15.ხენწიფეშ ბოში "სანარტია"

teiHeader

ართი ხენწიფე ქოჸოფე, ე ხენწიფექ თეში დიირჩინჷ, სქუა ვაჸუნდჷნი ძალამი ორჩინუეს ქააშუუ მუში ჩირს არნ ქომოლისქუაქჷ. სახელი ქიგიოდვეს თი ბოშის "სანარფია", ნამუქჷთი მიირდჷ დო ძალამი ჯგირი დო ჭკუ̄ერი ბოშიქ ქიიჸუუ, ათაში ნამუდა ქიჸანაში შურდგმილეფი სო მუ ორ დესჷნი, ირიფელს ქიმეხვადჷდჷ; მარა დიდას ვაურჩქილედჷ. ათეშენი გააჯოგჷ მუში დიდასჷ დო უწუუ თე ხენწიფეში ჩირქ მუში ქომონცჷ:

- რახანჷ თე ბოშის დიდაში მუთა წანსჷნი, მიდეეჸონი დო დიდი ტობა ზღუ̄ას გიოჸოთი.

მუმაქ ძალამი შიიწუხუ. მარა ჩილიში ნარაგადჷქჷ ვაგააცუდინჷ. თე დიდა დო მუმაში სხუნუას ქიმეხვადჷ ათე ბოშიქჷ, მარა ვადეეურჩჷ დიდა დო მუმაში გინოჭყვიდილი საქმეს. უკული მუმაქ უწუუ:

- მიდავრთათჷ დო ქალაქი ქიიბძირუათია.

ათეწკჷმა ე ბოშიქ მუმას უწუუ:

- ბაბა, ჭიჭე ფარა ქომუჩია.

მუმაქ ფარა ქიმეჩჷ დო მიდართეს ქალაქიში ოძირაფუშა. ქიმერთესჷ თექინი, ი ბოშიქ თე ფარათჷ ქიიჸიდჷ ართი არგუნი, ხამეფი, ლეში დო ძაფი, საკვეცი დო ობედი. ეურეშე მუკირთესჷ დო ათე ზღუ̄აში ხოლოშა ქჷმორთესჷნი, ათე ბოშიქ ართი დიდი ჭყონიში ჯათი მოსოფუ დო ხუჯიშა ქიკილეედუ. მუჟანსჷთი ზღუ̄აში პიჯიშა ქჷმორთესჷნი, სქუაში წოხოლე მუმაქჷ ქინააჯინჷ ზღუ̄ასჷ დო სქუას უწუუ:

- მორთი, აბა, მუჭომი დიდი ჩხომი გოძირეევე.

სქუაქ ქიმერთჷ გინააჯინუუშანი, მუმაქ გეგჷნააჸოთჷ, ჯა მეუღუდუნი თეში, ათე დიდი ზღუასჷ დო ჩხომქ გეჸირტჷ; მუკიირთჷ დო მუმაქ მუში ჸუდეშა ქჷმორთჷ. ზღუას ათე ბოშიქ ჩხომიშ ქვარას დინახალე დაჩხირი ოკაარზჷ; ათე ჩხომს ქვილითი გამკოკვათჷ, დოჭუ დო ოჭ კომჷ. ათე ჩხომიშ ქვილითით ეჩიდოვითი წანას ჩხომიშ ქვარას ქოსქიდჷდჷ; უკული, მუჟანსჷთი დიშქაქ, საკვეცი დო ობედიქ დალიებაშა ქიმიოჭირინუუნი, ოკაარზჷ ძალამი დიდი დაჩხირი. ათე ჩხომქ გოფურუნი, წყარიშე გეშასხაპუ დო სქირჷს ქიგიანთხჷ. ათე ბოშიქჷ თქუუ "გუუკვათჷნქჷ ქორას ათე ჩხომსჷ დო ქობძირჷნქჷ დინახლე წყარს, კჷნი გელავჭაანქ, სქირჷს ქორენდა, გვალას გობკვათჷ დო გიშეებლენქია". ჭიჭე გოკვათჷ დო ქოძირჷ, მუჭო მინდორს გინოძენი; გვალო გოკვათჷ დო გიშეელჷ ჩხომიში ქვარაშე დო მინდორს დაჩხირი ეკაარზჷ დო გამკოკეათჷ თი ჩხომსჷ ხორცი, დოჭუ დო ოჭკომუ.

