Jayadeva: Candrāloka

Header

Data entry: Réginald Beyaert

Contribution: Réginald Beyaert

Date of this version: 2020-07-31

Source:

  • the thesis by Réginald Beyaert (forthcoming).

Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen

Licence:

Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Interpretive markup: none

Notes:

Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.

Jayadeva (alias Piyusavarsa): Candraloka
Based on the thesis by Réginald Beyaert (forthcoming)

Input by Réginald Beyaert, revised by Pierre-Sylvain Filliozat

STRUCTURE OF REFERENCES:
JCand_nn.nn = JayadevaCandrāloka_mayūkha.verse

TEXT WITH PADA MARKERS

Revisions:

  • 2020-07-31: TEI encoding by mass conversion of GRETIL's Sanskrit corpus
  • 2025-05-20: Added BK, GND and ISO code for language.

Text

pīyuṣavarṣaśrījayadevakavikṛtaḥ
candrālokaḥ

uccairasyati mandatāmarasatāṃ jāgratkalaṅkairavadhvaṃsaṃ hastayate ca yā sumanasām ullāsinī mānase
dhṛṣṭodyanmadanāśanārcir amalā lokatrayīdarśikā sā netratritayīva khaṇḍaparaśor vāgdevatā dīvyatu // JCand_1.1

haṃ ho cinmayacittacandramaṇayaḥ saṃvardhayadhvaṃ rasān re re svairiṇi nirvicārakavite māsmat prakāśībhava
ullāsāya vicāravīcinicayālaṅkāravārām nidheś candrālokamayaṃ svayaṃ vitanute pīyūṣavarṣaḥ kṛtī // JCand_1.2

yuktyāsvādyalasadrasaikavasatiḥ sāhityasārasvatakṣīrāmbhodhir agādhatām upadadhat sevyaḥ samāśrīyatām
śrīr asmād upadeśakauśalamayaṃ pīyūṣam asmājjagaj jāgradbhāsurapadmakeśarayaśaḥśītāṃśur asmād budhāḥ // JCand_1.3

taṃ pūrvācāryasūryoktijyotiḥ stomodgamaṃ stumaḥ
yaṃ prastūya prakāśante madguṇās trasareṇavaḥ // JCand_1.4

nāśaṅkanīyam eteṣāṃ matam etena dūṣyate
kiṃ tu cakṣur mṛgākṣīṇāṃ kajjaleneva bhūṣyate // JCand_1.5

pratibhaiva śrutābhyāsasahitā kavitāṃ prati
hetur mṛdambusambaddhā bījamālā latāmiva // JCand_1.6

nirdoṣā lakṣaṇavatī sarītir guṇabhūṣaṇā
sālaṃkārarasānekavṛttir vāk kāvyanāmabhāk // JCand_1.7

aṅgīkaroti yaḥ kāvyaṃ śabdārthāv analaṃkṛtī
asau na manyate kasmād anuṣṇam analaṃ kṛtī // JCand_1.8

vibhaktyutpattaye yogyaḥ śāstrīyaḥ śabda iṣyate
rūḍhayaugikatanmiśraiḥ prabhedaiḥ sa punas tridhā // JCand_1.9

avyaktayoganiryogayogābhāsais tridhādimaḥ
te ca vṛkṣādibhūvādimaṇḍapādyā yathākramam // JCand_1.10

śuddhatanmūlasaṃbhinnaprabhedair yaugikas tridhā
te ca bhrāntisphuratkāntikaunteyādisvarūpiṇaḥ // JCand_1.11

tanmiśro 'nyonyasāmānyaviśeṣaparivartanāt
nīradhiḥ paṅkajaṃ saudhaḥ sāgaro bhūruhaḥ śaśī // JCand_1.12

kṣīranīradhir ākāśapaṅkajaṃ tena siddhayati
vibhaktyantaṃ padaṃ vākyaṃ tadvyūho 'rthasamāptitaḥ // JCand_1.13

yuktārthatāṃ tāṃ ca vinā khaṇḍavākyaṃ sa iṣyate
vākyaṃ ca khaṇḍavākyaṃ ca padam ekam api kvacit // JCand_1.14

dhūmavattvād iti yathā devety āmantraṇaṃ yathā
vākyāny ekārthaviśrāntāny āhur vākyakadambakam // JCand_1.15

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
anenāsāv ādyaḥ sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ // JCand_1.16

syāc ceto viśatā yena sakṣatā ramaṇīyatā
śabde 'rthe ca kṛtonmeṣaṃ doṣam udghoṣayanti tam // JCand_2.1

bhavec chrutikaṭur varṇaḥ śravaṇodvejane paṭuḥ
saṃvidrate vyākaraṇaviruddhaṃ cyutasaṃskṛti // JCand_2.2

aprayuktaṃ daivatādiśabde puṃlliṅgatādikam
asamarthaṃ tu hantyādeḥ prayogo gamanādiṣu // JCand_2.3

sa hanti hanta kāntāre kāntaḥ kuṭilakuntalaḥ
nihatārthaṃ lohitādau śoṇitādiprayogataḥ // JCand_2.4

vyanakty anucitārthaṃ yat padam āhus tadeva tat
iyam adbhutaśākhyagrakelikautukavānarī // JCand_2.5

nirarthakaṃ tuhītyādi pūraṇaikaprayojanam
arthe vidadhadityādau dadhadādyam avācakam // JCand_2.6

dhatte nabhastalaṃ bhāsvān aruṇaṃ taruṇaiḥ karaiḥ
ekākṣaraṃ vinā bhūbhrūkṣmādikaṃ khatalādivat // JCand_2.7

aślīlaṃ trividhaṃ vrīḍājugupsāmaṅgalātmanā
āhlādasādhanaṃ vāyuḥ kāntānāśe bhavet katham // JCand_2.8

syād dvyartham iha sandigdhaṃ nadyāṃ yānti patatriṇaḥ
syād apratītaṃ śāstraikagamyaṃ vītānumādivat // JCand_2.9

