11. ალიშქერქოუშ არიკი

ორდჷ ართი დიდარი კოჩი. ჸუნდჷ ჟირი ქომოლისქუა. სირჩინუეშ დროს, მუჟამც დელახჷ დო ღურას ქიმიოდჷრთჷნი, ქიმიჭანუ მუში ჟირხოლო სქუალეფი დო მუში, უშულებერო ორდჷნი, თი ოსური, უწუ მუში ბოშენც>

- თქვა, სქუალეფი, ქარწყეთ, მა ბღურუქჷნი დო თქვანი დიდა უშულებერო ლე: თის დებადებუ ქომოლისქუა, ნამუსით თქვა ოკო ქიოდვათჷნი სახელო ალიშქერქოუ. აი ეთი სქუა იჸუაფჷ წორეთ ჯგირი გულადი ბოშკოჩი, ნამუთი თქვა თინა დორთხილანანდა ვარა, თქვა მუთუნი ვაგაქიმინენ. თქვა, გიჩქჷდან, ჩქიმი რაშეფი ვაგუტუათი თიში დაბადებაშა დო თიში რდუალაშა, ყარა თქვა თი რაშეფი ვაგაგორენა დო თქვა ხოლო თინენც ქეკადჷნჷთ.

მუმაქ დოღურჷ. მუჭოთ საჭირონი თეში, მუმა დინგარეს დო დონთხორეს. სქუალენქ თქვის: [160]

- თი ჩქჷნი მუმა მუჭომი ბორო კოჩი ჸოფე! მუ რე, ხოლო თქუნი?! "ქვარას ბაღანა ალახენი თინა დებადებუნია, თინა მირდუნია. უკული რაშეფი გოუტეთია". თენა ვარენია საძიცო? თიზმა ხანც ჩქი რაშეფი დუოკირათ დო ოდიარე ოკო თინენც მოუზინდანჷნი დო თინეფიში ოდიარეს ათვოღურანთჷნი, თის ვაუჯგუნო, რაშეფი ქუორაჸარ ტყაშა, იდიარა მუნეფიშით დო, მუჟანც გივახვილუთუნი, თიწკჷმა ოპჭოფათ დო ქჷმიპუნათჷნი!

ქარაჸეს რაშეფი, მუკილჷ ართი-ჟირ მარუაქ. მიდართეს ოგორჷშა. გორეს, გორეს, გილართეს, მარა მუთუნ ვაძირეს დო მუნენს ხოლო ხუჯიქ იართეს დო ტყას ქიმთოსქჷდეს.

მუკილჷ ბრელი ხანქ. დიდას ბაღანაქ ქჷდებადჷ. ბაღანაქ მირდჷ. გორთჷ ჯგირი ბოსო. ნადირუა უჸორდჷ. ნადირენდჷ შქვილ-დო-საგანით. დიდა სქუას ვაურაგადჷ, ჯიმალეფი ჸუნდჷ დო ვარინი, ე ბოშის მუთუნ ვაუჩქჷ. დიდა ირ კოც ასახელენც: - არიქა, მუმეხვარით, ჩქიმ ბოშიშა თენა მითინქ ჸუჯიშა ვაგშამიჸოთათ, ვარა თინა თინერი სქუა რე, ვადამიჯერენც ნარაგადჷს, გეგნალჷ ჯიმალეფიშ ოგორჷშა დო ვეშილებენო, თიქ ხოლო მემიდინასჷნი? მა უკული ქიდოფსქჷდჷქ გვალო ჯოღორიშ ოჭკომალო.

ართ დღას ათე ბოში გჷთოხე ხოლოში ჭიჭე დუქანც. ქოძირჷ ართი ოსური, ნამუსუთი კოკა წყარიშ ეფშა ხუჯიშ კჷლადგჷნი. უწუ მუში მაჸალენც:

- მორთით, დემენირზითია, მავა თი კოკაქია თიშა ხუჯიშა ქჷკლმატახასია-და!

მაჸალენქ უწუ:

- თეშ მაშორაშე საგანი კოც დღას ვამუხვამილუაფუნია დო სი რენიავო მუგახვამილენიე?

დენირზეს ართიანც. ბოშიქ საგანი ქაჸოთჷ. კოკა ხუჯის ქჷკლაფიჩხოლჷ. ოსურც წყარქ ქჷგაწეუ, დიშოლჷ დო ქიმიორკიოუ:

- ნანა, სი რექიავო ალიშქერქოუ?! სქანი ჯიმალეფიშოროვა სი ხოლო ქიმკოდინაფედავა!

ბოშიქ გებორჷ: ვა უჩქჷ, მუ თქუასჷნი? მუშენი-და ჯიმალეფი ქოჸუნდუნი, ვაუჩქჷდგჷ. შური ვაუქალჷნი თეში, ჸუდეშა ქჷმორთჷ. დიდას უწუ: - აკა ოჭკომალი ქოფჩია!

დიდაქ გამკოუღჷ: - დაჩხირით გომიტჷბეჲა ოჭკომალი, ვარა რგილ ოჭკომალც მუ ფჩანცია.

დიდაქ დაჩხჷრც ოჭკომალი ქიგიონწკარჷ, თიმი დროს სქუაქ ხე ოუჭოფუ დო დაჩხირიშა ქჷმწუჭოფოუ. დაჩხირით დიდას ხექ მიაჭჷ.

- მუშენი რე, სქუა, თეს მორთჷქჷნი? მუ ბრალი რე მიღუნია?

