,

Taṃ khādiyāna pasadaṃ jighañakaññaṃ+

Khādissaṃ pacchā na vilāpakālo.

2779. Na catthi mokkho mama vikkayena 4-

Gantvāna pacchā gamanāyapaṇhe,

Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇasasappadāya

Saccānurakkhi punarāvajissaṃ.

2780. Kiṃ kammajātaṃ anutappati taṃ 5-

Pattaṃ samipaṃ maraṇassa rāja,

Ācikkha me taṃ api sakkuṇemu

Anujānituṃ āgamanāya paṇhe.

[PTS Page 025] [\q 25/]

2781. Katā mayā brāhmaṇassa dhanāsā

Taṃ saṅgaraṃ paṭimokkhaṃ 6- na mutataṃ,

Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya

Saccānurakkhi punarāvajissaṃ.

2782. Yaṃ te katā brāhmaṇassa dhanāsā

Taṃ saṅgaraṃ paṭimokkhaṃ na muttaṃ,

Taṃ saṃgaraṃ brāhmaṇassapapadāya

Saccānurakkhi punarāvajassu.

[PTS Page 026] [\q 26/]

2783. Mutto ca so purisādassasahatthā

Gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmi,

Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya

Āmantayi putta malinasattaṃ 7-

2784. Ajjeva rajjaṃ abhisecayassu

Dhammañca raṭṭhesu janesu cāpi, 8-

Adhammakāro ca te māhu raṭṭhe

Gacchāmahaṃ porisādasasa ñatte.

1. Pavuttho - vi 2. Pasadaṃ imaṃ - vi

3. Sayhamāno - vi machasaṃ, syā +jighacchanti bhavitabba

4. Nikkayena - machasaṃ, syā 5. Anutappetvaṃ - machasaṃ

6. Paṭimukkaṃ - machasaṃ 7. Malinasattuṃ - vi machasaṃ syā

8. Dhammaṃ carassu puresucāpi - ma dhammaṃcaresesu paresu - machasaṃ

[BJT Page 104] [\x 104/]

2785. Kiṃ kamma kubbaṃ tava deva pāde

Nārādhayiṃ tadicchāmi sotuṃ,

Yamajja rajjambhi udasasaye tvaṃ.

Rajjampi na iccheyyaṃ 1- tayā vinā ahaṃ.

2786. Na kamamunā vā vacasāva tāta

Aparādhitohaṃ tuviyaṃ sārāmi,

Sandhiñca katvā purisādakena

Saccānurakkhi punahaṃ gamissaṃ.

[PTS Page 027] [\q 27/]

2787. Ahaṃ gamissāmi idheva hohi

Natthi tato jivato vippamokkho,

Sace tuvaṃ gacchasiyeva rāja

Ahmapi gacchāmi ubho na homa.

2788. Addhā hi tāta satānesa dhammo

Maraṇā ca me dukkhataraṃ tadasasa,

Kammāsapādo taṃ yadā pacitvā

Pasayha khāde bhidā rukkha 2- sule.

2789. Paṇena te pāṇamahaṃ nimissaṃ

Mā tvamagā porisādasasa ñatte,

Etañca te pāṇamhaṃ nimissaṃ

Tasmā mataṃ jīvitassa varemi. 3-

[PTS Page 028] [\q 28/]

2790. Tato bhave dhitimā rājaputto

Vandittha mātucca pitucaca pāde,

Dukhinissa mātā nipati pathabyā 4-

Pitassa paggayha bhujāni kandati.

2791. Taṃ gacchantaṃ tāva pitā viditvā

Parammukho vandati pañajaliko 5,

Somo ca rājā varuṇo ca rājā

Pajāpati candimā suriyo ca

Etehi gutto purisādakambhā

Anuññāto sotthi pachi tāta.

[PTS Page 029] [\q 29/]

2792. Yaṃ daṇḍakāraññagatassa mātā

Mossakā 6- sotthānaṃ suguttā

Tante ahaṃ sotthānaṃ karomi etena saccena sarantu devā.

Anuñanaññāto sotthi paccehi putta.

1. Niccheyya - machasaṃ 2. Bhidarukkha - machasaṃ

3. Vaṇṇemi - vi machasaṃ syā 4. Nipātāpathabyā -vi - pathavyā - machasaṃ

5. Pañjaliso - vi pañjalisā - maichasi 6. Rāmassakāsi - machasaṃ

[BJT Page 106] [\x 106/]

2793. Āvī raho vāpi manopadosaṃ

Nāhaṃ sare jātumalinasatte,

Etena saccena sarantu deva

Anuññāto sotthi paccehi hāta.

2794. Yasmā ca me anadhimanosi sāmi

Nacāpi me manāsa appiyosi,

Etena saccena sarantu devā

Anunaññāto sotthi pacecahi devā.

[PTS Page 030] [\q 30/]

2795. Brahā uju cārumukho kutosi

Na maṃ pajānāsi vane vasantaṃ,

Luddañca maṃ ñatvā purisādakoti

Ko sotthimājānamidhāvajeyya.

2796. Jānāmi ludda purisādako tvaṃ

Na taṃ na jānāmi vane vasantaṃ,

Ahaññaca puttosmi jayaddisassa

Mamajja khāda pituno pamokkhā.

[PTS Page 031] [\q 31/]

2797. Jānāmi puttoti jayaddisassa

Tathāhi vo mukhavaṇṇo ubhinnaṃ,

Sudukkaraññeva kataṃ tavedaṃ

Yo mattumicche 1- pituno pamokkho.

2798. Na dukkaraṃ kiñcimahettha maññe

Yo mattumicche pituno pamokkho,

Mātucca 2- hetu paralokagamyā 3-

Sukhena saggena ca sampayutto.

2799. Ahañca kho attano pāpakiriyaṃ

Āvi raho cāpi sare na jātu.

Saṅkhātajātimaraṇohasamasmi

Yatheva me idha tathā parattha.

2800. Khādajja maṃdāni mahānubhāva

Karassu kiccāni imaṃ sarīraṃ,

Rukkhassa vate papatāmi aggā

Chādayamāno mayhaṃ tvamadesi maṃsaṃ.

1. Yo mata vicche - machasaṃ 2. Mātuva - vi machasaṃ 3. Paralokaṃ gantvā - machasaṃ

[BJT Page 108] [\x 108/]

[PTS Page 032] [\q 32/]

2801. Idañca te ruccati rājaputta

Cajāsi pāṇaṃ pituno pamokkhā,

Tasmāniha tvaṃ 1- taramānarūpo

Sambhañaja kaṭṭhāni jalehi aggiṃ.

2802. Tato have dhitimā rājaputto

Dārū 2- samāhatva 3- mahantamaggiṃ,

Ādipaṭitvā 4- paṭivedayittha

Ādipitodinā mahāyamaggi.

[PTS Page 033] [\q 33/]

2803. Khādajja maṃ dāni pasayhakāri

Kiṃ maṃ muhuṃ pokkhasi haṭaṭhalomo,

Tathā tathā tuyhamahaṃ karomi

Yathā yathā maṃ chādayamāno 5- adesi.

2804. Ko tādisaṃ arahati khāditāye

Dhamme ṭhitaṃ saccavādiṃ vadaññuṃ,

Muddhāpi tassa vieleyya sattadhā

Yo tādisaṃ saccavādiṃ adeyya.

2805. Idaṃ hi so+ brāhmaṇaṃ 6- maññamano

Saso avāsesi sake sarīre,

Teneva so candimā devaputto

Sasatthuto kāmaduhajja yakkha.

[PTS Page 034] [\q 34/]

2806. Cando yathā rāhumukhā pamutetā

Virocate paṇṇareseva hānumā,

Evaṃ tuvaṃ porisādā pamutto viroca kampilla mahānubhāva,

Āmodayaṃ pitaraṃ mātarañca

Sabbo ca te nandatu ñātipakkho.

[PTS Page 035] [\q 35/]

2807. Tato have dhitimā rājaputto

Katañajali pariyagā 7- porisādaṃ, ,

Anuññāto sotthi sukhī arogo

Paccāgamā kampillamalinasatto.

2808. Taṃ negamā jānapadā ca sabbe

Hatthārohā rathikā pattikā ca,

Namassamānā pañajalikā upāgamuṃ

Namatthu te dukkarakārakositi.

Jayaddisajātakaṃ.

1. Tasmāhi so tvaṃ - machasaṃ 2. Dāruṃ - machasaṃ, syā

3. Samāhitvā - machasaṃ 4. Sandipayitvā - vi machasaṃ

5. Chādamāno - machasaṃ, syā + "idaṃhi so' iti sabbattha indaṃ hi so' iti bhavitabbaṃ 6.

Brāhmaṇa - machasaṃ 7. Pariggayaha - syā, parisāya - machasaṃ.

[BJT Page 110] [\x 110/]

Chaddantajātakaṃ

[PTS Page 040] [\q 40/]

2809. Kinnu socasi anuccaṅgi paṇḍusi varevaṇṇini,

Milāyasi visālakkhi mālāva parimadditā.

2810. Dohaḷo me mahārāja supinantenupaccagā,

Na so sulabharūpova yādiso mama dohaḷo.

2811. Ye keci mānusā kāmā idha lokasmiṃ nandane,

Sabbe te pacurā mayhaṃ ahante dammi dohaḷaṃ.

[PTS Page 041] [\q 41/]

2812. Luddā dve samāyantu ye keci vijite tava,

Etesaṃ ahamakkhissaṃ yādiso mama dohaḷo.

2813. Ime te luddakā devi katahatthā visāradā,

Vanañña ca migaññu ca mamatthe catatajīvitā.

2814. Luddaputtā nisāmetha yāvantettha samāgatā,

Chabbisāṇaṃ gajaṃ setaṃ addasaṃ supine ahaṃ,

Tassa dantehi me attho alābhe natthi jīvitaṃ.

[PTS Page 042] [\q 42/]

2815. Na no pitunaṃ na pitāmahānaṃ

Diṭṭho suto kuñajaro chabbisāṇo,

Yamaddasā supine rājaputti

Akkhāhi no yādiso hatthināgo.

2816. Disā catasso vidisā catasso

Uddhaṃ adho dasadisā imāyo,

Katamaṃ disaṃ tiṭṭhati nāgarājā

Yamaddasā supine chabbisāṇaṃ.

2817. Ito ujuṃ uttariyaṃ 1- disāyaṃ

Atikkamma so satata giri buhante,

Suvaṇṇapasso nāma giri uḷāro

Supupphito kimpurisānuciṇṇo.

[PTS Page 043] [\q 43/]

2818. Āruyha selaṃ bhavanaṃ kintarānaṃ

Olokaya pabbatapādamūlaṃ,

Atha dakkhasi meghasamānavaṇṇaṃ

Nigrodharājaṃ aṭṭhasahassapādaṃ 2-

1. Uttarāyaṃ - sayyā 2. Aṭṭhasahasasaperaṃ - machasaṃ

[BJT Page 112. [\x 112/] ]

2819. Tatthacchati kuñajaro chabbīsāṇo

Sabbaseto duppaseho parehi,

Rakkhanti naṃ aṭṭhasahassanāgā

Īsādantā vātajavappahārino.

2820. Tiṭṭhanti te tumulaṃ passasantā

Kuppanti vātassapi eritassa,

Manussabutaṃ pana tattha disvā

Bhasmaṃ kareyyuṃ nāsasa rajopi tassāti.

[PTS Page 044] [\q 44/]

2821. Bahu hi me rājakulambhi santi

Piḷandhanā jātarūpassa devi,

Muttā vaṇiveḷuriyāmayā ca

Kiṃ kāhasi dantapilandhanena,

Māretukāmā kuñajaraṃ chabbisāṇaṃ

Udāhu ghātessi luddaputte.

2822. Sā issitā dukkhitā casmi ludda

Uddhañca sussāmi anussaranti,

Karohi me luddaka etamatthaṃ

Dassāmi te gāmavarāni pañca.

2823. Katthacchati katthamupeti ṭhānaṃ

Vithissa kā nahānagatassa hoti,

Kathañhi so nahāyati nāgarājā

Kathaṃ vijānemu gatiṃ gajasasa

[PTS Page 045] [\q 45/]

2824. Tattheva sā pokkharaṇi adure

Rammā sutitthā ca mahodikā ca,

Sampupaphitā bhamaragaṇānuciṇṇā

Ettha hi so nahāyati nāgarājā.

2825. Sisaṃ 1- nahāto uppalamāladhāri

Sabbaseto puṇḍarikattacaṅgi,

Āmodamāno gacchati santike taṃ

Purakkhatvā mahesiṃ sabbabhaddaṃ.

[PTS Page 047] [\q 47/]

2826. Tattheva so uggahetvāna vākyaṃ

Ādāya tuṇinañca dhanuñca luddo,

Vituriya 2- so satta giri brahante

Suvaṇṇapasasaṃ nāma giriṃ uḷāraṃ.

1. Sītaṃ - machasaṃ 2. Catureyya

[BJT Page 114] [\x 114/]

2827. Āruyhaselaṃ bhavanaṃ kittarānaṃ

Olokayi pabbatapādamulaṃ,

Tatthaddasā meghasamānavaṇṇaṃ

Nigrodharājaṃ aṭṭhasahassapādaṃ.

[PTS Page 048] [\q 48/]

2828. Tatthaddasā kuñajaraṃ chabbisāṇaṃ

Sabbasetaṃ duppasahaṃ parehi,

Rakkhanti taṃ aṭṭhasahassanāgā

Īsādantā vātajavappahārino.

2829. Tatthaddasā pokkharaṇiṃ adure

Rammaṃ sutitthañca mahodikakañca,

Sampupphitaṃ bhamaragaṇānuciṇṇaṃ

Yattha hi so nahāyati nāgarājā.

2830. Disvāna nāgassa gatiṃ ṭhitiñca

Vithissa yā nahānagatassa hoti,

Opātamāgañchi anariyarūpo

Payojito cittavasānugāya.

[PTS Page 049] [\q 49/]

2831. Khaṇitvāna 1- kāsuṃ phalakehi chādayi

Attānamodhāya dhanuñca luddo,

Passāgataṃ puthusallena nāgaṃ

Samappayi 2- dukkaṭa 3- kammakāri.

2832. Viddho ca nāgo koñcamanādi ghoraṃ

Sabbeva nāgā ninnaduṃ ghorarūpaṃ,

Tiṇañca kaṭṭhañca cuṇṇaṃ karontā

Dhāviṃsu te aṭṭha disā samantato.

2833. Vadhissametanti parāmasanto

Kāsāvamaddakkhi dhajaṃ isinaṃ,

Dukekhana puṭṭhassudapādi saññā

Arahaddhajo sabbhi avajjharūpo.

[PTS Page 050] [\q 50/]

2834. Anikkasāvo kāsāvaṃ yo vatthaṃ paridabhessati,

Apeto damasaccena na so kāsāvamarahati.

2835. Yo ca vantakasāvasasa silesu susamāhito,

Upeto damasaccena sa ve kāsāvamarahati,

1. Katvāna - vi 2. Samappari - machasaṃ 3. Dukkata - vi.

[BJT Page 116] [\x 116/]

[PTS Page 051] [\q 51/]

2836. Samappito puthusallena nāgo

Aduṭṭhacitto luddakaṃ ajjhabhāsi,

Kimatthāyaṃ kissa vā smama hetu

Mamaṃ vadhi kassa vāyaṃ payogo.

2837. Kāsissa rañño mahesi bhadante

Sā pujitā rājakule subaddā,

Taṃ 1- addasā sā ca mamaṃ asaṃsi

Dannehi atthohi ca maṃ avoca.

2838. Bahu hi me dantayugā uḷārā

Ye me pitunañca pitāmahānaṃ,

Jānāti sā kodhanā rājaputtī

Vadhatthikā veramakāsi bālaṃ.

[PTS Page 052] [\q 52/]

2839. Uṭṭhehi tvaṃ ludda kharaṃ gahetvā

Danne ime chanda purā marāmi,

Vajjasi taṃ kodhanaṃ rājaputtiṃ

Nāgo hato handa imassa dantā.

[PTS Page 053] [\q 53/]

2840. Uṭṭhāya so luddo kharaṃ gahetvā

Chetvāna dantāni gajuttamassa,

Vaggu subhe appaṭime pathabyā 2-

Ādāya pakkāmi tato hi khipapaṃ.

2841. Bhayadditā 3- nāgavadhena aṭṭā

Ye te nāgā aṭṭha disā vidhāvuṃ,

Adisva 4- posaṃ gajapaccamittaṃ

Paccāgamuṃ yena so nāgarājā.

[PTS Page 054] [\q 54/]

2842. Te tattha kanditvā roditva 5- nāgā

Sise sake paṃsukaṃ okiratvā,

Agamaṃsu 6- te sabbe sakaṃ niketaṃ

Purakkhatvā mahesaṃ sabbabhaddaṃ.

2843. Ādāya dantāni gajuttamassa

Vaggu subhe appaṭime pathabyā,

Suvaṇṇarajihi samantamodare

So ludadako kāsipuraṃ upāgami

Upānesi so rājakaññāya dante

Nāgo hato handa imassa antā.

1. Sā taṃ adasa sāva - vi syā sā taṃ addasaṃ sā - machasaṃ

2. Pathavyā - vi 3. Bhayaṭṭitā - machasaṃ, syā

4. Adisvāna - machasaṃ, syā 5. Roditvāna - machasaṃ, sāya

6. Āgamiṃsu - machasaṃ, syā.

[BJT Page 118] [\x 118/]

[PTS Page 055] [\q 55/]

2844. Disvāna dannāni gajuttamassa

Bhattuppiyassa purimāya jātiyā,

Tattheva tassā hadayaṃ aphāli

Teneva sā kālamakāsi bālā.

2845. +Mbodhipatto ca mahānubhāvo

Sitaṃ akāsi parisāya majhe,

Pucchiṃsu bhikkhu suvimuttacittā

Nākāraṇe pātukaronti buddhā.

2846. Yamaddasātha dahariṃ kumāri kāsāvavatthaṃ anagāriyaṃ carantiṃ,

Sā kho tadā rājakaññā ahosi

Ahaṃ tadā nāgarājā ahosiṃ.

[PTS Page 056] [\q 56/]

2847. Ādāya dantāni gajuttamassa

Vaggu subhe appaṭime pathabyā,

Yo luddako kāsipuraṃ upāgami

So kho tadā adavadatto ahosi.

2848. Anāvasuraṃ cirarattasaṃsitaṃ

Uccāvacaṃ caritamidaṃ purāṇaṃ,

Vitaddaro vitasoko visallo

Sayaṃ abhiññāya abhāsi buddho.

2849. Ahaṃ vo tena kālena ahosiṃ tattha bhikkhavo,

Nāgarājā tadā hosiṃ evaṃ dharetha jātakanti.

Chaddantajātakaṃ.

5. Sambhavajātakaṃ.

[PTS Page 057] [\q 57/]

2850. Rajjañca paṭipannasmā ādhipaccaṃ sucirata, 1-

Mahattaṃ 2- pattu miccāmi vijetuṃ paṭhaviṃ imaṃ.

2851. Dhammena no adhammena adhammo me na ruccati,

Kiccova dhammo carito rañño hoti pucirata.

2852. Idha cevāninditā yena pecca 3- yena aninditā,

Yasaṃ devamanussesu yena pappemu 4- brāhmaṇa.

+(Sabbodhipatto ca mahānubhāvo iccādikā ) imāgāthā dasabalassa guṇe vaṇṇenettahi

dhammasaṅgāhakattherehi ṭhapitā, aṭaṭhakathā.

1. Suvirataṃ - machasaṃ 2. Mahantaṃ - vi machasaṃ 3. Pacca - machasaṃ

4. Pappomu - machasaṃ, syā

[BJT Page 120] [\x 120/]

2853. Yohaṃ atthañca dhammañca kattumicchāmi brāhmaṇa,

Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca brāhmaṇakkhāhi pucchito

[PTS Page 058] [\q 58/]

2854. Nāññatra vidhurā etadakkhātumarahati, yaṃ tvaṃ atthañca dhammañca kattumicchasi

khattiya.

2855. Ehi kho sahito gaccha vidhurassa upantikaṃ

Nikkhaṃ rattasuvaṇṇassa haraṃ gaccha suvirata,

Abhihāraṃ imaṃ dajjā atthadhammānusiṭṭhiyā.

[PTS Page 059] [\q 59/]

2856. Svādhipapāgā bhāradvājo vidhurassa upantikaṃ,

Tamaddasa mahābrāhmamā asamānaṃ sake ghare.

2857. Raññohaṃ pahito duto koravyassa yasassino,

Atthaṃ dhammañca pucchesi iccabravi yudhiṭṭhilo

Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca vidhurakkhāhi pucchito.

[PTS Page 060] [\q 60/]

2858. Maṅgaṃ me pidahissanti na taṃ sakkomi brāhmaṇa,

Apidhetuṃ mahāsindhuṃ taṃ kathaṃ so bhavissati

Na te sakkomi akkhātuṃ atthaṃ dhammañca pucchito.

2859. Bhadukāro ca me putto oraso mama atujo,

Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca gantvā pucchassu brāhmaṇa.

2860. Svādhipapāgā bhāradvājo bhadukārassa sanatikaṃ,

Tamaddasa mahābrāhmamā nisinnaṃ sambhi vesmani.

[PTS Page 061] [\q 61/]

2861. Raññohaṃ pahito duto koravyassa yasassino,

Atthaṃ dhammañca pucchesi iccabravi yudhiṭṭhilo

Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca bhadrakāra bravihi me.

[BJT Page 122] [\x 122/]

2862. Maṃsakājaṃ 1- avahāya godhaṃ anupatāmahaṃ,

Na te sakkomi akkhātu atthaṃ dhammañca pucchito.

2863. Sañjayo nāma me bhātā kaṇiṭṭho me sucirata,

Taṃ tvaṃ atheñca dhammañca gantvā pucchassu brahmaṇa

2864. Svādippāgā bhāradvājo sañjayassa upantikaṃ,

Tamaddasa mahābrahma nisinnaṃ samahi vesamani.

2865. Raññohaṃ pahito duto koravyassa yasasino,

Atthaṃ dhammañca pucchise iccabravi yudhiṭṭhilo

Taṃ tvaṃ atthāñca dhammañca sañajayakkhāhi pucchito.

[PTS Page 062] [\q 62/]

2866. Sadā maṃ gilati 2- maccu sāyaṃ pato sucirata,

Na te sakekāmi akkhātuṃ atthaṃ dhammañca pucchito.

2867. Sambhavo nāma me bhātā kaṇiṭṭho me sucirata,

Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca gantvā pucchassu buhmaṇa

2868. Abbhuto vata bho dhammo nāyaṃ asmākarucacati,

Tayo janā pitāputtā tesu paññāya no vidu.

2869. Na naṃ sakkotha akkhātuṃ atthaṃ dhammañca pucchitā,

Kathaṃ nu daharo jaññā atthaṃ dhammaññaca pucchito.

[PTS Page 063] [\q 63/]

2870. Mā na ṃdaharoti uñāñāsi 3- apucchitvāna sambhavaṃ,

Pucchitvā sambavaṃ jaññā atthaṃ dhammañca brāhmaṇa

2871. Yathāpi cando vimalo gacchaṃ ākāsadhātuyā,

Sabbe tārā 4- gaṇe loke āhāya atirocati.

2872. Evampi daharupetā paññāyogena sambavo,

Mā naṃ daharoti uññāsi apucchitvāna sambhavaṃ

Pucchitvā sambhavaṃ jaññā atthaṃ dhammañca brāhmaṇa

2873. Yathāpi rammako māso gimbhānaṃ hoti brāhmaṇa,

Atevaññohi māsehi dumapupphehi sobhati.

1. Kāvaṃ - vi, 2. Gilate - vi machasaṃ 3. Maññāsi - syā

4. Tāra - vi syā sabbātara - machasaṃ

[BJT Page 124] [\x 124/]

2874. Evampi daharūpeto paññāyogena sambhavo,

Mā naṃ daharoni uñāñāsi apucchitvāna sambavaṃ

Pucchitvā sambhavaṃ chaññā atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

2875. Yathāpi himavā brahme pabbato gandhamādano,

Nānārukkhehi sañachanno mahābhūtagaṇālayo

Osadhehi ca dibebhi disā bhāti pavāti ca.

2876. Evampi daharūpeto paññāyogena sambhavo,

Mā naṃ daharoni uñāñāsi apucchitvāna sambavaṃ

Pucchitvā sambhavaṃ chaññā atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

2877. Yathāpi pāvako brahme acavimālī yasassimā,

Jalamano vane gacche analo kaṇhavattatī.

2878. Ghatāsano dhumaketu uttamāhevanaṃ daho,

Nisithe 1- pabbataggasmiṃ pahutedho 2- virocati.

2879. Evampi daharūpeto paññāyogena sambhavo,

Mā naṃ daharoni uñāñāsi apucchitvāna sambavaṃ

Pucchitvā sambhavaṃ chaññā atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

2880. Javena bhaduṃ jānanti balivaddañca 3- vāhiye, 4-

Dohena dhenuṃ jānanti bhāsamānañca paṇḍitaṃ.

2881. Evampi daharūpeto paññāyogena sambhavo,

Mā naṃ daharoni uñāñāsi apucchitvāna sambavaṃ

Pucchitvā sambhavaṃ chaññā atthaṃ dhammañca brāhmaṇa.

[PTS Page 065] [\q 65/]

2882. Svādhippāgā bhāradvājo sambhavassa upantikaṃ,

Tamaddasa mahābuhmā kiḷamānaṃ bahīpure.

1. Nissite - syā, nisidhe - machasaṃ 2. Bahutejo - syā, machasaṃ

3. Balibaḍañca - machasaṃ, syā 4. Vāhane - machasaṃ.

[BJT Page 126. [\x 126/] ]

2883. Raññohaṃ pahito duto koravyasasa yasassino,

Atthaṃ dhammañca pucchesi iccabravi yudhiṭṭhilo

Taṃ tvaṃ atthañca dhammañca sambhavakkhāhi pucchito.

2884. Taggha te ahamakkhissaṃ yathāpi kusalo tathā,

Rājā ca kho taṃ jānāti yadi kāhati vā navā.

[PTS Page 066] [\q 66/]

2885. Ajja suveti saṃseyya raññā puṭeṭhā sucīrata,

Mā katvā avasi rājā attho jāte yudhiṭṭhilo.

2886. Ajjhattaññeva saṃseyya raññā puṭṭho sucirata,

Kummaggaṃ 1- na niveseyya yathā muḷho acetaso.

2887. Attānaṃ nātivatteyya adhammaṃ na samācare,

Atitthe nappatāreyya 2- anatthe na yuto siyā.

2888. Yo ca etāni ṭhānāni kattuṃ jānāti khattiyo,

Sadā so vaḍḍhate rājā sukkapakkheva candimā.

2889. Ñātinañca piyo hoti mittesu ca virocati,

Kāyassa bhedā sappañño saggaṃ so upapajjatiti.

Sambhavajātakaṃ.

6. Māhākapijātakaṃ.

[PTS Page 068] [\q 68/]

2890. Bārāṇassaṃ 3- ahu rājā kāsinaṃ raṭṭhavaḍḍhano, 4-

Mittāmacca parikhuḷho 5- agamāsi migājiraṃ. 6-

[PTS Page 069] [\q 69/]

2891. Tattha brāhmaṇamaddakkhi setaṃ citraṃkilāsinaṃ,

Viddhasanaṃ koviḷāraṃva kisaṃ dhaonisanthataṃ.

1. Kumaggaṃ - machasaṃ 2. Nappakāreyya - nā 3. Bārāṇasyaṃ - syā bārāṇasiyaṃ - vi 4.

Vaḍano - machasaṃ 5. Paribyuḷho - syā machasaṃ 6. Migājinaṃ - syā, machasaṃ migāciraṃ

- vi.

[BJT Page 128] [\x 128/]

2892. Paramakāruññataṃ pantaṃ disvā kiccagataṃ naraṃ,

Avaca byambhito rājā yakkhānaṃ katamonusi.

2893. Hatthapādā ca te setā tato setataraṃ 1- siro,

Gattaṃ kammāsavaṇṇante kilāsabahulovasi.

2894. Vaṭṭanāvaḷisaṅkāsā piṭṭhi te ninantunnatā,

Kāḷapabbāva te aṅgā nāññaṃ passāmi edisaṃ.

2895. Ugghaṭṭapādo tasito kiso dhamanisatthato,

Chāto ātantarūposi kutosi 2- kattha gacchasi.

2896. Duddasi appakārosi dubbaṇṇo bhimadassano. 3-

Janetti yāpi te mātā na taṃ iccheyya passituṃ.

2897. Kiṃ kammamakarā 4- pubbe kiṃ 5- avajjhaṃ aghātayi,

Kibbisaṃ yaṃ karitvāna idaṃ dukkhaṃ upāgami.

2898. Taggha te ahamakkhissaṃ yathāpi kusalo tathā,

Saccavādiṃ hi lokasmiṃ pasaṃsantidha paṇḍitā.

[PTS Page 070] [\q 70/]

2899. Eko caraṃ gogavese muḷho accasariṃ vane,

Araññe īriṇe 6- vivane nānākuñajarasevite.

2900. Vāḷamigānucarite vippanaṭṭhosmi kānane,

Acariṃ tattha sannāhaṃ khuppipāsāsamappito.

2901. Tattha tindukamaddakkhiṃ 7- visamaṭṭhaṃ khubhukkhito,

Papātambhi lambantaṃ sampannaphaladhārinaṃ.

2902. Vātasitāni 8- bhakkhesiṃ tāni rucciṃsu me bhusaṃ,

Atitto rukkhamāruyha 9- tattha hessāmi āsito 10-

2903. Ekamme bhakkhitaṃ āsi dutiyaṃ abhitatthitaṃ,

Tato sā bhañajatha 11- sākhā chinnā pharasunā viya.

1. Setataro - vi 2. Kutonu tvaṃ gacchasi - vi

3. Bhimma - machasaṃ, 4. Makaraṃ - vi 5. Kaṃ - vi.

6. Iriṇe - machasaṃ, iraṇe - vi 7. Tiṇḍuka - machasaṃ, syā

8. Vātassitāni - machasaṃ, syā 9. Rukkhamāruhi - vi machasaṃ

10. Assito - syā 11. Bhajjitā - vi

[BJT Page 130] [\x 130/]

2904. Sohaṃ sahāva sākhāhi uddhapādo avaṃsiro,

Appatiṭṭhe anālambe giriduggasmiṃ pāpataṃ.

2905. Yasmā ca vārigambhiraṃ tasmā na samapajjasiṃ, 1-

Tattha sesiṃ nirānando anātho dasa rattiyo.

2906. Athettha kapi magañchi gonaṅguṭṭho 2- darivaro,

Sākhāhi sākhaṃ vicaranto khādamāno damapphalaṃ.

2907. So maṃ disvā kisaṃ paṇḍuṃ kāruññamakarā 3- mayi,

Ambho konāma so ettha evaṃ dukkhena aṭṭito

Manusso amanusso vā antānaṃ me pavedaya.

2908. Tassañjaliṃ paṇāmetvā idaṃ vacanamabraviṃ,

Manussohaṃ byasampatto 4- sā me natthi ito gati

Taṃ vo vadāmi 5- bhaddaṃ vo tvañca me saraṇaṃ bhava.

2909. Garusīlaṃ 6- gahetvāna vicaraṃ 7- pabbate kapi,

Silāya yoggaṃ katvāna nisabho etadabravi.

2910. Ehi me piṭṭhimāruyha gīvaṃ gaṇhāhi bāhuhi,

Ahaṃ taṃ uddharissāmi giduggata vegasā.

2911. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā vānarindassa sirimato,

Piṭṭhimārūyha dhirassa gīvaṃ bāhāhi aggahiṃ.

2912. So maṃ tato samuṭṭhāsi tejassī balavā kapi,

Vihaññamāno kicchena giriduggata vegasā,

2913. Uddharitvāna maṃ santo nisabho etadabravi,

Iṅgha maṃ samma rakkhassu passupisasaṃ muhuttakaṃ.

[PTS Page 071] [\q 71/]

2914. Sihā vyagghā ca dipi ca acchakokataracchayo,

Te maṃ pamatataṃ hiṃseyyuṃ te tvaṃ disvā nivāraya.

2915. Evaṃ me parittātuna passupi so muhuttakaṃ

Tadāhaṃ pāpakaṃ diṭṭhiṃ paṭilacchiṃ ayoniso.

1. Sampajjisaṃ - machasaṃ, syā 2. Gonaṅguḷo - vi machasaṃ, syā

3. Kāruññamakaraṃ - vi machasaṃ, syā 4. Vasampatto - vi, machasaṃ, syā

5. Bhaddante - machasaṃ syā 6. Garuṃ - vi machasaṃ, syā

7. Vivari - vi machasaṃ

[BJT Page 132] [\x 132/]

2916. Bhakkho ayaṃ manussānaṃ yathā caññe vane migā,

Yannunimaṃ vaditvāna chāto khādeyyaṃ vānaraṃ.

2917. Asito ca gamisasāmi maṃsamādāya sambalaṃ,

Kantāraṃ nittharissāmi pātheyyaṃ me bhavissati.

2918. Tato sīlaṃ gahetvāna matthakaṃ sannitāḷayiṃ,

Mama bhattakilantassa 1- pahāro dubbalo ahu.

2919. So ca vegenudappatto kapi rudhiramakkhito, 2-

Assupuṇṇehi nettehi rodanto maṃ udikkhati.

2920. Māyyo maṃ kari bhaddante tvaṃ ca nāmedisaṃ kari,

Tvaṃ ca kho nāma dighāyu aññe vāretumarahasi.

2921. Aho vata re purisa tāva dukkarakāraka,

Edisā visamā duggā papātā uddhato mayā.

2922. Anito paralokāva dubbheyyaṃ maṃ amaññatha,

Tantena pāpadhammena pāpaṃ pāpena cintitaṃ.

2923. Mā heva tvaṃ adhammaṭṭha vedanaṃ kaṭukaṃ phusi,

Māheva pāpakammantaṃ phalaṃ veḷuṃva taṃ vadhi.

2924. Tayi me natthi vissāyo pāpadhammo asasaññato, +

Ehi me piṭṭhito gaccha dissamānova santike.

2925. Muttosi 3- hatthā vālānaṃ pattosi mānusiṃ padaṃ,

Esamaggo adhammaṭṭha tena gaccha yathā sukhaṃ.

2926. Idaṃ vatvā giricaro ruhiraṃ pakkhālya 4- matthakaṃ,

Assuni sampamajjitvā tato pabbatamāruhi.

2927. Sohaṃ tenābhisattosmi parilāhena addito, 5-

Ḍayhamānena gattena vāriṃ pātuṃ upāgamiṃ.

1. Ganta - machasaṃ 2. Kapirubhira - vi machasaṃ +pāpadhamme asasaññate - pu

3. Muttoti - ni 4. Pakkhalya - vi machasaṃ, syā 5. Aṭṭito bhavitabbaṃ - vi machasaṃ.

[BJT Page 134] [\x 134/]

2928. Agginā viya santatto rahado edhiramakkhito,

Pubbalohitasaṅkāso sabbo me samapajjatha.

[PTS Page 072 [\q 72/] 2929.] Yāvanto udakhinduni kāyasmiṃ nipatiṃsu me,

Tāvanto gaṇḍu jāyetha aḍḍhabeḷuvasādisā.

2930. Pahinnā pagghariṃsu me kuṇapā pubbalohitā,

Yena yeneva gacchāmi gāmesu nigamesu ca.

2931. Daṇḍahatthā nivārenti itthiyo purisā ca maṃ,

Okiṇṇā 1- putigandhena māssu orena āgamā.

2932. Etādisaṃ idaṃ dukkhaṃ satta vassānidāni me,

Anubhomi sakaṃ kammaṃ pubbe dukkaṭamattano.

2933. Taṃ vo vadāmi bhaddaṃ vo yāvantettha samāgatā,

Māssu mittāna dubbhittho mittadubbho hi pāpāko.

2934. Kuṭṭhi kilāsi bhavati yo mittānaṃ 4- idhaddubhi,

Kāyassa bhedā mitattaddu 3- nirayaṃ so upapajjatīti.

Mahākāpijātakaṃ.

[PTS Page 075] [\q 75/]

7. Dakarakkhasapañho

2935. Sace vo muyhamānānaṃ sattannaṃ udakaṇṇave,

Manussabalimesāno nāmaṃ ganheyya rakkhaso

Anupubbaṃ kathaṃ datvā muñcesi dakarakkhino.

2936. Mātaraṃ paṭhamaṃ dajjaṃ bhariyaṃ datvāna bhātaraṃ,

Tato sahāyaṃ datvāna pañcamaṃ dajjaṃ 4- brāhmaṇaṃ

Chaṭṭhāṃ dajjamattānaṃ nevadajjaṃ mahosadhaṃ.

2937. Posetā te janetti ca dīgharattānukampikā,

Chambhi tayi paduṭṭhasmiṃ paṇḍitā atthadassini

Aññaṃ upanisaṃ katvā vadhā taṃ parimocayi.

1. Okkiṇā - vi machasaṃ 2. Mittānidha dubbhati - machasaṃ 3. Mittadubbhi - machasaṃ

4. Dajja - vi, syā.

[BJT Page 136] [\x 136/]

2938. Taṃ tādisaṃ pāṇadadiṃ orasaṃ gabbhadhāriṇiṃ,

Mātaraṃ kena dosena dajjāsi

2939. Daharā viya alaṅkāraṃ dhareti apiḷandhanaṃ,

Docārike anikaṭṭhe ativelaṃ pajagghati.

2940. Tatopi paṭirājānaṃ sayaṃ dutāni sāsati,

Mātaraṃ tena dosena dajjasi dakarakkhino.

2941. Itthigumbassa pavarā accantapiyavādini, 1-

Anuggatā 2- silavati chāyāva anapāyini.

2942. Akkodhanā paññavati paṇḍitā atthadassini,

Ubbariṃ 3- kena desena dajjasi dakarakkhino

2943. Khiḍḍhāratisamāpannaṃ anatthavasamāgataṃ,

Sā maṃ sakānaṃ puttānaṃ ayācaṃ yācate dhanaṃ.

2944. Sohaṃ dadāmi sāratto 4- bahuṃ uccavacaṃ dhanaṃ,

Suduccajaṃ cajitvāna pacchā socāmi dummano

Ubbariṃ kena desena dajjasi dakarakkhino

2945. Yenocitā jānapacā 5- ānitā ca paṭiggahaṃ,

Ābhataṃ pararajjehi abhiṭṭhāya 6- bahuṃ 7- dhanaṃ.

2946. Dhanuggahānaṃ pavaraṃ suraṃ tikhiṇamantinaṃ,

Bhārataṃ kena desena dajjasi dakarakkhino

2947. Mayovitā 8- jānapadā ānitā ca paṭigaghaṃ,

Ābhataṃ pararajjehi abhiṭṭhāya bahuṃ dhanaṃ.

2948. Dhanuggahānaṃ pavaro suro tīṇiṇamanti ca,

Mayāyaṃ sukhito rājā atimaññati dārako.

2949. Upaṭṭhānampi me ayye na so eti yathā pure,

Bhārataṃ tena desena dajjasi dakarakkhino

1. Accantaṃ piya bhāṇini - machasaṃ, syā 2. Anubbatā - syā, anupubbatā - machasaṃ

3. Uppariṃ - machasaṃ 4. Sārato - syā

5. Janapadā - machasaṃ 6. Abhitthāya - machasaṃ

7. Bahu - syā 8. Yenovitā - machasaṃ

[BJT Page 138] [\x 138/]

2950. Ekarattena ubhatyā tuvañca 1- dhanusekhavā,

Ubho jātettha pañcālā sahāyā susamāvayā.

2951. Cariyā taṃ anubandhittho 2- ekadukkhasukho tava,

Ussukko te divārattiṃ sabbakiccesu vyāvaṭo. 3-

Sahāyaṃ tena dosena dajjāsi dakarakkhino.

2952. Cariyāya 4- ayaṃ ayye pajagghittho mayā saha,

Ajjāpi tena vaṇṇena ativelaṃ pajagghati, 5-

2953. Ubbariyāpi me ayye mantayāmi rahogato,

Anāmantā pavisati pubbe appaṭivedito.

2954. Laddhavāro katokāso ahirikaṃ anādaraṃ,

Sahāyaṃ tena dosena dajjāhaṃ dakarakkhino.

2955. Kusalo sabbanimittānaṃ rudaññu 6- āgatāgamo,

Uppāde supine yutto niyyāṇe ca pavesane.

2956. Paddho 7- bhummantalikkhasmiṃ nakkhattapadakovido,

Brāhmaṇaṃ kena dosena dajjāsi dakarakkhino.

2957. Parisāyampi me ayye milayitvā udikkhati,

Tasmā ajja bhamuṃ luddaṃ dajjāhaṃ dakarakkhino.

2958. Sasamuddapariyāyaṃ mahiṃ sāgarakuṇḍalaṃ,

Vasundharaṃ āvasasi amaccaparivārito.

2959. Cāturantetā mahāraṭṭho vijitāvi mahababalo,

Pathavyā ekarājāsi yaso te vipulaṃ gato 8

2960. Soḷasitthisahassāni āmuttamanikuṇḍalā,

Nānājanapadā nāriyo devakaññupamā subhā.

1. Tvaññe - machasaṃ 2. Anubandho - machasaṃ 3. Vācaṭo - machasaṃ

4. Cariyāma - machasaṃ 5. Sañajagghati - machasaṃ 6. Rutaññu - machasaṃ

7. Paṭṭho. 8. Vipulaggato - vi.

[BJT Page 140] [\x 140/]

2961. Evaṃ sabbaṅgasampannaṃ sabbakāmasamiddhinaṃ,

Sukhitānaṃ piyaṃ dīghaṃ jīvitaṃ āyu khattiya.

2962. Atha tvaṃ kena vaṇṇena kena vā pana hetunā,

Paṇḍitaṃ anurakkhanto pāṇaṃ cajasi duccajaṃ.

2963. Yatopi āgato ayye mama hatthaṃ mahosadho,

Nābhijānāmi dhirassa aṇumattampi dukkataṃ.

2964. Sace ca 1- kisamici 2- kāle maraṇaṃ me pure siyā,

Putte ca me paputte 3- ca sukhāpeyya mahosadho.

2965. Anāgataṃ paccuppannaṃ sabbamatthaṃ vipassati,

Anāparādhakammantaṃ na dajjaṃ dakrakkhino.

2966. Idaṃ suṇotha pañcālā culaniyassa 4- bhāsitaṃ,

Paṇḍitaṃ anurakkhatto pāṇaṃ cajati duccajaṃ.

2967. Mātu bhariyāya 5- bhātucca sakhino brāhmaṇassa ca,

Antano cāpi pañcālo channaṃ cajati jīvitaṃ.

2968. Evaṃ mahatthikā 6- paññā nipuṇā sādhucintanī, 7-

Diṭṭhadhamme hitatthāya samparāye sukhāya cāti.

Dakarakkhasapañho.

8. Paṇḍarakajātakaṃ.

[PTS Page 077] [\q 77/]

2969. Vikiṇṇavācaṃ aniguyhamantaṃ 8-

Asaññataṃ aparicakkhipāraṃ 9-,

Bhayaṃ tamatveti sayaṃ abodhaṃ

Nāgaṃ yathā saṇḍarakaṃ supaṇeṇā.

2970. Yo guyhamantaṃ parirakkhaṇeyyaṃ

Mohā naro saṃsati bhāsamāno,

Taṃ bhinnamantaṃ bhayamanveti khippaṃ

Nāgaṃ yathā paṇḍarakaṃ supaṇeṇā.

1. Sacepi - machasaṃ 6. Mahiddhikā - vi machasaṃ, syā

2. Kismiñci - vi machasaṃ 7. Sādhucintini - machasaṃ

3. Putte - machasaṃ 8. Atiguḷha - vi

4. Culaneyasasa - machasaṃ 9. Aparirakki tāraṃ - vi

5. Bhariyāca - vi.

[BJT Page 142] [\x 142/]

2971. Nānumitto garuṃ atthaṃ gayhaṃ veditumarahati, 1-

Sumitto ca asambuddhaṃ sambuddhaṃ vā anatthavā.

2972. Vissāsamāpajjimahaṃ acelo

Samaṇo ayaṃ sammato bhāvitatto,

Tassāhamakkhiṃ vimaraṃ 2- guyhamatthaṃ.

Atitamattho kapaṇaṃ rudāmi.

2973. Tassāhaṃ purimaṃ brahme guyhaṃ

Vācaṃ hi maṃ nāsakkhiṃ 3- saṃyametuṃ

Tappakkhato hi bhayamāgataṃ me

Atitamatthā kapaṇaṃ rudāmi.

