Jayadeva: Candrāloka
Header
Data entry: Réginald Beyaert
Contribution: Réginald Beyaert
Date of this version: 2020-07-31
Source:
- the thesis by Réginald Beyaert (forthcoming).
Publisher: Göttingen Register of Electronic Texts in Indian Languages (GRETIL), SUB Göttingen
Licence:
Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
Interpretive markup: none
Notes:
Due to the heterogeneity of the sources the header markup might be suboptimal. For the sake of transparency the header of the legacy file is documented below.
Jayadeva (alias Piyusavarsa): Candraloka
Based on the thesis by Réginald Beyaert (forthcoming)
Input by Réginald Beyaert, revised by Pierre-Sylvain Filliozat
STRUCTURE OF REFERENCES:
JCand_nn.nn = JayadevaCandrāloka_mayūkha.verse
TEXT WITH PADA MARKERS
Revisions:
- 2020-07-31: TEI encoding by mass conversion of GRETIL's Sanskrit corpus
- 2025-05-20: Added BK, GND and ISO code for language.
Text
pīyuṣavarṣaśrījayadevakavikṛtaḥ
candrālokaḥ
uccairasyati mandatāmarasatāṃ jāgratkalaṅkairavadhvaṃsaṃ hastayate ca yā sumanasām ullāsinī mānase
dhṛṣṭodyanmadanāśanārcir amalā lokatrayīdarśikā sā netratritayīva khaṇḍaparaśor vāgdevatā dīvyatu //
JCand_1.1
haṃ ho cinmayacittacandramaṇayaḥ saṃvardhayadhvaṃ rasān re re svairiṇi nirvicārakavite māsmat prakāśībhava
ullāsāya vicāravīcinicayālaṅkāravārām nidheś candrālokamayaṃ svayaṃ vitanute pīyūṣavarṣaḥ kṛtī //
JCand_1.2
yuktyāsvādyalasadrasaikavasatiḥ sāhityasārasvatakṣīrāmbhodhir agādhatām upadadhat sevyaḥ samāśrīyatām
śrīr asmād upadeśakauśalamayaṃ pīyūṣam asmājjagaj jāgradbhāsurapadmakeśarayaśaḥśītāṃśur asmād budhāḥ //
JCand_1.3
taṃ pūrvācāryasūryoktijyotiḥ stomodgamaṃ stumaḥ
yaṃ prastūya prakāśante madguṇās trasareṇavaḥ //
JCand_1.4
nāśaṅkanīyam eteṣāṃ matam etena dūṣyate
kiṃ tu cakṣur mṛgākṣīṇāṃ kajjaleneva bhūṣyate //
JCand_1.5
pratibhaiva śrutābhyāsasahitā kavitāṃ prati
hetur mṛdambusambaddhā bījamālā latāmiva //
JCand_1.6
nirdoṣā lakṣaṇavatī sarītir guṇabhūṣaṇā
sālaṃkārarasānekavṛttir vāk kāvyanāmabhāk //
JCand_1.7
aṅgīkaroti yaḥ kāvyaṃ śabdārthāv analaṃkṛtī
asau na manyate kasmād anuṣṇam analaṃ kṛtī //
JCand_1.8
vibhaktyutpattaye yogyaḥ śāstrīyaḥ śabda iṣyate
rūḍhayaugikatanmiśraiḥ prabhedaiḥ sa punas tridhā //
JCand_1.9
avyaktayoganiryogayogābhāsais tridhādimaḥ
te ca vṛkṣādibhūvādimaṇḍapādyā yathākramam //
JCand_1.10
śuddhatanmūlasaṃbhinnaprabhedair yaugikas tridhā
te ca bhrāntisphuratkāntikaunteyādisvarūpiṇaḥ //
JCand_1.11
tanmiśro 'nyonyasāmānyaviśeṣaparivartanāt
nīradhiḥ paṅkajaṃ saudhaḥ sāgaro bhūruhaḥ śaśī //
JCand_1.12
kṣīranīradhir ākāśapaṅkajaṃ tena siddhayati
vibhaktyantaṃ padaṃ vākyaṃ tadvyūho 'rthasamāptitaḥ //
JCand_1.13
yuktārthatāṃ tāṃ ca vinā khaṇḍavākyaṃ sa iṣyate
vākyaṃ ca khaṇḍavākyaṃ ca padam ekam api kvacit //
JCand_1.14
dhūmavattvād iti yathā devety āmantraṇaṃ yathā
vākyāny ekārthaviśrāntāny āhur vākyakadambakam //
JCand_1.15
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
anenāsāv ādyaḥ sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ //
JCand_1.16
syāc ceto viśatā yena sakṣatā ramaṇīyatā
śabde 'rthe ca kṛtonmeṣaṃ doṣam udghoṣayanti tam //
JCand_2.1
bhavec chrutikaṭur varṇaḥ śravaṇodvejane paṭuḥ
saṃvidrate vyākaraṇaviruddhaṃ cyutasaṃskṛti //
JCand_2.2
aprayuktaṃ daivatādiśabde puṃlliṅgatādikam
asamarthaṃ tu hantyādeḥ prayogo gamanādiṣu //
JCand_2.3
sa hanti hanta kāntāre kāntaḥ kuṭilakuntalaḥ
nihatārthaṃ lohitādau śoṇitādiprayogataḥ //
JCand_2.4
vyanakty anucitārthaṃ yat padam āhus tadeva tat
iyam adbhutaśākhyagrakelikautukavānarī //
JCand_2.5
nirarthakaṃ tuhītyādi pūraṇaikaprayojanam
arthe vidadhadityādau dadhadādyam avācakam //
JCand_2.6
dhatte nabhastalaṃ bhāsvān aruṇaṃ taruṇaiḥ karaiḥ
ekākṣaraṃ vinā bhūbhrūkṣmādikaṃ khatalādivat //
JCand_2.7
aślīlaṃ trividhaṃ vrīḍājugupsāmaṅgalātmanā
āhlādasādhanaṃ vāyuḥ kāntānāśe bhavet katham //
JCand_2.8
syād dvyartham iha sandigdhaṃ nadyāṃ yānti patatriṇaḥ
syād apratītaṃ śāstraikagamyaṃ vītānumādivat //
JCand_2.9
śithilaṃ śayane lilye maccitaṃ te śaśiśriyi
mastapiṣṭakaṭīloṣṭagallādi grāmyam ucyate //
JCand_2.10
neyārthaṃ lakṣaṇātyantaprasarād amanoharam
himāṃśor hāradhikkārajāgare yāmikāḥ karāḥ //