ათე დროს ართი მაფაში სქუა ჩილიში ოთხუუშა მიიშჷ დო ქაახვადჷ, ათე ჩხომიშ ქორაშე გიშაართჷნი, თი ხენწიფეში სქუას. თი ჩილიში ოთხუუშა მიიშჷნი, მაფაში ხქუაქ კოჩი ქემუჩქუ თე ბოშისჷ დო მუუჩინჷ: "შარა ქჷმოთხიია", ათეშენი წამუდა შარაპიც გილახედჷ დო ხშვა არდგილით ვემიშაართედჷ ცხენამი კოსჷნი; მარა ექ ვარია მეუჩინჷ. ათე დროს კინი თი მაფაში სქუაქ მალართჷ დო ქჷმორთჷ ათე მაჟირა მაფაში სქუაშა დო კითხჷ: "მინ ორექია?" დო ექ უწუუ ხენწიფეში სახელი, ნამუ ხენწიფეში სქუათი რდჷნი. ათე ჟანს დააპეეჯჷ თიქჷ სანარტია: "ჩილიში ოთხუუშა მეურქჷ დო მიდჷმაჸუნია".

სანარტიაქ ოჸია უწუუ დო ქოთი მიდაჸუნჷ, სოიშახჷთი ოკორდჷნი. მუჟანსჷთი თინენქ ექი ქიმერთესჷნი, კოჩი ქიმუუჩქვეს მეენძელსჷ დო მეუჩინეს, ნამუდა მუში ოსურისქუა ათე მაფაში სქუას ჩილო ქიმეჩასჷნი. მეენმელქ დუუჯერჷ დო მანგიორი სიტყვა მუუჩინჷ:

"ჟირი საქვარქჷ ქააქიმინჷ-და, მუთი ოკონი, თის ეუთენქჷ მარა ათე საქვარეფი ძალამი მონკა დო საფირქო ოქიმინალეფი რენია: ართი დიდი ლოდი ტყვიას ქააჸოთანსჷ ათე მაფაში ოსურისქუა თეიშახჷ, სოიშახჷთი თოფიში ტყვიას მიართენი, ათეზჷმასჷ დო საქომონჯოქ თეურეშე ოკო მალააჸოთასჷ დო სოდეეღი ათე ცირა რენი, თექი ოკო ქიგიოჸოთასი".

მითი თი ცირაში საქომონჯო კოჩი რდჷნი, ექ მეუჩინჷ:

- მა ქიიფქჷნქია.

მიდართჷ, სოდეეთი თი ცირაქ ოწურუუნი, დო თექი გაჩენდჷ. აურეშე ქააჸოთჷ ცირაქ თი ტყვია დო სოდეთი ბოში გერდჷნი, თექი ქჷდააჸოთჷ, მარა ი სასინჯო მაფაში სქუას, ნამუდა ქუუჸოთამუდუკონი, ვეიჭოფუ დო ვარჷთი დიხაშა მააჩილითუ. ათე ჟანს მუში მაჸალექ, მაჟირა მაფაში სქუაქ, სანარტიაქ, გეეჭოფუ თე ტყვია დო ქააჸოთჷ ათე ბოშიში მანგიორო დო ქოთჷ თი ცირაში უმოსი შოოს ქჷდააჸოთჷ ტყვია.

ენა რაღან ქოქიმინესჷ-ნი, აწი მაჟირა საქვარი ოკო ქოქიმინასჷნი. მიდეეჸონეს სასინჯოშ მანგიორო სანარტია ართი დიდი ტები არდგილიშა, სოდეთი ართი დიდი ჯიხა ორდჷნი დო დინახლე "ოჩოკოკი" დინორდჷნი. თი ჯიხაში კარი გუუნჯესჷ დო გემჷნააშქვესჷ დო კინი კარი მოუკილეესჷ დო თქვიისჷ: "ათე ოჩოკოჩი დოჸვილჷნსია ე ბოშის".

