6. ხრისტაგანი დო ბელთაგანი ტარიელეფიში არიკი

ქოჸოფე ართი ხენწიფე. ნოჸვე ართი ცირასქუა. თიში უჯგუში ცა დო დიხა შქას მუთა დებადებუდუ. ათე ხენწიფეს ქიგიანთხჷ სერით მუდგარენქჷ[56]

დო მოდუუღუ მუში ცირასქუა. გიათხოზეს ბრელი, მარა მუთუნი ვაძირესჷ.

ათე დროს ნოცხოვრებუე ართი ტყაშიკოჩი; ღორონთიშა ჸოოფუ პიჯალა მეჩამილი, დღასჷ კოჩიშა ვეგშართუკონი, ირო ტყას დოდირთუკონი. დიხა-არდგილი აფუდუ მერჩქინელი მუში დუდიშო, თიშენი ნამუდა მუკიმუკი მოსანძღვრეეფი ნდემეფი ჸუნდუ. ჯალემცჷ ვაარზენდუ ოკვათალო. თიცალი შელებუანი, კოჩი რდჷ, არძა ნდემემც ოშქურუდჷ.

ართიშა ათე ტყაშიკოჩქ მიდართჷ მუში არდგილი გეშეელუკონი, მუთუნი ვადააოხრესჷკონი ნდემემქ. ართი განიშე წყარპიჯი რდჷ. ათე წყარსჷ ქალაჸუნუ. ბჟაქჷთი ალულას ქიმიოდირთჷ. გიოჯინჷ წყარსჷნი, ზისხირიში წიკვილო ქოძირჷ. გუუკვირდჷ "თე წყარი ჩე რდუა, ასე მუ ორე, ჭითა რენია, თენა ოკო ქობძირევე!" მიდართჷ ეკი-ეკი წყარიპიჯითჷ დო დიისერჷ.

ართი დიხაშა მიანჭჷ, ქოძირჷ მუდგარენი წყარსჷ ქინიისოფუნი. ქიმერთჷ ხოლოშანი, ქოძირჷ ნდემეფი, ჟირი, ართიანცჷ ქაარკინჷნანი. ათენეფიში ზისხჷრითი ყოფე წყარი წიკვილი. მელე მიკააჯინჷნი, ქეკორე, ბჟაცალო ეკორწკინჷნცჷნი, ეფერი. ქიმერთჷ ტყაშიკოჩქჷ ნდემეფიშა, გელეენწყჷ ლეკური, მოურქუ დო ჟირხოლო ნდემეფი დოჭკირჷ, წყარსჷ ქიმეჩჷ ოღალარო. თე დროს მელეშე დუუძახჷ, ბჟაცალო ეკორწკინჷნდჷნი, თიქჷ:

- ქრისტიანე ხოლო ვარექია?

- ვაგაშქურინას, - უწუუ ტყაშიკოჩქჷ, - მა ქრისტიან ვორექჷ დო სი მინ ორექჷხი, ქომიწიი!

- მა ვორექ ხენწიფეში სქუა; სი ყვილინი ეთი ნდემქჷ ქომიხვამილუუ, მოლამიჸონუ აშო. ათე წყარიწკჷმა მაჟირა ნდემქ ქჷდოხვადჷ დო ჩქიმი მიდაღალა მუუნდომუ. ეთი დროს რდჷ. სი მააჭიშენი, ჩხუპენდესჷნი დო დოჸვილინი.

ტყაშიკოჩქ უწუუ ხენწიფეში სქუა-ძღაბის:

- მა ღორონთიშა მაფუ პიჯალა მეჩამილი, ტყაშე დღას ვეკლაფრთენი. სი მინდორიშა გეგჷშაიჸუნა დო უკული სქანი ჸუდეშა მიდართი.

მარა ძღაბიქ უწუუ:

- მა სქანი ათხია ვეშემილებუ მუთუნინერო.

ტყაშიკოჩქჷ მიდეჸუნუ მუში ორენჯი არდგილიშა. რენა თექჷ ჟირხოლო. მუკიილჷ გვერდი წანაქ, ძღაბიქ დემონკათჷ, დროქჷ წომორთუ ბაღანაში დაბადებაში. ტყაშიკოჩქ უწუუ ძღაბის:

- მა ხვალე ვორექ ათე ტყას. სი ქჷდიინჯირუქჷნი. კოჩი გოკო ხეში მანწყუუ. მა მუთუნი ვეშემილებუ.

- მა სქანიწკჷმა ოკო დობღურეე, შხვადო სოთინი ვამალინე. - უწუუ ძღაბიქ, მარა ტყაშიკოჩქჷ ვადუუჯერჷ:[58]

- სი ოკო სქანი ჸუდეშა მიდართენი. მა ტყაშე გეგშაიჸონა სერით, სქანი ჸუდეში ხოლოშა ქიმეგიჸონა.

ძღაბიქ მუ ქიმინჷკო? - "ჯგირია", - უწუუ. მიდეჸონუ ტყაშიკოჩქჷ სერით, მუში ჸუდეში ხოლოს ქჷდაახუნუუ. გელეეღჷ ართი მარწკინდი ჯიბყშე, ქიმეჩჷ ძღაბისჷ დო უწუუ: "სი დიგებადებუნია ბოში, სახელი ქიგიოდვია ხრისტაგანი. ათე მარწკინდი ხეთე მარძგვანი ხეში კითის ქჷმააგია, დღასჷ ვამიინწყასჷ, ირო კითის უღუდასია".

ტყაშიკოჩქჷ მოლართჷ მუში არდგილიშა, ძოაბიქ მინიილჷ მუში ჸუდმშა. ქოძირჷ დიდა დო მუმაქჷ, ახიოლეს: ჩქინი სქუაქჷ ქომორთუა.

მაჟირა დღას ქიმინეს დიდი კამპანია, ბრელი კოჩი ჸუნდეს დაპეჯებული. შქადღას ძღაბის ქვარაში ჭუა ქუდუუჭყუ. ქჷდაანჯირეს ლოგინო დო ქჷდეებადჷ ბოშიქჷ. დიდაქჷ თქუუ "სახელი თეში ხრისტაგანი ორდასია, მუში მუმაქჷ თეში მოჩინუა".

არძაქ თანახმათ გინირთეს, მუში მარწკინდი მარძგვანი ხეში კითის ქჷმააგეს. მუკიილჷ სუმი თუთაქჷ, ბაღანა ჯგირი ღონიერო ქოძირეს. ხენწიფეს ახიოლჷ "ენა მიდჷგარენი ურიგო კოჩიში სქუა ვარენია".

ესხი მუ გუვაგრძელა, ბაღანაქ მინდორცჷ ლაჸაფი ქჷდიიჭყჷ შხვა ბაღანეფიწკჷმა. ართი დღასჷ მუში ბაბუ-ხენწიფეს უწუუ:

- გამიკეთებაფეე ქაშქვილი დო ქასაგანი, ჟირხოლო ფულანდიში; წონათჷ ჟიროში ფუთიქ იჸუასჷნი, ეფვრი.

- ძალამი ჯგირია, - უწუუ ბაბუქ.

ვეეხერხჷ, მარა მიდააჩქუ კოჩი ჭკადჷშა. დააჭკადაფუ შქვილი დო საგანი, მარა მოღალაქჷ ძნელქ აჸიის. მიდააჩქუ ხენწიფექ კამბეშეფი ურემამო დო ქიმიიღეს ძალამი ცადაში თუდო. ოზეს მუნილყსჷნი, ბაღანაქჷ ქოძირჷ, ირულუ, ქიმიაზადჷ ურემცჷ, ქიმეკინდჷ ხე შქვილი დო საგანცჷ, უცბაშე გეეჭოფჷ. ირკოცჷ გუუკვირდჷ: ენა ფარსაგი კოჩი ვეეჸინია!

ქჷდეეკინჷ ხესჷ ხრისტაგანქ, ქაჸოთჷ საგანი ეშე. უჯინეს შხვა კათაქ, მარა თოლც ქაწაადინჷ, თიცალი მანგარაშე უჸოთამუ. ბრელი ხანიში უკული საგანქჷ დიხას ქიგიაჩანჷ. ქიმერთესჷ საგანიშა სუმენეჩი კოჩქჷ. მარა საგანქ დიხაშე ვეგჷშაანწყესჷ. ესხი ხანც ირულუ ხრისტაგანქჷ, ქიმერთჷ დო მუში საგანი უცბაშე ქხვამილუ. თეცალი ამბე ძირესჷნი, ირკოჩი რაგადაანდჷ "ათექ ოკო იჸუასიე ტარიელეფიში პატონქჷ".

ხრისტაგანქჷ ქიდიიჭყჷ ონადირუშა გილუულა. ეფერი ონჯუა ვეეჸუაფუდუ, ნადირეფი შხვა დო შხვა ვამიიღჷკონი. ანწი გვალე დეეკაბეტჷ ხრისტაგანქჷ. ეშა ირკოც ოშქურუ, თიშენი ნამუდა თეში მამანგარა ბოში დიორდე მითინსჷ ვოუძირჷ.

ართიშა ხრისტაგანქჷ მიდართჷ ონადირუშა. გილართჷ ბრელი, მარა მუთუნქჷ ვააჸვილჷ. ონჯუას დიირთჷ მუში ჸუდეშა. შარას მუურცუ შეწუხებულონი, მიოჯინჷ ართი მინდორიშე, ქოძირჷ, ოსურცჷ ხუცჷ ფოხალი[60]

წყარიში ეფშა ქიკლაადგჷნი. იფირქჷ ხრისტაგანქჷ დაბა, ეთე ფოხალი ხუჯიშა ქიგლჷმატახენია-და. ქაჸოთჷ საგანი, ქჷმაახვამილუუფოხალსჷ დო გოტახჷ. წყარქ ოსურცჷ ვიშო ქიგნააწუუ ტანსჷ. მუკაართჷ ოსურქჷ დო უწუუ ხრისტაგანი-ტარიელცჷ:

- ნანა-სქუა, ჩქიმი ფოხალი ვატახიკონი, შხვაქ ვაგაშუო ოჸოთამალქჷ?ასეიანი ბოშემცჷ გიჩქჷნა ხეში მარწკინდიში მოგაფა, ენა ჯვეში ტარიელემცჷ ვოუჩქჷდჷ.

