Yasa Mahathera: Kaccayanasara

| namo tassa bhagavato arahato sammāsambuddhassa |

mundindakko tamaṃ mohaṃhantvā bodhesi paṅkajaṃ /

janaṃsaddhammaraṃsīhi so sampāletumaṃ jino // YKac_1 //

māgadhikāya bālānaṃ buddhiyā buddhasāsane /

vakkhaṃ kaccāyanasāraṃ nissāya jaṅghadāsakaṃ // YKac_2 //

kattādo yattha ākhyātaṃ kitsamāsassutaddhitaṃ /

savutto tattha paṭhamā atthamattavivacchayā // YKac_3 //

kattukammani ākhyātaṃ taddhitaṃ vadhivajjite /

sāmivajje kitsamāso khile jāti visesake // YKac_4 //

kitādivācakānāma goṇāte ca visesanā /

vuttassādiparaṃ saṅkhyaṃ sesā liṅgādigāhino // YKac_5 //

nāmānañce caye vākyaṃ goṇasaṅkhyā cayaṅgasā /

.... .... [missing line] .... ... // YKac_6 //

pakatī vikatīcāpi yatra vuttaṃ dvayampica /

vācako pakatisaṅkhyaṃ gaṇhātissā padhānato // YKac_7 //

bhedo visesanaṃ bhedyaṃ visesyaṃ taṃ dvayaṃ yadi /

tulyatthaṃbhedakaṃ bhiyyo bhedyaliṅgādigāhakaṃ // YKac_8 //

sādhammasādhanaṃ siddha masiddhasso pamānakaṃ /

upameyyamasiddhaṃ taṃ dvayamekavibhattikaṃ // YKac_9 //

payutte gamyamānevā vutte tumhamhi majjhimo /

tathuttamo bhavemhamhi sesamhi paṭhamo bhave // YKac_10 //

ekakālābhidhānamhi vuttesu nāmaādisu /

parova puriso hoti dhātuto paṭhamādisu // YKac_11 //

jhatthaniddiṭṭhe tumhamhe na sakā purisā siyuṃ /

upāyopādiyaheyyo upeyyaṃ tena sādhiyaṃ // YKac_12 //

gatibuddhyāsanasaddā kammakānañca kārite /

bhajjādīnañca yo kattā kammasañño sadhātunaṃ /

harakkarābhivādīnaṃ disajjhoharatissavā // YKac_13 //

nīkhādāvhādasaddāya kandānaṃ sambhave na sā /

vahāniyantu hetumhi bhakkhissāhiṃsanepica // YKac_14 //

padhānaṃ nīvahādīnaṃ appadhānaṃ duhādinaṃ /

karitānaṃ sakaṃ kammaṃ vaccaṃ kattā payojako // YKac_15 //

abhāvā abhidheyyassa aññadapyāha kammajo {*1} /

kāladdhabhāvadesetu nābhidhātyaññasambhave // YKac_16 //

{*1 aññamapyāha - katthaci}

kāladdhabhāvadesānaṃ kammatā kammakehi ve /

antabhūtakriyāññehi yoge sambhoti dhātuhi // YKac_17 //

kitākhyātavisesyehi yaṃvuttaṃ taṃ pakāsati /

visesanānuttamapi vuttaṃ vādappabhedato // YKac_18 //

vuttaṃpi vuttataṃ yāti padantarehyanuttataṃ /

kvacānuttaṃ panānuttaṃ vuttañcāpi padantare // YKac_19 //

sāmaññaniddeso.