თიმჷ სერსჷ თექი ქჷდოსქჷდჷ დო მუჟანსჷთი მოსვანჯა მიინდომუნი, თიმუწკალა ქიმერთჷ ათე ოჩოკოჩქჷ დო ჸკილუა მუუკორინუუ; მარა სანარტია რაღან ჯგირი შელებუანი რდჷნი, ქემეთხჷ ხე, გამჷნაართინუუ დო ქჷდაარაგუუ დიხასჷ დო მუზჷმათი შეულებუდჷნი, თიზჷმა ქიგიაშქუ დო მუჟანსჷთი ძალამი გოლახჷნი, უკული უ̄წუუ "მოლართი დო კარს ქიგედირთი მათხილაროვა".

ექჷ ქოთი მიდართჷ დო ქიგედირთჷ გოთანაშახჷ დო გოთანდჷნი, მაფაქ, ოსურიშ მუმაქ, მუში ვეზირი მიდააჩქუ დო უწუუ "ქიშიიტყვია, მუ ქიმინეხიე მაფაში სქუა დო ოჩოკოჩქჷ".

ვეზირქ კარიშა ქიმერთჷნი, დინახალეშე გჷმააძახჷ ოჩოკოჩქჷ: "პატონს ლურსუ დო ვაგააკურცხინუა, ვარა გობლახჷნსია".

ვეზირირქ ოჩოკოც მუთა უწუ̄. მიკიირთჷ დო მააშინჷ, ოჩოკოჩქ მუთი უწუუნი. მაფაქ გეეკვირუ დო დუდი მოლართჷ ჯიხაშა დო ოჩოკოს უწუუ:

- კარი გომინჯია.

მარა ოჩოკოჩქ უწუუ:

- პატონი დოპოლჷნსია.

ათე დროს გოკურცხუ სანარტიაქჷ დო უწუუ ოჩოკოც:

- კარი გოუნჯია.

იქჷ ხათეე კარი გუუნჯჷ დო გამუნააშქუ მაფა. უკული მალართესჷ მაფადო სანარტიაქ. მაფას მუში ოსურისქუაშა ათეწკჷმა გურგინი ოკორდჷ ქიგუუდგუკონი, მარა სანარტიაქ მიდატყობუ დო მუში მაჸალე მაფაში სქუას ქჷმკააქუნუ მუში მიკოქვენჯი დო მუში მანგიორო მიდააჩქუ მაფაშა. მუჭოთი ქჷმერთჷნი, ხათეე გურგინი ქიგეუდგესჷ თი ცირაშა. უკული სანარტია გილეეშჷ თიწკჷმა, მუჭოთი მაჸალენი, თეში დო ვაუჩქჷდეს სანარტიაქ მუთი ქიმინჷნი, ვარა თის ვემეჩანდესჷ თი ცირას. მარა სოლეგიდა რდჷნი, ქუუგინაფუღუ ათე მაფაში მუარხეს, ნამჷდა სანარტიაქ ქიმინჷ თი ოქიმინალი საქვარეფი, ვარა ე ცირაში ქომონც მუთუნი ვააქიმინედჷნი. ართი ონჯუას მააშინჷ ათე ცირას თი მუარხექჷ, სანარტიაქ მუჭო დააღორჷნი დო შხვა კოჩიშა გურგინი გიოდგმაფუუნი. ათე ცირას გურქ ქუმუურთჷ დო თიმუ სერს, მუჟანსჷთი სინარტიაქ ქჷდიინჯირჷ დაალურაფალონი, ქიმერთჷ თიშა დო ართი კუჩხი ბირგულიწკჷმა მეკვათჷ. მარა სანარტია ათე ჭყოლუათ ვაღურენ დო მიდაართჷ თეურეშე შხვა ქიჸანაშა დო ექი დეემაჸალჷ ართი ხეხომულა კოცჷ. ექი წორო რდესჷ ჭიჭე ხასჷ თიში ჸუდეს, უკული მელახჷ, საშუულოთ ართი ჸუდე გეიოგესჷ დო თექი ქოდოდირთეხჷ, დო ართი ოსურისქუა ქიმიიჸონჷ სანარტიაქჷ დო ძიძეეთ ქჷდეეკჷნჷ. თექჷ დო მუში მაჸალექ ართი დღას ოტყალეშა მიდართესჷ დო თიმუ სერს ტყას ქოდოსქჷდესჷ. თინეფიში ჸუდეს ხვალე ათე ცირა რდჷ, ნამუთი ძიძეეთ ქჷდეეკინჷ. ათეწკჷმა ქჷმორთჷ ართი დემქჷ დო ათე ცირაში ძუძუ გეწუუ დო მიდართჷ. მუჟანსჷთი სანარტიაქჷ დო მუში მაჸალექ ქგმორთესჷნი, ცირაქ ამბეე დაახვამილუუ. სანარტიაქ მუში მაჸალე დო ცირა ჸუდეს ქჷდიიტუუ დო დუუჩინჷ, ნამჷდა "დემქჷ ქჷმორთასჷ-და, ომიჭოფი დო ქჷდმოხვამილეევა".