[PTS Page 078] [\q 78/]

2974. Yo ve naro suhadaṃ maññamāno

Guyhamatthaṃ saṃsati dukkuline, dosā bhayā athavā rāgaratto

Pallatthito 4- bālo asaṃsayaṃ so.

2975. Tirokkhavāco asataṃ paviṭṭho

Yo saṅgatisu mudireti vākyaṃ,

Āsiviso dummukho tyāhu taṃ naraṃ

Ārā ārā saṃyame tādisambhā.

2976. Antaṃ pānaṃ kāsi 5- kacandanañca

Manāpitthiyo mālacchādanañca,

Ohāya gacchāmase sabbakāme

Supaṇṇa pāṇupagatāva tyambhā.

[PTS Page 079] [\q 79/]

2977. Konidha 7- tiṇṇaṃ garahaṃ upeti

Asmiñca loke pāṇabhu nāgarāja,

Samaṇo supaṇṇe athavā taveva

Kiṃ kāraṇā paṇḍarakagaghito.

[PTS Page 080] [\q 80/]

2978. Samaṇoti me sammatatto ahosi

Piyo ca me vanasā bhāvitatto,

Tassāhamakkhiṃ vivaraṃ guyhamatthaṃ

Atitamattho kapaṇaṃ rudāmi.

2979. Na catthi satto amaro pathabyā

Paññāvidhā natthi na ninditabbā,

Saccena dhammena dhiyā damena

Alabbhamabyāharati naro idha.

1. Vedetu - vi 5. Kāsākaṃ - vi

2. Vivariṃ - vi machasaṃ, syā 6. Mālamucchādanañca - machasaṃ

3. Nāsakkhi - machasaṃ 7. Konavidhaṃ - machasaṃ

4. Pallattho - vi pallatthiko - machasaṃ

[BJT Page 144] [\x 144/]

2980. Matā pitā paramā bandhavānaṃ

Nāssa 1- tatiyo anukampakatthi,

Tesampi guyhaṃ paramaṃ na saṃse

Mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno.

2981. Matāpitā bhaginibhātaro ca

Sahāyā vā yassa honati sapakkhā,

Tesampi guyhaṃ paramaṃ na saṃse

Mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno.

2982. Bhariyā ve purisaṃ vajjā komāri piyabhāṇini

Puttarūpayasupetā ñātisaṅghapurakkhatā,

Tesampi guyhaṃ paramaṃ na saṃse

Mantassa bhedaṃ parisaṅkamāno.

[PTS Page 081] [\q 81/]

2983. Na guyhamatthaṃ vivareyya rakkheyya naṃ yathā nidhiṃ,

Na hi pātukato sādhu guyhamattho 2- pajānatā.

2984. Thiyā guyhaṃ na saṃseyya amittassa ca paṇḍito,

Yo cāmisena saṃhiro bhadayattheno ca yo naro.

2985. Guyhamatthamasambuddhaṃ sambodhayati yo naro,

Mantabhedabhayā tassa dāsabhuto titikkhati.

2986. Yāvanto purisassatthaṃ guyhaṃ jānanti mantitaṃ,

Tāvanto tassa ubbegā tasmā guyhaṃ na vissaje.

2987. Vivicca bhāseyya divā rahassaṃ

Rattiṃ giraṃ nātivelaṃ pamuñce,

Upassutikā hi suṇanti mantaṃ

Tasmā manto khipapupeti bhedaṃ.

[PTS Page 082] [\q 82/]

2988. Yathāpi assa nagaraṃ mahantaṃ

Advārakaṃ āyasaṃ bhaddasālaṃ,

Samantakhātāparikhāupetaṃ

Evampi me te idha guyhamantā.

2989. Ye guyhamantā avikinṇavācā

Daḷhā sadatthesu narā dujivha,

Ārā amittā byavajanti tehi

Āsivisāvāriva sattasaṅghā.

1. Tassa - machasaṃ 2. Guyho attho - vi.

[BJT Page 146] [\x 146/]

2990. Hitvā gharaṃ pabbajito acelo

Naggo muṇḍo vicarati ghāsahetu,

Tamhi nu kho vivariṃ guyhavatthaṃ

Atthā ca dhammā ca apāgatambhā. 1-

2991. Kathaṃ karo hoti supaṇṇarāja

Kiṃsilo kena vatena vattaṃ,

Samaṇo caraṃ hitvā mamāyitāni

Kathaṃkaro saggamupeti ṭhānaṃ.

[PTS Page 083] [\q 83/]

2992. Hiriyā titikkhāya damena khantiyā

Akkodhano pesuniyaṃ pahāya,

Samaṇo caraṃ hitvā mamāyitāni 2-

Evaṃkaro saggamupeti ṭhānaṃ.

2993. Mātā ca puttaṃ taruṇaṃ tanujaṃ 3-

Sampassa taṃ sabbagattaṃ ereti,

Evampi me tvaṃ pāturahu dijinda

Mātāva puttaṃ anukampamāno.

[PTS Page 084] [\q 84/]

2994. Bhandajja tvaṃ mucca 4- vadhā dujivha

Tayo hi puttā nahi añño atthi,

Antevāsi dinnako aturajo ca rajassu puttaññataro me ahosi.

2995. Icceva vākyaṃ visajji 5- supaṇṇo

Bhumyaṃ 6- patiṭṭhāya dijo dujivhaṃ,

Muttajja tvaṃ sabbabhayātivatto

Thaludake hohi mayābhigutto.

2996. Ataṅkinaṃ yathā kusalo bhisakko

Pipāsitānaṃ rahadova sito,

Vesmaṃ yathā himasitaṭṭitānaṃ 7-

Evampi te saraṇambhaṃ bhavāmi.

[PTS Page 085] [\q 85/]

2997. Sandhiṃ katvā amittena aṇḍajena jalākhuja,

Vivariya dāṭhaṃ sayasi 8- kuto te bhayamāgataṃ.

2998. Saṅketheva amittambhi mittasmimpi na vissase,

Abhayā bhayamuppannaṃ api mulāni kantati.

1. Apaggambha - machasaṃ 5. Vissajji - machasaṃ

2. Mamāyatāni - nā 6. Bhumyā - vi

3. Tanujjaṃ - vi machasaṃ, syā 7. Hima sisiraṭṭhitānaṃ- machasaṃ 4. Muñca - vi machasaṃ

[BJT Page 148] [\x 148/]

2999. Kathannu vissase tyambhi yenāsi kalabho kato,

Niccayantena ṭhānabbaṃ so disabbhi na rajjati.

3000. Vissāsaye na ca naṃ vissaseyya

Asaṅkito ca saṅkito bhaveyya,

Tathā tathā viññu parakkameyya

Yathā yathā bhāvaṃ paro na jaññā,

[PTS Page 086] [\q 86/]

3001. Te devavaṇṇā sukhumālarūpā

Ubho samā sujayo puññakkhandhā,

Upāgamuṃ kādambiyaṃ acelaṃ.

Missibhūtā assavāhāva nāgā.

3002. Tato have paṇḍarako acelaṃ

Sayamevupāgamma idaṃ avoca,

Muttajjahaṃ sabbabhayātivatto

Na hi nūna tuyhaṃ manaso piyambhā.

3003. Piyo hi me āsi supaṇṇarājā

Asaṃsayaṃ paṇḍarakena saccaṃ.

So rāgaratto ca akāsiṃ etaṃ

Pāpaṃ kammaṃ sampajāno na mohā.

3004. Na me piyaṃ appiyaṃ vāpi hoti

Sampassato lokamimaṃ parañca,

Susasaññatānaṃ hi viyañjanne

Asaññato lokamimaṃ carāsi.

[PTS Page 087] [\q 87/]

3005. Ariyāvakāsosi anariyo cāsi

Asaññato saññatasannikāso,

Kaṇhābhijātikosi anariyarūpo

Pāpaṃ bahuṃ duccaritaṃ acāri.

3006. Aduṭṭhassa tuvaṃ dubbhi dubbhi ca pisuno casi,

Etena saccavajjena muddhā te phalatu sattadhā.

3007. Tasmā hi mittānaṃ na dubbhitabbaṃ

Vittadubbhā pāpiyo natthi añño,

Āsittasatto nihato pathabyā

Indassa vākyena hi saṃvaro hatoti.

Paṇḍarakajātakaṃ.

[BJT Page 150] [\x 150/]

[PTS Page 089] [\q 89/]

9. Sambulājātakaṃ

3008. Kā vedhamānā girikandarāya

Ekā tuvaṃ tiṭṭhasi saññaturu,

Puṭṭhāsi me pāṇipameyyamajjhe

Akkhāhi me nāmañca bandhave ca.

3009. Obhāsayaṃ vanaṃ rammaṃ sihavyagghanisevitaṃ,

Abhivādemi taṃ bhadde dānavāhaṃ namatthu te.

[PTS Page 090] [\q 90/]

3010. Yo putto kāsirājassa sotthisenoti naṃ vidu,

Tassāhaṃ sambulā bhariyā evaṃ jānāhi danava

Abhivādemi bhaddante sambulāhaṃ namatthu te.

3011. Vedehaputto bhaddante vane vasati āturo,

Tamahaṃ rogasammattaṃ ekā ekaṃ upaṭṭhahiṃ.

3012. Ahañca vanamuñachāya madhumaṃsaṃ migāvilaṃ,

Yadā harāmi taṃ bhakkho tassa nunajja nādhati.

3013. Kiṃ vane rājaputtena āturena karissasi,

Sambule pariciṇṇena ahaṃ bhattā bhavāmi te.

3014. Sokaṭṭāya durattāya kiṃ rūpaṃ vijjate mama,

Aññaṃ pariyesa bhaddante abhirūpataraṃ mayā.

3015. Ehimaṃ girimāruyha bhariyā mayhaṃ catussatā,

Tāsaṃ tvaṃ pavarā hohi sabbakāmasamiddhati.

3016. Nūna tarakavaṇṇābhe yaṅkikañci manasicchasi,

Sabbantaṃ pacuraṃ vayhaṃ ramassujja mayā saha.

[PTS Page 091] [\q 91/]

3017. No ce tuvaṃ maheseyyaṃ sambule kārayisassi,

Alaṃ tvaṃ pātarāsāya maññe bhakkhā bhavissasi.

[BJT Page 152] [\x 152/]

3018. Tañca sattajaṭo luddo kaḷāro purisādako,

Vane nāthaṃ apassantiṃ sambulaṃ aggahi bhuje.

3019. Adhipannā pisācena luddenāmisacakkhunā,

Sā ca santuvasampattā patimevānusocati.

3020. Na me idaṃ tathā dukkhaṃ yaṃ maṃ khādeyya rakkhaso,

Yañca me ayyaputtassa mano hessati aññathā

3021. Na santi devā pavasanti nūna

Na hi nūna santi idha lokapālā,

Sahasā karontānaṃ asaññatānaṃ

Na hi nūna santi paṭisedhitāro.

[PTS Page 092] [\q 92/]

3022. Itthinamesā pavā yasassini

Santā samā agigirivuggatejā,

Tañce tuvaṃ rakkhasādesi kaññaṃ

Muddhā ca hi santadhā te phaleyya

Mā tvaṃ dahi muñca patibbatā sā.

3023. Sā ca assamamāgañchi pamuttā purisādakā,

Niḷaṃ phalinasakuṇiva gatasiṅgaṃva ālayaṃ.

3024. Sā tattha paridevesi rājaputti yasassini,

Sambulā utumattakkhā vane nāthaṃ apassati.

3025. Samaṇe buhmaṇe vande sampannacaraṇe ise,

Rājaputta apassanti tumbhambhi saraṇaṃ gatā.

3026. Vande sihe ca byagghe ca ye ca yeca aññe vane migā,

Rājaputtaṃ apassanti tumbha saraṇaṃ gatā.

3027. Tiṇalatāni osadhyo pabbatāni vanāni ca,

Rājaputtaṃ apassanti tumbhamabhi saraṇaṃ gatā.

[BJT Page 154] [\x 154/]

3028. Vande indivarisāmaṃ rattiṃ nakkhattamāliniṃ,

Rājaputtaṃ apassanti tumbhambhi saraṇaṃ gatā.

[PTS Page 093] [\q 93/]

3029. Vande hāgirathiṃ gaṅgaṃ savantinaṃ paṭaṭiggahaṃ,

Rājaputtaṃ apassanti tumbhamhi saranaṃ gatā.

3030. Vande ahaṃ pabbatarājaseṭṭhaṃ hivavantaṃ siluccayaṃ,

Rājaputtaṃ apassanti tumbhamhi saranaṃ gatā.

[PTS Page 094] [\q 94/]

3031. Atisāyaṃ vatāgañaji rājaputti yassasini,

Kenanujja samāgañaji ko te piyataro mayā.

3032. Idaṃ khohaṃ tadavocaṃ gahitā tena sattunā,

Na me idaṃ tathā dukkhaṃ yaṃ maṃ khādeyya rakkhaso

Yañca me ayyaputtasasa mano hesasti aññathā.

3033. Corinaṃ bahubuddhinaṃ yāsu saccaṃ sudullahaṃ,

Thinaṃ bhāvo durājāno maccassevodake gataṃ.

[PTS Page 095] [\q 95/]

3034. Tathā maṃ saccaṃ pāletu pālayisasti ce mamaṃ,

Yathāhaṃ nābhijānāmi aññaṃ piyataraṃ tayā

Etena saccavajjena vyādhi te vupasammatu.

3035. Ye kuñajarā sattasatā uḷārā

Rakkhanti rattindivaṃ uyyutāvudhā,

Dhanuggahānañca satāni soḷasa

Kathaṃ vidhe passasi bhadde satatavo.

[PTS Page 096] [\q 96/]

3036. Alaṅkatāyo padumuttarattavā

Virāgitā passati bhaṃsagaggarā,

Tāsaṃ sunitvā mitagitavāditaṃ

Na dāni me tāta tathā yathā pure.

[BJT Page 156] [\x 156/]

3037. Suvaṇṇasaṅkaccadharā suciggahā

Alaṅkatā mānusiyaccharūpamā,

Senopiyā tāta aninditaṅgiyo 1-

Khattiyakaññā paṭilobhayanti naṃ.

3038. Sace ahaṃ tāta tathā yathā pure

Patiṃ tamuñachāya 2- punā vane bhare,

Sammānaye maṃ na ca maṃ vimānaye

Itopi me tāta tato varaṃ siyā.

3039. Yamantapāne vipulasmi ohite

Nāri vimaṭṭhābharaṇā alaṅkatā,

Sabbaṅgu 3- petā patino ca appiyā

Akhajjha tassā maraṇaṃ tato varaṃ.

3040. Api ce daḷiddā kapaṇā anāḷhiyā 4-

Kaṭādutiyā patinoca sā piyā,

Sabbaṅgupetāyapi appiyāya

Ayameva seyyā kapaṇāpi yā piyā.

[PTS Page 097] [\q 97/]

3041. Sudullahitti purisassa yā hitā

Bhattitthiyā dullabho yo hitā ca,

Hitā ca te silavati ca bhariyā

Janinda dhammaṃ cara sambulāya.

[PTS Page 098] [\q 98/]

3042. Sace tuvaṃ vipule 5- laddhabhoge

Issāvatinaṇā maraṇaṃ upesi,

Ahañca te bhadde imā rājakaññā

Sabbeva te vacanakarā bhavāmāti.

Sambulā jātakaṃ.

10. Gandhatindukajātakaṃ. +

[PTS Page 099] [\q 99/]

3043. Appamādo amatapadaṃ pamādo maccuno padaṃ,

Appamattā na mīyanti ye pamattā yathā matā.

1. Aninditaggiyo - nā 2. Patita uñchaya - vi 3. Pañcaṅgu - machasaṃ

4. Anāḷiyā - machasaṃ, syā 5. Vippule - machasaṃ + gaṇḍatiṇḍuka - syā.

[BJT Page 158] [\x 158/]

3044. Madā pamādo jāyetha pamādā jāyate khayo,

Khayā ca dosā 1- jāyanti mā mado bharatusabha. 2-

3045. Bahu hi khattiyā jinā atthaṃ raṭṭhaṃ pamādino,

Athopi gāmino gāmā anāgārā agārino.

[PTS Page 100] [\q 100/]

3046. Khattiyassa pamattassa raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana,

Sabbe bhogā vinassanti rañño taṃ vuccate aghaṃ.

3047. Nesa dhammo mahārāja ativelaṃ pamajjasi,

Iddhaṃ phītaṃ janapadaṃ corā viddhaṃsayanti naṃ.

3048. Na te puttā bhavissanti na hiraññaṃ na dhāniyaṃ,

Raṭṭhe viluppamānambhi sabbabhogehi jiyasi.

3049. Sabbabhogaparijiṇaṇaṃ rājānaṃ vāpi khatatiyaṃ, 3-

Ñātimittā suhajjā ca na taṃ maññanti māniyaṃ. 4-

3050. Hatthārohā 5- anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,

Tamevamupajivantā na taṃ maññanti māniyaṃ.

3051. Asaṃvihitakammantaṃ bālaṃ dummanti mantinaṃ,

Siri jahati dummedhaṃ jiṇṇaṃva urago tacaṃ.

3052. Susaṃvihitakammantaṃ kāluṭṭhāyiṃ atanditaṃ,

Sabbe bogābhivaḍḍhanti gāvo sausabhāmiva.

3053. Upassutiṃ mahārāja raṭṭhe jananapade cara,

Tattha disvā ca sutvā ca tato taṃ paṭipajjasi,

[PTS Page 102] [\q 102/]

3054. Evaṃ vedetu pañcālo saṅgāmo sarasamappito, 6-

Yathāhamajja vedemi kaṇṭakena samappito.

1. Padosā - vi machasaṃ, syā 2. Māpamādo bharamusaha - machasaṃ, māpamādo

bhāratusabha - vi

3. Khattiyā - vi 4. Khattiyā - vi 5. Hatthāruhā - vi

6. Saramapipite - machasaṃ

[BJT Page 160] [\x 160/]

3055. Jiṇṇo dubbalacakkhusi na rūpaṃ sādhu passasi,

Kiṃ tattha brahmadantassa yaṃ taṃ maggeyya kaṇṭeko

3056. Bavehattha 1- brāhmadattassa yohaṃ maggasmi 2brāhmaṇa,

Arakkhitā jānapadā adammabalinā hatā.

3057. Rattiñca corā khādanti divā khādanti tuṇḍiyā,

Raṭṭhasmiṃ kuṭarājassa bahu adhammiko jano.

3058. Etādise bhaye tāta 3- bhayaṭṭā tāva 4- mānavā,

Nillenakāni kubbanti vane āhatva 5- kaṇṭakaṃ.

[PTS Page 103] [\q 103/]

3059. Kadāssu nāmayaṃ rājā brahmadatto marissati,

Yassa raṭṭhambhi 6- jiyanti 7- appatikā 8- kumārikā.

3060. Dubbhāsitañhi te jammi anatthapadakovide,

Kuhiṃ rājā kumārinaṃ bhattāraṃ pariyesati.

[PTS Page 104] [\q 104/]

3061. Na me dubbāsitaṃ brahme kovidatthapadā ahaṃ,

Arakkhitā jānapadā adhammabalinā hatā.

3062. Rattiñca corā khādanti divā khādanti tuṇḍiyā,

Raṭṭhasmiṃ kuṭarājassa bahu adhammiko jano

Dujjave dubbhatra 9- dāre kuto bhattā kumāriyo.

3063. Evaṃ sayatu pañcālo saṅgāme sattiyā bhato,

Yathāyaṃ kapaṇo seti bhato phālena sāliyo.

1. Pahottha - vi 2. Maggosmi - vi 3. Jāte - machasaṃ

4. Tāta - vi masaṃ 5. Āhanatvā - machasaṃ 6. Raṭṭhasmiṃ - vi machasaṃ

7. Jivanti - vi 8. Appatinā - vi 9. Dubbare - machasaṃ.

[BJT Page 162] [\x 162/]

3064. Adhammena tuvaṃ jamma buhmadattassa kujjhasi,

Yo tvaṃ sapasi rājānaṃ aparajjhitvāna attano. 1-

3065. Dhammena brahmadantassa ahaṃ kujjhāmi brahmaṇa,

Arakkhītā jānapadā adhammabalinā hatā.

3066. Attiñca corā khādanti divā khādanti tuṇḍiyā,

Raṭṭhasmiṃ kuṭarājassa bahu adhamamiko jano.

[PTS Page 105] [\q 105/]

3067. Sā nūna puna re pakkā vikāle bhattamāhari,

Bhattahāriṃ apekkhanto hato phālena sāliyo.

3068. Evaṃ haññatu pañcālo saṅgāme asinā hato, 2-

Yatāhamajja pahaṭo khirañcame pavaṭṭitaṃ. 3-

3069. Yaṃ pasu khiraṃ chaḍḍheti pasupālañca hiṃsati. 4-

Kiṃ tattha brahmadattassa yaṃ

3070. Gārayho brahme pañcālo brahmadattassa rājino,

Arakkhitā jānapadā adhammakhalinā hatā.

3071. Attiñca corā khādanti divā khādanti tuṇḍiyā,

Raṭṭhasmiṃ kuṭarājassa bahu adhamamiko jano.

3072. Caṇḍā aṭanakā gāvi yaṃ pure na duhāmase,

Taṃ dāni ajja dohāma khirakāmehupaddutā.

[PTS Page 106] [\q 106/]

3073. Evaṃ kaññatu pañcālo viputto vippasukkhatu, yatāyaṃ kapaṇā gāvi viputtā

paridhāvati.

1. Attanā - vi 2. Daḷha - vi 3. Pavattitaṃ - syā

4. Phālaṃ vihiṃsatiṃ - machasaṃ 5. Garahato - vi

[BJT Page 164] [\x 164/]

3074. Yaṃ pasu pasupālassa pabbhameyya raveyya vā,

Konidha aparādhatthi burahmadantassa rājino.

3075. Aparādho mahābrahme brahmadattassa jājino,

Arakkhitā jānapadā adhammakhalinā hatā.

3076. Rattañca corā khādanti divā khādanti tuṇḍiyā,

Raṭṭhasmiṃ kūṭarājassa 1- bahu adhammiko jano

Kathaṃ no asikosatthā khirapā bhaññate pajā.

[PTS Page 107] [\q 107/]

3077. Evaṃ khajjatu pañcālo hato yuddhe saputtako,

Yathābhamajja khajjami gāmakehi 2- araññajo.

3078. Na sabbabhutesu vidhenti rakkhaṃ

Rājāno maṇḍuka manussaloke

Nentāvatā rājā adhammacāri

Yā tādisaṃ jivamadeyyuṃ dhaṅkā.

3079. Adhammarūpo vata brahmacāri anumpiyaṃ 3- bhāsasi 4khattiyasa,

Vipumpamānāya 5- puthuppajāya

Pujesi rājaṃ paramappavādaṃ 6-

3080. Sace idaṃ brahme surajjakaṃ siyā

Phitaṃ raṭṭhaṃ muditaṃ vippasannaṃ,

Bhutvā khaliṃ aggapiṇḍañca kākā

Na mādisaṃ jivamadeyyuṃ dhaṅkāti.

Gandhatinduka + jātakaṃ.

Tiṃsati nipāto niṭṭhito

Tassuddānaṃ:

Kiṃchanda kumbhajayaddisachaddanta

Atha paṇḍita sambhava sirakampi,

Dakarakkhasa paṇḍaranāsavaro

Atha sambula tindukadevaputtoti.

1. Kuḍḍa - vi 2. Gāmikehi - machasaṃ, syā 3. Anuppiya - vi machasaṃ, syā

4. Bhāsati - vi 5. Viluppamāya - machasaṃ 6. Paramappavādiṃ - vi syā

+ Gaṇḍa tiṇḍuka - syā

[BJT Page 166] [\x 166/]

Cattāḷisanipāto

1. Tesakuṇa jātakaṃ

[PTS Page 112] [\q 112/]

3081. Vessantaraṃ taṃ pucchāmi sakuṇā bhaddamatthu te,

Rajjaṃ kāretukāmena kiṃsu kiccaṃ kataṃ varaṃ.

3082. Cirassaṃ vata maṃ tāto kaṃso bārāṇasiggabho,

Pamatto appamattampi 1- pitā puttaṃ acodayi.

3083. Paṭhameneva vitathaṃ kodhaṃ hāsaṃ nivāraye,

Tato kiccāni kāreyya taṃ vataṃ 2- āhu khattiya.

3084. Yaṃ tvaṃ tāta tape 3- kammaṃ pubbekatamaṃsayaṃ,

Ratto duṭṭho ca yaṃ kayirā na taṃ kayirā tato puna.

3085. Khantiyassa pamattassa raṭṭhasmiṃ raṭṭhavaḍḍhana,

Sabbe bhogā vinassanti rañño taṃ vuccate aghaṃ.

3086. Siri ca tāta lakkhi 4- ca pucchitā etadabravuṃ,

Uṭṭhānaviriye pose ramāhaṃ anusuyake 5-

[PTS Page 113] [\q 113/]

3087. Usūyake 6- dūhadaye purise kammadūsake, 7-

Kālakaṇṇi mahārāja ramati cakkabhañjani.

3088. So tvaṃ sabbesu 8- subhadayo sabbesaṃ rakkhito bhava,

Alakkhiṃ nuda mahārāja lakkhyā bhava nivesanaṃ.

3089. Salakkhi dhitisampanno puriso hi mahagagato,

Amittānaṃ kāsipati mulaṃ aggañca chindati.

3090. Sakkopi hi bhūtapati uṭṭhāne nappamajjati,

Sakalyāṇe dhitiṃ katvā uṭṭhāne kurute mano.

3091. Gandhabbā pitāro devā sajivā 9- honti tādino,

Uṭṭhahato appamajjato anutiṭṭhanti

1. Apamattaṃ - machasaṃ, appamatta - syā 6. Ussuyyake - simu

2. Vata - machasaṃ 7. Dussake - machasaṃ, syā

3. Tapo - vi machasaṃ 8. Sabbe subhadayo - machasaṃ

4. Tākalakkhi - simu 9. Sājivā - machasaṃ, syā

5. Anusuyyake - sīmu.

[BJT Page 168] [\x 168/]

3092. So appamatto akuddho tāta kiccāni kāraya,

Vāyamassu ca kiccesu 1- nālaso vindate sukhaṃ.

3093. Tattheva te vannapadā esāva anusāsani,

Alaṃ mitte sukhāpetuṃ amittānaṃ dukhāya ca.

[PTS Page 116] [\q 116/]

3094. Sakhi 2- tuvaṃ kuṇḍalini maññasi khattabandhuni,

Rajjaṃ kāretu kāmena kiṃsu kiccaṃ kataṃ varaṃ.

3095. Dveva tāta padakāni yattha sabbaṃ patiṭṭhitaṃ,

Aladdhassa ca yo lābho laddhassa anurakkhanā.

3096. Amacce tātā jānāhi dhire atthassa kovade,

Anakkhākitave 3- tāta asoṇḍe avināsake.

3097. Yo ca taṃ tāta rakkheyya dhanaṃ yañceva te siyā,

Sutova rathaṃ saṅgaṇhe so te kiccāni kāraye.

3098. Susaṅgahitantajano sayaṃ vittaṃ avekkhiya,

Nidhiñca iṇadānañca na kare parapattiyā.

3099. Sayaṃ āyaṃ vayaṃ caññā sayaṃ jaññā katākataṃ,

Niggaṇhe niggahārahaṃ paggaṇhe paggahārahaṃ.

[PTS Page 117] [\q 117/]

3100. Sayaṃ jātapadaṃ atthaṃ anusāsa rathesabha,

Mā te adhammikā yuttā dhanaṃ raṭṭhañca nāsayuṃ.

3101. Mā ca megena kiccāni kāresi kārayesi vā,

Vegasā hi kataṃ kammaṃ mando pacchānutappati.

3102. Mā te adhisare mucca 4- sukhāḷhamadhikopitaṃ,

Kodhasā hi bahu phitā kulā akulataṃ gatā.

3103. Mā tāta issarombhiti anatthāya patārayi,

Itthinaṃ purisānanañca mā te āsi dukhudrayo.

1. Sakiccesu - machasaṃ, syā 2. Sakkhisi - machasi

3. Anakkhā kiṃ tave - machasaṃ 4. Muñca - machasaṃ.

[BJT Page 170] [\x 170/]

3104. Apeta lomahaṃsassa rañño kāmānusārino,

Sabbe bhogā vinassanti rañño taṃ vuccate aghaṃ

3105. Tattheva te vannapadā esāva anusāsani,

Dakkhassudāni puññakaro asoṇḍo avināsako

Silavassu 1- mahārāja dussilo vinipātiko.

[PTS Page 120] [\q 120/]

3106. Apucchimhā kosiyagottaṃ kuṇḍaliniṃ tatheva ca,

Tvaṃ dāni vadehi jambuka balānaṃ balamuttamaṃ.

3107. Balaṃ pañcavidhaṃ loke purisasmiṃ mahaggate,

Tattha bāhubalannāma carimaṃ vuccate balaṃ.

3108. Bhogabalañca dīghāvu dutiyaṃ vuccate balaṃ

Amaccabalañca dīghuvu tatiyaṃ vuccate balaṃ.

3109. Abhijaccabalañceva taṃ catutthaṃ asaṃsayaṃ,

Yāni etāni sabbāni adigaṇhāti paṇḍito

[PTS Page 121] [\q 121/]

3110. Taṃ balānaṃ balaseṭṭhaṃ aggaṃ paññābalaṃ varaṃ,

Paññābalenupatthaddho atthaṃ vindati paṇḍito.

3111. Api ce labhati mando phītaṃ dharaṇimuttamaṃ, akāmassa pasayha vā añño taṃ

paṭipajjati.

3112. Abhijātopi ce hoti rajjaṃ laddhāna khattiyo,

Duppañño hi kāsipati sabbenapi na jīvati.

3113. Paññā sutaṃ vinicchini

Paññā kintisilokavaḍḍhati, 3-

Paññāsahito naro idha

Api dukkhepi sukhāni 4- vindati.

3114. Paññañca kho asussusaṃ na koci adigacchati,

Bahusasutaṃ anāgamma dhammaṭṭhaṃ avinibbhujaṃ.

1. Pilavāssu - machasaṃ 2. Pasayhaṃ - sīmu 3. Kitti - machasi

4. Sukhānu - machasaṃ.

[BJT Page 173] [\x 173/]

3115. Yo ca dhammavibhāgañña kāluṭṭhāsi atandito, 1-

Anuṭṭhahati kālena tamaphalaṃ 2- tassa ijjhati. 3-

3116. Anāyatana 4- sīlassa anāyatana sevino,

Na nibbindiyakārissa sammadattho vipaccati.

3117. Ajjhantañca payuttassa tathāyatanasevino,

Anibbindiyakārissa sammadattho vipaccati.

3118. Yogappayogasaṅkhātaṃ sambatassānurakkhanaṃ,

Tāni tvaṃ tāta sevassu mā akamamāya randhayi

Akammunā ca dummedho naḷāgāraṃva sidati.

[PTS Page 123] [\q 123/]

3119. Dhammaṃ cara mahārāja mātāpitusu khantiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3120. Dhammaṃ cara mahārāja puttadāresu khantiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3121. Dhammaṃ cara mahārāja mittāmaccesu khantiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3122. Dhammaṃ cara mahārāja vāhanesu khalesu ca,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3121. Dhammaṃ cara mahārāja mittāmaccesu khantiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3122. Dhammaṃ cara mahārāja vāhanesu khalesu ca,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3123. Dhammaṃ cara mahārāja gāmesu nigamesu ca, idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ

gamissasi.

3124. Dhammaṃ cara mahārāja raṭṭhesu janapadesu ca,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3125. Dhammaṃ cara mahārāja samaṇabrāhmaṇesu ca,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

1. Matandito - machasaṃ 2. Tammaphalaṃ - sīmu 3. Sijjhati - machasaṃ

4. Nānāyatana - vi.

[BJT Page 174] [\x 174/]

3126. Dhammaṃ cara mahārāja migapakkhisu khattiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3127. Dhammaṃ cara mahārāja dhammo ciṇṇo 1- sukhāvaho,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3128. Dhammaṃ cara mahārāja saindā 2- deva sabrahmakā,

Suciṇṇena divaṃ 3- pantā mā dhammaṃ rāja pamādo

[PTS Page 124] [\q 124/]

3129. Tattheva te vantapadā esāva anusāsani,

Sappaññasevikalyāṇi samattaṃ 4- sāmataṃ 5- viduti.

Tesakuṇajātakaṃ.

2. Sarabhaṅgajātakaṃ.

[PTS Page 136] [\q 136/]

3130. Alaṅkatā kuṇḍalino suvatthā

Veḷuriyamuttā tharukhaggabandhā,

Rathesabhā tiṭṭhatha kenu tumbhe

Kathaṃ vo jānanti manussaloke.

[PTS Page 137] [\q 137/]

3131. Ahamaṭṭhako bhima 6- ratho panāyaṃ

Kāliṅgarājā pana uggato ayaṃ,

Susaññatānaṃ isinaṃ dasasnāya

Idhāgatā pucchitāyembha pañhe.

3132. Vehāsayaṃ tiṭṭhati antalikkhe

Pathaddhuno paṇṇaraseva cando,

Pucchāmi taṃ yakkha mahānubhāva

Kathaṃ taṃ jānanti manussaloke.

3133. Yamāhu devesu sujampatiti

Maghavāti taṃ āhu manussaloke,

Sadevarājā idamajja patto

Susaññatānaṃ isinaṃ dassanāya.

1. Puviṇṇo - machasaṃ, syā 2. Indā - machasaṃ, syā

3. Tidivaṃ - vi 4. Samatthaṃ - machasaṃ

5. Samataṃ - machasaṃ 6. Bhimma - machasaṃ.

[BJT Page 176] [\x 176/]

[PTS Page 138] [\q 138/]

3134. Dūre sutā no isayo samāgatā

Mahiddhikā iddhiguṇupapantā,

Vandāmi te ayire pasannacitto

Ye jivalokettha manussaseṭṭhā.

3135. Gandho isinaṃ ciradikkhitānaṃ

Kāyā cuto gacchati māḷutena,

Ito paṭikkamma sahassanetta

Gandho isinaṃ asici devarāja.

[PTS Page 139] [\q 139/]

3136. Gandho isinaṃ ciradikkhitānaṃ

Kāyā cuto gacchatu 1- māḷutena,

Vicitupupphaṃ surabhiṃva mālaṃ

Gandheṃ etaṃ pāṭikaṅkhāma bhante

Na hottha devā paṭikkulasaññino.

3137. Purindade bhūtapati yasassi

Devānamindo maghavā sujampati,

Sa devarājā asuragaṇappamaddano

Okāsamākaṅkhati pañaha 2- pucchituṃ.

3138. Konevimesaṃ idha paṇḍitānaṃ

Pañhe puṭṭho nipuṇe vyākarissati,

Tiṇṇañca raññaṃ manujādhipānaṃ

Devānamindassa ca vāsavasasa.

[PTS Page 140] [\q 140/]

3139. Ayaṃ isi sarabhaṅgo yasassi

Yato jāto virato methunasmā,

Ācariya 2- putto sucinitarūpo

So nesaṃ pañhāni vyākarisasti.

3140. Koṇḍañña pañhāni viyākarohi

Yācanti taṃ isayo sādhurūpā,

Koṇḍañña eso manujesu dhammā

Yaṃ vuḍḍhamāgacchati esa bhāro.

3141. Katāvakāsā pucchantu bhonto

Yaṃ kiñci pañhaṃ manasābhipatthitaṃ,

Ahaṃ hi taṃ taṃ vo viyākarissaṃ

Ñatvā sayaṃ lokamimaṃ parañca.

[PTS Page 141] [\q 141/]

3142. Tato ca maghavā sakko atthadassi purindado,

Apucchi paṭhamaṃ pañhaṃ yañcāsi abhipatthitaṃ.

1. Gacchati - mi 2. Pañhaṃ - machasaṃ, pañeha - vi 3. Ācera - machasaṃ

[BJT Page 178] [\x 178/]

3143. Kiṃsu vadhitvā na kadāci socati

Kissappahānaṃ isayo vaṇṇayanti,

Kassidha vuttaṃ pharusaṃ khametha

Akkhāhi me koṇḍañña etamatthaṃ.

3144. Kodhaṃ vadhitvā na kadāci socati

Makkhappahānaṃ iyo vaṇṇanti,

Sabbesaṃ vuttaṃ pharusaṃ kametha

Etaṃ khantiṃ uttamamāhu santo.

3145. Sakkā ubhinnaṃ vacanaṃ titikkhituṃ

Sadisassa vā seṭṭhatarassa vāpi,

Kathannu hinassa vaco khametha

Akkhāhi me koṇḍañña etamatthaṃ.

[PTS Page 142] [\q 142/]

3146. Bhayā hi seṭṭhassa vaco khametha

Sārambhahetu pana sādisassa,

Yo cidha hinassa vaco khametha

Etaṃ khantiṃ uttamamāhu santo.

3147. Kathaṃ vijaññā catumaṭṭharūpaṃ

Seṭṭhaṃ sarikkhaṃ athavāpi hinaṃ,

Cirūparūpeta caranti santo

Tasmā hi sabbesa vaco khametha.

[PTS Page 143] [\q 143/]

3148. Na hetamatthaṃ mahatipi senā

Sarājikā yujjhamānā labhetha,

Yaṃ khantimā sapapuriso labhetha

Khantibalassupasamanti verā.

3149. Subhāsitanena anumodiyāna

Aññaṃ taṃ pucchāmi tadiṅgha brūhi,

Yathā ahu daṇḍaki nāḷikiro 1-

Athajjuno nalākhu cāpi rājā,

Tesaṃ gatiṃ brūhi supāpakamminaṃ

Katthupapantā isinaṃ viheṭhakā.

3150. Kisaṃ hi 2- vacchaṃ acakiriya 3- daṇḍaki

Ucchinnamulo sajano saraṭṭho,

Kukkulanāme nirayambhi paccati

Tassa phuliṅgāni patanti kāye.

1. Nāḷikero - machasaṃ 2. Kisañhi - machasaṃ 3. Avakira - machasaṃ

[BJT Page 180] [\x 180/]

3151. Yo saññate pabbajite aheṭhayi 1-

Dhammaṃ bhaṇante samaṇe adusake,

Taṃ nāḷikiraṃ sunakhā paratthā

Saṅgamma khādanti viendamānaṃ.

[PTS Page 144] [\q 144/]

3152. Athajjuno niraye sattisule

Avaṃsiro patito uddhapādo,

Aṅgirasaṃ gotamaṃ heṭhayitvā

Khantiṃ tapasasiṃ cirabrahmacāriṃ.

3153. Yo khaṇḍaso pabbajitaṃ 2- achedasi

Khantiṃ vadantaṃ samaṇaṃ adūsakaṃ,

Kālakhuviciṃ upapajja paccati

Mahāpatāpaṃ kaṭaṭukaṃ bhayānataṃ.

3154. Etāni sutvā nirayāni paṇḍito

Aññāni pāpiṭṭhatarāni cettha,

Dhammaṃ care samanabrāhmaṇesu

Evaṃ kā saggamupeti ṭhānaṃ.

[PTS Page 146] [\q 146/]

3155. Subhāsitaṃ te anumodiyāna

Aññaṃ taṃ pucchāmi tadiṅgha brūhi

Kathaṃ vidhaṃ silavantaṃ vadanti

Kathaṃ vidhaṃ paññavantaṃ vadanti,

Kathaṃ vidhaṃ sappurisaṃ vadanti

Kathaṃ vidhaṃ no siri no rahāti.

3156. Kāyena vādāya ca yo dha saññato

Manāsa ca kiñci na kāroti pāpaṃ,

Na atatahetu alikaṃ baṇāti 3-

Tathā vidhaṃ silavantaṃ vadanti.

3157. Gambhira pañhaṃ manasā vicintayaṃ

Nāccāhitaṃ 4- kamma karoti luddaṃ,

Kālāgataṃ atthapadaṃ na riñcati

Tathā vidhaṃ paññavantaṃ vadanti.

1. Achedayi - machasaṃ 2. Pabbajjitaṃ - machasaṃ 3. Baṇeti - machasaṃ

4. Naccāhitaṃ - machasaṃ, syā

[BJT Page 182] [\x 182/]

3158. Yo ce katañca katavedi dhīro

Kalyāṇamitto daḷhabhatti ca hoti,

Dukhitassa sakkacca karoti kiccaṃ

Tathāvidhaṃ sappurisaṃ vadanti.

3159. Etehi sabbehi guṇehupeto

Saddho mudu saṃvibhāgi vadañña,

Saṅgāhakaṃ sakhilaṃ saṇhavācaṃ

Tathāvidhaṃ no siri no jahāti.

[PTS Page 148] [\q 148/]

3160. Subhāsitante anumodiyāna

Aññaṃ taṃ pucchāmi tadiṅgha brūhi,

Sīlaṃ siriñcāpi satañca dhammaṃ

Paññacca kaṃ seṭṭhataṃ vadanti.

3161. Paññā hi seṭṭhā kusalā vadanti

Nakkhantarājāriva tārakānaṃ,

Sīlaṃ siriñcāpi satañca dhammo

Anvāyikā paññavato bhavanti.

3162. Subhāsitante anumodiyāna

Aññaṃ taṃ pucchāmi tadiṅgha brūhi,

Kathaṃkaro kintikārā kimācaraṃ

Kiṃ sevamāno labhatidha paññaṃ,

Paññāyidāni 1- paṭipadaṃ vadehi

Kathaṃ karo paññavā hoti macco.

3163. Sevetha vuḍḍhe nipuṇe bahussute

Uggāhako paripucchako 2- siyā,

Suṇeyya sakkacca 3- subhāsitāni

Evaṃkaro paññavā hoti macco.

3164. Sa paññavā kāmaguṇe avekkhati

Aniccato dukkhato rogato ca,

Evaṃ vipassi pajahāti chandaṃ

Dukkhesu kāmesu mahabbhayesu.

3165. Sacitarāgo pavineyya dosaṃ

Metataṃ cittaṃ bhāvaye appamāṇaṃ,

Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ

Anindito brahmamupeti ṭhānaṃ.

1. Paññāyadani - vi machasaṃ 2. Capparipucchiko - simu 3. Sakkaccaṃ - machasaṃ

[BJT Page 184] [\x 184/]

[PTS Page 149] [\q 149/]

3166. Mahiddhiyaṃ 1- āgamanaṃ ahosi

Tavamaṭṭhaka himarathassa cāpi,

Kāliṅgarājassa ca uggatassa

Sabbesa 2- vo kāmarāgo pahino.

[PTS Page 150] [\q 150/]

3167. Evaṃ metaṃ paravitatavedi

Sabbesa no kāmarāgo pahino,

Kārāhi okāsamanuggahāya

Yathāgatiṃ te abhisambhavema.

3168. Karomi okāsamanuggahāya

Tathā hi vo kāmarāgo pahino,

Pharātha kāyaṃ vipulāya pitāyā

Yathā gatiṃ me abhāsmabhavetha.

3169. Sabbaṃ karissāma tavānusāsanaṃ

Yaṃ yaṃ tuvaṃ vakkhasi bhuripañña,

Pharātha kāyaṃ vipulāya pitāyā

Yathā gatiṃ me abhāsmabhavema.

3170. Katāyaṃ vacchassa kisassa pujā

Gacchantu bhonto isayo sādhurūpā,

Jhāne ratā hotha sadā samāhitā

Esā rati pabbajitassa seṭṭhā.

[PTS Page 151] [\q 151/]

3171. Sutvāna gāthā paramatthasañahitā

Subhāsitā isinā paṇḍitena,

Te vedajātā anumodamānā

Pakkāmu devā devapuraṃ yasassino.

3172. Gāthā imā atthavati subyañajanā

Subhāsitā isinā paṇḍitena,

Yo kocimā aṭṭhakatvā suṇeyya

Labhetha pubbāpariyaṃ visseṃ

Laddhāna pubbāpariyaṃ visesaṃ

Adassanaṃ maccurājassa gacche.

3173. Sālissaro sāriputto meṇḍissaro nāma kasasapo,

Pabbato anuruddho ca kaccāyano ca devalo.

3174. Anusisso ca ānando kisavaccho ca kolito,

Nārado puṇeṇā mantāniputto sesaparisā buddhaparisā

Sarabhaṅgo lokanātho evaṃ dharetha jātakanti.

Sarabhaṅgajātakaṃ.

1. Mahatthiyaṃ - machasaṃ 2. Sabbesaṃ - vi. Machasaṃ.

[BJT Page 186] [\x 186/]

3. Alamakhusājātakaṃ.

[PTS Page 153] [\q 153/]

3175. Athabravi brahā indo vatrabhu jayataṃ pitā,

Devakaññaṃ parāhetvā sudhammāyaṃ alambusaṃ.

