kaścit kāntāvirahaguruṇā svādhikārāt pramattaḥ $

śāpenāstaṃgamitamahimā varṣabhogyeṇa bhartuḥ &
yakṣaś cakre janakatanayāsnānapuṇyodakeṣu %
snigdhacchāyātaruṣu vasatiṃ rāmagiryāśrameṣu // 1.1 //

tasminn adrau katicid abalāviprayuktaḥ sa kāmī $

nītvā māsān kanakavalayabhraṃśariktaprakoṣṭhaḥ &
āṣāḍhasya prathamadivase megham āśliṣṭasānuṃ %
vaprakrīḍāpariṇatagajaprekṣaṇīyaṃ dadarśa // 1.2 //

tasya sthitvā katham api puraḥ kautukādhānahetor $

antarbāṣpaś ciram anucaro rājarājasya dadhyau &
meghāloke bhavati sukhino 'py anyathāvṛtti cetaḥ %
kaṇṭhāśleṣapraṇayini jane kiṃ punar dūrasaṃsthe // 1.3 //

pratyāsanne nabhasi dayitājīvitālambanārthī $

jīmūtena svakuśalamayīṃ hārayiṣyan pravṛttim &
sa pratyagraiḥ kuṭajakusumaiḥ kalpitārghāya tasmai %
prītaḥ prītipramukhavacanaṃ svāgataṃ vyājahāra // 1.4 //

dhūmajyotiḥsalilamarutāṃ saṃnipātaḥ kva meghaḥ $

sandeśārthāḥ kva paṭukaraṇaiḥ prāṇibhiḥ prāpaṇīyāḥ &
ity autsukyād aparigaṇayan guhyakas taṃ yayāce %
kāmārtā hi prakṛtikṛpaṇāś cetanācetaeṣu // 1.5 //

jātaṃ vaṃśe bhuvanavidite puṣkarāvartakānāṃ $

jānāmi tvāṃ prakṛtipuruṣaṃ kāmarūpaṃ maghonaḥ &
tenārthitvaṃ tvayi vidhivaśād dūrabandhur gato 'haṃ %
yācñā moghā varam adhiguṇe nādhame labdhakāmā // 1.6 //

saṃtaptānāṃ tvamasi śaraṇaṃ tat payoda priyāyāḥ $

saṃdeśaṃ me hara dhanapatikrodhaviśleṣitasya &
gantavyā te vasatir alakā nāma yakṣeśvarāṇāṃ %
bāhyodyānasthitaharaśiraścandrikādhautaharmyā // 1.7 //

tvām ārūḍhaṃ pavanapadavīm udgṛhītālakāntāḥ $

prekṣiṣyante pathikavanitāḥ pratyayād āśvasantyaḥ &
kaḥ saṃnaddhe virahavidhurāṃ tvayy upekṣeta jāyāṃ %
na syād anyo 'py aham iva jano yaḥ parādhīnavṛttiḥ // 1.8 //

tvāṃ cāvaśyaṃ divasagaṇanātatparām ekapatnīm $

avyāpannām avihatagatir drakṣyasi bhrātṛjāyām &
āśābandhaḥ kusumasadṛśaṃ prāyaśo hy aṅganānāṃ %
sadyaḥ pāti praṇayi hṛdayaṃ viprayoge ruṇaddhi // 1.9 //

mandaṃ mandaṃ nudati pavanaś cānukūlo yathā tvāṃ $

vāmaś cāyaṃ nadati madhuraṃ cātakas te sagandhaḥ &
garbhādhānakṣaṇaparicayān nūnam ābaddhamālāḥ %
seviṣyante nayanasubhagaṃ khe bhavantaṃ balākāḥ // 1.10 //

kartuṃ yac ca prabhavati mahīm ucchilīndhrām avandhyāṃ $

tac chrutvā te śravaṇasubhagaṃ garjitaṃ mānasotkāḥ &
ā kailāsād bisakisalayacchedapātheyavantaḥ %
saṃpatsyante nabhasi bhavato rājahaṃsāḥ sahāyāḥ // 1.11 //

āpṛcchasva priyasakham amuṃ tuṅgam āliṅgya śailaṃ $

vandyaiḥ puṃsāṃ raghupatipadair aṅkitaṃ mekhalāsu &
kāle kāle bhavati bhavato yasya saṃyogam etya %
snehavyaktiś ciravirahajaṃ muñcato bāṣpamuṣṇam // 1.12 //

margaṃ tāvac chṛṇu kathayatas tvatprayāṇānurūpaṃ $

saṃdeśaṃ me tadanu jalada śroṣyasi śrotrapeyam &
khinnaḥ khinnaḥ śihariṣu padaṃ nyasya gantāsi yatra %
kṣīṇaḥ kṣīṇaḥ parilaghu payaḥ srotasāṃ copabhujya // 1.13 //

adreḥ śṛṅgaṃ harati pavanaḥ kiṃ svid ity unmukhībhir $

dṛṣṭotsāhaś cakitacakitaṃ mugdhasiddhāṅganābhiḥ &
sthānād asmāt sarasaniculād utpatodaṅmukhaḥ khaṃ %
diṅnāgānāṃ pathi pariharan sthūlahastāvalepān // 1.14 //

ratnacchāyāvyatikara iva prekṣyametatpurastād $

valmīkāgrāt prabhavati dhanuḥkhaṇḍam ākhaṇḍalasya &
yena śyāmaṃ vapur atitarāṃ kāntim āpatsyate te %
barheṇeva sphuritarucinā gopaveṣasya viṣṇoḥ // 1.15 //