სქუაქ უწუ: - ქომიწეი მართალი; მა ჯიმალეფი ქოპუნდუო? დიდაქ ბრელი ხანც ვარიას მოუსჷ, მარა მუთუნქ ვაგოურთჷ დო ბოლოს ქოუწუ:

- ქო სქუა, ჟირი ჯიმალეფი ქორჸუნდჷ. მუჟანც სქანი მუმაქ ღურუნი, [162] თიწკალა დოუჩინჷ თინენც: - თქვავა რაშეფი ვაგოუტუათია, ათე ქვარას დილახენი თი ბაღანაში დაბადებაშავა (თენა უწუ სქანი გურიშენი), ვარავა, თქვავა რაშეფი ვაგაგორენანია თქვა ხოლო თინენც ქეკადინჷთია! ინენქ ვადეჯერეს მუმაში ნარაგადჷ, სქანი დაბადებას ვაუჯინეს დო რაშეფი ოდიარეშა ქარაჸეს. ართი-ჟირი მარაში უკული რაშეფიშ ოგორჷშა მიდართეს. თი ჟამიში უკული თინეფიში ნაქური ვეპალუ. მა სი თეს თიშენი გიფულუნდი. სი გვალო შხვანერი სქუა რექ. მოშქურუდჷ, სი ხოლო მიდართიკო თინეფიში ოგორჷშანი! სი ხოლო მემიდინიკონი, მა უკული მუ ფქიმინიკო, მიქ ოკო მოდიაროუკო?

თენა მუჟანც ქჷგეგონჷნი, ალიშქერქოუც დიდი გურქ ქჷმოურთჷ დიდაშო: "მუშენ ვამიწუა-დო".

- მავა ასე, ჩქიმი დიდავა, ოკო გინიბლევე თინეფიში ოგორუშა: თინეფი ვადობგორენი თეში, აშო ვადჷმართინენია!

მიდართჷ ბოშიქ, მუშ რაშის ქიგედოხოდჷ დო, მუში შქვილი დო საგანი ხუჯის გინაბუნი თეში. ბრელი ხანიში ორზოლი ხოლო მიდეღუ დო გინილჷ ჯიმალეფიში ოგორუშა. იდჷ ართი, ჟირი, სუმი დღას დო გიშელჷ ართი ფართო მინდორიშა, სოდეთი გეგონჷ, მუდგარენი, დიდი რანჯაფი. გაუკვირდჷ დიდიქ: - სუმი დღას ქუმურქია დო კოჩი ვამიძირჷნია! - მიეხოლჷ ხოლოშა. ქოძირჷ სამაგალითო საქმე: ართი კოჩი ქჷმწოხე მინდორც ხვალე, დიდი დაჩხჷრი ქოურზჷ, პიჯით თის ქოუბარც დო რკინა ოფურაფალო ქჷმწუძჷ დაჩხჷრიშა. ართი ხეთ ფურაფილი რკინას გეჭოფუნც, ბირგული ქულამორო ქოუღუ დო ართი ხე მალატოკო, ჩაქუჩო. ათე ფურაფილი რკინას ბირგულიშა ქიგიჭკადანც.

გაუკვირდჷ ბოშის, ქიმერთჷ გაკვირვებულო დო გამარჯობა ქოუწუ.

- ოხ, მუ სარიკო რე ხოლო ბძირიე! ვარა ხელეფი მუშენი ვაჭუნ დო, ვარა ბირგულია, თე რიგი ფურაფილი შანთის ბირგულიშა გიჭკადანციე?

ქჷდოხოდჷ თაქ. გელედჷ მუში ორზოლი, მიპეჯჷ ჭკადჷ ხოლო. ართო ოჭკუმალიში ჭკომუა ქჷდიჭჸეს. კითხჷ ჭკადუქ: ბოში, სი სოურე მოურქია, ვარა მუს გეჸუნქია? - ბოშიქ ქეჩიუ ირფელი, მუჭო მუში მუმაქ ღურაში დროს დიჩჷნჷნი. ჭკადუქ უწუ: - ბოში, სი მუთ რე გაგორენი თი სქანი ჯიმალეფი? ვეშილებენო ჟირი, სუმი წანა ქჷმოიკორინუასჷნი? ეზმა ხანც სქანი რაშის ვეგლართენ დო იშო ქათგოღურუ. ის ქოუჯგუ სქანი ჸუდეშა დირთენ, ვარა სი ხოლო თი რიგ დიხას ქაშასქჷდჷქ, სი ხოლო თეში მედინუქ. თიწკალა რე, სქანი დიდას გვალო დაჩხჷრი მანტებუნი!

ბოშიქ უწუ: - მა ბდინჷქჷ-და, გივოდჷნჷქ ჩქიმი ჯიმალენც, ვარა ვართი მითინი შხვას.

ჭკადუქ უწუ თიწკჷმა: - ბოში, სქანი რაში მუთუნც ვაგოხვარჷ დო მა ქჷდამიჯერი: ათაქ, ათე მინდორც გილოურცჷ ართი ჭაკი ცხენი. თინა ირი [164] წანას ფაშატის დაშქყანცჷ, მარა ირო ტურეფი მიდუღანა. ასე ეთი ცხენი მაკე ოთე. ეთინა კვიცი ფაშატის დაშქვანცუ. ეთინაქ ქჷგათხილუ-და, ოში წანას ქიგეხერდენი, ხოლო გილაგიჸუნანც.

ბოშიქ უწუ: - ტურენც ვარიე, ეშმაკენც ვა დუვანებენქია ფაშატის. თინა თი რიგი ქიჸუაფუნია-და.

ჭკადჷქ იმედი ქიმეჩჷ, მარა უწუ:

- მუთ შეგილებუნია ფაშაფი სი დოთხილუევე?

ბოშიქ გიძიცოუ: - მავა, სონდარო ქომიღუნიე ჩქიმი შქვილი დო საგანიე, ის დოფთხილანქია.

ჭყადუქ უწუ: - სქანი საგანც მუ შეულებუნია? ქაჸოთია, დაბა, ეთი ჯას, დაბა მასოფენია-და.

ბოშიქ ქაჸოთჷ მუში საგანი, მარა ფუჩხა-ფუჩხაცალო თექ ქიმკიხინკოლჷ.

ჭკადჷქ გიძიცოუ: - თეს ვარდუავო მა სი გირაგადჷდიე?