śithilaṃ śayane lilye maccitaṃ te śaśiśriyi
mastapiṣṭakaṭīloṣṭagallādi grāmyam ucyate // JCand_2.10

neyārthaṃ lakṣaṇātyantaprasarād amanoharam
himāṃśor hāradhikkārajāgare yāmikāḥ karāḥ // JCand_2.11

kliṣṭam artho yadīyo 'rthaśreṇiniḥśreṇim ṛcchati
haripriyāpitṛvadhūpravāhapratimaṃ vacaḥ // JCand_2.12

avimṛṣṭavidheyāṃśaḥ samāsapihite vidhau
viśanti viśikhaprāyāḥ kaṭākṣāḥ kāmināṃ hṛdi // JCand_2.13

aparādhīna ityādi viruddhamatikṛn matam
anyasaṅgatam uttuṅgahāraśobhipayodharau // JCand_2.14

rasādyanucite varṇe pratikūlākṣaraṃ viduḥ
na mām aṅgada jānāsi rāvaṇaṃ raṇadāruṇam // JCand_2.15

yasminn upahato lupto visarga iha tat tathā
kusandhiḥ paṭav āgaccha visandhir nṛpatī imau // JCand_2.16

hatavṛttam anukto 'pi chandodoṣaś cakāsti cet
viśālalocane! paśyā-mbaraṃ tārātaraṅgitam // JCand_2.17

nyūnaṃ tvatkhaḍgasaṃbhūtayaśaḥpuṣpaṃ nabhastaṭam
adhikaṃ bhavataḥ śatrūn daśaty asilatāphaṇī // JCand_2.18

kathitaṃ punaruktā vāk śyāmābjaśyāmalocanā
vikṛtaṃ dūravivṛtair aiyaruḥ kuñjarāḥ puram // JCand_2.19

patatprakarṣaṃ hīnānuprāsāditve yathottaram
gambhīrārambhadambholipāṇir eṣaḥ samāgataḥ // JCand_2.20

samāptapunarāttaṃ syād eṣa pīyūṣabhājanam
netrānandī tuṣārāṃśur udety ambudhibāndhavaḥ // JCand_2.21

ardhāntarapadāpekṣi krīḍānṛtyeṣu sasmitam
moghārambhaṃ stumaḥ śambhum ardharambhoruvigraham // JCand_2.22

abhavanmatayogaḥ syān na ced abhimato 'nvayaḥ
yena baddho 'mbudhir yasya rāmasyānucarā vayam // JCand_2.23

dviṣāṃ sampadam ācchidya yaḥ śatrūn samapūrayat
asthānasthasamāsaṃ na vidvajjanamanoramam // JCand_2.24

mithaḥ pṛthagvākyapadaiḥ saṃkīrṇaṃ yat tad eva tat
vaktreṇa bhrājate rātriḥ kāntā candreṇa rājate // JCand_2.25

brahmāṇḍaṃ tvadyaśaḥpūragarbhitaṃ bhūmibhūṣaṇa
ākarṇaya payaḥpūrṇasuvarṇakalaśāyate // JCand_2.26

bhagnaprakramam ārabdhaśabdanirvāhahīnatā
akramaḥ kṛṣṇa pūjyante tvām anabhyarcya devatāḥ // JCand_2.27

amatārthāntaraṃ mukhye 'mukhyenārthe virodhakṛt
tyaktahāram uraḥkṛtvā śokenāliṅgitāṅganā // JCand_2.28

apuṣṭārtho viśeṣye cen na viśeṣo viśeṣaṇāt
viśanti hṛdayaṃ kāntākaṭākṣāḥ khañjanatviṣaḥ // JCand_2.29

kaṣṭaḥ spaṣṭāvabodhārtham akṣamo vācyasannibhaḥ
vyāhataś cedvirodhaḥ syān mithaḥ pūrvāparārthayoḥ // JCand_2.30

sahasrapatramitraṃ te vaktraṃ kenopamīyate
kutastatropamā yatra punaruktaḥ sudhākaraḥ // JCand_2.31

duṣkramagrāmyasandigdhās trayo doṣāḥ kramād amī
tvadbhaktaḥ kṛṣṇa! gaccheyaṃ narakaṃ svargam eva vā // JCand_2.32

ekaṃ me cumbanaṃ dehi tava dāsyāmi kañcukam
brūta kiṃ sevyatāṃ candramukhīcandrakirīṭayoḥ // JCand_2.33

anaucityaṃ kīrtilatāṃ taraṅgayati yaḥ sadā
prasiddhyā vidyayā vāpi viruddhaṃ dvividhaṃ matam // JCand_2.34

nyasteyaṃ paśya kandarpapratāpadhavaladyutiḥ
ketakī śekhare śambhor dhatte candrakalātulām // JCand_2.35

sāmānyaparivṛttiḥ syāt kuṇḍalacchavivigrahā
viśeṣaparivṛttiḥ syād vanitā mama cetasi // JCand_2.36

tathā sahacarācāruviruddhānyonyasaṃgatī
dhvāṅkṣāḥ santaś ca tanayaṃ svaṃ paraṃ ca na jānate // JCand_2.37

sarojanetra putrasya mukhendum avalokaya
pālayiṣyati te gotram asau narapurandaraḥ // JCand_2.38

pade tadaṃśe vākyāṃśe vākye vākyakadambake
yathānusāram abhyūhed doṣān śabdārthasaṃbhavān // JCand_2.39

doṣam āpatitaṃ svānte prasarantaṃ viśṛṅkhalam
nivārayati yas tredhā doṣāṅkuśam uśanti tam // JCand_2.40

doṣe guṇatvaṃ tanute doṣatvaṃ vā nirasyati
bhavantam athavā doṣaṃ nayaty atyājyatāmasau // JCand_2.41

mukhaṃ candraśriyaṃ dhatte śvetaśmaśrukarāṅkuraiḥ
atra hāsyarasoddeśe grāmyatvaṃ guṇatāṃ gatam // JCand_2.42

tava dugdhābdhisaṃbhūteḥ kathaṃ jātā kalāṅkitā
kavīnāṃ samayād vidyāviruddho 'doṣatāṃ gataḥ // JCand_2.43

dadhāra gaurī hṛdaye devaṃ himakarāṅkitam
atra śleṣodayān naiva tyājyaṃ hīti nirarthakam // JCand_2.44

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
dvitīyas tenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ // JCand_2.45

alpākṣarā vicitrārthakhyātir akṣarasaṃhatiḥ
uṣākāntenānugataḥ śūraḥ śaurir ayaṃ punaḥ // JCand_3.1

śobhā khyātāpi yaddoṣo guṇakīrtyā niṣidhyate
mudhā nindanti saṃsāraṃ kaṃsārir yatra pūjyate // JCand_3.2

abhimāno vicāraś ced ūhitārthaniṣedhakṛt
indur yadi kathaṃ tīvraḥ sūryo yadi kathaṃ niśi // JCand_3.3

hetus tyaktvā bahūn pakṣān yuktyaikasyāvadhāraṇam
nendur nārko 'yam aurvāgniḥ sāgarād utthito dahan // JCand_3.4

pratiṣedhaḥ prasiddhānāṃ kāraṇānām anādaraḥ
na yuddhena bhruvoḥ spande-naiva vīrā nipātitāḥ // JCand_3.5

niruktaṃ syān nirvacanaṃ nāmnaḥ satyaṃ tathānṛtam
īdṛśaiś caritai rājan satyaṃ doṣākaro bhavān // JCand_3.6

syān mithyādhyavasāyaś ced asatī sādhyasādhane
candrāṃśusūtragrathitāṃ nabhaḥpuṣpasrajaṃ vaha // JCand_3.7

siddhiḥ khyāteṣu cen nāma kīrtyate tulyatoktaye
yuvām eveha vikhyātau tvaṃ balair jaladhir jalaiḥ // JCand_3.8

yuktir viśeṣasiddhiś ced vicitrārthāntarānvayāt
navas tvaṃ nīradaḥ ko 'pi svarṇair varṣasi yan muhuḥ // JCand_3.9

kāryaṃ phalopalambhaś ced vyāpārād vastuto 'tha vā
asāv udeti śītāṃśur mānacchedāya subhruvām // JCand_3.10

ityādi lakṣaṇaṃ bhūri kāvyasyāhur maharṣayaḥ
svarṇabhrājiṣṇubhālatvaprabhṛtīva mahībhujaḥ // JCand_3.11