tvayy āyantaṃ kṛṣiphalam iti bhrūvikārān abhijñaiḥ $

prītisnigdhairjanapadavadhūlocanaiḥ pīyamānaḥ &
sadyaḥsīrotkaṣaṇasurabhi kṣetram āruhya mālaṃ %
kiṃcit paścād vraja laghugatir bhūya evottareṇa // 1.16 //

tvām āsārapraśamitavanopaplavaṃ sādhu mūrdhnā $

vakṣyaty adhvaśramaparigataṃ sānumān āmrakūṭaḥ &
na kṣudro 'pi prathamasukṛtāpekṣayā saṃśrayāya %
prāpte mitre bhavati vimukhaḥ kiṃ punar yas tatthoccaiḥ // 1.17 //

channopāntaḥ pariṇataphaladyotibhiḥ kānanāmrais $

tvayy ārūḍhe śikharam acalaḥ snigdhaveṇīsavarṇe &
nūnaṃ yāsyaty amaramithunaprekṣaṇīyām avasthāṃ %
madhye śyāmaḥ stana iva bhuvaḥ śeṣavistārapāṇḍuḥ // 1.18 //

sthitvā tasmin vanacaravadhūbhuktakuñje muhūrtaṃ $

toyotsargadrutataragatis tatparaṃ vartma tīrṇaḥ &
revāṃ drakṣyasy upalaviṣame vindhyapāde viśīrṇāṃ %
bhakticchedair iva viracitāṃ bhūtim aṅge gajasya // 1.19 //

{adhvaklāntaṃ pratimukhagataṃ sānumānāmrakūṭas $

tuṅgena tvāṃ jalada śirasā vakṣyati ślāghamānaḥ &
āsāreṇa tvam api śamayes tasya naidāgham agniṃ %
sadbhāvārdraḥ phalati na cireṇopakāro mahatsu // 1.19a} //

tasyās tiktair vanagajamadair vāsitaṃ vāntavṛṣṭir $

jambūkuñjapratihatarayaṃ toyam ādāya gaccheḥ &
antaḥsāraṃ ghana tulayituṃ nānilaḥ śakṣyati tvāṃ %
riktaḥ sarvo bhavati hi laghuḥ pūrṇatā gauravāya // 1.20 //

nīpaṃ dṛṣṭvā haritakapiśaṃ kesarair ardharūḍhair $

āvirbhūtaprathamamukulāḥ kandalīś cānukaccham &
jagdhvāraṇyeṣv adhikasurabhiṃ gandham āghrāya corvyāḥ %
sāraṅgās te jalalavamucaḥ sūcayiṣyanti mārgam // 1.21 //

ambhobindugrahaṇacaturāṃś cātakān vīkṣamāṇāḥ $

śreṇībhūtāḥ parigaṇanayā nirdiśanto balākāḥ &
tvām āsādya stanitasamaye mānayiṣyanti siddhāḥ %
sotkampāni priyasahacarīsaṃbhramāliṅgitāni // 1.22 //

utpaśyāmi drutamapi sakhe matpriyārthaṃ yiyāsoḥ $

kālakṣepaṃ kakubhasurabhau parvate parvete te &
śuklāpāṅgaiḥ sajalanayanaiḥ svāgatīkṛtya kekāḥ %
pratudyātaḥ katham api bhavān gantum āśu vyavasyet // 1.23 //

pāṇḍucchāyopavanavṛtayaḥ ketakaiḥ sūcibhinnair $

nīḍārambhair gṛhabalibhujām ākulagrāmacaityāḥ &
tvayy āsanne pariṇataphalaśyāmajambūvanāntāḥ %
saṃpatsyante katipayadinasthāyihaṃsā daśārṇāḥ // 1.24 //

teṣāṃ dikṣu prathitavidiśālakṣaṇāṃ rājadhānīṃ $

gatvā sadyaḥ phalam avikalaṃ kāmukatvasya labdhā &
tīropāntastanitasubhagaṃ pāsyasi svādu yasmāt %
sabhrūbhaṅgaṃ mukham iva payo vetravatyāś calormi // 1.25 //

nīcairākhyaṃ girim adhivases tatra viśrāmahetos $

tvatsamparkāt pulakitam iva prauḍhapuṣpaiḥ kadambaiḥ &
yaḥ puṇyastrīratiparimalodgāribhir nāgarāṇām %
uddāmāni prathayati śilāveśmabhir yauvanāni // 1.26 //

viśrāntaḥ san vraja vananadītīrajānāṃ niṣiñcann $

udyānānāṃ navajalakaṇair yūthikājālkāni &
gaṇḍasvedāpanayanarujāklāntakarṇotpalānāṃ %
chāyādānāt kṣaṇaparicitaḥ puṣpalāvīmukhānām // 1.27 //

vakraḥ panthā yadapi bhavataḥ prasthitasyottarāśāṃ $

saudhotsaṅgapraṇayavimukho mā sma bhūr ujjayinyāḥ &
vidyuddāmasphuritacakritais tatra paurāṅganānāṃ %
lolāpāṅgair yadi na ramase locanair vañcito 'si // 1.28 //

vīcikṣobhastanitavihagaśreṇikāñcīguṇāyāḥ $

saṃsarpantyāḥ skhalitasubhagaṃ darśitāvartanābhaḥ &
nirvindhyāyāḥ pathi bhava rasābhyantaraḥ saṃnipatya %
strīṇām ādyaṃ praṇayavacanaṃ vibhramo hi priyeṣu // 1.29 //

veṇībhūtapratanusalilā tām atītasya sindhuḥ $

pāṇḍucchāyā taṭaruhatarubhraṃśibhirjīrṇaparṇaiḥ &
saubhāgyaṃ te subhaga virahāvasthayā vyañjayantī %
kārśyaṃ yena tyajati vidhinā sa tvayaivopapādyaḥ // 1.30 //