ოღონ კოჩი ონჯღორეშენი ვანოღურუე ვარა, ალიშქერქოუქ დახე ონჯღორეთ დოღურჷ: - დითა, ანწი მუ მოხვარჷნია, საგანქ დომიტჷრხუე?

ჭკადუქ გიძიცოუ: - მა მუში მოხელე ვორექია? საგანით ვამაჭკადენიადა, აბა მუშ ჭკადჷ ვორექია?

- თენა სი დჷგაჭკადენია-და, მუმეხვარია, სქანი ჭირი, აკა ჯგირი, მანგარი საგანი დომიჭკადია.

ჭკადჷქ დეპირჷ დო შეუსრულჷ ალიშქერქოუს მუში თხოუნა: გაუკეთჷ თი რიგი საგანი, ნამუთი ორდჷ წონათ ეჩი დო ხუთი ფუთინი, ქჷდაკჷნოუ ხეც დო უწუ: - ანწი შეგილებუნია, დოთხილუევე ათე საგანიში იმენდითია ეთი ფაშატია.

ბოშიქ მიდართჷ ცხენიში მაგორაფუშა, მარა ვაძირჷ ქჷმორთჷ ჭკადუშა, კითხჷ:

- სო იშუა თი ცხენი? თე მინდორც ვეპალუნიე!

ჭკადუქ იჯინჷ, იჯინჷ, გეფიქრჷ დო უწუ: - მასუმა გვალაში იქილევა რენია ჯგირი წყარი, თიშ ოშუმუშა მიდოურთჷმჷნია. ართი სუმი დღაშა ქჷმოურცია.

მაანთხა დღა-ოჭუმარეს ალიშქერქოუქ მიდართჷ, ცხენი ქოძირჷ. ქჷმორთჷ ჭკადჷშა დო ქოუწოუ: - ცხენი ამარი ქიგლეჩვინგინანცია, მარა დიო მახალიშა მუთუნი ვაუგჷნია.

- ჭკადუქ უწუ: - ჭახანც მითვინია. ართი ვითოხუთიშა ფაშატის ქჷდაშქვანცია!

ბოშიქ უჯინჷ. ვითოხუთიში უკული მიდართჷ ცხენიშ მაგორაფუშა, მარა ცხენი ვაძირჷ. ქჷმორთჷ, ჭკადჷს ქოუწუ:

- ცხენი შურო ვეპალუნია.

- ჸოუ, ჯიმა ღურელია, ისია ზღვაშა მიდურთჷმჷნია, მალას ქჷმოურცია.

დასურო, მაჟირა დღას ცხენქ ქჷმორთჷ გვალო ჭკადჷ დო ბოშიში [166] ხოლოშა.დეკვირეს ჟირხოლოქ დო ქეშიანიშნეს, მუჭო ცხენი ამდღა ფაშატის ქჷდაშქვნცჷნი. ბოში ორე ხაზირო ფაშატიში მათხილარო. ბჟაქ დილალჷშა ქგმერთჷნი, ცხენი ქინჯიროუ დო ფაშაფიში დოშქუმალას აპირენც. ცხენქ ფაშატი ქჷდაშქჷ. გორჩქინდჷ ტყახ გერი, ტურა, თუნოიქ; მოლართეხ ფაშაფიში მიდმაღალარო. მარა ბოშიქ გეუწუროუ მუში შქვილი დო საგანი დო ქაჸოთჷ: ჯა დო ქუა ართიანს ქჷმიოპირტოლჷ. დოშქუოდეს გერენქ დო იშო დირთეს. ქჷდოსქიდჷ ფაშატიქ. ასე ჭკადჷქ უწუ ბოშის:

- ანწი სი ბედნიერი ლექია (ორექია). თინა მუჟანც მირდოუნიე, ოჭოფი, დოხენდი, გედოხოდი დო გილართია. ეთინათ დოგორჷნქია სქანი ჯიმალენს.

მუკილჷ აოთი გვეარიანი ხანქ. ფაშატიქ ოჭოფალო გორთჷ.

ქიხვამილუ ალიშქერქოუქ ჯგირი გირძე არყანი დო გამათხოზჷ მუში ცხენით ფაშატის რსულას ართ დღას ქოთხოზჷდჷ დო გაჭიოებულო ოჭოფჷ. პიც ლაგამი ქეუდჷ, ოჩანგერი ქჷმნოდგჷ, ქიგედოხოდჷ, კვიცის, დოხენდჷ. მაჟირა დღას ეჸარჷ მუში ჯიმალეფიშ ოგორჷშა.

გილართჷ ბრელი ხანც. ართ დღა - ონდღეში გურც ჭიჭე ღალიშა ქიმერთჷ.

ოჭკომალიშა გურქ ქაჸოუ. გიმლჷ ცხენც დო ქჷდოხოდჷ ოჭკომალიში ოჭკომუს. მოიჯინჷნი, მუდგარენი ქოძირჷ, კოჩის გჷნი ფეოი. გედჷროჷ წყჷნარო, წყჷნარო, დო მიოტყობჷ ეთი ტყარი კოჩიჯგუას, ქანჩჷ ხე ცო ოჭოფჷ. ღვარუ, რკიოუ იქ, მარა ალიშქერქუწკჷმა მუ გალედჷ. ალიშქეოქოუქ გამნართინუ დო ქჷდაოაგუ.

ქჷმსაოგალუ მუში ბარგიწკუმა, გელეღჷ მარგატელი, მიაჸუნჷ დო გოღაჭჷ, გობონჷ, ბარგი ქჷმკაქუნჷ, მუჭო უმარგუნ თეში, დო ოჭკომალი მიარზეუ. გაიწუღუ თიქ ხოლო, ჭიჭე-ჭიჭეთ. ჭკომუა ქჷდაჭყჷ.

კითხჷ ალიშქერქოუქ: - მინი რექ სია? სოუოე მორთია?