ხრისტაგანქ მუთუნი ვოუწუუ, გამიინწყჷ ხეთე მარწკინდი დო ჯიბეშა ქალეედუ. მოლართჷ მუში ჸუდეშა. იმჷ სერც ქჷდიინჯირჷ გური შეწუხებულო. , მაჟირა ოჭუმარეს გეედირთჷ, ოჭკუმალი ოჭკუმუ, დიდასჷ დუუძახჷ:

- მორთია აშო! დიდაქჷ ქიმერთუ.

- ართის გიწიინქჷ დო თინა ვამიფულა ჩქიმი მუმა მინ ორენი, თინა ოკო ქომიწუე.

დიდაქ შიიწუსჷ, მარა მუ ქიმინჷკო? ქუწუუ:

- სქანი მუმა ტყაში კოჩი რე. ინა ირო ტყასჷ მითორე. ღორონთისა ჯალა აფუ მეჩამილი, კოჩიშა ვეეგშართასჷნი.

- სოლე რენია? - კითხჷ ხრისტაგანქ. დიდაქ უწუუ:

- ათე დო ათე მუხურცია, - კითითჷ ქააწურუ.

მიიგორუ ხრისტაგანქ მუში რაში, ნამუთჷ გინახუნა ვარე შურო დაბადებაშენი, ეფერი. გეგჷმიჸონეს რაში ჯაჭვეფითჷ. ხრისტაგანქჷ ქიმერთჷ, გოფუჩონჷ დო ონანგერი უცბაშე ქომჷნოდგჷ. გეეჭოფუ მუში შქვილი დო საგანი, ჸუდყს დიიჩინჷ "მა ჩქიმი მუმაში ოგორჷშა ვურქია".

ქიგედოხოდჷ რაშის, ოკურქუ დო მიდართჷ ჟი დო ჟი ჰაერით. თი ტყაში ხოლოსჷ ქჷდაასხაპუ. მიშეელჷ ტყაშა, გორჷ მუში მუმა, მარა ვაძირჷ. ესი მუმა გამოთხოზაფუ ნდემემცჷ, ჯალეფი დუუოხრებუნა დო თიშენი. ასო დიირთჷ ტყაშიკოჩქჷ დო მუურცჷნი, ქოძირჷ, რაში ტყასჷ ქაშედიარცჷნი დო ბოში მუში დუდიშო ქიგლუურცჷნი.

- ეი! მუ კოჩი რექია? - დუუძახჷ ტყაშიკოჩქ. - მიქჷ რე ჩქიმი ტყაშა მუთულა გაბედიე?

- მა ვორექ, მუ გოკო? მოზოჯი, მუთუნი ქჷგაქიმინე-და! - დუუძახჷ ხრისტაგანქჷ.

- ჩქიმი წიმოძახება ხრისტაგანი-ტარიელიში მეტი შხვაქ ოკო ვაგაბედჷკო, - დუუძახჷ ტყაშიკოჩქჷ.

მარა ხრისტაგანქ ვეეშქიდუ სახელიში რაგადი, გეეჭოფჷ მუში საგანი დო ქაჸოთჷ ტყაშიკოცჷ. ტყაშიკოჩქჷ ხეთ ოჭოფუ საგანი. უჯინე ხრისტაგანიშ ხესჷე მარა მარწკინდი ვამაახვილუ "ენა ჩქიმი სქუა ოკო ვარდასჷნი, ვარა ხესჷ მარწკინდი აღვენუაფუდუ". ეუვინჷ ტყაშიკოჩქჷ შქვილი დო საგანსჷ დო ქააჸოთჷ, ქომოხვადჷ ხრისტაგანც, ეკირთჷ დო ქჷდაანთხჷ. მოლართჷ ტყაშიკოჩქჷ, ქომორთჷ დო გააჯინჷ თე ღურელცჷ, ხელეფი ქუუძირუ, მარა მარწკინდი ვამააგჷ. - დაბა, ეგებჷ ჯიბეშა მუთუნი ალუძუდასია, იფირქჷ თიქჷ. ჯიბეშა გალეეღჷ ხე, გელეეღჷ ბუმაშნიკი; გაანჯჷნი, გელეეღჷ [62] ქაღარდიში მეკირილი ჭიჭე საქონელი; გონწყჷ ქაღარდი, ქოძირჷ მუში მინაჩემი მარწკინდი. ქიმიოღვარუუ ართი, ქოზეპუ ჯასჷ დუდი, ეკირთჷ ჯაქ, მაჟირა ჯასჷ ქიმნაანთხჷ, მაჟირაქ ეკირთჷ დო მასუმასჷ ქიმნაანთხჷ. ათაში-ათაში ქიმნაანწეუ ვიშო-ვიშო ქეჸანა. ქომორთჷ ხოლო ხრისტაგანიშ ხოლოშა, ქიმიიგჷ დუდიშა ხე, ქიმიოღვარუუ ხოლო. ქოზეპჷ ჯას დუდი, ჯალეფი ართიანცჷ მიოტერხჷ ვიშო-ვიშო. ირიართო ღვარანცჷ ტყაშიკოჩი, ნდემემც აშქურინესჷ "ენა მუდგარენი ჯგირი ოკო ვარდასჷნი". - თქვიისჷ დო არძოქ გეგნოციისჷ შხვა არდგილეფიშა.

ტყაშიკოჩი ხოლო დო ხოლო უმოსის ღვარანცჷ, თაში ნამუდა ღორონთქჷ ქჷგეეგონჷ ათე ტყაშიკოჩიში ღვარაფი. ტორონც დუუძახჷ დო უზოჯჷ:

" მიდართი სი, ქოძირი, მუ ორე, თი კოც უჭირცჷნი".

მოლართჷ ტორონჯქჷ, ქოძირუ ღურელი მინდორცჷ ქიმჷწოძჷ; ართი კოჩი ქიმუურცჷ ხოლოშა, მიინჭანც დუდშა, ქიგიიჭყანცჷ ღვარაფის, ქიმიოგანცჷ ჯასჷ დუდსჷ, ეკირთუ ჯა დო ვიშო-ვიშო ჯალემცჷ მენწყუნცჷ. ქჷგოლიებუ ხოლო-ხოლოს დუდიში მიოგამალი ჯალეფი. ქოძირჷ ათენა არძა ამბე, მუს ორთჷდჷნი ათე კოჩი. თიცალს თხილაანდჷ, ღურელცჷ ჭანდის ვეგიოფურინუანდჷ. მიდართჷ ტორონჯქჷ, ათე ამბე ირიფელი ქუუწუუ ღორონცჷ. ღორონთქჷ ქიმეჩჷ ართი პლატოკი ტორონცჷ დო უწუუ: "სი ათენა მიდეეღი ნიძგვითი, ქიმერთი ღურელიში ხოლოშა; მოუთხილეე თი კოც; ჯაში დუდიში მიოგამუშა მიდართასჷნი, თიწკჷმა ათე პლატოკი ჟი ქჷმნააჸოთი ღურელცჷ ჩხვინდი დო პიცჷ. სი სქანი დუცჷ მეეხვარი". მიდეეღჷ ტორონჯქჷ პლატოკი, ქიიშუუ დრო, გეგნოფურინჷ ღურელცჷ დო პლატოკი ქიგიოჸოთჷ ჩხვინდი დო პიცუ. მუქჷ ვიშო ქოფურინჷ. ტყაშიკოჩი მოღვარაანცჷ დო მუურცჷნი, ქოძიოჷ, ღურელი ბოში ჟი ქიგერენი.

ირულუ, ქაატაკჷ, გააჯუნჷ დო უწუუ:

- სახელი მუ რჯოხონია?

- მა ბჯოხონია ხრისტაგანი, - უწუუ თიქჷ.

ანწი ირიფელი ქიშიიტყვეს ართი-მაჟირაში ამბე, მუჭოთი მუმა დო სქუა რენანი. ხრისტაგანი ქალუურდჷ მუში მუმას ბრელი ხანცჷ. ბოლოს ტყაშიკოჩქ უწუუ მუში სქუასჷ:

- სი მეუ ანწი სქანი ჸუდეშა დო გიჩქჷდას, სი ამხანაგო დეეკინი ბელთაგაანნი-ტარიელი რუფი-ტარიელიში სქუა.

გეგმეთხიის ართიანცჷ. მიდართჷ ხრისტაგანქ მუში შარაშა.

მეურცჷ ხრისტაგანი მუში შარასჷ დო ფირქენს: მა ოკო დობგორე ბელთაგანი - ტარიელია. ოკურქუ რაშის, ქალაასხაპუ ართი ზღვაპიცჷ. ქიგიაჸუნუ შარას, იდჷ ამჷსერი. ჭუმე დო ქიშესვადჷ ორთუ შარასჷ. ართი შარაშე მიოჯინჷნი, ქომორჩქჷ ჸარიაში დუდიში მაშხვა მუდჷგარენი. იფირქჷ ნანდულო კოჩი ოკო ორდასჷნი. გოურქუ რაშის, მიანჭეს ართიანიშა. ჰავაქ ქჷმაანჯირჷ ხრისტაგანიტარიელცჷ, თეში ნამუდა ულას აწუხენდჷ, [64] მარა ხრისტაგანიში ჰავათჷ ვიშო მიოჯანჷდჷ თეურენი მუმაულარი კოცჷ. ხრისტაგანქ ქიიჩინჷ: ნანდულო თენა ოკო ორდასიე ბელთაგანი-ტარიელი. " ბელთაგანქჷთი გური ქუუჩჷ: "ნანდულო ხრისტაგანი-ტარიელი ოკო ორდას, თეურე მუურცჷნი, თინავა". მიანჭეს ხოლოშა, მარა წოხოლე გამარჯება ვართჷექჷ უწუუ დო ვართჷ იქჷ. მიკულეეს ართიანცჷ. დიირთჷ ხრისტაგანქჷ დო დუუძახჷ:

- გამარჯება, ჯიმა, ბელთაგანი-ტარიელიშია!

დიირთჷ ბელთაგანქჷ დო უწუუ:

- გოგიმორძგუ, ჯიმა, ღორონთქჷ ხრისტაგანი-ტარიელცია!

გეგწუუღეს ხე ართიანსჷ დო გააჯუნესჷ. ქოდოდოხოდეს ართი ჯაში ოროსჷ, ქიმიისვანჯეს, ქჷდიიჭყეს ჩიება. ბელთაგანქჷ თქუუ:

- ართი დიხას ნდემეფი ოხორანა, მუკი-მუკი გალავანი გოუჸუნა, რკინაში კარეფი ოზეშა მინალჷშა გილუბუნა. ოზეს გალე მუკი-მუკი ჩხე წყარი გოჸუნს თიცალი, ნამუდა მუსჷთჷ მიკაწენსჷნი, ირიფელსჷ დოჭუნსჷ. ეთი ნდემეცჷ ჸუნს ართი და თიცალი, ნამუდა ბჟა დო თუთაცალო რწკინჷნცჷ. მარა მუს აკეთენცჷ? წყარიშა ვემჷნიირთე; წყარსჷ მინორთენი, გალავანიშა ვემჷნიირთე; ოზეში კარეფიშა ვემჷნიირთე, თიშენი ნამუდა თითო ჭიშკარი ანთასი ფუთიანი რე.