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
tṛtīyas tenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ // JCand_3.12

śleṣo vighaṭamānārthaghaṭamānatvavarṇanam
sa tu śābdaḥ sajātīyaiḥ śabdair bandhaḥ sukhāvahaḥ // JCand_4.1

ullasattanutāṃ nīte 'nante pulakakaṇṭakaiḥ
bhītayā mānavatyaiva śriyāśliṣṭaṃ hariṃ stumaḥ // JCand_4.2

yasmād antaḥsthitaḥ sarvaḥ svayam artho 'vabhāsate
salilasyeva sūktasya sa prasāda iti smṛtaḥ // JCand_4.3

samatālpasamāsatvaṃ varṇādyais tulyatātha vā
śyāmalā komalā bālā ramaṇaṃ śaraṇaṃ gatā // JCand_4.4

samādhir arthamahimā lasadghanarasātmanā
syād antarviśatā yena gātramaṅkuritaṃ satām // JCand_4.5

mādhuryaṃ punaruktasya vaicitryaṃ cārutāvaham
vayasya paśya paśyāsyāś cañcalaṃ locanāñcalam // JCand_4.6

ojaḥ syāt prauḍhir arthasya saṃkṣepo vātibhūyasaḥ
ripuṃ hatvā yaśaḥ kṛtvā tvadasiḥ kośam āviśat // JCand_4.7

saukumāryam apāruṣyaṃ paryāyaparivartanāt
sa kathāśeṣatāṃ yātaḥ samāliṅgya marutsakham // JCand_4.8

udāratā tu vaidagdhyam agrāmyatvāt pṛthaṅmatā
mānaṃ muñca priye kiṃcil locanāntam udañcaya // JCand_4.9

śṛṅgāre ca prasāde ca kāntyarthavyaktisaṃgrahaḥ
amī daśa guṇāḥ kāvye puṃsi śauryādayo yathā // JCand_4.10

tilakādyam iva strīṇāṃ vidagdhahṛdayaṅgamam
vyatiriktam alaṅkāraṃ prakṛter bhūṣaṇaṃ girām // JCand_4.11

vicitralakṣaṇo nyāso nirvāhaḥ prauḍhir aucitī
śāstrāntararahasyoktiḥ saṃgraho dik pradarśitā // JCand_4.12

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
caturthas tenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ // JCand_4.13

śabdārthayoḥ prasiddhyā vā kaveḥ prauḍhivaśena vā
hārādivad alaṅkāraḥ sanniveśo manoharaḥ // JCand_5.1

svaravyañjanasaṃdohavyūhāmandohadohadā
gaur jagajjāgradutsekā chekānuprāsabhāsurā // JCand_5.2

āvṛttavarṇasampūrṇaṃ vṛttyanuprāsavad vacaḥ
amandānandasandohasvacchandāspadamandiram // JCand_5.3

lāṭānuprāsabhūr bhinnā-bhiprāyā punaruktatā
yatra syān na punaḥ śatror garjitaṃ taj jitaṃ jitam // JCand_5.4

ślokasyārdhe tadardhe vā varṇāvṛttir yadi dhruvā
tadā matā matimatāṃ sphuṭānuprāsatā satām // JCand_5.5

upameyopamānādāv arthānuprāsa iṣyate
candanaṃ khalu govindacaraṇadvandvavandanam // JCand_5.6

punaruktapratīkāśaṃ punaruktārthasannibham
aṃśukāntaṃ śaśī kurvann ambarāntam upaity asau // JCand_5.7

āvṛttavarṇastabakaṃ stavakandāṅkuraṃ kaveḥ
yamakaṃ prathamā dhuryamādhuryavacaso viduḥ // JCand_5.8

kāvyavitpravaraiścitraṃ khaḍgabandhādi lakṣyate
teṣv ādyam ucyate ślokadvayīsajjanarañjikā // JCand_5.9

kāminīva bhavet khaḍgalekhā cārukarālikā
kāśmīrasekā raktāṅgī śatrukaṇṭhāntikāśritā // JCand_5.10

upamā yatra sādṛśyalakṣmīr ullasati dvayoḥ
hṛdaye khelator uccais tanvaṅgīstanayoriva // JCand_5.11

upamānopameyatve yatraikasyaiva jāgṛtaḥ
indur indurivetyādau bhaved evam ananvayaḥ // JCand_5.12

paryāyeṇa dvayos tac ced upameyopamā matā
dharmo 'rtha iva pūrṇaśrīr artho dharma iva tvayi // JCand_5.13

vikhyātasyopamānasya yatra syād upameyatā
indur mukham ivetyādau syāt pratīpopamā tadā // JCand_5.14

upamāne tu līlādipadāḍhye lalitopamā
tvannetrayugalaṃ dhatte līlāṃ nīlāmbujanmanoḥ // JCand_5.15

anekasyārthayugmasya sādṛśyaṃ stabakopamā
śrito 'smi caraṇau viṣṇor bhṛṅgas tāmarasaṃ yathā // JCand_5.16

syāt saṃpūrṇopamā yatra dvayor api vidheyatā
padmānīva vinidrāṇi netrāṇy āsann aharmukhe // JCand_5.17

yatropamānacitreṇa sarvathāpy uparajyate
upameyamayī bhittis tatra rūpakam iṣyate // JCand_5.18

samānadharmayuksādhyāropāt sopādhirūpakam
utsiktakṣitibhṛllakṣyapakṣacchedapurandaraḥ // JCand_5.19

pṛthakkathitasādṛśyaṃ dṛśyaṃ sādṛśyarūpakam
ullasatpañcaśākhas te rājate bhujabhūruhaḥ // JCand_5.20

syād aṅgayaṣṭirityevaṃvidham ābhāsarūpakam
aṅgayaṣṭidhanurvallītyādi rūpitarūpakam // JCand_5.21

pariṇāmo 'nayor yasminn abhedaḥ paryavasyati
kāntena pṛṣṭā rahasi maunam evottaraṃ dadau // JCand_5.22