parassa kattariyeva attanopana tīsupi /

vikaraṇātu sabbepi katvatthe sabbadhātuke // YKac_20 //

assabbadhātukepyesu kiñci icchanti paccayaṃ /

paccuppannādikālesu vattamānādayo kamā // YKac_21 //

āraddhāniṭṭhito bhāvo paccuppanno suniṭṭhito /

atītānāgatuppāda mappattābhimukhākriyā // YKac_22 //

katassāsaraṇe kattu accantacchādanepica /

diṭṭhādīnamabhāveca tīsu ñeyyā parokkhatā // YKac_23 //

atītarattiyā yāmo pacchimoḍḍhamamussavā /

bhāviniyādippahāro tadaḍḍhaṃ vājjatehyaho // YKac_24 //

viruddhahetuyogāvā hetuvekallatopi vā /

kriyānamabhavova kriyātipannamīritaṃ // YKac_25 //

tañca dvidhā bhūtaṃ bhāvī bhūtaṃ sampuṇṇakāraṇā /

bhāvībhāvātipannantu kutoci liṅgadassanā // YKac_26 //

kālabhedamanissāya pañcamī sattamī siyuṃ /

patthanā vidhisaṃpucchā visayā parikittitā // YKac_27 //

patthanāsīsanaṃ tesu niyogo vidhi so dvidhā /

sādarānādarā pucchā kimevaṃ sampadhāraṇaṃ // YKac_28 //

kriyākālavivacchāyaṃ vattamānādayo khilā /

yathāsakālamuppannā saddantarasamāgamā // YKac_29 //

pacchā kālantaraṃ brūte padasaṅkhārakālato /

purā dibbatyasaddhammo ityādikamidaṃ mataṃ // YKac_30 //

padantarena yo ñāto nasottho bādhakobhave /

padasaṅkhārabhāvissa atthassa bāhiraṅgato // YKac_31 //

yathā vivacchamevāyaṃ sabbā saddatthasaṇṭhiti /

siddhalakkhyānusārena vivacchāpyanugamyate // YKac_32 //

ākhyātaniddeso.

bhāve kammani kiccāhu khatthāpi paccayā tathā /

aññatthāpi kvaci kiccā yutusabbamhi sādhane // YKac_33 //

saddattharucatādīhi sīlādīsvapi kattari /

ṇī tu ādīca sabbehi sīlādīsvapi kattari // YKac_34 //

bhāve kammani bhūteto ṭhāsāvasā ruhājarā /

sijanīsilisārambhā kattarica akammakā // YKac_35 //

gamanatthā tathādhāre āhāratthā ca dhātuto /

bhāvamattetu dhātumhā avivacchitakammakā // YKac_36 //

tavantuṇvu tu āvītu sabbasmā api kattari /

pāyaso ṇādayo bhāve keci tesvapi kārake // YKac_37 //

kitabhāvo dabbamiva tena kammādayo api /

pāyo satyapi kammasmiṃ bhāvatthavihitā kitā // YKac_38 //

kriyānameka kattūnaṃ bhāve tvādipurākriyā /

tuṃtu bhāve tadatthāce icchatthādikriyāpica // YKac_39 //

paccayatthopi bhāvoyaṃ vinātenāpasiddhito /

dhāturatthopi sesevaṃ cayattho tena sabbako // YKac_40 //

saṅketakālamevāyaṃ vibhāgo sampavattate /

atthoyaṃ pakatiyeso paccayattho itīdiso // YKac_41 //

siddhasaddānuvādoya mato eva nasijjhate /

itaretaratosiddhi lakkhyalakkhaṇikā kvaci // YKac_42 //

anādirayamāloko saddakhyoyassa napphuṭo /

byañjate tassa satthena dīpova gatiyāvuto // YKac_43 //

mānantā vattamāne ca lakkhaṇe hetuke siyuṃ /

kitā dhātvattha sambandhe honti kālantaresvapi // YKac_44 //

kitakābhidheyyaliṅgā iyuvaṇṇāvarādijo /

apaccayoṇo dutiyo ipaccayo pume siyuṃ {*2} // YKac_45 //

{*2 ṇotibhāvecāti suttenavihita ṇappaccayova}

yucākattari bhāvasmiṃ kiccā koca napuṃsake /

tavādikkhattumantātu abyayanāmakā siyuṃ // YKac_46 //

kitaniddeso.