- აბა, ჯიმა, ბელთაგანი-ტარიელი, მიიფშათჷ თი არდგილიშა. მუთჷ მაღოლენანი, ღორონთი ძირჷნც, - უწუუ ხრისტაგანი-ტარიელქჷ.

გედირთეს ტარიელემქჷ, ქიგედოსოდეს მუშუში რაშემცჷ, გოურქიისჷ დო ქიმერთეს ნდემეფიში ჸუდეშ ხოლოშა, სოდეთჷ ჩხე წყარი მუკი-მუკი გოჸუნსჷნი, თექჷ. ბელთაგანი-ტარიელქ უწუუ:

- ა, ჯიმა, ათენა რე ეთი წყარი. მურჷ მინირთე თაქჷნეშე?

- ჰე, ჯიმა, ბელთაგანი, - უწუუ ხრისტაგანქჷ, - ქიგედოხოდი სქანი რაშის; მა გიწუე ჰე-მაქჷნი, თინწკჷმა რაშისჷ მართახი ქიგიაშქვი, უნწარაში ვეეჸიდასჷნი, ეფერი.

ხრისფაგანქჷ ქიმეკინდჷ ხე ბელთაგანიში რაშიში კუდელიში ჯინცჷ დო დუუძახჷ "ჰე, ბოშია"!

ქიგიაშქუ ბელთაგანქჷ მართახი რაშისჷ. ათე დროს გეეჭოფჷ რაში ხრისტაგანქჷ კუდელითჷ დო ქაჸორჷ მელე. ბელთაგანქჷ ქეკაასხაპუ მელენი ძგასჷ. ხრისტაგანქ ეშეელჷ მუში რაშიშა, ქიგიაშქუ მართახი დო ქეკაასხაპუ მელენი ძგასჷ. თე დროს დიისერჷ. ქიმერთეს გალავანიში ძგაშა, იმჷ სერც მიისვანჯეს თექჷ. ოჭუმარეს ბჟაში სინთექჷ ქიიჸუნი, გედირთეს ჟირხოლო ტარიელემქჷ. ბელთაგანქ უწუუ ხრისტაგანცჷ:

- ასე მუჭო ოკო ფქიმინათ?

- მოლართი, ჯიმა, აშო! - უწუუ ხრისფაგანქჷ.

მიდართეს რკინაშ კარიშა. ქიმეკინდჷ ხე ხრისტაგანქჷ, ჟირხოლო კარეფი გოსოფუ, მარა ე დროს დემეფი ვაჸოფენა გოკურცხინაფილი. ქიმერთეს შქა ოზეშანი, ქიიგინესჷ დემემქჷ, გეგმოციის გალე, მარა [66] ხრისტაგანი-ტარიელქმიდართჷ წოხოლე, გელეენწყჷ ლეკური "ქაშააჷათჷ ნდემხანსჷ მოუსვესჷ დო ჭკირეს, თაში ნამუდა ჟირხოლო ტარიელეფი ონჯუაშა ქოჸვილჷნდესჷ ნდემემცჷ. გაათეს არძა დო ბოლოს ჸუდეშა მინიილესჷ ქოძირეს, კოჩიში თოლი უჯგუშის ვაძირენდჷნი, ეფერი ცირა. მარა ცირაქ დოშქურონდჷ.

- გავაშქურინასია! - უწიის ცირას ტარიელენქჷ.

იმენდი მეჩესჷ. ქელმნჯირეს ლოგინცჷ, ქიმიისვანჯეს ნაშულედი კათემქჷ. მაჟირა დღას ოჭუმარეს გეედირთეს ტარიელენქჷ, ოჭკუმალი ოჭკუმეს, გიილეს, მიილესჷ. მარა ბელთაგანი-ტარიელც ირფელი შხამი აფუდუ, მუშენი-და ეთი ძღაბიქჷ ქეჸოროფუ, მარა ხრისტაგანიშა ოშქურუდჷ

ეგებჷ მუს უჸორდასჷ დო მუს ოკოდას ჩილოვა.

შქადღას ჸუდეშა მინილესჷ ჟირხოლო ტარიელენქჷ დო თე ძღაბიქჷ. ქოდოდოხოდეს წორო. ხრისტაგანქ უწუუ:

- ჯიმა, ბელთაგანი-ტარიელი, თენა ორდასჷ სქანი ოსური დო ჩქიმი ნოსა.

ბელთაგანც ახიოლჷ, მარა ძღაბის ჭექჷ ქეეწყინჷ, მუშენიდა ხრისტაგანი-ტარიელი უჯგუში რდჷ. ჟირი თუთასჷ ქორდეს წორო. გეეთუ ჟირი თუთაქჷნი, ხრისტაგანქ უწუუ ბელთაგანი-ტარიელცჷ.

- მა, ჯიმა, ასე ოკო იბდე. თქვა გიჩქჷნა, მუჭომი ჭკვერაშე იჸიითჷნი.

გეგჷმუჸუნეს რაში ხრისტაგანი-ტარიელცჷ. ბელთაგანიში ჩილქჷ გეგმიიღჷ აბჷგათჷ მუდგარენი საქონელი, ქიმეჩჷ ხრისტაგანცჷ ხესჷ დო უწუუ:

- ათეს ინოძჷ სუმინერი მუკოქუნალი ართი ორქოში, მაჟირა ირფელი ვარჩხილიში, მასუმა ირფელი ლინჯიში.

გეგწუუღჷ ხრისტაგანქჷ აბჷგა, ქჷმჷკააკირჷ რაშის; გელეეღჷ ჯაყვა, ქიმეჩჷ ბელთაგანცჷ დო უწუუ:

- მა, ჯიმა, გაჭირებული იპიიქ, ათე ჯაყვაში პიჯი მუჟამც ეზისხირებუნი.

გეგმეთხიის ართიანცჷ. მიდართჷ ხრისტაგანქ მუში შარაშა.

ხრისტაგანქ ოკურქუ რაშის, ქალასხაპჷ ზღვაპიცჷ. მეურცჷ შარასჷნი, ქოძირჷ ართი დედიბი. დედიდბის კითხჷ:

- სონი სახენწიფო რენია თენა?

- ენა რენია უჩა ხენწიფეში სახენწიფო, - უწუუ დედიბიქჷ.

- თე ზღვას მალე მუ ორენია?

- ნანა-სქუა, - უწუუ დედიბიქ, - მალე რე ჩე ხენწიფე. ექმანი სახენწიფოშ კათა არძა გახარებული რე. თი ხენწიფეს ჸუნცჷ სუმი ცირასქუა. თინეფიში მეტი მუთუნი ვააპალუ.

ათენა ქჷგეგონჷ ხრისტაგანქჷნი, - "შეიდებითია, დიდა!" - უწუუ დედიბისჷ.

წამიიკინჷ ჭე, ხრისტაგანქჷ გიმეელჷ რაშის, გელეეღჷ აბგაშე ლინჯიში მუკოქუნალი. მუშ მუკოქუნალი ქჷდააჸოთჷ, ქიმკიიქუნუ ლინჯიში მუკოქუნალი. ქინაასხააპჷ ზღვას რაშით, გოურქუ დო ეკიილ მელენი ძგასჷ.[68] მიდართჷ ხრისტაგანქ ართი დღაში შარა, გიმეელჷ რაშის, გამაანწყჷ ონანგერი. გელეეღჷ აბგაშე ორქოში მუკოქუნალი დო ვარჩხილიში. ათენეფი რაშიში ჸუცჷ ქალადუ. უწუ რაშისჷ:

- მეუ სი, იდიარი; მა დოგიძახენი, თიწკჷმა ქომორთი.

რაშიქ მიდართჷ ოდიარეშა. დააჭყჷ ულა ხრისტაგანქჷ მინდორცჷ, მიეხოლჷ ხენწიფეში დოხორესჷ. ათე დროს მეღეჯესჷ მუში ღეჯმფი ქუმურაჸჷ. ხრისტაგანქ უწუუ მეღეჯესჷ:

- სქანი მუკოქუნალი მა ქომუჩი დო ჩქიმი სი ქოგიღუდასია. მეღეჯექ ჭა ხანც გეორჩანჷ დო უკული უწუუ ხრისტაგანცჷ:

- ჩქიმი, მუკოქუნალი ხარცქილი რე დო სქანი ლინჯიშირე.

- სი მუსჷ გორჷ? - უწუუ ხრისტაგანქჷ.

გამკაანწყჷ მეღეჯეს მუში მუკოქუნალი დო მუშ ლინჯიში მუკოქუნალი მეღეჯესჷ ქიმეჩჷ. მეღეჯექჷ ქიმკიქუნუ დო მიდართჷ. ხრისტაგანქჷ მეღეჯეში მუკოქუნალი ქიმკიქუნუ. მუში შარას მეურცუ მეღეჯე დო კინი იჯინე: "ვარი, თუ ლინჯიში მუკოქუნალი ვემჷდამღასია".

ოშქურუნი თეში მეღეჯექჷ, მუდგა ღორონთინი, მუში ჸუდეშა ქიმერთჷ. ანწი ესხი მუ მუგოწყინუათჷ, ხრისტაგანქჷთი ხენწიფეში ჭიშკარიშა ქიმერთჷ. კარი ფარითაშე ქოძირჷ. ვიშო მინიილჷ. ხენწიფეში მოინალე ბოშემქჷ ქოძირესჷნი, ართიანსჷ დუუძასესჷ: "ჩიჩიე მუურცია". ართიქჷ თქუ:

- ენა მა მოკო ჩქიმი მოხვარეთ, ოცხენეში გიმოწიმინდუას მიიფხვარუა.

- მუსჷ რე სი იჩიებუქჷნი? - თქუუ მაჟირაქ. - ინა მა მოკო ოზეში მაქოსალო.