JCand_2.11
kliṣṭam artho yadīyo 'rthaśreṇiniḥśreṇim ṛcchati
haripriyāpitṛvadhūpravāhapratimaṃ vacaḥ //
JCand_2.12
avimṛṣṭavidheyāṃśaḥ samāsapihite vidhau
viśanti viśikhaprāyāḥ kaṭākṣāḥ kāmināṃ hṛdi //
JCand_2.13
aparādhīna ityādi viruddhamatikṛn matam
anyasaṅgatam uttuṅgahāraśobhipayodharau //
JCand_2.14
rasādyanucite varṇe pratikūlākṣaraṃ viduḥ
na mām aṅgada jānāsi rāvaṇaṃ raṇadāruṇam //
JCand_2.15
yasminn upahato lupto visarga iha tat tathā
kusandhiḥ paṭav āgaccha visandhir nṛpatī imau //
JCand_2.16
hatavṛttam anukto 'pi chandodoṣaś cakāsti cet
viśālalocane! paśyā-mbaraṃ tārātaraṅgitam //
JCand_2.17
nyūnaṃ tvatkhaḍgasaṃbhūtayaśaḥpuṣpaṃ nabhastaṭam
adhikaṃ bhavataḥ śatrūn daśaty asilatāphaṇī //
JCand_2.18
kathitaṃ punaruktā vāk śyāmābjaśyāmalocanā
vikṛtaṃ dūravivṛtair aiyaruḥ kuñjarāḥ puram //
JCand_2.19
patatprakarṣaṃ hīnānuprāsāditve yathottaram
gambhīrārambhadambholipāṇir eṣaḥ samāgataḥ //
JCand_2.20
samāptapunarāttaṃ syād eṣa pīyūṣabhājanam
netrānandī tuṣārāṃśur udety ambudhibāndhavaḥ //
JCand_2.21
ardhāntarapadāpekṣi krīḍānṛtyeṣu sasmitam
moghārambhaṃ stumaḥ śambhum ardharambhoruvigraham //
JCand_2.22
abhavanmatayogaḥ syān na ced abhimato 'nvayaḥ
yena baddho 'mbudhir yasya rāmasyānucarā vayam //
JCand_2.23
dviṣāṃ sampadam ācchidya yaḥ śatrūn samapūrayat
asthānasthasamāsaṃ na vidvajjanamanoramam //
JCand_2.24
mithaḥ pṛthagvākyapadaiḥ saṃkīrṇaṃ yat tad eva tat
vaktreṇa bhrājate rātriḥ kāntā candreṇa rājate //
JCand_2.25
brahmāṇḍaṃ tvadyaśaḥpūragarbhitaṃ bhūmibhūṣaṇa
ākarṇaya payaḥpūrṇasuvarṇakalaśāyate //
JCand_2.26
bhagnaprakramam ārabdhaśabdanirvāhahīnatā
akramaḥ kṛṣṇa pūjyante tvām anabhyarcya devatāḥ //
JCand_2.27
amatārthāntaraṃ mukhye 'mukhyenārthe virodhakṛt
tyaktahāram uraḥkṛtvā śokenāliṅgitāṅganā //
JCand_2.28
apuṣṭārtho viśeṣye cen na viśeṣo viśeṣaṇāt
viśanti hṛdayaṃ kāntākaṭākṣāḥ khañjanatviṣaḥ //
JCand_2.29
kaṣṭaḥ spaṣṭāvabodhārtham akṣamo vācyasannibhaḥ
vyāhataś cedvirodhaḥ syān mithaḥ pūrvāparārthayoḥ //
JCand_2.30
sahasrapatramitraṃ te vaktraṃ kenopamīyate
kutastatropamā yatra punaruktaḥ sudhākaraḥ //
JCand_2.31
duṣkramagrāmyasandigdhās trayo doṣāḥ kramād amī
tvadbhaktaḥ kṛṣṇa! gaccheyaṃ narakaṃ svargam eva vā //
JCand_2.32
ekaṃ me cumbanaṃ dehi tava dāsyāmi kañcukam
brūta kiṃ sevyatāṃ candramukhīcandrakirīṭayoḥ //
JCand_2.33
anaucityaṃ kīrtilatāṃ taraṅgayati yaḥ sadā
prasiddhyā vidyayā vāpi viruddhaṃ dvividhaṃ matam //
JCand_2.34
nyasteyaṃ paśya kandarpapratāpadhavaladyutiḥ
ketakī śekhare śambhor dhatte candrakalātulām //
JCand_2.35
sāmānyaparivṛttiḥ syāt kuṇḍalacchavivigrahā
viśeṣaparivṛttiḥ syād vanitā mama cetasi //
JCand_2.36
tathā sahacarācāruviruddhānyonyasaṃgatī
dhvāṅkṣāḥ santaś ca tanayaṃ svaṃ paraṃ ca na jānate //
JCand_2.37
sarojanetra putrasya mukhendum avalokaya
pālayiṣyati te gotram asau narapurandaraḥ //
JCand_2.38
pade tadaṃśe vākyāṃśe vākye vākyakadambake
yathānusāram abhyūhed doṣān śabdārthasaṃbhavān //
JCand_2.39
doṣam āpatitaṃ svānte prasarantaṃ viśṛṅkhalam
nivārayati yas tredhā doṣāṅkuśam uśanti tam //
JCand_2.40
doṣe guṇatvaṃ tanute doṣatvaṃ vā nirasyati
bhavantam athavā doṣaṃ nayaty atyājyatāmasau //
JCand_2.41
mukhaṃ candraśriyaṃ dhatte śvetaśmaśrukarāṅkuraiḥ
atra hāsyarasoddeśe grāmyatvaṃ guṇatāṃ gatam //
JCand_2.42
tava dugdhābdhisaṃbhūteḥ kathaṃ jātā kalāṅkitā
kavīnāṃ samayād vidyāviruddho 'doṣatāṃ gataḥ //
JCand_2.43
dadhāra gaurī hṛdaye devaṃ himakarāṅkitam
atra śleṣodayān naiva tyājyaṃ hīti nirarthakam //
JCand_2.44
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
dvitīyas tenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ //
JCand_2.45
alpākṣarā vicitrārthakhyātir akṣarasaṃhatiḥ
uṣākāntenānugataḥ śūraḥ śaurir ayaṃ punaḥ //
JCand_3.1
śobhā khyātāpi yaddoṣo guṇakīrtyā niṣidhyate
mudhā nindanti saṃsāraṃ kaṃsārir yatra pūjyate //
JCand_3.2
abhimāno vicāraś ced ūhitārthaniṣedhakṛt
indur yadi kathaṃ tīvraḥ sūryo yadi kathaṃ niśi //
JCand_3.3
hetus tyaktvā bahūn pakṣān yuktyaikasyāvadhāraṇam
nendur nārko 'yam aurvāgniḥ sāgarād utthito dahan //
JCand_3.4
pratiṣedhaḥ prasiddhānāṃ kāraṇānām anādaraḥ
na yuddhena bhruvoḥ spande-naiva vīrā nipātitāḥ //