3176. Misse devā taṃ yācanti tāvatiṃsā saindakā,

Isipalohike gaccha isisiṅgaṃ alambuse.

3177. Purāyaṃ ambhe acceti vatavā brahmacariyavā,

Nibbānahirato vuddho tassa maggāni avara.

3178. Devarāja kimeva tvaṃ mameva tuvaṃ sikkhasi,

Isi palohike gaccha santi aññāpi accharā.

3179. Mādisiyo pavarā ceva asoke vandane vane,

Tāsampi hotu pariyāyo tāpi yantu palobhikā.

[PTS Page 154] [\q 154/]

3180. Addhā hi saccaṃ bhaṇasi santi aññāpi accharā,

Tādisiyo pavarā ceva asoke nandāna vane.

3181. Na tā evaṃ pajānanti pāricariyaṃ pumaṃgatā,

Yādisaṃ tvaṃ pajānāsi nāri sabbaṅga sobhane.

3182. Tvameva gaccha kalyāṇi itthinaṃ pavarā casi,

Taveva vaṇṇarūpena vasamānāpayissasi. 1-

3183. Na cāhaṃ na gamissāmi devarājena pesitā,

Vibhemi cetaṃ āsāduṃ uggatejo hi brāhmaṇo.

3184. Aneke nirayaṃ pattā isimāsādiyā janā,

Āpantā mohasaṃsāraṃ tasmā lomāni haṃsaye.

3185. Idaṃ vatvāna pakkāmi accharā kāmavaṇṇini,

Missā missetu 2- micchanti isisiṅgaṃ alambusā.

1. Pavasamānayissasi - machasaṃ 2. Missitu - machasaṃ

[BJT Page 188] [\x 188/]

[PTS Page 155] [\q 155/]

3186. Sā ca taṃ vanamogayha isisiṅgena rakkhitaṃ,

Bimbi 1- jālakasañachannaṃ samantā aḍḍhayojanaṃ.

3187. Pātova pātarāsambhi udanahasamayaṃ paṭi,

Aggiṭṭhaṃ parimajjantaṃ isisiṅgaṃ upāgami.

3188. Kānu vijjurivāhāsi osadhi viya tārakā,

Vicintavatthābharaṇā āmuttamaṇikuṇḍalā.

3189. Ādiccavaṇṇasaṅkāsā hemacandanagandhini,

Saññaturu mahāmāyā kumarī cārudassanā.

3190. Vilākā 2- mudukā suddhā pādā te suppatiṭṭhitā,

Kamanā 3- kamaniyā te harantiyeva me mano.

3191. Anubbā ca te ūru nāganāsasamupamā,

Vimaṭṭhā tuyhaṃ sussoṇi akkhassa phalakaṃ yathā.

3192. Uppalasseva kiñajakkhā nāhi te sādhu saṇṭhitā,

Purākañahañajanasseva durato paṭidisasti.

3193. Duvidhā jātā urajā avaṇṭā sādhupaccudā,

Payodharā appatitā aḍḍhalākhusamā thanā.

3194. Dighā kambutalābhāsā gīvā eṇeyyakā yathā,

Paṇḍarāvaraṇā vaggu catutthamanasannihā.

[PTS Page 156] [\q 156/]

3195. Uddhaggā ca adhaggā ca dumaggaparimajjitā,

Duvijā nelasambhutā dinnā tava sudassanā.

3196. Apaṇḍarā lohitantā jiñajukaphalasannibhā,

Āyatā ca visālā ca nto tava sudassanā.

3197. Nātidīghā susammaṭṭhā kanakabyāsamocitā,

Uttamaṅgaruhā tuyhaṃ kesā candanagandhikā.

3198. Yāvatā kasigorakkhā vāṇijānañca yā gati,

Isinañca parakkhantaṃ saññatānaṃ tapassinaṃ.

1. Bimba - machasaṃ 2. Vilaggā - machasaṃ 3. Gamanā - machasaṃ, syā

[BJT Page 190] [\x 190/]

3199. Na te samasamaṃ passe asmiṃ paṭhavimaṇḍale,

Ko vā tvaṃ kassa vā putto kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

[PTS Page 157] [\q 157/]

3200. Na pañahakālo bhaddante kassapevaṃ gate sati,

Ehi samma ramisasāma ubho asmāka assame

Ehi taṃ upaguhissaṃ ratinaṃ kusalo bhava.

3201. Idaṃ vatvāna pakkāmi accharā kāmavaṇṇini,

Missā missetumicchanti isiṅgaṃ alambusā.

[PTS Page 158] [\q 158/]

3202. So ca vegena nikkhamma chetvā dandhaparakkamaṃ,

Tamuttamāsu veṇisu ajjhappatto parāmasī.

3203. Tamudāvatta kalyāṇi paḷissaji susohanā,

Cavi tamhi brahmacariyā yathā taṃ atha tositā.

3204. Manasā agamā indaṃ vasantaṃ nandane vane,

Tassā saṅkappamaññāya maghavā devakuñajaro.

3205. Pallaṅkaṃ pahiṇi khippaṃ sovaṇṇaṃ sopavāhanaṃ,

Sa uttaracchadapaññāsaṃ sahassapaṭikatthataṃ.

3206. Tamenaṃ tattha dhāresi ure katvāna sobhanā,

Yathā ekamuhuttaṃva tīṇi vassāni dhārayi.

3207. Vimado tīhi vassehi pabujjhitvāna brāhmaṇo,

Addasāyi haritarukkhe samantā aggiyāyanaṃ.

3208. Navapattavanaṃ phullaṃ kokilāgaṇaghositaṃ,

Samantā sa viloketvā 1- rudaṃ assuni vattayi.

3209. Na juhe na jape mante aggihuttaṃ pahāpitaṃ,

Konu me pāricariyāya pubbe cittaṃ palobhayi.

3210. Araññe me viharato yo me tejāha sambhataṃ,

Nānāratanaparipuṇṇaṃ nāvaṃva gaṇhi aṇṇave.

1. Paṭiloketvā - vi, machasaṃ.

[BJT Page 192] [\x 192/]

[PTS Page 159] [\q 159/]

3211. Ahante pāricariyāya devarājena pesitā,

Avadhiṃ cittaṃ citetana pamādā tvaṃ na bujjhasi.

3212. Imāni kira maṃ tako kasasapo anusāsati,

Kamalāsarisitthiyo tāyo bujjhesi māṇava.

3213. Ure gaṇḍāyo bujjhesi tāyo bujjhesi māṇava,

Iccānusāsi maṃ tāto yathā maṃ anukampako.

[PTS Page 160] [\q 160/]

3214. Tassāhaṃ vacanaṃ nākaṃ pitu vuddhassa sāsanaṃ,

Araññe nimmanussambhi svājja jhāyāmi ekako.

3215. Sohaṃ tathā karissāmi dhiratthu jivitena me,

Puna vā tādiso hessaṃ maraṇaṃ vā me bhavissati.

3216. Tassa tejañca viriyañca ṭhitiṃ ñatvā suvaḍḍhitaṃ,

Sirasā aggahi pāde isisiṅgaṃ alambusā.

3217. Mā me kajjha mahāvīra mā me kujjha mahāisi,

Mahā attho mayā ciṇṇo tidasānaṃ yasassinaṃ

Tayā pakampitaṃ 1- āsi sabbaṃ devapuraṃ tadā.

3218. Tāvatiṃsā ca ye devā tidasānañca vāsavo,

Tvañca bhadde sukhī hohi gaccha kaññe yathāsukhaṃ.

[PTS Page 161] [\q 161/]

3219. Tassa pāde gahetvāna katvā ca naṃ padakkhiṇaṃ,

Añjaliṃ paggahetvāna tambhā ṭhānā apakkami.

3220. Yo tassā āsi pallaṅko sovaṇṇo sopavāhano,

Sauttaracchadapaññāso sahassapaṭikatthato

Tameva pallaṅka māruyha agā devānasantike.

3221. Tamokkamiva āyantiṃ jalantiṃ vijjutaṃ yathā,

Patito sumano citto devindo addā varaṃ.

3222. Varaṃ ce me ado sakka sabbabhūtānamissara,

Na isipalohikā gacche etaṃ sakka varaṃ vareti.

Alambusājātakaṃ.

1. Saṅkampitaṃ.

[BJT Page 194] [\x 194/]

4. Saṅkhapālajātakaṃ.

[PTS Page 165] [\q 165/]

3223. Ariyāvakāsopi pasannanetto

Maññe bhavaṃ pabbajito kulambhā,

Kathannu cittāni pahāya bhoge

Pabbaji 1- nikkhamma gharā sapañña.

3224. Sayaṃ vimānaṃ naradeva disvā

Mahānubhāvassa mahoragassa,

Disvāna puññāna mahāvipākaṃ

Saddhāyhaṃ pabbajitombhi rāja.

3225. Na kāmakāmā na bhayā na dosā

Vācaṃ musā pabbajitā bhaṇanti,

Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ.

Sutvāna me jāyibhitippasādo.

3226. Vāṇijja raṭṭhādhipa gacchamāno

Pathe addasāsimbhi milācaputte,

Pacaḍḍhakāyaṃ uragaṃ mahantaṃ

Ādāya gacchante pamādamāne.

3227. Sohaṃ samāgamma janinda tehi

Saṃhaṭṭhalomo avavasmiṃ 2- bhīto,

Kuhiṃ ayaṃ niyati hīma 3- kāyo

Nāgena kiṃ kāhatha bhojaputtā.

[PTS Page 166] [\q 166/]

3228. Nāgo ayaṃ nīyati bhojanatthaṃ

Pavaḍḍhakāyo urago mahanto,

Sāduñca thulañca muduñca maṃsaṃ

Na tvaṃ rasaññāsi videhaputta.

3229. Ito mayaṃ gantvā sakaṃ niketaṃ

Ādāya satthāni vikopayitvā,

Maṃsāni bhokkhāma pamodamānā

Mayaṃ hi ve sattavo pantagānaṃ.

3230. Sace ayaṃ nīyati bhojanatthaṃ

Pavaḍḍhakāyo urago mahanto, dadāmi vo balivaddāni 4soḷasa

Nāgaṃ imaṃ muñcatha bandhanasmā.

1. Pabbajji - vi machasaṃ 2. Avacambhi - machasaṃ, syā

3. Bhimma - machasaṃ 4. Balibaḍāni - machasaṃ

[BJT Page 196] [\x 196/]

3231. Addhā hi no bhakkho ayaṃ manāpo

Bahu ca no uragā bhuttapubbā,

Karoma te taṃ vacanaṃ aḷāra

Mittañca no hohi videhaputta.

3232. Tadassu te bandhanā mocayiṃsu

Yaṃ nanthuto paṭimokkhassa pāse,

Mutto ca so bandhanā nāgarājā

Pakkāmi pācinamukho muhuttaṃ

3233. Gantvā pācinamukho muhuttaṃ

Puṇṇehi nettehi pālokayī maṃ,

Tadassahaṃ piṭṭhito anvagacchiṃ

Dasaṅguliṃ añjaliṃ pagagahetvā.

3234. Gaccheva kho tvaṃ taramānarūpo

Mā taṃ amittā punaraggahesuṃ,

Dukkho hi luddehi punā samāgamo

Adasasnaṃ bhojaputtāna gaccha.

[PTS Page 167] [\q 167/]

3235. Agamāsi so rahadaṃ vippasannaṃ

Nilobhāsaṃ ramaṇiyaṃ sutitthaṃ,

Samotataṃ jambuhi cetasāhi

Pāvekkhi nittiṇṇabhayo patito

3236. So taṃ pavissa na cirassa nāgo

Dibbena me pāturahu janinda,

Upaṭṭhahi maṃ pitaraṃ va putto

Bhadayaṅgamaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇanto

3237. Tvaṃmesi mātā ca pitā aḷāra

Abbhantaro pāṇadado sahāyo,

Sakañca iddhiṃ paṭilābhitosmi

Aḷāra passa me nivesanāni pahutabhakkhaṃ bahu antapānaṃ

Masakkasāraṃ viya vāsavasasa.

[PTS Page 168] [\q 168/]

3238. Taṃ bhumibhāgehi upetarūpaṃ

Asakkharā ceva mudu subhā ca,

Nicatiṇā apparajā ca bhumi

Pāsādikā yattha jahanti sokaṃ.

3239. Anāvakulā veḷuriyupanilā

Cātuddisaṃ ambavanaṃ surammaṃ,

Pakkā ca pesi ca phalā suphullā

Niccotukā dhārayanti phalāni

[BJT Page 198] [\x 198/]

[PTS Page 169] [\q 169/]

3240. Tesaṃ vanānaṃ naradeva majjhe

Nivesanaṃ bhassarasannikāsaṃ,

Rajataggaḷaṃ soṇṇamayaṃ uḷāraṃ

Labhāsati vijajurivantalikkhe.

3241. Maṇimayā sovaṇṇamayā uḷārā

Anevamintā satanaṃ sunimmitā,

Paripurā kaññahi alaṅkatāhi

Sovaṇṇakāyuradharāhi rāja.

3242. So saṅkhapālo taramānarūpo

Pāsādamāruyha anomavaṇṇo,

Sahassathambhaṃ atulānubhāvaṃ

Yatthassa bhariyā mahesi abhosi.

3243. Ekā ca nāri taramānarūpā

Ādāya veḷuriyamayaṃ mahagghaṃ,

Subhaṃ maṇiṃ jātimantupapannaṃ

Acoditā āsanamabbhibhāsi.

3244. Tato maṃ urago hatthe gahetvā

Nisidayi pamukhamāsanasmiṃ,

Idamāsanaṃ atra bhavaṃ nisidatu

Bhavañahi me aññatāro garūnaṃ.

3245. Aññā ca nārī taramānarūpā

Ādāya vāraṃ upasaṅkamitvā,

Pādāni pakkhālayi me janinda bhariyāva bhattu patino piyassa.

[PTS Page 170] [\q 170/]

3246. Aparā ca nārī taramānarūpā

Paggayha sovaṇṇamayāya pātiyā,

Anekasupaṃ vividhaṃ viyañajanaṃ upanāmayi bhatta manuññarūpaṃ.

3247. Turiyehi maṃ bhārata bhuttabhattaṃ

Upaṭṭhahuṃ bhattu mano viditvā,

Tatuttariṃ maṃ nipati mahantaṃ

Dibbehi kāmehi anappakekahi.

3248. Bhariyā mametā tisatā aḷāra

Sabbattamajjhā padumuttarābhā,

Āḷāra etāsu te kāmakāro

Dadāmi te tā paricārayassu

[BJT Page 200] [\x 200/]

[PTS Page 171] [\q 171/]

3249. Saṃvaccharaṃ dibbarasānubhutvā

Tadassahaṃ uttariṃ paccabhāsiṃ,

Nāgassidaṃ kinti kathañca laddhaṃ kathajjhagamāsi vimānaseṭṭhaṃ.

3250. Adhiccaladdhaṃ pariṇāmajante

Sayaṃ kataṃ udāhu devehi dinnaṃ,

Pucchāmi taṃ nāgarāje tavatthaṃ

Kathajjhagamāsi vimānaseṭṭhaṃ.

3251. Nādhiccaladdhaṃ na pariṇāmajaṃ me na sayaṃ kataṃ napi devehi dinanaṃ, sakehi

kammehi apāpakehi

Puññehi me laddhamidaṃ vimānaṃ.

3252. Kinte vataṃ kiṃ pana brahmacariyaṃ

Kissa suciṇṇassa ayaṃ vipāko,

Akkhāhi me nāgarājetamatthaṃ

Kathannu te laddhamidaṃ vimānaṃ.

[PTS Page 172] [\q 172/]

3253. Rājā ahosiṃ magadhānamisasaro

Duyyodhano nāma mahānubhāvo,

So ittaraṃ jīvitaṃ saṃviditvā

Asassataṃ vipariṇāmadhammaṃ.

3254. Antañca pānañca pasannacitto

Sakkacca dānaṃ vipulaṃ adāsiṃ

Opānabhūtaṃ me gharaṃ tadāsi

Santappitā samaṇabrāhmaṇā ca.

3255. Mālañca gandhañca vilepananañca

Padipiyaṃ yānamupassayañca,

Acchādanaṃ sayanamathantapānaṃ

Sakkacca dānāni adambha tattha.

3256. Taṃ me vataṃ taṃ pana brahmacariyaṃ

Tassa suciṇṇassa ayaṃ vipako,

Teneva me laddhamidaṃ vimānaṃ

Pahutabhakkhaṃ bahuantapānaṃ

Naccehi gitehi cupetarūpaṃ

Ciraṭṭhitikaṃ na ca sassatāyaṃ.

3257. Appānubhāvā taṃ mahānubhāvaṃ

Tejassitaṃ hanti atejavanto,

Kimeva dāṭāvudha kiṃ paṭicca

Hatthattha 1- māgañchi vaṇibbakānaṃ.

1. Hatthaṭṭha - machasaṃ

[BJT Page 202] [\x 202/]

3258. Bhayannu te anvagataṃ mahantaṃ

Tejonu te nānvagaṃ dantamulaṃ,

Kimeva dāṭhāvudha kiṃ paṭicca

Kilosamāpajji vaṇibbakānaṃ.

3259. Na me bhayaṃ anvagataṃ mahantaṃ

Tejo na sakkā mama tehi bhattuṃ,

Satañca dhammāni sukittitāni

Samuddavelāva duraccayāni.

3260. Cātuddasi pañcadasiṃ ca'ḷāra 1-

Uposathaṃ niccamupāvasāmi,

Athāgamuṃ soḷasa bhojaputtā

Rajjuṃ gahetvāna daḷhañca pāsaṃ.

[PTS Page 173] [\q 173/]

3261. Hetvāna nāsaṃ atikasasa rajjuṃ

Nayiṃsu maṃ samparigayha luddā,

Etādisaṃ dukkhamahaṃ titakkhaṃ

Uposathaṃ appaṭikopayanto.

3262. Ekāyane taṃ pathe addasaṃsu

Balena vaṇṇena ca'petarūpaṃ, 2-

Siriyā ca paññāya ca bhāvitosi

Kimatthiyaṃ nāga tapo karosi.

3263. Na putatahetu na dhanassa hetu

Na āyuno cāpi aḷāra hetu,

Manusassayoniṃ abhipatthayāno

Tasmā parakkamma tapo karomi.

3264. Tvaṃ lohitakkho vihatantaraṃso

Alaṅkato kappitakesamassu,

Surosito lohitacandanena

Gandhabbarājāva disā pabhāssi.

3265. Devi ddhipattosi mahānubhāvo

Sabbehi kāmehi samaṅgibhuto,

Pucchāmi taṃ nāgarujetamatthaṃ

Seyyo ito kena manussaloko.

1. Aḷāra - machasaṃ 2. Upeta - vi machasaṃ

[BJT Page 204] [\x 204/]

3266. Āḷāra nāññatra manussalokā

Suddhi vā saṃvijjati saññamo vā,

Ahañca laddhāna manussayoniṃ

Kāhāmi jātimaraṇassa antaṃ.

3267. Saṃvaccharo me usito 1- tavantike

Annena pānena upaṭṭhitosmi,

Āmantayitvāna paḷemi nāga

Cirappavutthosmi 2- ahaṃ janinda.

[PTS Page 174] [\q 174/]

3268. Puttā ca dārā ca nujivino ca

Niccānusiṭṭhā 3- upatiṭṭhate taṃ,

Kaccinnu te nābhisaṃsittha koci

Piyañhi me dassanaṃ tuyhaḷāra 4-

3269. Yathāpi mātu ca pitu agāre

Putto piyo paṭivihito vaseyya,

Tatopi mayhaṃ idha meva seyyo

Cittaṃ hi te nāga mayi pasannaṃ.

3270. Maṇi mamaṃ vijjati lohitaṅko

Dhanāharo maṇiratanaṃ uḷāraṃ,

Ādāya taṃ gaccha sakaṃ niketaṃ

Laddhā dhanaṃ taṃ maṇimossajassu.

[PTS Page 176] [\q 176/]

3271. Diṭṭhā mayā mānusikāpi kāmā

Asassatā vipariṇāmadhammā, 5-

Ādinavaṃ kāmaguṇesu disvā

Saddhāyahaṃ pabbajitomahi rāja.

3272. Dumapphalaneva patanti māṇavā

Daharā ca vuddhā ca sarīrabhedā,

Etampi disvā pabbajitomhi rāja.

Apaṇṇakaṃ samaññameva seyyo.

3273. Addhā bhave sevitabbā sapaññā

Bahussutā ye bahuṭhānacintino,

Nāgañca sutvā na tavañcaḷāra

Kāhāmi puññāni anappakāni.

1. Vasato - machasaṃ 2. Vuṭṭho asami - machasaṃ vuṭṭhosmi - syā

3. Aniccānu siṭṭhā upatiṭṭhake te - machasaṃ 4. Tuyhaṃ aḷāra - machasaṃ

5. Vippariṇāma - machasaṃ

[BJT Page 206] [\x 206/]

3274. Addhā bhave sevitabbā sapaññā

Bahussutā ye bahuṭhānacintino,

Nāgañca sutvā mamañca rāja karohi puññāhi puññāni anappakāni.

Saṅkhapāla jātakaṃ.

5. Cullasutasomajātakaṃ.

[PTS Page 178] [\q 178/]

3275. Āmantayāmi nigamaṃ

Mittāmacce pārisajje ca 1-,

Sirasmiṃ palitaṃ jātaṃ

Pabbajjaṃ dāni roca'haṃ.

3276. Abhuṃ me kathannu bhaṇasi

Sallaṃ me deva urasi kappesi,

Santasatā te bhariyā

Kathannu te tā bhavissanti.

3277. Paññāyihinti etā

Daharā aññampi tā gamissanti,

Saggañca patthayāno

Tenā'haṃ pabbajissāmi.

[PTS Page 179] [\q 179/]

3278. Dulladdhaṃ me āsi sutasoma

Yasasa te homahaṃ mātā,

Yaṃ me vilapattiyā

Anapekko pabbajasi deva.

3279. Dulladdhaṃ me āsi sutasoma

Yannaṃ ahaṃ vijāyissaṃ, yaṃ me vilapattiyā

Anapekko pabbajasi deva.

3280. Konāmeso dhammo sutasoma

Kā ca nāma pabbajjā, 2-

Yaṃ no ambha jiṇṇo

Anapekko pabbajasi deva.

[PTS Page 180] [\q 180/]

3281. Puttāpi tuyhaṃ bahavo

Daharā appattayobbanā, mañaju te 3- taṃ apassantā

Maññe dukkhaṃ nigacchanti.

1. Parissaje - machasaṃ 2. Pabbajjāyaṃ - machasaṃ 3. Tepi - machasaṃ

[BJT Page 208] [\x 208/]

3282. Puttehi ca me etehi

Daharehi appatatayobbatehi,

Mañajuhi sabbehipi tumebhahi

Cirampi ṭhatvā vinābhāvo.

3283. Chinnaṃ nu tuyhaṃ hadayaṃ

Ādu 1- karuṇā ca natthi ambhesu,

Yaṃ no vikkandattiyo

Anapekkho pabbajasi deva.

[PTS Page 181] [\q 181/]

3284. Na ca mayahaṃ chinnaṃ hadayaṃ

Atthi karuṇāpi myahaṃ tumbhesu,

Saggañca patthayāno

Tenāhaṃ pabbajissāmi.

3285. Dulladdhaṃ me āsi sutaso

Yassa te ahaṃ bhariyā,

Yaṃ me vilapantiyā

Anapekkho pabbajasi deva.

3286. Dulladdhaṃ me āsi sutaso

Yassa te ahaṃ bhariyā,

Yaṃ me kucchipaṭisandhiṃ

Anapekkho pabbajasi deva.

3287. Paripakko me gabbho

Kucchigato yāva naṃ vijāyāmi,

Māhaṃ eko vidhavā

Pacchā dukkhāni addakkhiṃ 2-

[PTS Page 182] [\q 182/]

3288. Paripakko te 3- gabbho

Kucchigato iṅgha tvaṃ 4- vijāyassu,

Puttaṃ anomavaṇṇaṃ

Taṃ hitvā pabbajissāmi.

3289. Mā tvaṃ cande rudi

Mā sovi vanatimiramattakkhi,

Āroha varapāsādaṃ

Anapekkho ahaṃ gamissāmi.

3290. Ko taṃ amma kopesi

Kiṃ rodasi pekkhasi ca maṃ baḷhaṃ,

Kaṃ 5- avajjhaṃ ghātemi

Ñātinaṃ udikkhamānānaṃ.

1. Ādute - machasaṃ 2. Adakkhiṃ - machasaṃ 3. Ca te - machasaṃ 4. Naṃ vi - machasaṃ 5.

Taṃ avajjhaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 210] [\x 210/]

3291. Nahi so sakkā hantuṃ

Vijitāvi yo maṃ tāta kopesi,

Pitā te maṃ tāta avaca

Anapekkho ahaṃ gamissāmi.

3292. Yāhaṃ pubbe niyyāmi

Uyyānaṃ 1- kuñajare 2- ca yodhemi,

Sutasome 3- pababajite

Kathannudāni karissāmi.

3293. Mātu ca me rudantyā 4-

Jeṭṭhassa ca bhātuno akāmassa,

Hatthepi te gahessaṃ 5-

Na hi gacchasi no akāmānaṃ.

[PTS Page 184] [\q 184/]

3294. Uṭṭhehi tvaṃ dhāni

Imaṃ kumāraṃ 6- ramehi aññattha,

Mā me paripatthamakā 7-

Saggaṃ mama patthayānassa.

3295. Yannunimaṃ dadeyyaṃ 8- sabhaṅkaraṃ

Ko nu me iminā attho,

Sutasome pabbajite

Kinnu me taṃ karissāmi.

3296. Koso ca tuyhaṃ vipulo

Koṭṭhāgārañca tuyhaṃ paripuraṃ,

Paṭhavi 9- ca tuyhaṃ vijitā 10-

Ramassu mā pabbajassu deva.

3297. Koso ca tuyhaṃ vipulo

Koṭṭhāgārañca mayhaṃ paripuraṃ,

Paṭhavi ca mayhaṃ vijitā

Taṃ hitvā pabbajissāmi.

[PTS Page 185] [\q 185/]

3298. Mayhampi dhanaṃ pahutaṃ

Saṅkhyātuṃ nopi deva sakkomi,

Taṃ deva te dadāmi sabbampi

Ramassu mā pabbaja deva.

1. Sohaṃ pubbe rathena yāmi uyyānaṃ - machasaṃ 2. Matta kuñajareva yodemi - machasaṃ,

syā 3. Sutasoma - machasaṃ 4. Rudāntarā - machasaṃ

5. Gamissaṃ - vi machasaṃ gahissaṃ - syā 6. Kumārī - machasaṃ kumāraṃ kumāri - vi

7. Paribandhamakāsi - machasaṃ 8. Dadeyya - vi machasaṃ 9. Pathavi - machasaṃ

10. Vijitāvi.

[BJT Page 212. [\x 212/] ]

3299. Jānāmi te dhanaṃ pahutaṃ

Kulavaḍḍhana pujito tayā ca'smi,

Saggañca patthayāno

Tenāhaṃ pabbajissāmi.

3300. Ukkaṇṭhitosmi bāḷhaṃ

Arati maṃ somadanta āvisati,

Bahukā hi antarāyā

Ajjevāhaṃ pabbajissāmi.

3301. Idampi tuyhaṃ rucitaṃ sutasoma

Ajjevadāni tvaṃ pabbaja,

Ahampi pabbajissāmi

Na ussahe tayā vinā ahaṃ ṭhātuṃ.

[PTS Page 186] [\q 186/]

3302. Na hi sakkā pabbajituṃ.

Nagare na ha paccati janapade ca,

Sutasome pabbajite

Kathannudāni karissāma.

3303. Upaniyatidaṃ maññe

Parittaṃ udakaṃva caṅgavārambhi,

Evaṃ suparittake jivite

Na ca pamajjituṃ kālo.

3304. Upaniyatidaṃ maññe

Parittaṃ udakaṃva caṅgavārambhi,

Evaṃ suparittake jivite

Atha bālā pamajjanti.

3305. Te vaḍḍhayanti nirayaṃ

Tiracchānayoniñca pettivisayañca,

Taṇhābandhanabaddhā

Vaḍḍhenti asurakāyaṃ.

[PTS Page 187] [\q 187/]

3306. Ūhaññate rajaggaṃ

Avidūre pupphakambhi pāsāde,

Maññe no kesā chinnā

Yasassino dhammarājassa.

3307. Ayamassa pāsādo

Sovaṇṇapupphamāpāyavitikiṇṇo,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo itthāgārehi.

[BJT Page 214] [\x 214/]

3308. Ayamassa pāsādo

Sovaṇṇapupphamāpāyavitikiṇṇo,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo ñātisaṅghena.

3309. Idhamassa kūṭāgāraṃ

Sovaṇṇapupphamāpāyavitikiṇṇo,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo itthāgārehi.

3310. Idhamassa kūṭāgāraṃ

Sovaṇṇapupphamāpāyavitikiṇṇo,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo ñātisaṅghena.

3311. Ayamassa asokavanikā

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo itthāgārehi.

3312. Ayamassa asokavanikā

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo ñātisaṅghena.

[PTS Page 189] [\q 189/]

3313. Idhamassa uyyānaṃ

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo itthāgārehi.

3314. Idamassa uyyānaṃ

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo ñātisaṅghena

3315. Idamassa kaṇikāravanaṃ

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo itthāgārehi.

3316. Idamassa kaṇikāravanaṃ

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo ñātisaṅghena

3317. Idamassa pāṭaḷivanaṃ

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo itthāgārehi.

[BJT Page 216] [\x 216/]

3318. Idamassa pāṭaḷivanaṃ

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo ñātisaṅghena.

3319. Idamassa ambavanaṃ

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo itthāgārehi.

3320. Idamassa ambavanaṃ

Supupphitā sabbakālikā rammā,

Yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo ñātisaṅghena.

[PTS Page 190] [\q 190/]

3321. Ayamassa pokkharaṇi

Sañachantā aṇḍajehi vitikiṇṇā, yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo itthāgārehi.

3322. Ayamassa pokkharaṇi

Sañachantā aṇḍajehi vitikiṇṇā, yabhimanuvicarī rājā

Parikiṇṇo ñātisaṅghena.

3323. Rājā kho pabbajito

Sutasomo rajjaṃ imaṃ pahatvāna,

Kāsāyavatthasano

Nāgova ekakova carati.

[PTS Page 191] [\q 191/]

3324. Māssu pubbe ratikiḷitāni

Hasitāni anussarittha,

Mā vo kāmā haniṃsu

Rammaṃ hi sudassanaṃ nāma nagaraṃ.

3325. Mentaṃ cittañca hāvetha

Appamāṇaṃ divā ca ratto ca,

Atha gañachittha devapuraṃ

Āvāsaṃ puññakamminanti.

Cullasutasomajātakaṃ.

Cattāḷisanipāto niṭṭhito.

Tassuddānaṃ:

Suvapaṇḍitajambukakuṇḍalino

Sarabhaṅgamalambusajātakañca,

Pavaruttamasaṅkhasirivhayako

Sutasoma arindama rājavaroti.

[BJT Page 218] [\x 218/]

1. Nalinikājātakaṃ.

[PTS Page 194] [\q 194/]

3326. Uḍḍhayhate 1- janapado raṭṭhañcāpi vinassati,

Ehi nalinike 2- gaccha taṃ me brāhmaṇamānaya.

3327. Nāhaṃ dukkhakkhamā rāja nāhaṃ addhānakovidā,

Kathaṃ ahaṃ gamissāmi vanaṃ kuñajarasevitaṃ.

3328. Phītaṃ janadaṃ gantvā hatthinā ca rathena ca,

Dārusaṅghāṭayānena evaṃ gaccha nalinike 2-

[PTS Page 195] [\q 195/]

3329. Katthi assā rathā patti 3- gacchevādāya khantiye,

Taveva vaṇṇarūpena vasaṃ taṃ ānayissasi.

3330. Kadalidhajapaññāṇo ābhujiparivārito,

Eso padissati rammo isisiṅgassa assamo.

3331. Eso aggissa saṅkhāto eso dhumo padissati,

Maññe no agagiṃ hāpeti isisiṅgo mahiddhiko.

3332. Tañca disvāna āyantiṃ āmuttamaṇikuṇḍalaṃ, 4-

Isisiṅgo pāvisi bhito assamaṃ paṇṇachādanaṃ.

3333. Assamassa ca sā dvāre bheṇḍukenassa kīḷati,

Vidaṃsayanti aṅgāni guyhaṃ pakāsitāni ca.

3334. Tañe disvāna kīḷantiṃ 5- paṇṇasālagato jaṭī,

Assamā nikkhamitvāna idaṃ vacanamabravi.

3335. Ambho ko nāma so rukkho yassa tevaṃgataṃ phalaṃ,

Durepi khittaṃ pacceti na taṃ ohāya gacchati.

3336. Assamassa mamaṃ 6- buhme samipe gandhamādane,

Pabbateta tādisā rukkhā yasasa tevaṅgataṃ phalaṃ

Durepi khittaṃ pacceti na maṃ ohāya gacchati. 7-

1. Udayahate - machasaṃ 2. Niḷinike - machasaṃ 3. Hatthi assa rathe patatiṃ - machasaṃ 4.

Kuṇḍaliṃ - machasaṃ 5. Kiḷanti - machasaṃ 6. Mama - machasaṃ

7. Gacchatha - machasaṃ, syā

[BJT Page 220] [\x 220/]

[PTS page 197]

3337. Etu bhavaṃ assamimaṃ adetu

Pajjañca bhakkhañca paṭiccha dammi,

Idamāsanaṃ atra bhavaṃ nisidatu

Ito bhavaṃ mulaphalāni khādatu 1-

3338. Kinte idaṃ ūrunamantarasamiṃ

Supicchitaṃ kaṇharivappakāsati,

Akkhāhi me pucachito etamatthaṃ

Akosenu te uttamaṅgaṃ paviṭṭhaṃ.

[PTS Page 198] [\q 198/]

3339. Ahaṃ vane mulaphalesanaṃ caraṃ

Āsādayiṃ 2- acchaṃ sughorarūpaṃ,

So maṃ patitvā sahasajjhapanto 3-

Panujja maṃ abbahi 4- uttamaṅgaṃ.

3340. Svāyaṃ vaṇo khajjati kaṇḍuvāyati

Sabbañca kālaṃ na labhāmi sātaṃ,

Paho bhavaṃ kaṇḍumimaṃ vinetuṃ

Kurutaṃ bhavaṃ yācito brāhmaṇattha.

3341. Gambhirarūpo te vaṇo salohito

Apūtiko pakkagandho mahā ca,

Karomi te kiñci kasāyayogaṃ

Yathā bhavaṃ paramasukhī bhaveyya.

3342. Na mantayogā na kasāvayogā

Na osadhā brahmacāri kamanti,

Yaṃ te mudu tena vinehi kaṇḍu

Yathā ahaṃ paramasukhī bhaveyyaṃ.

[PTS Page 199] [\q 199/]

3343. Ito nu bhoto katamena assamo

Kacci bhavaṃ abhiramasi araññe,

Kaccinu te mulaphalaṃ pahutaṃ 5-

Kacci bhavantaṃ na vihiṃsanti vāḷā.

3344. Ito ujuṃ utatarāyaṃ disāyaṃ

Khemā nadi himavantā pahāti, 6-

Tassā tīre assamo mayha rammo

Aho bhavaṃ assamaṃ mayha passe.

1. Bhuñjatuṃ - vi machasaṃ 2. Asādayi - machasaṃ 3. Sahasā - machasaṃ

4. Abbhuhi - machasaṃ 5. Bahutaṃ - machasaṃ 6. Khemānadi himavatāpahavi - machasaṃ

[BJT Page 222] [\x 222/]

3345. Ambā ca sālā tilakā ca jambuyo

Uddālakā pāṭaliyo ca phullā,

Samantato kimpurisābhigitaṃ

Aho bhavaṃ assamaṃ mayaha 1- passe.

[PTS Page 200] [\q 200/]

3346. Tālā ca mulā ca phalā ca mettha

Vaṇṇena gandhena upetarūpā,

Taṃ bhūmibhāgehi upetarūpaṃ

Aho bhavaṃ assamaṃ mayha passe.

3347. Phalā ca mulā ca pahuta 2- mettha

Vaṇṇena gandhena rasenupetā,

Āyanti ca luddakā naṃ padesaṃ

Mā me tato mulaphalaṃ abhāsuṃ. 3-

3348. Pitā mamaṃ pulaphalesanaṃ gato

Idāni āgacchati sāyakāle, 4-

Ubhova gacchāmase asasamaṃ taṃ

Yāva pitā mulaphalate etu.

[PTS Page 201] [\q 201/]

3349. Aññe bahu isayo sādhurūpā

Rājisayo anumagge vasanti,

Teyeva pucchesi mamassamaṃ taṃ

Te taṃ nayissanti mamaṃ sakāse.

3350. Na te kaṭṭhāni bhintāni na te udakamābhataṃ,

Aggipi te na bhāsito 5- kinnu mandova jhāyasi.

3351. Hinnāni kaṭṭhāni huto ca aggi

Tapanipi 6- te samitā brahmacāri,

Piṭhañca mayhaṃ udakañca hoti

Ramasi tvaṃ brahmabhūto puratthā.

3352. Abhintakaṭṭhosi anābhatodako

Abhāsitaggisi asiddhabhojano,

Na me tuvaṃ ālapasi mamajja

Naṭṭhannu kiṃ cetasikañca dukkhaṃ.

1. Mayhaṃ - vi machasaṃ 2. Bahutā - machasaṃ 3. Ahesuṃ - machasaṃ

4. Sayānukāhe - machasaṃ 5. Kahāpito - machasaṃ 6. Tapanipito - machasaṃ

[BJT Page 224] [\x 224/]

[PTS Page 202] [\q 202/]

3353. Idhāgamā jaṭilo brahmacāri

Sudassaneyyo sutanu vineti,

Nevātidigo napanātirasso

Sukaṇhakaṇhacchadanehi bhoto.

3354. Amassujāno apurāṇavaṇṇi

Ādhārarūpañca panassa kaṇṭhe,

Dvepassa 1- gaṇḍā ure sujātā

Suvaṇṇapiṇḍupanibhā 2- pabhassarā.

3355. Mukhañca tassa bhusa 3- dasasaneyyaṃ

Kaṇṇesu lambanti ca kuñcitaggā,

Te jotare carato māṇavassa

Suttañca yaṃ saṃyamanaṃ jaṭānaṃ.

3356. Aññā ca tassa saññamani catasso

Nīlā pitā lohitikā ca setā,

Tā saṃsare carato māṇavassa

Cirīṭisaṅghāriva pāvusambhi. 4-

[PTS Page 203] [\q 203/]

3357. Na mekhalaṃ 5- muñajamayaṃ dhareti

Na santace 6- no pana babbajassa, 7-

Tā jotare jaghanantare 8- visanatā

Sateritā vijjurivantalikkhe.

3358. Akhilakāni ca avaṇṭakāni

Heṭṭhā nābhyā 9- kaṭisamohitāni,

Aghaṭṭitā niccakiliṃ karonti

Haṃ tāta kiṃ rukkhaphalāni tāti.

3359. Jaṭā ca tassa bhusadassaneyyā

Parosataṃ vellitaggā sugandhā,

Dvedhāsiro sādhuvibhattarūpo

Aho nukho mayha tathā jaṭāssu.

3360. Yadā ca so pakirati tā jaṭāyo

Vaṇṇena gandhena upetarūpā,

Niluppalaṃ vātasameritaṃva tatheva saṃvāti vanasasamo ayaṃ.

1. Veyamāgandhā - machasaṃ veyamāgaṇḍā - syā 5. Na mikhalaṃ - machasaṃ

2. Suvaṇṇatiṇḍuka nibhā - machasaṃ 6. Nasantare no - machasaṃ

3. Bhūsaṃ - machasaṃ 7. Pabbajasasa - si

4. Tāviṃsare - machasaṃ 8. Jaṅghanantare - machasaṃ 9. Nabhyā - machasaṃ

[BJT Page 226] [\x 226/]

3361. Paṅko ca tassa bhusadassaneyyo

Netādiso yādiso mayhakāyo,

So vāyati erito māḷutena

Vanaṃ yathā aggagimbhe suphullaṃ.

3362. Nihanti so rukkhaphalaṃ paṭhabyā

Sucittarūpaṃ ruciraṃ dassaneyyaṃ,

Khittañca tassa punareti hatthaṃ

Haṃ tāta kiṃ rukkhaphalaṃ nu kho taṃ.

3363. Dantā ca tassa bhusadassaneyyā

Suddhā samā saṅkhavarūpapantā,

Mano pasādenti vivariyamānā

Naha nūna so sākamakhādi tehi.

[PTS Page 204] [\q 204/]

3364. Akakkasaṃ agaḷitaṃ 1- muhuṃ muduṃ

Ujuṃ anuddhataṃ avapalamassa bhāsitaṃ,

Rudaṃ manuññaṃ karavitasussaraṃ

Hadayaṅgamaṃ rañajayateva me mano

3365. Bindussaro nātivissaṭṭhavākyo

Na nūna sajjhāyamatippayutto,

Icchāmi kho 2- taṃ punareva 3- daṭṭhuṃ

Mittaṃ hi me māṇavāhu puratthā.

3366. Susandhi sabbattha vimaṭṭhimaṃ vaṇaṃ

Puthu sujātaṃ kharapattasannibhaṃ,

Teneva maṃ uttariyāna māṇavo

Vivariya ūruṃ jaghatena piḷayi.

3367. Tapanti ābhanti virocare ca

Sateratā vijjurivantalikkhe,

Bāhā mudu añajanalomasādisā

Vicitravaṭṭaṅgulikāssa sobhare.

3368. Akakkasaṅgo na ca dighalomo

Nakhassa dīghā api lohitaggā,

Muduhi bāhihi paḷissajanto

Kalyāṇarūpo ramayaṃ upaṭṭhahi.

1. Aggalitaṃ - machasaṃ 2. Bho - machasaṃ 3. Putadeva - machasaṃ

[BJT Page 228] [\x 228/]

3369. Dumassa tulupanibhā pabhassarā

Suvaṇṇakambutalavaṭṭasucchavi,

Hatthā mudu tehi maṃ samphusitvā

Ito gato te maṃ dahanti tāta.

3370. Naha nūna so khārividhaṃ ahāsi

Na nūna kaṭṭhāhi sayaṃ abhañaji,

Na nūna so hanti dume kuṭhāriyā

Na pissa hatthesu khilāni atthi.

[PTS Page 205] [\q 205/]

3371. Accho ca kho tassa vaṇaṃ akhāsi

So maṃ bravi sukhitaṃ maṃ karohi,

Tāhaṃ kariṃ tena mamāsi sobyaṃ

So maṃ bravi sukhitosamiti brahema.

3372. Ayañca te māluvapaṇṇasatthatā

Vikiṇṇarūpāva mayā ca tena ca,

Kilanantarūpā udake ramitvā

Punappunaṃ paṇṇakuṭiṃ vajāma.

3373. Na majja mantā paṭibhanti tāta

Na aggihuttaṃ napi yaññatantraṃ,

Na cāpi te mulaphalāni bhuñeja

Yāva na passāmi taṃ brahmacāriṃ.

3374. Addhā pajānāsi tuvampi tāta

Yassaṃ disāyaṃ vasate brahmacāri,

Taṃ maṃ disā pāpaya tāta khippaṃ

Mā te ahaṃ amariṃ assamambhi.

3375. Vicitrapupphaṃ hi vanaṃ sutaṃ mayā

Dijābhighuṭṭhaṃ dijasaṅghasevitaṃ,

Taṃ maṃ vanaṃ pāpaya tāta khippaṃ

Purā te pāṇaṃ vijahāmi assame.

[PTS Page 207] [\q 207/]

3376. Imasmāhaṃ jotirase vanambhi

Gandhabbadevaccharasaṅghasevite,

Isinamāvāse sanantanamabhi

Netādisaṃ aratiṃ pāpuṇetha.

[BJT Page 230] [\x 230/]

3377. Bhavanti mittāni atho na honti

Ñātisu mittesu karonti pemaṃ,

Ayañca jammo kissa vā niviṭṭho

Yo neva jānātikutombhi āgato.

3378. Saṃvāsena hi mittāni sandhiyanti punappunaṃ,

Seca va mitto aghaṅgattu asaṃvāsena jirati.