მარა ქუჩერქჷ ქჷმააჭიშუუ თენეფიში რაგადისჷ დო თიქჷ მიდეჸუნუ ცხენეფიში მაწიმინდალო. ათე ხრისტაგანს თუმა გოჩანს ქუჩუჩია დო ათეშ გურიშენი მოინალემქჷ ქიგიოდვეს თის სახელი "ქოჩორა". რე ქოჩორა თაქჷ დო წიმინდანცჷ ცხენემცჷ. თიცალი წიმინდუა უჩქუ, უჯგუში კოჩიში ხესჷ ვააწიმინდე. ართი დღას ხენწიფექ ოგულებუშა მიდართჷ კარეტათჷ. დეევირჷ ცხენემცჷ, კითხჷ ქუჩერცჷ:

- თე ცხენეფი მიქჷ წიმინდუა?

- ართი ჩიჩიექ მორთჷ, ქოჩორას უძახჷთ, ეთინა პუნცჷ ცხენეფიში მაწიმინდალო, - მააშინჷ ქუჩერქჷ.

ხენწიფექ ონჯუას დიირთჷ დოხორეშა. ქომორთჷნი, ქოძირჷ ქოჩორა. ახიოლჷ ხენწიფესჷ დო ქიმიაბარჷ ქოჩორა პოვარცჷ დო უწუუ: "ათეშა ოჭკუმალიში კეთება ქოდომიგურევა".

ქოჩორა ქოჸუნდუ პოვარც ართი თუთასჷ დო ირფელიში კეთება ქიდიიგურუ. ართიშა პოვარი ვარდჷ, ქოჩორა ხვალე აკეთენდჷ ოჭკუმალცჷ. სადილობაში დროს გეგმიღესჷ სადილი, ხენწიფექ ქუმკუდოხოდჷ სტოლცჷ. ათე ოჭკუმალემქ არძოქჷ ართიანიში უჯგუშიქ იჸუ. ხენწიფექჷ ქიიჭანუ[70] ქოჩორა დო უწუუ: "ამუდღარი დღაში წიმიი სი იჸუაფუქჷ ჩქიმი ბაღჷში მუშეფიში უნჩაში. სი ოკო ქიმეჩე პილანი, მუჭო ოკო ბაღჷსჷ კეთება".

მარდი გინააგჷ ქოჩორაქ ხენწიფესჷ. მაჟირა დღას ქიგიორინეს მებაღეთჷ. ქოჩორაქჷ თიცალი ხე გიმიიღჷ, გვერდი წანაშა თექიანი მინულას მუთუნი ვაღირსენდჷ. ბოჭკეფი აშადგჷდჷ ბაღჷსჷ წყარიში ჭკუდეფო. ათეშა მუშეფი ქიმიიშესჷ. ბოჭკეფც ეჭოფუანდუ ეჩი კოჩი, მარა ართი ბოჭკა ეფერი ოხოლჷდჷ, ოში კოც ვეიაჭოფედჷ. ართიშა ქოჩორაქ მოონჯუეთ მინიილჷ ბაღჷშა. გიიჯინჷ ვიშო-აშო, ქომოკინდჷ ათე დიდი ბოჭკასჷ ხე, გეეჭოფჷ დო მაჟირა დიხას ქჷდოდგჷ. ათე დროს ჟინი ატაჟაშე ხენწიფეში უკულაში ძღაბისქუაქ ქოძირჷ, ქოჩორაქ ქიმინჷნი, თინა.

ჭა ხანიში უკული გიმელესჷ ხენწიფეში ცირასქუალემქჷ, მიდართეს ბაღჷშა ოგულებჷშა. გულეენა ბაღჷსჷნი, თე დროს ქოჩორას ქჷდორულაფუ ჯაში ჯინცჷ. წოხოლე მეურცჷ უნჩაში ძღაბი, უკახალე გეჸუნცჷ გეჸვენჯი, თიში უკული-უკულაში. ათე უკულაში ძღაბიქ მიკააჯინჷ ქოჩორას, კიდირი გონწყომილო ნორულუე. ძღაბიქ დეეკვირჷნი, ქიიჩინჷ, მუჭო ურიგო კოჩიში სქუა ვარდჷნი დო ღონე მუჭომი უღუდუნი, ინა იშენი უჩქჷდჷ. მიდართესჷ ძღაბემქ ეშე ატაჟაშა. ათე უკულაში ძღაბის ირო ქოჩორაში არზი უღუ.

მუკიილჷ სუმი დღაქჷ. ხენწიფექჷ მუში ვეზირეფი დოშაყარუუ დო უწუუ:

- ათე ჩქიმი ძღაბეფი ოკო ართი დღასჷ გუვათხუე.

- ძალამი ჯგირია, - პატონი, - უწიისჷ ვეზირემქჷ, - მარა სინჯალემქჷ სოლე ოკო მორთასია?

- ირი სახენწიფოშე ოკო დობშაყარუათჷ ბოში კათეფი, - უწუუ ხენწიფექჷ. - თიმჷ დღასჷ დიარა ოკო გეგჷმუვონწყუათჷ, არძა სუმარეფი შეფას ოკო ქჷდუვოხუნუათჷ. მუჟამსჷთი შქა ჭკუმუა-შუმა იჸიინი, თინწკჷმა უნჩაში ძღაბიქ ოკო მინილასჷ შეფაშა. ართი უშქური ხეს ოკო ქიმებჩათჷ. თი ძდაბიქ ოკო ქიმკაჸუნას მიკი-მიკი, შეფასჷ ხენანი თექჷ დო მიდგასჷ გიშაგორონცჷ საქომონჯოთჷნი, თისჷ ქიმეჩას უშქური მუში, - ათაში ოშქარქჷ დო ათაში უკულაშიქჷთი.

ვეზირემქჷ თანახმათ გინირთესჷ. მაჟირა დღასჷ გეგჷნააჯღონეს ირი სახენწიფოშა ქარღადეფი. საქმე მუშა რდჷნი, თიში დანიშნესჷ დრო, გეგჷმაანწყიის დიარა. ქომორთჷ სუმარემქჷ, ხენწიფეეფიში სქუალეფითჷ რენა შხვა დო შხვა სახენწიფოშე. ირი ირგჷნი, ეფერი ბოშეფი ვარე დოსქილადირი. ქჷდაახუნეს არძო. ქორე ანწი შქა შუმა-ჭკუმუა. ათე დროს გეგჷმიჸონეს უნჩაში ძღაბი. ქალააჸუნუ მელე-მოლე ჟირი კოჩქჷ. ქიმიიჸუნეს შეფაში კარიშა, ქიმეჩესჷ ხეს უშქური დო უწუუ ხენწიფექჷ:

- სქუა, მიდგა სი გოკო საქომონჯოთჷნი, თის ათე უშქური ხესჷ ქჷდააკინე.

ააჸარეს ძღაბი, ქიმკუჸუნეს შეფაში სტოლცჷ. ათე დროსჷ ბოშემქ [72] არძოქ ოშჷმეშიში წკუმონტუა ქჷდიიჭყესჷ, ნამთინექ დუდიშა ხეში გინოსუმალა. ნამთინექჷ გოხვალჷ მანგარაშე, ითამჷ მა ქინმოჯინენია, მარა ე ძღაბი ირო ვიშო-ვიშო ქიმეურცუ. დოსქილადირი ბოშემქჷ ღურა გაარესჷ. იდჷ, იდჷ, ხოლო იდჷ თე ძღაბიქჷ დო ართი ბოშის ხესჷ ქჷდააკინუ უშქური. ირკოჩქჷ ართო "ურა"! ქჷდიძახესჷ. გეიოდგინესჷ სასინჯო ბოში, ძღაბი დო თინა ჟირხოლო მიდეჸუნეს ეშე ატაჟაშა. თე ბოში ჸოფე გალენი ხენწიფეში სქუა.

ასე მოლეჸონეს ოშქარი და, მელე-მოლე თესჷ ხოლო კოჩი ქალუუჸუნესჷ. შეფაშ კარიშა ქიმერთჷნი, ხენწიფექჷ ხეს უშქური ქჷდააკინუ დო უწუუ:

- ჰე, სქუა, ქიმკაჸუნი დო მიდგა სი საქომონჯოთ გოკოდასჷნი, თისჷ ხეს ქიმეჩი.

ეეჸარჷ ძღაბიქჷ. ბოშემქჷ ხეთეხოლო ქჷდიიჭყეს ოშჷმეშიში წკუმონტუა, მინჷქჷ ხვალუა, მინჷქჷ პლატოკიში ელაღალა, ჩხვინდიში მოქოსუა, მუშენიდა თი პლატოკეფი არძა ძეირფასიანი რდჷ. იდჷ ძღაბიქჷ, დოსქილადირი ბოშემც გურქუ დუუღურჷ, მარა მუ ქიმინესჷკო? იდჷ, იდჷ ძღაბიქჷ დო შქა შეფაშა ქიმერთჷ. ათაქჷ ართი ბოშიქჷ ქჷმეეწონჷ, ეუკუნჷ ხესჷ დო უშქური ხეს ქჷდააკინუ. ირკოჩქ ართო "ურა!" ქჷდუუძახჷ. თე ბოში ხოლო გარეშე ხენწიფეში სქუა ჸოფე. ძღაბი დო ბოში ჟირხოლო ატაჟაშა ეშე მიდეჸონესჷ.

ასე მასუმა ძღაბი, უკულაში, მოლეჸუნესჷ. ქიმერთეს შეფაშ კარიშა, მელე-მოლე კოჩი მეჸუნცჷნი, თეში. მუ საკითხი ორე, ხენწიფექ კარცჷ ქიგეხვადჷ.

- ა, სქუა, უშქური! - უწუუ ხენწიფექ. - ათენა თისჷ ქიმეჩი, მითჷ სი საქომონჯოთ გეხერხასჷნი.

ეიჸარჷ ძღაბიქჷ, ქიმკააჸუნუ შეფაში სტოლცჷ. ქიდიიჭყესჷ ბოშემქ ინოჯინა, ვარი მა მუჩანცია, ვარი მავა, მარა ე ძღაბი ირო ვიშო-ვიშო ქიმეურცჷ. ტყურათ ბოშეფი ქოღურუნა ეკოყიყინცჷ. ძღაბიქჷ გაათუ სტოლიში გოლება, მარა მითინცჷ ვემეჩჷ უშქური. ხენწიფექ კითხჷ მუში სქუა-ძღაბის:

- მუ ორე, ბაბა, კოჩქჷ ვამჷგეწონუო?

- არძო ვანოხვენა შეფას, - უწუუ ძღაბიქჷ.

- ქჷდაახუნეთია ირკოჩი, - ზოჯჷ ხენწიფექჷ.