JCand_3.5
niruktaṃ syān nirvacanaṃ nāmnaḥ satyaṃ tathānṛtam
īdṛśaiś caritai rājan satyaṃ doṣākaro bhavān //
JCand_3.6
syān mithyādhyavasāyaś ced asatī sādhyasādhane
candrāṃśusūtragrathitāṃ nabhaḥpuṣpasrajaṃ vaha //
JCand_3.7
siddhiḥ khyāteṣu cen nāma kīrtyate tulyatoktaye
yuvām eveha vikhyātau tvaṃ balair jaladhir jalaiḥ //
JCand_3.8
yuktir viśeṣasiddhiś ced vicitrārthāntarānvayāt
navas tvaṃ nīradaḥ ko 'pi svarṇair varṣasi yan muhuḥ //
JCand_3.9
kāryaṃ phalopalambhaś ced vyāpārād vastuto 'tha vā
asāv udeti śītāṃśur mānacchedāya subhruvām //
JCand_3.10
ityādi lakṣaṇaṃ bhūri kāvyasyāhur maharṣayaḥ
svarṇabhrājiṣṇubhālatvaprabhṛtīva mahībhujaḥ //
JCand_3.11
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
tṛtīyas tenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ //
JCand_3.12
śleṣo vighaṭamānārthaghaṭamānatvavarṇanam
sa tu śābdaḥ sajātīyaiḥ śabdair bandhaḥ sukhāvahaḥ //
JCand_4.1
ullasattanutāṃ nīte 'nante pulakakaṇṭakaiḥ
bhītayā mānavatyaiva śriyāśliṣṭaṃ hariṃ stumaḥ //
JCand_4.2
yasmād antaḥsthitaḥ sarvaḥ svayam artho 'vabhāsate
salilasyeva sūktasya sa prasāda iti smṛtaḥ //
JCand_4.3
samatālpasamāsatvaṃ varṇādyais tulyatātha vā
śyāmalā komalā bālā ramaṇaṃ śaraṇaṃ gatā //
JCand_4.4
samādhir arthamahimā lasadghanarasātmanā
syād antarviśatā yena gātramaṅkuritaṃ satām //
JCand_4.5
mādhuryaṃ punaruktasya vaicitryaṃ cārutāvaham
vayasya paśya paśyāsyāś cañcalaṃ locanāñcalam //
JCand_4.6
ojaḥ syāt prauḍhir arthasya saṃkṣepo vātibhūyasaḥ
ripuṃ hatvā yaśaḥ kṛtvā tvadasiḥ kośam āviśat //
JCand_4.7
saukumāryam apāruṣyaṃ paryāyaparivartanāt
sa kathāśeṣatāṃ yātaḥ samāliṅgya marutsakham //
JCand_4.8
udāratā tu vaidagdhyam agrāmyatvāt pṛthaṅmatā
mānaṃ muñca priye kiṃcil locanāntam udañcaya //
JCand_4.9
śṛṅgāre ca prasāde ca kāntyarthavyaktisaṃgrahaḥ
amī daśa guṇāḥ kāvye puṃsi śauryādayo yathā //
JCand_4.10
tilakādyam iva strīṇāṃ vidagdhahṛdayaṅgamam
vyatiriktam alaṅkāraṃ prakṛter bhūṣaṇaṃ girām //
JCand_4.11
vicitralakṣaṇo nyāso nirvāhaḥ prauḍhir aucitī
śāstrāntararahasyoktiḥ saṃgraho dik pradarśitā //
JCand_4.12
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
caturthas tenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ //
JCand_4.13
śabdārthayoḥ prasiddhyā vā kaveḥ prauḍhivaśena vā
hārādivad alaṅkāraḥ sanniveśo manoharaḥ //
JCand_5.1
svaravyañjanasaṃdohavyūhāmandohadohadā
gaur jagajjāgradutsekā chekānuprāsabhāsurā //
JCand_5.2
āvṛttavarṇasampūrṇaṃ vṛttyanuprāsavad vacaḥ
amandānandasandohasvacchandāspadamandiram //
JCand_5.3
lāṭānuprāsabhūr bhinnā-bhiprāyā punaruktatā
yatra syān na punaḥ śatror garjitaṃ taj jitaṃ jitam //
JCand_5.4
ślokasyārdhe tadardhe vā varṇāvṛttir yadi dhruvā
tadā matā matimatāṃ sphuṭānuprāsatā satām //
JCand_5.5
upameyopamānādāv arthānuprāsa iṣyate
candanaṃ khalu govindacaraṇadvandvavandanam //
JCand_5.6
punaruktapratīkāśaṃ punaruktārthasannibham
aṃśukāntaṃ śaśī kurvann ambarāntam upaity asau //
JCand_5.7
āvṛttavarṇastabakaṃ stavakandāṅkuraṃ kaveḥ
yamakaṃ prathamā dhuryamādhuryavacaso viduḥ //
JCand_5.8
kāvyavitpravaraiścitraṃ khaḍgabandhādi lakṣyate
teṣv ādyam ucyate ślokadvayīsajjanarañjikā //
JCand_5.9
kāminīva bhavet khaḍgalekhā cārukarālikā
kāśmīrasekā raktāṅgī śatrukaṇṭhāntikāśritā //
JCand_5.10
upamā yatra sādṛśyalakṣmīr ullasati dvayoḥ
hṛdaye khelator uccais tanvaṅgīstanayoriva //
JCand_5.11
upamānopameyatve yatraikasyaiva jāgṛtaḥ
indur indurivetyādau bhaved evam ananvayaḥ //
JCand_5.12
paryāyeṇa dvayos tac ced upameyopamā matā
dharmo 'rtha iva pūrṇaśrīr artho dharma iva tvayi //
JCand_5.13
vikhyātasyopamānasya yatra syād upameyatā
indur mukham ivetyādau syāt pratīpopamā tadā //
JCand_5.14
upamāne tu līlādipadāḍhye lalitopamā
tvannetrayugalaṃ dhatte līlāṃ nīlāmbujanmanoḥ //
JCand_5.15
anekasyārthayugmasya sādṛśyaṃ stabakopamā
śrito 'smi caraṇau viṣṇor bhṛṅgas tāmarasaṃ yathā //
JCand_5.16
syāt saṃpūrṇopamā yatra dvayor api vidheyatā
padmānīva vinidrāṇi netrāṇy āsann aharmukhe //
JCand_5.17
yatropamānacitreṇa sarvathāpy uparajyate
upameyamayī bhittis tatra rūpakam iṣyate //
JCand_5.18
samānadharmayuksādhyāropāt sopādhirūpakam
utsiktakṣitibhṛllakṣyapakṣacchedapurandaraḥ //
JCand_5.19