prāpyāvantīn udayanakathākovidagrāmavṛddhān $

pūrvoddiṣṭām upasara purīṃ śrīviśālāṃ viśālām &
svalpībhūte sucaritaphale svargiṇāṃ gāṃ gatānāṃ %
śeṣaiḥ puṇyair hṛtam iva divaḥ kāntimat khaṇḍam ekam // 1.31 //

dīrghīkurvan paṭu madakalaṃ kūjitaṃ sārasānāṃ $

pratyūṣeṣu sphuṭitakamalāmodamaitrīkaṣāyaḥ &
yatra strīṇāṃ harati surataglānim aṅgānukūlaḥ %
śiprāvātaḥ priyatama iva prārthanācāṭukāraḥ // 1.32 //

hārāṃs tārāṃs taralaguṭikān koṭiśaḥ śaṅkaśuktīḥ $

śaṣpaśyāmān marakatamaṇīn unmayūkhaprarohān &
dṛṣṭvā yasyāṃ vipaṇiracitān vidrumāṇāṃ ca bhaṅgān %
saṃlakṣyante salilanidhayas toyamātrāvaśeṣāḥ // 1.33 //

pradyotasya priyaduhitaraṃ vatsarājo 'tra jahre $

haimaṃ tāladrumavanam abhūd atra tasyaiva rājñaḥ &
atrodbhrāntaḥ kila nalagiriḥ stambham utpāṭya darpād %
ity āgantūn ramayati jano yatra bandhūn abhijñaḥ // 1.34 //

jālodgīrṇair upacitavapuḥ keśasaṃskāradhūpair $

bandhuprītyā bhavanaśikhjibhir dattanṛtyopahāraḥ &
harmyeṣv asyāḥ kusumasurabhiṣv adhavakhedaṃ nayethā %
lakṣmīṃ paśyaṃl lalitavanitāpādarāgāṅkiteṣu // 1.35 //

bhartuḥ kaṇṭhacchavir iti gaṇaiḥ sādaraṃ vīkṣyamāṇaḥ $

puṇyaṃ yāyās tribhuvanaguror dhāma caṇḍīśvarasya &
dhūtodyānaṃ kuvalayarajogandhibhir gandhavatyās %
toyakrīḍāniratayuvatisnānatiktair marudbhiḥ // 1.36 //

apy anyasmiñ jaladhara mahākālam āsādya kāle $

sthātavyaṃ te nayanaviṣayaṃ yāvad atyeti bhānuḥ &
kurvan sandhyāvalipaṭahatāṃ śūlinaḥ ślāghanīyām %
āmandrāṇāṃ phalam avikalaṃ lapsyase garjitānām // 1.37 //

pādanyāsaiḥ kvaṇitaraśanās tatra līlāvadhūtai $

ratnacchāyākhacitavalibhiś cāmaraiḥ klāntahastāḥ &
veśyās tvatto nakhapadasukhān prāpya varṣāgrabindūn %
āmokṣyante tvayi madhukaraśreṇidīrghān kaṭakṣān // 1.38 //

paścād uccairbhujataruvanaṃ maṇḍalenābhlīnaḥ $

sāṃdhyaṃ tejaḥ pratinavajapāpuṣparaktaṃ dadhānaḥ &
nṛttārambhe hara paśupater ārdranāgājinecchāṃ %
śāntodvegastimitanayanaṃ dṛṣṭabhaktir bhavānyā // 1.39 //

gacchantīnāṃ ramāṇavasatiṃ yoṣitāṃ tatra naktaṃ $

ruddhāloke narapatipathe sūcibhedyais tamobhiḥ &
saudāmanyā kanakanikaṣasnigdhayā darśayorvīṃ %
toyotsargastanitamuharo mā ca bhūrviklavāstāḥ // 1.40 //

tāṃ kasyāṃcid bhavanavalabhau suptapārāvatāyāṃ $

nītvā rātriṃ ciravilasanāt khinnavidyutkalatraḥ &
dṛṣṭe sūrye punarapi bhavān vāhayedadhvaśeṣaṃ %
mandāyante na khalu suhṛdāmabhyupatārthakṛtyāḥ // 1.41 //

tasmin kāle nayanasaliaṃ yoṣitāṃ khaṇḍitānāṃ $

śāntiṃ neyaṃ praṇayibhir ato vartma bhānos tyajāśu &
prāleyāstraṃ kamalavadanāt so.api hartuṃ nalinyāḥ %
pratyāvṛttastvayi kararudhi syādanalpabhyasūyaḥ // 1.42 //

gambhīrāyāḥ payasi saritaś cetasīva prasanne $

chāyātmāpi prakṛtisubhago lapsyate te praveśam &
tasmād asyāḥ kumudaviśadāny arhasi tvaṃ na dhairyān %
moghīkartuṃ caṭulaśaphorodvartanaprekṣitāni // 1.43 //

tasyāḥ kiṃcit karadhṛtam iva prāptvāīraśākhaṃ $

hṛtvā nīlaṃ salilavasanaṃ muktarodhonitambam &
prasthānaṃ te katham api sakhe lambamānasya bhāvi %
jñātāsvādo vivṛtajaghanāṃ ko vihātuṃ samarthā // 1.44 //

tvanniṣyandocchvasitavasudhāgandhasamparkaramyaḥ $

srotorandhradhvanitasubhagaṃ dantibhiḥ pīyamānaḥ &
nīcair vāsyaty upajigamiṣor devapūrvaṃ giriṃ te %
śīto vāyuḥ pariṇamayitā kānanodumbarāṇām // 1.45 //