ქჷდაახუნეს ირკოჩი, ხენწიფეში მოინალეფიში მვტი.

- ჰე, ბაბა, მეუ ასე! - უწუუ ხენწიფექ ძღაბისჷ.

ძღაბიქ ეეჸარჷ, ქიმკააჸუნუ სტოლცჷ. ბოშეფი ქიმკიხიშტუუნა, მარა ე ძღაბი ნამჷთ ინც ვაარზენსჷ მუში უშქურცჷ. იდჷ, იდჷ ძღაბიქჷ, მარა მუთუნინერო უშქური მითინცჷ კემეჩჷ. ხენწიფექ უწუუ:

- მუ ორე, ბაბა, კოჩი ხოლო ორკუნო?

- ხოლო სრულაშე ვახე კოჩეფი, - უწუუ ძღაბიქჷ.

- მითინი ვადიტუათჷ, ოშჷმეში მიკოჩანცჷნი, ეფერი, - ზოჯჷ ხენწიფექჷ. [74]

ქჷმიჸუნეს ირკოჩი დო ქჷდაახუნესჷ. ქიმკააცუნუ ძდაბიქჷ. ბოშემქ ჸუჯი გააცქვირინესჷ, მარა ე ძღაბიში საშველქ ვეეჸუ. იდჷ, იდჷ, იდჷ, მიანჭჷ ქოჩორაში ხოლოშა. ეუკინჷ ხესჷნი, ირკორცჷ გუუკვირდჷ, მარა უშეური ხეს ქჷდააკინუ ქოჩორასჷ. ვართჷ " ურა!" დიძახესჷ დო ვართჷ მუთუნი. ირკოჩი ართიანცჷ ქინააჯინჷ "მუ ქიმინჷ, ჯიმა-ღურელი, თე ძღაბიქჷ? გეალო ღურელი ჸოფენო?"

გეიოდგინეს ქოჩორა დო მუში ოსური ქალუუჸუნესჷ დო ოცხენე ფაცხა წიმოდგჷდჷნი, - "თექ მეუა", უწუუ ხენწიფექჷ: "თეში ბედი ნორღვენია, ირო ღურელი რდი დო ამჷდღა გვალე დომიღურია".

მიდართეს ქოჩორა დო მუში ჩილქჷ ფაცხაშა, თექჷ ქუმლადოხოდესჷ. გინასქილედი ოჭკუმალეფი მოინალე ბოშიქჷ ნისორითჷ ქიმუუღუ. ინგარცჷ ძღაბი, მარა მუ ქიმინარსჷ? ქოჩორაქ მიიმოსჷ დო ყებურცჷ ქომშადოხოდჷ. ე ჟირი სინჯა დო მუში ოსურეფი ატაჟასჷ ქიგჷმელაჸაფუნა.

მუკიილჷ დრო დო ხანქჷ. ხენწიფექ დეელახჷ დო მუთუნი დოხტურობაქ ვაგორთჷ. ქოდოდოხოდესჷ ვეზირემქჷ, განაარჩის საქმე, მუჭო უჯგუ თე ჩქინი ხენწიფეში ლახალასია. ბრელი იჩიისჷ შხვა დო შხვა, მარა ართიქჷ თქუ:

- ათე დო ათე გვალას ხენია ტყარი ღეჯი. ეთიში გური დო ჩხონჩხის მი მიღანსჷ, ვარა ქჷმაალე ნანდულო ხენწიფესჷ.

- მი მიღანცია-და, სინჯალეფია, - თქვიის შხვა ვეზირენქჷ.

ქოუწიის თენა სინჯალემც. გეგმინწყიის ჟირხოლოქჷ დო მიდართეს თიში ოშიბუშა. ქოჩორაქჷ თენა ქჷგეეგონჷნი, ხენწიფეში ჩილცჷ კოჩი ქიმუუჩქუ "მახოლო ვურქია, ცხენი ქომუჩამია".

ხენწიფეში ჩილქჷ თქუუ: "ქიმეჩითჷ საქვირო ცხენი, ეგებჷ სოთინი ქიმკიიქოსასჷნი".

ქჷმუუჸონესჷ ქოჩორას ართი გოძირგონილი ცხენი. ქომნოდგეს ოკოხარცქილი ონანგერი. ეშეელჷ ქოჩორაქჷ დო ქჷდიიჭყჷ ულა. ბოშემქჷ რშვინუა ქჷდუუჭყეს "ქოჩორა მესოფუნცჷ, ქოჩორა მეჯირქჷეცჷ".

ქოჩორაში ცხენი ეშა-გჷმა ქიმიიძვაძუ ურიაში ცხენიცალო. იდჷ ქოჩორაქჷ დო ქიმერთჷ, სოდეთჷ რაში გოუტუუნი, თექჷ. დუუძახჷ რაშისჷ. აშიქჷ ქომორთჷ. მუში ცხენი თაქჷ მინდორცჷ ქჷდიიტუ. ე ხარცქილი ონანგერი ტყასჷ ქიშიინახჷ. გელევღჷ რაშიში ჸუჯიშვ ონანგერითჷ, მუკოქუნალითჷ, ქომკიიქუნუ ვარჩხილიში მუკოქუნალი. ქიგიაშქუ რაშისჷ მართახი დო რაშიქ ოკიინჭირჷ დო ქჷმკაახხაპუ, თი ტყარი ღეჯი ხედჷნი, თი გვალასჷ. გიმელჷ რაშისჷ, დააცადუ. მუქჷ ოროს ქიდიინჯირჷ. გიშეელჷ ჭა ხანქჷ დო ჭირხოლო სინჯალენქჷ დუდი გეკაჭოფევსჷ. ქოძირესჷ, რასი ოროს გითორენი დო ართი კოჩი ოროხ გითოჯანჷნი. დეეკვირეს ჯგირონი, თქვიისჷ: "ნანდულო წმინდა გიორგი ოკო რდასიე". გიმელეს ცხენემცჷ, ქჷდიიჭყესჷ პიჯვარიში წერა. მიაკინესჷ ხოლოშა დო ქჷდიჩოქესჷ. ქოჩორაქ უწუუ:

- მუ გოკონა, მუ გიჭირა?

- ჩქი მუურთ ათე დო ათე საქმეშენია, - ირფელი ქუუწის სინჯალემქჷ. [76]

- თი ღეჯი ე სოდე მუკორენია; მეურთია, ვარა დოჸვილითია, ვარა აშო გამკორაჸითია, - უწუუ თინენსჷ ქოჩორაქჷ.

მიდართესჷ, მარა ვართჷ აჸკილესჷ, ვართჷ მუკარაჸესჷ. გეედირთჷ ქოჩორაქჷ, მიდართჷ დოჸვილჷ ღეჯი დო უწუუ სინჯალემცჷ:

- გოკვათით ანწი, გეგჷმიიღით გური დო ჩხონჩხი. ქიმერთესჷ, გოკვათესჷ, მითილესჷ ღეჯიში ქვარაშა, ძივუ დო ღურათ გექთიიღესჷ ჩხონჩხი დო გური.

- მორთია აშო, - უწუუ ქოჩორაქ უნჩაში სინჯასჷ, - ჩანკითი მოძირი!

ქიმეკინდჷ ქოჩორაქჷ ხე დო ბირცხა გეკონწყჷ.

- ანწი მეურთია! - უწუუ ქოჩორაქჷ.

დიდი მადლობა უწიის სინჯალემქჷ თე ღორონთიცალი კოცჷ დო მოლართესჷ. მაანჭეს შქა შარაშა, ძალამი ხათრიანო ქჷმუულა. მუნილეს ხენწიფესი ოზეშა, ქალაჸაფინესჷ ცხენეფი დ გიმელესჷ. ქჷმაზადესჷ მუნეფიში დიანთილი დო ოსურემქჷ.

- ქიმიბღითია, - უწიის სინჯალემქჷ.

არძოს ახიოლჷ. დოხაშესჷ დო ქოჩეს ხენწიფესჷ. დოსქიდჷ. ხენწიფექჷ.

იჸუუ ხარებაქ: "ჩქინი სინჯალეფი ტარიელეფი რენია".

ქოჩორა გვალას მუკორდჷნი, ქიგედოხოდჷ რაშისჷ. გიაშქუ მართახი დო, სოდე მუში ცხენი რდჷნი, თექჷ ქჷდაასხაპჷ. მუკოქუნალი გამკიინწყჷ. კინი რაშიში ჸუსჷ ქიშიინახჷ. რაშის უწუუ: "მეუ სი, იდიარია". ოჭოფუ მუში ცხენი, ქჷმჷნოდგჷ მუში ხარცქილი ონანგერი, მოლართჷ ხენწიფესი ჸუდეშა. მუნიილჷ ჭიშკარცჷნი, ქოძირეს ბოშემქჷ, დიიჭყესჷ რშვინუა

"ქოჩორა მოურცჷ, მოსოფუნცჷ, ჩხონჩხი დო გური მუუღჷ".

თე დროს კილეჯინჷ ქოჩორაში ოსურქჷ ფაცხაშე. გურქჷ დუუღურჷ ქიმიიფაფუ ქოჩორა მუში ცხენითჷ. ქოძირეს სინჯალემქჷნი, ძიცა ქჷდუუჭყესჷ. ხენწიფეში ჩილქჷ თქუუ: "თექჷ ხოლო ვემკიქოსუო?

გიმეელჷ ქოჩორაქ მუში ცხენცჷ, მინიილჷ ფაცხაშა. ოსურცჷ უწუუ:

- ოჭკუმალი ვაგიღუნიაო?

- თეექჷ ჩუვანცჷ ეგებუ ფუჩხა ინოძჷდასჷნი. - უწუუ ოსურქჷ.

გეედირთჷ ქოჩორაქჷ, გამკიიღჷ ჩუვანი, ოჭკუმუ ოჭკუმალი. ქელეენჯირჷ ლოგინცჷ.

გიშეელჷ ართი თუთაქჷ. ხენწიფექ კინი დეელახჷ, თოლიში სინათექ მიდუურთჷ. კინი იჸუუ ვეზირობაქჷ. ბოლოსჷ თქვიის "ათე დო ათე გვალას ირემი ხენია. ეთიში ბჟასჷ მიდგა მიიღანციე, ეთინა ოხვარჷნია".

- ეს მი მიღანცია? - თქვიისჷ.

- მი მიღანცია-და, ხოლო სინჯალეფია, - თქუ ართიქჷ.

ქუუწიისჷ სინჯალემცჷ. - "ქოვა", - თქვიის თინენქჷ.