pṛthakkathitasādṛśyaṃ dṛśyaṃ sādṛśyarūpakam
ullasatpañcaśākhas te rājate bhujabhūruhaḥ //
JCand_5.20
syād aṅgayaṣṭirityevaṃvidham ābhāsarūpakam
aṅgayaṣṭidhanurvallītyādi rūpitarūpakam //
JCand_5.21
pariṇāmo 'nayor yasminn abhedaḥ paryavasyati
kāntena pṛṣṭā rahasi maunam evottaraṃ dadau //
JCand_5.22
bahubhirbahudhollekhād ekasyollekhitā matā
strībhiḥ kāmaḥ priyaiś candraḥ kālaḥ śatrubhir aikṣi saḥ //
JCand_5.23
atathyam āropayituṃ tathyāpāstir apahnutiḥ
nāyaṃ sudhāṃśuḥ kiṃ tarhi vyomagaṅgāsaroruham //
JCand_5.24
paryastāpahnutir yatra dharmamātraṃ niṣidhyate
nāyaṃ sudhāṃśuḥ kiṃ tarhi sudhāṃśuḥ preyasīmukham //
JCand_5.25
bhrāntāpahnutir anyasya śaṅkayā tathyanirṇaye
tāpaṃ tanoti sotkampaṃ jvaraḥ kiṃ na sakhi smaraḥ //
JCand_5.26
chekāpahnutir anyasya śaṅkayā tathyanihnave
prajalpan matpade lagnaḥ kāntaḥ kiṃ na hi nūpuraḥ //
JCand_5.27
kaitavāpahnutir vyakte vyājādyair nihnave padaiḥ
niryānti smaranārācāḥ kāntādṛkpātakaitavāt //
JCand_5.28
utprekṣonnīyate yatra hetvādir nihnutiṃ vinā
tvanmukhaśrīkṛte nūnaṃ padmair vairāyate śaśī //
JCand_5.29
ivādikapadābhāve gūḍhotprekṣāṃ pracakṣate
yatkīrtir vibhramaśrāntā viveśa svarganimnagām //
JCand_5.30
syāt smṛtibhrāntisaṃdehais tad evālaṃkṛtitrayam
paṅkajaṃ paśyatas tasyā mukhaṃ me gāhate manaḥ //
JCand_5.31
ayaṃ pramattamadhupas tvanmukhaṃ veda paṅkajam
paṅkajaṃ vā sudhāṃśur vety asmākaṃ tu na nirṇayaḥ //
JCand_5.32
mīlitaṃ bahusādṛśyād bhedavac cen na lakṣyate
raso nālakṣi lākṣāyāś caraṇe sahajāruṇe //
JCand_5.33
sāmānyaṃ yadi sādṛśyād bheda eva na lakṣyate
padmākarapraviṣṭānāṃ mukhaṃ nālakṣi subhruvām //
JCand_5.34
hetoḥ kuto 'pi vaiśiṣṭyāt sphūrtir unmīlitaṃ matam
lakṣitāny udite candre padmāni ca mukhāni ca //
JCand_5.35
anumānaṃ ca kāryādeḥ kāraṇādyavadhāraṇam
asti kiñcid yadanayā māṃ vilokya smitaṃ manāk //
JCand_5.36
arthāpattiḥ svayaṃ sidhyet padārthāntaravarṇanam
sa jitas tvanmukhenenduḥ kā vārtā sarasīruhām //
JCand_5.37
syāt kāvyaliṅgaṃ vāgartho nūtanārthasamarthakaḥ
jito 'si manda kandarpa maccitte 'sti trilocanaḥ //
JCand_5.38
alaṅkāraḥ parikaraḥ sābhiprāye viśeṣaṇe
sudhāṃśukalitottaṃsas tāpaṃ haratu vaḥ śivaḥ //
JCand_5.39
sābhiprāye viśeṣye tu bhavet parikarāṅkuraḥ
caturṇāṃ puruṣārthānāṃ dātā devaś caturbhujaḥ //
JCand_5.40
akramātiśayoktiś ced yugapat kāryakāraṇe
āliṅganti samaṃ deva jyāṃ śarāś ca parāś ca te //
JCand_5.41
atyantātiśayoktis tatpaurvāparyavyatikrame
agre māno gataḥ paścād anunītā priyeṇa sā //
JCand_5.42
capalātiśayoktis tu kārye hetuprasaktije
yāmīti priyapṛṣṭāyā valayo 'bhavad ūrmikā //
JCand_5.43
sambandhātiśayoktiḥ syāt tadabhāve 'pi tadvacaḥ
paśya saudhāgrasaṃsaktaṃ vibhāti vidhumaṇḍalam //
JCand_5.44
bhedakātiśayoktiś ced ekasyaivānyatocyate
aho anyaiva lāvaṇyalīlā bālākucasthale //
JCand_5.45
rūpakātiśayoktiś ced rūpyaṃ rūpakamadhyagam
paśya nīlotpaladvandvān niḥsaranti śitāḥ śarāḥ //
JCand_5.46
prauḍhoktis tadaśaktasya tacchaktatvāvakalpanam
kalindajātīraruhāḥ śyāmalāḥ saraladrumāḥ //
JCand_5.47
sambhāvanaṃ yadītthaṃ syād ity ūhonyaprasiddhaye
siktaṃ sphaṭikakumbhāntaḥsthitiśvetīkṛtair jalaiḥ
mauktikaṃ cel latāṃ sūte tatpuṣpais te samaṃ yaśaḥ //
JCand_5.48
vāñchitād adhikaprāptir ayatnena praharṣaṇam
dīpam uddyotayed yāvat tāvad abhyudito raviḥ //
JCand_5.49
iṣyamāṇaviruddhārthasamprāptis tu viṣādanam
dīpam uddyotayed yāvat tāvan nirvāṇa eva saḥ //
JCand_5.50
kriyādibhir anekasya tulyatā tulyayogitā
saṅkucanti sarojāni svairiṇīvadanāni ca
prācīnācalacūḍāgracumbibimbe sudhākare //
JCand_5.51
prastutāprastutānāṃ ca tulyatve dīpakaṃ matam
medhāṃ budhaḥ sudhām indur bibharti vasudhāṃ bhavān //
JCand_5.52
āvṛtte dīpakapade bhaved āvṛttidīpakam
dīptyāgnir bhāti bhātīnduḥ kāntyā bhāti ravis tviṣā //
JCand_5.53
vākyayor arthasāmānye prativastūpamā matā
tāpena bhrājate sūraḥ śūraś cāpena rājate //
JCand_5.54
ced bimbapratibimbatvaṃ dṛṣṭāntas tadalaṃkṛtiḥ
syān mallapratimallatve saṅgrāmoddhāmahuṃkṛtiḥ //
JCand_5.55
dṛṣṭāntaś ced bhavanmūrtis tan mṛṣṭā daivadurlipiḥ
jātā cet prāk prabhā bhānos tarhi yātā vibhāvarī //
JCand_5.56
vākyārthayoḥ sadṛśayor aikyāropo nidarśanā
yā dātuḥ saumyatā seyaṃ sudhāṃśor akalaṅkatā //
JCand_5.57
vyatireko viśeṣaś ced upamānopameyayoḥ