თექჷთ რაგადი ქჷდუჭყჷ დო ქეჩიუ ირფელი, საქმე მუნერო ორდჷნი. ბოლო დროს, გაგმორჩქინდჷ, თენა მუჭონ ალიშქერქუში ჯიმა ჸოფერენი. გეხარჷ ალიშქერქუქ:

- ჩქიმი ბედი საყვარელია! ართი ჯიმა ქობძირია, მუ მიჭირს ანწი, მაჟია დჷმაგორედასია!

დირძღეს ჯგირო ოჭკომალით, გობიხონდეს, გედოხოდეს ჟიოხოლოქ თი ართი ცხენს დო მიდართეს მახჷმა ჯიმაშ ოგორუშა.

ხოლო თეში თი ჯიმა ქოძირეს. სუმ ხოლო ჯიმალენქ დიშაყარეს დო გური გახარებულო ჸუდეშა დირთეს. მოულა შარას. ართი ჭიჭე ფაცხას კუმა ქიმოურც. მიოჯინესჷნი, ართი მოხუცებული დედჷბი ქეკოხე ყებურს, ძუძუეფი იშო-აშო ხუჯიშე ქიგნოუჸოთამჷ დო ოჭიშის ქეკაბიხვინანც. ქიმიოტყობჷ ალიშქერქოუქ უკახალეშე დო ძუძუენს კიბირი ქიგედგჷ. - სი დიდა დო მა სქუავა!

დედჷბჷქ მჷკიჯინჷ, გაუკვირდჷ, ქოძირჷნი, დო უწუ:

- სოურე მორთით სქუალეფი, მუ კათა რეთ, ფმუს გეჸუნთ? ალიშქერქოუქ ირფელი ქუწუჭ საქმე მუნერო ორდუნი. მუჭო ჟირი ნადინეფი ჯიმალეფი გორჷნი.

რენა თაქი ართი ჟირი მარუოს დო ირი დღას ორწყენა: მუდგარენი ბჯაში სინათლეშორო განათენს დო თი ტყას სინათეს მიკარინუანც. [168]

ალიშქეროქუქ კირხჷ თი მუში ახალი დიდას: - ჩქიმი დიდა, მუ ორე თინა, ქომიწეი?

დიდაქ უწუ: - თინა ვარე, ნანა, სქანო საჭირო.

მარა ალიშქერქოუ უდუჯერებელი კოჩი რდჷ: ძალით ქარაგადაფუ, თინა მუ ორდჷნი.

- ნანავა, თინა რენია დიდი დემიშ ცირასქუავა, ნამუსითია ჸუნსია ვითოჟირი ჯიმალეფიე, დო დიდი კაკურეზი ბაბუა. არძაშ უკულაშ ჯიმასია ოში კოჩიში შელება უღუნია. მუჭო უჩაშინ თეშია. თითოს ოში კოჩიში შელება ოძინჷნია. არძაშ უნჩაშისია ანთას ჟიროშ კოჩიშ შელება უღუნია. ბაბუსით ვითოჟირხოლო ჯიმალეფიზჷმა შეულებუნია. ეთი ძღაბია თინენციავა დიდი მადალი ქარვასაშავა გიმუხენანია. თითო ჯიმალეფი სერიში დუდიშე ყარულო ალურენანია.

ალიშქერქოუქ თენა ქიგეგონუნი, ვადიცადჷ თექ დო ულა ქედაჭყჷ თი ძღაბიში ოძირაფუშა. დიდაქ ვაგოუტუ, მარა მუთუნქ ვაგოურთჷ. მუჟანც ალიშქერქოუქ მიდართუნი, დიდაქ ართი ჭიჭე ჯაყვა ქიმეჩჷ დო უწუ:

- ათენა რენია ტელეგრამავა, მუთუნქ გაგიჭირდუა-და, ხათე გოუტე, ამბეს ქჷმომღანანია დო სქანი ჯიმალეფი ქჷმგეხვარებუნანია.

ალიშქერქოუქ ჯაყვა ჯიბეშა ქალედჷ; გედოხოდჷ მუშ რაშის დო მიდართჷ. მიეხოლჷ თი ხორუას, სოდე ძღაბი მულარდჷნი, ძირუ: თი რიგი რკინაში ზაბორი გუჸუნდჷ, დიდი უბედურობა რკინაშ კარი გილაბუდჷ, დიდი ბორქომი თის გილებიხვინანჷ. ალიშქერქოუს კილა ვაუღუდჷ ბორქომიში განჯამალო. აკურქიუ მუშ რაშის, ოტაკინუ თი უზარმაზარ ზაბორს დო ართი ჸურენი კიდალა რსულას ქჷდარჩჷ. ქიმიონჯილითუ მუში რაში შენობაშა დო ქჷდასხაპჷ. რაში თექი ქჷდიტუ დო მუქ ეშე გეშაჩარხუ, სოდე ძღაბი მულარდჷნი, ეთი ატაჯაშა. კარიდორს ქაწოდჷრთჷ დო უჯინჷ, თი ძღაბი სოლე რენ, თის. დეკვირჷნი, ქოძირჷ, ძღაბი, კიდალას დიდი სარკე მუკნობუენ თის, პიჯი რთინაფილო მიკნოჯანუე. ძღაბი სარკეს ინაჯინედჷნი, თეში ქოძირჷ ალიშქერქოუ.

დიჭუ ძღაბიქ ჸოროფათ, მუკირთჷ დო უწუ ბოშის:

- ბოში, სი მუქ მოგიჸუნუა თაქ ჩქიმი გურიში მაჸვილაროვა! ვარა თი რიგი ქომოლი სი ქორჸუნიე, ჩქიმი ჯიმალენს ორუდენიე! ჩქიმი ჯიმალეფია სერიშ დუდიშე ყარულო გემირენანია. ართი დოჸვილევე, ვითაართი შხვა დოსქიდჷნია. არძოქ დჷგაჸვილუა-და, თიწკჷმავა ჩქიმოთია თანაფა გოთანელი იჸუაფუნია.