tatra skandaṃ niyatavasatiṃ puṣpameghīkṛtātmā $

puṣpāsāraiḥ snapayatu bhavān vyomagaṅgājalārdraiḥ &
rakṣāhetor navaśaśibhṛtā vāsavīnāṃ camūnām %
atyādityaṃ hutavahamukhe saṃbhṛtaṃ tad dhi teyaḥ // 1.46 //

jyotirlekhāvalayi galitaṃ yasya barhaṃ bhavānī $

putrapremṇā kuvalayadalaprāpi karṇe karoti &
dhautāpāṅgaṃ haraśaśirucā pāvakes taṃ mayūraṃ %
paścād adrigrahaṇagurubhir garjitair nartayethāḥ // 1.47 //

ārādyainaṃ śaravaṇabhavaṃ devam ullaṅghitādhvā $

siddhadvandvair jalakaṇabhayād vīṇibhir muktamārgaḥ &
vyālambethāḥ surabhitanayālambhajāṃ mānayiṣyan %
srotomūrtyā bhuvi pariṇatāṃ rantidevasya kīrtim // 1.48 //

tvayy ādātuṃ jalam avanate śārṅgiṇo varṇacaure $

tasyāḥ sindhoḥ pṛthum api tanuṃ dūrabhāvāt pravāham &
prekṣiṣyante gaganagatayo nūnam āvarjya dṛṣṭir %
ekaṃ bhuktāguṇam iva bhuvaḥ sthūlamadhyendranīlam // 1.49 //

tām uttīrya vraja paricitabhrūlatāvibhramāṇāṃ $

pakṣmotkṣepād uparivilasatkṛṣṇaśāraprabhāṇām &
kundakṣepānugamadhukaraśrīmuṣām ātmabimbaṃ %
pātrīkurvan daśapuravadhūnetrakautūhalānām // 1.50 //

brahmāvartaṃ janapadam atha cchāyayā gāhamānaḥ $

kṣetraṃ kṣatrapradhanapiśunaṃ kauravaṃ tad bhajethāḥ &
rājanyānāṃ śitaśaraśatair yatra gāṇḍīvadhanvā %
dhārāpātais tvam iva kamalāny abhyavarṣan mukhāni // 1.51 //

hitvā hālām abhimatarasāṃ revatīlocanāṅkāṃ $

bandhuprītyā samaravimukho lāṅgalī yāḥ siṣeve &
kṛtvā tāsām adhigamam apāṃ saumya sārasvatīnām %
antaḥ śuddhas tvam api bhavitā varṇamātreṇa kṛṣṇaḥ // 1.52 //

tasmād gaccher anukanakhalaṃ śailarājāvatīrṇāṃ $

jāhnoḥ kanyāṃ sagaratanayasvargasopānapaṅktim &
gaurīvaktrabhrukuṭiracanāṃ yā vihasyeva phenaiḥ %
śambhoḥ keśagrahaṇam akarod indulagnormihastā // 1.53 //

tasyāḥ pātuṃ suragaja iva vyomni paścārdhalambī $

tvaṃ ced acchasphaṭikaviśadaṃ tarkayes tiryag ambhaḥ &
saṃsarpantyā sapadi bhavataḥ srotasi cchāyayāsau %
syād asthānopagatayamunāsaṃgamevābhirāmā // 1.54 //

āsīnānāṃ surabhitaśilaṃ nābhigandhair mṛgāṇāṃ $

tasyā eva prabhavam acalaṃ prāpya gauraṃ tuṣāraiḥ &
vakṣyasy adhvaśramavinayena tasya śṛṅge niṣaṇṇaḥ %
śobhāṃ śubhrāṃ trinayanavṛṣotkhātapaṅkopameyam // 1.55 //

taṃ ced vāyau sarati saralaskandhasaṃghaṭṭajanmā $

bādhetolkākṣapitacamarībālabhāro davāgniḥ &
arhasy enaṃ śamayitum alaṃ vāridhārāsahasrair %
āpannārtipraśamanaphalāḥ saṃpado hy uttamānām // 1.56 //

ye saṃrambhotpatanarabhasāḥ svāṅgabhaṅgāya tasmin $

muktādhvānaṃ sapadi śarabhā laṅghayeyur bhavantam &
tān kurvīthās tumulakarakāvṛṣṭipātāvakīrṇan %
ke vā na syuḥ paribhavapadaṃ niṣphalārambhayatnāḥ // 1.57 //

tatra vyaktaṃ dṛṣadi caraṇanyāsam ardhendumauleḥ $

śaśvat siddhair upacitabaliṃ bhaktinamraḥ parīyāḥ &
yasmin dṛṣṭe karaṇavigamād ūrdhvam uddhūtapāpāḥ %
kalpiṣyante sthiragaṇapadaprāptaye śraddadhānāḥ // 1.58 //