bahubhirbahudhollekhād ekasyollekhitā matā
strībhiḥ kāmaḥ priyaiś candraḥ kālaḥ śatrubhir aikṣi saḥ // JCand_5.23

atathyam āropayituṃ tathyāpāstir apahnutiḥ
nāyaṃ sudhāṃśuḥ kiṃ tarhi vyomagaṅgāsaroruham // JCand_5.24

paryastāpahnutir yatra dharmamātraṃ niṣidhyate
nāyaṃ sudhāṃśuḥ kiṃ tarhi sudhāṃśuḥ preyasīmukham // JCand_5.25

bhrāntāpahnutir anyasya śaṅkayā tathyanirṇaye
tāpaṃ tanoti sotkampaṃ jvaraḥ kiṃ na sakhi smaraḥ // JCand_5.26

chekāpahnutir anyasya śaṅkayā tathyanihnave
prajalpan matpade lagnaḥ kāntaḥ kiṃ na hi nūpuraḥ // JCand_5.27

kaitavāpahnutir vyakte vyājādyair nihnave padaiḥ
niryānti smaranārācāḥ kāntādṛkpātakaitavāt // JCand_5.28

utprekṣonnīyate yatra hetvādir nihnutiṃ vinā
tvanmukhaśrīkṛte nūnaṃ padmair vairāyate śaśī // JCand_5.29

ivādikapadābhāve gūḍhotprekṣāṃ pracakṣate
yatkīrtir vibhramaśrāntā viveśa svarganimnagām // JCand_5.30

syāt smṛtibhrāntisaṃdehais tad evālaṃkṛtitrayam
paṅkajaṃ paśyatas tasyā mukhaṃ me gāhate manaḥ // JCand_5.31

ayaṃ pramattamadhupas tvanmukhaṃ veda paṅkajam
paṅkajaṃ vā sudhāṃśur vety asmākaṃ tu na nirṇayaḥ // JCand_5.32

mīlitaṃ bahusādṛśyād bhedavac cen na lakṣyate
raso nālakṣi lākṣāyāś caraṇe sahajāruṇe // JCand_5.33

sāmānyaṃ yadi sādṛśyād bheda eva na lakṣyate
padmākarapraviṣṭānāṃ mukhaṃ nālakṣi subhruvām // JCand_5.34

hetoḥ kuto 'pi vaiśiṣṭyāt sphūrtir unmīlitaṃ matam
lakṣitāny udite candre padmāni ca mukhāni ca // JCand_5.35

anumānaṃ ca kāryādeḥ kāraṇādyavadhāraṇam
asti kiñcid yadanayā māṃ vilokya smitaṃ manāk // JCand_5.36

arthāpattiḥ svayaṃ sidhyet padārthāntaravarṇanam
sa jitas tvanmukhenenduḥ kā vārtā sarasīruhām // JCand_5.37

syāt kāvyaliṅgaṃ vāgartho nūtanārthasamarthakaḥ
jito 'si manda kandarpa maccitte 'sti trilocanaḥ // JCand_5.38

alaṅkāraḥ parikaraḥ sābhiprāye viśeṣaṇe
sudhāṃśukalitottaṃsas tāpaṃ haratu vaḥ śivaḥ // JCand_5.39

sābhiprāye viśeṣye tu bhavet parikarāṅkuraḥ
caturṇāṃ puruṣārthānāṃ dātā devaś caturbhujaḥ // JCand_5.40

akramātiśayoktiś ced yugapat kāryakāraṇe
āliṅganti samaṃ deva jyāṃ śarāś ca parāś ca te // JCand_5.41

atyantātiśayoktis tatpaurvāparyavyatikrame
agre māno gataḥ paścād anunītā priyeṇa sā // JCand_5.42

capalātiśayoktis tu kārye hetuprasaktije
yāmīti priyapṛṣṭāyā valayo 'bhavad ūrmikā // JCand_5.43

sambandhātiśayoktiḥ syāt tadabhāve 'pi tadvacaḥ
paśya saudhāgrasaṃsaktaṃ vibhāti vidhumaṇḍalam // JCand_5.44

bhedakātiśayoktiś ced ekasyaivānyatocyate
aho anyaiva lāvaṇyalīlā bālākucasthale // JCand_5.45

rūpakātiśayoktiś ced rūpyaṃ rūpakamadhyagam
paśya nīlotpaladvandvān niḥsaranti śitāḥ śarāḥ // JCand_5.46

prauḍhoktis tadaśaktasya tacchaktatvāvakalpanam
kalindajātīraruhāḥ śyāmalāḥ saraladrumāḥ // JCand_5.47

sambhāvanaṃ yadītthaṃ syād ity ūhonyaprasiddhaye
siktaṃ sphaṭikakumbhāntaḥsthitiśvetīkṛtair jalaiḥ
mauktikaṃ cel latāṃ sūte tatpuṣpais te samaṃ yaśaḥ // JCand_5.48

vāñchitād adhikaprāptir ayatnena praharṣaṇam
dīpam uddyotayed yāvat tāvad abhyudito raviḥ // JCand_5.49

iṣyamāṇaviruddhārthasamprāptis tu viṣādanam
dīpam uddyotayed yāvat tāvan nirvāṇa eva saḥ // JCand_5.50

kriyādibhir anekasya tulyatā tulyayogitā
saṅkucanti sarojāni svairiṇīvadanāni ca
prācīnācalacūḍāgracumbibimbe sudhākare // JCand_5.51

prastutāprastutānāṃ ca tulyatve dīpakaṃ matam
medhāṃ budhaḥ sudhām indur bibharti vasudhāṃ bhavān // JCand_5.52

āvṛtte dīpakapade bhaved āvṛttidīpakam
dīptyāgnir bhāti bhātīnduḥ kāntyā bhāti ravis tviṣā // JCand_5.53

vākyayor arthasāmānye prativastūpamā matā
tāpena bhrājate sūraḥ śūraś cāpena rājate // JCand_5.54

ced bimbapratibimbatvaṃ dṛṣṭāntas tadalaṃkṛtiḥ
syān mallapratimallatve saṅgrāmoddhāmahuṃkṛtiḥ // JCand_5.55

dṛṣṭāntaś ced bhavanmūrtis tan mṛṣṭā daivadurlipiḥ
jātā cet prāk prabhā bhānos tarhi yātā vibhāvarī // JCand_5.56

vākyārthayoḥ sadṛśayor aikyāropo nidarśanā
yā dātuḥ saumyatā seyaṃ sudhāṃśor akalaṅkatā // JCand_5.57

vyatireko viśeṣaś ced upamānopameyayoḥ
śailā ivonnatāḥ santaḥ kiṃ tu prakṛtikomalāḥ // JCand_5.58