śailā ivonnatāḥ santaḥ kiṃ tu prakṛtikomalāḥ //
JCand_5.58
sahoktiḥ sahabhāvaś ced bhāsate janarañjanaḥ
digantam agamad yasya kīrtiḥ pratyarthibhiḥ saha //
JCand_5.59
vinoktiś ced vinā kiṃcit prastutaṃ hīnam ucyate
vidyā hṛdyāpi sāvadyā binā vinayasampadam //
JCand_5.60
samāsoktiḥ parisphūrtiḥ prastute 'prastutasya cet
ayam aindrīmukhaṃ paśya raktaś cumbati candramāḥ //
JCand_5.61
khaṇḍaśleṣaḥ padānāṃ ced ekaikaṃ pṛthagarthatā
ucchaladbhūrikīlālaḥ śuśubhe vāhinīpatiḥ //
JCand_5.62
bhaṅgaśleṣaḥ padastomasy-aiva cet pṛthagarthatā
ajarāmaratā kasya nāyodhyeva purī priyā //
JCand_5.63
arthaśleṣo 'rthamātrasya yady anekārthasaṃśrayaḥ
kuṭilāḥ śyāmalā dīrghā kaṭākṣāḥ kuntalāś ca te //
JCand_5.64
aprastutapraśaṃsā syāt sā yatra prastutānugā
kāryakāraṇasāmānyaviśeṣāder asau matā //
JCand_5.65
kamalaiḥ kamalāvāsaiḥ kiṃ kiṃ nāsādi sundaram
apy ambudheḥ paraṃ pāraṃ prayānti vyavasāyinaḥ //
JCand_5.66
bhaved arthāntaranyaso 'nuṣaktārthāntarābhidhā
hanūmān abdhim atarad duṣkaraṃ kiṃ mahātmanām //
JCand_5.67
yasmin viśeṣasāmānyaviśeṣāḥ sa vikasvaraḥ
sa na jigye mahānto hi durdharṣāḥ kṣmādharā iva //
JCand_5.68
kāryādyaiḥ prastutair uktaiḥ paryāyoktiṃ pracakṣate
tṛṇāny aṅkurayāmāsa vipakṣanṛpasadmasu //
JCand_5.69
uktir vyājastutir nindāstutibhyāṃ stutinindayoḥ
kaste viveko nayasi svargaṃ pātakino 'pi yat //
JCand_5.70
ākṣepas tu prayuktasya pratiṣedho vicāraṇāt
candra saṃdarśayātmānam athavāsti priyāmukham //
JCand_5.71
gūḍhākṣepo vidhau vyakte niṣedhe cāsphuṭe sati
hara sītāṃ sukhaṃ, kiṃ tu cintayāntakaḍhaukanam //
JCand_5.72
virodho 'nupapattiś ced guṇadravyakriyādiṣu
amandacandanasyandaḥ svacchandaṃ dandahīti mām //
JCand_5.73
śleṣādibhūr virodhaś ced virodhābhāsatā matā
apy andhakāriṇānena jagad etat prakāśate //
JCand_5.74
asaṃbhavo 'rthaniṣpattāv asaṃbhāvyatvavarṇanam
ko veda gopaśiśukaḥ śailam utpāṭayiṣyati //
JCand_5.75
vibhāvanā vināpi syāt kāraṇaṃ kāryajanma cet
paśya lākṣārasāsiktaṃ raktaṃ tvaccaraṇadvayam //
JCand_5.76
viśeṣoktir anutpattiḥ kāryasya sati kāraṇe
namantam api dhīmantaṃ na laṅghayati kaścana //
JCand_5.77
ākhyāte bhinnadeśatve kāryahetvor asaṃgatiḥ
tvadbhaktānāṃ namaty aṅgaṃ bhaṅgam eti bhavaklamaḥ //
JCand_5.78
viṣamaṃ yady anaucityād anekānvayakalpanam
kvātitīvraviṣāḥ sarpāḥ kvāsau candanabhūruhaḥ //
JCand_5.79
samam aucityato 'nekavastusambandhavarṇanam
anurūpaṃ kṛtaṃ sadma hāreṇa kucamaṇḍalam //
JCand_5.80
vicitraṃ cet prayatnaḥ syād viparītaphalapradaḥ
namanti santas trailokyād api labdhuṃ samunnatim //
JCand_5.81
adhikaṃ bodhyam ādhārād ādheyādhikavarṇanam
yayā vyāptaṃ jagat tasyāṃ vāci mānti na te guṇāḥ //
JCand_5.82
anyonyaṃ nāma yatra syād upakāraḥ parasparam
triyāmā śaśinā bhāti śaśī bhāti triyāmayā //
JCand_5.83
viśeṣaḥ khyātam ādhāraṃ vināpy ādheyavarṇanam
gate 'pi sūrye dīpasthās tamaś chindanti tatkarāḥ //
JCand_5.84
syād vyāghāto 'nyathākāri vastv anyakriyam ucyate
yair jagat prīyate hanti tair eva kusumāyudhaḥ //
JCand_5.85
gumphaḥ kāraṇamālā syād yathāprākprāntakāraṇaiḥ
nayena śrīḥ śriyā tyāgas tyāgena vipulaṃ yaśaḥ //
JCand_5.86
gṛhītamuktarītyarthaśreṇir ekāvalī matā
netre karṇāntaviśrānte karṇau dormūladolinau //
JCand_5.87
dīpakaikāvalīyogān mālādīpakam ucyate
smareṇa hṛdaye tasyās tena tvayi kṛtā sthitiḥ //
JCand_5.88
sāro nāma padotkarṣaḥ sāratāyā yathottaram
sāraṃ sārasvataṃ tatra kāvyaṃ tatra śivastavaḥ //
JCand_5.89
udārasāraś ced bhāti bhinno 'bhinnatayā guṇaḥ
madhuraṃ madhu pīyūṣaṃ tasmāt tasmāt kaver vacaḥ //
JCand_5.90
yathāsaṃkhyaṃ dvidhārthāś cet kramādekaikamanvitāḥ
śatruṃ mitraṃ dviṣatpakṣaṃ jaya rañjaya bhañjaya //
JCand_5.91
paryāyaś ced anekatra syād ekasya samanvayaḥ
padmaṃ muktvā gatā candraṃ kāminīvadanopamā //
JCand_5.92
parivṛttir vinimayo nyūnābhyadhikayor mithaḥ
jagrāhaikaṃ śaraṃ muktvā kaṭākṣān śatruyoṣitām //
JCand_5.93
parisaṃkhyā niṣidhyaikam anyasmin vastuyantraṇam
snehakṣayaḥ pradīpeṣu svānteṣu na natabhruvām //
JCand_5.94
vikalpas tulyabalayor virodhaś cāturīyutaḥ
kāntācitte 'dhare vāpi kuru tvaṃ vītarāgatām //
JCand_5.95
bhūyasām ekasambandhabhājāṃ gumphaḥ samuccayaḥ
naśyanti paścāt paśyanti bhraśyanti ca tava dviṣaḥ //
JCand_5.96