śabdāyante madhuram anilaiḥ kīcakāḥ pūryamāṇāḥ $

saṃraktābhis tripuravijayo gīyate kiṃnarābhiḥ &
nirhrādas te muraja iva cet kandareṣu dhvaniḥ syāt %
saṃgītārtho nanu paśupates tatra bhāvī samagraḥ // 1.59 //

prāleyādrer upataṭam atikramya tāṃs tān viśeṣān $

haṃsadvāraṃ bhṛgupatiyaśovartma yat krauñcarandhram &
tenodīcīṃ diśam anusares tiryag āyāmaśobhī %
śyāmaḥ pādo baliniyamanābhyudyatasyeva viṣṇoḥ // 1.60 //

gatvā cordhvaṃ daśamukhabhujocchvāsitaprasthasaṃdheḥ $

kailāsasya tridaśavanitādarpaṇasyātithiḥ syāḥ &
śṛṅgocchrāyaiḥ kumudaviśadair yo vitatya sthitaḥ khaṃ %
rāśībhūtaḥ pratidinam iva tryambakasyaṭṭahāsaḥ // 1.61 //

utpaśyāmi tvayi taṭagate snigdhabhinnāñjanābhe $

sadyaḥ kṛttadviradadaśanacchedagaurasya tasya &
śobhām adreḥ stimitanayanaprekṣaṇīyāṃ bhavitrīm %
aṃsanyaste sati halabhṛto mecake vāsasīva // 1.62 //

hitvā tasmin bhujagavalayaṃ śambhunā dattahastā $

krīḍāśaile yadi ca vicaret pādacāreṇa gaurī &
bhaṅgībhaktyā viracitavapuḥ stambhitāntarjalaughaḥ %
sopānatvaṃ kuru maṇitaṭārohaṇāyāgrayāyī // 1.63 //

tatrāvaśyaṃ valayakuliśoddhaṭṭanodgīrṇatoyaṃ $

neṣyanti tvāṃ surayuvatayo yantradhārāgṛhatvam &
tābhyo mokṣas tava yadi sakhe gharmalabdhasya na syāt %
krīḍālolāḥ śravaṇaparuṣair garjitair bhāyayes tāḥ // 1.64 //

hemāmbhojaprasavi salilaṃ mānasasyādadānaḥ $

kurvan kāmaṃ kṣaṇamukhapaṭaprītim airāvatasya &
dhunvan kalpadrumakisalayān yaṃśukānīva vātair %
nānāceṣṭair jaladalalitair nirviśes taṃ nagendram // 1.65 //

tasyotsaṅge praṇayina iva srastagaṅgādukūlāṃ $

na tvaṃ dṛṣṭvā na punar alakāṃ jñāsyase kāmacārin &
yā vaḥ kāle vahati salilodgāram uccair vimānā %
muktājālagrathitam alakaṃ kāminīvābhravṛndam // 1.66 //

{ūttarameghaḥ}

vidhunvantaṃ lalitavanitāḥ sendracāpaṃ sacitrāḥ $

saṃgītāya prahatamurajāḥ snigdhagambhīraghoṣam &
antastoyaṃ maṇimayabhuvas tuṅgam abhraṃlihāgrāḥ %
prāsādās tvāṃ tulayitum alaṃ yatra tais tair viśeṣaiḥ // 2.1 //

haste līlākamalam alake bālakundānuviddhaṃ $

nītā lodhraprasavarajasā pāṇḍutām ānane śrīḥ &
cūḍāpāśe navakuravakaṃ cāru karṇe śirīṣaṃ %
sīmante ca tvadupagamajaṃ yatra nīpaṃ vadhūnām // 2.2 //

yatronmattabhramaramukharāḥ pādapā nityapuṣpā $

haṃsaśreṇīracitaraśanā nityapadmā nalinyaḥ &
kekotkaṇṭhā bhuvanaśikhino nityabhāsvatkalāpā %
nityajyotsnāḥ prahitatamovṛttiramyāḥ pradoṣāḥ // 2.3 //

ānandotthaṃ nayanasalilamyatra nānyair nimittair $

nānyas tāpaṃ kusumaśarajād iṣṭasaṃyogasādhyāt &
nāpy anyasmāt praṇayakalahād viprayogopapattir %
vitteśānāṃ na ca khalu vayo yauvanād anyad asti // 2.4 //

yasyāṃ yakṣāḥ sitamaṇimayāny etya harmyasthalāni $

jyotiśchāyākusumaracitāny uttamastrīsahāyāḥ &
āsevante madhu ratiphalaṃ kalpavṛkṣaprasūtaṃ %
tvadgambhīradhvaniṣu śanakaiḥ puṣkareṣv āhateṣu // 2.5 //

mandākinyāḥ salilaśiśiraiḥ sevyamānā marudbhir $

mandārāṇām anutaṭaruhāṃ chāyayā vāritoṣṇāḥ &
anveṣṭavyaiḥ kanakasikatāmuṣṭinikṣepagūḍhaiḥ %
saṃkrīḍante maṇibhiramaraprārthitayā yatra kanyāḥ // 2.6 //

nīvībandhocchvāsitaśithilaṃ yatra bimbādharāṇāṃ $

kṣaumaṃ rāgādanibhṛtakareṣv ākṣipatsu priyeṣu &
arcistuṅgān abhimukham api prāpya ratnapradīpān %
hrīmūḍhānāṃ bhavati viphalapreraṇā cūrṇamuṣṭiḥ // 2.7 //

netrā nītāḥ satatagatinā yadvimānāgrabhūmīr $

ālekhyānāṃ salilakaṇikādoṣam utpādya sadyaḥ &
śaṅkāspṛṣṭā iva jalamucas tvādṛśā jālamārgair %
dhūmodgārānukṛtinipuṇā jarjarā niṣpatanti // 2.8 //

yatra strīṇāṃ priyatamabhujocchvāsitāliṅgitānām $

aṅgaglāniṃ suratajanitāṃ tantujālāvalambāḥ &
tvatsaṃrodhāpagamaviśadaś candrapādair niśīthe %
vyālumpanti sphuṭajalalavasyandinaś candrakāntāḥ // 2.9 //