3379. Sace tuvaṃ dakkhasi buhmacāriṃ

Sace tuvaṃ sallapi 1- brahmacārinā,

Sampannasasasaṃ va mahodakena

Tapoguṇaṃ khippamimaṃ pahassasi. 2-

3380. Punapi ce dakkhasi brahmacāriṃ

Punapi ce sallape brahmacārinā,

Sampannasassaṃ va mahodakena

Usmāgataṃ khippamimaṃ pabhassasi. 3-

3381. Bhūtāni hetāni caranti tāta

Virūparūpena manussaloke,

Nana tāti sevetha nāro sapañño

Āsajja naṃ nassati brahmacāriti,

Nalinikājātakaṃ.

2. Ummādanatījātakaṃ [PTS Page 213] [\q 213/]

3382. Nivesanaṃ kassa nudaṃ sutanda

Pākārena paṇḍumayena guttaṃ, kā disasti agagisikhāva dure

Vehāsayaṃ 4- pabbataggeva acci.

3383. Dhītānayaṃ kassa sunandaṃ hoti

Suṇisānayaṃ kassa athopi bhariyā,

Akkhāhi me khipapamidheva puṭṭho

Avāvaṭā yadi vā atthi bhattā

[PTS Page 214] [\q 214/]

3384. Ahaṃ hi jānāmi janinda etaṃ

Matyā ca petyā ca athopi assā,

Taveva so puriso bhumipāla

Rattindivaṃ appamato tavatthe.

1. Pallape - vi machasaṃ 2. Pahissasi - machasaṃ 3. Pahissati - machasaṃ

4. Vehāyasaṃ - machasaṃ syā.

[BJT Page 232] [\x 232/]

3385. Iddho ca phito ca suvaḍḍhi 1- to ca

Amacco ca te aññataro janinda,

Tassosā 2- bhariyā abhipārakassa

Ummādanti 3- nāmadheyyena rāja.

3386. Ambho ambho nāmamidaṃ imissā

Matyā ca petyā ca kataṃ susādhu,

Tathā hi 4- mayhaṃ avalokayanti

Ummattakaṃ ummadanti akāsi.

[PTS Page 215] [\q 215/]

3387. Sā puṇṇamāse vigamandalocanā

Upāvisi puṇḍarikattacaṅgī,

Dve puṇṇamāyo tadahu amaññaṃ

Disvāna pārāvatarattavāsiniṃ.

3388. Aḷārapambhehi subhehi vagguhi

Palobhayanti maṃ yadā udikkhati,

Vijambhamānā harateva me mano

Jātā vane nimpurisiva pabbate.

3389. Tadā hi buhati sāmā āmuttamaṇikuṇḍalā,

Ekaccavasanā nāri migi bhantāvudikkhati.

3390. Kadāssu maṃ tambanakhā sulomā

Bāhā mudu candanasāralittā,

Vaṭṭaṅguli santatadhirakuttiyā

Nāri upaññisasti sisato subhā.

3391. Kadāssu maṃ kañcanajāluracchadā

Dhitā tiriṭissa vilākamajjhā,

Muhuhi bāhāhi paḷissajisasti

Brahāvane jātadumaṃva māluvā.

3392. Kadāssu lākhārasarattasucchavi

Khindutthani puṇḍarikattacaṅgi,

Mukhaṃ mukhena upanāmayissati

Soṇḍo soṇḍassa surāya thālaṃ.

1. Suvaddhī- machasaṃ 2. Tasseva - machasaṃ, syā 3. Ummādayantitahi - machasaṃ

Ummādanatīti syā 4. Tadāhi - machasaṃ

[BJT Page 234] [\x 234/]

3393. Yadāddaṃ taṃ tiṭṭhantiṃ sabbagattaṃ manoramaṃ,

Tato sakassa cittassa nāvabodhāmi kañcinaṃ.

3394. Ummādantimahaṃ diṭṭho āmuttamaṇikuṇḍalaṃ,

Na supāmi divārattiṃ sahassaṃva parājito.

[PTS Page 216] [\q 216/]

3395. Sakko ca me vararaṃ dajjā so ca labbhetha me varo,

Ekarattaṃ dirattaṃ vā bhaveyyaṃ abhipārako

Ummādantyā ramitvāna sivirājā tato siyaṃ.

[PTS Page 218] [\q 218/]

3396. Bhūtāni me bhūtapati namassato

Āgamma yakkho idamevamabravi, 1-

Rañño mano ummadantyā niviṭṭho

Dadāmi te taṃ paricārayassu.

3397. Puññā vidhaṃse 2- amaro na camahi

Jano ca me pāpamidanti jaññā,

Bhuso ca tyassa manaso vighāto

Datvā piyaṃ ummadantiṃ adiṭṭhā.

3398. Janinda nāññatu tayā mayā vā

Sabbāpi kammassa katassa jaññā,

Yante mayā ummadanti padintā

Bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi.

[PTS Page 219] [\q 219/]

3399. Yo pāpakaṃ kammakaraṃ manusso

So maññati māyidaṃ maññiṃsu aññe,

Passanti bhūtāni karontametaṃ

Yuttā va ye honti narā paṭhabyā.

3400. Añño nu te koci naro paṭhabyā

Saddaheyya 3- lokasmiṃ na me piyāti,

Bhuso ca tyassa manaso vighāto

Datvā piyaṃ ummadantiṃ adiṭṭhā.

3401. Addhā piyā mayha janinda esā

Na sā mama appiyā bhūmipāla,

Gaccheva tvaṃ ummadantiṃ bhadante

Sīhova selassa guhaṃ upehi.

1. Idametadabravi - vi machasaṃ, syā 2. Puñña vadhaṃse - machasaṃ puññā ca dhaṃse - syā

3. Saddheyya - vi machasaṃ.

[BJT Page 236] [\x 236/]

3402. Na piḷitā attadukkhena dhīrā

Sukhapphalaṃ kammaṃ paricchajanti,

Sammohitāvāpi sukhena mattā

Na pāpakammañca samācaranti.

3403. Tuvañhi mātā ca pitā ca mayhaṃ

Bhattā pati posako devatā ca,

Dāso ahaṃ tuyha saputtadāro

Yathā sukhaṃ sibba karohi kāmaṃ.

3404. Yo issarombhīti kāroti pāpaṃ.

Katvā ca so nuttapate 1- paresaṃ,

Na tena so jīvati dīghamāyuṃ

Devāpi pāpena samekkhare naṃ.

3405. Aññatakaṃ sāmikehi padintaṃ

Dhamme ṭhitā ye paṭicchanti dānaṃ,

Paṭicchakā dāyakā cāpi tattha

Sukhappaphalaññeva karonati kammaṃ.

[PTS Page 220] [\q 220/]

3406. Añño nu te koci naro paṭhabyā

Saddaheyya 2- lokasmiṃ na me piyāti,

Bhuso ca tyassa manaso vighāto

Datvā piyaṃ ummadantiṃ adiṭṭhā 3-

3407. Addhā piyā mayha janinda esā

Na sā mama 4- appiyā bhūmipāla,

Yante mayā ummadanti padinnā

Bhusehi rājā vanathaṃ sajāhi.

3408. Yo attadukkhena parasasa dukkhaṃ

Sukhena vā attasukhaṃ dahāti,

Yathevidaṃ mayha tathā paresaṃ

Yo evaṃ jānāti savedi dhammaṃ.

3409. Añño nu te koci nāro paṭhabyā

Saddaheyya lokasmiṃ na me piyāti,

Bhuso ca tyassa manaso vighāto

Datvā piyaṃ ummadantiṃ adiṭṭhā.

1. Nuttasate - machasaṃ 2. Saddheyya - vi machasaṃ 3. Diṭṭhā - machasaṃ

4. Mamaṃ - vi machasaṃ.

[BJT Page 238] [\x 238/]

4310. Janinda jānāsi piyā mamesā

Na sā mamaṃ appiyā bhūmipāla,

Piyena te dammi piyaṃ janinda

Piyadāyino deva piyaṃ labhanti.

3411. So nunāhaṃ vadhissāmi attānaṃ kāmahetukaṃ,

Tahi dhammaṃ adhammena ahaṃ vidhitumusasahe.

3412. Sace tuvaṃ mayha satiṃ janinda

Na kāmayāsi raviraseṭṭha,

Cajāmi naṃ sabbajanassa sibba

Mayā pamutataṃ tato avhayesi naṃ.

3413. Adusiyaṃ ce abhipāraka tvaṃ

Cajāsi katte ahitāya tyassa, vahā 1- ca te upavādopi assa

Na cāpi tyassa nagarambhī pakkho.

3414. Ahaṃ sabhissaṃ upavādametaṃ

Nindaṃ pasaṃsaṃ garahañca sabbaṃ,

Mametamāgacchatu bhūmipāla

Yathā sukhaṃ sibba 2- karohi kāmaṃ.

[PTS Page 221] [\q 221/]

3415. Yo neva nindaṃ na punappasaṃsaṃ 3-

Ādiyati garahaṃ nopi pujaṃ,

Siri ca lakkhī ca apeti tamhā

Āpo suvuṭṭhiva yathā thalambhā.

3416. Yaṃ kiñci dukkhaṃ ca sukhañca etto

Dhammātisārañca manovighātaṃ,

Urasā ahaṃ paṭicchissāmi sabbaṃ

Paṭhavi yathā thāvarānaṃ tasānaṃ.

3417. Dhammātisārañca manovighātaṃ

Dukkhaṃ ca nicchāmi ahaṃ paresaṃ,

Ekopimaṃ tārayissāmi ahaṃ bhāraṃ

Dhamme ṭhito kaññaci ahāpayanto.

1. Sabbā - vi 2. Sivi - machasaṃ 3. Na panappasaṃsaṃ - machasaṃ

[BJT Page 240] [\x 240/]

3418. Saggūpagaṃ puññakamamaṃ janinda

Mā me tuvaṃ antarāyaṃ akāsi,

Dadāmi te ummadantiṃ pasatto

Rājāva yaññaṃ 1- dhanaṃ brāhmaṇānaṃ.

3419. Addhā tuvaṃ katena hitosi mayhaṃ

Sakhā mama ummadanti tuvañca,

Nindeyyu devā pitaro ca sabbe

Pāpañca passaṃ abhisamparāyaṃ.

3420. Nahetaṃ dhammaṃ sivirāja vajjuṃ

Sanegamā jānapadā ca sabbe,

Yante mayā ummadanti padintā

Bhusehi rājā canathaṃ sajāhi.

3421. Addhā tuvaṃ katena hitosi mayhaṃ

Sakhā mama ummadanti tuvañca,

Satañca dhammāni sukittitāni

Samuddavelāva duraccayāni.

[PTS Page 222] [\q 222/]

3422. Āhuneyyo mesi hitānukampi

Dhātā vidhātā casi kāmapālo,

Tayi hutā deva mahapphalā hi

Kāmena me ummadantiṃ paṭiccha.

3423. Addhā hi sabbaṃ abhipāraka tvaṃ dhammaṃ acāri mama katatupatta,

Añño nu te ko idha sotthikattā

Dipado naro aruṇe jivaloke.

3424. Tuvaṃ nu seṭṭho tvamanuttarosi

Tvaṃ dhammagutto dhammavidu sumedho,

So dhammagutto cirameva jiva

Dhammañca me desaya dhammapāla.

3425. Tadiṅgha abhipāraka suṇohi vacanaṃ mama,

Dhammante desayissāmi sataṃ āsevitaṃ ahaṃ.

1. Yaññe - ma. Cha. Saṃ.

[BJT Page 242] [\x 242/]

3426. Sādhu dhammaruci rājā sādhu paññāṇavā naro,

Sādhu mittānamaddubbho pāpassākaraṇaṃ sukhaṃ.

3427. Akkodhanassa vijite ṭhitadhammassa rājino,

Sukhaṃ manussā āsetha sitacchāyāya saṅghare.

3428. Na cāhametaṃ abhirocayāmi

Kammaṃ asamekkha kataṃ asādhu,

Yevāpi ñatvāna sayaṃ karonti

Upamā imā myaha tuvaṃ suṇohi.

3429. Gavañce taramānānaṃ jimbhaṃ gacchati puṅgavo,

Sabbā tā jimbhaṃ gacchanti neteta jimbhaṃ gate sati.

3430. Evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato,

So ce adhammaṃ carati pageva itarā pajā

Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukhaṃ seti rājā ce hoti adhammiko.

3431. Gavañce taramānānaṃ ujuṃ gacchati puṅgavo,

Sabbā tā ujuṃ gacchanti neteta ujugate sati.

3432. Evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato,

So cepi dhammaṃ carati pageva itarā pajā

Sabbaṃ raṭṭhaṃ sukhaṃ seti rājā ce hoti dhammiko.

[PTS Page 223] [\q 223/]

3433. Na cāpahaṃ adhammena amarattamahipatthaye,

Imaṃ vā paṭhaviṃ sabbaṃ vijetuṃ ahipāraka.

3434. Yaṃ hi kiñci manussesu ratanaṃ idha vijjati,

Gāvo dāso hiraññañca vatthisaṃ haricandanaṃ.

3435. Assitthiyo ca ratanaṃ maṇikañca

Yañcāpi me candasuriyābhipālayanti,

Na tassa hetu visamaṃ careyya

Majjhe sivinaṃ usabhosmi jāto

[BJT Page 244] [\x 244/]

3436. Netā pitā uggato raṭṭhapālo

Dhammaṃ sivīnaṃ apacāyamāno,

So dhammamevānuvicintayanto

Tasmā sake cittacase na vatte.

3437. Addhā tuvaṃ mahārāja niccaṃ abyasanaṃ sivaṃ,

Karissasi ciraṃ rajjaṃ paññā hi tava tādisi.

3438. Etaṃ te anumodāmi yaṃ dhammaṃ nappamajjasi,

Dhammaṃ pamajja khattiyo ṭhānā cavati issaro.

3439. Dhammaṃ cara mahārāja mātāpitusu khattiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3440. Dhammaṃ cara mahārāja puttadāresu khattiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3441. Dhammaṃ cara mahārāja mittāmaccesu khattiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3442. Dhammaṃ cara mahārāja vāhanesu balesu ca,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3443. Dhammaṃ cara mahārāja gāmesu nigamesu ca,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3444. Dhammaṃ cara mahārāja raṭṭhesu janapadesu ca,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3445. Dhammaṃ cara mahārāja samaṇabrāhmaṇesu ca,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

[BJT Page 246] [\x 246/]

3446. Dhammaṃ cara mahārāja migapakkhīsu khattiya,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3447. Dhammaṃ cara mahārāja dhammo ciṇṇo sukhāvaho,

Idha dhammaṃ caritvāna rāja saggaṃ gamissasi.

3448. Dhammaṃ cara mahārāja saindā sabrahmaka,

Suciṇṇena divaṃ sattā mā dhammaṃ rāja pamādoti.

Ummādanti jātakaṃ.

3. Mahābodhijātakaṃ.

[PTS Page 232] [\q 232/]

3449. Kinnu daṇḍaṃ kimajinaṃ kiṃ chattaṃ kiṃ upāhanaṃ,

Kiṃ aṅkusañca pattañca saṅghāṭiñcāpi brāhmaṇa

Taramānarūpo gaṇhāsi kannu patthayase disaṃ.

3450. Dvādasetāni vassāni vusitāni tavantike,

Nibhājānāmi soṇena piṅgalenābhikujjitaṃ.

3451. Svāyaṃ dittova nadati sukkadāṭhaṃ vidaṃsayaṃ,

Tava sutvā sabhariyassa vitasaddhassa maṃ pati.

[PTS Page 233] [\q 233/]

3452. Ahu esa kato doso yathā bhāsasi brāhmaṇa,

Esa bhiyyo pasidāmi vasa brāhmaṇa māgamā.

3453. Sabbaseto pure āsi tatopi sabalo ahu,

Sabbalohitakodāni kālo pakkamituṃ mama.

[BJT Page 248] [\x 248/]

3454. Abbhantaraṃ pure āsi tato majjhe tato bahi,

Purā niddhamanā hoti sayameva vajāmahaṃ.

3455. Vitasaddhaṃ na seveyya udapānaṃva nodakaṃ,

Sacepi naṃ anukhaṇe vārikaddamagandhikaṃ.

3456. Pasantameva seveyya appasannaṃ vivajjaye,

Pasannaṃ paṭirupāseyya rahadaṃvodakanthiko.

3457. Bhaje bhajantaṃ purisaṃ abhajantaṃ na bhajjaye, 1-

Asappurisadhammo so yo bhajantaṃ na bhajjati. 2-

3458. Yo bhajantaṃ na bhajati sevamānaṃ na sevati,

Sa ve manussapāpiṭṭho migo sākhassito yathā.

3459. Accābhikkhaṇasaṃsagagā asamosaraṇena ca,

Etena mittā jiranti akāle yācanāya ca.

3460. Tasmā nābhikkhaṇaṃ gacche na ca gacche cirāciraṃ,

Kālena yāvaṃ yāceyya evaṃ mittā na jiyare.

3461. Aticiraṃ nivāsena piyo bhavati appiyo,

Āmanta kho taṃ gacchāma purā te homa appiyā.

[PTS Page 234] [\q 234/]

3462. Evaṃ ce 3- yācamānānaṃ añjaliṃ nāvakhujjhasi,

Parivārakānaṃ satatānaṃ vacanaṃ na kārosi no

Evaṃ taṃ abhiyācāma puna kayirāsi pariyāyaṃ.

3463. Evaṃ ce no viharataṃ antarāyo na hesasti,

Tumbhaṃ cāpi 4- mahārāja ambhaṃ 5- vā raṭṭhavaḍḍhana

Appevanāma passema 6- ahorattānamaccaye.

1. Nabhaye nabhājaye - vi machasaṃ 2. Nabhajati - machasaṃ nabhājati - vi

3. Te - machasaṃ 4. Mayahaṃvā - vi mayahaṃ

5. Tuyahaṃcāpi - vi machasaṃ 6. Passāma - vi.

[BJT Page 250] [\x 250/]

[PTS Page 237] [\q 237/]

3464. Udiraṇā ce saṅgatyā bhāvāya manuvattati,

Akāmā akaraṇiyaṃ vā karaṇiyaṃ cāpi kubbati

Akāmakaraṇiyasmiṃ 1- kavidha pāpena lippati. 2-

3465. So ce attho ca dhammo ca kalyāṇo na ca pāpako,

Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ suhato vānaro mayā.

3466. Attano ce hi vādassa aparādhaṃ vijāniyā,

Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi bhoto vādo hi tādiso.

[PTS Page 238] [\q 238/]

3467. Issaro sabbalokassa sace kappeti 3- jīvitaṃ,

Iddhibyasanabhāvañca kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ

Niddesakāri puriso issaro tena lippati.

3468. So ce attho ca dhammo ca kalyāṇo na ca pāpako,

Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ suhato vānaro mayā.

3469. Attano ce hi vādassa aparādhaṃ vijāniyā,

Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi bhoto vādo hi tādiso.

3470. Sace pubbekatahetu sukhadukkhaṃ nigacchati,

Porāṇakaṃ kataṃ pāpaṃ tameso muñcate iṇaṃ

Porāṇakaiṇamokkho kvidha pāpena lippati.

[PTS Page 239] [\q 239/]

3471. So ce attho ca dhammo ca kalyāṇo na ca pāpako,

Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ suhato vānaro mayā.

3472. Attano ce hi vādassa aparādhaṃ vijāniyā,

Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi bhoto vādo hi tādiso.

1. Akāmā karaṇiyamahi - machasaṃ, syā 2. Limpati - machasaṃ, syā

3. Kuppeti - machasaṃ

[BJT Page 252. [\x 252/] ]

3473. Catunnaṃyevupādāya rūpaṃ sambhoti pāṇinaṃ,

Yato ca rūpaṃ sambhoti tattheva 1- anupagacchati.

3474. Idheva jīvati jivo pecca pecca vinassati,

Ucchijjati ayaṃ loko ye bālā ye ca paṇḍitā

Ucchijjamāne lokasmiṃ kavidha pāpena lippati.

3475. So ce attho ca dhammo ca kalyāṇo na ca pāpako,

Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ suhato vānaro mayā.

3476. Attano ce hi vādassa aparādhaṃ vijāniyā,

Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi bhoto vādo hi tādiso.

[PTS Page 240] [\q 240/]

3477. Āhu battavidhā loke bālā paṇḍitamānino,

Mātaraṃ pitaraṃ haññe atho jeṭṭhampi bhātaraṃ

Haneyya puttadāre ca attho ce tādiso siyā.

3478. Yassa rukkhassa chāyāya nisideyya sayeyya vā,

Na tassa sākhaṃ bhañejayya mittadubbho hi pāpako.

3479. Atha attho samuppanne samulamapi abbahe.

Attho me sambalenāsi suhato vānaro mayā.

3480. So ce attho ca dhammo ca kalyāṇo na ca pāpako,

Bhoto ce vacanaṃ saccaṃ suhato vānaro mayā.

3481. Attano ce hi vādassa aparādhaṃ vijāniyā,

Na maṃ tvaṃ garaheyyāsi bhoto vādo hi tādiso.

[PTS Page 241] [\q 241/]

3482. Ahetuvādo puriso yo ca issarakuttiko,

Pubbekati ca ucchedi yo ca khattavidho naro

1. Tatthevānupa - vi machasaṃ

[BJT Page 254] [\x 254/]

3483. Ete asappurisā loke bālā paṇḍitamānino,

Kareyya tādiso pāpaṃ atho aññampi kāraye

Asappurisasaṃsaggo dukkaṭo kaṭukudrayo.

3484. Urabbharūpena khakāsu 1- pubbe

Asaṅkito ajayuthaṃ upeti,

Hanatvā uraṇiṃ ajiyaṃ 2- ajañca

Citrāsayitvā yena kāmaṃ paleti.

[PTS Page 242] [\q 242/]

3485. Tathā vidheke samaṇabrāhmaṇāse

Chadanaṃ katvā vañcayanti manusse,

Anāsakā thaṇḍilaseyyakā ca

Rajojallaṃ ukkuṭikappadhānaṃ

Pariyāyabhantañca apāṇakattaṃ 3-

Pāpācārā arahanto vadānā.

3486. Ete asappurisā loke bālā paṇḍitamānino,

Kareyya tādiso pāpaṃ atho aññampi kāraye

Asappurisasaṃsaggo dukkaṭo kaṭukudrayo.

3487. Yamāhu natthi viriyanti hetuñca apavadanti 4- ye,

Parakāraṃ attakārañca ye tucchaṃ samavaṇṇayuṃ.

3488. Ete asappurisā loke bālā paṇḍitamānino,

Kareyya tādiso pāpaṃ atho aññampi kāraye

Asappurisasaṃsaggo dukkaṭo 5- kaṭukudrayo.

3489. Sace hi viriyaṃ nāsasa kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ,

Na bhare vaḍḍhakiṃ 6- rājā napi yantāni 7- kāraye.

3490. Yasmā ca viriyaṃ atthi kammaṃ kalyāṇapāpakaṃ,

Tasmā yantāni kāreti rājā bharati vaḍḍhakiṃ.

3491. Yadi vassasataṃ devo na vasse na himaṃ pate,

Ucchijjeyya ayaṃ loko vinasseyya ayaṃ pajā.

1. Vakasusa - machasaṃ vakāsu - vi 2. Ajikaṃ - machasaṃ 3. Apāṇakattā - machasaṃ syā 4.

Ahetuñca pavadantiye - machasaṃ

5. Dukkhanto - machasaṃ 6. Vaḍḍhati - machasaṃ 7. Tantāni - machasaṃ

[BJT Page 256] [\x 256/]

3492. Yasmā ca vassati devo himaṃ cāpi1- phusiyati,

Tasmā sassāni paccanti raṭṭhañca pallate viraṃ.

3493. Gamañce taramānānaṃ jimbhaṃ gacchati puṅgavo,

Sabbā tā jimbhaṃ gacchanti nette jimbhaṃ gate sati.

3494. Evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato,

So ce adhammaṃ carati pageva itarā pajā

Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukkhaṃ seti rājā ce hoti adhammiko.

3495. Gamañce taramānānaṃ ujuṃ gacchati puṅgavo,

Sabbā tā ujuṃ gacchanti nette uju2-gate sati

3496. Evameva manussesu yo hoti seṭṭhasammato,

So ce dhammaṃ carati pageva itarā pajā

Sabbaṃ raṭṭhaṃ dukkhaṃ seti rājā ce hoti adhammiko.

3497. Mahārukkhassa phalino āmaṃ chindati yo phalaṃ,

Rasañcassa na jānāti bijañcassa vinassati.

[PTS Page 243] [\q 243/]

3498. Mahārukkhupamaṃ raṭṭhaṃ adhammena yo pasasāsati,

Rasañcassa na jānāti raṭṭhañcassa vinassati.

3499. Mahārukkhassa phalino pakkaṃ chindati yo phalaṃ,

Rañcassa vijānāti bijañcassana nassati.

3500. Mahārukkhupamaṃ raṭṭhaṃ dhammena yo pasāsati,

Rasañcassa vijāniti raṭṭhañcassa na nassati.

3501. Yoca rājā janapadaṃ adhammena pasāsati,

Sabbosadhihi so rājā viruddhaṃ hoti khattiyo.

1. Bhimañcānuphusayati - machasaṃ, himaṃcānu phuseyyati - vi 2. Ujuṃ - machasaṃ

[BJT Page 258] [\x 258/]

3502. Tatheva negame hiṃsaṃ ye yuttā kayavikkaye,

Ojadānabalikāre1- sa kosena virujjhati.

3503. Pabhāravarakhettaññu saṅgāme katanissame,

Ussite hiṃsayaṃ rājā sabalena virujjhati.

3404. Tatheva isayo hiṃsaṃ saṃyame brahmacārino2,

Adhammacāri khattiyo so saggena virujjhati.

3505. Yo ca rājā adhammaṭṭho bhariyaṃ hatta adūsakaṃ,

Luddaṃ pasavate pāpaṃ3- puttehi ca virujjhati.

3506. Dhammañcare jānapade negamesu balesu ca,

Isayo ca na hiṃseyyaṃ puttadāre samañcare.

3507. Sa tādiso bhumipati raṭṭhapālo akodhano,

Sāmante sampakampeti indeva asurādhipoti.

3. Mahābodhijātakaṃ

Paññāsanipāto niṭṭhito.

Tassuddānaṃ: -

Sanaḷinikamavhayano paṭhamo

Dutiyo pana saummadantivaro,

Tatiyo pana bodhi sirivhayano

Kathitāpana tīṇi jinena subhāti.

1. Ojadānebalikāre - vi 2. Brahmacāriye - vi machasaṃ 3. hānaṃ - machasaṃ syā

[BJT Page 260] [\x 260/]

Saṭṭhinipāto

1. Soṇakajātakaṃ

[PTS Page 250] [\q 250/]

3508. Kassa sutvā sataṃ dammi sahassaṃ daṭṭhu1- soṇakaṃ,

Ko me soṇaka makkhāti2- sahāyaṃ paṃsukiḷitaṃ2-

3509. Atha bravi māṇavako daharo pañcacuḷako,

Mayhaṃ sutvā sataṃ dehi sahassaṃ daṭṭhu soṇakaṃ

Ahaṃ soṇakamakkhissaṃ4- sahāyaṃ paṃsukiḷitaṃ

[PTS Page 251] [\q 251/]

3510. Katarasmiṃ5- so janapade raṭṭhesu nigamesu ca,

Kattha te soṇako diṭṭho6- taṃ me akkhāhi pucchito.

3511. Taveva deva vijite7- tavecuyyānabhumiyā,

Ujuvaṃsā mahāsālā nilobhāsā manoramā

Tiṭṭhanti meghasamānā rammā aññoññanissitā.

3512. Tesaṃ mulasmiṃ8- soṇako jhāyati anupādano,

Upādānesu lokesu dayhamānesu9- nibbuto.

3513. Tato ca rājā pāyāsi senāya caturaṅgiyā,

Kārāpetvā samaṃ maggaṃ agamā yena soṇako.

3514. Uyyānabhumiṃ gantvāna vicaranto brahāmane,

Āsinaṃ soṇakaṃ dakkhi dayhamānesu nibbutaṃ

3515. Kapaṇovatāyaṃ bhikkhu muṇḍo saṅghāṭipāruto,

Amātiko apitiko rukkhamulasmiṃ jhāyati.

3516. Imaṃ vākyaṃ nisāmetvā soṇako etadabravi,

Na rājā kapaṇo hoti dhammaṃ kāyena phassayaṃ.

1. Diṭṭha - machasaṃ, syā 2. Makkhāsi - machasaṃ 3. Saha paṃsukiḷitaṃ - vi 4.

Soṇakakkhissaṃ - machasaṃ 5. Katamasmiṃ - machasaṃ 6. Katthasoṇakamadadakkhi -

machasaṃ 7. Jivite - machasaṃ 8. Mulamhi - machasaṃ 9. Ḍayahamānesu - vi machasaṃ, syā

[BJT Page 262] [\x 262/]

[PTS Page 252] [\q 252/]

3517. Yodha dhammaṃ niraṃkatvā adhammamanuvattati,

Sa rāja kapaṇo hoti pāpo pāpaparāyano.

3518. Arindamoti me nāmaṃ kāsirājāti maṃ vidu,

Kacci bhoto sukhaseyyā idha pattassa soṇaka

3519. Sadāpi bhadumadhanassa anāgārassa bhikkhuno,

Na tesaṃ koṭṭhe openti na kumbhiṃ na kaḷopiyaṃ

Paraniṭṭhita1- mesānā tena yāpenati subbatā.

3520. Dutiyampi bhadumadhanassa anāgārassa bhikkhuno,

Anavajjapiṇḍo bhottabbo na ca kocuparodhati.

3521. Tatiyampi bhadumadhanassa anāgārassa bhikkhuno,

Nibbuta2-piṇḍo bhottabbo na ca kocuparodhati.

3522. Catutthampi bhadumadhanassa anāgārassa bhikkhuno,

Muttassa raṭṭhe carato saṅgho yassa na vijjati.

3523. Pañcampi bhadumadhanassa anāgārassa bhikkhuno,

Nagarambhi dayhamānamhi nāssa kiñci adayhatha.

[PTS Page 253] [\q 253/]

3524. Chaṭṭhampi bhadumadhanassa anāgārassa bhikkhuno,

Raṭṭhe vilumpamānamhi nāssa kiñci ahāratha3

3525. Sattamampi bhadumadhanassa anāgārassa bhikkhuno,

Corehi rakkhitaṃ maggaṃ ye caññe paripatthikā pattacivaramādāya sotthiṃ gacchati subbato.

3526. Aṭṭhamampi bhadumadhanassa anāgārassa bhikkhuno,

Yaṃ yaṃ disaṃ pakakamati anapekkhova gacchati.

1. Paritiṭṭhita - vi machasaṃ, syā 2. Nibbuto - vi machasaṃ 3. Āharatha - machasaṃ

[BJT Page 264] [\x 264/]

[PTS Page 254] [\q 254/]

3527. Bahuni1- samaṇabhaduni ye tvaṃ bhikkhu pasaṃsasi,

Ahañca giddho kāmesu kathaṃ kāhāmi soṇaka

3528. Piyā me mānusā kāmā atho dibyāpi2- me piyā,

Atha kena nu vaṇṇena abho loke labhambhase.

[PTS Page 255] [\q 255/]

3529. Kāmesu giddhā kāmaratā kāmesu adhimucchitā,

Narā pāpāni katvāna upapajjanti duggatiṃ

3530. Ye ca kāme pahatvāna nikkhantā akutobhayā,

Ekodibhāvādhigatā na te gacchanti duggatiṃ.

3531. Upamante karissāmi taṃ suṇohi arandama,

Upamāyapidhekacce3- atthaṃ jānanti paṇḍitā

3532. Gaṅgāya kuṇapaṃ disvā cuyhamānaṃ mahaṇṇave,

Vāyaso samavintesi appapañño acetaso

3533. Yānañca vatidaṃ laddhaṃ bhakkhovāyaṃ anapapako,

Tattha rattiṃ tattha divā tattheva nirato mano.

3534. Khādaṃ nāgassa maṃsāni picaṃ bhāgirathodakaṃ,

Sampassaṃ vanacetyāni na palettha4- vihaṅgamo.

3535. Tañca otaraṇi gaṅgā pamatataṃ kuṇape rataṃ,

Samuddaṃ ajjhagāhāsi agati yattha pakkhinaṃ.

3536. So ca bhakkhaparikkhiṇo uppatitvā5- vihaṅgamo,

Na pacchato na purato nuttaraṃ nopi dakkhiṇaṃ.

3537. Dīpaṃ so na ajjhagañchi agati yattha pakkhinaṃ,

So ca tattheva pāpattha yathā dubbalako tathā.

1. Bahu pi bhadrā etesaṃ - machasaṃ bahupi bhadrakā ete - vi 2. Dibbāpi - vi 3. Upamāya

vidhekacce - machasaṃ 4. Napaḷetha - machasaṃ 5. Upadatvā - vi machasaṃ

[BJT Page 266] [\x 266/]

3538. Tañca sāmuddikā macchā kumahilā makarā susu,

Pasayhakārā khādiṃsu endamānaṃ vipakkhinaṃ1-

3539. Evameva tuvaṃ rāja ye caññe kāmabhogino,

Giddhā ce na vamissanti kākapaññāya2- te vidu.

3540. Esā te upamā rāja atthasandassani katā,

Tvaṃ ca paññāyase tena yadi kāhasi vā na vā.

[PTS Page 257] [\q 257/]

3541. Ekavācampi dve vācaṃ bhaṇeyya anukampako,

Tatuttariṃ3- na bhāseyya dāso vayyassa4- sannike.

3542. Idaṃ vatvāna pakkāmi soṇako amitabuddhimā,

Vehāse antalikkhasmiṃ anusāsitvāna khattiyaṃ.

[PTS Page 258] [\q 258/]

3543. Ko nu me rājakattāro sutā ceyyattimāgatā5,

Rajjaṃ niyyādayissāmi nāhaṃ rajjenamatthiko.

3544. Ajjeva pabbajissāmi ko jaññā maraṇaṃ suve,

Māhaṃ kākova dummedho kāmānaṃ vasamanacagaṃ

3545. Atthi te daharo putto dighāvu raṭṭhavaḍḍhano,

Taṃ rajje abhisiñcassu so no rājā bhavissati.

3546. Khippaṃ kumāraṃ ānetha dighāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ,

Taṃ rājje abhisiñcissaṃ so vo rājā bhavissati.

3547. Tato kumāraṃ ānesuṃ dighāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ,

Taṃ disvā ālapi rājā ekaputtaṃ manoramaṃ.

3548. Saṭṭhi gāmasahassāni paripuṇṇāni sabbaso,

Te putta paṭipajjassu rajjaṃ niyyādayāmi te

1. Vipakkhakaṃ - machasaṃ 2. Kākapaññāca - machasaṃ 3. Taduttari - machasaṃ 4. Ayiyassa

- vi 5. Sudadāveyyattamāgatā - machasaṃ suduveyyatati māgatā - vi

[BJT Page 268] [\x 268/]

3549. Ajjeva pabbajissāmi ko jaññā maraṇaṃ suve,

Māhaṃ kākova dummedho kāmānaṃ vasamānacagaṃ

3550. Saṭṭhināgasahassani sabbālaṅkārabhusitā,

Suvaṇṇakacchā mātaṅgā hemakappanavāsasā.

3551. Ārūḷhā gāmaṇiyehi tomaraṅkusapāṇihi,

Te putta paṭipajjassu rajjaṃ niyyādayāmi te.

3552. Ajjeva pabbajissāmi ko jaññā maraṇaṃ suve,

Māhaṃ kākova dummedho kāmānaṃ vasamanavagaṃ

3553. Saṭṭhiassasahassāni sabbālaṅkārabhusitā,

Ājāniyā ca jātiyā sindhavā sighavāhanaṃ

3554. Ārūḷhā gāmaṇiyehi tomaraṅkusapāṇihi,

Te putta paṭipajjassu rajjaṃ niyyādayāmi te.

3555. Ajjeva pabbajissāmi ko jaññā maraṇaṃ suve,

Māhaṃ kākova dummedho kāmānaṃ vasamanavagaṃ

[PTS Page 259] [\q 259/]

3556. Saṭṭhiassasahassāni sannaddhā ussitaddhajā,

Dipā athopi veyyagghā1- sabbālaṅkārabhusitā

3557. Ārūḷhā gāmaṇiyehi cāpahatthehi vammihi,

Te putta paṭipajjassu rajjaṃ niyyādayāmi te.

3558. Ajjeva pabbajissāmi ko jaññā maraṇaṃ suve,

Māhaṃ kākova dummedho kāmānaṃ vasamanavagaṃ

3559. Saṭṭhiassasahassāni rohaññā suṅgavusabhā,

Tā putta paṭipajjassu rajjaṃ niyyādayāmi te

3560. Ajjeva pabbajissāmi ko jaññā maraṇaṃ suve,

Māhaṃ kākova dummedho kāmānaṃ vasamanvagaṃ.

3561. Soḷasitthisahassāni sabbālaṅkārabhusitā,

Vicitravatthābharaṇā āmuttamaṇikuṇḍalā

Tā putta paṭipajjassu rajjaṃ niyyādayāmi te.

1. Veyagghaṃ - machasaṃ

[BJT Page 270] [\x 270/]

3562. Ajjeva pabbajissāmi ko jaññā maraṇaṃ suve,

Māhaṃ kākova dummedho kāmānaṃ vasamanavagaṃ

3563. Daharasseva me tāta mātā matāti me sutaṃ,

Tayā vinā ahaṃ tāta jīvitumpi na ussahe.

3564. Yathā āraññakaṃ nāgaṃ poto anveti pacchato,

Jessantaṃ1- giriduggesu samesu visamesu ca.

3565. Evaṃ taṃ anugacchāmi puttamādāya gacchato,

Subharo te bhavissāmi na te hessāmi dubbharo.

3566. Yathā sāmuddikaṃ nāvaṃ vāṇijānaṃ dhanesinaṃ,

Vohāro tattha gaṇheyya vāṇijā byasani2- siyā

3567. Imaṃ kumāraṃ pāpetha pāsādaṃ rativaḍḍhanaṃ,

[PTS Page 260] [\q 260/]

Tattha kambusahatthāyo yathā sakkaṃva accharā

Tā naṃ tattha ramessanti tāhi ceso ramissati.

3568. Tato kumāraṃ pāpesuṃ pāsādaṃ rativaḍḍhanaṃ,

Taṃ disvā avacuṃ4- kaññā dighāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ.

3569. Devatānusi gandhabbo ādu sakko purindado,

Ko vā tvaṃ kassa vā putto kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

3570. Namhi devo na gandhabbo napi5- sakko purindado,

Kāsi rañño ahaṃ putto dighāvu raṭṭhavaḍḍhano

Mamaṃ bharatha bhaddaṃ vo6- ahaṃ bhattā bhavāmi vo.

3571. Taṃ tattha avacuṃ kaññā dighāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ,

Kuhiṃ rā anuppetto ito rājā kuhiṃ gato.

1. Desasantaṃ - machasaṃ 2. Byasanaṃ - machasaṃ 3. Evamevāyaṃputatakali - vi machasaṃ

4. Avacaṃ - machasaṃ 5. Namhi - machasaṃ 6. Te - machasaṃ

[BJT Page 272] [\x 272/]

3572. Paṅkaṃ rājā atikkanto thale rājā patiṭṭhito,

Akaṇṭakaṃ agahanaṃ paṭipanno mahāpathaṃ.

3573. Ahañca paṭipannosmi maggaṃ duggatigāminaṃ, sakaṇṭakaṃ sagahanaṃ yena

gacchanti1- duggatiṃ.

3574. Tassa te svāgataṃ rājā sihassova giribbajaṃ,

Anusāsa mahārāja tvaṃ no sabbāsamissaroti.

Soṇakajātakaṃ.

2. Saṅkiccajātakaṃ [PTS Page 264] [\q 264/]

3575. Disvā nisinnaṃ rājānaṃ brahmadantaṃ rathesabhaṃ,

Athassa paṭivedesi yassāsi anukampako

3576. Saṅkiccāyaṃ anuppatto isinaṃ sādhusammato,

Taramānarūpo niyyāhi khippaṃ passa mahesinaṃ

3577. Tato ca rājā tararamāno yuttamāruyha sandanaṃ,

Mittāmaccaparibbuḷho agamāsi rathesabho.

3578. Nikkhippa2- pañca kakudhāni kāsinaṃ raṭṭhavaḍḍhano,

Vāḷavijanimuṇhīsaṃ khaggaṃ chattañcupāhanaṃ.

3579. Oruyha rājā yānambhā ṭhapayitvā3- pacchadaṃ,

Āsinaṃ dāyapassasmiṃ saṅkiccamupasaṅkami.

3580. Upasaṅkamitvā so rājā sammodi isinā saha, taṃ kathaṃ vitisāretvā ekamantaṃ upāvisi.

3581. Ekamantaṃ nisinnova atha kālaṃ amaññatha,

Tato pāpāni kammāni pucchituṃ paṭipajjatha.

1. Gacchāmi - vi. Machasaṃ 2. Nikkhipa - machasaṃ 3. Thapayitvā - machasaṃ

[BJT Page 274] [\x 274/]

3582. Isiṃ pucchāmi1- saṅkiccaṃ isinaṃ sādhusammataṃ,

Āsinaṃ dāyapassasmiṃ isisaṅghapurakkhataṃ2-

[PTS Page 265] [\q 265/]

3583. Kaṃ gatiṃ pepacca3- gacchanti narā dhammāticārino,

Aticiṇṇo mayā dhammo tamme akkhāhi pucchito.

3584. Isi avaca saṅkicco kāsinaṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ,

Āsinaṃ dāyapassasmiṃ mahārāja suṇohi me.

3585. Uppathena vajantassa yo maggamanusāsati,

Tassa ce vacanaṃ kayirā nāssa maggeyya kaṇṭako.

3586. Adhammaṃ paṭipannassa yo dhammamanusāsati,

Tassa te vacanaṃ kayirā na so gaccheya duggatiṃ.

[PTS Page 266] [\q 266/]

3587. Dhammo patho mahārāja adhammo pana uppatho,

Adhammo nirayaṃ neti dhammo pāpeti suggatiṃ.

3588. Adhammacārino rāja narā visamajivino,

Yaṃ gatiṃ pecca gacchanti niraye te suṇohi me.

3589. Sañachivo kāḷasutto ca saṅghāto4- dve ca roruvā,

Athāparo mahāvici tapano ca patāpano.

3590. Iccete aṭṭha nirayā akkhātā duratikkamā,

Ākiṇṇā luddakammehi paccekā soḷasussadā.

3591. Kadariyatāpanā ghorā accimanto mabhabbhāyā,

Lomahaṃsanarūpā ca bhesmā paṭibhayā dukhā.

1. Pucchāma - syā 2. Purakkhitaṃ - machasaṃ 3. Pacca - machasaṃ 4. Saṅghāṭo - machasaṃ,

[PTS]

[BJT Page 276] [\x 276/]

3592. Catukkaṇṇā catudvārā vibhattā bhāgaso mitā,

Ayopākārapariyantā ayasā paṭikujjitā.

3593. Tesaṃ ayomayā bhūmi jalitā tejasā yutā,

Samantā yojanasataṃ phuṭā tiṭṭhanti sabbadā.

3594. Ete pattani niraye uddhapādā avaṃsirā,

Isīnaṃ ativattāro saññatānaṃ tapassinaṃ.

3595. Te bhūnahuno paccanti macchā bilakatā yathā,

Saṃvacchare asaṅkheyye narā kibbisakārino.

3596. Dayha 1- mānena gattena niccaṃ santarabāhiraṃ,

Nirayā nādigacchanti dvāraṃ nikkhamanesino.

3597. Puratthimena dhāvanti tato dhāvanti pacchato,

Uttarenapi dhāvanti tato dhāvanti dakkhiṇaṃ.

3598. Yaṃ yaṃ hi dvāraṃ gacchanti taṃ tadeva pithiyati, 2-

[PTS Page 267] [\q 267/]

Bahunivassasahassāni 3- janā nirayagāmino 4-

Bāhā paggayha nandanti patvā dukkhaṃ anappakaṃ.

3599. Āsivisaṃva kupitaṃ 5- tejassiṃ 6- duratikkamaṃ,

Na sādhurūpe āside saññatānaṃ tapassanaṃ.

3600. Atikāyo mahisasāso ājjuno kekakādhipo, 7-

Sahassabāhu ucchinno 8- isimāsajja gotamaṃ.

3601. Arajaṃ rajasā vacchaṃ kisaṃ avakiriya daṇḍakī,

Talova mulato 9- chinto sarājā vibhavaṅgato.

3602. Upahacca manaṃ mejjho 10- mātaṅgasmiṃ yassasine,

Sapārisajjo ucchānno mejjhāraññaṃ 11- tadā ahu.