samādhiḥ kāryasaukaryaṃ kāraṇāntarasannidheḥ
utkaṇṭhitāṃ ca kalayan jagāmāstaṃ ca bhānumān //
JCand_5.97
pratyanīkaṃ balavataḥ śatroḥ pakṣe parākramaḥ
jaitranetrānugau karṇāv utpalābhyām adhaḥkṛtau //
JCand_5.98
pratīpam upamānasya hīnatvam upameyataḥ
dṛṣṭaṃ ced vadanaṃ tasyāḥ kiṃ padmena kimindunā //
JCand_5.99
ullāso 'nyamahimnā ced doṣo hy anyatra varṇyate
tad abhāgyaṃ dhanasyaiva yan nāśrayati sajjanam //
JCand_5.100
tadguṇaḥ svaguṇatyāgād anyataḥ svaguṇodayaḥ
padmarāgāruṇaṃ nāsāmauktikaṃ te 'dharaśritam //
JCand_5.101
punaḥ svaguṇasamprāptir vijñeyā pūrvarūpatā
harakaṇṭhāṃśulipto 'pi śeṣas tvadyaśasā sitaḥ //
JCand_5.102
yadvastuno 'nyathā rūpaṃ tathā syāt pūrvarūpatā
dīpe nirvāpite hy āsīt kāñcīratnair aharmahaḥ //
JCand_5.103
saṅgatānyaguṇānaṅgīkāram āhur atadguṇam
viśann api raver madhyaṃ śīta eva sadā śaśī //
JCand_5.104
prāksiddhasvaguṇotkarṣo 'nuguṇaḥ parasannidheḥ
karṇotpalāni dadhate kaṭākṣairapi nīlatām //
JCand_5.105
avajñā varṇyate vastu guṇadoṣākṣamaṃ yadi
mlāyanti yadi padmāni kā hānir amṛtadyuteḥ //
JCand_5.106
praśnottaraṃ krameṇoktau syūtam uttaram uttaram
yatrāsau vetasī pāntha tatrāsau sutarā sarit //
JCand_5.107
pihitaṃ paravṛttāntajñātur anyasya ceṣṭitam
priye gṛhāgate prātaḥ kāntā talpam akalpayat //
JCand_5.108
vyājoktiḥ śaṅkamānasya chadmanā vastugopanam
sakhi paśya gṛhārāmaparāgair asmi dhūsarā //
JCand_5.109
vakroktiḥ śleṣakākubhyāṃ vācyārthāntarakalpanam
muñca mānaṃ dinaṃ prāptaṃ manda nandī harāntike //
JCand_5.110
svābhāvoktiḥ svabhāvasya jātyādiṣu ca varṇanam
kuraṅgair uttaraṅgākṣi stabdhakarṇair udīkṣyate //
JCand_5.111
bhāvikaṃ bhūtabhāvyarthasākṣād darśanavarṇanam
alaṃ vilokayādyāpi yuddhyante 'tra surāsurāḥ //
JCand_5.112
deśātmaviprakṛṣṭasya darśanaṃ bhāvikacchaviḥ
tvaṃ vasan hṛdaye tasyāḥ sākṣāt pañceṣur īkṣyase //
JCand_5.113
udāttam ṛddheś caritaṃ ślāghyaṃ cānyopalakṣaṇam
sānau yasyābhavad yuddhaṃ tad dhūrjaṭikirīṭinoḥ //
JCand_5.114
atyuktir adbhutātathyaśauryaudāryādivarṇanam
tvayi dātari rājendra yācakāḥ kalpaśākhinaḥ //
JCand_5.115
rasabhāvatadābhāsabhāvaśāntinibandhanāḥ
rasavatpreyaūrjasvisamāhitamayābhidhāḥ //
JCand_5.116
bhāvānāmudayaḥ sandhiḥ śabalatvam iti trayaḥ
alaṅkārān imān sapta kecid āhur manīṣiṇaḥ //
JCand_5.117
śuddhir ekapradhānatvaṃ tathā saṃsṛṣṭisaṃkarau
eteṣām eva vinyāsān nālaṅkārāntarāṇy amī //
JCand_5.118
sarveṣāṃ ca pratidvandvapraticchandabhidābhṛtām
upādhiḥ kvacid udbhinnaḥ syād anyatrāpi saṃbhavāt //
JCand_5.119
mālā paraṃparā caiṣāṃ bhūyasām anukūlake
manuṣye bhavataḥ kvāpi hy alaṅkārāṅgatāṃ gate //
JCand_5.120
śabde padārthe vākyārthe vākyārthastabake tathā
ete bhavanti vinyāsāḥ svabhāvātiśayātmakāḥ //
JCand_5.121
kasyāpy atiśayasyokter ity anvarthavicāraṇāt
prāyeṇāmī hy alaṃkārā bhinnā nātiśayoktitaḥ //
JCand_5.122
alaṃkārapradhāneṣu dadhāneṣv api sāmyatām
vailakṣaṇyaṃ prativyakti pratibhāti mukheṣviva //
JCand_5.123
alaṃkāreṣu tathyeṣu yady anāsthā manīṣiṇām
tad arvācīnabhedeṣu nāmnāṃ nāmnāya iṣyatām //
JCand_5.124
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
caturthaḥ saikoyam sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mayūkhaḥ sumanasaḥ //
JCand_5.125
ālambanoddīpanātmā vibhāvaḥ kāraṇaṃ dvidhā
kāryo 'nubhāvo bhāvaś ca sahāyo vyabhicāry api //
JCand_6.1
galadvedyāntarodbhedo hṛdayeṣv ajaḍātmanām
milan malayajālepa ivāhlādaṃ vikāsayan //
JCand_6.2
kāvye nāṭye ca kārye ca vibhāvādyair vibhāvitaḥ
āsvādyamānaikatanuḥ sthāyī bhāvo rasaḥ smṛtaḥ //
JCand_6.3
ratyākhyasthāyibhāvātmā vallabhādivibhāvitaḥ
ālasyerṣyājugupsābhyo vinā saṃcāribhir yutaḥ //
JCand_6.4
anubhāvaiḥ kaṭākṣādyair unmādādyair yathākramam
sambhogo vipralambhaś ca śṛṅgāro dvividho mataḥ //
JCand_6.5
hāsasthāyī raso hāsyo vibhāvadyair yathākramam
vairūpyaphullagaṇḍatvā-vahitthādyaiḥ samanvitaḥ //
JCand_6.6
abhīṣṭaviprayogāśrupātaglānyādibhiḥ kramāt
vibhāvādyair yutaḥ śokasthāyī syāt karuṇo rasaḥ //
JCand_6.7
krodhasthāyī raso raudro vibhāvādyaiḥ samanvitaḥ
mātsaryahastaniṣpeṣasaṃmohādyair yathākramam //
JCand_6.8
utsāhākhyasthāyibhāvaḥ prabhāvādivibhāvabhūḥ
vīro 'nubhāvaiḥ sthairyādyair bhāvair garvādibhiryutaḥ //
JCand_6.9
vyāghrādibhir vibhāvais tu vepitādyanubhāvabhṛt