akṣayyāntarbhavananidhayaḥ pratyahaṃ raktakaṇṭhair $

udgāyadbhir dhanapatiyaśaḥ kiṃnarair yatra sārdham &
vaibhrājākhyaṃ vibudhavanitāvāramukhyasahāyā %
baddhālāpā bahirupavanaṃ kāmino nirviśanti // 2.10 //

gatyutkampād alakapatitair yatra mandārapuṣpaiḥ $

putracchedaiḥ kanakakamalaiḥ karṇavisraṃśibhiś ca &
muktājālaiḥ stanaparisaracchinnasūtraiś ca hārair %
naiśo mārgaḥ savitur udaye sūcyate kāminīnām // 2.11 //

vāsaś citraṃ madhu nayanayor vibhramādeśadakṣaṃ $

puṣpodbhedaṃ saha kisalayair bhūṣaṇānāṃ vikalpam &
lākṣārāgaṃ caraṇakamalanyāsayogyaṃ ca yasyām %
ekaḥ sūte sakalam abalāmaṇḍanaṃ kalpavṛkṣaḥ // 2.12 //

patraśyāmā dinakarahayaspardhino yatra vāhāḥ $

śailodagrās tvam iva kariṇo vṛṣṭimantaḥ prabhedāt &
yodhāgraṇyaḥ pratidaśamukhaṃ saṃyuge tasthivāṃsaḥ %
pratyādiṣṭābharaṇarucayaś candrahāsavraṇāṅkaiḥ // 2.13 //

matvā devaṃ dhanapatisakhaṃ yatra sākṣād vasantaṃ $

prāyaś cāpaṃ na vahati bhayān manmathaḥ ṣaṭpadajyam &
sabhrūbhaṅgaprahitanayanaiḥ kāmilakṣyeṣv amoghais %
tasyārambhaś caturavanitāvibhramair eva siddhaḥ // 2.14 //

tatrāgāraṃ dhanapatigṛhān uttareṇāsmadīyaṃ $

dūrāl lakṣyaṃ surapatidhanuścāruṇā toraṇena &
yasyopānte kṛtakatanayaḥ kāntayā vardhito me %
hastaprāpyastavakanamito bālamandāravṛkṣaḥ // 2.15 //

vāpī cāsmin marakataśilābaddhasopānamārgā $

haimaiśchannā vikacakamalaiḥ snigdhavaidūryanālaiḥ &
yasyās toye kṛtavasatayo mānasaṃ saṃnikṛṣṭaṃ %
nādhyāsyanti vyapagataśucas tvām api prekṣya haṃsāḥ // 2.16 //

tasyās tīre racitaśikharaḥ peśalair indranīlaiḥ $

krīḍāśailaḥ kanakakadalīveṣṭanaprekṣaṇīyaḥ &
madgehinyāḥ priya iti sakhe cetasā kātareṇa %
prekṣyopāntasphuritataḍitaṃ tvāṃ tam eva smarāmi // 2.17 //

raktāśokaś calakisalayaḥ kesaraś cātra kāntaḥ $

pratyāsannau kuruvakavṛter mādhavīmaṇḍapasya &
ekaḥ sakhyās tava saha mayā vāmapādābhilāṣī %
kāṅkṣaty anyo vadanamadirāṃ dohadacchadmanāsyāḥ // 2.18 //

tanmadhye ca sphaṭikaphalakā kāñcanī vāsayaṣṭir $

mūle baddhā maṇibhir anatiprauḍhavaṃśaprakāśaiḥ &
tālaiḥ śiñjāvalayasubhagair nartitaḥ kāntayā me %
yām adhyāste divasavigame nīlakaṇṭhaḥ suhṛd vaḥ // 2.19 //

ebhiḥ sādho hṛdayanihitair lakṣaṇair lakṣayethā $

dvāropānte likhitavapuṣau śaṅkhapadmau ca dṛṣṭvā &
kṣāmacchāyāṃ bhavanam adhunā madviyogena nūnaṃ %
sūryāpāye na khalu kamalaṃ puṣyati svāmabhikhyām // 2.20 //

gatvā sadyaḥ kalabhatanutāṃ śīghrasaṃpātahetoḥ $

krīḍāśaile prathamakathite ramyasānau niṣaṇṇaḥ &
arhasy antarbhavanapatitāṃ kartum alpālpabhāsaṃ %
khadyotālīvilasitanibhāṃ vidyudunmeṣadṛṣṭim // 2.21 //

tanvī śyāmā śikharīdaśanā pakvabimbādharauṣṭhī $

madhye kṣāmā cakitahariṇīprekṣaṇā nimnanābhiḥ &
śroṇībhārād alasagamanā stokanamrā stanābhyāṃ %
yā tatra syād yuvatīviṣaye sṛṣṭir ādyaiva dhātuḥ // 2.22 //

tāṃ jānīthāḥ parimitakathāṃ jīvitaṃ me dvitīyaṃ $

dūrībhūte mayi sahacare cakravākīm ivaikām &
gāḍhotkaṇṭhāṃ guruṣu divaseṣv eṣu gacchatsu bālāṃ %
jātāṃ manye śiśiramathitāṃ padminīṃ vānyarūpām // 2.23 //

nūnaṃ tasyāḥ prabalaruditocchūnanetraṃ priyāyā $

niḥśvāsānām aśiśiratayā bhinnavarṇādharoṣṭham &
hastanyastaṃ mukham asakalavyakti lambālakatvād %
indor dainyaṃ tvadanusaraṇakliṣṭakānter bibharti // 2.24 //