დასურო, ბოშიქ ქაწოდოხოდჷ თექი დო ონჯუა ბორჯის ართი ჯიმძა ქჷმოურცჷ. ქოძირჷ მუში ზაბორი ეკორთელონო, ქიმიოღვარუ:

- მუ კოჩქი რე, თენა ეკომრთინევე? ვარა, მუნერო გაბედია თაქიანი კუჩხიში მუნოდგჷმავა? დოფხვადი თექი, პინტიაშორო აკორსოფუნქია!

ალიშქრქოუქ დუძახჷ:

- აშო მორთი სი ბუძღამი დემი! წიწილაშორო დუდის მერსოფუნქია! [170]

დემის ვამათვინებუ დო შორიშე საგანი ქაჸოთჷ. ალიშქერქოუქ საგანი ხეთ ოჭოფჷ დო თი მუში საგანით დემი დოჸვილჷ.

ათაშ-ათაში, ნამუ ჯიმალეფი ქოჸუნდუნი, არძა თითო ონჯუას ალიშქერქოუქ ქიმკისურჷ. ძღაბიქ გიაშქჷ თინწკჷმა დო ინგარუ:

- ანწი მოურცია ჭუმანი ჩქიმი კაკურეზი ბაბუა, ეთინაშავა მუთუნი ვაგაღოლენია, ათაქ ქჷმორთუა-და, ხვლევა. თისია სი ვარუქია. ათე სუნუქი იქილევა ჭიჭე ღალუ რენია. თინა გოობოგილი ენია, ეთი ბოგაში მოლე წყურგილი რენია, უდაჩხირეთ გვარგვალანცია. ბაბუშა დუდიქ მიგაკვთუა-და, თექი ქინგარაგუა-და, ეთიწკალა დოღურუნია. ვენგარაგუა-და, ოთხი დუდი გეიალენია; თის ხოლო გეგნოჭკირუნქიე, ხოლო ვენგარაგუადა, ვითოჟირი დუდი გეიალენია; თი ვითოჟირც ხოლო გეგნოჭკირუნქიე, ვენგარაგუა-და, უკული მუთუნი ვახვარუნია.

ალიშქერქოუქ გედოხოდჷ მუში რაშის, ხასილაშა ქიგლებუნუ მუში დიდი ლეკური დო მიდართჷ, მითილჷ ბოგაშა, ქიმთიტყობჷ თექ. ონჯუა დროც კაკურეზი დემი მოურც. ქჷმორთჷ ბოგაშა, რაშის გეხენ დო თეში. რაშიქ ქეშადგჷ ბოგას კუჩხინ, მეტი წჷმი ვადიქანცუ. ქჷდაჭყჷ თხჷრინი. მუჟანც თი შურქ ქანთხჷ კოჩიშინი. დემიქ მიოღვარუ - მინი რექ, თაქ მითოხექიე? გჷთილ აშო, ქომოლ ქორექია-და?

ალიშქერქოუქ გაქთოსხაპჷ, ხეთ ლეკური მოუღჷ. აკანთხეს ჟირხოლოქ; მოუსვეს ართიანც უზოგალო, ოჭკირალო, მუჭო თენეფი ჩხუპენანი, თეში რაშეფი ხოლო ართიანც ოჩხუპუნა. ალიშქერქოუქ მეკვათჷ დუდი დემც, მარა ვენარაგუ დუღა წყურგილიშა. გიგნოფალჷ ოთხი დუდიქ. ქოძირჷ ალიშქერქოუქ, მუჭო მუთუნი ვაღოლენი, მუჭო ხვალე მუში შელება ვაბაღჷნი. ქჷგაშინჷ ჭიჭე ჯაყვაქ, ნამუთი მუში დიდაქ მეჩჷნი. გელეღჷ ჯაყვა დო გუტუ ჯიმალეფიშა: არიქა, ქჷმმეხვარანია!

ჯაყვაქ ხელათ თექ ქჷდოლჷ. - გიმიღი ხე დო ქი მალას მეურთია.

დუდი ვარიე, ი დუღას გვალო ქინვორაგუანთია!

ალიშქერქოუც იმენდიქ ქაშუ. აბურცჷ დემც დო გეგნოკვთჷ ოთხი დუდი. გეფალჷ ვითოჟირი დუდიქ. ასე ალიშქერქოუც ბრელი ვეშულვბჷ. ქარწყე, ჯიმალეფიში იმენდი მუთუნც ვახვარუნი. გამიმეტუ დუდი, მუთ ქეშულებუდუნი, სქინჩჷ ლევური, გეგნაბურინუ ვითოჟირიხოლო დუდი, ქინაბათქუ, გვარგვალანდჷნი ეთი წყურგილც. დემქ შური გოფიჩხუ.

ალიშქერქოუქ ქჷდანთხჷ, ზნობა ვაუღუნ თეშ. ბრელი ხანიშ უკული შურქ ქჷმშადგჷ. მუდგარენი კუჩხის ქუჯიკუანცჷნი, ქიგინუ. თურმე ალიშქერქოუში რაშის დუშქვიდუაფჷ დემიში რაში დო უკული ალიშქერქუში ოკურჩხანეშე ქათუნჯირჷ წყინარო. წყინარო ქიგიხუნუ. ალიშქერქოუქ ონაგერც ხე მოკიდჷ, რაშიქ გედირთჷ დირთეს, მოლართეს.

ძღაბიქ მუჟანც ქოძირჷ ალიშქერქოუ შურიდგჷმილონი, გეხარჷ, ქიმიაზადჷ, გასხუპჷ, გაჯუდჷ: - ანწი ბედნიერი ვორეთია!