1. Ḍayaha - vi machasaṃ 2. Pidhiyare - machasaṃ 3. Bahutisatasahassāni - vi machasaṃ

4. Vāsino - vi 5. Kuppitaṃ - machasaṃ 6. Tejasiṃ - vi machasaṃ

7. Ketakādhipo - vi machasaṃ 8. Acchinno - machasaṃ 9. Mulako - machasaṃ

10. Majjho - machasaṃ 11. Majjhāraññaṃ - machasaṃ

[BJT Page 278] [\x 278/]

3603. Kaṇhādipāyanāsajja isiṃ andhakaveṇhuyo,

Aññamaññaṃ musale 1- hanatvā sampannā yamasādhanaṃ.

3604. Athāyaṃ isinā satto antalikkhe caro pure,

Pāvekkhi paṭhaviṃ 2- cecco hīnatto pattapariyāyaṃ.

3605. Tasmā hi chandāgamanaṃ nappasaṃsanti paṇḍitā,

Aduṭṭhacitto bhāseyya giraṃ saccupasaṃhitaṃ.

3606. Manasā ce paduṭṭhena yo naro pekkhate muniṃ,

Vijjāvaraṇasampannaṃ gantā so nirayaṃ adho.

3607. Ye muddhe 3- paribhāsanti pharusupakkamā janā,

Anapaccā adāyādā tālavatthu bhavanta

3608. Yo ca pabbajitaṃ 4- hanti katakiccaṃ mahesinaṃ.

Sa kāḷasuteta niraye cirarattāya paccati.

3609. Yo ca rājā adhammaṭṭho raṭṭhaviddhaṃsano 5- cuto,

Tāpayitvā janapadaṃ tāpane pecca 6- paccati.

3610. Yo ca vassasahassānaṃ 7- sataṃ dibyāni 8- paccati,

Acacisaṅghapareto so dukkhaṃ vedeti vedanaṃ.

[PTS Page 268] [\q 268/]

3611. Tassa aggisikhā kāyā niccharanti pabhassarā,

Tejobhakkhassa gattāni lomaggehi nakhehi ca.

3612. Dayha 9- mānena gattena niccaṃ santarabāhiraṃ, 10-

Dukkhāhitunto nadati nāgo tuttaddito 11- yathā.

3613. Yo lohā pitaraṃ hanti dosā vā purisādhamo,

Sa kāḷasutte niraye cirarattāya paccati.

1. Musalā - machasaṃ 2. Pathaviṃ - machasaṃ 3. Vuḍḍhe - machasaṃ

4. Pabbajjitaṃ - machasaṃ 5. Raṭṭhadhaṃsano - vi machasaṃ 6. Pacca - machasaṃ

7. Vassasahassāni - machasaṃ 8. Dibbāni - machasaṃ 9. Ḍayha - vi machasaṃ

10. Antara - machasaṃ 11. Tutataṭṭito - machasaṃ tuṇḍaṭaṭito - syā.

[BJT Page 280] [\x 280/]

3614. Sa tāsiso paccati lohakumbhiyaṃ

Pakkañca santihi hananti nittacaṃ,

Andhaṃ karitvā muttakarisabhakkhaṃ

Khāre 1- nimujjenti tathāvidhaṃ naraṃ.

3615. Tantaṃ pakkaṭṭhitaṃ 2- ayoguḷañca

Dīghe ca phāle cirarattatāpite,

Vikkhambhamādāya vihajja rajjuhi

Vivaṭe mukhe saṃsavayanti 3- rakkhasā.

3616. Sāmā ca soṇā sabalā ca gijjha

Kākoḷasaṅghā ca dijā ayomukhā,

Saṅgamma khādanti vipphandamānaṃ.

Jivhaṃ vibhajja 4- vighāsaṃ 5- salohitaṃ.

3617. Taṃ daḍḍhatālaṃ paribhinnagattaṃ

Nipphoṭhayantā 6- anuvicaranti rakkhasā,

Rati hi tesaṃ dukhino panitare

Etādisasmiṃ niraye vasanti

Ye keci loke idha pettighātino

3618. Putto ca mātaraṃ hanatvā ito gantvā yamakkhayaṃ,

Bhusamāpajjate dukkhaṃ attakammaphalūpago.

3619. Amanussā atibalā 7- hantāraṃ janayantiyā,

Ayomayehi vālehi piḷayanti punappunaṃ.

[PTS Page 269] [\q 269/]

3620. Taṃ passavaṃ 8- sakā gatatā rudhiraṃ: - attasambhavaṃ,

Tambalohavilinaṃva 10- tattaṃ pāyenti mattiyaṃ.

3621. Jigucchaṃ kuṇapaṃ puti duggandhaṃ 11- guthakadadmaṃ.

Pubbalohitasaṅkāsaṃ rahadaṃ 12- ogayha tiṭṭhati.

3622. Tamenaṃ kimayo tattha atikāyā ayomukhā,

Chaviṃ chetvāna khādanti pagiddhā maṃsalohite.

3623. So ca taṃ nirayaṃ patto nimuggo sataporisaṃ,

Putikaṃ kuṇapaṃ vāti samantā satayojanaṃ.

1. Māde 7. Asibalā - machasaṃ

2. Pakkuṭṭhitamayoguḷañca - machasaṃ 8. Tamassavaṃ - machasaṃ

3. Saṃpavisanti - machasaṃ 9. Ruhiraṃ - vi

4. Vihiṃja - machasaṃ 10. Tamabalohavilinanaṃva - machasaṃ

5. Vighāsaṃva - machasaṃ 11. Dugandhaṃ - machasaṃ

6. Nippothayantā - syā 12. Rabhadavoggassa - machasaṃ, rabhadoggayha - syā

[BJT Page 282] [\x 282/]

3624. Cakkhumāpi hi cakkhuhi tena gandhena jiyati, etādisaṃ brahmadanta mātughāti 1-

labhe dukhaṃ.

3625. Khuradhāramanukkamma tikkhaṃ durabhisambhavaṃ,

Patanti gabbhapātiniyo 2- duggaṃ vetaraṇiṃ nadiṃ.

3626. Ayomayā simbaliyo soḷasaṅgulakaṇṭakā,

Ubhato mahilambanti duggaṃ teraṇiṃ nadiṃ.

3627. Te accimanto tiṭṭhanti aggikkhandhāva ārakā,

Ādintā jātavedena uddhaṃ yojanamuggatā.

3628. Ete sajanti niraye tatte tikhiṇakaṇṭake,

Nāriyo ca aticāriṇiyo 3- narā ca paradāragū.

3629. Te patanti adhokkhandhā 4- vivattā 5- vihatā puthu,

Sayanti vinividdhaṅgā dīghaṃ jagganti saṃvariṃ.

3630. Tato ratyā vivasane mahatiṃ pabbatupamaṃ,

Lohakumbhiṃ pavajjanti tattaṃ aggisamudakaṃ.

3631. Evaṃ divā ca ratto ca dusasilā mohapārutā,

Anubhonti sakaṃ kammaṃ pubbe dukkatamatatano.

3632. Yā ca bhariyā dhanakkitā sāmikaṃ atimaññati, sassuṃ vā sasuraṃ vāpi jeṭṭhaṃ vāpi

nanandaraṃ 6-

3633. Tassā vaṅkena jivhaggaṃ nibbahanti sabandhanaṃ,

[PTS Page 270] [\q 270/]

Sabyāmamattaṃ kiminaṃ jivhaṃ pasasti antano

Viññāpetuṃ sakkoti tāpane pecca 7- paccati.

1. Mātuḷolate dukhaṃ - machasaṃ, syā mattigho - vi

2. Gabbhapātiyo - machasaṃ 3. Ativārā - machasaṃ aticāri - vi

4. Adhakkhandhā - machasaṃ, vi 5. Vigattā - machasaṃ

6. Nandanaṃ - syā machasaṃ 7. Sacca - machasaṃ

[BJT Page 284] [\x 284/]

3634. Orabbhikā sukarikā macchikā migabandhakā,

Corā goghātakā luddā avaṇṇe vaṇṇakārākā.

3635. Sattihi lobhakūṭehi nettiṃsehi usuhi ca,

Haññamānā khāranadiṃ papatanti 1- avaṃsirā.

3636. Sāyaṃ pāto kūṭakāri ayokuṭehi haññati,

Tato vantaṃ durattānaṃ paresaṃ buñajate 2- sadā.

3637. Dhaṅkā bheraṇḍakā 3- gijjhā kākoḷā ca ayomukhā,

Vipphandamānaṃ 4- khādanti naraṃ kibbisakārinaṃ.

3638. Ye vigena migaṃ hanti pakkhiṃ vā pana pakkhinā,

Asanto rajasā channā gantā te nirayussadaṃ

[PTS Page 276] [\q 276/]

3639. Santo ca uddhaṃ gacchanti suviṇṇenidha kamamunā,

Suciṇṇassa phalaṃ passa sahindā devā sabuhmakā.

3640. Taṃ taṃ brūmi mahārāja dhammaṃ raṭṭhapati cara,

Tathā 5- tathā rāja carāhi dhammaṃ

Yathā taṃ suciṇṇaṃ nānutappeyya pacchāti.

Saṅkicca jātakaṃ.

Saṭṭhinipātaṃ niṭṭhitaṃ

Tassuddānaṃ:

Atha saṭṭhinipātamhi suṇātha mama bhāsitaṃ, pavaro soṇaka arindamasambhayano

Tathā vutta rathesabha kicca varoti.

1. Saṃpatanti - machasaṃ 2. Bhuñjare - machasaṃ 3. Bhedaṇaṃḍakā - machasaṃ

4. Vipandamānaṃ - vi 5. Tathārāja - machasaṃ

[BJT Page 286] [\x 286/]

Sattatinipāto

1. Kusajātakaṃ.

[PTSPage 289]

3641. Idaṃ te raṭṭhaṃ sadhanaṃ sayoggaṃ

Sakāyuraṃ sabbakāmūpapannaṃ,

Idante rajjaṃ anusāsa amma

Gacchāmahaṃ yattha piyā pabhāvati.

[PTS Page 293] [\q 293/]

3642. Anujajubhutena haraṃ mahantaṃ 1-

Divā ca ratto ca nisithakāle, 2-

Paṭigaccha tvaṃ khippaṃ kusāvatiṃ kusa

Na icchāmi 3- dubbaṇṇamahaṃ vasantaṃ.

[PTS Page 294] [\q 294/]

3643. Nāhaṃ gamissāmi ito kusāvatiṃ

Pabhāvati vaṇṇapalohito tava,

Ramāmi maddasasa niketaramme

Hitvāna raṭṭhaṃ tava dassane rato.

3644. Pabhāvati vaṇṇapalohito tava

Sammuḷharūpo vicarāmi mediniṃ,

Disaṃ na jānāmi kutombhi āgato

Tayambhi matto migamandalocane.

3645. Suvaṇṇacīravasane jātarūpasumekhale,

Sussoṇi 4- tava kāmā hi nāhaṃ rajjenamatthiko.

[PTS Page 295] [\q 295/]

3646. Abbhu hi tassa bho hoti yo anicchantamicchati,

Akāmaṃ rāja kāmehi akanto kanta 5- micchasi.

3647. Akāmaṃ vā sakāmaṃ vā yo naro labhate piyaṃ,

Lābhamettha pasaṃsāmi 6- alābho tattha pāpako.

1. Mahanti - machasaṃ 2. Nisidakāle - machasaṃ 3. Nicchāmi - machasaṃ

4. Susoṇi - machasaṃ 5. Kantu - machasaṃ 6. Pasaṃsāma - machasaṃ, vi.

[BJT Page 288] [\x 288/]

3648. Pāsāṇasāraṃ khaṇasi kaṇikārassa dārunā,

Vātaṃ jālena bādhesi yo anicchantamicchati.

3649. Pāsāṇo nūna te bhadaye ohito mudulakkhaṇe,

Yo te sātaṃ na vindāmi tirojanapadāgato

[PTS Page 296] [\q 296/]

3650. Yadā maṃ bhūkuṭiṃ 1- katvā rājaputti udikkhasi,

Āḷāriko tadā homi rañño maddassa 2- thipure.

3651. Yadā umbhayamānā maṃ rājaputti udikkhasi,

Nāḷāriko tadā homi rājā bhomi tadā kuso.

3652. Sace hi vacanaṃ saccaṃ nemittānaṃ bhavissati,

Neva me tvaṃpati assa kāmaṃ chidantu sattadhā.

3653. Sace hi vacanaṃ saccaṃ aññesaṃ yadi vā mama,

Neva tuyhaṃ pati atthi añño sihassarā kusā.

[PTS Page 297] [\q 297/]

3654. Nekkhaṃ 3- givante kāressa patvā khujje kusavātiṃ,

Sace maṃ nāganāsuru olokeyya pabhāvati.

3655. Nekkhaṃ givante kāressaṃ 4-patvā khujje kusavātiṃ,

Sace maṃ nāganāsuru 5-ālapeyya pabhāvati.

3656. Nekkhaṃ givante kāressaṃ patvā khujje kusavātiṃ,

Sace maṃ nāganāsuru umbhāyeyya 6- pabhāvati.

3657. Nekkhaṃ givante kāressaṃ patvā khujje kusavātiṃ,

Sace maṃ nāganāsuru pambhāyeyya 7- pabhāvati.

3658. Nekkhaṃ givante kāressaṃ patvā khujje kusavātiṃ,

Sace maṃ nāganāsuru pāṇihi 8- upasamphuse. .

1. Bhukuṭikaṃ - vi 2. Dadassante - machasaṃ 3. Nikkhaṃ - machasaṃ

4. Kārissaṃ - machasaṃ 5. Anāganāsuraṃ - machasaṃ syā nāganāsuraṃ - vi

6. Umbhāpeyya - vi machasaṃ 7. Pambhāpeyya - vi machasaṃ 8. Pāṇinā - machasaṃ

[BJT Page 290] [\x 290/]

[PTS Page 298] [\q 298/]

3659. Nahi nunāyaṃ rājaputti rājaputti kuse sātampi vindati,

Āḷārike bhate 1- pose vetanena 2- anatthike.

[PTS Page 299] [\q 299/]

3660. Nahi nūna 3- ayaṃ khujjā labhati jivihāya chedanaṃ,

Sunisitena satthena evaṃ dubbhāsitaṃ bhaṇaṃ.

3661. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Mahāyasoti katvāna karassu rucire piyaṃ

3662. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Mahaddhanoti katvāna karassu rucire piyaṃ

3663. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Mahabbaloti katvāna karassu rucire piyaṃ

3664. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Mahāraṭṭhoti katvāna karassu rucire piyaṃ

3665. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Mahārājāti katvāna karassu rucire piyaṃ

3666. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Sīhassaroti katvāna karassu rucire piyaṃ

3667. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Vaggussaroti katvāna karassu rucire piyaṃ

3668. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Bindussaroti katvāna karassu rucire piyaṃ

3669. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Mañjussaroti katvāna karassu rucire piyaṃ

1. Bhaṭe - machasaṃ 2. Vettanena - machasaṃ 3. Nunāyaṃ sā khujjā - machasaṃ

[BJT Page 292] [\x 292/]

3670. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Madhurassaroti katvāna karassu rucire piyaṃ

3671. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Satasippoti katvāna karassu rucire piyaṃ

3672. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Khattiyoti katvāna karassu rucire piyaṃ

3673. Mā naṃ rūpena pāmesi ārohena pabhāvati,

Kusarājāti katvāna karassu rucire piyaṃ

[PTS Page 301] [\q 301/]

3674. Ete nālā upatthaddhā sabbe tiṭṭhanti vammitā,

Purā maddanti pākāraṃ ānentetaṃ pabhāvatiṃ.

3675. Satta khaṇḍe 1- karitvāna ahametaṃ pabhāvatiṃ,

Khantiyānaṃ padassāmi ye maṃ hattumidhāgatā.

3676. Athuṭṭhuhī rājaputti sāmā koseyyavāsini,

Assupuṇṇehi nettehi dāsigaṇapurakkhatā.

[PTS Page 302] [\q 302/]

3677. Taṃ nūna kakkupasevitaṃ mukhaṃ

Ādāsadantā tharupaccavekkhitaṃ,

Subhaṃ sunteṃ virajaṃ anaṅgaṇaṃ

Chuddhaṃ vane ṭhassati khantiyehi.

3678. Te nūna me asite vellitagge

Kese mudu candanasāralitte,

Samākule sivathikāya 2- majjhe

Pādehi gijjhā parikaḍḍhayanti 3-

3679. Tā nūna me tambatakhā sulomā

Bāhā mudu candanasāralittā,

Channā vane ujjhitā khantiyehi

Gayha dhaṅko gacchati yenakāmaṃ.

1. Khile - machasaṃ 2. Sivaṭhikāya - machasaṃ 3. Parikaḍḍhiyanti - machasaṃ

[BJT Page 294] [\x 294/]

3680. Te nūna tālupanibhe alambe

Nisevite kāsikacandanena,

Thanesu me lambisasti sigālo 1-

Mātāva putto taruṇo tanujo.

3681. Taṃ nūna soṇiṃ puthulaṃ sukoṭṭhitaṃ

Nisevitaṃ kañcana mekhalāhi, 2-

Chinnaṃ vane khantiyehi avatthaṃ.

Sigālasaṅghā parikaḍḍhayanti. 3-

3682. Soṇā dhaṅkā sigālā ca ye caññe santi dāṭhino,

Ajarā nūna hessanti bhakkhayitvā pabhāvatiṃ,

3683. Sace maṃsāni bhāresuṃ 4- khantiyā duragāmino,

Aṭṭhini amma yācitvā anupanthe 5- ahātha naṃ.

3684. Khentāni amma kāretvā kaṇikārettha ropaya,

Yadā te puppitā assu hemantānaṃ himaccaye

Sareyyātha mamaṃ amma evaṃvaṇṇā pabhāvati.

[PTS Page 303] [\q 303/]

3685. Tassā mātā udaṭṭhāsi khattiyā devavaṇṇinī,

Disvā asiñca suṇañca rañño maddassa thipure.

[PTS Page 304] [\q 304/]

3686. Iminā nūna asinā susaññaṃ tanumajjhimaṃ,

Dhitaraṃ mama hanatvāna 6- khantiyānaṃ padassasi.

3687. Na me akāsi vacanaṃ atthakāmāya puttike,

Sājja lohitasaññachantā gañachisi 7- yamasādhanaṃ.

3688. Evamāpajjati poso pāpiyaññaca nigacchati,

Yo ve hitānaṃ vacanaṃ na karaṃ atthadassinaṃ.

3689. Sace tvaṃ amma dhāresi 8- kumāraṃ cārudassanaṃ,

Kusena jātaṃ khattiyaṃ suvaṇṇamaṇimekhalaṃ

Pujitaṃ ñātisaghehi na gañchisi yamakkhayaṃ.

3690. Yatthassu bherī nadati kuñajaro paṭikujjati, 9-

Khattiyānaṃ kule bhadde kinnu sukhataraṃ tato.

1. Diṅgālo - vi machasaṃ 6. Dhitaraṃ madadahanatvāna

2. Mekhalehi - machasaṃ 7. Gacchasi - machasaṃ

3. Gayhāvako gacchati yena kāma - vi 8. Saceva ajjadhāresi - machasaṃ

4. Bhariṃsu - machasaṃ 9. Kañajaroca nikujati - vi, machasaṃ, syā

5. Anupathe - machasaṃ.

[BJT Page 296] [\x 296/]

3691. Asso hasisati dvāre kumāro uparodati,

Khattiyānaṃ kule bhadde kinnu sukhataraṃ tato.

3692. Mayurakoñcāhirude kokilābhinikujite,

Khantiyānaṃ kule bhadde kinnu sukhataraṃ tato.

[PTS Page 305] [\q 305/]

3693. Kahaṃ nukho sattumaddano pararaṭṭhappamaddano,

Kuso soḷārapaññāṇo so no dukkhā pamocaye.

3694. Idheva so sattumaddano 1- pararaṭṭhappamaddano,

Kuso soḷārapaññāṇo yo no dukkhā 2- pamocaye.

3695. Ummattikā nu bhanasi ādu bālāva 3- bhāsasi,

Kuso ce āgato assa kiṃ na jānemu taṃ mayaṃ.

[PTS Page 306] [\q 306/]

3696. Eso āḷāriko poso kumāripuramantare,

Daḷhaṃ katvāna saṃvelliṃ 4- kumbhiṃ dhovati onato

3697. Veṇi tvamasi caṇḍāli ādusi kulagandhinī,

Kathaṃ maddakule jātā dasaṃ kayirāsi kāmukaṃ.

3698. Nambhi veṇi na vaṇḍāli na cambhi kulagandhinī,

Okkākaputto bhaddante tvannu dāsoti maññasi.

3699. Yo brāhmaṇasahassāni sadā bhojeti visatiṃ,

Okkākaputto bhaddante tvannu dāsoti maññasi.

[PTS Page 307] [\q 307/]

3700. Yassa nāgasahassāni sadā bhojenti visatiṃ,

Okkākaputto bhaddante tvannu dāsoti maññasi.

1. Sattumadāno - machasaṃ 2. Sabbe vadhissati - machasaṃ 3. Andhabālā - machasaṃ

Andhabālā pabhāssi - syā 5. Saṃvellaṃ - machasaṃ, syā.

[BJT Page 298] [\x 298/]

3701. Yassa assasahassāni sadā bhojenti visatiṃ,

Okkākaputto bhaddante tvannu dāsoti maññasi.

3702. Yassa rathasahassāni sadā yojenti visatiṃ,

Okkākaputto bhaddante tvannu dāsoti maññasi.

3703. Yassa usabhasasahassāni sadā yojenti visatiṃ,

Okkākaputto bhaddante tvannu dāsoti maññasi.

3704. Yassa dhenusahassāni sadā dughanti 1- visatiṃ,

Okkākaputto bhaddante tvannu dāsoti maññasi.

3705. Taggha te dukkaṭaṃ bale yaṃ khattiyaṃ mahabbalaṃ,

Nāgaṃ maṇḍukavaṇṇe na taṃ akkhāsi āgataṃ, 2-

3706. Aparādhaṃ mahārāja tvaṃ no khama rathesabha,

Yaṃ taṃ aññātavesena naññāsimbhā idhāgataṃ.

3707. Mādisassa na taṃ channaṃ yohaṃ aḷāriko bhave,

Tvaññeva me pasidassu nanthi te deva dukkaṭaṃ.

[PTS Page 308] [\q 308/]

3708. Gaccha bale khamāpehi kusarājaṃ mahabbalaṃ,

Khamāpito kusarājā so te dassati jīvitaṃ.

3709. Pitussa vacanaṃ sutvā devavaṇṇi pabhāvatī,

Sirasā aggahi pāde kusarājaṃ mahabbalaṃ.

3710. Yā imā ratyo atikkantā tā imā deva tayā vinā.

Vande te sirasā pāde mā me kujjha rathesabha.

3711. Saccaṃ te 4- paṭijānāmi mahārāja suṇohi me,

Na cāpi appiyaṃ 5- tuyhaṃ kareyyāmi ahaṃ puna.

1. Duhanti -- machasaṃ, vi syā 2. Nanaṃ ākkhāsimāgataṃ - machasaṃ, syā

4. Sabbaṃ te - machasaṃ 5. Apiyaṃ - machasaṃ.

[BJT Page 300] [\x 300/]

3712. Evañce yāvamānāya vacanaṃ me na kāhasi,

Idāni maṃ tāto havatvā khantiyānaṃ padasasti.

3713. Evante yācamānāya kiṃ na kāhāmi te vaco,

Vikuddho tyasmi kalyāṇi mā tvaṃ bhāyi pabhāvati.

[PTS Page 309] [\q 309/]

3714. Saccante paṭijānāmi rājaputti suṇohi me,

Na cāpi appiyaṃ tuyhaṃ kareyyāmi ahaṃ puna.

3715. Taca kāmā hi sussoṇi bahuṃ dukkhaṃ titikkhisaṃ,

Pahu maddakulaṃ gantvā nayituṃ taṃ pabhāvati.

3716. Yojayantu rathe asse nānācitte samāhite,

Atha dakkhatha me vegaṃ vidhamentassa sattavo.

3717. Tañca tattha udikkhiṃsu rañño maddassa thipure, 1-

Vijambhamānaṃ sīhaṃva pothentaṃ diguṇaṃ bhujaṃ.

[PTS Page 310] [\q 310/]

3718. Hatthakkhandhañca āruyha āropetvā pabhavatiṃ,

Saṅgāmaṃ otaritvāna sihanādaṃ nadi kuso.

3719. Tassa taṃ nadato sutvā sihassevitare migā,

Khantiyā vipalāyiṃsu kusaddasabhayaṭṭitā.

3720. Hatthārohā anikaṭṭhā rathikā pattikārakā,

Aññamaññassa chindanti kusasaddabhayaṭṭitā.

3721. Tasmiṃ saṅghāmasisassamiṃ passitvā tuṭṭhamānaso, 2-

Kusassa rañño devindo adā verocanaṃ maṇi.

3722. So taṃ vijitvā saṅgāmaṃ laddhā verocanaṃ maṇiṃ,

Hatthikkhandhagato rājā pāvekkhi nagaraṃ puraṃ.

3723. Jivagāhaṃ 4- gahetvāna bandhitvā satta khattiye,

Sasurassupanāmesi ime te deva sattavo.

1. Maddasasante pure - machasaṃ 2. Haṭṭhamānaso - vi machasaṃ 3. Jivaggāhaṃ- machasaṃ

[BJT Page 302. [\x 302/] ]

3724. Sabbeva te vasaṅgatā amittā vihatā taca,

Kāmaṃ karohi te tayā muñca vā te hanassu vā.

[PTS Page 311] [\q 311/]

3725. Tumbheva 1- sattavo ete nahi te myaha sattavo,

Tvaññeva no mahārāja muñca vā te hanassu vā.

3726. Imā te dhītaro satta devakaññupamā subhā,

Dadāhi nesaṃ ekekaṃ hontu jāmātaro taca.

3727. Ambhākañceva tvaṃ no sabbesamissaro,

Tvaññeva no mahārāja dehi nesaṃ yadicchasi.

3738. Ekamekasasa ekekaṃ adā sihassaro kuso,

Khattiyānaṃ tadā nesaṃ rañño maddassa dhitaro.

3729. Piṇitā 2- tena lābhena tuṭṭhā sihasasare kuse,

Sakaraṭṭhāni pāyiṃsu khattiyā satta tāvade.

3730. Pabhāvatiñca ādāya maṇiṃ verocanaṃ subhaṃ,

Kusāvatiṃ kuso rājā agamāsi mahabbalo.

3731. Tyassu ekarathe yantā pavisantā kusāvatiṃ, *

Samānā vaṇṇarūpena nāññamaññamatirocayuṃ. 3-

3732. Mātā puttena saṅgañachi ubhayo ca jayampatī,

Samaggā te tadā āsuṃ phītaṃ dharaṇimāvasunti.

1. Kusajātakaṃ.

1. Tuyheva - vi machasaṃ, syā 2. Paṇitā - vi machasaṃ 3. Rocayiṃsu - machasaṃ

[BJT Page 304] [\x 304/]

2. Soṇanandajātakaṃ.

[PTS Page 317] [\q 317/]

3733. Devatānusi gandhabbo ādu sakko purindado,

Manussabhuto iddhimā kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ.

3734. Namhi devo na gandhabbo namhi sakko purindado,

Manussabhuto iddhimā evaṃ jānāhi bhārata. 1-

3735. Katarūpamidaṃ bhotā 2- veyyāvaccaṃ anappakaṃ,

Devambhi vassamānambhi anovassaṃ bhavaṃ akā.

3736. Tato vātātape ḷore sitacchāyaṃ bhavaṃ akā,

Tato amittamajjhe 3- ca saratāṇaṃ bhavaṃ akā.

3737. Tato phitāni raṭṭhāni vasino te bhavaṃ akā,

Tato ekasataṃ khatye anuyante bhavaṃ akā.

3738. Patitāssu 4- mayaṃ bhoto vara taṃ bhaññamicchasi, 5-

Hatthiyānaṃ assarathaṃ nāriyo ca alaṅkatā

Nivesanāni rammāni mayaṃ bhoto dadāmase.

3739. Atha vā aṅge vā magadhe 6- mayaṃ bhoto dadāmase,

Atha vā assakāvantiṃ sumanā damma te mayaṃ

3740. Upaḍḍhaṃ vāpi rajjassa mayaṃ bhoto dadāmase,

Sace te attho rajjena anusāsa yadicchasi.

[PTS Page 318] [\q 318/]

3741. Na me atthopi rājjena nagarena dhanena vā,

Athopi janapadena attho mayhaṃ na vijjati.

3742. Bhotova raṭṭhe vijite araññe atthi assamo,

Pitā mayhaṃ janetti ca ubho sammanti assame.

3743. Tesāhaṃ pubbācariyesu puññaṃ na labhāmi 7- kātave,

Bhavantaṃ ajjhācaraṃ katvā soṇaṃ yācāmu 8- saṃvaraṃ.

1. Bhāradha - machasaṃ 2. Bhoto - syā 3. Amittamajjhesu - machasaṃ, syā

4. Patitassu - machasaṃ 5. Vadataṃbhuñajamicchasi - machasaṃ 6. Athavaṅgavā magadhe -

machasaṃ, syā 7. Labbhāmi - machasaṃ 8. Yāmecu - machasaṃ.

[BJT Page 306] [\x 306/]

3744. Karomi te taṃ vacanaṃ yaṃ maṃ bhaṇasi brāhmaṇa,

Etañca kho no akkhāhi nivanto hontu yācakā.

[PTS Page 319] [\q 319/]

3745. Parosataṃ jānapadā 1- mahāsālā ca brāhmaṇā

Ime ca khattiyā sabbe abhijātā yasassino

Bhavañca rājā manojo alaṃ hessanti yācakā.

3746. Hatthi asse ca yojentu rathaṃ santayha sārathi,

Ābandhanāni gaṇhatha pādesussārayaṃ daje

Assamaṃ taṃ gamissāmi yattha sammani kosiyo.

3747. Tato ca rājā pāyāsi senāya caturaṅgini,

Agamāsi 2- assamaṃ rammaṃ yattha sammati kosiyo.

[PTS Page 320] [\q 320/]

3748. Kassa kādambayo 3- kājo vehāsaṃ caturaṅgulaṃ,

Aṃsaṃ asamphusaṃ eti udabhārasasa gacchato.

3749. Ahaṃ soṇo mahārāja, tāpaso sahitabbato,

Bharāmi mātāpitaro rattindivamatandito.

3750. Vane phalañca mulañca āharitvā disampati,

Posemi mātāpitaro pubbekatamanussaraṃ.

[PTS Page 321] [\q 321/]

3751. Icchāmi assamaṃ gantuṃ yattha sammati kosiyo,

Maggaṃ no soṇa akkhāhi yena gacchemu assamaṃ.

3752. Ayaṃ ekapadi rāja yenetaṃ meghasantihaṃ.

Akoviḷārehi sañachannaṃ ettha sammati kosiyo.

3753. Idaṃ vatvāna pakkāmi taramāno mahāisi,

Vehāse antalikkhasmiṃ anusāsitvāna khattiye.

3754. Assamaṃ parimajjitvā paññāpetvāna āsanaṃ,

Paṇṇasālaṃ pavisitvā pitaraṃ paṭibodhayi.

1. Janapadā - vi machasaṃ 2. Agāmā - vi. Machasaṃ 3. Kādambamayo - machasaṃ

[BJT Page 308] [\x 308/]

3755. Ime āyanti rājāno abhijātā yasassino,

Assamā nikkhamitvāna nisidāhi 1- mahāisi.

3756. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā taramāno mahāisi,

Assamā nikkhamitvāna padvārambhi upāvisi.

[PTS 322]

3757. Tañca disvāna āyantaṃ jalantariva tejasā,

Khatti 2- saṅghaparibbuḷhaṃ kosiyo etadabravi.

3758. Kassa bherī mudiṅgā ca saṅkhā paṇavadeṇḍimā, 3-

Purato viṭapantāni hāsayantā rathesabhaṃ.

3759. Kassa kañcanapaṭṭena puthunā vijjuvaṇṇinā,

Yuvā kalāpasannaddho ko eti siriyā jalaṃ.

3760. Ukkā mukhe 4- pahaṭṭhaṃva khadiraṅgārasantibhaṃ,

Mukhañca ruciraṃ bhāti ko eti siriyā jalaṃ.

3761. Tassa pagaghitaṃ chattaṃ sasalākaṃ manoramaṃ,

Ādiccaraṃsāvaraṇaṃ 5- ko eti siriyā jalaṃ.

3762. Kassa aṅgaṃ pariggayha vālavijanimuttamā,

Caranti varapaññassa 6- hatthikkhandhena āyato.

3763. Kassa setāni chattāni ājāniyā ca vammitā, 7-

Samantā parikiranti ko eti siriyā jalaṃ.

3764. Kassa ekasataṃ khatyā anuyantā yasassino,

Samantā anupariyanti ko eti siriyā jalaṃ.

3765. Hatthi assā rathā patti senāya caturaṅganī,

Samantā anupariyanti ko eti siriyā jalaṃ.

3766. Kassesā mahati senā piṭṭhito anuvatattī,

Akkhobhanī apariyantā sāgarasseva ūmiyo.

1. Nisada tvaṃ mahā ise - vi machasaṃ, syā 2. Khatya - machasaṃ

3. Nindimā - machasaṃ 4. Mukhaṃ - machasaṃ 5. Ādicca rasāvaraṇaṃ - machasaṃ

6. Varapuññassa - machasaṃ 7. Camimikā - machasaṃ

[BJT Page 310. [\x 310/] ]

3767. Rājābhirājā manojo indeva jayataṃ pati, nandassajjhāvaraṃ eti assamaṃ brahmacārinaṃ

3768. Tassesā mahati senā piṭṭhito anuvattati,

Akkhobhani apariyantā sāgarasseva ūmiyo.

[PTS Page 323] [\q 323/]

3769. Anulittā candanena kāsikuttamadhārino,

Sabbe pañajalikā hutvā isinaṃ ajjhupāgamuṃ.

3770. Kacci nu bhoto kusalaṃ kacci bhoto anāmayaṃ,

Kacci uñechana yāpetha kacci mulaphalā bahu.

3771. Kacci ḍaṃsā ca makasā appameva siriṃsapā,

Vane vālamigākiṇṇe kacci hiṃsā na vijjati.

3772. Kusalañce no rāja atho rāja anāmayaṃ,

Atho uñechana yāpema atho mulaphalā bahu.

3773. Atho ḍaṃsā ca makasā appameva siraṃsapā, 1-

Vane vālamigākiṇṇe hiṃsā ambhaṃ 2- na vijjati.

3774. Bahuni vassapugāni assame vasato 3- idha.

Nābhijānāmi uppannaṃ ābādhaṃ amanoramaṃ.

3775. Svāgatante mahārāja atho te adurāgataṃ,

Issarosi anuppatto yaṃ idhatthi pavedayaṃ 4-

[PTS Page 324] [\q 324/]

3776. Tindukāni 5- piyālāni madhuke kāsa 6- māriyo,

Phalāni khuddakappāni bhuñja rāja varaṃ varaṃ.

3777. Idampi pāniyaṃ sītaṃ ābhataṃ girigababharā,

Tato piva mahārāja sace tvaṃ abhikaṅkhasi.

3778. Paṭiggahitaṃ yaṃ dinnaṃ sabbassa agghiyaṃ kataṃ,

Nandassāpi nisāmetha vacanaṃ yaṃ 7- pavakkhati.

1. Sarisapā - machasaṃ 2. Mayhaṃ - machasaṃ 3. Samamato - machasaṃ sammataṃ - vi

4. Pavedhaya - machasaṃ 5. Tiṇḍukāni - machasaṃ 6. Kāsu - vi machasaṃ 7. So - machasaṃ.

[BJT Page 312] [\x 312/]

3779. Ajjhavarambhā nandassa bhoto santikamāgatā,

Suṇātu me bhavaṃ vacanaṃ nandassa parisāya ca.

3780. Parosataṃ jānapadā mahāsālā ca brāhmaṇā,

Ime ca khattiyā sabbe abhijātā yasassino

Bhavañca rājā manojo anumaññantu me vaco.

3781. Ye vasanti samitāro yakkhāni idha asasame,

Araññe bhūtabhavyāni suṇantu vacanaṃ mama.

3782. Namo katvāna bhūtānaṃ isiṃ vakkhāmi subbataṃ,

So tyāhaṃ dakkhiṇo 1- bāhu tava kosiya sammato.

3783. Pitaraṃ me janettiñca bhattukāmassa me sato,

Vīra puññamidaṃ ṭhānaṃ mā maṃ kosiya vāraya.

[PTS Page 325] [\q 325/]

3784. Sabbhihetaṃ upaññātaṃ mametaṃ apanissaja,

Uṭṭhānapāricariyāya dīgharattaṃ tayā kataṃ.

Mātāpitusu puññāni mama lokadado bhava.

3785. Tatheva santi manujā dhamme dhammapadaṃ vudu, 2-

Maggo saggassa lokassa yathā jānāsi tvaṃ ise.

3786. Uṭṭhānapāricariyāya mātāpitu sukhāvahaṃ,

Taṃ maṃ puññābhivāreti ariyamaggāvaro naro.

[PTS Page 326] [\q 326/]

3787. Suṇantu bhonto vacanaṃ bhātu 3- rajjhāvarā mama,

Kulavaṃsaṃ mahārāja porāṇaṃ parihāpayaṃ

Adhammacāri 4- yo jeṭṭho nirayaṃ so upapajjati.

1. Dakkhiṇaṃ - machasaṃ 2. Vida - machasaṃ 3. Bhāta - vi machasaṃ 4. Adhammacāri

jeṭṭhesu - machasaṃ, syā adhacāri jeṭṭho - vi.

[BJT Page 314] [\x 314/]

3788. Ye ca dhammassa kusalā porāṇassa disampati,

Cārintena ca sampannā na te gacchanti duggatiṃ.

3789. Mātāpitā ca bhātā ca bhagini ñātibandhavā,

Sabbe jeṭṭhassa te bhārā evaṃ jānāhi bhārata 1-

3790. Ādiyitvā garuṃ bhāraṃ nāviko viya ussahe,

Dhammañca nappamajjāmi 2- jeṭṭhocasmi rathesabha.

3791. Adhigatambhā 3- tame ñāṇaṃ jālaṃva jātavedato, 4-

Evameva no bhavaṃ dhammaṃ kosiyo pavidaṃsayi.

3792. Yathā udayamādicco vāsudevo pabhaṅkaro,

Pāṇinaṃ pavidaṃseti rūpaṃ kalyāṇapāpakaṃ

Evameva no bhavaṃ dhammaṃ kosiyo pavidaṃsayi.

[PTS Page 327] [\q 327/]

3793. Evaṃ me yācamānassa añjaliṃ nāvakhujjhatha,

Tava baddhacaro 5- hessaṃ vuṭṭhito paricārako. 6-

3794. Addhā nanda pajānāsi saddhammaṃ sabbhi desitaṃ,

Ariyo ariyasamācāro bāḷhaṃ tvaṃ mama ruccasi.

3795. Bhavantaṃ vadāmi bhotiñca suṇātha vacanaṃ mama,

Nāyaṃ bhāro bhāramatto ahu mayhaṃ kudācanaṃ.

1. Bhāradha - machasaṃ 2. Pamajjāmina - machasaṃ 3. Adhigamā - machasaṃ adhigamahā

- syā. 4. Jātavedaso - machasaṃ 5. Tavupaṭṭhacaro - machasaṃ tavapaṭṭhavaro -syā 6.

Paricāriko - machasaṃ.

[BJT Page 316] [\x 316/]

3796. Taṃ maṃ upaṭṭhitaṃ santaṃ mātāpitu sukhāvahaṃ,

Nando ajjhācaraṃ katvā upaṭṭhānāya yācati.

[PTS Page 328] [\q 328/]

3797. Yo ce icchati kāmena santānaṃ brahmacārinaṃ,

Nandaṃ vo caratha eko kaṃ nando upatiṭṭhatu.

3798. Tayā tāta anuññātā soṇa taṃ nissitā mayaṃ,

Upaghāyituṃ 1- labhe nandaṃ muddhani brahmacārinaṃ.

3799. Assatthasseva taruṇaṃ pavāḷaṃ māḷuteritaṃ,

Cirassa nandaṃ disvāna hadayaṃ me pavedhati.

3800. Yadā suttāpi supine 2- nandaṃ passāmi āgataṃ,

Udaggā sumanā homi nando no āgato ayaṃ.

3801. Yadā ca paṭikhujjhitvā nandaṃ passāmi nāgataṃ,

Bhiyo 3- āvisati soko domanassañcanappakaṃ.

[PTS Page 329] [\q 329/]

3802. Sāhaṃ ajja cirassampi nandaṃ passāmi āgataṃ

Bhattu ca mayhañca piyo nando no pāvisi gharaṃ.

3803. Pitu ca 4- nando suppiyo 5- yaṃ nando nappavase gharā, 6-

Labhatu tāta nando taṃ maṃ nando upatiṭṭhatu.

3804. Anukampikā patiṭṭhā ca pubbe rasadadi ca no,

Maggo saggassa lokassa mātā taṃ varate ise.

3805. Pubbe rasadadi gonti mātā puññupasañahitā,

Maggo saggassa lokassa mātā taṃ varate ise.

[PTS Page 330] [\q 330/]

3806. Ākakkhamānā puttaphalaṃ devatāya namassati, nakkhantāni ca pucchati

utusaṃvaccharāni ca.

3807. Tassā atusinātāya hoti gabbhassavakkamo, 8-

Tena dohaḷini hoti suhadā tena vuccati.

1. Upaghātuṃ - machasaṃ, syā 2. Suppanne - machasaṃ, syā

3. Hiyo - machasaṃ 4. Pitupi - vi, machasaṃ 5. Supiyo - machasaṃ

6. Gharaṃ - machasaṃ, syā 7. Anukamapakā - machasaṃ, syā

8. Vokkamo - vi, machasaṃ

[BJT Page 318] [\x 318/]

3808. Saṃvaccharaṃ vā ūnaṃ vā pariharitvā vijāyati,

Tena sā janayantiti janetti tena vuccati.

3809. Thanakkhirena gitena aṅgapāpūraṇena ca,

Rodantaṃ puttaṃ toseti 1- tosenti tena vuccati.

3810. Tato vātātape ghore mamaṃ 2- katvā udikkhati,

Dārakaṃ appajānantaṃ 3- posenti tena vuccati.

3811. Yañca mātu dhanaṃ hoti yaññaca hoti pituddhanaṃ,

Ubhayampetassa gopeti api puttassa no siyā

Evaṃ puttaṃ aduṃ putta iti mātā vihaññati.

3812. Pamattaṃ paradāresu nisithe 4- pattayobbane,

Sāyaṃ puttaṃ anāyantaṃ iti matā vihaññati.

3813. Evaṃ kicchā bhato poso mātu aparivārako,

Mātarī micchā caritvāna nirayaṃ so upapajjati.

3814. Evaṃ kicchā bhato poso pitu aparivārako,

Mātaraṃ aparicaritvāna kicchaṃ vā so upapajjati.

3815. Dhanāpi 6- dhanakāmānaṃ nassati iti me sutaṃ.

Mātaraṃ aparicaritvāna kicchaṃ vā so nigacchati.

3816. Dhanāpi dhanakāmānaṃ nassati iti me sutaṃ.

Pitaraṃ aparicaritvāna kicchaṃ vā so nigacchati.

3817. Ānando ca pamādo ca sadā hasitakīḷitaṃ,

Mātaraṃ paricaritvāna labbhametaṃ 7- vijānato.

1. Tosenti - vi machasaṃ 2. Mammaṃ - machasaṃ, mamiṃ - vi 3. Apajānattaṃ - vi machasaṃ

4. Niside - machasaṃ nissive - syā 5. Aparicāriko - machasaṃ

6. Dhanaṃpi - machasaṃ, syā 7. Labbatena - machasaṃ, syā

[BJT Page 320 [\x 320/] 3818.] Ānando ca pamādo ca sadā hasitakīḷitaṃ,

Pītaraṃ paricaritvāna labbhametaṃ vijānato.

3819. Dānañca piyavācā ca atthacariyā ca yā idha,

Samānattatā ca dhammesu tattha tattha yathārahaṃ.

3820. Ete kho saṃgahā loke rathassāṇiva yāyato,

Ete ca saṅghahā nāssu na mātā puttakāraṇā

Uabhetha mānaṃ pūjaṃ vā pitā vā puttakāraṇā.

[PTS Page 331] [\q 331/]

3821. Yasmā ca saṅgahā 1- ete samavekkhanti paṇḍitā,

Tsamā mahantaṃ papponti pāsaṃsā 2- ca bhavanti te.