sahoktiḥ sahabhāvaś ced bhāsate janarañjanaḥ
digantam agamad yasya kīrtiḥ pratyarthibhiḥ saha // JCand_5.59

vinoktiś ced vinā kiṃcit prastutaṃ hīnam ucyate
vidyā hṛdyāpi sāvadyā binā vinayasampadam // JCand_5.60

samāsoktiḥ parisphūrtiḥ prastute 'prastutasya cet
ayam aindrīmukhaṃ paśya raktaś cumbati candramāḥ // JCand_5.61

khaṇḍaśleṣaḥ padānāṃ ced ekaikaṃ pṛthagarthatā
ucchaladbhūrikīlālaḥ śuśubhe vāhinīpatiḥ // JCand_5.62

bhaṅgaśleṣaḥ padastomasy-aiva cet pṛthagarthatā
ajarāmaratā kasya nāyodhyeva purī priyā // JCand_5.63

arthaśleṣo 'rthamātrasya yady anekārthasaṃśrayaḥ
kuṭilāḥ śyāmalā dīrghā kaṭākṣāḥ kuntalāś ca te // JCand_5.64

aprastutapraśaṃsā syāt sā yatra prastutānugā
kāryakāraṇasāmānyaviśeṣāder asau matā // JCand_5.65

kamalaiḥ kamalāvāsaiḥ kiṃ kiṃ nāsādi sundaram
apy ambudheḥ paraṃ pāraṃ prayānti vyavasāyinaḥ // JCand_5.66

bhaved arthāntaranyaso 'nuṣaktārthāntarābhidhā
hanūmān abdhim atarad duṣkaraṃ kiṃ mahātmanām // JCand_5.67

yasmin viśeṣasāmānyaviśeṣāḥ sa vikasvaraḥ
sa na jigye mahānto hi durdharṣāḥ kṣmādharā iva // JCand_5.68

kāryādyaiḥ prastutair uktaiḥ paryāyoktiṃ pracakṣate
tṛṇāny aṅkurayāmāsa vipakṣanṛpasadmasu // JCand_5.69

uktir vyājastutir nindāstutibhyāṃ stutinindayoḥ
kaste viveko nayasi svargaṃ pātakino 'pi yat // JCand_5.70

ākṣepas tu prayuktasya pratiṣedho vicāraṇāt
candra saṃdarśayātmānam athavāsti priyāmukham // JCand_5.71

gūḍhākṣepo vidhau vyakte niṣedhe cāsphuṭe sati
hara sītāṃ sukhaṃ, kiṃ tu cintayāntakaḍhaukanam // JCand_5.72

virodho 'nupapattiś ced guṇadravyakriyādiṣu
amandacandanasyandaḥ svacchandaṃ dandahīti mām // JCand_5.73

śleṣādibhūr virodhaś ced virodhābhāsatā matā
apy andhakāriṇānena jagad etat prakāśate // JCand_5.74

asaṃbhavo 'rthaniṣpattāv asaṃbhāvyatvavarṇanam
ko veda gopaśiśukaḥ śailam utpāṭayiṣyati // JCand_5.75

vibhāvanā vināpi syāt kāraṇaṃ kāryajanma cet
paśya lākṣārasāsiktaṃ raktaṃ tvaccaraṇadvayam // JCand_5.76

viśeṣoktir anutpattiḥ kāryasya sati kāraṇe
namantam api dhīmantaṃ na laṅghayati kaścana // JCand_5.77

ākhyāte bhinnadeśatve kāryahetvor asaṃgatiḥ
tvadbhaktānāṃ namaty aṅgaṃ bhaṅgam eti bhavaklamaḥ // JCand_5.78

viṣamaṃ yady anaucityād anekānvayakalpanam
kvātitīvraviṣāḥ sarpāḥ kvāsau candanabhūruhaḥ // JCand_5.79

samam aucityato 'nekavastusambandhavarṇanam
anurūpaṃ kṛtaṃ sadma hāreṇa kucamaṇḍalam // JCand_5.80

vicitraṃ cet prayatnaḥ syād viparītaphalapradaḥ
namanti santas trailokyād api labdhuṃ samunnatim // JCand_5.81

adhikaṃ bodhyam ādhārād ādheyādhikavarṇanam
yayā vyāptaṃ jagat tasyāṃ vāci mānti na te guṇāḥ // JCand_5.82

anyonyaṃ nāma yatra syād upakāraḥ parasparam
triyāmā śaśinā bhāti śaśī bhāti triyāmayā // JCand_5.83

viśeṣaḥ khyātam ādhāraṃ vināpy ādheyavarṇanam
gate 'pi sūrye dīpasthās tamaś chindanti tatkarāḥ // JCand_5.84

syād vyāghāto 'nyathākāri vastv anyakriyam ucyate
yair jagat prīyate hanti tair eva kusumāyudhaḥ // JCand_5.85

gumphaḥ kāraṇamālā syād yathāprākprāntakāraṇaiḥ
nayena śrīḥ śriyā tyāgas tyāgena vipulaṃ yaśaḥ // JCand_5.86

gṛhītamuktarītyarthaśreṇir ekāvalī matā
netre karṇāntaviśrānte karṇau dormūladolinau // JCand_5.87

dīpakaikāvalīyogān mālādīpakam ucyate
smareṇa hṛdaye tasyās tena tvayi kṛtā sthitiḥ // JCand_5.88

sāro nāma padotkarṣaḥ sāratāyā yathottaram
sāraṃ sārasvataṃ tatra kāvyaṃ tatra śivastavaḥ // JCand_5.89

udārasāraś ced bhāti bhinno 'bhinnatayā guṇaḥ
madhuraṃ madhu pīyūṣaṃ tasmāt tasmāt kaver vacaḥ // JCand_5.90

yathāsaṃkhyaṃ dvidhārthāś cet kramādekaikamanvitāḥ
śatruṃ mitraṃ dviṣatpakṣaṃ jaya rañjaya bhañjaya // JCand_5.91

paryāyaś ced anekatra syād ekasya samanvayaḥ
padmaṃ muktvā gatā candraṃ kāminīvadanopamā // JCand_5.92

parivṛttir vinimayo nyūnābhyadhikayor mithaḥ
jagrāhaikaṃ śaraṃ muktvā kaṭākṣān śatruyoṣitām // JCand_5.93

parisaṃkhyā niṣidhyaikam anyasmin vastuyantraṇam
snehakṣayaḥ pradīpeṣu svānteṣu na natabhruvām // JCand_5.94

vikalpas tulyabalayor virodhaś cāturīyutaḥ
kāntācitte 'dhare vāpi kuru tvaṃ vītarāgatām // JCand_5.95

bhūyasām ekasambandhabhājāṃ gumphaḥ samuccayaḥ
naśyanti paścāt paśyanti bhraśyanti ca tava dviṣaḥ // JCand_5.96