დემქჷ ქოთი ქჷმორთჷ, მარა ათე კოს დემიში ჭოფუაქჷ ვაგააბედინჷ დო დემქჷ კჷნი მუში არდგილიშა მიდართჷ. სანარტიაქ, მუჭოთი ქჷმორთჷნი, კითხჷ მუში მაჸალესჷ დო ძიძეეს:

- მუ ქიმინითია?

ინეფქ უწიისჷ:

- ქგმორთჷ დემქჷ, მარა ვამაჭოფესჷ დო კჷნი ვიშო მიდართუა.

მაჟირა დღას სანარტიაქ ჸუდეს ქიმიიცადჷ დო თი მუში მაჸალე ოტყალიშა მიდააჩქუ. დემქ თიმუ სერსჷთი ქჷმორთჷ, მარა სანარტიაქ, მუჭოთი ქოძირჷნი, კარს ქჷდოხვადჷ დო მუნუულა დროს ხე ქიმეთხჷ. ქემეეძღირკჷ დო ქჷდაარაგუ; მუში ძიძეს თოკი ქჷმააღალაფუ დო ძალამი მანგარო დოკირჷ. უკული გელეენწყჷ ლეკური დო ლუკა-ლუკათ კვათუა მუუნდომჷ, მარა დემქჷ შეეხვეწჷ:

- ნჷდოპილჷნქჷ დო ირი ჭუაშე დჷგოსქილიდუანქია.

სანარტიაქ დემს გუუგონჷ მუში ხვეწა დო უწუუ:

- ათე კვათილი კუჩხის მომირდჷნქჷ-და, გეიგაშქვანქია დო ვარჷ-და, იშენი დორჸვილჷნქია.

დემქჷ პიჯალა ქიმეჩჷ, დაასქილიდუუკონი, დო მიდეეჸონჷ ართი დიდი წყარიშა დო უწუუ:

- ათაქი კუჩხი ქიდჷნააჩანეე დო დოგისქიდჷნია.

მარა სანარტიაქ ხვალე დემიში რაგადის ვადუუჯერჷ დო ქჷმააღალაფუუ ართი ხომულა ბიგა დო დემს უწუუ:

- თე ბიგა ქიდჷნააჩანე დო გეელადირჷ დო ფურცელი გაგჷმიიღჷ - და, თიწკჷმა მათი ქიდჷნუვოჩანუანქია კუჩხისჷ დო ვარჷ-და, - ვარია.

მუ საკურელიე, ბიგა ქიდჷნააჩანესჷ წყარსჷ, მარა კინი ხომულათ გეშეეღესჷ. ათე დროს სანარტიას გურქჷ ქუმუურთჷ დო ჸვილუა მუუნდომუ, მარა დემქჷ კინი შეეხვეწჷ დო "შხვა წყარი რე მასქილიდაფარია" უწუუ.