3822. Brahmamāti mātāpitaro pubbācariyāti vuccare,

Āhunaiyyā ca puttānaṃ pajāya anukampakā.

3823. Tasmā hi te namasseyya sakkareyyātha 3- paṇḍito,

Annena atho pānena vatthena sayanena ca

Ucchādanena nahāpanne pādānaṃ dhovanena ca.

3824. Tāya naṃ pāricariyāya mātāpitusu paṇḍitā, 4-

Idheva 5- pasaṃsanti pecca sagge pamodatiti.

2. Soṇanandajātakaṃ.

Sattatinipāto niṭṭhito.

Tassuddānaṃ:

Atha sattatimmahi nipātavare

Sa bhavaṃ tu kusāvati rājavaro,

Atha soṇanandavaro ca puna

Abhivāsita sattatimambhi suteti.

1. Saṅghahe - machasaṃ 2. Pasaṃsā - vi machasaṃ 3. Sakakareyyava - machasaṃ

4. Paṇḍito - machasaṃ 5. Idhaceva - vi.

[BJT Page 322] [\x 322/]

Asītinipāto

1. Cullahaṃsajātakaṃ.

[PTS Page 339] [\q 339/]

3825. Sumukha anupacinantā pakkamanti vibhaṅgamā,

Gaccha tuvampi mā kaṅkhi natthi baddhe 1- sahāyatā.

3826. Gacchevāhaṃ na vā gacche na tena amaro siyaṃ,

Sukhitaṃ taṃ upāsitvā sukkhitaṃ taṃ kathaṃ rahe.

3827. Maraṇaṃ vā tayā saddhiṃ jīvitaṃ vā tayā vinā,

Tadeva maraṇaṃ seyyo yañce jive tayā vinā. 6-

3828. Nesa dhammo mahārāja yaṃ taṃ evaṃ gataṃ 2- jahe,

Yā gati tuyhaṃ sā mayhaṃ ruccate vihagādhipa 3-

3829. Kā nu pāsena baddhassa 4- gati aññā mahānasā,

Sā kathaṃ cetayānassa muttassa tava ruccati.

3830. Kaṃ vā tvaṃ passase atthaṃ mama tuyhañca pakkhima,

Ñātinaṃ vāvasiṭṭhānaṃ ubhintaṃ jīvitakkhaye.

3831. Yaṃ nu kañcanadepiccha 5- andhena tamasā gataṃ,

Tādise sañcajaṃ pāṇaṃ kamatthamahijotaye.

3832. Kathannu patataṃ seṭṭha dhamme atthaṃ na khujjhase,

Dhammo apavito santo atthaṃ dasseti pāṇinaṃ.

[PTS Page 34] [\q 34/] ra0

3833. Sohaṃ dhammaṃ avekkhanto dhammā catthaṃ samuṭṭhitaṃ,

Bhattiñca tayi sampassaṃ nāvakaṅkhāmi jivataṃ.

3834. Addhā eso sataṃ dhammo yo mitetā mittamāpade,

Naccaje jīvitasasāpi hetu dhammaṃ anussaraṃ.

3835. Svāyaṃ dhamemā ca te ciṇṇo hatti ca viditā mayi,

Kāmaṃ karassu mayhetaṃ gacchevānumato mayā.

1. Natthi bandhe - machasaṃ 2. Kataṃ - machasaṃ 3. Vihaṅgādhipa - machasaṃ 4. Bandhassa

- machasaṃ 5. Cepiñcha - machasaṃ 7. Ayaṃ gāthā pādo maramma potthakesu na disasti,

[BJT Page 324] [\x 324/]

3836. Api tvevaṃ gate kāle yaṃ baddhaṃ ñātinaṃ mayā,

Tayā taṃ buddhisampanna assa paramaṃvutaṃ.

3837. Iccevaṃ mantayantānaṃ ariyānaṃ ariyavuttinaṃ,

Paccadissatha nesādo āturānamivantako.

3838. Te sattuṃ abhisaṃcikkha digharattaṃ hitā dijā,

Tuṇhimāsittha ubhayo na ca sañcesumāsanā.

3839. Dhataraṭṭhe ca disvāna samuḍḍhente tato tato,

Abhikkamatha vegena dvijasattu dvijādhipe.

3840. So ca vegenabhikkamma āsajja parame dije,

Paccakampittha nesādo baddhā iti vicintayaṃ.

3841. Ekañca baddhimāsinaṃ abaddhañca punāparaṃ,

Āsajja baddhamāsinaṃ pekkhamānamadinavaṃ.

3842. Tato so vimato yeva paṇḍare ajjhabhāsatha,

Pavaddhakāye āsine dijasaṅghagaṇādhipe.

3843. Yannu pāsena mahatā baddho na kurute disaṃ,

Atha kasmā abaddho tvaṃ bali pakkhī na gacchasi.

3844. Kinnu tāyaṃ dijo hoti mutto baddhaṃ upāsasi,

Ohāya sakuṇā yanti kiṃ eko avahiyasi.

3845. Rājā meso dijāmitta sakhā pāṇasamo ca me,

Neva naṃ vijahissāmi yāva kālassa pariyāyaṃ.

[PTS Page 341] [\q 341/]

3846. Kathaṃ panāyaṃ vihago nāddasā pāsamoḍḍitaṃ,

Padaṃ hetaṃ mahantānaṃ boddhumarahanti āpadaṃ.

3847. Yadā parābhavo hoti poso jīvitasaṅkaye,

Atha jālañca pāsañca āsājjapi na khujjhati.

3848. Api tveva mahāpañña pāsā bahuvidhā tatā,

Gulhamāsajja bajjhanti athevaṃ jīvitakkhaye.

[BJT Page 326] [\x 326/]

[PTS Page 343] [\q 343/]

3849. Apināyaṃ tayā saddhiṃ sambhāsassa sukhudrayo,

Api no anumaññasi api no jīvitaṃ dade.

3850. Na ceva me tvaṃ baddhosi napi icchāmi te vadhaṃ,

Kāmaṃ khippamito gantvā jiva tvaṃ anigho ciraṃ.

3851. Na vāhametaṃ 1- icchāmi aññatretassa jīvitā,

Sace ekena tuṭṭhosi muñcetaṃ mañca bhakkhaya.

3852. Ārohapariṇāhena tulyasmā vayasā ubho,

Na te lābhena jinatthi 2- etena niminā tuvaṃ.

3853. Tadiṅgha samavekkhassu hotu giddhi tavāsmasu,

Maṃ pubbe bandha pāsena pacchā muñca dijādhipaṃ.

3854. Tāvadeva ca te lābho katassa yācanāya ca,

Mitti ca dhataraṭṭhehi yāvajivāya te siyā.

3855. Passantu no mahāsaṅghā tayā muttaṃ ito gataṃ,

Mittāmaccā ca bhattā ca puttadārā ca bandhavā.

3856. Na ca te tādisā mittā bahuntaṃ 3- idha vijjati,

Yathā tvaṃ dhataraṭṭhassa pāṇasādhāraṇo sakhā.

3857. So te sahāyaṃ muñcāmi hotu rājā tavānugo,

Kāmaṃ khippamito gantvā ñātimajjhe virocatha.

3858. So patito pamuttena bhattunā bhattu gāravo,

Ajjhabhāsatha vakkaṅgo vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

3859. Evaṃ luddaka nandassa saha sabbehi ñātihi,

Yathāhamajja nandāmi muttaṃ disvā dijādhipaṃ.

3860. Ehi taṃ anusikkhāmi yathā tuvampi lacchase,

Lābhaṃ yathāyaṃ 4- dhataraṭṭho pāpaṃ kiñci na dakkhati.

3861. Khippamante puraṃ netvā 5- rañño dassehi no ubho,

Abaddhe pakatībhute kāje ubhayate ṭhite

1. Nevāhaṃ - machasaṃ 2. Jivatthi - machasaṃ 3. Bahunaṃ - machasaṃ 4. Tavāya -machasaṃ

syā, 5. Gantvā - machasaṃ, syā.

[BJT Page 328] [\x 328/]

3862. Dhataraṭṭhā mahārāja haṃsādhipatino ime,

Ayaṃ hi rājā haṃsānaṃ ayaṃ senāpatitaro,

3863. Asaṃsayaṃ imaṃ disvā haṃsarājaṃ narādhipo,

Patitā sumano vitto bahuṃ dassati te dhanaṃ.

[PTS Page 346] [\q 346/]

3864. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā kammanā 1- upapādayi,

Khippamantepuraṃ gantvā rañño haṃse adassiyi.

Abaddhe pakatibhute kāje ubhayato ṭhite.

3865. Dhataraṭṭhā mahārāja haṃsādhipatino ime,

Ayaṃ hi rājā haṃsānaṃ ayaṃ senāpatitaro.

3866. Kathaṃ panidhe vihagā 2- tava hatthatthamāgatā,

Kathaṃ luddo mahantānaṃ issaremidhamajjhagā.

3867. Vihitā santi me pāsā pallalesu janādhipa,

Yaṃ yadāyatanaṃ maññe dijānaṃ pāṇarodhanaṃ.

3868. Tādisaṃ pāsamāsajja haṃsarājā abajjhatha,

Taṃ abaddho upāsino mamāyaṃ ajjhabhāsatha.

3869. Sudukkaraṃ anariyehi dahate bhāvamuttamaṃ,

Bhatturatthe parakkanto dhamme yutto vihaṅgamo.

3870. Attanāyaṃ cajitvāna jīvitaṃ jīvitāraho,

Anutthunanto āsino bhattu yācittha jīvitaṃ.

3871. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā pasādamahamajjhagaṃ,

Tato naṃ pāmuviṃ pāsā anuññāsiṃ sukhena ca.

3872. So patito pamuttena battunā bhattugāraco,

Ajjhaśasatha vakkaṅgo vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

1. Kammamunā - machasaṃ syā 2. Vibhaṅga - machasaṃ, syā

[BJT Page 330] [\x 330/]

3873. Evaṃ luddaka nandassu saha sabbehi ñātibhi,

Yathāhamajja nandami muttaṃ disvā dijādhipaṃ.

3874. Ehi taṃ anusikkhāmi yathā tvamapi lacchase,

Lābhaṃ yathāyaṃ dhataraṭṭho pāpaṃ kiñci nadakkhati. 1-

3875. Khippamantepuraṃ gantvā rañño dassehi no ubho,

Abaddhe pakatibhūte kāje uīyato ṭhite.

3876. Dhataraṭṭhā mahārāja haṃsādhipatino ime,

Ayaṃ hi rājā haṃsānaṃ ayaṃ senāpatitaro.

3877. Asaṃsayaṃ imaṃ disvā haṃsarājaṃ narādhipo,

Patito sumano vitto bahuṃ dasasti te dhanaṃ.

[PTS Page 347] [\q 347/]

3878. Evametassa vacanā ānitāme ubho mayā,

Ettheva hi ime assu ubho anumatā mayā.

3879. Soyaṃ evaṃ gato pakkhī dijo paramadhammiko,

Mādisassa hi luddassa janayeyyātha maddavaṃ.

3880. Upāyanaṃ hi 2- te deva nāññaṃ passāmi edisaṃ,

Sabbasākuṇikagāme taṃ passa manujādhipa.

[PTS Page 348] [\q 348/]

3881. Disvā nisinnaṃ rājānaṃ piṭhe sovaṇṇaye subhe,

Ajjhabhāsatha vakkaṅgo vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

3882. Kaccinu bhoto kusalaṃ kacci bhoto anāmayaṃ,

Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ dhammena manusisasati. 3-

3883. Kusalañceva me haṃsa atho haṃsa anāmayaṃ,

Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ dhammena manusisasti.

3884. Kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati,

Kaccinnu te tavatthesu nāvakaṅkhanti jīvitaṃ

3885. Athopi me amaccesu doso koci na vijjati,

Atho te mamatthesu nāvakaṅkhanti jīvitaṃ.

1. Nadakkhasi - machasaṃ 2. Ca - machasaṃ 3. Manusāsati - machasaṃ, syā

[BJT Page 332. [\x 332/] ]

3886. Kacci te sādisi bhariyā assavā piyabhāṇini,

Puttarūpayasupetā tava chandamasānugā.

3887. Atho me sādisi bhariyā assavā piyyāṇinī,

Puttarūpayasupetā mama chandavasānugā.

[PTS Page 349] [\q 349/]

3888. Bhavaṃ tu kacci nu mahāsattuhatthatthataṅgato,

Dukkhamāpajji vipulaṃ tasmiṃ paṭhamamāpade.

3889. Kacciyaṃ 1- nāpatitvāna daṇejena samapoṭhayi,

Evametesaṃ jamamānaṃ pākatikaṃ bhavati tāvade.

3890. Khemamāsi mahārāja evamāpadi 2- saṃsati,

Na cāyaṃ kiñcirasmāsu satatuva samapajjatha, 3-

3891. Paccakampittha nesādo pubbeva ajjhabhāsatha,

Tadāyaṃ sumukhoyeva paṇḍito paccahāsatha 4-

3892. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā pasādamayamajjhagā, tato maṃ pāmuci pāsā anuññāsi sukena

ca,

3893. Idampi sumukheneva etadatthāya cintitaṃ,

Bhoto sakāse āgamanaṃ etassa dhanamicchatā.

3894. Svāgatañcevidaṃ bhavataṃ patitocasmi dassanā,

Eso api bahuṃ vittaṃ labhataṃ yāvaticchati.

[PTS Page 350] [\q 350/]

3895. Santappayitvā nesādaṃ bhogehi manujādhipo,

Ajjhabhāsatha vakkaṅgaṃ 5- vācaṃ kaṇṇasukhaṃ bhaṇaṃ.

3896. Yaṃ balu dhammadhinaṃ 6- vaso vattati kiñcanaṃ,

Sabbatthissariyaṃ 7- bhavataṃ pasāsatha 8- yadicchatha.

3897. Dānatthaṃ upabhottuṃ vā yañcaññaṃ upakappati,

Etaṃ dadāmi vo vitataṃ isseraṃ vissajāmi vo.

[PTS Page 351] [\q 351/]

3898. Yathā ca myāyaṃ sumukho ajjhabhāseyya paṇḍito,

Kāmasā khuddhisampanno taṃ myāssa paramappiyaṃ.

1. Kacciyanto - machasaṃ 5. Vakkaṅgo - machasaṃ, syā

2. Evamāpariyāsati - syā 6. Dhamammādhinaṃ - machasaṃ, syā

Evamāpadiyāsati - machasaṃ 7. Sababissariyaṃ - machasaṃ

3. Māpajjatha - machasaṃ 8. Taṃ pasāsaṃ - machasaṃ

4. Ajjhabhāsatha - machasaṃ

[BJT Page 336] [\x 336/]

3899. Ahaṃ balu mahārāja nāgarājārivantaraṃ,

Paṭivattuṃ na sakkomi na me so vinayo siyā.

3900. Ambhākañceva yo seṭṭho tvañca uttamasattavo,

Bhumipālo manusasindo pujā bahuhi hetuhi.

3901. Tesaṃ abhinnaṃ bhaṇataṃ vattamāne vinicchaye,

Nāntaraṃ 1- paṭivattabbaṃ pesesna 2- manujādhipa.

3902. Dhamemana kira nesādo paṇḍito aṇḍajo iti,

Naheva akatattassa nayo etādiso siyā.

3903. Evaṃ aggapakatimā evaṃ uttamasatatavo,

Yāvatatthi mayā diṭṭhā nāññaṃ passāmi edisaṃ.

3904. Tuṭṭhosmi co pakatiyā vākeyyana madhurena ca,

Eso cāpi mama chando ciraṃ passeyya vo ubho.

[PTS Page 352] [\q 352/]

3905. Yaṃ kiccaṃ parame mitte katarasmāsu 3- taṃ tayā,

Pattā nissaṃsayaṃ tyambhā bhattirasmāsu yā tava.

3906. Aduñca nūna sumahā ñātisaṅghassamantaraṃ,

Adasasanena asmākaṃ dukkhaṃ bahūsu pakkhisu.

3907. Tesaṃ sokavighātāya tayā anumatā mayaṃ,

Taṃ padakkhiṇato katvā ñāti passe marindama 4-

3908. Addhāhaṃ vipulaṃ pitiṃ bhavataṃ vindāmi dassanā,

Eso cāpi mahā attho ñātivissāsanā siyā.

[PTS Page 353] [\q 353/]

3909. Idaṃ vatvā dhataraṭṭhā 5- haṃsarājā narādhipaṃ,

Uttamajavamattāya ñātisaṅghamupāgamuṃ.

3910. Te aroge anuppatte disvāna parame dvije,

Kekānimakaruṃ haṃsā puthu paddo ajāyatha.

1. Nattaraṃ - machasaṃ, syā 2. Pesena - machasaṃ 3. Katimasmāsu - machasaṃ

4. Murindama - machasaṃ, syā 5. Dhataraṭṭho - vi machasaṃ, syā

[BJT Page 336] [\x 336/]

3911. Te patitā pamuttena bhattunā bhattugāravā,

Samantā parikariṃsu aṇḍajā laddhapaccayā.

3912. Evaṃ mittavataṃ atthā sabbe honti padakkhiṇā,

Haṃsā yathā dhataraṭṭhā ñātisaṅghamupāgamutti.

1. Cullahaṃsajātakaṃ.

2. Mahāhaṃsajātaṃ.

[PTS Page 359] [\q 359/]

3913. Ete haṃsā pakkamanti vakkaṅgā bhayameritā,

Bharittava hemavaṇṇa kāmaṃ sumukha pakkama.

3914. Obhāya maṃ ñātigaṇā ekaṃ pāsavasaṃ gataṃ,

Anapekkhamānā gacchanti kiṃ eko avahiyyasi.

3915. Pateva patataṃ seṭṭha natthi baddhe 1- sahāyatā,

Mā anīghāya hāpesi kāmaṃ sumukha pakkama.

[PTS Page 360] [\q 360/]

3916. Nāhaṃ dukkhaparetoti 2- dhataraṭṭha tavaṃ jahe,

Jīvitaṃ maraṇaṃ vā me tayā saddhiṃ bhavissati.

3917. Nāhaṃ dukkhaparetoti dhataraṭṭha tavaṃ 3-jahe,

Na maṃ anariyasaṃyutte kamme yojetumarahasi.

3918. Sakumāro sakhātyasami sacitte casamiṃ te ṭhito,

Ñāto senāpati tyāhaṃ saṃsānaṃ pavaruttama.

3919. Kathaṃ ahaṃ vikatthissaṃ 4- ñātimajjhe ito gato,

Taṃ hitvā patataṃ seṭṭha kinte vakkhāmito gato

Idha paṇaṃ cajissāmi nānariyaṃ kattumusasahe.

3920. Eso hi dhammo sumukha yaṃ tvaṃ ariyapathe ṭhito,

Yo bhattāraṃ sakhāraṃ maṃ na pariccattumusasahe 5-

1. Bandhe - machasaṃ, syā 2. Pi - machasaṃ, syā 3. Tuvaṃ - machasaṃ, syā

4. Vintisasaṃ - machasaṃ 5. Paridattu - machasaṃ

[BJT Page 338] [\x 338/]

[PTS Page 361] [\q 361/]

3921. Taṃ hi me pekkhamānassa bhayaṃ na tveva jāyati,

Adhigacchasi tvaṃ mayhaṃ evambhūtassa jīvitaṃ.

3922. Icceva mantayantānaṃ ariyānaṃ ariyavuttinaṃ,

Daṇḍamādāya nesādo āpadi 1- turito bhusaṃ.

3923. Tamāpatantaṃ disvāna sumukho apari 2- brūhayi,

Aṭṭhāsi purato rañño haṃso vissāsayaṃ vyathaṃ. 2-

9324. Mā bhāyi pattaṃ seṭṭha nahi bhāyanati tādisā,

Ahaṃ yogaṃ payuñachayasaṃ yuttaṃ dhammupasaṃhitaṃ.

Tena pariyāpadānena 4- khippaṃ pāsā pamokkhasi.

[PTS Page 362] [\q 362/]

3925. Tassa taṃ vacanaṃ sutvā sumukhassa subhāsitaṃ,

Pahaṭṭhalomo nesādo añajalissa paṇāmayi.

3926. Na me sutaṃ vā diṭṭhaṃ vā bhāsanto mānusiṃ 5dijo,

Ariyaṃ bruvāno 6- vakkaṅgo cajanto mānusiṃ giraṃ.

3927. Kinnu tāyaṃ dijo hoti mutto baddhaṃ 7- upāsasi,

Obhāya sakuṇā yanati kiṃ eko avahiyasi.

[PTS Page 363] [\q 363/]

3928. Rājā me so dijāmitta senāpaccassa kārayiṃ,

Tamāpade pariccattuṃ nussabhe vihagādipaṃ.

3929. Mahāgaṇāya bhattā me me eko vyasanaṃ agā,

Cajāmi taṃ samma nesāda bhattāyaṃ abhito rame.

3930. Ariyavattasi cakkaṅga yo piṇḍamapacāyasi,

Cajāmi te taṃ bhattāraṃ gacchathubho yathā sukhaṃ

[PTS Page 364] [\q 364/]

3931. Sace attappayogena ohito haṃsapakkhinaṃ,

Anissaro muñcamambhe theyyaṃ kayirāsi luddaka.

1. Āpati - machasaṃ, syā 2. Ati - machasaṃ, syā 3. Byadhaṃ - machasaṃ

4. Pariyādānena - machasaṃ 5. Mānusaṃ - machasaṃ 6. Bruhanto - vi machasaṃ, syā 7.

Bandhaṃ - machasaṃ, syā 8. Paṭiggaṇhama - machasaṃ

Piṭavu 340

[PTS Page 365] [\q 365/]

3933. Yassa tvaṃ batako 1- rañño kāmaṃ tasseva pāpaya,

Tattha saṃyamano rājā yathābhiññaṃ karissati.

3934. Icceva vutto nesādo hemavaṇeṇa haritatace,

Ubho hatthehi saṅgayha 2- pañajare ajjhavodahi

[PTS Page 366] [\q 366/]

3935. Te pañajaragate pakkhī ubho hassaravaṇṇine,

Sumukhaṃ dhataraṭṭhañca luddo ādāya pakkami.

3936. Bhariyamāno dhataraṭṭho sumukhaṃ etadabuvi,

Khāḷhaṃ bhāyāmi sumukha sāmāya lakkhaṇuruyā

Asmākaṃ vadhamaññāya athattānaṃ vadhissati.

3937. Pākahaṃsā ca sumukha suhemā hemasuttavā,

Koñca samuddatireva kapaṇā nūna rucchati.

3938. Evaṃ mahanto lokassa appameyyo mahāgaṇi,

Ekitthimanusoceyya na idaṃ paññavakomiva

3939. Vāto ca gandhamādeti ubhayaṃ chekapāpakaṃ,

Bālo āmakapakakaṃ ca lolo andho va āmisaṃ.

[PTS Page 367] [\q 367/]

3940. Avinicchayaññu atthesu mandova paṭibhāsi 3- maṃ,

Kiccākiccaṃ na jānāsi sampatto kālapariyāyaṃ.

3941. Aḍḍhummatto udiresi yo seyyā maññasitthiyo,

Bahusādhāraṇā hetā soṇḍānaṃva surāgharaṃ.

1. Bhaṭako - machasaṃ 2. Paggayha - machasaṃ, syā 3. Paṭibhāti - machasaṃ

[BJT Page 342] [\x 342/]

3942. Māyā cesā marici ca soko rogo vupaddavo,

Kharā ca bandhanā cetā maccupāso guhāsayo

Tāsu yo visasase poso so naresu narādhamo.

[PTS Page 368] [\q 368/]

3943. Yaṃ vuddhehi1 upaññātaṃ ko taṃ ninditumarahati,

Mahābhūtitthiyo nāma lokasmiṃ udapajjisuṃ.

3944. Khiḍḍā paṇihitā tyāsu rati tyāsu patiṭṭhitā,

Khijāni tyāsu rūhanti yadidaṃ sattā pajāyare

Tāsu ko nibbide poso pāṇamāsajja pāṇihi.

3945. Tvameva nañño sumukha thinaṃ atthesu yuñajasi, tassa tyājja bhaye jāte bhītena

jāyate mati.

3946. Sabbo hi saṃsayaṃ patto bhayaṃ bhīrū titikkhati,

Paṇḍitā ca mahattāno attho yuñajanti duyyuje.

3947. Etadatthāya rājāno suramicchanti mantinaṃ,

Paṭibāhati yaṃ suro āpadaṃ attapariyāyaṃ.

3948. Mā no ajja vikantiṃsu rañño sudā mahānase,

Tathāhi vaṇṇo pattānaṃ phalaṃ veḷuṃva taṃ vadhi.

3949. Mutto na icchi oḍḍetuṃ bandhaṃ upāgami,

Sopajja saṃsayaṃ patto atthaṃ gaṇhihi mā mukhaṃ.

1. Buddhehi - machasaṃ

[BJT Page 344] [\x 344/]

[PTS Page 369] [\q 369/]

3950. So taṃ yogaṃ payujañassu yuttaṃ dhammupasaṃhataṃ,

Tavaṃ pariyāpadānena 1- mama pāṇesanaṃ cara.

[PTS Page 370] [\q 370/]

3951. Mābhāyi patataṃ seṭṭha nahi bhāyanti tādisā,

Ahaṃ yogaṃ payuñajissaṃ yuttaṃ dhammupasaṃhitaṃ,

Mama pariyāpadānena khippaṃ pāsā pamokkhasi.

3952. Sa luddo haṃsakājena rājadvāraṃ upāgami,

Paṭivedetha maṃ rañño dhataraṭṭhāyamāgato.

3953. Te disavā puññasaṅkāse ubho lakkhaññasammate,

Khalu saññamano2- rājā amacce ajjhahāsatha.

3954. Detha luddassa vatthāni attaṃ pānañca bhojanaṃtha

Kāmaṃ karo hiraññassa yāvanto esa icchati.

[PTS Page 371] [\q 371/]

3955. Disvā luddaṃ pasantantaṃ kāsirājā3- tadābravi,

Yadāyaṃ samma khemaka puṇṇā haṃsehi tiṭṭhati.

3956. Kathaṃ ruciṃ4- majjhagataṃ pāsahattho upāgami,

Okiṇṇaṃ ñātisaṅghehi nimajjhimaṃ5- kathaṃ gahi.

3957. Ajja me sattamā ratti ādānāni6- upasato, padametassa atvesaṃ appamatto

3958. Athassa padamaddakkhiṃ carato adanesanaṃ,

Tatthāhaṃ odahiṃ pāsaṃ evetaṃ7- dijamaggahiṃ.

[PTS Page 372] [\q 372/]

3959. Ludda dve ime sakuṇā atha ekoti bhāsasi,

Cittannu te vipariyattaṃ ādu kinnu jigiṃsasi. 8-

3960. Yassa lohitakā tāḷā tapaneyyanibhā subhā, 9-

Uraṃ saṃhacca tiṭṭhanti so me bandhaṃ upāgami.

1. Pariyādānena - machasaṃ 2. Saṃsamano - machasaṃ, syā

3. Kāsirājetadabruvi - machasaṃ, syā 4. Ruci - machasaṃ, syā

5. Nimmajjhimaṃ - machasaṃ, syā 6. Adanāni - machasaṃ

7. Evaṃ taṃ - machasaṃ, syā 8. Jigisati - machasaṃ 9. Sabhā - machasaṃ

[BJT Page 346] [\x 346/]

3961. Athāyaṃ bhassaro pakkhī abaddho1- baddhamāturaṃ,

Ariyaṃ bruvāno aṭṭhāsi vajanto mānusiṃ giraṃ.

[PTS Page 373] [\q 373/]

3962. Atha ninnu2-dāni sumukha hanuṃ saṃhacca tiṭṭhasi,

Ādu me parisaṃ patto bhayā bhito na bhāsasi.

3963. Nāhaṃ kāsipati bhīto ogayha parisaṃ tava,

Nāhaṃ bhayā na bhāsissaṃ vākyaṃ atthasmiṃ tādise.

3964. Na te abhisaraṃ passe na rathe napi pattike,

Nāssa cammaṃva kīṭaṃ vā vammite ca dhanuggahe.

3965. Na hiraññaṃ suvaṇṇaṃ vā nagaraṃ vā sumāpitaṃ,

Okiṇṇaparikhaṃ3- duggaṃ daḷhamaṭṭālakoṭṭhakaṃ,

Yattha paviṭṭho sumukha bhāyitabbaṃ na bhāyasi.

[PTS Page 374] [\q 374/]

3966. Na me abhisarenattho nagarena dhanena vā,

Apathena pathaṃ yāma antalikkhe carā mayaṃ.

3967. Sutāva paṇḍitā tyambhā nipuṇā atthacintakā,

Bhāsematthavatiṃ vācaṃ saccevasasa patiṭṭhito.

3968. Kiñca tuyhaṃ asaccassa anariyassa karissati,

Musāvādissa luddassa bhaṇitampi subhāsitaṃ.

3969. Taṃ brahmaṇānaṃ vacanā imaṃ khemiṃ 4- akārayi,

Abhayañca tayā ghuṭṭhaṃ imāyo dasadhā disā.

3970. Ogayha te pokkharaṇiṃ vippasannodakaṃ suciṃ,

Pahutañcādanaṃ5- tattha abhiṃsācettha pakkhinaṃ.

1. Abandho bandha - machasaṃ 2. Kiṃ - machasaṃ 3. Parikakhaṃ - machasaṃ

4. Khemaṃ - machasaṃ 5. Bahukaṃ khādanaṃ - machasaṃ, pahutaṃ khādanaṃ - syā

[BJT Page 348] [\x 348/]

3971. Idaṃ sutvāna nigghosaṃ āgatambhā 1- tavantike,

Te te baddhasmā2- pāsena etaṃ te bhāsitaṃ musā.

3972. Musāvādaṃ purakkhatvā icchālohañca pāpakaṃ. Ubhosandhiṃ atikkamma asātaṃ

upapajjati.

[PTS Page 375] [\q 375/]

3973. Nāparajjhāma sumukha napi lobhā camaggahiṃ,

Sutā ca paṇḍitātyattha nipuṇāatthacintakā.

3974. Appevatthavatiṃ vācaṃ vyākareyyuṃ idhāgatā,

Tathā taṃ samma nesādo vutetā sumukha magaghi.

3975. Neva bhītā3- kāsipati upanitasmiṃ jivite,

Bhāsematthivatiṃ vācaṃ sampattā kālapariyāyaṃ.

3976. Yo migena migaṃ hatti pakkhiṃ vā pana pakkhinā,

Sutena vā sutaṃ kiṇe4- kiṃ anariyataraṃ tato.

3977. Yo ca ariyarudaṃ bhāse anariyadhammamavassito,

Ubho so dhaṃsate lokā idhaceva parattha ca.

3978. Na majjetha yasaṃ patto na vyathe5- pattasaṃsayaṃ,

Vāyametheva kiccesu saṃvare vivarāni ca.

[PTS Page 376] [\q 376/]

3979. Ye vaddhā6- abbhatikkantā sampattā kālapariyāyaṃ,

Idha dhammaṃ caritvāna evete 7- tidivaṃ gatā.

3980. Idaṃ sutvā kāsipati dhammamattani pālaya,

Dhataraṭṭhañca muñcāhi haṃsānaṃ pavaruttamaṃ,

3981. Āharantudakaṃ pajjaṃ āsanañca mahārahaṃ,

Pañajarato pamokkhāmi dhataraṭṭhaṃ yasassinaṃ.

1. Agatamha - machasaṃ 2. Bandhasmā - vi machasaṃ 3. Bhūtā - machasaṃ, syā

4. Kiṇyā - machasaṃ kilyā - syā 5. Nabyādhe - machasaṃ, syā 6. Vuḍḍānābabhatikkhantā -

machasaṃ 7. Evaṃ te - machasaṃ, syā

[BJT Page 350] [\x 350/]

3982. Tañca senāpatiṃ dhiraṃ nipuṇaṃ atthacintakaṃ,

Yo sukho sukhino rañño dukkhite hoti dukkhito.

3983. Etādisā1- kho arahanti piṇḍamasnātu bhattuno,

Yathāyaṃ sumukho rañño pāṇasādhāraṇo sakhā.

[PTS Page 377] [\q 377/]

3984. Pīṭhañca sababasovaṇṇaṃ aṭṭhapadaṃ manoramaṃ,

Maṭṭhaṃ kāsikapatthinnaṃ2- dharaṭṭho upāvisi.

3985. Kocchañca sabbasovaṇṇaṃ veyyagghaparisibbitaṃ,

Sumukho ajjhupāvekkhi dhataraṭṭhassa anantaraṃ.

3986. Tesaṃ kañcanapattehi puthu ādāya kāsiyo,

Bhaṃsānaṃ abhihāresu aggaṃ rañño pavāsitaṃ.

3987. Disvā abhihaṭaṃ aggaṃ kāsirājena pesitaṃ,

Kusalo khattadhammānaṃ tato pucchi anantarā.

3988. Kacci bhoto kusalaṃ kacci bhoto anāmayaṃ,

Kacci raṭṭhamidaṃ phītaṃ dhammenamanusissati.

3989. Kusalañceva me haṃsa atho haṃsa anāmayaṃ,

Atho raṭṭhamidaṃ phītaṃ dhammenamanusissati.

3990. Kacci bhoto amaccesu doso koci na vijjati,

Kaccinnu te tavatthesu nākaṅkhanti jīvitaṃ

3991. Atho pi me amaccesu doso koci na vijjati,

Atho pi te mamatthesu nāvakaṅkhanti jīvitaṃ.

3992. Kacci te sādisi bhariyā assavā piyabhāṇinī,

Puttarūpayasupetā mama chandavasānugā.

3993. Atho me sādisi bhariyā assavā piyabhāṇinī,

Puttarūpayasupetā mama chandasānugā.

[PTS Page 378] [\q 378/]

3994. Kacci raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ akutoci upadadvaṃ,

Asāhasena dhammena samena manusissati3-

1. Ediso kho arahati - machasaṃ, syā 2. Matthinnaṃ - machasaṃ vatthinaṃ - syā

3. Samenamanusāsasi - machasaṃ

[BJT Page 352. [\x 352/] ]

3995. Atho raṭṭhaṃ anuppīḷaṃ akutoci upadadvaṃ,

Asāhasena dhammena samena manusissati1-

3996. Kacci santo apacitā asanto parivajjitā,

No ce dhammaṃ niraṅkatvā adhammamanuvattasi. 2-

3997. Santo ca me apacitā asanto parivajjitā,

Dhammamevānuvattāmi adhammo me niraṅkato.

3998. Kacci nānāgataṃ dīghaṃ samavekkhasi khattiya,

Kacci na matto madaniye paralokaṃ na santatasi.

3999. Nāhaṃ anāgataṃ dīghaṃ samavekkhāmi pakkhima, ṭhito dasasu dhammesu paralokaṃ

na santase.

4000. Dānaṃ sīlaṃ pariccāgaṃ ajjavaṃ maddavaṃ tapaṃ,

Akkodhaṃ3- avihiṃsañca khantiñca avirodhanaṃ.

4001. Iccete kusale dhamme ṭhite pasasāmi attani,

Tato4- me jāyate piti somanasasaññacanappakaṃ.

4002. Sumukho ca acintetvā vissaji pharusaṃ giraṃ,

Bhāvadosamanaññāya asmākāyaṃ vihaṅgamo.

4003. So kuddho pharusaṃ vācaṃ nicchachāresi ayoniso,

Yānasmāsu5- na vijjanti na idaṃ paññavatāmiva.

[PTS Page 379] [\q 379/]

4004. Atthi metaṃ atisāraṃ vegena manujādhipa,

Dhataraṭṭhe ca baddhasmiṃ dukkhaṃ me vipulaṃ ahu.

4005. Tvaṃ no pitāva puttānaṃ bhūtānaṃ dharaṇiriva,

Asmākaṃ adhipantānaṃ khamassu rājakuñajara.

4006. Etaṃ te anumodāma yaṃ bhāvaṃ na niguhasi,

Khīlaṃ pahindasi pakkhī ujukosi vihaṅgama.

1. Manusissahaṃ - machasaṃ 2. Mavattasi - machasaṃ 3. Akodhaṃ - machasaṃ

4. Atho - machasaṃ 5. Yānasmesu - machasaṃ

[BJT Page 354] [\x 354/]

4007. Yaṃ kiñci ratanaṃ atthi kāsirājanivesane,

Rajataṃ jātarūpañca muttā veḷuriyā bahu.

[PTS Page 380] [\q 380/]

4008. Maṇayo saṅkhamuttañca vatthakaṃ haricandanaṃ,

Ajinaṃ dantabhaṇḍañca lohaṃ kālāyasaṃ bahuṃ,

Etaṃ dadāmi vo vintaṃ isseraṃ vissajāmi vo.

4009. Addhā apaphitā tyamhā sakkatā ca rathesabha,

Dhammesu vattamānānaṃ tvaṃ no ācariyo bhava.

4010. Ācariyasamanuññātā tayā anumatā mayaṃ,

Taṃ padakkhiṇato katvā ñāti passemarindama.

4011. Sabbarattiṃ cintayitvā mantayitvā yathā tathaṃ,

Kāsirājā anuññāsi haṃsānaṃ pavaruttamaṃ.

[PTS Page 381] [\q 381/]

4012. Tato ratyā vivasane suriyassuggamanaṃ1- pati,

Pekkhato kāsirājassa bhavanā2- te vigāhisuṃ.

4013. Te aroge anuppatte disvāna parame dije,

Ke keti makaruṃ haṃsā puthusaddo ajāyatha.

4014. Te patitā pamuttena bhattunā bhattugāravā,

Samattā parikariṃsu aṇaḍajā laddhapaccayā.

[PTS Page 382] [\q 382/]

4015. Evaṃ mittavataṃ atthā sabbe honti padakkhiṇā,

Haṃsā yathā dhataraṭṭhā ñātisaṅghamupāgamutti.

Mahāhaṃsajātaka yi.

3. Sudhābhojanajātakaṃ.

[PTS Page 387] [\q 387/]

4016. 3-Neva kiṇāmi napi vikakiṇāmi

Na cāpi me sannicayo ca atthi,

Sukiccharūpaṃ catidaṃ parittaṃ

Patthodano nālamayaṃ duvinnaṃ.

1. Suriyuggamanaṃ - machasaṃ 2. Bhavanato - machasaṃ

3. "Neva kiṇāmi napi vikkiṇāmi" tyādi imā ekavisati gāthāyo heṭṭhā vādasanipāte

kosiyajātakepi dissanti. Imasmimpi ṭhāne āgatā aṭṭhakathācariyo pana- "naguttame girivare

gandhamādane"ti. Ito paṭṭhāya sudhābhojana jātakaṃ dassesiti.

[BJT Page 356] [\x 356/]

4017. Appambhā appakaṃ dajjā anumajjhato majjhakaṃ,

Bahumhā bahukaṃ dajjā adānaṃ nupapajjati.

4018. Taṃ taṃ vadāmi kosiya dehi dānāni bhuñja ca,

Ariyaṃ maggaṃ samārūha nekāsi labhate sukhaṃ.

[PTS Page 388] [\q 388/]

4019. Moghañcassa hutaṃ hoti moghañcāpi samihitaṃ,

Atithismiṃ yo nisinnasmiṃ eko bhuñjati bhojanaṃ.

4020. Taṃ taṃ vadāmi kosiya dehi dānāni bhuñja ca,

Ariyaṃ maggaṃ samārūha nekāsi labhate sukhaṃ.

4021. Saccaṃ tassa hutaṃ hoti moghañcāpi samihitaṃ,

Atithismiṃ yo nisinnasmiṃ neko bhuñjati bhojanaṃ.

4022. Taṃ taṃ vadāmi kosiya dehi dānāni bhuñja ca,

Ariyaṃ maggaṃ samārūha nekāsi labhate sukhaṃ.

4023. Sarañca juhati yo so bahukāya ca,

Doṇe tibbarutitthasmiṃ sīghasote mahāvahe.

4024. Atracassa hutaṃ hoti atracassa samihitaṃ

Atithismiṃ yo nisinnasmiṃ neko bhuñjati bhojanaṃ.

4025. Taṃ taṃ vadāmi kosiya dehi dānāni bhuñja ca,

Ariyaṃ maggaṃ samārūha nekāsi labhate sukhaṃ.

[PTS Page 389] [\q 389/]

4026. Balisaṃ hi so niggalati dīghasutataṃ sabbandhanaṃ,

Atithismiṃ yo nisinnasmiṃ eko bhuñjati bhojanaṃ.

4027. Taṃ taṃ vadāmi kosiya dehi dānāni bhuñja ca,

Ariyaṃ maggaṃ samārūha nekāsi labhate sukhaṃ.

[PTS Page 390] [\q 390/]

4028. Uḷāravaṇṇā vata brāhmaṇā ime

Ayañca vo sunakho kissa hetu,

Uccāvacaṃ vaṇṇanibhaṃ vikubbati

Akkhātha no brahmaṇā kenu tumbhe.

[BJT Page 358] [\x 358/]

4029. Cando ca suriyo ca ubho idhāgatā

Ayaṃ pana mātali devasārathi,

Sakkohamasmi tidasānamindo

Eso ca kho pañcasikhoti vuccati.

4030. Pāṇissarā mutiṅgā ca murajāḷambarāni ca,

Suttamenaṃ pabodhenti paṭibuddho ca nandati.

[PTS Page 391] [\q 391/]

4031. Ye kecime maccharino kadariyā

Paribhāsakā samaṇabrāhmaṇānaṃ,

Idheva nikkhippa sarīradehaṃ

Kāyassa bhedā nirayaṃ vajanti.

4032. Ye kecime suggatimāsasānā

Dhamme ṭhitā saṃyame saṃvibhāge,

Idheva nikkhippa sarīradehaṃ

Kāyassa bhedā sugatiṃ vajanti.

4033. Tvaṃ no ñāti purimāsu jātisu

So macchari rosako pāpadhammo,

Taveva atthāya idhāgatambhā

Mā pāpadhammo nirayaṃ apattha.

4034. Addhā hi maṃ vo hitakāmā yaṃ maṃ samanusāsatha,

Sohaṃ tathā karissāmi sabbaṃ vuttaṃ hitesihi.

[PTS Page 392] [\q 392/]

4035. Esāhamajjeva upāramāmi

Na cāpahaṃ kiñci kareyya pāpaṃ,

Na cāpi me kiñci adeyyamatthi

Na pāci datvā udakampahaṃ pibe.

4036. Evañca me dadato sabbakālaṃ

Bhogā ime vāsava khiyissanti,

Tato ahaṃ pabbajissāmi sakka

Hitvāna kāmāni yathodhikāniti.

[PTS Page 393] [\q 393/]

4037. Naguttame girivare gandhamādane

Modanti tā devavarāhipālitā,

Athāgamā isivaro sabbalokagu

Supupphitaṃ dumavarasākhamādiya.

[BJT Page 360] [\x 360/]

4038. Suciṃ sugandhaṃ tidasehi sakkataṃ

Pupphuttamaṃ amaravarehi sevitaṃ,

Aladdha maccehi vā dānavehi vā

Aññatra devehi tadārahaṃ hidaṃ.

4039. Tato catasso kanakattacūpamā

Uṭṭhāya nāriyo pamadādhipā muniṃ,

Āsā ca saddhā ca tato sirī hiri

Iccabravuṃ nārada devabrāhmaṇaṃ.

4040. Sace anuddiṭṭhaṃ tayā mahāmuni

Pupphaṃ imaṃ pārichatassa brahme,

Dadāhi no sabbagati te ijjhatu

Tvampi no hohi yatheva vāsavo.

4041. Taṃ yācamānābhisamekkha nārado

Iccabravī saṅkalahaṃ udirayi,

Na mayhamatthatthi imehi kocinaṃ

Yā yeva vo seyyasī sā piḷayhatha1-

[PTS Page 394] [\q 394/]

4042. Tvaṃ nottamovābhisamekkha nārada,

Yassicchasi tassaṃ anuppacecchasu,

Yassā hi no nārada tvaṃ padassasi

Sā yeva no hohiti seṭṭhasammatā.

4043. Akallametaṃ vacanaṃ sugatte

Ko brāhmaṇo ko kalahaṃ udiraye,

Gantvāna bhūtādhipameva pucchatha

Sace na jānātha idhuttamādhamaṃ.

4044. Tā nāradena parampapakopitā

Udiritā vaṇṇamadena mattā,

Sakāse2- ganatvāna sahassacakkhuno

Pucchiṃsu bhūtādhipaṃ kānu seyyasi.

[PTS Page 395] [\q 395/]

4045. Tā disvā āyattamanā purandado

Iccabravi devavaro katañajalī,

Sabbāva vo hotha sugatte sādisi

Ko neva bhadde kalahaṃ udirayi.