bhāvair mohādibhir yukto bhayasthāyī bhayānakaḥ //
JCand_6.10
sthāyī jugupsā bībhatso vibhāvādyā yathākramam
aniṣṭekṣaṇaniṣṭhīvamohādyā yatra saṃmatāḥ //
JCand_6.11
adbhuto vismayasthāyī māyādikavibhāvabhūḥ
romāñcādyanubhāvo 'yaṃ stambhādivyabhicārikaḥ //
JCand_6.12
nirvedasthāyikaḥ śāntaḥ satsaṅgādivibhāvabhūḥ
kṣamādikānubhāvo 'yaṃ stambhādivyabhicārikaḥ //
JCand_6.13
ratir devādiviṣayā santi ca vyabhicāriṇaḥ
vedyamānā nigadyante bhāvāḥ sāhityavedibhiḥ //
JCand_6.14
nirvedaglāniśaṅkākhyās tathāsūyāmadaśramāḥ
ālasyaṃ caiva dainyaṃ ca cintā mohaḥ smṛtir dhṛtiḥ //
JCand_6.15
vrīḍā capalatā harṣa āvego jaḍatā tathā
garvo viṣāda autsukyaṃ nidrāpasmāra eva ca //
JCand_6.16
suptaṃ prabodho 'marṣaś cāpy avahittham athogratā
matir vyādhis tathonmādas tathā maraṇam eva ca //
JCand_6.17
trāsaś caiva vitarkaś ca vijñeyā vyabhicāriṇaḥ
trayastriṃśad ime bhāvāḥ samākhyātās tu nāmataḥ //
JCand_6.18
sarvasādhāraṇapremapraśrayādisvarūpayā
anaucityā rasābhāsā bhāvābhāsāś ca kīrtitāḥ //
JCand_6.19
bhāvasya śāntir udayaḥ sandhiḥ śabalatā tathā
kāvyasya kāñcanasyeva kuṅkumaṃ kāntisaṃpade //
JCand_6.20
āturyam āsaptamaṃ ca yatheṣṭair aṣṭamādibhiḥ
samāsaḥ syāt padair na syāt samāsaḥ sarvathāpi ca //
JCand_6.21
pāñcālikī ca lāṭīyā gauḍīyā ca yathārasam
vaidarbhī ca yathāsaṃkhyaṃ catasro rītayaḥ smṛtāḥ //
JCand_6.22
madhurāyāṃ samākrāntā vargasthāḥ pañcamair nijaiḥ
lakāraś ca lasaṃyukto hrasvavyavahitau raṇau //
JCand_6.23
rephākrāntā vargyayaṇāṣ ṭavargāt pañcamād ṛte
kapākrāntas tavargaḥ syāt prauḍhāyāṃ ca kamūrdhatā //
JCand_6.24
sarvair ūrdhvaiḥ sakārasya sarvai rephasya sarvathā
rahor dvedhā tu saṃyogaḥ paruṣāyāṃ śaṣau svataḥ //
JCand_6.25
lakāro 'nyair asaṃyukto laghavo ghabhadhā rasau
lalitāyāṃ tathā śeṣā bhadrāyām iti vṛttayaḥ //
JCand_6.26
aṅgabhaṅgollasallīlā taruṇī smaratoraṇam
tarkakarkaśapūrṇoktiprāptotkaṭadhiyāṃ vṛthā //
JCand_6.27
vīpsotsarpanmukhāgrārdraṃ barhī jahre kṛśas tṛṣam
lalanā rabhasaṃ dhatte ghanāṭope mahīyasi //
JCand_6.28
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhastenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mahati ṛtusaṃkhyaḥ //
JCand_6.29
vṛttibhedais tribhir yuktā srotobhiriva jāhnavī
bhāratī bhāti gambhīrā kuṭilā saralā kvacit //
JCand_7.1
sāṃmukhyaṃ vidadhānāyāḥ sphuṭam arthāntare giraḥ
kaṭākṣa iva lolākṣyā vyāpāro vyañjanātmakaḥ //
JCand_7.2
avivakṣitavācyasya dvau bhedau vācyam eva cet
arthāntire saṃkramitam atyantaṃ vā tiraskṛtam //
JCand_7.3
dvau vivakṣitavācyasya lakṣyālakṣyakramātmakau
catvāriṃśadyutaikena bhedāḥ ṣaṭ cānayoḥ kramāt //
JCand_7.4
tridhā śabdārthatadyugmaśaktijanmā sphuṭakramāt
rasabhāvatadābhāsapramukhas tv asphuṭakramāt //
JCand_7.5
vastvalaṅkārayor vyakter bhedau dvau śabdaśaktijau
arthaśaktisamutthasya bhedā dvādaśa tad yathā //
JCand_7.6
catvāro vastv alaṃkāram alaṃkāras tu vastu yat
alaṃkāram alaṃkāro vastu vastu vyanakti tat //
JCand_7.7
vaktuḥ kavinibaddhasya kaver vā prauḍhinirmitaḥ
svasiddho vā vyañjako 'rthaś catvāras triguṇās tataḥ //
JCand_7.8
śabdārthobhayabhūr ekaḥ sa ca vākyaikasaṃśrayaḥ
padaikadeśe racanāvarṇavākyapadeṣv api //
JCand_7.9
prabandhe ceti ṣoḍhāsau rasādyākhyo 'sphuṭakramaḥ
eṣu saptadaśasv ekaṃ parityajyāsphuṭakramam //
JCand_7.10
ye ṣoḍaśādyā dviguṇās te syur vākyapadāśrayāt
prabandhe 'pi dvādaśa syur arthaśaktibhuvo bhidaḥ //
JCand_7.11
dvātriṃśad dvādaśaikaḥ ṣaṭ sarvasaṃkalitadhvaneḥ
bhedāḥ syur ekapañcāśat saṃbhinnās tu sahasraśaḥ //
JCand_7.12
vaktṛsyūtaṃ bodhayituṃ vyaṅgyaṃ vaktur abhīpsitam
svāṅkuritam atadrūpaṃ svayam ullasitaṃ giraḥ //
JCand_7.13
kaścit sādhāraṇaḥ kaścid āmantrya pratibodhitaḥ
kaścit taṭasthaḥ kaścic ca bodhitapratibodhitaḥ //
JCand_7.14
ityevaṃ boddhṛvaicitryād vaktṛsyūtaṃ caturvidham
upekṣānihnavābhyāṃ ca dvidhā svāṅkuritaṃ matam //
JCand_7.15
bhūtādikālabhedena nihnavaḥ syād anekadhā
anenāpi prabhedena vyaktivallī vijṛmbhate //
JCand_7.16
nānāprabhedā niyatā kvacit prakaraṇādinā
arthe 'rtham anyaṃ yaṃ vakti tad vācyavyaṅgyam iṣyate //
JCand_7.17
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhastenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke sukhayatu mahati munisaṃkhyaḥ //
JCand_7.18