მიდეეჸონჷ მაჟირა წყარიშა დო თექი მუჭოთი სანარტიაქ კუჩხი ქიდინოდგჷნი, ხათეე დუუსქიდჷ დო მაჟირა კუჩხიში მაჯგირათ გუურთჷ. უკული დემი ვაჸკილჷ, თელო გუუტუუ. თიწკჷმა მუში მაჸალე, ხეხომულა კოჩი, დემს დაასქილიდაფუუ დო ათე მუში ძიძეეშა გურგინი ქიგეუდგჷ ათე მუში ნამაჸალე კოცჷ. თინეფი ჸუდეს ქჷდიიტუუ დო მუქჷ, სანარტიაქ, კჷნი მუში მუმაში ჸუდეშა მიდართჷ. ექი ქიმერთჷ, მარა თინა მითინქ ვეეჩინჷ დო მაჟირა დღას მუში მუმაში ცხენს ნოხირო ქიგედოხოდჷ დო მალართჷ, სოდეთი მუქჷ მაფაში სქუას ჩილი ეკუუხუნუუნი, თექი.

შარას მუურსჷნი, ართი მეღეჯე ქოძირჷ. ხოლოშა ქიმერთჷნი, ქიიჩინჷ, მუჭო მუში წოხოლიანი მაჸალე მაფაში სქუა-ბოში ორდჷნი; დო ამბეეფი კითხჷნი, მეღეჯე ბოშიქ უწუუ:

- სი მუჭოთი მიდართინი, ხათე ღეჯეფს ჭყეშო ქიმემიჸუნეესჷ.

სანარტიაქ გელეეღჷ მუში ლეკური, ქიმეჩჷ დო უწუუ:

- სუმიში მეტი თე ღეჯეფი არძო დააზღოოდეე დო თი სუმი ღეჯი დოჭყოლი დო ჸუდეშა ქჷმორაჸია; მა თექი ქჷდორხვადჷქჷ დო სი მითი გჷგაჭჭყორუუნი, თის მა გობლახუნქია.

თი მეღეჯექ, მუჭოთი სანარტიაქ დუუჩინჷნი, თეში ქოქიმინჷ დო ონჯუას სუმი ღეჯი მაფაში ოზეშა ქიმერაჸჷ. სანარტიაქ წოხოლე ქიმერთჷ მაფაში ჸუდეშა, მარა ვაუჩქჷდესჷ, თინა სანარტია ქორდჷნი. ი ბოშიქ ღეჯეფი ქიმერაჸჷნი, მუში ჩირქჷ თის ლახუა მუუნდომუ:

- ღეჯეფი მუშე მიოჸოთია?

ათეწკჷმა სანარტიაქ ქიმერთჷ ეთი ოსურიშა დო გააჭყორჷ დო უწუუ:

- სი ჯგირი ოსური ქორდიკონი, სქანი ქომონს ღეჯენს ვარჷთი ოთხილაფუანდია.

თიმუწკჷმა ქიშიიტყვესჷ, თე კოჩი სანარტია რდჷნი. ძალამქ გუუკვირდესჷ: "ბირგულიწკჷმა კუჩხი მეკვათილი აფუდჷ დო მანგიორი კუჩხი მუქჷ მეჩუა?!"

სანარტიაქ თი ოსურიში ქომონჯი, მეღეჯეთ რდჷნი, ჩირს ქჷმააჸონაფუ დო მუში ხეთ ძალამი გააბონაფუუ დო სადიდკოჩო მუკოქუნალით გაგჷმაანწყუაფუ დო ქჷმკააქუნაფუუ დო მუჟანსჷთი მუში ჸუდეშა მიიშჷნი, დუუჩინჷ სანარტიაქ თი ოსურსჷ დო მუში დიდა დო მუმას: "მუჭოთი აშქიდირუაფუ მაფაში სქუასჷნი, თეში ვაალინითჷ-და, მა ხათეე ქუმუურქჷ დო უბადო საქვარს რღოლანთია"

არძოს ართო გაგჷმეეთხუ̄ დო მუში ჸუდეშა მიდართჷ.