1. Pilandhetha - vi. Machasaṃ 2. Sakāsaṃ - machasaṃ

[BJT Page 362] [\x 362/]

4046. Yo sabbalokaṃ carako mahāmuni

Dhamme ṭhito nārado saccanikkamo,

So no bravi girivare gandhamādane

Gantvāna bhūtādhipameva pucchatha

Sace na jānātha idhuttamādhamaṃ.

4047. Asu brahāraññacaro mahāmuni

Nādatvā bhattaṃ varagatte bhuñjani,

Viceyya dānāni dadāti kosiyo

Yassā hi so dassati sāva seyyasi.

[PTS Page 396] [\q 396/]

4048. Asuhi yo sammati dakkhiṇaṃ disaṃ

Gaṅgāya tīre himavantapasmanī,

Sa kosiyo dullabhapānabhojano

Tassa sudhaṃ pāpaya devasārathi.

4049. Sa mātali devavarena pesito

Sahassayuttaṃ abhiruyha sandanaṃ,

Sa khippameva upagamma assamaṃ

Adissamāno munino sudhaṃ adā1-

4050. Udaggihuttaṃ upatiṭṭhāto hi me

Pabhaṅkaraṃ lokatamonuduttamaṃ,

Sabbāni bhūtāni aticca vāsavo

Ko neva me pāṇisu kiṃ sudhodahi.

4051. Saṃkhupamaṃ setamatulyadassanaṃ

Suciṃ sugandhaṃ piyarūpambhutaṃ,

Adiṭṭhapubbaṃ mama jāta2- cakkhuhi

Kā devatā pāṇisu kiṃ sudhodahi.

[PTS Page 397] [\q 397/]

4052. Ahaṃ mahindena mahesi pesito

Sudhābhihāsiṃ turito mahāmuni,

Jānāsi maṃ mātali deva sārathi

Bhuñjassu bhattuttamaṃ mā vicārayi3-

4053. Bhuttā ca sā dvādasa hanti pāpake

Khudaṃ pipāsaṃ aratiṃ daraklamaṃ, 4-

Kodhupanāhañca vivādapesunaṃ

Sītuṇhatandiñca rasuttamaṃ idaṃ.

1. Adāsi - machasaṃ 2. Jātu- machasaṃ 3. Mātabhicārayi - machasaṃ

4. Darathakkhamaṃ - machasaṃ, durakkamaṃ - vi darathaṃ kīlaṃ - syā

[BJT Page 364] [\x 364/]

4054. Na kappati mātali mayha bhuñjituṃ

Pubbe adatvā iti me vatuttamaṃ,

Na cāpi ekāsanamariyapujitaṃ

Asaṃvibhāgi ca sukhaṃ na vindati.

4055. Thighātakā yecime pāradārikā

Mittadduno yeca sapanti subbate,

Sabbeva te maccharīpañca mādhamā

Tasmā adatvā udakampi nāsmiye.

[PTS Page 398] [\q 398/]

4056. Yo hitthiyā cā purisassa vā pana

Dassāmi dānaṃ vidusampavaṇṇitaṃ,

Saddhā vadaññu idha vitamaccharā

Bhavanti hete sucisammasammatā 1-

4057. Ato mutā2- devavarena pesitā

Kaññā catasso kanakattacūpamā,

Āsā ca saddhā ca sirī tato hiri

Taṃ assamaṃ āgamuṃ yattha kosiyo.

4058. Tā disvā sabbo paramappamodito

Subhena vaṇṇena sikhārivaggino,

Kaññā catasso caturo catuddisā

Iccabravi mātalino ca sammukhā.

4059. Purimaṃ disaṃ kā tvaṃ pabhāsi devate

Alaṅkatā tāravarāva osadhi,

Pucchāmi taṃ kañcanavellivigagahe

Ācikkha me tvaṃ katamāsi devatā3-

[PTS Page 399] [\q 399/]

4060. Sirāhaṃ devi4- manujesu pujitā

Apāpasattupanisevini sadā,

Sudhāvivādena tavantimāgatā

Taṃ maṃ sudhāya varapañña bhājaya.

4061. Yassāhamicchāmi sudhaṃ mahāmuni

Sa5- sabbakāmehi nāro pamodati,

Siriti6- maṃ jānahi pujahatuttama

Taṃ maṃ sudhāya varapañña bhājaya.

1. Suvisacca - vi machasaṃ syā 4. Deva - machasaṃ

2. Matā - machasaṃ syā 5. So - vi machasaṃ, syā

3. Devate - machasaṃ 6. Siritu - machasaṃ siriyi - vi.

[BJT Page 366] [\x 366/]

4062. Sippena vijjacaraṇena buddhiyā

Narā upetā paguṇā sakammunā,

Tayā vihinā na labhanti kiñcanaṃ

Tayidaṃ nana sādhu yadidaṃ tayā kataṃ.

4063. Passāmi posaṃ alasaṃ mahagghasaṃ

Sudukkulinampi arūpimaṃ naraṃ,

Tayānugutto siri jātimaṃ api

Peseti dāsaṃ viya hogavā sukhi.

4064. Taṃ taṃ asaccaṃ avibhajjaseviniṃ

Jānāmi mulhaṃ vidurānupātiniṃ,

Na tādisi arahati āsanudakaṃ

Kuto sudhā gaccha na mayha ruccasi.

[PTS Page 400] [\q 400/]

4065. Kā sukkadāṭhā paṭimutta7- kuṇḍalā

Cittaṅgadā kambuvimaṭṭhadhārinī,

Osintavaṇṇaṃ paridayha sobhasi

Kusaggirattaṃ apiḷayha macajariṃ.

4066. Migiva bhantā saracāpadhārinā

Viraditā mandamiva udikkhasi,

Ko te dutiyo idha vandalovane

Na bhāyasi ekikā kānane vane.

4067. Na me dutiyo idhamatthi kosiya

Masakkasārappabhavambhi devatā,

Āsā sudhāsāya tavantimāgatā

Taṃ maṃ sudhāya varapañña bhājaya.

[PTS Page 401] [\q 401/]

4068. Āsāya yanti vāṇijā dhanesino

Nāvaṃ samāruyha parenti aṇṇave,

Te tatthasidanti athopi ekadā

Jinādhanā enti vinaṭṭhapābhatā.

4069. Āsāya khettāni kasanti kassakā

Vapanti khijāni karontupāyaso,

Ītinipātena avuṭṭhitāya vā

Na kiñci vindanti tato phalāgamaṃ.

1. Paṭimukka - machasaṃ

[BJT Page 368] [\x 368/]

4070. Athattakārāni karonti bhattusu

Āsaṃ purakkhatvā narā sukhesino,

Te bhatturatthā atigāḷhitā puna

Disā panassanti aladdha kiñcanaṃ.

4071. Jahitva 1- dhaññañca ñātake

Āsāya saggādhimanā sukhesino,

Tapanti lukhampi tapaṃ cirantaraṃ

Kummagga2- māruyha parenti duggati. Ṃ

4072. Āsā visaṃvādikasammatā3- ime

Ase sudhāsaṃ4- vinayassu attani,

Na tādisi arahati āsanudakaṃ5-

Kuto sudhā gaccha na mayaha ruccasi.

[PTS Page 402] [\q 402/]

4073. Daddallamānā yasasā yasassini

Chighañña6-nāmavhayanaṃ disaṃ pati,

Pucchāmi taṃ kañcanavelliviggahe

Ācikkha me tvaṃ katamāsi devatā7-

4074. Saddhāhaṃ devī8- manujesu pujitā

Apāpasattupinasevini sadā,

Sudhāvivādena tavantimāgatā

Taṃ maṃ sudhāya varapañña bhājaya.

[PTS Page 403] [\q 403/]

4075. Dānaṃ damaṃ cāgamathopi saṃyamaṃ

Ādāya saddhāya karonti hekadā,

Theyyaṃ musākuṭamathopi pesunaṃ

Karonti heke puna viccutā tāya.

4076. Bhariyāsu poso sadisisu pekkhavā

Silupapannāsu patibbatāsupi,

Vinetvā chandaṃ kuladhitiyāsupi

Karoti saddhaṃ pana9- kumbhadāsiyā.

1. Hitvāna - machasaṃ 2. Kumagga - machasaṃ 3. Visaṃvādaka - machasaṃ

4. Sudhāya - machasaṃ 5. Āsanuddakaṃ - machasaṃ 6. Dīghañña - machasaṃ

7. Devate - machasaṃ 8. Deva - machasaṃ 9. Puna - vi.

[BJT Page 370] [\x 370/]

4077. Tvameva saddhe paradārasevinī

Pāpaṃ karosi kusalampi rañcasi,

Na tādisi arahasi āsanudakaṃ

Kuto sudhā gaccha na mayha ruccasi.

[PTS Page 404] [\q 404/]

4078. Jighaññarattiṃ aruṇasmimuhate

Yā dissati uttamarūpavaṇṇinī,

Tathupamā maṃ paṭibhāsi devate

Acikkhā me tvaṃ katamāsi accharā.

4079. Kāḷā nidāgheriva aggajātiva

Anileritā lohitapattamālinī,

Kā tiṭṭhasi mandamivāvalokayaṃ

Bhāsesamānāva giraṃ na muñcasi.

4080. Hirāhaṃ devī1- manujesu pujitā

Apāpasattūpanisevini sadā

Sudhā vivādena tavantimāgatā

Sā taṃ na sakkomi sudhampi yācituṃ

Kopinarūpā viya yācanatthiyā.

4081. Dhammena ñāyena sugatte lacchasi

Eso hi dhammo nahi yācanā sudhā,

Taṃ taṃ ayācantimahaṃ nimantaye

Sudhāya yampicchasi tampi dammi te.

[PTS Page 405] [\q 405/]

4082. Sā tvaṃ mayā ajja sakambhi assame

Nimantinā kañcanavelli2- viggahe

Tuvaṃ hi me sabbarasehi pujiyā

Taṃ pujayitvāna sudhampi asmiye.

4083. Sā kosiyenānumatā jutimatā

Addhā hiri rammaṃ pāvisiyasmaṃ,

Udaññacantaṃ phalamariyapujitaṃ

Apāpasattupanisevitaṃ sadā.

4084. Rukkhaggahaṇā bahutettha pupphitā

Ambā piyālā panasā ca kiṃsukā,

Sobhañajanā loddamathopi padamakā

Kekā ca bhaṅgā tilakā ca pupphitā.

1. Dve - machasaṃ 2. Vella - machasaṃ

[BJT Page 372] [\x 372/]

4085. Sālā kareri bahukettha jambuyo

Assattha nigrodha madhukā ca vetasā,

Uddālakā pāṭalisindhucārikā

Manuññagandhā mucalindaketakā.

4086. Hareṇunā veḷukā veṇutindukā1-

Sāmāka nivaramathopi cinakā,

Mocā kadali bahuketthasāliyo

Pavihayo ābhujino ca taṇḍulā.

4087. Tassa ca uttare passe2- jātā pokkharaṇi sivā,

Akakkasā apabbhārā3- sādhu appaṭigandhiyā.

4088. Tattha macchā4- santiratā khemino bahubhojanā,

Siṅgu savaṅkā sakulā5- satavaṅkā ca rohitā

Āligaggarakākiṇṇā pāṭhinā kākamacchakā.

[PTS Page 406] [\q 406/]

4089. Tattha pakkhī santiratā khemino bahubhojanā,

Haṃsā koñcā mayurā ca cakkavākā ca kukkubhā

Kuṇālakā bahucitrā sikhaṇḍi jīvaṃjivakā.

4090. Tattha pānāyamāyanti nānāmigagaṇā bahu,

Sīhā vyagghā varābhā ca acchakokataracchayo.

4091. Palāsādā ca gavajā mahisā rohitā rurū,

Eṇoyyā ca varāhā ca gaṇino niṅkasukarā6-

4092. Kadalimigā bahu vettha7- biḷārā sasakaṇṇakā

Chamāgiri pupphavicitra santhatā

Dijābhighuṭṭhā dijasaṅghasevitā

[PTS Page 407] [\q 407/]

4093. Sā suttavā nīladumāhilamabitā

Vijju mahāmegharivānupajjatha,

Tassā susambandha siraṃ8- kusāmayaṃ

Suciṃ sugandhaṃ ajinupasevitaṃ

Atricchakocchaṃ hirimetadabravi

Nisida kalyāṇi sukhayidamāsanaṃ.

1. Keṇutiṇḍukā - machasaṃ 2. Uttarapassena - machasaṃ, syā 3. Akakkassa apabbharā -

machasaṃ 4. Paccha - machasaṃ 5. Saṅkulā - machasaṃ 6. Nikasukarā -vi machasaṃ, syā 7.

Bahukettha - machasaṃ bahuketthe - syā 8. Suraṃ - machasaṃ

[BJT Page 374] [\x 374/]

4094. Tassā tadā kocchagatāya kosiyo

Yadicchamānāya caṭājinaṃ dharo,

Navehi pattehi sayaṃ sahudakaṃ

Sudhābhihāsi turito mahāmuni.

4095. Sā taṃ paggayha1- ubhogi pāṇihi

Iccabravi attamanā jaṭādharaṃ,

Handāhaṃ etarahi pujitā tayā

Gaccheyya brahme tidivaṃ jitāvini.

4096. Sā kosiyānumatā jutimatā

Udiritā2- vaṇṇamadena mattā,

Sakāse3- gananvana sahassacakkhuno

Ayaṃ sudhā vāsava dehi me jayaṃ.

4097. Tamena sakkopi tadā apūjayi

Sahindā devā sura4- kaññamuttamaṃ,

Sā pañajali devamanussapujitā

Tavambhi kocchambhi yadā upāvisi.

[PTS Page 408] [\q 408/]

4098. Tameva saṃsi punareva mātalī

Sahassanetto tidasānamindo,

Gananvāna vākyaṃ mama brūhi kosiyaṃ

Āsāya saddhā siriyā ca kosiya

Hiri sudhaṃ kena malattha hetunā.

4099. Taṃ supalavatthaṃ udatārayī rathaṃ

Daddallamānaṃ upakiriya5- sādisaṃ,

Jambonadīsaṃ tapaneyya sannibhaṃ

Alaṅkataṃ kañcanacittasantikaṃ.

4100. Suvaṇṇacandettha bahu nipātitā

Hatthi gavassā kikivyagghadipiyo, 6-

Eṇeyyakā7- laṅghimayettha pakkhiyo

Migettha veḷuriyamayā yudhāyutā8-

1. Paṭiggayha - machasaṃ 2. Udirayi - machasaṃ 3. Saṅkāse - machasaṃ, syā

4. Sura - machasaṃ 5. Upakakiriya - syā upakāriya - machasaṃ 6. Kiṃpurisa -machasaṃ, syā

7. Laṅgha - machasaṃ, syā 8. Yuthāyutā - syā yutāyutā - machasaṃ

[BJT Page 376] [\x 376/]

[PTS Page 409] [\q 409/]

4101. Tatthassarājaharayo1- ayojayuṃ

Dassatāni susunāgasādise,

Alaṅkate2- kañcanajāluracchade

Āveḷike saddagame asaṅgite.

4102. Taṃ yānaseṭṭhaṃ abhirūyha mātalī

Dasādisā imā abhinādayittha,

Nahañca selañca vanaspatīni3- ca

Sasāgaraṃ pavyathayittha mediniṃ4-.

4103. Sa khippameva upagamma assamaṃ

Pācāramekaṃsakato katañajali,

Bahussutaṃ baddhaṃ5- vinitavantaṃ6-

Iccabravi mātali devabrāhmaṇaṃ.

4104. Indassa vākyaṃ nisāmehi kosiya

Duto ahaṃ pucchati taṃ purindado,

Āsāya saddhā siriyā ca kosiya

Hiri sudhaṃ kena malattha hetunā.

[PTS Page 410] [\q 410/]

4105. Andhā siri maṃ paṭibhāti mātalī

Saddhā aniccā pana deva sārathi,

Āsā visaṃvādikasammatā hi me

Hiri ca ariyambhi guṇe patiṭṭhitā.

4106. Kumāriyo yācimā gottarakkhitā

Jiṇṇā ca yāyā ca sabhattuitthiyo,

Tā chandarāgaṃ purisesu uggataṃ

Hiriyā nivārenti sacittamattano.

4107. Saṅgāmasise sarasattisaṃyute

Parājitānaṃ patataṃ palāyinaṃ,

Hiriyā nivattanti jahitva jīvitaṃ

Te saṃpaṭicchanti punā hirimanā.

4108. Velā yathā sāgaravegacāriṇi hirāyaṃ hi pāpajanaṃ nivāraṇi,

Taṃ sabbaloke hirimariyapujitaṃ

Indassa7- naṃ vedaya devasārathi.

1. Ārabhariyo - syā rājaharayo - machasaṃ 2. Athaṃ - machasaṃ 3. Vanappatiñca - machasaṃ,

sayā 4. Medaniṃ - machasaṃ, syā 5. Vuddhaṃ - macasaṃ 6. Vatthaṃ - vi syā 7. Indassetaṃ -

machasaṃ

[BJT Page 378] [\x 378/]

[PTS Page 411] [\q 411/]

4109. Ko te imaṃ kosiya diṭṭhimodahi

Brahmā mahindo athavā pajāpati,

Hirāyaṃ devesu hi seṭṭhasammatā

hitā mahindassa mahesi jāyatha.

4110. Handehidāni tidivaṃ samakkama1-

Rathaṃ samāruyha mamāyitaṃ imaṃ,

Indo ca taṃ indasagotta kaṅkhati

Ajjeva tvaṃ indasahavyataṃ vaja.

[PTS Page 412] [\q 412/]

4111. Evaṃ samijjhanti apāpakammino

Atho suciṇṇassa phalaṃ na nassati,

Ye keci maddakkhu sudhāya bhojanaṃ

Sabbeva te indasahavyataṃ gatāti.

4112. Hiri uppalavaṇṇāsi kosiyo dānapiti bhikkhu,

Anuruddho pañcasikho ānando āsi matalī.

4113. Suriyo kassapo bhikkhu moggallānosi candimā,

Nārado sāriputtosi sambuddho āsi vāsavoti.

3. Sudhābhojanajātakaṃ.

Kuṇāla jātakaṃ.

Evamakkhāyati, evamanusuyati;

sabbosadhadharaṇidhare2nekapupphamālyacitte3gacagavajamahisaruruvamarapasa-

dakhagga4- goka

ṇṇasihavyagghadipiacchakokataracchauddārakakadalimigabiḷārasasakaṇṇakānucari- te

ākiṇṇanelamaṇḍalamahāvarāhanāgakulakaṇerusaṅghādhivutthe

issamigasākhamigasarabhamigaphaṇimiga

vātamigapasadamigapurisalalukimpurisayakkharakkhasa nisevite

amajjamañajaridharabrahaṭṭha5-puppapupphitagganekapādapagaṇavitate6kuraracake-

ravāraṇamayura7-parābhūta8-jivañajivaka9-celāvakabhiṅkārakaravikamattaviha-

ṅgasatasampaghuṭṭhe

1. Apakkama - machasaṃ, syā sapakkama - vi

2. Sabbosatha - machasaṃ 3. Malyaviṭate - machasaṃ 4. Mamahiṃsa - machasaṃ

5. Pahaṭaṭha - machasaṃ 6. Vibhade - machasaṃ 7. Vaṅkora - machasaṃ

8. Parabhata - machasaṃ 9. Jivajivaka - machasaṃ

[BJT Page 380] [\x 380/]

Añajanamanosilābharitāla

hiṅgulakahemarajatakanakānekadhātusatavinaddhapatimaṇḍitappadese evarūpe khalu bho

ramme vanasaṇḍe kuṇālo nāma sakuṇo paṭivasati ativiya citto ativiya cittapattacchadano.

Tasesva khalu bho kuṇālassa sakuṇassa aḍḍhuḍḍhāni itthisahassāni paricārikā

dijakaññāyo. Atha khalu bho dve dijakaññayo kaṭṭhaṃ mukhena ḍasitvā1- taṃ kuṇālaṃ

sakuṇaṃ majjhe nisidāpetvā uḍḍenti2- mā naṃ kuṇālaṃ sakuṇaṃ addhānapariyāyapathe

kilamatho ubbāheyyāti pañcasatā dijakaññāyo heṭṭhato heṭṭhato ḍenti sacāyaṃ kuṇālo

sakuṇo āsanā paripaṭissati mayaṃ taṃ pakkhehi paṭiggahessāmāti. Pañcasatā dijakaññāyo

uparūpari ḍenti mā naṃ kuṇālaṃ sakuṇaṃ ātapo paritāpiti3-. Pañcasatā dijakaññāyo ubhato

passena ḍenti mā naṃ kuṇālaṃ sakuṇaṃ sītaṃ vā uṇhaṃ vā tiṇaṃ vā rajo vā vāto vā ussāvo

vā upappusiti. Pañcasatā dijakaññāyo purato purato ḍenti mā naṃ kuṇālaṃ sakuṇaṃ

gopālakā vā pasupālakā vā tiṇahārakā vā kaṭṭhahārakā vā vanakammikā vā kaṭṭhena vā

kaṭhalāya vā4- pāṇinā vā (pāsāṇena vā) leḍaḍunā vā aṇḍena vā satthena vā sakkharāya vā

pahāraṃ adaṃsu. Māyaṃ kuṇālo sakuṇo gacchehi vā latāhi vā rukkhehi vā sākhāhi vā

thambhehi vā pāsāṇehi vā balavantehi vā pakkhihi saṅgā mesiti. Pañcasatā dijakaññāyo

pacchato pacchato ḍenti saṇhāhi sakhilāhi mañajuhi madhurāhi vā cāhi samudācarantiyo

māyaṃ kuṇālo sakuṇo āsane pariyukkaṇṭhiti. Pañcasatā dijakaññāyo diso disaṃ ḍenti

nekarukkhavividhavikatiphalamāharantiyo māyaṃ kuṇālo sakuṇo khudāya parilamitthāta

atha khalu bho tā dijakaññāyo taṃ kuṇālaṃ sakuṇaṃ ārāmeneva ārāmaṃ uyyāneneva

uyyānaṃ naditittheneva nidatitthaṃ pabbatasikhareneva pabbatasikharaṃ ambavaneneva

ambavanaṃ jambuvaneneva jambuvanaṃ labujavaneneva labujavanaṃ nāḷikerasañcāriyeneva

nāḷikerasañcāriyaṃ khippameva abhisambhonti ratatthāya. Atha khalu bho kuṇālo sakuṇo

tāhi dijakaññāhi divasaṃ paribbuḷho evaṃ apasādeti, nassatha tumbhe vasaliyo vinassatha

tumbhe vasaliyo coriyo dhuttiyo asatiyo lahucitatāyo katassa appatikārikāyo anilo viya yena

kāmaṅgamāyoti.

1. Ḍaṃsitvā - machasaṃ, syā 2. Ḍenati- machasaṃ 3. Paritāpesiti - vi machasaṃ, syā 4.

Tathalāya - machasaṃ

[BJT Page 382] [\x 382/]

Tasseva khalu bho himavato pabbatarājassa puratthimadisābhage

susukhumasunipuṇagirippabhavā haritupayantiyo

uppalakumudapadumanalinasatapananasogandhikamandālavasampativirūḷhasuvigandha

ma- nuñña-pāvakappadese

kuravaka1mucalindaketakavetasavañajulapunnāgavakulatilakapiyakahasanasalasāḷa-la-

campakāsokanāgarukkhatiriṭabhujapata taloddacandanoghavane,

kāḷāgaḷupadamakapiyaṅgudevadārukaco-cagahaṇekakudhakuṭajaaṅkolakacci-

kārakaṇikaṇṇakārakaṇavera

koraṇḍakoviḷārakiṃsukayodhinavamallikamanaṅgaṇamanavajjabhaṇḍisurucirabhagi-

nimālādimālyadhare

jātisumanamadhugandhikadhanukāritāḷisatagarausirakoṭṭhakacchavitate,

atimuttakasaṅkusumitalatāvitatapatimaṇḍitappadese

haṃsapilavakādāmbakāraṇaḍavābhinadite, vijjādharasiddhasamaṇatāpasagaṇādhivatthe

varadevayakkharakkhasadānavagandhabbakintaramahoragānuciṇṇappadese evarūpe khalu

bho ramme vanasaṇḍe puṇṇamukho nāma phussakokilo paṭivasati ativiya madhuragiro

vilasitanayanamattakkho.

Tasseva khalu bho puṇṇamukhassa phussakokilassa aḍḍhuḍḍhāni itthisatāni paricārikā

dijakaññāyo. Atha khalu bho dve dijakaññāyo kaṭṭhaṃ mukhena isitvā taṃ

puṇṇamukhaṃphussakokilaṃ majjhe nisidāpetvā uḍḍeniti, mā naṃ puṇṇamukhaṃ

phussakakokilaṃ addhānapariyāyapathe kilamatho ubbahetthāni. Paññasa dijakaññāyo

heṭṭhato yeṭṭhato ḍenti, sacāyaṃ puṇṇamukho phussakokilo āsanā paripatissati mayaṃ taṃ

pakkhehi paṭiggahessāmāti. Paññāya dija kaññāyo uparūpari ḍenti, mā naṃ puṇṇamukhaṃ

phussakokilaṃ ātapo paritāpiti. Paññasa dijakaññāyo ubhato passena ḍenti, mā naṃ

puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ sītaṃ vā uṇhaṃ vā tiṇaṃ vā rajo vā vāto vā ussāvo vā

upapphusiti. Paññasa dijakaññāyo purato purato ḍenti, mā naṃ puṇṇamukhaṃ

phussakokilaṃ gopālakā vā pasupālakā vā tiṇahārakā vā kaṭṭhahārakā vā vanakammikā vā

kaṭṭhena vā kaṭhalāya vā pāṇihārakā vā kaṭṭhahārakā vā vanakammikā vā kaṭṭhena vā

kaṭhalā vā pāṇinā vā (pāsāṇena vā) leḍaḍunā vā daṇḍena vā satthena vā sakkharāhi vā

1. Kurāvaka - machasaṃ

[BJT Page 384] [\x 384/]

Pahāraṃ adaṃsu. Māyaṃ puṇṇamukho phussakokilo gacchehi vā latāhi vā rukkhehi vā

sākhāhi vā thambhehi vā pāsāṇehi vā balavantehi vā pakkhihi saṃgāmesīti. Paññasa

dijakaññāyo pacchato pacchato ḍenti, saṇhāhi sakhilāhi mañajuhi madhurāhi vācāhi

samudācarantiyo, māyaṃ puṇṇamukho phussakokilaṃ āsane pariyukkaṇṭhiti. Paññasa

dijakaññāyo disodisaṃ ḍenti, nekarukkhavividhavikatiphalamarahantiyo māyaṃ

puṇṇamukho phussakokilo khudāya parikilamitthāti. Atha khalu bho taṃ tā dijakaññāyo

taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ ārāmeneva arāmaṃ uyyāneneva uyyānaṃ naditittheneva

pabbatasikhareneva pabbatasikharaṃ ambavaneneva ambavana jambuvanaiva jambuvanaṃ

labujavaneneva lakhujavanaṃ kāḷikerasañcāriyeneva nāḷikerasañcāriyaṃ khippameva

abhisambhonti atathoya. Atha khalu bho puṇṇamukho phussakokilo tāhi dijakaññāhi

divasaṃ paribbuḷho evaṃ pasaṃsati sādhu sādhu bhaginiyo etha kho bhaginiyo tumbhākaṃ

patirūpaṃ kuladhitānaṃ yaṃ tumbhe bhattāraṃ paricareyyāthāti.

Atha khalu bho puṇṇamukho phussakokile yena kuṇālo sakuṇo tenupasaṅkami.

Addasaṃsu kho kuṇālassa sakuṇassa paricārikā dijakaññāyo taṃ puṇṇamukhaṃ

phussakokilaṃduratova āgacchantaṃ, disvāna yena puṇṇamukho phussakokilo

tenupasaṅkamiṃsu. Upasaṅkamitvā taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ etadavocuṃ. Ayaṃ

sammapuṇṇamukha, kuṇālo sakuṇo ativiya pharuso atitiviyapharusavāco appevanāma

tvampi āgamma piyavācaṃ labheyyāmāti. Appevanāma bhaginiyoti vatvā yena

kuṇālosakuṇo tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā kuṇālena sakuṇena saddhiṃ paṭisammoditvā

ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho puṇṇamukho phussakokilo taṃ khuṇālaṃ

sakuṇaṃ etadavoca: kissa tvaṃ smama kuṇāla, itthinaṃ sujātānaṃ kuladhitānaṃ smamā

paṭipannānaṃ micchā paṭipantosi. Amanāpabhāṇinampi kira samma kuṇāla, itthinaṃ

manāpabhāṇinā bhavitabbaṃ kimaṅgaṃ pana manāpabhāṇinanti. Evaṃ apasādesi. Tassa

tvaṃ samma jamma vasala, vinassa tvaṃ smama jamma vasala konu tayā viyatto jāyājinenāti.

Evaṃ apasādito ca pana puṇṇamukho phussakokilo tato heva paṭinivatti.

[BJT Page 386] [\x 386/]

Atha khalu bho puṇṇamukhassa phussakokilassa aparena samayena na cirasseva (accayena)

kharo ābādho uppajja, lohitapakkhandikā bāḷhā vedanā vattanti māraṇantikā. Atha khalu

bho puṇṇamukhassa, phussakokilassa paricārikānaṃ dijakaññānaṃ etadahosi. Ābādhiko kho

ayaṃ puṇṇamukho phussakokilo appevanāma imambhā ābādhā vuṭṭhabheyyāti. Taṃ

ekakaṃ adutiyaṃ ohāya yena kuṇālo sakuṇo tenupasaṅkamiṃsu. Addasā kho kuṇālo

sakuṇo tā dijakaññāyo duratova āgacchantiyo, dinvāna tā dijakaññāyo etadavo: kahaṃ pana

tumbhaṃ vasaliyo bhattāni. Ābādhiko kho samma kuṇāla puṇṇamukho phusasakokilo,

appevanāma tambhā ābādhā vuṭṭhaheyyāti. Evaṃ vutte kuṇālo sakuṇo tā dijakaññāyo evaṃ

apasādesi. Nassatha tumbhe vasaliyo, vinassatha tumebha vasaliyo, coriyo dhuttiyo asatiyo

lahuvitatāyo katassa apaṭikārikāyo anilo viya yena kāmaṅgamāyoti. Vatvā yena

puṇṇamukho phussakokilo tenupasaṅkami upasaṅkamitvā ta puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ

etadavoca: haṃ samma puṇṇamukhāti, haṃ samma kuṇālāti, atha khalu bho kuṇālo

sakuṇo taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ pakkhehi ca mukhatuṇḍena ca pariggahetvā

vuṭṭhāpetvā nānābhesajjāni pāyāpesi. Atha khalu bho puṇṇamukhassa phussakokilassa so

abādho paṭippassambhiti.

Atha khalu bho kuṇālo sakuṇo taṃ puṇṇamukhaṃ phussakokilaṃ gilānā vuṭṭhitaṃ

aciravuṭṭitaṃ gelaññā etadavoca. Diṭṭhā māya sammā puṇṇamukha kanhā

dve1pitikāpañcapatikāya chaṭṭhe purise cittaṃ paṭibaddhantiyā yadidaṃ kavandhe

piṭhasappiyabhiti. Bhavati ca panu2ttarettha vākyaṃ.

[PTS Page 424] [\q 424/]

4114. Pathajjuno nakulo bhimaseno

Yudhiṭṭhilo saha3- devoca rājā,

Ete pati4- pañcamaticca nārī

Akāsi khujjavāmanakena pāpanti.

Diṭṭhā mayā samma puṇṇamukha saccata5- pāvi nāma samaṇi susāna majjhe vasanti

catutthabhattaṃ pariṇāmayamānā tulāputtakena6- pāpa makāsi.

1. Kaṇhā - devi - machasaṃ 5. Saccaka - machasaṃ

2. Punu - machasaṃ 6. Surādhuttakena - syā

3. Siha - machasaṃ

Surādhuttakena - sā machasaṃ

4. Patikā - machasaṃ

[BJT Page 388] [\x 388/]

Diṭṭhā mayā sammā puṇṇamukha kākāti nāma devī samuddamajjhe vasanti bhariyā

venateyyassa naṭakuverena pāpamakāsi. Diṭṭhā mayā samma puṇṇamukha kuruṅgadevi

nāma lomasundari eḷakamārakaṃ kāmayamānā chaḷaṅgakumāradhananetavāsinā

pāpamakāsi.

4115. Evaṃ hetaṃ mayā ñātaṃ brahmadattassa mātaraṃ,

Obhāya kosalarājaṃ pañcālacaṇḍena pāpamakāsa.

4116. Etā ca aññā ca akaṃsu pāpaṃ

Kasmāhaṃ itthinaṃ na visasase nappasaṃse,

Vasundharā itarītarā patiṭṭhā

Sabbaṃsahā aphandanā akuppā

Tathitthiyo tāyo na vissase naro.

[PTS Page 425] [\q 425/]

4117. Siho yathā lohitamaṃsabhojano

Vāḷamigo pañcahattho2- suruddo, 3-

Pasayha khādi parahiṃsane rato

Tathitthiyo tayo na visasa naro.

Na khalu bho samma puṇṇamukha vesiyo nāriyo gamaniyo, nahetāva bandhakiyo nāma

vadhikāyo nāma etayo, yadidaṃ vesiyo nāriyo gamaniyoti. Corā viya veṇikatā madirā4viya

diddhā vāṇijā viya vācāsanthutiyo issasiṅgamiva viparivattāyo uragamiva dujivhāyo

sobbamiva paṭicchantā pātālamiva duppurā rakkhasi viya duttosā yamovekantabāriye

sikhiriva sabbabhakkhā nadiriva sabbavāhini anilo viya yena kāmañarā neruviya avisesakarā

visarukkho viya niccaphalitāyoti. Bhavati ca panuttarettha vākyaṃ.

1. Jaggati - machasaṃ 2. Pañāvudho - machasaṃ 3. Suruddho - sīmu 4. Madirāva diṭṭhā -

machasaṃ

[BJT Page 390] [\x 390/]

4118. Yathā coro yathā diddho1- vāṇijova vikatthanī,

Issasiṅgamivāvaṭṭā2- dujivhā urago yathā3-

4119. Sobbhamiva paṭicchantā pātāpamiva duppurā,

Rakkhasi viya duttosā yamovekantahāriyo

Yathā sīkhi nadi vāho 7anilo kāmacāravā4-

4120. Neruva avisesā ca visarukkho viya niccaphalā,

Nāsayanti ghare bhogaṃ ratanānantakaritthiyoti.

Cattārimāni samma puṇṇamukha yāni parakule na vāsetabbāni. Goṇaṃ dhenuṃ yānaṃ

bhariyaṃ, cattāri etāni paṇḍito yāni gharā na vippavāsaye.

[PTS Page 433] [\q 433/]

4121. Goṇaṃ dhenuñca yānañca

Bhariyaṃ ñātikule na vāsaye,

Bhuñajanti5- rathaṃ ayānakā

Ativāhena hananti puṅgavaṃ

Dohena hananti vacchakaṃ

Bhariyā ñātikulesu dussatiti.

Cha imāni samma puṇṇamukha yāni vatthuni kicce jāte anatthācarāni bhavanti.

4122. Aguṇaṃ dhanu ñātikule ca bhariyā

Pāraṃ nāvā akkhabhaggañca yānaṃ,

Dure mitto pāpasahāyako ca

Kiceca jāte anatthacārini bhavanti6-

Aṭṭhahi khalu samma puṇṇamukha ṭhānehi itthi sāmikaṃ avajānāti: daḷiddatā āturatā

jiṇṇatā surāsoṇaḍatā muddhatā pamatatatā sabbakiccesu anuvatatitā

sabbadhanamanuppadānena, imehi khalu samma puṇṇamukha aaṭṭahi ṭhānehi itthi

sāmikaṃ avajānāti. Bhavati ca panuttarettha vākyaṃ.

1. Diṭṭho - machasaṃ duṭṭho - syā 2. Parivattā - machasaṃ, syā

3. Viya - machasaṃ 4. Kāmapāravā - vi syā

5. Bhañajanti - machasaṃ 6. Anatthacarāni - vi machasaṃ 7ayaṃ gāthāpāde maramma

potthakesu nadissati.

[BJT Page 392] [\x 392/]

4123. Daḷiddaṃ āturañcāpi jiṇṇaṃ surāsoṇaḍakaṃ,

Pamattaṃ muddhapattañca rattaṃ1- kiccesu hāpanaṃ

Sabbakāmappadānena avajānanti sāmikanti.

Navahi khalu samma puṇṇamukha ṭhānehi itthi padosamāharati. Ārāmagamanasilā ca hoti

uyyānagamanasīlā ca hoti nadititthagamanasilā ca hoti ñātikulagamanasīlā ca hoti

parakulagamanasilā ca hoti ādāsadussamaṇdhanānuyogamanuyuttasīlā ca hoti majjapāyini

cahoti nillokanasilā ca hoti padvāraṭṭhāyini2- ca hoti. Imehi khalu samma puṇṇamukha

navahi ṭhānehi itthi padosamāharatiti. Bhavati ca panuttarettha vākyaṃ.

4124. Ārāmasilā ca uyyānaṃ

Nadi ñātiparakulaṃ,

Dussamaṇḍanamanuyuttā3-

Yācitthi majjapāyini.

4125. Yā ca nillokanasilā

Yā4- ca padvāraṭṭhāyinī,

Navahetehi ṭhānehi

Padosamāharantitthiyoti.

Cattālisāya khalu samma puṇṇamukha ṭhānehi itthi purisaṃ accāvadati5vijambhati

vinamati vilāsati vilikhati vilajjati nakhena nakhaṃ ghaṭṭeti pādena pādaṃ akkamati

kaṭṭhena paṭhaviṃ likhati6- dārakaṃ ullaṃgheti olaṃghāpeti kīḷati kīḷāpeti cumbati

cumbāpeti bhuñjati bhuñajāpeti dadati āyācati katamanukaroti uccaṃ śasati nicaṃ bhāsati

aviviccaṃ bhāsati viviccaṃ bhāsati naccena gitena vāditena roditena7- vilasitena vibhusitena

jagghati pekkhati kaṭiṃ cāleti guyhabhaṇḍakaṃ sañcāleti ūruṃ vicarati ūruṃ pidahati thanaṃ

dasseti kacchaṃ dasseti nābhiṃ dasesti akkhiṃ nikhaṇati hamukaṃ ukkhipati oṭṭhaṃ

palikhati jivhaṃ nillāleti dussaṃ muñcati dussaṃ paṭibandati sirasaṃ mañcati sirasaṃ

bandhati imehi khala samma puṇṇamukha cattāḷīsāya ṭhānehi itthi purisaṃ accāvadati.

1. Sabbaṃ - machasaṃ, dattaṃ - syā 2. Santhāra - machasaṃ 3. Ādāsa dussamaṇḍaṇa -

machasaṃ 4. Yāva sacāra - machasaṃ 5. Accācarati - machasaṃ

6. Vilekhati - vi machasaṃ 7. Rodanena - machasaṃ

[BJT Page 394] [\x 394/]

Pañcavisāya khalu samma puṇṇamukha ṭhānahi itthi paduṭṭhā veditabbā bhavati.

Sāmikassa pavāsaṃ vaṇṇeti pavutthaṃ1- na sarati āgataṃ nābhinandati avaṇṇaṃ tassa

bhaṇati vaṇṇaṃ tassa na bhanati anatthaṃ tassa carati atthaṃ tassa na carati akiccaṃ tassa

karoti kicacaṃ tassa na karotiparidahitvā sayati parammukhi nipajjati parāvantakajātā2- kho

pana hoti kuṅkumiyajātā dīghaṃ asassati3- dukkhaṃ vedayati uccārapassāvaṃ abhiṇhaṃ

gacchati vilomaṃ ācarati parapurisasaddaṃ sutvā kaṇṇasotavivaramodahati nihatabhogā

kho pana hoti paṭivisasakehi santhavaṃ karoti nikkhantapādā kho pana hoti visikhānucārini

aticārini kho pana hoti sāmike agāravā paduṭṭhamanasaṅkappā abhiṇhaṃ dvāre tiṭṭhati

kacchāni aṅgāni thanāni dasseti disodiṃ gantvā pekkhati. Imehi khalu samma puṇṇamukha

pañcavisāya ṭhānehi itthi paduṭṭhā veditabbā bhavati.

Bhavati ca panuttarettha vākyaṃ.

[PTS Page 434] [\q 434/]

4126. Pavāsamassa vaṇṇeti

Gataṃ nānusocati, 4-

Disvā patiṃ āgataṃ nābhinandati

Bhantāravaṇṇaṃ na kadāci bhāsati

Ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.

4127. Anatthaṃ tassa carati asaññatā

Atthañca hāpeti akiccakāriṇi,

Paridahitvā sayati parammukhi

Ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.

[PTS Page 435] [\q 435/]

4128. Parāvattajātā5- ca bhavati kuṅkumi

Dighañca assasati dukkhavedini,

Uccārapassāvambhiṇhagacchati

Ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.

4129. Vilomavācarati akiccakāriṇi

Saddaṃ nisāmeti parassa bhāsato,

Hatabhogā ca karoti santhavaṃ6-

Ete paduṭṭhāya bhavanti lakkhaṇā.

1. Pavuṃ nisarati - machasaṃ 2. Parivattakajātā - vi machasaṃ syā

3. Assāsati - vi machasaṃ, syā 4. Gataṃ tassa nasovati - vi machasaṃ

5. Parivattajātā - vi machasaṃ, syā 6. Sandhavaṃ - machasaṃ

[BJT Page 396] [\x 396/]

4130. Kicchena laddhaṃ kasirenābhataṃ1- dhanaṃ

Vittaṃ vināseti dukekhana sambhataṃ,

Paṭivissakehi ca karoti satthavaṃ

Ete paduṭṭhāya bavanti lakkhaṇā.

4131. Nikkhantapādi visikhānucārini

Niccaṃ sa sāmimbhi paduṭṭhamānasā,

Aticāriṇi hoti tatheva2- gāravā

Ete paduṭṭhā bhavanti lakkhaṇā.

4132. Abhikkhaṇaṃ tiṭṭhati dvāramule

Thanāni kacchāni ca dassayanti,

Disodisaṃ pekkhati bhantavittā

Ete paduṭṭhāya bavanti lakkhaṇā.

4133. Sabbā nadi vaṅkagati 3- sabbe kaṭṭhamayā vanā,

Sabbitthiyo kare pāpaṃ labhamāne40 nivātake.

4134. Sace labhetha khaṇaṃ vā rabo vā

Nivātakaṃ cāpi labhetha tādisaṃ,

Sabbāva itthi kareyyu5- no pāpaṃ

Aññaṃ alattha piṭhasappināpi saddhiṃ.

4135. Narānamārāmakarāsu nārisu

Sabbitthiyo na ramanti agāre,

Taṃ tādisaṃ maccaṃ cajitvā bhariyā

Aññaṃ disvā purisaṃ piṭhasappiṃ

[PTS Page 440] [\q 440/]

4136. Yaṃ ve disavā kaṇḍarīkintarānaṃ7 sabbitthiyo na ramanti agāre,

Taṃ tādisaṃ maccaṃ cachitvā bhariyā

Aññaṃ disvā purisaṃ pīṭhasappiṃ.

[PTS Page 444] [\q 444/]

4137. Khakassa ca pāvārikassa8- rañño

Accantakāmānugatassa bhariyā,

Acācari baddhavasānugassa9-

Kaṃ vāpi itthi nāticare tadaññaṃ.

1. Kasirā bhataṃ - vi, machasaṃ 2. Apeta - vi machasaṃ 3. Vaṅkanadi - machasaṃ vaṅkagatā

- vi 4. Labhamānā - vi 5. Kayiruṃ - machasaṃ 6. Cesisuṃ - vi syā cesiyā - machasaṃ 7.

Kintara - machasaṃ, syā 8. Bāvarikassa - machasaṃ

9. Anācariyaṭṭhavasānuvakassa - machasaṃ

[BJT Page 398] [\x 398/]

4138. Piṅgiyāni sabbalokissarassa

Rañño piyā brahmadantassa bhariyā,

Avācari baddhavasānugassa

Taṃ vāpi sā nājjhagā kāmakāmini.

4139. Khuddānaṃ1- lahucittānaṃ akataññuna dubhinaṃ, 2-

Nādevasatto puriso thinaṃ saddhātumarahati.

[PTS Page 445] [\q 445/]

4140. Na tā pajānanti kataṃ na kiccaṃ

Na mātaraṃ pitaraṃ bhātaraṃ vā,

Anariyā samatikkantadhammā

Sasseva cittassa vasaṃ vajanti.