āloke te nipatati purā sā balivyākulā vā $

matsādṛśyaṃ virahatanu vā bhāvagamyaṃ likhantī &
pṛcchantī vā madhuravacanāṃ sārikāṃ pañjarasthāṃ %
kaccid bhartuḥ smarasi rasike tvaṃ hi tasya priyeti // 2.25 //

utsaṅge vā malinavasane saumya nikṣipya vīṇāṃ $

madgotrāṅkaṃ viracitapadaṃ geyam udgātukāmā &
tantrīm ārdrāṃ nayanasalilaiḥ sārayitvā kathaṃcid %
bhūyo bhūyaḥ svayam api kṛtāṃ mūrcchanāṃ vismarantī // 2.26 //

śeṣān māsān virahadivāsasthāpitasyāvadher vā $

vinyasyantī bhuvi gaṇanayā dehalīdattapuṣpaiḥ &
sambhogaṃ vā hṛdayanihitārambham āsvādayantī %
prāyeṇaite ramaṇaviraheṣv aṅganānāṃ vinodāḥ // 2.27 //

savyāpāram ahani na tathā pīḍayed viprayogaḥ $

śaṅke rātrau gurutaraśucaṃ nirvinodāṃ sakhīṃ te &
matsandeśaḥ sukhayitum alaṃ paśya sādhvīṃ niśīthe %
tām unnidrām avaniśayanāṃ saudhavātāyanasthaḥ // 2.28 //

ādhikṣāmāṃ virahaśayane saṃniṣaṇṇaikapārśvāṃ $

prācīmūle tanum iva kalāmātraśeṣāṃ himāṃśoḥ &
nītā rātriḥ kṣaṇa iva mayā sārdham icchāratair yā %
tām evoṣṇair virahamahatīm aśrubhir yāpayantīm // 2.29 //

pādān indoramṛtaśiśirāñjalamārgapraviṣṭān $

pūrvaprītyā gatamabhumukhaṃ saṃnivṛttaṃ tathaiva &
cakṣuḥ khedāt salilagurubhiḥ pakṣmabhiśchādayantīṃ %
sābhre.ahnīva sthalakamalinī na prabhuddhāṃ na suptām // 2.30 //

niḥśvāsenādharakisalayakleśinā vikṣipantīṃ $

śuddhasnānāt paruṣamalakaṃ nūnamāgaṇṇdalambam &
matsaṃbhogaḥ kathamupanamet svapnajo.apīti nidrām %
ākāṅkṣantīṃ nayanasalilotpīḍaruddhāvakāśam // 2.31 //

ādye baddhā virahadivase yā śikhā dāma hitvā $

śāpasyānte vigalitaśucā tāṃ mayodveṣṭanīyām &
sparśakliṣṭām ayamitanakhenāsakṛtsārayantīṃ %
gaṇḍābhogāt kaṭhinaviṣamām ekaveṇīṃ kareṇa // 2.32 //

sā saṃnyastābharaṇam abalā peśalaṃ dhārayantī $

śayyotsaṅge nihitam asakṛd duḥkhaduḥkhena gātram &
tvām apy asraṃ navajalamayaṃ mocayiṣyaty avaśyaṃ %
prāyaḥ sarvo bhavati karuṇāvṛttir ārdrāntarātmā // 2.33 //

jāne sakhyās tava mayi manaḥ saṃbhṛtasnehamasmād $

itthaṃbhūtāṃ prathamavirahe tām ahaṃ tarkayāmi &
vācālaṃ māṃ na khalu subhagaṃmanyabhāvaḥ karoti %
pratyakṣaṃ te nikhilam acirād bhrātar uktaṃ mayā yat // 2.34 //

ruddhāpāṅgaprasaram alakair añjanasnehaśūnyaṃ $

pratyādeśād api ca madhuno vismṛtabhrūvilāsam &
tvayy āsanne nayanam uparispandi śaṅke mṛgākṣyā %
mīnakṣobhāc calakuvalayaśrītulām eṣyatīti // 2.35 //

vāmaś cāsyāḥ kararuhapadair mucyamāno madīyair $

muktājālaṃ ciraparicitaṃ tyājito daivagatyā &
saṃbhogānte mama samucito hastasaṃvāhamānāṃ %
yāsyaty ūruḥ sarasakadalīstambhagauraś calatvam // 2.36 //

tasmin kāle jalada yadi sā labdhanidrāsukhā syād $

anvāsyaināṃ stanitavimukho yāmamātraṃ sahasva &
mā bhūd asyāḥ praṇayini mayi svapnalabdhe kathaṃcit %
sadyaḥ kaṇṭhacyutabhujalatāgranthi gāḍhopagūḍham // 2.37 //

tām utthāpya svajalakaṇikāśītalenānilena $

pratyāśvastāṃ samam abhinavair jālakair mālatīnām &
vidyudgarbhaḥ stimitanayanāṃ tvatsanāthe gavākṣe %
vaktuṃ dhīraḥ stanitavacanair māninīṃ prakramethāḥ // 2.38 //

bhartur mitraṃ priyam avidhave viddhi mām ambuvāhaṃ $

tatsaṃdeśair hṛdayanihitair āgataṃ tvatsamīpam &
yo vṛndāni tvarayati pathi śramyatāṃ proṣitānāṃ %
mandrasnigdhair dhvanibhir abalāveṇimokṣotsukāni // 2.39 //

ity ākhyāte pavanatanayaṃ maithilīvonmukhī sā $

tvām utkaṇṭhocchvasitahṛdayā vīkṣya sambhāvya caiva &
śroṣyaty asmāt param avahitā saumya sīmantinīnāṃ %
kāntodantaḥ suhṛdupanataḥ saṃgamāt kiṃcid ūnaḥ // 2.40 //

tām āyuṣman mama ca vacanād ātmanaś copakartuṃ $

brūyā evaṃ tava sahacaro rāmagiryāśramasthaḥ &
avyāpannaḥ kuśalam abale pṛcchati tvāṃ viyuktaḥ %
pūrvābhāṣyaṃ sulabhavipadāṃ prāṇinām etad eva // 2.41 //

aṅgenāṅgaṃ pratanu tanunā gāḍhataptena taptaṃ $

sāsreṇāśrudrutam aviratotkaṇṭham utkaṇṭhitena &
uṣṇocchvāsaṃ samadhikatarocchvāsinā dūravartī %
saṃkalpais tair viśati vidhinā vairiṇā ruddhamārgaḥ // 2.42 //