გეგჷმინწყიისჷ, ქიგედოხოდეს მუნეფიში ცხენემცჷ, მიდართეს. ენა ქოჩორაქ ქიშიიტყჷ, ქიმუჩინჷ ხენწიფეში ჩილცჷ: "მახოლო ვურქია დო ცხენი მოკონია".

- ქიმეჩითჷ ხოლო თი ცხენი დო ონანგერი, - თქუუ ხენწიფეში ჩილქ. [78]

ქუმუჸუნეს ქოჩორასჷ ცხენი. ეშეელჷ დო მიდართჷ. ბოშემქჷ ეკაარშვინეს, ქოჩორა ქიმიიფაფუ მუში ცხენით. ქიმერთჷ, სოდე რაში ჸუნდუნი, თექჷ. გიმეელჷ ცხენსჷ, ონანგერი ტყას ქიშიინახჷ, დოუძახჷ რაშისჷ, რაშიქ ქჷმოროჷ. გელეეღჷ ჸუჯიშე ონანგერი დო ორქოში მუკოქუნალი. ქიმკიიქუნუ დო ეშელჷ რაშიშა. ქიგიაშქუ მართახი, გოურქუ რაშიქ ჟი დო ჟი ჟავათ, ქჷდაასხაპუ თი გვალასჷ, სოდე ირემი ხედჷნი, თექჷ. ცხენი ოროს ქიგიორინუ, მუქჷ ჯაში ჯინცჷ ქიდიინჯირჷ. გიშელჷ ჭიჭე ხანქჷ, ქომორთეს სინჯალემქჷ. ქომირესჷ, თაქჷ რაში გერენი, კოჩი გითოჯანჷნი.

- ქაარწყექო, ბოში. - უწიის ართიანსჷ: - თინა ნანდულო ღორონთი ოკო რდასჷ. ჩქინი საქმე ჯგირო რე.

მიაკინეს ხოლოშა, ქჷდიიჭყეს პიჯვარიში წერა. ხოლოშა ქიმერთესჷნი, ქჷდიჩოქესჷ. ქოჩორაქ უწუუ:

- მუ ამბეე, მუ გოკონა?

ინემქჷ ირიფელი ქუუწიის, მუ უჭირდესჷნი. გეედირთჷ ქოჩორაქჷ, მიდართჷ; ოჭოფუ ირემი დო გეჭვალჷ, ბოთილცჷ ქინააბუ, ქიმერჩჷ სინჯალემცჷ დო უწუუ ოშქარი დაში ქომონცჷ:

- მორთია აშო!

ქიმეკინდჷ ჸუცჷ ხე დო მარძგვანი ჸუჯი გელასოფუ.

- მეურთია ანწი!

სინჯალემქჷ მოლართესჷ. ქომიიღესჷ ბჟა, ქალაბეესჷ თოლს ხენწიფესჷ. ხენწიფექჷ დოსქიდჷ. ქოჩორაქჷ ქიგედოხოდჷ მუში რაშის, ქიგიაშქუ მართახი. ოკინჭირჷ რაშიქჷ დო ქჷდაასხაპუ, სოდე ცხენი რდჷნი, თექჷ, გიმეელჷ რაშის, გოუტუუ ოდიარეშა, ორქოში მუკოქუნალი ჸუცჷ ქალადუ. ოჭოფუ მუში ცხენისი ქჷმნოდგჷ მუში ხარცქილი ონანგერი. ქიგედოხოდჷ დო მოლართჷ ხენწიფეში ჸუდეშა. მუნიილჷ ჭიშკარცჷნი, ქოძირეს ბოშემქჷ. ქჷდიიჭყესჷ რშვინუა: "ქოჩორა მოუოცჷ, მოსოფუნცჷ", დო იჸუუ დიდი ხმაუოობაქ. ქოჩორაში ოსურქჷ კილეჯინჷ ფაცხასჷ (ფაცხაშე), ქოძირჷ ქოჩორა. გურქჷ დუუღურჷ, მარა მუ ქიმინჷკო? გიმეელჷ ცხენცჷ ქოჩორაქჷ, მინილჷ ფაცხაშა, ოჭკუმუ ღუმუ რგილი, ქოძჷდჷდა. ქელეენჯირჷ ლოგინცჷ.

გიშეელჷ ბრელი ხანქჷ. ეფერი დროს ართი ხენწიფექ მუუჩინჷ თე ხენწიფესჷ "ათე დო ათე დროს ოკო ქიიბჩხუპათია". თე ხენწიფექ: "ჯგირია" მეუჩინჷ.

ქომოოთჷ დროქჷ, მიდართჷ ხენწიფექ მუში ჯარით. ქიმერთეს დანიშნული არდგილიშა. მუში სინჯალეფი ჟირხოლო, მუ სარაგადო რე, თექჷ მეჸუნცჷ. ქომორთჷ თეურე თი ხენწიფექ მუში ჯარით. ქიმიოდირთეს ართიანცჷ.

ათე დროს ქოჩორაქ ხენწიფეში ჩილცჷ კოჩი ქიმეუჩქუ "ცხენი მოკონია, მახოლო ვუოქია ოჩხუპუშა".

- ქიმეჩითია, ეგებჷ სოთინი ქიმკოდინასიე.

ქოჩორაქ ქიგედოხოდჷ მუში ცხენცჷ. ქჷდიიჭყჷ ცხენქჷ ძვაძვაფი. ბოშემქჷ რშვინუა ქჷდუუჭყესჷ "ეჰე, ინა ამჷდღა კოცჷ დოშირუნცია!"

გინილჷ ქოჩორაქჷ დო ქიმერთჷ, სოდე რაში ჸუნდუნი, თექჷ. ე ცხენი [80] მინდორიშა გუუტუ. დუუძახჷ რაშისჷ, ქომორთჷ რაშიქჷ. გელეეღჷ ონანგერი დო ვარჩხილიში მუკოქუნალი ონანგერი ქიგედგჷ რაშისჷ, მუკოქუნალი ქიმკიიქუნუ. ეშელჷ რაშიშა, ქიგიაშქუ მართახი. მიდართჷ რაშიქ ჟი და ჟი დო ქაშაასხაპუ, სოდე ხენწიფეფი ართიანცჷ მეურდესჷნი, თექჷ. აშქურინჷ ირკოცჷ ენა მუ ანბე რენია. სინჯალემქ ქიიჩინეს ე. ბოში: "ჩქი გვალას ვორწყედითჷნი, თინა რე", თქვიის მუში დუდიშო.

გელეენწყჷ ქოჩორაქ ლეკური, ქაშააკათჷ თი ხენწიფეში ჯარცჷ, დოჭკირჷ არძა ართო; მისჷთი ანტინჷნი, ინტჷ. ქიგიაშქუ ქოჩორაქ რაშის მართახი დო კინი ქჷდაასხაპუ, სოდე ცხენი ჸუნდუნი, თექჷ.. ეურე მუში გოძორძგვილი ხენწიფე მოურცჷ სინჯალამო დიდი ხარებათჷ. ქომორთესჷ ჸუდეშა. ხენწიფექჷ თქუუ "ამჷდღა ღორონთქჷ ქიშმეწუუ. ანგელოზი ქჷმომიჩქუ, ეურენი ჯარი არძო დოჭკირჷ. ჩქი თავისუფალო მოლაბრთითია".

გიშეელჷ დრო დო ხანქჷ. კინი მაჟირაშა ქუმუუჩინჷ თე ხენწიფესჷ თი ხენწიფექჷ: "ოკო ქიიფჩხუპათიე". ე ხენწიფექ "ჯგირია" მეუჩინჷ.

დრო დანიშნულცჷ მიდართჷ ხენწიფექჷ ჯარამო. ათე დროს ქოჩორაქ კოჩი ქიმუუჩქუ ხენწიფეში ჩილცჷ: "მახოლო ვურქია დო ცხენი ქომუჩასია".

- ქიმეჩითია, ეგებჷ სოთინი პაპანწყვირეს ქინიქოსასიე, - თქუუ ხენწიფეში ჩილქჷ.

ეშეელჷ ქოჩორაქჷ ცხენიშა დო მიდართჷ. შარას მეურცჷნი, ბოშემქ ეკორშვინუა ქჷდუუჭყესჷ: "ქოჩორა ამჷდღა თასი კვიკვილო გეშაჸოთანცია თეურენი ხენწიფეში ჯარემცია".

ქოჩორაქჷ ქიმერთჷ, სოდეთჷ რაში ჸუნდუნი, თექჷ. გიმეელჷ მუში ცხენცჷ, დუუძახჷ რაშისჷ. რაშიქჷ ქჷმორთჷ. გელეეღჷ ჸუჯიშე ორქოში მუკოქუნალი დო ონანგერი. გეგჷმიინწყუუ. ეშეელჷ რაშიშა, ქიგიაშქუ მართახი. რაშიქ მიდართჷ ჟი დო ჟი ჰაერითჷ. თიცალი დროს ქიმერთჷ, ოკონრხაფა რე ხენწიფეეფიში. ქაშაასხაპჷ შქა არდგილსჷ, გელეენწყჷ მუში ლეკური დო ქჷდიიჭყჷ კოჩიში ჭკირუა. თი ხენწიფექ, მაჟირაქ, იფირქჷ ნანდულო ღორონთი მა ოკო მიჭყორუდასიე. ქაშააჸუნუ ქოჩორაქ ჯარცჷ, კოჩი ვეგიიტუ ცხორცხალო. გაათუ არძონი, ქოჩორაქ მუკიირთჷ მუში ხენწიფეჸურე. ხენწიფექჷ ქიმიაზადჷ, პატიცჷ დოჩოქინელო, მუჭო ღორონთინი, თეში. ლეკურიში ალაგაფას ქოჩორაქჷ კეარჩხანი ხეში კითი ქიმკიიკვათჷ. ხენწიფექ კისერიში ბანტი გიინწყჷ დო თითჷ კითი გოუკირჷ. ქოჩორაქ ეშეელჷ რაშიშა. ქიგიაშქუ მართახი, მოლართჷ პირდაპირო ხენწიფეში ჸუდეშა. მუნიილჷ ოზეშა, ქალააჸაფინუ რაში. მუჟამსჷ ხენწიფეში ჩილი დო სქუალემქჷ დო მოინალემქ ქოძირეს თენანი, დიიტყობეს არძაქჷ, აშქურინესჷ. ქოჩორაქჷ მოურქჷ რაშის, თიცალი ქალააჸაფინუ, ნამუდა ხენწიფეში მახორობა იცანცალჷ. ათე რაშიში ნაფოლე დიხას გიოხე, ირდიხას, თეში ნამუდა თითო ნაფოლეს თითო კოჩი ინინტირე. ბოლოსჷ [82] ქოჩორაქ გოურქუ მუში ფაცხაშე. გიმეელჷ რაშის, გაანჯჷ კარი, გემნიჸონუ მუში რაში, კუნთხუსჷ ქიკნარინუუ. ქოჩორაში ოსურქჷ შიშის დოღურუ:

ვეეჩინჷ, მინ ორდჷნ. ქოჩორაქ უწუუ:

- ვაგაშქურინას, მა ვორექ სქანი ქოჩორა!