samādhiḥ kāryasaukaryaṃ kāraṇāntarasannidheḥ
utkaṇṭhitāṃ ca kalayan jagāmāstaṃ ca bhānumān // JCand_5.97

pratyanīkaṃ balavataḥ śatroḥ pakṣe parākramaḥ
jaitranetrānugau karṇāv utpalābhyām adhaḥkṛtau // JCand_5.98

pratīpam upamānasya hīnatvam upameyataḥ
dṛṣṭaṃ ced vadanaṃ tasyāḥ kiṃ padmena kimindunā // JCand_5.99

ullāso 'nyamahimnā ced doṣo hy anyatra varṇyate
tad abhāgyaṃ dhanasyaiva yan nāśrayati sajjanam // JCand_5.100

tadguṇaḥ svaguṇatyāgād anyataḥ svaguṇodayaḥ
padmarāgāruṇaṃ nāsāmauktikaṃ te 'dharaśritam // JCand_5.101

punaḥ svaguṇasamprāptir vijñeyā pūrvarūpatā
harakaṇṭhāṃśulipto 'pi śeṣas tvadyaśasā sitaḥ // JCand_5.102

yadvastuno 'nyathā rūpaṃ tathā syāt pūrvarūpatā
dīpe nirvāpite hy āsīt kāñcīratnair aharmahaḥ // JCand_5.103

saṅgatānyaguṇānaṅgīkāram āhur atadguṇam
viśann api raver madhyaṃ śīta eva sadā śaśī // JCand_5.104

prāksiddhasvaguṇotkarṣo 'nuguṇaḥ parasannidheḥ
karṇotpalāni dadhate kaṭākṣairapi nīlatām // JCand_5.105

avajñā varṇyate vastu guṇadoṣākṣamaṃ yadi
mlāyanti yadi padmāni kā hānir amṛtadyuteḥ // JCand_5.106

praśnottaraṃ krameṇoktau syūtam uttaram uttaram
yatrāsau vetasī pāntha tatrāsau sutarā sarit // JCand_5.107

pihitaṃ paravṛttāntajñātur anyasya ceṣṭitam
priye gṛhāgate prātaḥ kāntā talpam akalpayat // JCand_5.108

vyājoktiḥ śaṅkamānasya chadmanā vastugopanam
sakhi paśya gṛhārāmaparāgair asmi dhūsarā // JCand_5.109

vakroktiḥ śleṣakākubhyāṃ vācyārthāntarakalpanam
muñca mānaṃ dinaṃ prāptaṃ manda nandī harāntike // JCand_5.110

svābhāvoktiḥ svabhāvasya jātyādiṣu ca varṇanam
kuraṅgair uttaraṅgākṣi stabdhakarṇair udīkṣyate // JCand_5.111

bhāvikaṃ bhūtabhāvyarthasākṣād darśanavarṇanam
alaṃ vilokayādyāpi yuddhyante 'tra surāsurāḥ // JCand_5.112

deśātmaviprakṛṣṭasya darśanaṃ bhāvikacchaviḥ
tvaṃ vasan hṛdaye tasyāḥ sākṣāt pañceṣur īkṣyase // JCand_5.113

udāttam ṛddheś caritaṃ ślāghyaṃ cānyopalakṣaṇam
sānau yasyābhavad yuddhaṃ tad dhūrjaṭikirīṭinoḥ // JCand_5.114

atyuktir adbhutātathyaśauryaudāryādivarṇanam
tvayi dātari rājendra yācakāḥ kalpaśākhinaḥ // JCand_5.115

rasabhāvatadābhāsabhāvaśāntinibandhanāḥ
rasavatpreyaūrjasvisamāhitamayābhidhāḥ // JCand_5.116

bhāvānāmudayaḥ sandhiḥ śabalatvam iti trayaḥ
alaṅkārān imān sapta kecid āhur manīṣiṇaḥ // JCand_5.117

śuddhir ekapradhānatvaṃ tathā saṃsṛṣṭisaṃkarau
eteṣām eva vinyāsān nālaṅkārāntarāṇy amī // JCand_5.118

sarveṣāṃ ca pratidvandvapraticchandabhidābhṛtām
upādhiḥ kvacid udbhinnaḥ syād anyatrāpi saṃbhavāt // JCand_5.119

mālā paraṃparā caiṣāṃ bhūyasām anukūlake
manuṣye bhavataḥ kvāpi hy alaṅkārāṅgatāṃ gate // JCand_5.120

śabde padārthe vākyārthe vākyārthastabake tathā
ete bhavanti vinyāsāḥ svabhāvātiśayātmakāḥ // JCand_5.121

kasyāpy atiśayasyokter ity anvarthavicāraṇāt
prāyeṇāmī hy alaṃkārā bhinnā nātiśayoktitaḥ // JCand_5.122

alaṃkārapradhāneṣu dadhāneṣv api sāmyatām
vailakṣaṇyaṃ prativyakti pratibhāti mukheṣviva // JCand_5.123

alaṃkāreṣu tathyeṣu yady anāsthā manīṣiṇām
tad arvācīnabhedeṣu nāmnāṃ nāmnāya iṣyatām // JCand_5.124

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
caturthaḥ saikoyam sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ // JCand_5.125

ālambanoddīpanātmā vibhāvaḥ kāraṇaṃ dvidhā
kāryo 'nubhāvo bhāvaś ca sahāyo vyabhicāry api // JCand_6.1

galadvedyāntarodbhedo hṛdayeṣv ajaḍātmanām
milan malayajālepa ivāhlādaṃ vikāsayan // JCand_6.2

kāvye nāṭye ca kārye ca vibhāvādyair vibhāvitaḥ
āsvādyamānaikatanuḥ sthāyī bhāvo rasaḥ smṛtaḥ // JCand_6.3

ratyākhyasthāyibhāvātmā vallabhādivibhāvitaḥ
ālasyerṣyājugupsābhyo vinā saṃcāribhir yutaḥ // JCand_6.4

anubhāvaiḥ kaṭākṣādyair unmādādyair yathākramam
sambhogo vipralambhaś ca śṛṅgāro dvividho mataḥ // JCand_6.5

hāsasthāyī raso hāsyo vibhāvadyair yathākramam
vairūpyaphullagaṇḍatvā-vahitthādyaiḥ samanvitaḥ // JCand_6.6

abhīṣṭaviprayogāśrupātaglānyādibhiḥ kramāt
vibhāvādyair yutaḥ śokasthāyī syāt karuṇo rasaḥ // JCand_6.7

krodhasthāyī raso raudro vibhāvādyaiḥ samanvitaḥ
mātsaryahastaniṣpeṣasaṃmohādyair yathākramam // JCand_6.8