yatratthe novidhiyante tyādippabhutayoca te /

sonutto tatrakammādo dutiyādī yathārahaṃ // YKac_47 //

kriyappe dutiyākamme ghanayoge khaṇaddhani /

kammappavacanīyena kvantehi cubhayādibhi // YKac_48 //

sakanta sādhaka tamā kattu karaṇa kārakā /

tatiyā tesuhetvatthe sattamyālakkhaṇepica /

visesane sahattheca yoge pubbādināpica // YKac_49 //

pūjānuggahakāmena yassa saṃdīyate dhanaṃ /

laddhasāmittakaṃ taṃhi sampadānanti kittitaṃ /

catutthīsampadāneca yutte namoti ādinā // YKac_50 //

kriyāvadhirapādānaṃ tasmiṃ ca pañcamī siyā /

kattukammānamādhāro nissayānaṃ kriyāya yo // YKac_51 //

okāso sattamītamhi kriyālakkhyakriyāyavā /

ippakati takammeca kamme gahādinaṃpica // YKac_52 //

kāle nimitte karaṇe piṇḍacarādidhātunaṃ /

adhināsattamī sāmye upenādhikināpisā // YKac_53 //

visesana visesyānaṃ aññamaññamapekkhatā /

sambandho ca tasmiṃ chaṭṭhī kityoge kammakattari // YKac_54 //

nakattari dvaye patte ṇvuyutīnaṃ tuvā bhave /

thīaṇvvunaṃ dvaye kicce neva kattari evavā /

niṭṭhādīnaṃ nahotyeva bhāvevā yassa kattari // YKac_55 //

disino antino kamme karino yatanepica /

haratissānukārepi sati hiṃsatthadhātunaṃ // YKac_56 //

dayatissicchatissāpi tityatthekaraṇepica /

ādhārake bhave niccaṃ kammakattari tassatu // YKac_57 //

sattamīnādaresāmi apiniddhāraṇe tathā /

tatiyā pañcamīceva puthunānā payogato // YKac_58 //

ritetu dutiyā sāpi vināññatrehi tāpica /

chaṭṭhī hetupayogetu hetvatthe suddhanāmato // YKac_59 //

sabbanāmātu sabbāva kriyānipphattikāraṇā /

goṇamukhyappabhedena kammādikārakā siyuṃ // YKac_60 //

kārakaniddeso.

visesana visesyānaṃ abhinnatthattamīritaṃ /

samāso nāma tādimhi taddhitopi vidhīyate // YKac_61 //

dutiyādīsamāsyante yatra nāmapadehi so /

parehitu tappuriso visesyatra paraṃ bahuṃ // YKac_62 //

visesanaṃ visesyena ekatthaṃ yadi taṃdvayaṃ /

sa kammadhārayo tasmiṃ pāyo pubbaṃ visesanaṃ // YKac_63 //

taddhitatthe samāhāre uttarasmiṃ pade pare /

samāsyante digu yatra saṅkhyāsaṅkhyeyyavācibhi // YKac_64 //

ubhetappurisā vuttā kāriyañce tadāsayaṃ /

lakkhataṃ lakkhyalakkhesu lakkhyalakkhaṇadassinā // YKac_65 //

yatrānekapadāññatthe bahubbīhi samuccate /

sarūpā yadivā yuddhe vidisāya disāya vā // YKac_66 //

pubbaṃ visesanaṃ tatra sattamī niṭṭhantaṃpica /

parantu āvudhattehi vibhāsābyāhitādisu // YKac_67 //

samāhāretarītarayoge nāmasamuccayo /

dvando pubbaṃ bhave tatra accitappasaraṃ bahuṃ // YKac_68 //

vibhatyādobyayāyatra so byayībhāvo issate /

parādayo pañcamiyā chaṭṭhiyā oramādayo // YKac_69 //

chaṭṭhītappurise rājā manussehi parāsabhā /

paṇḍake sālamatthepi chāyā bāhullapubbikā // YKac_70 //

vāssusenāsurāsālānisāchāyā imepana /

upaññopakkamā niccaṃ tadādittappakāsane // YKac_71 //

samāsaniddeso.

sambandhe kārake piṇḍe bhāve gotte paratraca /

kathyante taddhitā ruḷhā samāsantābyayā api // YKac_72 //

taddhitaniddeso.

kaccāyanasāragantho niṭṭhito.