ძღაბის ახიოლჷ, გიჩქჷდას. ქიმერთჷ, ქაახუტოლჷ კიდირცუ, ქოთჷ ინგარდჷ დო ქოთჷ იძიცანდჷ. მუ ქიმინჷკონი, ვაუჩქჷდჷ. ქოჩორაქჷ ქელვნჯიოჷ ლოგინცჷ, ძღაბის ბირგულიშა დუდი ქიილუუდუ. გეეჭოფუ ძოაბიქჷ ჩონგური, ქჷდიიჭყჷ მეგამა დო გებირუა, გური თიცალი გაკეთებული აფუდუ.

ხენწიფეში ჩიქჷ თქუუ "მი ოკო რდას. ჯიმა-ღურელი, ღორონთიცალი კოჩქჷ ფაცხაშა მინორთჷნი დო თისჷ ჩქიმი დინაფილი ძღაბი ჩონგურცჷ მეუგანცჷნი?" მუში დიდაქჷ ძღაბის კოჩი ქუმუუჩქუ "მინ ორენია თი კოჩი?"

გაანჯჷ კარი მოჩქუმალერი კოჩქ; მინაჯინჷნი, ქოძირჷ, ღორონთიცალი კოჩი დო მუში რაში ქომჷლარენი.

- მუ გოკონია? - უწუუ ძღაბიქჷ.

- პატონქჷ მოგიჩინჷ თე კოჩი მინ ორენია, - უწუუ მოჩქუმალერი კოჩქჷ.

- ენა თქვანი საქმე ვარენია, - უწუუ ძღაბიქჷ.

ესხი ხანცჷ მაანჭეს ხენწიფე დო მუში გამარჯვებული სინჯალემქჷ. ქარულეეს ცხენეფი წოხოლე დუდი-კათაქჷ, მოლართეს ოხარებუშა ხენწიფეში ჩილიშა. ოზეშა მუნილესჷნი, ქინიქოსეს რაშიში ნაფოლესჷ, თაში ნამუდა ნამუ ჯარი ქორდჷნი, არძო ართო ართიანცჷ მუნანთხუდესჷ რაშიში ნაფოლეეთუ გოსოფილი რდჷ დიხაში გური. ხენწიფექ დიიძახჷ:

- მუ ანბე რე ენა? ღეჯეფი ხოლო ვეენოირდეს ოზეშა?

ხენწიფეში ჩილქჷ ჟიშე ატაჟაშე გიმიილჷ წყინარო, დუუვალჷ ხესჷ, ნიჩვიშა ხე ქიმიიფორჷ დო უწუუ:

- სუთჷ, სუთჷ, წყინარო! ღორონთი რე ფაცხასჷ!

ირკოც აშქურინჷ. გიმეელჷ ხენწიფექჷ, ეშეელჷ ატაჟაშა, კირხჷ ამბე მუში ოსურსჷ. ოსურქ ირიფელი ქუუწუუ, მუჭო ძირესჷნი. თქუ: "ნანდულო მა მოხვარუდჷნი, თი ღორონთი ოკო რდას!"

ქიმეუჩქუ ხენწიფექჷ კოჩი: "მოზოჯია", მარა ქოჩორაქ მეუჩინჷ; "აშო მორთასია".

ხენწიფექჷ, მუში ჩილქჷ, მუში სქუალეფი დო მუში სინჯალემქჷ მოლართეს არძაქ ართო. მინილეს ფაცხაშა, ქოძირეს სასწაული, ქჷდიჩოქეს არძაქ ართო. ქოჩორაქ უწუუ:

- გედირთითჷ ეშე! მა ქოჩორა ვორექ, ვარა ღორონთი ვაიჩქჷდათჷ.

გედირთეს ეშე. ქოჩორაქ უწუუ უნჩაში სინჯას:

- სი მუ ღოლი სქანი კითიში ბირცხა?

- ათე დო ათე დროსია ქუასჷ ქიმკუვოსოფია, - უწუუ იქჷ. [84]

გიძიცუ ქოჩორაქჷ, გელეეღჷ ჯიბეშე ბირცხა დო უწუუ:

- ა სქანი ბირცხა! ვარი ქუასჷ მიკასოფიო დო ვარი მა ეკოისოფიო?

დოღურუ ონჯღორეს უნჩაში სინჯაქჷ, მარა მუ ქიმინჷკო? ქოჩორაშა მუთუნი ვაგაბედინედჷ. ასე დუუძახჷ მაჟირა სინჯასჷ:

- მუ ღოლი სი სქანი ჸუჯი?

- ათე დო ათე დროს გვალასჷ ქიმკუვოსოფი ქუასჷ, - უწუუ იქჷთი.

გიიძიცუ ქოჩორაქჷ დო უწუუ:

- აჰა, სქანი ჸუჯი! ვარი ქუასჷ მიკასოფიო დო ვარი მა ელარსოფიო? დოღურუ ონჯღორეს ე ბოშიქჷ, მარა მუ ქიმინჷკო?

ასე მიკაართჷ ქოჩორაქ ხენწიფესჷ დო უწუუ:

- სი წოხოლე იდი ოჩხუპუშანი, თიწკჷმა მუჭომი კოჩი ძირი, გოხვარჷდჷნი?

- ირიფელი ვარჩხილიში მუკოქუნალი მუკააქუნდუა, - უწუუ ხენწიფექჷ.

- მაჟირაშა იდინი ოჩხუპუშა, თიწკჷმა მუჭომი მუკოქუნალი მუკააქუნდუ თი კოცჷ?

- პატონი, თქვანი მუკოქუნალიცალი მუკააქუნდუ.

- მუქ აღოლჷ ლეკურიში ალაგაფასჷ თი კოცჷ?

- ლეკურიში ალაგაფასჷ კითი ქიმკიიკვათჷ.

- უკული სი მუ ღოლია?

- მა, პატონი, ჩქიმი ბანტით კითი გოვუკირი.

- თენა ხოლო ვა რე? - ქააძირჷ ქოჩორაქჷ გოკირილი კითი.

ხენწიფეს ახიოლჷ, ქაატაკჷ, გააჯუნუ დო ქიიჩინეს ანწი საქმე მუშა რდჷნი. ხეთეხოლო მიდეჸონეს ეშე ატაჟაშა ქოჩორა მუში ოსურამო. ე შხვა სინჯალემქჷ გეგინოციის, კოჩიშა დუდი ვოუძირაფუნანი, თეში მუნეფიში ოსურამო. ხენწიფე დო მუში ჩილი გახარებულო რდესჷ, ათეცალი სინჯაში ბედიქ აშისჷნი, თიში გურიშენი.

გიშეელჷ ანწი ბრელი დრო დო ხანქჷ. ქოჩორა ონადირუშა გილეეშჷ. ნადირეფი გილუუცუდუ ოხერო. ართიშა ე მუში ოსურქჷ ზღააშა მიდართჷ ტანიში ობონუშა. ათე ძღაბის გოჩაანდჷ თუმა ორქოში ძაფიცალი. ართი კაკალქჷ გეგშალჷ დო ზღვასჷ ქინოლჷ. ათე რუმასჷ წყარქ უფაფუ დო მელენი სახენწიფოში ზღვაში ძგასჷ გეკაჸოთჷ. ათენა ქოძირჷ თექიანი ხენწიფეში ქომოლისქუაქჷ. გეეჭოფჷ, გააჯინჷ დო თქუუ: "ათე თუმაში მინჯექჷ ჩქიმი ოსურქჷ ვეეჸუ-და, ჩქიმი რინა თე ქეჸანასჷ ღორონთქჷ ვაჸუასჷ". მიდართჷ ჸუდეშა დო ათე ამბე ირიფელი მუში მუმა-ხენწიფეს ქუუწუუ. მუმაქჷ შიიწუხჷ, მარა მუ ქიმინჷკო? დოშაყარუუ ირკოჩი მუში სახენწიფოსჷ დო კითხჷ:

- ათეცალი საქმე მიჭირსია დო მისჷ მუგახვარებენია.

- მა ქიმჷგეხვარებუქია, - უწუუ ართი დედიბიქჷ.

თენა გემნიჸონჷ ხენწიფექ ჸუდეშა, კითხჷ:[86]

- მუნეროვა?

დედიბიქ უწუუ:

- ართი რომკა სასმელი ქომიშიი ეფერი, ნამუდა თისჷ კოჩი გეშუნსჷნი, ხეთე ქჷდალურასჷნი. მაჟირა, - უწუუ დედიბიქჷ, - ეფერი ნიში ქომიშიი, თოლიში გოვალაფას ოში ვერსისჷ მიიშასჷნი.

- ძალამი ჯგირია, - უწუუ ხენწიფექჷ დო ქიმეჩჷ ირფელი გიმონწყილო.

მოლართჷ დედიბიქჷ, ეკიილჷ ზღვას ქოჩორაში ჸუდეში ხოლოსჷ. ნიში ძგას ქიმკააკირჷ, კოჩი ვაძირუნდჷნი, თეში. მოლართჷ ჸუდეშა. მინიილჷ ოზეშა, კეტი ქალეებიჯუუ, ითამჷ ჩიჩიე მათხუალი ორდუკონი, თეში. ქოძირჷ დედიბი ქოჩორაში ჩილქჷ დო უწუუ:

- მუ გოკო, ნანა, მუში მათხუალი რექ?

- მა, ნანა-სქუა, მოინალეთჷ ქჷდამჷკინია, - უწუუ დედიბიქჷ.

- ძალამი ჯგირია, - უწუუ ქოჩორაში ოსურქჷ.