utsāhākhyasthāyibhāvaḥ prabhāvādivibhāvabhūḥ
vīro 'nubhāvaiḥ sthairyādyair bhāvair garvādibhiryutaḥ // JCand_6.9

vyāghrādibhir vibhāvais tu vepitādyanubhāvabhṛt
bhāvair mohādibhir yukto bhayasthāyī bhayānakaḥ // JCand_6.10

sthāyī jugupsā bībhatso vibhāvādyā yathākramam
aniṣṭekṣaṇaniṣṭhīvamohādyā yatra saṃmatāḥ // JCand_6.11

adbhuto vismayasthāyī māyādikavibhāvabhūḥ
romāñcādyanubhāvo 'yaṃ stambhādivyabhicārikaḥ // JCand_6.12

nirvedasthāyikaḥ śāntaḥ satsaṅgādivibhāvabhūḥ
kṣamādikānubhāvo 'yaṃ stambhādivyabhicārikaḥ // JCand_6.13

ratir devādiviṣayā santi ca vyabhicāriṇaḥ
vedyamānā nigadyante bhāvāḥ sāhityavedibhiḥ // JCand_6.14

nirvedaglāniśaṅkākhyās tathāsūyāmadaśramāḥ
ālasyaṃ caiva dainyaṃ ca cintā mohaḥ smṛtir dhṛtiḥ // JCand_6.15

vrīḍā capalatā harṣa āvego jaḍatā tathā
garvo viṣāda autsukyaṃ nidrāpasmāra eva ca // JCand_6.16

suptaṃ prabodho 'marṣaś cāpy avahittham athogratā
matir vyādhis tathonmādas tathā maraṇam eva ca // JCand_6.17

trāsaś caiva vitarkaś ca vijñeyā vyabhicāriṇaḥ
trayastriṃśad ime bhāvāḥ samākhyātās tu nāmataḥ // JCand_6.18

sarvasādhāraṇapremapraśrayādisvarūpayā
anaucityā rasābhāsā bhāvābhāsāś ca kīrtitāḥ // JCand_6.19

bhāvasya śāntir udayaḥ sandhiḥ śabalatā tathā
kāvyasya kāñcanasyeva kuṅkumaṃ kāntisaṃpade // JCand_6.20

āturyam āsaptamaṃ ca yatheṣṭair aṣṭamādibhiḥ
samāsaḥ syāt padair na syāt samāsaḥ sarvathāpi ca // JCand_6.21

pāñcālikī ca lāṭīyā gauḍīyā ca yathārasam
vaidarbhī ca yathāsaṃkhyaṃ catasro rītayaḥ smṛtāḥ // JCand_6.22

madhurāyāṃ samākrāntā vargasthāḥ pañcamair nijaiḥ
lakāraś ca lasaṃyukto hrasvavyavahitau raṇau // JCand_6.23

rephākrāntā vargyayaṇāṣ ṭavargāt pañcamād ṛte
kapākrāntas tavargaḥ syāt prauḍhāyāṃ ca kamūrdhatā // JCand_6.24

sarvair ūrdhvaiḥ sakārasya sarvai rephasya sarvathā
rahor dvedhā tu saṃyogaḥ paruṣāyāṃ śaṣau svataḥ // JCand_6.25

lakāro 'nyair asaṃyukto laghavo ghabhadhā rasau
lalitāyāṃ tathā śeṣā bhadrāyām iti vṛttayaḥ // JCand_6.26

aṅgabhaṅgollasallīlā taruṇī smaratoraṇam
tarkakarkaśapūrṇoktiprāptotkaṭadhiyāṃ vṛthā // JCand_6.27

vīpsotsarpanmukhāgrārdraṃ barhī jahre kṛśas tṛṣam
lalanā rabhasaṃ dhatte ghanāṭope mahīyasi // JCand_6.28

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhastenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mahati ṛtusaṃkhyaḥ // JCand_6.29

vṛttibhedais tribhir yuktā srotobhiriva jāhnavī
bhāratī bhāti gambhīrā kuṭilā saralā kvacit // JCand_7.1

sāṃmukhyaṃ vidadhānāyāḥ sphuṭam arthāntare giraḥ
kaṭākṣa iva lolākṣyā vyāpāro vyañjanātmakaḥ // JCand_7.2

avivakṣitavācyasya dvau bhedau vācyam eva cet
arthāntire saṃkramitam atyantaṃ vā tiraskṛtam // JCand_7.3

dvau vivakṣitavācyasya lakṣyālakṣyakramātmakau
catvāriṃśadyutaikena bhedāḥ ṣaṭ cānayoḥ kramāt // JCand_7.4

tridhā śabdārthatadyugmaśaktijanmā sphuṭakramāt
rasabhāvatadābhāsapramukhas tv asphuṭakramāt // JCand_7.5

vastvalaṅkārayor vyakter bhedau dvau śabdaśaktijau
arthaśaktisamutthasya bhedā dvādaśa tad yathā // JCand_7.6

catvāro vastv alaṃkāram alaṃkāras tu vastu yat
alaṃkāram alaṃkāro vastu vastu vyanakti tat // JCand_7.7

vaktuḥ kavinibaddhasya kaver vā prauḍhinirmitaḥ
svasiddho vā vyañjako 'rthaś catvāras triguṇās tataḥ // JCand_7.8

śabdārthobhayabhūr ekaḥ sa ca vākyaikasaṃśrayaḥ
padaikadeśe racanāvarṇavākyapadeṣv api // JCand_7.9

prabandhe ceti ṣoḍhāsau rasādyākhyo 'sphuṭakramaḥ
eṣu saptadaśasv ekaṃ parityajyāsphuṭakramam // JCand_7.10

ye ṣoḍaśādyā dviguṇās te syur vākyapadāśrayāt
prabandhe 'pi dvādaśa syur arthaśaktibhuvo bhidaḥ // JCand_7.11

dvātriṃśad dvādaśaikaḥ ṣaṭ sarvasaṃkalitadhvaneḥ
bhedāḥ syur ekapañcāśat saṃbhinnās tu sahasraśaḥ // JCand_7.12

vaktṛsyūtaṃ bodhayituṃ vyaṅgyaṃ vaktur abhīpsitam
svāṅkuritam atadrūpaṃ svayam ullasitaṃ giraḥ // JCand_7.13

kaścit sādhāraṇaḥ kaścid āmantrya pratibodhitaḥ
kaścit taṭasthaḥ kaścic ca bodhitapratibodhitaḥ // JCand_7.14

ityevaṃ boddhṛvaicitryād vaktṛsyūtaṃ caturvidham
upekṣānihnavābhyāṃ ca dvidhā svāṅkuritaṃ matam // JCand_7.15

bhūtādikālabhedena nihnavaḥ syād anekadhā
anenāpi prabhedena vyaktivallī vijṛmbhate // JCand_7.16

nānāprabhedā niyatā kvacit prakaraṇādinā
arthe 'rtham anyaṃ yaṃ vakti tad vācyavyaṅgyam iṣyate // JCand_7.17