ალიშქერქოუქ გეიჸუნჷ მუში ძღაბი დო ქჷმორთჷ მუში ჯიმალეფიწკალა. გეჭოფჷ მუში ჯიმალეფითი, ორზოლი გაგმინწყის დო ეყარეს მუში [172] მუმაში ჸუდეში მაულარო. გჷშელეს ართი ფართო მინდორიშა, დიდი ცხაცხუ წჷმოდგჷ აკანო; თიში ოროს ქჷმისვანჯეს. ქჷდალურჷ ალიშქერქოუს, მუში საოსუროშ ბირგულიშა დუდი გილუნძუნ თეში. ჯიმალენქ აკირაგადეს:

- მორთი, ალიშქერქუ დოპილათია, სქვამი ცირა ჩქჷ გიმოსქიდუნანია.

ალიშქერქოუშ ოსური ირფელც ირჩქილე, მარა ალიშქერქოუ ვაგაკურცხინუ.

ართი ჯიმაქ ქიმიოტყობჷ, ლეკური გელანწყჷ. ალიშქყრქოუქ გოკურცხჷ. ის სიშით ლეკურქ გაგწუოლჷ. გიაინთხჷ ალიშქერქოუც, ჟირხოლო კუჩხი მეკვათჷ.

ძღაბიქ ინგარჷ. ჯიმალენქ ძალი იხვარეს, ძღაბი მუნეფიშ ჸუდეშა მიდეჸუნეს. ალიშქერქოუ უმინჯურო ქჷდიტეის.

ძღაბიქ ართი ჭიჭე კოლოფი, პილატოკი ინოძუნ თეში, ქჷდუტუ დო, უწუ:

- სონდარო თენენს ჟირხოლოს ვაბძირჷნქჷნი, სი შური გადგენუნია დო მა მითინც ოსურო ვავაჸუნუქია.

მიდართეს ინენქ, ჭიჭე ოჭკომალი ქჷდუტეს ალიშქერქოუს.

ალიშქერქოუ გჷთოხე ხვალე კუჩხი კვათილო დო ინგარც მუში დღაც. მიაჯინჷნი, ართი ირემი ქჷმირულე, უკახლე კოჩი ქეკოთხოზჷ. ათე კოჩი თაურე, თეურე ჯა დო ქუას არაგუ. ალიშქერქოუქ ქოძირჷ ირემინ, ირემც საგანი ქაჸოთჷ, დოჸვილჷ. ქჷმორთჷ თი კოჩიქ დო ალიშქერქოუს ღაჭალი დუჭყჷ:

- მუ ორე ბღოლიენიე? ჩქიმი ჯგურავა სქანდა სქანი ჯიმალენს ქუღოლამუდასია.

ალიშქერქოუქ, უწუ: - მა ჯიმალენქ ბღოლუნ, ვამბაღუნიავო, კუჩხეფი ჯინც ქიმმოკვათესიე? სი მუ გოჭირუნია?

- ვარწყექიავო, მა მუ მოჭირუნიე? ჯიმალენქიავა ჟირხოლო თოლი გელამჸოთესია დო ასე თოჭუ ვორექია.

- მორთია, აშო, ჯიმა, (ალიშქერქოუ ურაგადჷ) სი თოჭუ, მა უკუჩხე, ჯიმალეფი ვორდათია. ირემც ართის ვარ, ოშის დოპილუნთია.

აკიჯიმალეს: ალიშქერქოუქ ხუჯის ქიგლადოხოდჷ თოჭუს, ოწურუ შარა, სოდე ირემ გეძჷდჷნ თეიშა. ირემი ქჷმასარგალეს, გოტყაბარეს, იცხოვრეს ჯიმალურო.

მაჟირა დღას ართი კოჩი ხოლო ქჷმოთხოზჷ ირემც, პაღურც ქუჩანთუანც. თენა ხოლო დოჸვილჷ ალიშქერქოუქ. თი კოჩქ ხოლო ქჷმორთჷ. გვალო დუდის იჸვილუნც:

- მუშენი რე ჩქიმი ირემი დომიჸვილიე? სქანდავა ჩქიმიჯგუა უღოლამუდასია სქანი ჯიმალენც. ვარწყექიავო, კოციავა ხელეფი ვემკმაპლუნიე? თენავა ჯიმალენქ ელმოკვათუა.

- სი ვარწჸექიავო თეს, მა კუჩხეფი ვამიღუნიე? თენა ჯიმალენქ მიმოკვათუა. ანწია, დიფშაყარათ სუმხოლოქია; უკუჩხე, თოჭუ, უხელე - სუმხოლო ჯიმალეფიშე დაჩაგრული, იფცხოვრათ ართოვა, ჩქი ვემმოკორდუნა მუთუნ ტყარიშ ხორცია.[174]

დეჯიმალეს ჯგირო. ჯინულენა (ნადირენა).

თოჭუ ალიშქერქოუს ხუჯიშა ქიგლეხუნუანც, ხეკულე წოხჷლე ქაწაჸუნუ, მიდულა ტყაშა, ჸვილჷნა ნადირენც, გჷმოჩანა დო გედინდარეს.

ჯგირი ჸუდე გაშენეს. ჭიო - ჭეთ (ჭიჭე-ჭიჭეთ) სოფელიშა გიშელეს. ართი დიხას დიარას ქეშეხვადეს სუმიხოლო დაოხრებულ კათაქ. ბრელი ყურადღება მითინც ვემუჩამჷ. სოდგარენ კუთხუს ქჷკნახუნეს; მარა ძღაბიქ გეურჩქინდჷ თენენც მინჯეთ, დო ცენც დიდი პატის: მუთუნი ჯგირი ოჭკომალი ქორენ-და, ირფელი თენეფიშა მოუღუ. თენენც თიქ ქეჸოროფჷ დო აკირაგადეს: - მორთი, ათე ძღაბი მიდეპჷნათია.

მოჭყუდჷ გამშეჸუნეს, ქჷმკახუნეს შეფას. ფარაშ გინოჸოთამა ქჷდიჭყეს. მარა ალიშქერქუ დო მუში ამხანაგეფიშა მითინც ვემურთუმჷ. ათე ძღაბიქ უწუ ფარაშ გჷმაზჷრალ კოც: - თინეფიშა ხოლო ქიმერთია, თინეფ ხოლო კათა რენანია.