4141. Cirānuvutthampi piyaṃ manāpaṃ

Anukampakaṃ pāṇasamampi santaṃ, 3-

Āvāsu4- kiccesu ca naṃ jahanti

Tasmānaṃ itthānaṃ nana vissasāmi.

4142. Thinaṃ hi cittaṃ yathā vātarassa

Kantappakantaṃ yathā rukkhachāyā,

Calāvalaṃ hadayaṃ itthiyānaṃ

Cakkassa nemi viya parivatatti.

4143. Yadā tā passanti samekkamānā

Ādeyyarūpaṃ purisassa vittaṃ,

Saṇhāhi vācāhi nayanti metaṃ

Kambojakā jalajeneva assaṃ.

4144. Yadā na passanti samekkamānā

Ādeyyarūpaṃ purisassa vittaṃ,

Samannato taṃ parivajjayanti

Tiṇṇo nadipāragatova kullaṃ. .

4145. Silesupamā sikhiriva sabbabhakkhā

Tikkhamāyā nidiriva sighasotā,

Sevanti bhetā piyamappiyañca

Nāvā yathā orakulaṃ parañca

1. Luddanā - machasaṃ 2. Dubbhinaṃ - vi machasaṃ, syā 3. Sahantuṃ - machasaṃ

4. Āvāsuṃ - machasaṃ

[BJT Page 400] [\x 400/]

4146. Na tā ekassa na ṇṭhinnaṃ āpaṇova pasārito,

Yo tā mayhanti maññeyya vātaṃ jālena bādhaye1-

[PTS Page 446] [\q 446/]

4147. Yathā nadi ca pattho ca pānāgāraṃ sabhā papā,

Evaṃ lokitthiyo nāma velā tāsaṃ na vijjati.

4148. Ghatāsanasamāhetā kaṇhasappasirūpamā,

Gāvo bahi tiṇasseva omasanti varaṃ varaṃ.

4149. Ghatāsanaṃ kuñajaraṃ kaṇhasappaṃ

Muddhābhisintaṃ pamadā ca sabbā,

Ete nāro niccayatto bhajetha

Tesaṃ bhave dubbidu saccabhāvo2-

4150. Nāccantavaṇṇā3- na bahuna kantā

Na dakkhiṇā pamadā sevitabbā,

Na parassa bhariyā na dhanassa hetu

Etitthiyo pañca na sevitabbā.

Atha khalu bho ānando gijjharājā kuṇālassa sakuṇassa ādimajjhakathāpariyosānaṃ viditvā

tāyaṃ volāyaṃ imā gāthāyo abhāsi.

[PTS Page 448] [\q 448/]

4151. Puṇṇampi cemaṃ paṭhaviṃ dhanena

Dajjatthiyā puriso sammatāya,

Laddhā khaṇaṃ atimaññeyya tampi

Tāsaṃ vasaṃ asatinaṃ na gacche.

4152. Uṭṭhāhakañcepi alinavuttiṃ

Komārabhattāraṃ piyaṃ manāpaṃ,

Āvāsu kiccesu ca naṃ jahanti

Tasmā hi itthinaṃ na vissasāmi.

4153. Na vissase icchati manti poso

Na vissase rodati me sakāse,

Sevanti hetā piyamappiyañca

Nāvā yathā orakulaṃ parañcaña.

1. Bandhaye - machasaṃ, syā 2. Sabbabhāvo - machasaṃ 3. Naccanta - machasaṃ

4. Ādivajjhagāthā - vi machasaṃ, syā.

[BJT Page 402] [\x 402/]

4154. Na vissase sākhupurāṇasanthataṃ

Na vissase mittapurāṇacoraṃ,

Na vissase rājā1- sakhā mamanti

Na vissase itthi dasannamātaraṃ.

4155. Na vissase rāmakarāsu nārisu

Accantasilāsu asasaññatāsu,

Accantapemānugatassa bhariyā

Na vissase titthasamā hi nāriyo.

4156. Haneyyu2- chindeyyumpi chedayeyyuṃ

Kaṇṭhampi chetvā rudhiraṃ pibeyyuṃ,

Mā dinakāmāsu asaññatāsu

Bhāvaṃ kare gaṅgatitthupamāsu.

4157. Musā tāsaṃ yathā saccaṃ saccaṃ tāsaṃ3- yathā musā,

Gāvo bahi tiṇasseva omasanti varaṃ varaṃ.

4158. Gatenetā palobhenti pekkhitena4- mihitena ca,

Athopi dunnivatthena mañajunā bhaṇitena ca.

4159. Coriyo kaṭhinā5- bhetā vāḷā ca lapasakkharā,

Na tā kiñci na jānanti yaṃ manussesu vañcanaṃ.

4160. Asā lokitthiyo nāma velā tāsaṃ na vijjati,

Sārattā ca pagabbhā ca6- sikhi sabbaghaso yathā

4161. Natthitthinaṃ piyo nāma appiyopi7- na vijjati,

Sevanti hetā piyamappiyañca nāvā yathā orakulaṃparañca.

[PTS Page 449] [\q 449/]

4162. Natthitthinaṃ piyo nāma appiyopi na vijjati,

Dhanattā pativellanti8- latāva dumanissitā

4163. Hatthibandhaṃ assabandhaṃ gopurisañca caṇḍālaṃ, 9-

Chavaḍāhakaṃ pupphachaḍḍakaṃ sadhanamanupatanti nāriyo.

1. Rājānaṃ - machasaṃ 2. Haneyyuṃ - machasaṃ 3. Bhāsaṃ - machasaṃ

4. Pakkhitenambhitenava - syā 5. Kathinā - machasaṃ 6. Pagabbāva - machasaṃ

7. Apiyopi - machasaṃ 8. Dhanattāpaṭivellanti - machasaṃ 9. Maṇḍalaṃ - machasaṃ

[BJT Page 404] [\x 404/]

4164. Kulaputtampi jahanti akiñcanaṃ chavakasamasadisampi,

Anugacchanti anupatanti dhanahetu hi nāriyoti.

Atha khalu bho nārado devabrāhmaṇo ānandassa gijjharājassa ādimajjhakathā1pariyosānaṃ

viditvā tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi.

[PTS Page 450] [\q 450/]

4165. Cattāro me na purenti te me suṇātha bhāsato, 2-

Samuddo brāhmaṇo rājā itthi cāpi dijampati.

4166. Saritā sāgaraṃ yanti yā kāci paṭhiviṃsitā, 3-

Tā samuddaṃ na purenti ūnattā4- hi na purati.

4167. Brāhmaṇo ca adhiyāna vedamakkhānapañcamaṃ,

Bhiyyopi sutamiccheyya ūnattā hi na purati.

4168. Rājā ca paṭhaviṃ5- sabbaṃ sasamuddaṃ sapabbataṃ,

Ajjhāvasaṃ6- vijinitvā anantaratanocitaṃ

Pāraṃ samuddaṃ pattheti ūnattā hi na purati

4169. Evamekāya itthiyā aṭṭhaṭṭha patino siyā,

Surā ca balavantā ca sabbakāmarasāharā

Kāreyya navame chandaṃ ūnattā hi na purati.

4170. Sabbitthiyo sikhiriva sabbabhakkhā

Sabbitthiyo nadiriva sabbavāhini, 7-

Sabbitthiyo kaṇṭakānaṃ va sākhā

Sababitthiyo dhanahetu vajanti.

4171. Vātañca jālena nāro parāmase

Osiñciyā sāgaramekapāṇinā,

Sakena hatthena haneyya ghosaṃ

Yo sabbabhāvaṃ pamadāsu ossaje.

4172. Corinaṃ bahubuddhinaṃ yāsu saccaṃ sudullabhaṃ,

Thinaṃ bhāve durājāno macchassevodake gataṃ

1. Ādimajjhagāthā - vi machasaṃ 2. Suṇātha mama bhāsato - machasaṃ 3. Pathavissitā-

machasaṃ 4. Onattā - syā 5. Pathaviṃ - machasaṃ 6. Ajjhāvase -sīmu 7. Vābhi - machasaṃ.

[PTS Page 451] [\q 451/]

[BJT Page 406] [\x 406/]

4173. Analā mudusambhāsā duppurā tā nadisamā,

Sidanti naṃ viditvāna ārakā parivajjaye.

4174. Āvaṭṭani mahāmāyā brahmacariyavikopanā,

Sidanti naṃ viditvāna ārakā parivajjaye.

4175. Yañcetā1- upasevanti chandasā vā dhanena vā,

Jātavodova saṇaṭhānaṃ khippaṃ anudahanti natthi.

Atha khalu bho kuṇālo sakuṇo nāradassa devabrāhmaṇassa

ādimajjha2-kathāpariyosānaṃva viditvā tāyaṃ velāyaṃ imā gāthāyo abhāsi.

[PTS Page 452] [\q 452/]

4176. Sallape nisita3- baggapāṇinā

Paṇḍito api pisācadosinā,

Uggatejauragampi āside

Eko ekāya pamadāya nālape.

4177. Lokacittamathanā hi nāriyo

Naccagitabhaṇitambhitāvudhā,

Bādhayanti anupaṭṭhitassatiṃ

Dipa4- rakkhasigaṇāva vāṇije.

4178. Natthi tāsaṃ vinayo na saṃvaro

Majjamaṃsaniratā asaññatā,

Tā gilanti purisassa pābhataṃ

Sāgareva karaṃ timiṅgalo5

4179. Pañcakāma guṇasātagocarā

Uddhatā aniyatā asaññatā,

Osaranti pamadā pamādinaṃ

Loṇatoyavatiyaṃva āpagā6-

4180. Yaṃ naraṃ uparamanti7- nāriyo

Candasāva ratiyā dhanenavā,

Jātavedasadisampi tādisaṃ

Rāgadosavatiyo8- ḍahanti9- naṃ.

1. Yaṃetā - machasaṃ 2. Gāthā - vi machasaṃ, syā 3. Nisita - machasaṃ

4. Dipe - vi machasaṃ, syā 5. Timiḍagayo - machasaṃ 6. Āpakā - simu

7. Palāpenti - machasaṃ upalapenti - vi syā 8. Vadhiyo - machasaṃ, syā

9. Dahanti - machasaṃ, syā.

[BJT Page 408] [\x 408/]

4181. Aḍḍhaṃ ñatvā purisaṃ mahaddhanaṃ

Osaranti sadhanā sahantanā,

Rattacittaṃ ativeṭhayanti naṃ

Sālaṃ māluvalatāva kānane.

4182. Tā upenti vividhena chandasā

Citravimbamukhiyo laṅkatā,

Ūhasanti pahasanti nāriyo,

Sambarova satamāyakovidā.

[PTS Page 453] [\q 453/]

4183. Rātarūpamaṇimuttabhusitā

Sakkatā patikulesu nāriyā,

Rakkhitā ativaranti sāmikaṃ

Dānavaṃva hadayantarassitaṃ1-

4184. Tejavāpi hi naro vicakkhaṇo

Sakkato bahujanassa pujito,

Nārinaṃ vasagato na bhāsati

Rāhunā upagatova2- candimā.

4185. Yaṃ kareyya kupito diso disaṃ

Duṭṭhavitto vasamāgataṃ ari

Tena bhiyyo vyasanaṃ nigacchati

Nārinaṃ vasagato apekkhavā.

4186. Kesalunanakhachintatajjitā

Pādapāṇikasadaṇḍatāḷitā,

Hitameva upagatā hi nāriyo

Tā ramanti kuṇapeva makkhikā.

4187. Tā kulesu visikhantaresu vā

Rājadhāninigamesu3- vā puna,

Oḍḍitaṃ namucipāsavākaraṃ4-

Cakkhumā parivajjaye5- sukhatthiko.

1. Bhadayantadassitā - machasaṃ bhadayantaranissitā - syā upaśatova - machasaṃ, syā

2. Rājaṭṭhāni - machasaṃ 3. Rājaṭṭhāni - machasaṃ 4. Vākuraṃ - machasaṃ vāguraṃ syā 5.

Parivajje - sīmu

[BJT Page 410] [\x 410/]

4188. Ossajitva1- kusalaṃ tapoguṇaṃ

Yo anariyacaritānimācari,

Devatāhi nirayaṃ nimissati2-

Chedagāmi vaṇiyaṃ va vāṇijo.

4189. So idha garahito parattha ca

Dummati upagato3- sakammunā,

Gacchati aniyato galāgalaṃ

Duṭṭhagadrabharatova uppathe.

4190. So upeti nirayaṃ patāpanaṃ

Sattisimbalivanañca āyasaṃ4-

Āvasitvā tiracchānayoniyaṃ5-

Petarājavisayaṃ na muñcati.

4191. Dibbakhiḍḍaratiyo na nandane

Cakkavatticaritañca mānuse,

Nāsayanti pamadā pamādinaṃ

Duggatiñca paṭipādayanti naṃ.

[PTS Page 454] [\q 454/]

4192. Dibbakhiḍḍaratiyo na dullahā

Cakkavatticaritañca mānuse,

Soṇṇa6-vambhanilayā ca accharā

Ye caranti pamadāhanatthikā.

4193. Kāmadhātusamatikkamā gati

Rūpadhātuyā7- bhavo na dullabho,

Vitarāgavisayupapattiyā

Ye caranti pamadāhanatthikā.

4194. Sabbadukkhasamatikkamaṃ sivaṃ

Accantaṃ acalitaṃ asaṅkhataṃ,

Nibbutehi suvihi na dullabhaṃ

Ye caranti pamadāhanatthikā.

[PTS Page 456] [\q 456/]

4195. Kuṇālo haṃ tadā āsiṃ udiyi phussakokilo,

Ānando gijjharājāsi sāriputto ca nārado

Parisā buddhaparisā evaṃ dhāretha jātakanti.

4. Kuṇālajātakaṃ.

1. Osajitvā - machasaṃ 2. Nayissati - machasaṃ 3. Upahato - machasaṃ

4. Māyasa - sima 5. Yoniyā - machasaṃ yoniye - syā

6. Suvaṇaṇa - machasaṃ 7. Rupadhātubhāvo - machasaṃ rūpadhātusambhavo - syā

[BJT Page 412] [\x 412/]

5. Mahāsutasomajātakaṃ

[PTS Page 460] [\q 460/]

4196. Kasmā tuvaṃ rasaka edisāni

Karosi kammani sudāruṇāni,

Hanāsi itthi purise ca muḷho

Maṃsassa hetu adu1- dhanassa kāraṇā

4197. Na antahetu na dhanassa kāraṇā

Na puttadārassa sahāyañātinaṃ,

Bhattā ca me bhagavā bhūmipālo

So khādati maṃsaṃ bhadante edisaṃ.

[PTS Page 461] [\q 461/]

4198. Sace tuvaṃ bhatturatthe payutto

Karosi kammāni sudāruṇāni,

Pato ca antepuraṃ pāpuṇitvā

Lapeyyāsi me rājino sammukhe taṃ.

4199. Tathā karissāmi ahaṃ bhadante

Yameva tvaṃ bhāsasi kāḷahatthi,

Pāto va anteparaṃ pāpuṇitvā

Vakkhāmi te rājino sammukhe taṃ.

4200. Tato ratyā vivasane suriyassuggamanaṃ pati,

Kāḷo rasakamādāya rājānaṃ upasaṅkami

Upasaṅkamitvā rājānaṃ idaṃ vacanamabrūvi.

4201. Saccaṃ kira mahāraja rasako pesito tayā,

Hanāti2- itthi purise tuvaṃ maṃsāni khādasi.

[PTS Page 462] [\q 462/]

4202. Evamevaṃ tathā kāḷa rasako pesito mayā,

Mama atthaṃ karontassa kimetaṃ paribhāsasi.

[PTS Page 464] [\q 464/]

4203. Ānando sabbamacchānaṃ khāditvā rasagiddhimā,

Parikkhiṇāya parisāya attānaṃ khādiyā mato.

4204. Evaṃ pamatto rasagārave rato

Balo yadi āyatiṃ nāvabujjhati,

Vidhamma putto caji3- ñātake ca

Parivattiya attānameva khādati.

1. Adu - machasaṃ 2. Bhanti - machasaṃ 3. Vajitvā - machasaṃ

[BJT Page 414] [\x 414/]

4205. Idaṃ te sutvāna vihetu chando

Mā bhakkhasi rāja manussamaṃsaṃ,

Mā tvaṃ imaṃ kevalaṃ vārijova

Dipadādhipa suññamakāsi raṭṭhaṃ.

[PTS Page 465] [\q 465/]

4206. Sujāto nāma nāmena oraso tassa atrajo,

Jambupesiṃ aladdhāna mato so tassa saṅkhaye.

4207. Evameva ahaṃ kāḷa bhutvā bhakkhaṃ rasuttatamaṃ,

Aladdhā mānusaṃ maṃsaṃ maññe hessāmi jīvitaṃ.

[PTS Page 467] [\q 467/]

4208. Māṇava abhirūposi kule jātosi sotthiye,

Na tvaṃ arahasi tāta abhakkhaṃ bhakkhayetave.

4209. Rasānamaññataraṃ etaṃ yasmā1- tvaṃ nivāraye,

Sohaṃ tattha gamissāmi yattha lacchāmi edisaṃ.

4210. So vāhaṃ nippatissāmi na te vacchāmi santike,

Yassa me dassanena tvaṃ nābhinandasi brahmaṇa

[PTS Page 468] [\q 468/]

4211. Addhā aññepi dāyāde sutte lacchāma māṇava,

Tvañca jamma vinassassu yattha pattaṃ na taṃ suṇe.

4212. Evameva tuvaṃ rāja dipadinda suṇohi me,

Pabbājassanti taṃ raṭṭhā soṇḍaṃ māṇavakaṃ yathā.

4213. Sujāto nāma nāmena bhāvitattāna sāvako,

Accharaṃ kāmayantova na so bhuñachi na so pivi.

4214. Kusagge udakamādāya samudde udakaṃ mine,

Evaṃ mānusakā kāmā dibbakāmāna santike.

4215. Evameva ahaṃ kāḷa bhutvā bhakkhaṃ rasuttatamaṃ,

Aladdhā mānusaṃ maṃsaṃ maññe hessāmi jīvitaṃ.

[PTS Page 469] [\q 469/]

4216. Yathāpi te dhataraṭṭhā haṃsā vehāsayaṃ gamā,

Avutti2- paribhogena sabbe abbhatthataṃ gatā.

1. Kasmā - machasaṃ 2. Abhutta - machasaṃ, ayutta - syā

[BJT Page 416] [\x 416/]

4217. Evameva tuvaṃ rāja dipadinda suṇohi me,

Ahakkhaṃ rāja bhakkhesi tasmā pabbājayanti taṃ.

[PTS Page 475] [\q 475/]

4218. Tiṭṭhāhiti mayā mutetā so tvaṃ gacchasi pamamukho, 1-

Aṭṭhito tvaṃ ṭhitomhiti lapasi brahmacārini

Idaṃ te samaṇa ayuttaṃ asiñca me maññasi kaṃkapantaṃ.

4219. hitohamasmi sadhammesu2- rāja

Na nāmagottaṃ parivattayāmi,

Corañca loke aṭṭhitaṃ vadanati

Āpāyikaṃ nerayikaṃ ito cutaṃ.

4220. Sace tuvaṃ sadadhasi rāja sutaṃ gaṇhāhi khattiya,

Tena yaññaṃ yajitvāna evaṃ saggaṃ gamissasi.

[PTS Page 476] [\q 476/]

4221. Kasmiṃ nu raṭṭhe tava jātabhūmi

Atha kena atthena idhānupatto,

Akkhāhi me brāhmaṇa etamatthaṃ

Kimacchasi demi tayajja patthitaṃ.

4222. Gāthā catasso dharaṇimabhissara

Sugambhiratthā varasāgarūpamā,

Taveva atthāya idhāgatosmi

Suṇohi gāthā paramatthasaṃhitā.

[PTS Page 478] [\q 478/]

4223. Na ve rudanti matimanto sapaññā

Bahussutā ye bahuṭhānacittino,

Dipaṃ hi etaṃ paramaṃ narānaṃ

Yaṃ paṇḍitā sokanudā bhavanti.

[PTS Page 479] [\q 479/]

4224. Attānaṃ ñāti uda puttadāraṃ

Dhaññaṃ dhanaṃ rājataṃ jātarūpaṃ,

Kimonu tvaṃ sutasomānutappe

Koravyaseṭṭha vacanaṃ suṇoma te3-

4225. Nevāhamattānamanutthunāmi

Na puttadāraṃ na dhanaṃ na raṭṭhaṃ,

Satañca dhammo carito purāṇo

Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassānutappe.

1. Pāmukho - machasaṃ 2. Saddhammesu - machasaṃ 3. Metaṃ - machasaṃ

[BJT Page 418] [\x 418/]

4226. Kato mayā saṃṅgāro brahmaṇena

Raṭṭhe sake issariye ṭhitana,

Taṃ saṅgāraṃ brāhmaṇassappadāya

Saccānurakkhi punarāvajissaṃ.

4227. Nevāhametaṃ abhisaddahāmi

Sukhī naro maccumukhā pamutto,

Amittahatthaṃ punarāvajeyya

Koravyaseṭṭha nahi maṃ upesīti.

[PTS Page 480] [\q 480/]

4228. Mutto tuvaṃ porisādassa hatho

Gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmī,

Madhurampiyaṃ jīvitaṃ laddha rāja

Kuto tuvaṃ ehisi me sakāsaṃ.

4229. Mataṃ vareyya parisuddhasīlo

Na hi jīvitaṃ garahito pāpadhammo,

Na hi taṃ naraṃ tāyate1- duggatihi

Yassāpi hetu alikaṃ bhaṇeyya.

4230. Sacepi vāto girimāvaheyya

Cando ca suriyā ca chamāpateyyuṃ,

Sabbāva najjo paṭisotaṃ2- vajeyyuṃ

Natvehaṃ rāja musā baṇeyyaṃ.

4231. Nabhaṃ phaleyya adadhī visusse

Saṃvatteyya bhūtadharā vasundharā,

Siluccayo neraa samulamuppate

Natvevahaṃ rāja musā bhaṇeyya

[PTS Page 481] [\q 481/]

4232. Asiñca sattiñca parāmasāmi

Sapathampi te samma ahaṃ karomi,

Tayā pamutto anaṇo bhavitvā

Saccānurakkhi punarāvajissaṃ.

4233. Yo te kato aṅgaro brāhmaṇena

Raṭṭhe ke issariye ṭhitena,

Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya

Saccānurakkhi punarāvajissaṃ.

1. Tāyati - machasaṃ 2. Pati - machasaṃ

[BJT Page 420] [\x 420/]

4234. Yo te kato aṅgaro brāhmaṇena

Raṭṭhe ke issariye ṭhitena,

Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya

Saccānurakkhi punarāvajissaṃ.

[PTS Page 482] [\q 482/]

4235. Mutto ca so porisādassa hatthā

Gantvāna taṃ brāhmaṇaṃ etadavoca,

Suṇomi gāthāyo satārahāyo

Yā me sutā assu hitāya brahme.

[PTS Page 483] [\q 483/]

4236. Sakideva1- sutasoma sabbhi hoti samāgamo,

Sā naṃ saṅgati pāleti nāsabbhi bahusaṅgamo.

4237. Sabbireva samāsetha sabbhi kubbetha santhavaṃ, 2-

Sataṃ saddhammamaññāya seyyo hoti na pāpiyo.

4238. Jiranti ve rājarathā sucintā

Atho sarirampi jaraṃ upeti,

Satañca dhammo na jaraṃ upeti

Santo bhave sabbhi pavedayanti.

4239. Nabhañca dūre paṭhavi ca dure

Pāraṃ samuddassa tadāhu dare,

Tato bhave durataraṃ vadanti

Satañca dhammaṃ3- asatañca rāja

[PTS Page 484] [\q 484/]

4240. Sahassiyo4- imā gāthā na imā gāthā satārahā,

Cattāri tvaṃ sahasasāni khippaṃ gaṇhāhi brāhmaṇa.

[PTS Page 485] [\q 485/]

4241. Āsitiyā nāvutiyā ca gāthā

Satārahā cāpi bhaveyyu gāthā

Paccantameva sutasoma jānahi5-

Sahassiyo6- nāma kudhatthi7- gāthā.

4242. Icchāmi vohaṃ sutavuddhimattano

Santo8- ca maṃ sappurisā bhajeyyuṃ,

Ahaṃ savantihi mahodadhiva

Nahi tāta tappāmi subhāsitena.

1. Sakiṃ - syā 2. Sandhavaṃ - machasaṃ 3. Dhammo - machasaṃ 4. Sānassiyā - machasaṃ 5.

Jānāhi - machasaṃ 6. Sāhassiyā - machasaṃ 7. Kāatthi - machasaṃ

8. Sattoti - machasaṃ

[BJT Page 422] [\x 422/]

4243. Aggi yathā tiṇakaṭṭhaṃ ḍahanto1-

Na tappati sāgaro vā nidahi,

Evampi te paṇḍitā rājaseṭṭha

Sutvāna tappanti subāsitena.

[PTS Page 486] [\q 486/]

4244. Sakassa dāsassa yadā suṇomi

Gāthā2- ahaṃ atthavati janinda,

Tameva sakkacca nisāmayāmi

Nahi tāta dhammesu mamatthi titti.

4245. Idanne raṭṭhaṃ sadhanaṃ sayoggaṃ

Sakāyuraṃ sabbakāmupapannaṃ,

Kiṃ kāmahetu paribhāsase3-

Gacchāmahaṃ porisādassa4- kante

4246. Attānurakkhāya bhavanti hete

Hatthārobhā rathikā pattikā ca,

Assārehā5- ye ca dhanuggahāse

Senaṃ payuñajāma hanāma sattuṃ.

[PTS Page 487] [\q 487/]

4247. Sudukkaraṃ porisādo akāsi

Jīvaṃ gahetvāna avissaji maṃ,

Taṃ tādisaṃ pubbakiccaṃ santo

Dubbhe6- ahaṃ tassa kathaṃ janinda.

4248. Vanditvā so pitaraṃ mātarañca

Anusāsitvā negamañca balañca,

Saccavādi saccānurakkhamāno

Agamāsi so yena so porisādo7-.

[PTS Page 488] [\q 488/]

4249. Kato mayā saṅgaro brāhmaṇena

Raṭṭhe sake issariye ṭhitena,

Taṃ saṅgaraṃ brāhmaṇassappadāya

Saccānurakkhi punarāgatosmi

Yajasasu yaññaṃ khāda maṃ porisāda.

4250. Na hāyate khādituṃ8- mayhaṃ pacchā

Citakā ayaṃ tāva sadhumikā ca,

Niddhumako pacitaṃ sādhu pakkaṃ

Suṇāmi gāthāyo satārahāyo.

1. Dahanto - machasaṃ 5. Assāruhā - machasaṃ

2. Taṃ - machasaṃ 6. Dubbho - machasaṃ

3. Paribhāsasi - machasaṃ paribhāsate - vi 7. Yattha porisādo - machasaṃ

4. Porisādassupatte - machasaṃ 8. Khāditaṃ - machasaṃ

[BJT Page 426] [\x 426/]

[PTS Page 489] [\q 489/]

4251. Adhammiko tvaṃ porisādakāsi1-

Raṭṭhā ca bhaṭṭho udarassa hetu,

Dhammañcimā abhivadanti gāthā

Dhammo adhammo ca kuhiṃ sameti.

4252. Adhammikassa luddassa niccaṃ lohitapāṇino,

Natthi saccaṃ kuto dhammo kiṃ sutena karissasi.

4253. Yo maṃsabhetu migavaṃ careyya yo vā hane purisaṃ attahetu,

Ubhopi te pecca samā bhavanti

Kasmā no2- adhammikaṃ brūhi maṃ tvaṃ3-

4254. Pañca pañca nakhā bhakkhā khattiyena pajānatā,

Abhakkhaṃ4- rāja bhakkhesi tasmā adhammiko tuvaṃ.

[PTS Page 490] [\q 490/]

4255. Putto tuvaṃ perāsādassa hatthā

Gananvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmi,

Amittahatthaṃ punarāgatosi

Na khattadhamme5- kusalosi rāja.

4256. Ye khattadhamme kusalā bhavanti

Pāyena te nerayikā bhavanti,

Tasmā ahaṃ khattadhammaṃ5- pahāya

Saccānurakkhi punarāgatosmi

Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda.

4257. Pāsādavāsā paṭhavigavāssaṃ

Kāmitthiyo kāsikacandanañca,

Sabbaṃ tahiṃ labhasi sāmitāya

Saccena kiṃ passasi ānisaṃsaṃ.

[PTS Page 491] [\q 491/]

4258. Ye keci me atthi rasā pathavyā6-

Saccaṃ tesaṃ sādutaraṃ rasānaṃ,

Sacce ṭhitā samaṇabrāhmaṇā ca

Taranti jāti7- maraṇassa pāraṃ.

1. Purāsāda - machasaṃ, sāya 2. Nu - machasaṃ 3. Yaṃ - machasaṃ 4. Abhakkha - machasaṃ

5. Khatya - machasaṃ, sayā 6. Pathabyā - machasaṃ 7. Jātiṃ - machasaṃ

[BJT Page 426] [\x 426/]

4259. Mutto tuvaṃ porisādasasa hatthā

Gantvā sakaṃ mandiraṃ kāmakāmi,

Amittahātthaṃ punarāgatosi

Nahā nūna te maraṇabhayaṃ janinda

Alinacitto casi1- saccavādi.

4260. Katā me kaḷayāṇā anekarupā

Yaññā yiṭṭhā ye vipulā passatthā,

Visodhito paralokassa maggo

Dhamme ṭhito ko maraṇassa bhaye.

[PTS Page 492] [\q 492/]

4261. Katā me kalyāṇā anekarūpā

Yaññā yiṭṭhā se vipulā pasatthā,

Anānutappaṃ paralokaṃ gamissaṃ

Yajassu yaññaṃ khāda2- maṃ porisāda

4262. Pitā ca mātā ca upaṭṭitā me dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ,

Visodhito paralokassa maggo

Dhamme ṭhito ko maraṇassa bhaye.

4263. Pitā ca mātā ca upaṭṭitā me dhammena me issariyaṃ pasatthaṃ,

Anānutappaṃ paralokassa gamissaṃ

Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda.

4264. Ñātīsu mittesu katā me kārā

Dhammena me issariṃ pasatthaṃ,

Visodhito paralokassa maggo

Dhamme ṭhito ko maraṇassa bhaye.

4265. Ñātīsu mittesu katā3- me kārā

Dhammena me issariṃ pasatthaṃ,

Anānutappaṃ paralokassa gamissaṃ

Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda.

4266. Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahunnaṃ4-

Santappitā samaṇabrāhmaṇā ca,

Visādhito paralokasa maggo

Dhamme ṭhito ko maraṇassa bhaye

1. Asi - machasaṃ 2. Ada - machasaṃ 3. Katupakāro - machasaṃ 4. Bahunaṃ - machasaṃ

[BJT Page 428] [\x 428/]

4267. Dinnaṃ me dānaṃ bahudhā bahunnaṃ4-

Santappitā samaṇabrāhmaṇā ca,

Anānutappaṃ paralokassa gamissaṃ

Yajassu yaññaṃ khāda maṃ porisāda.

[PTS Page 493] [\q 493/]

4268. Visaṃ pajānaṃ puriso adeyya

Āsivisaṃ jalitaṃ uggatejaṃ,

Muddhāpi tassa vipateyya1- sattadhā

Yo tādisaṃ saccādiṃ adeyya.

4269. Sutvā dhammaṃ vijānanti narā kalyāṇapāpakaṃ,

Api gāthā suṇitvāna dhamema me ramatī2- mano.

[PTS Page 494] [\q 494/]

4270. Sakideva sutaso3- sabbhi hoti samāgamo,

Sā naṃ saṅgati pāleti nāsabbhi bahu saṅgamo

4271. Sabbhireva samāsetha sabbhi kubbetha santhavaṃ, 4-

Sataṃ saddhammamaññāya seyyo hoti na pāpiyo.

4272. Jiranti ve rājarathā sucittā

Atho sarīrampi jaraṃ upeti,

Satañca dhammo na jaraṃ upeti

Santo bhave sabbhi pavedayanti

4273. Nahañca dūre paṭhavī5- va dure

Pāraṃ samuddassa tadāhu dure,

Tato have durataraṃ vadanti

Satañca dhammaṃ asatañca rāja.

4274. Gāthā imā atthavatī suvyañajanā6-

Subhāsitā tuyhaṃ janinda sutvā,

Ānandi citto sumano patīto

Cattāri te samma vare dadāmi.

[PTS Page 495] [\q 495/]

4275. Yo nattano maraṇaṃ khujjhasi tvaṃ

Hitāhitaṃ vinipātañca saggaṃ,

Giddho rase duccarite niviṭṭho

Kiṃ tvaṃ varaṃ dassasi pāpadhamma7-.

1. Eleyya - machasaṃ vipaleyya - syā 2. Ramate - machasaṃ, syā 3. Mahārāja- machasaṃ, syā

4. Sandhavaṃ - machasaṃ 5. Pathavi - machasaṃ 6. Byañachana - machasaṃ 7. Pāpadhammo

- machasaṃ

[BJT Page 430] [\x 430/]

4276. Ahañca taṃ dehi varanti vajjaṃ

Tvañcāpi datvāna avākareyya,

Sandiṭṭhikaṃ kalabhamimaṃ vivādaṃ

Ko paṇḍito jānamupabbajeyya.

4277. Na taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ

Yaṃ vāpi datvāna avākareyya,

Varassu samma avikampamāno

Pāṇaṃ cajitvānapi dassameva.

4278. Ariyassa ariye sameti sakkhi1-

Paññassa paññāṇavatā sameti,

Passeyya taṃ vassasataṃ arogaṃ2-

Etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ varāmi.

[PTS Page 496] [\q 496/]

4279. Ariyassa ariye sameti sakkhi3-

Paññassa paññāṇavatā sameti,

Passapi maṃ vassasataṃ arogaṃ

Etaṃ varānaṃ paṭhamaṃ dadāmi.

4280. Ye khattiyāse idha bhūmipālā

Muddhābhisittā katanāmadheyyā,

Na tādise bhūmipatī adesi

Etaṃ varānaṃ dutiyaṃ varāmi.

4281. Ye khattiyāse idha bhūmipālā

Muddhābhisittā katanāmadheyyā,

Na tādise bhūmipatī ademi

Etaṃ varānaṃ dutiyaṃ dadāmi.

[PTS Page 497] [\q 497/]

4282. Paresataṃ khattiyā te gahītā

Talāvutā assumukhā rudantā,

Sake te raṭṭha paṭaṭipādayāhi

Etaṃ varānaṃ tatiyaṃ varāmi.

4283. Paresataṃ khattiyā te gahītā

Talāvutā assumukhā rudantā,

Sakena5- raṭṭhena paṭaṭipādayāmi te

Etaṃ varānaṃ tatiyaṃ dadāmi.

1. Saṅkhyaṃ - machasaṃ 2. Arogyaṃ - machasaṃ 3. Saṅkhyaṃ - machasaṃ

4. Passasi - machasaṃ passeyya - syā passeti - vi 5. Sake te raṭṭhe - machasaṃ

[BJT Page 432] [\x 432/]

4284. Chiddante raṭṭhaṃ byadhitaṃ bhayāhi

Puthu narā leṇamanuppaviṭṭhā,

Manussamaṃsaṃ viramehi rāja.

Etaṃ varānaṃ catutthaṃ varāmi.

[PTS Page 498] [\q 498/]

4285. Addhā hi so bhakkho mamaṃ manāpo

Etassa hetumhi vanaṃ paviṭṭho,

Sohaṃ kathaṃ etto upārameyyaṃ

Aññaṃ varānaṃ catutthaṃ varassu.

4286. Na ce piyaṃ meti janinda tādiso

Attaṃ niraṃkatvā piyāni sevati, attāva soyyo paramāva aseyyo

Labbhā piyā ocitatthena pacchā.

[PTS Page 499] [\q 499/]

4287. Piyaṃ me mānusaṃ maṃsaṃ sutasoma vijānahi,

Nambhi1- sakko nivāretuṃ aññaṃ tuvaṃ samma varaṃ varassu.

4288. Yo ve piyaṃ meti piyānukaṅkhi2-

Attaṃ niraṃ katvā piyāni sevati

Soṇḍāva pitvāna visassa3- thālaṃ

Teneva so hoti dukhi4- parattha.

4289. Yo cīdha saṅkhāya piyāni hitvā

Kicchenapi sevati ariyadhammaṃ5-,

Dukkhitova pītvāna yathosadhāni

Teneva so hoti sukhī parattha.

4290. Ohāyahaṃ pitaraṃ mātarañca

Manāpike6- kāmaguṇe ca pañca,

Etassa hetumbhi vanaṃ paviṭṭho

Tante varaṃ kinti mahaṃ dadāmi.

[PTS Page 500] [\q 500/]

4291. Na paṇḍitā dviguṇaṃ ahu vākyaṃ

Saccappaṭiññāva bhavanti santo,

Varassu samma iti maṃ avoca

Iccabravi tvaṃ na hi te sameti.

4292. Apuññalābhaṃ ayasaṃ akittiṃ

Pāpaṃ bahuṃ duccaritaṃ kilesaṃ,

Manussamaṃsassa kate7- upāgā

Tante varaṃ kintimahaṃ dadeyyaṃ.

1. Nahisakkā - machasaṃ 5. Aariyadhamme - vi machasaṃ, syā

2. Piyānurakkhi - machasaṃ, syā 6. Manāpiye - machasaṃ

3. Visamissa - vi machasaṃ, syā 7. Bhavo - machasaṃ

4. Dukkhi - machasaṃ, syā.

[BJT Page 434] [\x 434/]

4293. Na taṃ varaṃ arahati jantu dātuṃ

Yaṃ vāpi datvāna avākareyya,

Varassu samma avikampamāno

Pāṇaṃ cajitvānapi dassameva.

4294. Pāṇaṃ cajanti santo nāpi dhammaṃ.

Saccappaṭiññā ca bhavanti santo,

Datvā varaṃ khippamavākarohi

Etena sampajja surājaseṭṭha.

[PTS Page 501] [\q 501/]

4295. Dhanaṃ caje1- yo pana aṅgahetu

Aṅgaṃ caje jīvitaṃ jakkhamāno,

Aṅga dhanaṃ jīvitaṃ cāpi sabbaṃ

Caje naro dhammamanussaranto.

4296. Yassā hi dhammaṃ puriso vijaññā

Ye cassa kaṅkhaṃ vinayanti santo,

Taṃ hissa dipañca parāyaṇañca

Na tena mittiṃ jarayetha2- pañño.

[PTS Page 502] [\q 502/]

4297. Addhā hi so bhakakho mamaṃ3- manāpo

Etassa hetumbhi vanaṃ paviṭṭho,

Saceva maṃ yācasi etamatthaṃ

Etampi te samma varaṃ dadāmi.

[PTS Page 503] [\q 503/]

4298. Satthā ca me hosi sakhā ca mesi

Vacanampi te samma ahaṃ akāsiṃ,

Tuvampi me samma karohi vākyaṃ

Ubhopi gantvāna pamocayāma.

4299. Satthā ca te homi sakhā ca tyambhi

Vacanampi me samma ahaṃ akāsi,

Ahampi te samma karomi vākyaṃ

Ubhopi gantvāna pamocayāma.

4300. Kammāsapādena viheṭhitattha4-

Talāvutā assumukhā rudantā,

Na jātu dubbhetha imassa rañño

Saccappaṭiññaṃ me paṭissuṇātha.

1. Cajedhanaṃ aṅgavarassahetu - vi machasaṃ, syā 2. Jirayetha - machasaṃ 3. Mama -

machasaṃ 4. Vihedhitambhā - machasaṃ, syā

[BJT Page 436] [\x 436/]

4301. Kammāsapādena viheṭhitambhā

Talāvutā assumukhā rudantā,

Na jātu dubbhetha imassa rañño

Saccappaṭiññante paṭissuṇāma.

[PTS Page 504] [\q 504/]

4302. Yathā pitā vā athavāpi mātā

Anukampakā atthakāmā pajānaṃ,

Evameva vo hotu ayañca rājā

Tumbhe ca vo hotha yatheva puttā.

4303. Yathā pitā vā athavāpi mātā

Anukampakā atthakāmā pajānaṃ,

Evameva no hotu ayañca rājā

Mayampi bhessāma yatheva puttā.

4304. Catuppadaṃ sakuṇañcāpi maṃsaṃ

Sudehi randhaṃ sukataṃ suniṭṭhitaṃ,

Sudhaṃva indo paribhuñajiyāna

Hitvā katheko ramasi araññe

4305. [PTS Page 506] [\q 506/]

. Tā khattiyā velali1- vilākamajjhā

Alaṅkatā samparivārayitvā,

Indaṃva devesu pamodayiṃsu

Hitvā katheko ramasi araññe

4306. Tambupadhāne bahugoṇakambhi

Sucimbhi sabbassayanambhi saññate, 2,

Sayanassa3- majjhambhi sukhaṃ sayitvā

Hitvā katheko ramasi araññe

4307. Pāṇissaraṃ kumbhathunaṃ nisithe4-

Athopi ve nippurisampi turiyaṃ,

Bahuṃ sugitañca suvāditañca

Hitvā katheko ramasi araññe

4308. Uyyānasampannaṃ pahutamālyaṃ5-

Migāvirūpena6- puraṃ surammaṃ,

Hayehi nāgehi rathehupetaṃ

Hitvā katheko ramasi araññe

1. Valli - machasaṃ 2. Subhamabhisabbasasayanambhi saṅgate - machasaṃ, syā

3. Seyyassa - machasaṃ 4. Niside - machasaṃ syā 5. Bahutta - machasaṃ

6. Migājinupeta - syā

[BJT Page 438] [\x 438/]

[PTS Page 507] [\q 507/]

4309. Kāḷapakkhe yathā cando hāyateva suve suve,

Kāḷapakkhupamo rāja asataṃ hoti samāgamo.

4310. Yathā rasakamāgamma sudakaṃ purisādhamaṃ,

Akāsiṃ pāpakaṃ kammaṃ yena gacchāmi duggatiṃ.

4311. Sukkapakkhe yathā cando vaḍḍhateva suve suve,

Sukkapakkhupamo rāja sataṃ hoti samāgamo.

4312. Yathāhaṃ tava māgamma sutasoma vijānahi,

Kāhāmi kusalaṃ kammaṃ yena gacchāmi suggatiṃ.

[PTS Page 508] [\q 508/]

4313. Thale yathā vāri janinda vaṭṭaṃ1-

Anaddha2- neyyaṃ aciraṭṭhitikaṃ,

Evampi ce hoti asataṃ samāgamo

Anadadhaneyyo udakaṃ thaleva.

4314. Sare yathā vāri jinindaṃ vaṭṭaṃ

Ciraṭṭhitikaṃ naraviriya3- seṭṭha,

Evampi ve hoti sataṃ samāgamo

4315. Avyāyiko hoti sataṃ samāgamo

Yāvampi tiṭṭheyya tatheva hoti,

Khippaṃ hi veti asataṃ samāgamo

Tasmā sataṃ dhammo asabbhi ārakā.

[PTS Page 509] [\q 509/]

4316. Na so rājā yo5- ajeyyaṃ jināti

Na so sakhā yo sakhāraṃ jināti,

Na sā bhariyā yā patito vibheti

Na te puttā ye6- na bharanti jiṇṇaṃ.

4317. Na sā sabhā yattha na santi santo

Santo na te ye na bhananti dhammaṃ,

Rāgañca dosañca pahāya mohaṃ

Dhammaṃ bhaṇantova bhananti santo.

1. Vuṭṭhaṃ - machasaṃ 2. Ananda - machasaṃ 3. Naravira - machasaṃ

4. Ciraṭṭhitika - machasaṃ 5. Rājā naso yo - machasaṃ 6. Puttā - nate ye - machasaṃ

[BJT Page 440] [\x 440/]

4318. Na bhāsamānaṃ1- jānanti missaṃ bālehi paṇḍitaṃ,

Bhāsamānañca jānanti desentaṃ amataṃ padaṃ,

4319. Bhāsaye jotaye dhammaṃ paggaṇhe isinaṃ dhajaṃ,

Subhāsitaddhajā2- isayo dhammo hi isinaṃ dhajoti.

Mahāsutasomajātakaṃ.

Asitinipāto niṭṭhito.

Tassuddānaṃ:

Sumukho pana haṃsavaro ca mahā

Sudhābhojanino ca paro pavaro,

Sakuṇāladijādhipativabhayano

Sutasoma varuttama samhayano'ti.

1. Nābhāsa - machasaṃ 2. Subhāsita


Holder of rights
GRETIL project

Citation Suggestion for this Object
TextGrid Repository (2025). Pali Collection. Jataka 5. Jataka 5. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-D2B3-0