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhastenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mahati munisaṃkhyaḥ // JCand_7.18

yad vyajyamānaṃ manasaḥ staimityāya sa no dhvaniḥ
anyathā tu guṇībhūtavyaṅgyam āpatitaṃ tridhā // JCand_8.1

vyaktir eva kvacid vyaṅgyaḥ kvacid arthasvabhāvataḥ
kvacic cārutarasyāgre sa vimuñcati cārutām // JCand_8.2

agūḍhaṃ kalayed arthā-ntarasaṃkramitādikam
vismṛtaḥ kim apāṃnātha sa tvayā kumbhasaṃbhavaḥ // JCand_8.3

aparasya rasādeś ced aṅgamanyad rasādikam
hā hā! matkucakāśmīraliptaṃ bhinnam uraḥ śaraiḥ // JCand_8.4

tathā vācyasya siddhyaṅgaṃ naur artho vāridher yathā
saṃśritya taraṇiṃ dhīrās taranti vyādhivāridhīn // JCand_8.5

asphuṭaṃ stanayor atra kokasādṛśyavan matam
kuṅkumāktaṃ stanadvandvaṃ mānasaṃ mama gāhate // JCand_8.6

saṃdigdhaṃ yadi saṃdeho dairghyādyutpalayoriva
saṃprāpte nayane tasyāḥ śravaṇottaṃsabhūmikām // JCand_8.7

tulyaprādhānyam indutvam iva vācyena sāmyabhṛt
kānte tvadānanarucā glānim eti saroruham // JCand_8.8

asundaraṃ yadi vyaṅgyaṃ syād vācyād amanoharam
sarasyāmīladambhoje cakraḥ kāntāṃ vilokate // JCand_8.9

kākusthaṃ praṇato 'mbhodhir adya mādyatu rāvaṇaḥ
ity aṣṭadhā guṇībhūtavyaṅgyam aṅgīkṛtaṃ budhaiḥ // JCand_8.10

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhastenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke mahati vasusaṃkhyaḥ sukhayatu // JCand_8.11

mukhyārthasyāvivakṣāyāṃ pūrvārvācī ca rūḍhitaḥ
prayojanāc ca saṃbaddhaṃ vadantī lakṣaṇā matā // JCand_9.1

lakṣaṇīyasvaśabdasya mīlanāmīlanād dvidhā
lakṣaṇā sā tridhā siddhasādhyasādhyāṅgabhedataḥ // JCand_9.2

sphuṭāsphuṭaprabhedena prayojanam api dvidhā
viduḥ sphuṭaṃ taṭasthatvād arthagatvād dvidhā budhāḥ // JCand_9.3

asphuṭaṃ cārthaniṣṭhatvāt taṭasthatvād api dvidhā
lakṣyalakṣakaniṣṭhatvād arthasaṃstham api dvidhā // JCand_9.4

lakṣakasthaṃ sphuṭaṃ yatra sā vicakṣaṇalakṣaṇā
asphuṭatvaṃ taṭasthatvaṃ lakṣyasthatvam amuṣya ca // JCand_9.5

anyās tisra iti vyaktā śaktitaḥ sā caturvidhā
indur evaiṣa tadvaktram utkarṣo lakṣyate mukhe // JCand_9.6

pradīpaṃ vardhayetyatra taṭasthaṃ maṅgalodayaḥ
paṭo 'yaṃ dagdha ityādau sphuṭaṃ nāsti prayojanam // JCand_9.7

amṛtaṃ sūktam ityādau lakṣyastham atihṛdyatā
ābhimukhyāt saṃnidhānāt tathākārapratītitaḥ // JCand_9.8

kāryakāraṇabhāvāt sā vācyavācakabhāvataḥ
ityevamādeḥ saṃbandhāt kiṃcānyasmāc catuṣṭayāt // JCand_9.9

sādṛśyāt samavāyāt sā vaiparītyāt kriyānvayāt
sāropādhyavasānākhye gauṇaśuddhe pṛthak pṛthak // JCand_9.10

gauṇaṃ sāropam uddiṣṭam indur mukham itīdṛśam
gauṇaṃ sādhyavasānaṃ syād indur evedam īdṛśam // JCand_9.11

śuddhaṃ sāropam uddiṣṭam āyur ghṛtam itīdṛśam
śuddhaṃ sādhyavasānaṃ syād āyur evedam īdṛśam // JCand_9.12

upādānārpaṇadvāre dve cānye iti ṣaḍvidhā
kuntā viśanti gaṅgāyāṃ ghoṣo nivasatīti ca // JCand_9.13

lakṣyalakṣakavaiśiṣṭyavaiśiṣṭyād dvividhā punaḥ
sarasaṃ kāvyam amṛtaṃ vidyā sthirataraṃ dhanam // JCand_9.14

tathā sahetur atathā-bhedabhinnā ca kutracit
saundaryeṇaiṣa kandarpaḥ sā ca mūrtimatī ratiḥ // JCand_9.15

śabde padārthe vākyārthe saṃkhyāyāṃ kārake tathā
liṅge ceyam alaṅkārā-ṅkurabījatayā sthitā // JCand_9.16

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhastenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke mahati navasaṃkhyaḥ sukhayatu // JCand_9.17

dharmaṃ kaṃcit puraskṛtya prāyaḥ śabdaḥ pravartate
yayārthaṃ spaṣṭam ācaṣṭe śabdas tām abhidhāṃ viduḥ // JCand_10.1

jātyā guṇena kriyayā vastuyogena saṃjñayā
nirdeśena tathā prāhuḥ ṣaḍvidhām abhidhāṃ budhāḥ // JCand_10.2

gaur nīlaḥ pācako daṇḍī ḍitthaḥ kaṃsa iti kramāt
kaṃ saṃhinasti kaṃsārir naraṃ ca kaṃ samāśritam // JCand_10.3

na yogāder āyatanaṃ na saṅketaniketanam
vṛttyā nirdeśaśabdo 'yaṃ mukhyayā svābhidheyayā // JCand_10.4

pīyūṣavarṣaprabhavaṃ candrālokamanoharam
sudhānidhānam āsādya śrayadhvaṃ vibudhā mudam // JCand_10.5

jayanti yājñikaśrīmanmahādevāṅgajanmanaḥ
sūktipīyūṣavarṣasya jayadevakaver giraḥ // JCand_10.6

mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhas tenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke mahati daśasaṃkhyaḥ sukhayatu // JCand_10.7


Rechtsinhaber*in
GRETIL project

Zitationsvorschlag für dieses Objekt
TextGrid Repository (2025). Poetry Collection. Candrāloka. Candrāloka. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-CB4B-0