გიჩქჷდასჷ, თე დროს ხენწიფე დო მუში ჩილი ღურელი რდჷ. ქოჩორაქ ონჯუასჷ ქომორთჷ სანადიროშე. ქოძირჷ დედიბი, ახიოლჷ ხვალე ვორდითია დო კოჩი ქიშებძინებუნანია. თი დედიბის გუუკვირდჷ ქოჩორაში ძალაქჷ. მუშენი-და თისხი ნადირეფიში ხარგელო მორთჷ. მაჟირა დღასჷ ქოჩორაქ კინი მიდართჷ ონადირუშა. ე დედიბიქჷ ქიმუდოხოდჷ თე ძღაბისჷ დო დოუჭყუ ჩიება:

- ნანა-სქუა, თე სქანი ქომონცჷ შური სოდე უდგჷ, ღონე სოდე უღუ?

- მა ვამიჩქჷნია, - უწუუ ძღაბიქჷ.

- ნანა-სქუა, სქანი ქომონჯი ართი შურო დო გურო ვაჸოფე სქანიწკჷმა, - უწუუ დედიბიქჷ.

იმჷ სერცჷ ქომორთჷ ქოჩორაქჷ. ქჷდიი ნჯირესჷნი, ძღაბიქ უწუუ:

- სი, ქოჩორა, მა ვაგიჸორქია.

- მუშენია?

- მუშენია-და, სი შური დო ღონე სოდე გიღუნი, მა ოკო ვამიჩეჷდასო? - უწუუ ძღაბიქჷ.

- მუშო გოკონია? - უწუუ ქოჩორაქჷ დო მუში სანამუსო ჩილც ვოუწუუ. მარა ჩილქ საშველი ვემეჩჷ, დო ბოლოს ქოჩორაქ ირფელი ქუუწუუ. იმჷ სერსჷ ოსურქჷ ქიმიახუტოლჷ დო ქიდიირულეესჷ. მაჟირა ოჭუმარეს გეედირთჷ ქოჩორაქჷ დო მიდართჷ ონადირუშა. დედიბიქ კირხჷ ძღაბის:

- მუ ორენია, ნანა, მუ გიწუუ?

- ჩქიმი ღონე დო შური, - ართი კაკალი თუმა გებჩანცია შქა კოპეჭია დუცია, თი თუმა არძაში უშხუაში რენია, ეთის ობარჷნია. ეთინა მუჟამცჷ გეშალჷნი, მა ხეთე დობღურუქია, უწუუ დედიბისჷ ძღაბიქჷ ქოჩორაში ნარაგადი.

დედიბის ახიოლჷ. ქომორთჷ თიძჷ ონჯუასჷ ქოჩორაქ ონადირუშე, ქელეენჯირჷ ლოგინცჷ დო ქიდირულუუ. ე დედიბიქჷ გემკიქვაქვალჷ შკაფიშა, გეითიიღჷ მუში სასმელი, ქიგიობუ ართი რომკასჷ დო უწუუ ძღაბისჷ: [88]

- აა, ნანა-სქუა, ათენა ჩქიმი ნახელე გეშვია!

ძღაბიქჷ გეგწუუღუ დო გეშუ. ლურქჷ ქჷმაანდომინუ ძღაბისჷ. ქელეენჯირჷ დო ვიშო ქჷდაარულუ. ათე დროს დედიბიქჷ ქიმიოტყობუ ქოჩორას, ქიმეკნდჷ თი თუმასჷ ხე, გეგშასოფჷ უცბაშე. ქოჩორაქ ართი ქიდიისოფუუ დო ჭყორიცალო შური გოტუუ. ე დედიბიქჷ ქიიხვამილუუ ე ძღაბი, ლურცჷნი, თეში; მიდეჸუნუ მუში ნიშიშა, ქინაახუნუუ დო ქათაადინჷ მუში სახენწიფოშა. ეთი ქოჩორაში ართი კაკალი თუმა მეუღუდუნი, შქა ზღვას ქინააჸოთჷ ე დედიბიქჷ თე ძღაბი ხენწიფეს ქიმეუჸონჷ. ახიოლეს ძალამქჷ დო ბრელი საჩუქარი მეჩესჷ დედიბისჷ. ხენწიფექ უწუუ ძღაბისჷ.

- სი მა ნოსათჷ მოკოქ. გვირგვინი ოკო ქიგეიდგე ჩქიმი სქუაშა.

- მა ვეშემილებუ გვირგვინიში გედგჷმა, თიშენი ნამუდა მა ოკო დიიბრგუე ჩქიმი ქომონჯი სუმი წანა, სუმი თუთა, სუმი მარა, სუმი დღა, სუმი საათი დო სუმი მინუტის. უკული ქო, ასე ვარ, - უწუუ ძღაბიქჷ.

- ჯგირია, - უწუუ ხენწიფექჷ.

გეშეეჸუნესჷ თე ძღაბი დო ჟი ატაჟას ოთახსჷ ქჷმლარინეესჷ. ძღაბიქჷ კარი დინახალეში დოკილჷ. აკოშკა გონჯამილჷ უღუ დღშ-დღაშითჷ. უჯინე ზღვაპიჯიშე, ინგარცჷ ირო; მუქჷ აღოლუნი, ირფელი ქუუჩქჷ, მარა მუს უკეთენსჷ?

გიშეელჷ სუმი წანა დო სუმი თუთაქჷ. ქომორთჷ დანიშნული დროქჷ, მარა თეთჷ გიჩქჷდანი, მუჟამცჷთი ქოჩორაქ დოღურუნი, ბელთაგანი-ტარიელიში ჯაყვაში პიჯქჷ ზისხირო გინიირთჷ. ქეგედოხოდჷ რაშისჷ, გოურქუ დო მოლართჷ ბელთაგანქჷ ხრისტაგანი-ტარიელიში ოგორჷშა. ქუუჩქუ, მუჭო ნანდულო ღურელი რენი. ესხი მუ გუვაგინძორა, ქომორთჷ ხრისტაგანიში ჸუდეშა. ეშეელჷ ატაჟაშა, ქოძირჷ ხრისტაგანი ღურელო. დიინგარჷ. გედირთჷ, ოჭოფჷ ხრისტაგანიში რაში. ბელთაგანი-ტარიელი გულთააზრი რდჷ. ქუუჩუ გური, ხრისტაგანიში თუმა სო ინოძჷდჷნი. გოურქუ ზღვაშა, ქინაასხაპჷ წყარსჷ, მოუსჷ დო გორჷ. ქოგორჷნდჷ ვითოხუთისჷ, ქოძირჷ, ართი დიხას ზღვაში თუდო ქვიშას დუდი ქეგ შუურჩქუნი. ქიინწყუუ დუდი. მიდართჷ გიმე, ქიმეკინდუ თუმასჷ ხე, გეკონჩურჷ ძგაშა, ქჷმნაასხაპჷ რაშისჷ, გოურქუ დო ქიმერთჷ, ხრისტაგანი ღურელო სოდე გილაძჷდჷნი, თექჷ. ათე თუმა სოდე გეჩანდჷნი, თექჷ კინი ვიშო ქინაასხაპინუ. ხრისტაგანქ უცბაშე გიკურცხინუუ დო თქუუ: "ჰა, ჯიმა-ღურელი, მუჭომი დომჷრულუაფუ!" მარა ქუუჩქუდუ, მუ ოჭირჷდჷნი, ქეგედოხოდეს ჟირიხოლო ტარიელემქჷ რაშემცჷ, ქიგიაშქვესჷ მართახი. ქეკაასხაპესჷ თექჷ, სოდე ძღაბი აკოშკას კილეეჯინენი ზღვაპიცჷ. გიშქჷდასჷ, თე დრო რე, ჭუმე ითეებუ ძღაბიში დანიშნული ვადა. ძღაბიქჷ მიკიიჯინჷ ზღვაპიჯიშე, ქოძირჷ ჟირხოლო ტარიელეფი. გარა ქიმიოტუ. მოლართეს ტარიელენქჷ, მუნილესჷ ხენწიფეში ოზეშა. ხენწიფექ, ქოძირჷნ, თქუუ: "მინ ორენია, თაქჷ მულანიე?" [90]

ხრისტაგანი-ტარიელქჷ დუუძახჷ: "მა ვორექია დო ჩქიმი ჯიმა ბელთაგანი-ტარიელია".

მინილეს ჸუდეშა, გოტახეს კარი, გეგმიჸუნეს ძღაბი მინდორიშა, დუუძახეს ხენწიფესჷ: "ქიმიჸონია ათეში მუმაჸუნაფალი დედიბია".

ქიმიჸონეს უცბაშე. ხრისტაგანქჷ რაშიში კუდელცჷ ქეკაასქუუ თე დედიბი. ქიგედოხოდეს რაშემცჷ. ხრისტაგანი-ტარიელქჷ მუში ოსური ხეთჷ ქიძღირკუ. ქეგიაშქვეს რაშემცჷ ჟირხოლო ტარიელემქჷ მართახი დო მოლართეს ჟი დო ჟი ჰავათჷ. ქჷდაასხაპეს ხრისტაგანიში ოზესჷ. ქიმიისვანჯეს ჟირი დღა დო ჟირი სერცჷ თაქი. მასუმა დღასჷ მიდართეს ედემჷშამო ბელთაგანი-ტარიელიში ჸუდეშა. ექჷ ქიმერთესჷნი, იჸუუ ხარებაქჷ; ბელთაგანიში ოსურქჷ ქიმიაზადჷ მუში ნოსასჷ, გაასხუპეს, გააჯუნეს ართიანცჷ დო ართი მარასჷ თექჷ ქორდესჷ, ართი მარასი უკული ხრისტაგანქ უწუუ ბელთაგანი-ტარიელცჷ:

- ჰე, ჯიმა, ასე მიდაბრთითჷ ჩქიმი დიდა დო ბაბუში ჸუდესა!

გედოხოდეს რაშემცჷ, მიდართეს დო ქიმერთეს ხრისტაგანიში ბაბუში ჸუდეშა. არძა ართო შურიდგიმილო ქოძირჷ. დიდაქჷ, ბაბუქჷ, დადიქჷ დო არძა მუშიანემქჷ ქჷმაზადეს, გააჯუნეს, გაასხუპესჷ. ხრისტაგანქ უწუ ბაბუსჷ:

- ათენა რე ჩქიმი ჯიმა, ბელთაგანი-ტარიელი, ათენა რე ჩქიმი ნოსა,

- ათენა რე ჩქიმი ოსური.

იჸუუ ხარებაქჷ, დიდი დიარაქჷ, დიდი წვეულებაქჷ. თიცალი დიარა უღუდესჷ, ჩიტიში ჸვალითჷ ვაარკდესჷ.

მათჷ თექჷ ვორდი დიარასჷ. თქვანი გურითჷ მოწამე რე, მუჭომი ამბე აღვენუდესჷნი.