თოჭუქ ქიმიახვამჷ ოში მანათი, ხეკულექ - ჟიროში, ალიშქყრქოუქ - სუმოში. ათას ხუთოშ კოჩი ქორდუ დო, გვალო ჟიროში მანათი მიახვამეს. სუმი კოჩქ ამშოშ მანათი ქიმიახვამჷ.

ოჭჷმარეს გოთანდჷნი, აკირაგადეს ჯიმალენქ ალიშქერქუქ ხეკულეს ქჷკლადოხოდჷ ხუჯის, თოჭუქ ქოქანჩჷ ძღაბის ხე, ქიგიჸოთჷ ხუჯიშა, გურქის დო ირულეს, მარა ძღაბი დოქოსეს. მითინც ვამაჭიშუნ თეში ძღაბი ქიმიჸუნეს მუნეფიში ჸუდეშა. ჯიმალენქ უწუ ალიშქერქუს: - ჩქჷვა იშენი გაფუჭებული კათა ვორეთია დო ათე ძღაბი სი ოსურო ქორჸუნდასია.

ალიშქერქუქ ვარია უწუ: - ენა ჩქინი კვიდრი და რენია. დასურო, მუჭო და-ნი თეში დეპკჷნათია.

ართი დღას სუმხოლო ჯიმალექ ონადირჷსა მიდართეს. მორთეს ონჯუასჷნი, ძღაბიქ მაღურუო ქჷდოხვადეს.

ძღაბიქ, უწუ: - მიდგარენი ართი დედჷბიქ ქჷმორთუა დო დახე დჷმოშქვიდუა.

მაჟირა დღას უარესი ღოლუ. ასე ჯიმალენქ აკირაგადეს: - მორთი, თითოთ ქუყარაულათია!

თოჭუქ თქუ: - ამუდღა მა ქუყარულუქია, თოლით ვაბძირუნქია, ვარა ხეშა ქჷმაშუა-და, პინტიაშორო აკოფსოფუ ნქია.

მიდართეს ინენქ ოჯინჷშა, თოჭუ ქუდიტეს ძღაბიშ მათხილარო.

თოჭუქ უწუ ძღაბის:

- მუდგათ იჸინიე, გამნიტყურეჲა ჸუდეშა, ხეშა ქჷმოკინდაფევა, გოძირანქია იშ თოლისერც, დაბა მუ ბღოლევე.

დედიბიქ ქჷმორთჷ. ძღაბი დახე დაშქვიდუ დო თოჭუქ "დედჷბის პჭოფუნქია" დო დახე კჷდალას დუდი ქიმკატახჷ.

მორთეს ჯიმალენქჷნი, ძღაბი მაღურუო ქოძირეს.

მაჟირა დღას ხეკულექ გაჩენდჷ ძღაბიშ მათხილარო. დედჷბიქ ქჷმორთჷ, ქჷმნოლჷ ჸუდეშა: მოუნჭჷ ძღაბის, გოღანერი უარესი ღოლუ. ხეკულექ მოუნჭჷ პაღური დედჷბის.[176]

ქჷმორთეს ჯიმალენქ ონჯუასჷნი. ძღაბი ლახირიე.

მასჷმა დღას ალიშქერქოუქ ქალუდირთჷ ძღაბის ყარულო; ხათე ოჭუმარეშე ხუთი გჷნძე ბიგეფი ძღაბის დაკვათაფუ. ოთხი ბიგეფი თითო კურთხუშა ქიკნაპონაფუ. მუქ კარიშ მანგო ჟი ქიგლადოხოდჷ, ართი კეტი ხეს ქჷდეკჷნჷ-დო.

დედიბიქ ქჷმორთჷ ხოლო ძდაბიშ ოლახუშა, მარა ძღაბიქ კარც გალე კუჩხი ვაგმოდგჷ. დედჷბიქ მინილჷ დინახალე. მინულაშ დროს ალიშქერქოუქ გეგლასხაპჷ, დედჷბის ჟი კისერც ქიგიოსხაჷ. მოუნჭჷ ბიგა ტახუაშა. დედჷბის მაქჷნჷ, ართი კუთხუს ქჷკნანთხჷ. ქიხვამილუ მაჟია კეტი, მოუნჭჷ. თი კეტეფი არძო დუდის ქიგიოტახჷ. დედჷბის მაქინჷ, ქჷდანთხჷ. თოკი ქჷმაღალაფუ, გჷნძე სქამც ქჷგიოკჷრჷ, დაჩხირც ქელანჯირუ.

ქჷმორთჷ ჯიმალენქჷნი, დედჷჷბი ჭოფილო ქოძირესჷნი, წორეთ გურქ გეხარეც. დაჩხირიშ ხოლოც ქელანჯირეს დო თეში წვალება ქჷდოუჭყეს.

დედჷბიქ იხვეწჷ:

- ვადოპჭვათია დაჩხირით, არძოსიავა: თოჭუ რექიე, თოლც გაგიხილენქია, ხეკულე რექიევე - ხელენციავა ქიმკოიდგჷნქია, კუჩხი ვარჩანციე - კუჩხამო გუგოჩქვანქია, ხოლოთიავა პიჯიშავა დჷკომილითია თითოთითოთია.

ჯიმალენქ უწის: - სი ვაგენდებუთია! იშო დჷკიბლათიე დო აშო ვეკმართანიე, უკული მუ ფქიმინანია?

- დოკვათითია ბრელია კეტეფია. მუჟანც აშო ვეკვაშქვანქიე, თიმწკუმავა, დუდიგიმე ქჷდმონჯირეთია, დიდი ურო ხოლო გიღუდანია; მომინჭით თი კეტეფი, სოიშა კოჩი ვეკვოჸოთე, თექიშახია.