yad vyajyamānaṃ manasaḥ staimityāya sa no dhvaniḥ
anyathā tu guṇībhūtavyaṅgyam āpatitaṃ tridhā //
JCand_8.1
vyaktir eva kvacid vyaṅgyaḥ kvacid arthasvabhāvataḥ
kvacic cārutarasyāgre sa vimuñcati cārutām //
JCand_8.2
agūḍhaṃ kalayed arthā-ntarasaṃkramitādikam
vismṛtaḥ kim apāṃnātha sa tvayā kumbhasaṃbhavaḥ //
JCand_8.3
aparasya rasādeś ced aṅgamanyad rasādikam
hā hā! matkucakāśmīraliptaṃ bhinnam uraḥ śaraiḥ //
JCand_8.4
tathā vācyasya siddhyaṅgaṃ naur artho vāridher yathā
saṃśritya taraṇiṃ dhīrās taranti vyādhivāridhīn //
JCand_8.5
asphuṭaṃ stanayor atra kokasādṛśyavan matam
kuṅkumāktaṃ stanadvandvaṃ mānasaṃ mama gāhate //
JCand_8.6
saṃdigdhaṃ yadi saṃdeho dairghyādyutpalayoriva
saṃprāpte nayane tasyāḥ śravaṇottaṃsabhūmikām //
JCand_8.7
tulyaprādhānyam indutvam iva vācyena sāmyabhṛt
kānte tvadānanarucā glānim eti saroruham //
JCand_8.8
asundaraṃ yadi vyaṅgyaṃ syād vācyād amanoharam
sarasyāmīladambhoje cakraḥ kāntāṃ vilokate //
JCand_8.9
kākusthaṃ praṇato 'mbhodhir adya mādyatu rāvaṇaḥ
ity aṣṭadhā guṇībhūtavyaṅgyam aṅgīkṛtaṃ budhaiḥ //
JCand_8.10
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhastenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke mahati vasusaṃkhyaḥ sukhayatu //
JCand_8.11
mukhyārthasyāvivakṣāyāṃ pūrvārvācī ca rūḍhitaḥ
prayojanāc ca saṃbaddhaṃ vadantī lakṣaṇā matā //
JCand_9.1
lakṣaṇīyasvaśabdasya mīlanāmīlanād dvidhā
lakṣaṇā sā tridhā siddhasādhyasādhyāṅgabhedataḥ //
JCand_9.2
sphuṭāsphuṭaprabhedena prayojanam api dvidhā
viduḥ sphuṭaṃ taṭasthatvād arthagatvād dvidhā budhāḥ //
JCand_9.3
asphuṭaṃ cārthaniṣṭhatvāt taṭasthatvād api dvidhā
lakṣyalakṣakaniṣṭhatvād arthasaṃstham api dvidhā //
JCand_9.4
lakṣakasthaṃ sphuṭaṃ yatra sā vicakṣaṇalakṣaṇā
asphuṭatvaṃ taṭasthatvaṃ lakṣyasthatvam amuṣya ca //
JCand_9.5
anyās tisra iti vyaktā śaktitaḥ sā caturvidhā
indur evaiṣa tadvaktram utkarṣo lakṣyate mukhe //
JCand_9.6
pradīpaṃ vardhayetyatra taṭasthaṃ maṅgalodayaḥ
paṭo 'yaṃ dagdha ityādau sphuṭaṃ nāsti prayojanam //
JCand_9.7
amṛtaṃ sūktam ityādau lakṣyastham atihṛdyatā
ābhimukhyāt saṃnidhānāt tathākārapratītitaḥ //
JCand_9.8
kāryakāraṇabhāvāt sā vācyavācakabhāvataḥ
ityevamādeḥ saṃbandhāt kiṃcānyasmāc catuṣṭayāt //
JCand_9.9
sādṛśyāt samavāyāt sā vaiparītyāt kriyānvayāt
sāropādhyavasānākhye gauṇaśuddhe pṛthak pṛthak //
JCand_9.10
gauṇaṃ sāropam uddiṣṭam indur mukham itīdṛśam
gauṇaṃ sādhyavasānaṃ syād indur evedam īdṛśam //
JCand_9.11
śuddhaṃ sāropam uddiṣṭam āyur ghṛtam itīdṛśam
śuddhaṃ sādhyavasānaṃ syād āyur evedam īdṛśam //
JCand_9.12
upādānārpaṇadvāre dve cānye iti ṣaḍvidhā
kuntā viśanti gaṅgāyāṃ ghoṣo nivasatīti ca //
JCand_9.13
lakṣyalakṣakavaiśiṣṭyavaiśiṣṭyād dvividhā punaḥ
sarasaṃ kāvyam amṛtaṃ vidyā sthirataraṃ dhanam //
JCand_9.14
tathā sahetur atathā-bhedabhinnā ca kutracit
saundaryeṇaiṣa kandarpaḥ sā ca mūrtimatī ratiḥ //
JCand_9.15
śabde padārthe vākyārthe saṃkhyāyāṃ kārake tathā
liṅge ceyam alaṅkārā-ṅkurabījatayā sthitā //
JCand_9.16
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhastenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke mahati navasaṃkhyaḥ sukhayatu //
JCand_9.17
dharmaṃ kaṃcit puraskṛtya prāyaḥ śabdaḥ pravartate
yayārthaṃ spaṣṭam ācaṣṭe śabdas tām abhidhāṃ viduḥ //
JCand_10.1
jātyā guṇena kriyayā vastuyogena saṃjñayā
nirdeśena tathā prāhuḥ ṣaḍvidhām abhidhāṃ budhāḥ //
JCand_10.2
gaur nīlaḥ pācako daṇḍī ḍitthaḥ kaṃsa iti kramāt
kaṃ saṃhinasti kaṃsārir naraṃ ca kaṃ samāśritam //
JCand_10.3
na yogāder āyatanaṃ na saṅketaniketanam
vṛttyā nirdeśaśabdo 'yaṃ mukhyayā svābhidheyayā //
JCand_10.4
pīyūṣavarṣaprabhavaṃ candrālokamanoharam
sudhānidhānam āsādya śrayadhvaṃ vibudhā mudam //
JCand_10.5
jayanti yājñikaśrīmanmahādevāṅgajanmanaḥ
sūktipīyūṣavarṣasya jayadevakaver giraḥ //
JCand_10.6
mahādevaḥ satrapramukhamakhavidyaikacaturaḥ sumitrā tadbhaktipraṇihitamatir yasya pitarau
mayūkhas tenāsau sukavijayadevena racite ciraṃ candrāloke mahati daśasaṃkhyaḥ sukhayatu //
JCand_10.7
- Rechtsinhaber*in
- GRETIL project
- Zitationsvorschlag für dieses Objekt
- TextGrid Repository (2025). Poetry Collection. Candrāloka. Candrāloka. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-CB4B-0