śabdākhyeyaṃ yadapi kila te yaḥ sakhīnāṃ purastāt $

karṇe lolaḥ kathayitum abhūd ānanasparśalobhāt &
so 'tikrāntaḥ śravaṇaviṣayaṃ locanābhyām adṛṣṭas %
tvām utkaṇṭhāviracitapadaṃ manmukhenedam āha // 2.43 //

śyāmāsv aṅgaṃ cakitahariṇīprekṣaṇe dṛṣṭipātaṃ $

vaktracchāyāṃ śaśini śikhināṃ barhabhāreṣu keśān &
utpaśyāmi pratanuṣu nadīvīciṣu bhrūvilāsān %
hantaikasmin kvacid api na te caṇḍi sādṛśyam asti // 2.44 //

tvām ālikhya praṇayakupitāṃ dhāturāgaiḥ śilāyām $

ātmānaṃ te caraṇapatitaṃ yāvad icchāmi kartum &
asrais tāvan muhur upacitair dṛṣṭir ālupyate me %
krūras tasminn api na sahate saṃgamaṃ nau kṛtāntaḥ // 2.45 //

dhārāsiktasthalasurabhiṇas tvanmukhasyāsya bāle $

dūrībhūtaṃ pratanum api māṃ pañcabāṇaḥ kṣiṇoti &
gharmānte 'smin vigaṇaya kathaṃ vāsarāṇi vrajeyur %
diksaṃsaktapravitataghanavyastasūryātapāni // 2.45a //

mām ākāśapraṇihitabhujaṃ nirdayāśleṣahetor $

labdhāyās te katham api mayā svapnasandarśaneṣu &
paśyantīnāṃ na khalu bahuśo na sthalīdevatānāṃ %
muktāsthūlās tarukisalayeṣv aśruleśāḥ patanti // 2.46 //

bhittvā sadyaḥ kisalayapuṭān devadārudrumāṇāṃ $

ye tatkṣīrasrutisurabhayo dakṣiṇena pravṛttāḥ &
āliṅgyante guṇavati mayā te tuṣārādrivātāḥ %
pūrvaṃ spṛṣṭaṃ yadi kila bhaved aṅgam ebhis taveti // 2.47 //

saṃkṣipyante kṣana iva kathaṃ dīrghayāmā triyāmā $

sarvāvasthāsv ahar api kathaṃ mandamandātapaṃ syāt &
itthaṃ cetaś caṭulanayane durlabhaprārthanaṃ me %
gāḍhoṣmābhiḥ kṛtam aśaraṇaṃ tvadviyogavyathābhiḥ // 2.48 //

nanv ātmānaṃ bahu vigaṇayann ātmanaivāvalambe $

tatkalyāṇi tvam api nitarāṃ mā gamaḥ kātaratvam &
kasyātyantaṃ sukham upanataṃ duḥkham ekāntato vā %
nīcair gacchaty upari ca daśā cakranemikrameṇa // 2.49 //

śāpānto me bhujagaśayanād utthite śārṅgapāṇau $

śeṣān māsān gamaya caturo locane mīlayitvā &
paścād āvāṃ virahaguṇitaṃ taṃ tam ātmābhilāṣaṃ %
nirvekṣyāvaḥ pariṇataśaraccandrikāsu kṣapāsu // 2.50 //

bhūyaścāha tvam api śayane kaṇṭhalagnā purā me $

nidrāṃ gatvā kim api rudatī sasvaraṃ viprabuddhā &
sāntarhāsaṃ kathitam asakṛt pṛcchataś ca tvayā me %
dṛṣṭaḥ svapne kitava ramayan kām api tvaṃ mayeti // 2.51 //

etasmān māṃ kuśalinam abhijñānadānād viditvā $

mā kaulīnād asitanayane mayy aviśvāsinī bhūḥ &
snehān āhuḥ kim api virahe dhvaṃsinas te tv abhogād %
iṣṭe vastuny upacitarasāḥ premarāśībhavanti // 2.52 //

āśvāsyaivaṃ prathamavirahodagraśokāṃ sakhīṃ te $

śailād āśu trinayanavṛṣotkhātakūṭān nivṛttaḥ &
sābhijñānaprahitakuśalais tadvacobhir mamāpi %
prātaḥ kundaprasavaśithilaṃ jīvitaṃ dhārayethāḥ // 2.53 //

kaccit saumya vyavasitam idaṃ bandhukṛtyaṃ tvayā me $

pratyādeśān na khalu bhavato dhīratāṃ kalpayāmi &
niḥśabdo 'pi pradiśasi jalaṃ yācitaś cātakebhyaḥ %
pratyuktaṃ hi praṇayiṣu satām īpsitārthakriyaiva // 2.54 //
Distributed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.

Rechtsinhaber*in
GRETIL project

Zitationsvorschlag für dieses Objekt
TextGrid Repository (2025). Poetry Collection. Meghadūta. Meghadūta. GRETIL. GRETIL project. https://hdl.handle.net/21.11113/0000-0016-CB69-E