პირველო დილელჷ თოჭუქ, ეკილჷ თოლი გახილებულო. დილელჷ ხეკულექ, ეკლჷ, ხე უღუნ თეში.

გეხარეს ჯიმალენქ.

- ალიშქერქუ, ასე სქანი ოჩერედი რენია!

ალიშქერქუქ უწუ ჯიმალენც:

- თენა ჩქიმი ტერი რე დო, ქეშილებე ვეკმართასიე, მარა ვაზოგა უროშ გეშქუმალავა. ვეკმართუა-და, დოჭკირით, დონწყით ქოთომიცალოვა.

დილელჷ ალიშქერქუქ. ვეკორთჷ. მოუნჭეს ურო, მარა ნჷგაღოლჷ უბადო ჭირქ! ალიშქერქოუ ვეპალუ.

ქვარა გუხარეს დედჷბის, ალიშქერქოუქ ვეძირჷ. მიაჸუნეს, დონწყეს ირი ნაწილო დო ჭიჭე კითიში წვანდის ქიმშახვილეს, ალიშქერქუქ ქიძირჷ კუჩხამო.

ანწი ალიშქერქუქ დო მუშ ჯიმალენქ ეჸარეს, ალიშქერქოუშ ჸუდეშ მაულარო. მოულა შარასჷნი, ართი დიხას ქორე რკიაფი დო გარა. მინილეს თენენქ თაქ დო იკითხეს: - მიქ რე ღურუე?

მარა ღურელი ვეგეძჷ, ართი ძღაბი ქოხენ დო თეს ქინგარა.

- მუ ორე, შური დგჷმილი ძღაბის ინგართიე? [178]

- მუ ორენიავა - და, ათე დო თე კოჩიში სქუავა ამუსერი ოსურც იგურგინყნცია. რი მოჭყუდუქიავა მუში საქომონჯოსია ართი პილატოკი დასახელუა; თის ქჷმომღანქჷ-და, სქანი ოსური იპეირქია (იპი-რქია), ვარდა ვამორკოქია ათე ძღაბიქია დეპირუა თი რიგი პილატოკიშ კეთებავა. ვაკეთინუა. ამნიჯი ქუმულან დო დოჸვილუნანია. დითა, ჭყვადილიში სქუაშავა. მუჭო ძღაბიქ ქიგემდინუა!

- ვენგარათია! - გელეღჷ ალიშქერქოუქ დო პილატოკი ქიმეჩჷ.

- ათენა ქიმუღითია დო უკულიავა სქანი ძღაბის ვაჸვილუნანია.

პილატოკი მიდეღეს; მოჭყუდიქ ვარია ქოთქუ: - პილატოკი ქომიღუნია მარა, თეში შიონახებელი კოლოფი მოკონია.

გეგნარღუ ბოშიქ ხათე სტოლარეფიშა კათა. ზაკაზი ქიმიოჩამაფუ კოლოფიში, მარა სტოლარც ვაკეთინჷ. მუჭო ძღაბინი თეში, სტოლარქ ხოლო ცოცხოლო ონგარალო გორთჷ. ალიშქერქოუქ თის ხოლო კოლოფი ქიმეჩჷ დო თი კოჩი ხოლო ქიპატიუ.

კოლოფი მოჭყუდის ქიმუღეს. მოჭყუდიქ კოლოფი ქოძირუნი, ღურა გათოუ, მინილჷ ოთახჷშა დო ნგარა ქჷდაჭყჷ.

ალიშქერქოუ დო მუში მაჸალენქ ქჷმორთეს, სოდე დიარა ორდჷნი, თექ. ალიშქერქოუ კოც ვაუჩინებჷ. მინილჷ მუშ ოთახჷშა, სოდე ძღაბი მულენგარდჷნ, თექ. ალიშქერქოუქ გეჭოფჷ მუში ჭიჭე ჩონგური, ქჷდაჭყჷ ლაჸაფი. გიობირჷ ლექსეფი. ირფელი მუში გაჭირყბა ძღაბის ქჷგაგანუ. ძღაბიქჷთ ქიჩინჷ ხონარით, მუჭო ალიშქერქოუ ქორენი; მარა ალიშქერქოუ ეგულებჷ ღურელო, რადგანაც პილატოკიქ დო კოლოფიქ ართო ქაშუნი. ჭიჭე მჷკაჯინჷ ალიშქერქოუს, სახეთ ქიჩინჷ. გეხარჷ, გურქ მუკართჷ. გასხუპეს ართიანც, ჯუდეს აუარებელი.

მოჭყუდი გაგმირხჲს, ანწი, ითამ ოგვირგვინყბელო; მარა მოჭყუდიქ თიშ წოხოლე ჭიჭე ქობალიში ზელი მითხუ. გაკეთჷ ქოთომიში სახე-დადული დო მუმული. ჟირხოლო სტოლს ქიგლახუნუ. ქარაგადაფუ თინენც ირფელი მუ დო ალიშქერქოუში გაჭირება. ბოლოს გიორაგადუ:

- ათე რიგიში მოქმედი ჯიმალენც მუ ხვადჷნია?

თელო დაპეჯებული კათენქ ქოუსუდეს ეთი რიგი კოც რაშიშ კუდელიშ ეკოსქუაფა, ეთის ეკოჸვლუა.

ირფელქ ქირაგადუ. ალიშქერქუქ მუკილჷ; გაგმარჩქინჷ თინა, მუჭო თექ მუს ქაღოლჷნ.

გეხარჷ წვიულ კათენც გურქ, ალიშქერქოუ ქოძირესჷნი. უნჩაში ჯიმა ხელათ რაშიშ კუდელც ქეკაკირეს. ალიშქერქუს ძღაბიშა გვირგვინი ქიგუდგეს. იჸუ კამპანია-შუმაქ, მათი თექი ვორდი. ობანდალაია შჷმილი ქოჩქ ამდღა თაქ მოფრთი.[180]